3/27/2012
De avond Transcutane echografie van het abdomen; wat kan je ermee? Maarten Boswinkel Specialist KNMvD Inwendige Ziekten Paard Dierenhospitaal Visdonk, Roosendaal
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
• Theorie – technische achtergrond en interpretatie – Voorbereiding – Uitvoering – Diverse organen/structuren
• Praktijk – Zelf klussen
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Achtergrond • Sterke reflectie = echogeen = wit • Zwakke reflectie = anechogeen = zwart • Frequentie van scanner (probe)
• Vorm van scanner/probe – Sector – Convex/concaaf (groot/ klein) – Lineair
– Hoog MHz • Goede resolutie • Geringe penetratie
vb. 7.5 MHz -> 6 cm
– Laag MHz • Minder resolutie • Diepere penetratie
29 maart 2012
vb. 2.5-3 MHz -> 20 cm
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Frequenties vs. structuren • 10.0
Artefacten
pezen, oog, jug. venen, navelstructuren, lnn, speekselklieren • 7.5/6.0 ‘veulen’, pleura, long • 5.0 lever volw.paard, ‘veulen’ • 3.5/3.0 linker nier, hart, milt, thorax • 2.5 ‘gehele abdomen’
• • • •
29 maart 2012
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Intervisie Groep 22
Zeer frequent voorkomend Instelling apparatuur! Vaak nadelige gevolgen voor interpretatie ………………maar soms ook handig
Balangrijk! Vanuit verschillende posities (localisatie, houding probe) scannen Intervisie Groep 22
1
3/27/2012
Artefacten; reverberatie
Parallel verlopende echorijke lijnen
• Reflectie door gashoudende structuur: long, abces met gas en tympanisch darmdeel • Meerdere reflecterende grensvlakken (gaslagen in long) waardoor geluidsgolven tussen deze lagen een of meerdere keren heen en weer kaatsen, alvorens teruggezonden te worden naar probe
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Artefacten; komeetstaart
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Artefacten: acoustische schaduw
• ‘Comet tails’ • Veroorzaakt door meerdere reverberatie artefacten
• Geluidsgolven worden volledig teruggekaatst door structuren met een hele lage of hoge acoustische impedantie (densiteit) vergeleken met het omliggend weke delen • Dikke darm met veel vezelige inhoud en lucht: geluidsgolven raken er niet door.
29 maart 2012
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Intervisie Groep 22
• Lucht = hyperechogeen + reverberatie (100% reflectie) • Bot = hyperechogeen + schaduw
Handzaam maar beperkt
Geavanceerd maar kostbaar 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
2
3/27/2012
Praktische tips
Dus
• 100% contact met de huid?
• Scheren -> Reiningen -> Gel
Haar, Vet, Vuil, Lucht tussen probe en huid verstoren de kwaliteit van het echobeeld
29 maart 2012
• Reinigen met alcohol -> Gel • Alcohol NB. Bescherm probe met handschoen/’vingerling’ met gel
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
dorsaal
Abdomen
Benadering patiënt • Standaard methode volgen – scannen: dorsaal -> ventraal – caudaal -> craniaal – 2 richtingen – links vs. Rechts
• Specifiek deel/orgaan • Screening abdomen
ventraal
– Craniodorsaal • Ondergrens longen en lijn olecranon/T. coxae
– Ventraal • Xiphoid - inguinaal regio
-> Meer informatie -> Diff. Artefacten en structurele veranderingen 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Linker Abdomen • Milt • Maag • • • •
Lever Linker nier Dunne darmen - jejunum Linker colon ascendens
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Intervisie Groep 22
Milt • • • • • • • •
Groot orgaan! 17e ICR – 8e ICR Dorsaal; diafragma-rugstrekkers Craniodorsaal; overlapping met longveld Craniaal; meestal mediaal van lever Mediodorsaal: linker nier en c. major maag Medioventraal; linker colon Midmediaal; milt vene/hilus (10-12e ICR) 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
3
3/27/2012
Milt in beeld • • • •
Maag • • • • • •
Craniodorsaal- caudaal van lever C. major mediaal van milt: 11e-9e ICR, thv de schouder Velddiepte > 20 cm Goed afgelijnd, semicirculair Hyperechogene serosa hypoechogene mucosa • Acoustische schaduw • Wanddikte 4-7.5 mm
Velddiepte 20 cm 2.5-3.0 MHz (transcutaan) Meest homogeen en echogeen! Neoplasieën – Lymfosarcoom (hypoechogeen/heterogeen)
• Hematoom • Abcessen 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
ventraal
dorsaal
Intervisie Groep 22
Lever
Maag in beeld • Maagovervulling: > 3 ICR!!!
• • • •
– Primair; acoustische schaduw!!!! – Secundair; • an- of hypoechogene vloeistof • hyperechogene horizontale lijn (vloeistof-gas)
• Maagulcera/maagoedeem (gastritis) • Neoplasieën
Rechts atrofieert bij oudere paarden Velddiepte > 20 cm, 2.5-5.0 MHz Protaal venen; echorijke wand, levervenen niet! Homogeen uiterlijk met vasculaire structuren 9e-6e ICR
Craniaal R nier1– 6e ICR
– SCC (heterogene, complex echogeen) – Leiomyoom, adenocarcinoom 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Lever in beeld
dorsaal
• Hepatitis; ventraal
dorsaal
– Acuut: verminderde echogeniteit – Chronisch: toename echogeniteit
• Cholangiohepatitis; – Toename leveromvang, galgangstuwing en evt. galgangstenen (acoustische schaduw!)
• Leververvetting – Toename leveromvang met afgeronde randen
• Abcessen, tumoren, cysten 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
4
3/27/2012
Nieren
Nieren
Links
Rechts
18 cm velddiepte (3.5 MHz)
29 maart 2012
15-18 cm velddiepte (3.5-5.0 MHz)
Intervisie Groep 22
Nieren in beeld • • • •
Cortex hypoechogeen (1-2 cm) Medulla < echogeen dan cortex Nierbekken echogene band Nierparenchym < echogeen dan lever en milt
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Dunne darmen- jejunum • • • •
> 20 cm velddiepte, 2.5-3.0 MHz Ronde vorm met heterogene inhoud Wanddikte 3-5 mm Meestal niet in beeld te krijgen (tenzij distentie!) door overlap colon
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Links
Rechts
• L 15-18 cm, B 11-15 cm, D • L 13-18 cm, B 15-18 cm, D 5 5-6 cm) cm) – craniaal 16-18e ICR – craniaal impressie lever – caudaal 1-3e LW – caudaal 17e ICR- 1e LW
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
• Nierfalen – Acuut; gezwollen en < echogeen – Chronisch; kleiner, omregelm., echorijker, onderscheid medulla/cortex ↓
• Nierstenen; acoustische schaduwen
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Dunne darmen in beeld • Ileus – Hypo- tot amotiel, vloeistof – Wanddikte • normaal • Vergroot
– Hypogene inhoud dorsaal, hyperechogeen ventraal
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
5
3/27/2012
Colon in beeld
Colon • Midden en onderste deel van het abdomen • Linker colon – Acoustische venster van de milt – Ventraal van de milt
• Bomberende wand en omvang (vs. jejenum) • Mucosale wand is hyperechogeen (gas!) – inhoud moeilijk in beeld te krijgen
• Wanddikte = dunne darm • Haustrae > caecum
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
• Entrapment linker colon over MNB – Colonbeeld tussen milt-buikwand – LC in MNB regio; linker nier niet meer in beeld – Vals positieve en negatieve bevindingen
• Colon impactie – Meer afgevlakt uiterlijk (minder bomberend)
• Colitis – Verdikte wand – Vloeibare inhoud • Geen acoustische schaduw • hypoechogeen met hyperechogene partikels 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Rechter abdomen • • • •
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Caecum • Groot deel van rechter buikhelft • Basis; rechter paralumbaire fossa (T. coxae – 14 e ICR) -> cranioventrale richting -> apex (xiphoid) • Gebombeerde hyperechogene wand (acoustische schaduw en reverberaties)
Caecum Duodenum Rechter nier Lever
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Caecum in beeld • Velddiepte > 15 cm • 2.5-3.5 MHz • CeCe – CeCo invaginaties – ‘bulls-eye’ – Buitenwand gebombeerd Binnenwand oedemateuze wand met vloeistoflagen
• Typhlitis
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
– Verdikte wand/oedeem – Vloeibare inhoud (acoustische schaduw afwezig) 29 maart 2012 Intervisie Groep 22 – Verdikte mucosale plooien
6
3/27/2012
Duodedum • Enige gefixeerde deel van de dunne darm – Ventrale deel R. nier tot 11e ICR – T-coxae – olecranon
• Gecollabeerd met af en toe vulling (passage inhoud)
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Vrij vocht
Onderzijde • Peritoneale holte: vrij vocht • Navel, navelvaten, urachus • Urineblaas
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
• Bloed – Uniforme, cellulaire vloeistof, ‘kolkende beweging’ – Lig latum bloeding, miltruptuur
• < 1.0 cm • Transudaat
• Urine
– Helder anechogeen (koliek, neoplasiën, hypoproteinaemie, hartfalen)
– Anechogene vloeistof – Blaasruptuur veulen
• Peritonitis – Echogene cellulaire partikels – Evt. gelaagdheid (fibrine) – Fibrinestrengen – Vrij gas (maag-darmruptuur) 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
Navel-navelvaten • 7.5-10 MHz • Navel vene – 1 cm., ovaal, dunne echogene wand, anechogeen lumen
• 2 navel slagaders – 1.2 cm, rond, dikke wand, echogeen lumen
• Urachus • 2 navelslagadres + urachus =< 2.5 cm 29 maart 2012
Intervisie Groep 22
7
3/27/2012
Urineblaas
Klussen maar…………..
• Echogeen (kristallen + mucus) – veulens < volw paarden
• D 3-6 mm (afh. vd vulling) • Transrectaal vs. transcutaan
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
29 maart 2012
Intervisie Groep 22
8
