Dossier minor Psychiatrie, medicatie en voeding Klas: B2 Tutorgroep: T4
Projectleden: Zanna Hofstede (13115545) Mirjam Hulst (13072250) Marije ten Hulzen (13040340) Romy Kop Jansen (13086359) Lieke de Kort (13077503) Stephanie Sanders (13043579)
Tutor: Mariëlle Beringen Den Haag, 21-01-2015
Inhoudsopgave Inleiding dossier ....................................................................................................................................................................................................................3 Hoofdstuk 1. De langlopende opdracht ......................................................................................................................................................................3 1.1.
Inleiding.............................................................................................................................................................................................................3
1.2
Methode .............................................................................................................................................................................................................4
1.3
Literatuuronderzoek ...................................................................................................................................................................................4
1.3.1 Wat is een verstoord zelfbeeld?.............................................................................................................................................................4 1.3.2 De eerste aandoening: Body Dysmorphic Disorder of BDD ......................................................................................................5 1.3.3 De tweede aandoening: Borderline persoonlijkheidsstoornis ................................................................................................6 1.3.4 De derde aandoening: Anorexia nervosa ...........................................................................................................................................9 1.4
Samenvatting interview .......................................................................................................................................................................... 10
1.5
Ervaringsverhaal ........................................................................................................................................................................................ 11
1.6
Conclusie ........................................................................................................................................................................................................ 11
1.7
Discussie ......................................................................................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2. Wekelijkse presentaties ...................................................................................................................................................................... 13 2.1 Presentatie wetenschappelijk artikel week 2. ........................................................................................................................................ 15 Feedbackverwerking presentatie week 2 Wetenschappelijk artikel: ......................................................................................... 19 2.2 Presentatie voorlichting week 3.................................................................................................................................................................... 20 2.3 Presentatie Dilemma week 4 .......................................................................................................................................................................... 28 2.4 presentatie wetenschappelijk artikel week 6 ......................................................................................................................................... 34 2.5. Presentatie voorlichting week 7................................................................................................................................................................... 39 Hoofdstuk 3. Oefentoets vragen .................................................................................................................................................................................. 47 Hoofdstuk 4 Procesverslag en taakverdeling ....................................................................................................................................................... 49 4.1 Taakverdeling......................................................................................................................................................................................................... 49 4.2 weekplanning ......................................................................................................................................................................................................... 50 4.3 Reflectie ..................................................................................................................................................................................................................... 51 4.4 reflectie op de tutor ............................................................................................................................................................................................. 52 Hoofdstuk 5. Individuele verslagen ........................................................................................................................................................................... 53 5.1 individueel verslag Lieke de Kort ................................................................................................................................................................. 53 5.2 individueel verslag Marije ten Hulzen ........................................................................................................................................................ 56 5.3 individueel verslag Zanna Hofstede ............................................................................................................................................................ 59 5.4 individueel verslag Mirjam Hulst .................................................................................................................................................................. 62 5.5 individueel verslag Stephanie Sanders ...................................................................................................................................................... 64 5.6 individueel verslag Romy Kop Jansen ........................................................................................................................................................ 65 Bibliografie ............................................................................................................................................................................................................................ 13 Bijlage 1. Het volledige interview ............................................................................................................................................................................... 68 Bijlage 2. Samenwerkingsovereenkomst ................................................................................................................................................................ 70
Pagina 2
Inleiding dossier Dit dossier is tot stand gekomen, uit de samenwerking van 6 studenten van de Haagse Hogeschool, tijdens de minor psychiatrie, medicatie en voeding. Het dossier bevat alle opdrachten en uitwerkingen van presentaties die tijdens de minorperiode gehouden zijn. Verder bevat het van elk groepslid een individuele verantwoording en een procesverslag van de gehele groep. Voor de langlopende opdracht was het onderwerp een vrije keuze. Wij, tutorgroep 4, hebben ervoor gekozen om ons te verdiepen in: ‘wat is een verstoord zelfbeeld.’ Iedereen is wel eens onzeker, maar wat als dit je leven gaat beïnvloeden? En welke aandoeningen kunnen hieruit voortvloeien? Deze vragen worden beantwoord in de uitwerking van de langlopende opdracht. In de uitwerking van de wekelijkse opdrachten, is de feedback verwerkt van de presentaties en zijn de presentaties uitgewerkt. De inhoudsopgave geeft een uitgebreid beeld wat er te vinden is in het dossier.
Hoofdstuk 1. De langlopende opdracht 1.1.
Inleiding
Onderzoek heeft aangetoond dat het zelfbeeld van iemand belangrijke consequenties heeft voor zijn welzijn en gezondheid. Zo hebben een overmatig belang hechten aan het eigen uiterlijk en negatieve evaluaties van het eigen uiterlijk een negatief effect op de mentale gezondheid en het algemeen welzijn van mensen. Het zelfbeeld wordt steeds belangrijker doordat personen meer social media gebruiken. Bij social media ligt er een grotere focus op het eigen uiterlijk (Vries, 2014). Een verstoord zelfbeeld kan, naast een leven waarin sociaal contact erg lastig is, ook leiden tot een aantal psychische aandoeningen. In dit verslag wordt daarom antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvraag: ‘Wat is een verstoord zelfbeeld en tot welke psychische aandoeningen kan dit leiden?’ Dit onderwerp en deze onderzoeksvraag zijn gekozen, omdat social media steeds belangrijker worden. Dit kan ervoor zorgen dat steeds meer mensen een vertekend zelfbeeld hebben. Ook de onderzoekers van dit onderzoek, ondervinden dat social media een grote rol speelt in het dagelijks leven. Hiervandaan kwam ook de nieuwsgierigheid over wat een verstoord zelfbeeld nu precies is en vooral tot welke psychische aandoeningen dit kan leiden. Het verslag sluit op deze manier goed aan bij de behandelde stof. De aandoeningen waar in dit onderzoek op in wordt gegaan zijn: Anorexia Nervosa, Borderline, Body Dismorphic Disorder (BDD). Er is voor deze drie aandoeningen gekozen omdat BDD goed aansluit bij de opleiding huidtherapie, het uiterlijk staat bij deze stoornis namelijk centraal. Anorexia nervosa past bij de opleiding Dietëtiek omdat hier het eten, of eigenlijk het niet eten, een grote rol speelt. Borderline wordt tijdens de minor besproken en heeft daarmee de interesse van de onderzoekers getrokken. Om uiteindelijk een antwoord te kunnen formuleren op de hoofdvraag, zijn er verschillende deelvragen opgesteld. Deelvraag 1: Wat is een verstoord zelfbeeld? Deelvraag 2: Wat zijn de belangrijkste aandoeningen waartoe een verstoord zelfbeeld kan leiden? Deelvraag 3: Wat houdt de aandoening in? (per aandoening) Deelvraag 4: Hoe ontstaat deze aandoening? (per aandoening) Deelvraag 5: Hoe is deze aandoening te behandelen? (per aandoening)
Pagina 3
Door deze deelvragen te beantwoorden zal uiteindelijk een conclusie getrokken worden. Deze conclusie zal beantwoorden hoe een verstoord zelfbeeld kan leiden tot deze psychische aandoeningen.
1.2
Methode
Dit onderzoek bestaat uit twee delen. Het eerste deel wordt gevormd door een literatuuronderzoek. Hierbij is onderzoek gedaan naar wat een vertekend zelfbeeld precies is en zijn er drie stoornissen uitgewerkt waarbij een vertekend zelfbeeld een belangrijke rol speelt. De literatuur die hierbij gebruikt is, is via onder andere pubmed en Google scholar gevonden. Er is daar onder andere gewerkt met de volgende zoektermen: self-image, zelfbeeld, Borderline, anorexia-nervosa, BDD, behandeling en een combinatie van deze termen. Er is voor deze zoekmachines gekozen omdat deze erg betrouwbaar zijn qua literatuur. Het tweede deel is een onderzoek wat bestaat uit een interview en een ervaringsverhaal. Er is een interview gehouden met een hulpverlener uit de beroepspraktijk, dit door middel van een gestructureerd interview. De vragen die vooraf zijn opgesteld zijn passend bij en verrijkend voor het literatuuronderzoek. Daarnaast is een ervaringsverhaal opgenomen in het onderzoek om het verhaal te verduidelijken. Het doel van zowel het ervaringsverhaal als het interview is: meer te weten komen over de combinatie van de aandoening met het hebben van een verstoord zelfbeeld door de verhalen van ervaringsdeskundigen. Zo zal de gevonden literatuur bevestigd of misschien ontkracht worden. Er is voor deze manier van onderzoek gekozen omdat dit het best aansluit bij de onderzoeksvraag, het is hierbij niet van belang om bijvoorbeeld kwantitatief onderzoek te doen waarbij de mening en bevindingen van een grote groep mensen gevraagd wordt. Dit omdat het antwoord op de vraag vooral gegeven kan worden door het vinden en verwerken van de juiste literatuur.
1.3
Literatuuronderzoek
1.3.1 Wat is een verstoord zelfbeeld? Het zelfbeeld wordt gedefinieerd als de manier waarop iemand zichzelf ziet. Iemand kan zijn zelfbeeld baseren op hoe hij tegen zijn lichaam aankijkt, het lichaamsbeeld, of op hoe hij zichzelf als persoon beoordeelt. De wijze waarop mensen zichzelf beoordelen, en het daarbij horende lichaamsbeeld, hangen af van een aantal factoren. Zo zijn de eigen houding, gedachten en waarden sterk van belang, maar daarnaast kan ook de mening van anderen het lichaamsbeeld beïnvloeden (Price, 2006). Het lichaamsbeeld kan veranderen wanneer iemand een lichaamsdeel of –functie verliest, hierbij kunnen onder andere negatieve gevoelens ontstaan ten opzichte van het eigen lichaam. Dit wordt een verstoord lichaamsbeeld genoemd (CarpenitoMoyet, 2012). Hoe iemand zichzelf ziet, wordt bepaald door de hersenen. Echter geven deze niet altijd betrouwbare informatie. Uit onderzoek is gebleken dat eigenlijk niemand zijn eigen lichaam op de juiste manier waarneemt. Er kan dus gesteld worden dat iedereen een deels verstoord lichaamsbeeld heeft (Longo & Haggard, 2010). Naast een verstoord lichaamsbeeld, kunnen mensen ook een verminderde zelfwaardering hebben. Onder zelfwaardering wordt de beoordeling van het eigen kunnen, zijn en doen gerekend. Wanneer iemand een lage zelfwaardering heeft, zal diegene niet tevreden zijn met zichzelf. Dit kan zich onder andere uiten in een onzekere en teruggetrokken houding, gevoelens van waardeloosheid en moeite met het onderhouden van sociale contacten (Jonge, 1991). De behandeling van een verstoord zelfbeeld kan op verschillende punten gericht zijn. Zo kan er bijvoorbeeld gekeken worden naar de
Pagina 4
onderliggende overtuigingen en deze kunnen worden aangepakt door cognitieve gedragstherapie. Wanneer het verleden een grote rol speelt in het ontstaan van het verstoorde zelfbeeld kan hier door middel van de behandelmethode EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), een behandeling waarbij gekeken wordt naar het verband tussen gebeurtenissen in het verleden en gevoelens in het heden (Jongh, 2004), aan gewerkt worden. Verder is er de acceptance and commitment therapy (ACT) waarbij het verleggen van de aandacht van het negatieve zelfbeeld naar de waarden van een persoon centraal staat. Zo wordt er gekeken naar wat de patiënt echt belangrijk vindt (Hayes, 2011). Een laag zelfbeeld is in veel gevallen een oorzaak van een groot aantal psychiatrische stoornissen. In dit verslag zullen er drie stoornissen worden uitgewerkt, dit zijn: Body Dysmorphic (BDD), Borderline persoonlijkheidsstoornis en Anorexia Nervosa.
1.3.2 De eerste aandoening: Body Dysmorphic Disorder of BDD Wat is BDD? Mensen die aan de psychische stoornis BDD lijden, hebben een erg vertekend zelfbeeld. Letterlijk betekent BDD ‘ingebeelde lelijkheid’. De definitie die het DSM-IV geeft is: ‘De stoornis wordt gekenmerkt door een preoccupatie met een ingebeelde misvorming van het lichaam of door een overmatige bezorgdheid dat er iets mis is met de vorm of aanblik van bepaalde lichaamsdelen’ ( Bouman, 1998). Zij vinden zichzelf, of delen van hun lichaam, zo lelijk dat zij zich er erg voor schamen en van zichzelf walgen waardoor zij soms niet eens de deur uitgaan. Bij BDD denken mensen dat één of meerdere lichaamsdelen misvormd zijn. Ook kan het voorkomen dat er grote bezorgdheid ontstaat over een lichte afwijking aan het lichaam. Dit beeld hebben mensen over zichzelf, terwijl anderen dit helemaal niet zien. Het zit echt in het hoofd van de patiënt. BDD beheerst het hele leven van de patiënt, doordat er zo obsessief met het uiterlijk wordt omgegaan. Ook kan het zo hoog oplopen dat mensen met BDD suïcide gedachten hebben (BDD-info.nl). Mensen met BDD denken dat zij worden afgewezen op basis van het verstoorde beeld dat zij zo lelijk zijn, zij zijn er van overtuigd dat hun uiterlijk een negatieve reactie oproept bij anderen (NTR, 2011). De obsessie voor dit lichaamsdeel wordt zo erg dat normaal functioneren op persoonlijk, sociaal en beroepsmatig gebied wordt belemmerd (BDD-info.nl). Mensen met BDD zijn zo obsessief bezig met het uiterlijk dat er 10 tot wel 100 keer per dag in de spiegel gekeken wordt (DDWD, 2011). De criteria voor BDD die het DSM-IV verder geeft zijn: *De afwijking in het zelfbeeld leidt tot een disfunctioneren in sociaal, persoonlijk en beroepsmatig aspect. *De ingebeelde lelijkheid van het lichaam is onzichtbaar voor anderen. *Het verstoorde zelfbeeld in het geval van BDD is niet te vergelijken met een andere stoornis, zoals Anorexia Nervosa ( Bouman, 1998). Mensen met BDD zijn de gehele dag bezig met het uiterlijk en om het uiterlijk meer ‘toonbaar’ te maken voor de buitenwereld, bijvoorbeeld door dagelijkse rituelen. Daar kunnen zij uren mee bezig zijn. Bijvoorbeeld een vrouw die zes uur met haar make-up en haar bezig is geweest, voordat zij de deur uit wil. Het maakt bij mensen met BDD niet uit hoe vaak er tegen hen wordt gezegd dat zij helemaal niet lelijk zijn of dat zij mooi zijn, het verstoorde beeld blijft in het hoofd (DDWD, 2011). Hoe ontstaat BDD? De oorzaken van BDD zijn nog niet helemaal bekend. Wel is bekend dat de oorzaak van BDD een mix is van genetica en psychologische situaties; vaak komt BDD vaak voor in combinatie met een depressie of een angststoornis (BDD-info.nl).Ook kan BDD ontstaan door trauma’s die eerder in
Pagina 5
het leven zijn voorgevallen en dan voornamelijk in de jeugd. Daarnaast kan er sprake zijn geweest van seksueel misbruik, mishandeling, verwaarlozing en pesterijen (Proud2bme, 2010). Een belangrijke oorzaak is ook de aanleg voor perfectionisme en een negatief zelfbeeld. Een mogelijke biologische oorzaak is een tekort aan de neurotransmitter serotonine in de hersenen (BDD-info.nl). Ook speelt de media een grote rol bij hoe mensen zichzelf zien, doordat de media een bepaald schoonheidsideaal aan de wereld voorhoudt, waar mensen met BDD naar streven. Zij denken dat zij door te voldoen aan het schoonheidsideaal, meer geaccepteerd worden door de samenleving (Rompay & Galetzka, 2008). Echter is de media niet een primaire oorzaak van BDD, want dan zou iedereen die te maken krijgt met de media BDD moeten hebben en dit is niet zo (BDD-info.nl). BDD begint vaak in de puberteit. In deze levensfase begint de walging van het eigen lichaam en dit ontwikkelt zich steeds verder tot er echt BDD ontstaat ( Bouman, 1998). Behandeling BDD De behandeling van BDD bestaat uit gedragstherapie, medicijnen, zelfhulpliteratuur en voorlichtingsbijeenkomsten (PsyQ, z.d.). De meest effectieve behandeling is cognitieve gedragstherapie. Dit kan zowel individueel als in groepsverband. Binnen het AMC bestaat de behandeling uit cognitieve gedragstherapie, exposure en spiegeltraining. Deze therapie duurt 4 maanden (AMC psychiatrie, z.d.). In het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) maakt men gebruik van cognitieve gedragstherapie en antidepressiva in de vorm van SSRI’s. SSRI’s zijn vormen van moderne antidepressiva en remmen de heropname van serotonine, zodat de serotonine langer in de synapsspleet van de zenuwcel blijft, en dus langer werkzaam is in het lichaam. Serotonine zorgt er onder andere voor dat het humeur verbeterd wordt (BDD-info.nl). Eindconclusie: Samenvatting en BDD in verband met een verstoord zelfbeeld. BDD staat in verband met een verstoord zelfbeeld. BDD betekent letterlijk het hebben van een verstoord zelfbeeld. Bij de ziekte BDD is er sprake van een ingebeelde lelijkheid, een lelijkheid die anderen helemaal niet zien. Bij BDD wordt er obsessief omgegaan met het uiterlijk en mensen zijn er uren per dag mee bezig. Er is sprake van een stoornis als de problemen een disfunctioneren op persoonlijk, sociaal en beroepsmatig gebied veroorzaken. Bij BDD is dit het geval, omdat de stoornis grotendeels het leven van de patiënt dusdanig beïnvloedt dat de patiënt niet meer normaal kan leven. BDD wordt vaak veroorzaakt door een traumatische gebeurtenis in het leven, zoals seksueel misbruik, mishandeling, verwaarlozing en pesterijen. Meestal heeft dit plaatsgevonden in de jeugd. Ook speelt een tekort aan serotonine een rol in het ontstaan van BDD. De media speelt ook een grote rol in de ontwikkeling van BDD door een bepaald schoonheidsideaal voor te houden, waar mensen aan willen voldoen. De behandeling van BDD bestaat uit cognitieve gedragstherapie en toediening van SSRI.
1.3.3 De tweede aandoening: Borderline persoonlijkheidsstoornis Wat is Borderline persoonlijkheidsstoornis? Borderline is een psychische persoonlijkheidsstoornis en instabiliteit is de kern van deze stoornis. Deze psychische stoornis kenmerkt zich door sterke wisselingen in stemmingen, gedachten en gedrag. In tijden van stress kan iemand licht psychotisch gedrag vertonen (Borderline persoonlijkheidsstoornis, 2011). Dit kan het functioneren op meerdere gebieden bemoeilijken. Mensen die lijden aan deze persoonlijkheidsstoornis hebben onder andere moeite met het onderhouden van relaties. Door een gebrek aan eigenwaarde en autonomie voelen zij
Pagina 6
knagende gevoelens van leegte en verveling. Door deze knagende gevoelens ontstaat er een angst voor verlating en doen ze er van alles aan om te voorkomen dat zij verlaten worden. Door deze angstgedachte kunnen ze zich gaan vastklampen aan iemand en veeleisend worden. Dit kan leiden tot afwijzingen door de omgeving, wat weer kan leiden tot woede waardoor de relatie onder druk kan komen te staan. De gevoelens in een relatie zijn extreem wisselend, van verachting bij afwijzing naar ophemeling bij acceptatie. Er wordt gedacht in extremen, dus iemand wordt beschouwd als helemaal goed of helemaal slecht. Door deze instabiliteit eindigen relaties snel en vaak (Nevid, 2012). Naast het moeilijk onderhouden van sociale relaties is impulsiviteit een ander probleem. Hierbij worden de gevolgen van de gekozen beslissingen niet of te laat overdacht. Impulsief gedrag kan dan leiden tot criminaliteit of het overmatig gebruik maken van verslavende middelen. Ook automutilatie (zelfverwonding) komt veel voor. Bij automutilatie wordt er niet goed doordacht wat de gevolgen kunnen zijn als er bijvoorbeeld te diep wordt gesneden. Automutilatie kan een manier zijn om emotionele pijn tijdelijk te blokkeren of te ontvluchten en kan een uiting zijn van psychische pijn of woede. Daarnaast kan automutilatie verslavend werken. Bij het beschadigen van het lichaam komt de stof endorfine vrij, wat zorgt voor een tijdelijk pijn onderdrukkend effect. Daarnaast richt de persoon zich op de wond en raken de emoties en spanningen op de achtergrond (Nock, 2010). Eén van de eigenschappen van borderline is namelijk de moeite om de emoties te reguleren. Er zijn veel wisselingen in opgewonden/vrolijk en diepe somberheid. Door deze ‘rollercoaster’ van emoties kunnen er suïcidale gedachten ontstaan. Van het aantal mensen dat aan borderline lijdt, pleegt 10% daadwerkelijk zelfmoord (Verloop borderline, 2010). Hoe ontstaat Borderline? Wat nu de exacte oorzaken zijn van de psychische stoornis borderline is onbekend. Om het ontstaan van een psychische stoornis vast te stellen wordt er in de psychiatrie ook wel het biopsychosociaal model gehanteerd. Biologische, psychologische en sociale factoren zouden invloed hebben op het ontstaan van een psychische stoornis als borderline. Bij biologische factoren worden de erfelijkheid, hersenstructuren en neurotransmitters bedoeld. Bij psychologische factoren wordt er vooral gekeken naar de jeugdervaringen, informatieverwerking van de persoon, basisbehoeften en hechtingsproblematiek. Sociale factoren zijn de invloeden die de omgeving op de persoon heeft. Geen factor op zichzelf veroorzaakt de psychische stoornis maar alle drie de factoren spelen een rol in het ontwikkelen van borderline (Bolster, 2009). Behandeling Borderline Borderline persoonlijkheidsstoornis kan behandeld worden op verschillende manieren. ‘Praten en pillen’ wordt vaak toegepast op de behandeling van een psychische stoornis, dit geldt dus ook voor borderline. In eerste instantie wordt er medicatie gegeven om de symptomen te onderdrukken, zodat de patiënt meer zelfcontrole krijgt. Echter heeft medicatie zelden resultaat dus wordt er bij voorkeur gekozen voor een andere behandeling (Bloo, 2012). Bij medicatie kunnen er verschillende medicijnen aangeboden worden: Er kunnen kalmerings- en slaaptabletten gegeven worden, maar deze kunnen ook weer een verslavende werking hebben.
Pagina 7
Antipsychotische middelen kunnen gegeven worden ter bestrijding van psychotisch gedrag of om een gunstige invloed uit te oefenen op sterke emoties als woede en/of angst. Stemmingsregulerende middelen, vaak Lithium, om impulsiviteit en stemmingswisselingen te onderdrukken. Antidepressiva kunnen een gunstige invloed hebben op de impulsiviteit omdat ze de hoeveelheid serotonine in de hersenen verhogen. Tijdens stress zorgt serotonine ervoor dat de paniek niet te ver doorslaat, zodat de persoon in kwestie weloverwogen kan handelen (Borderline-oorzaken).
Naast medicamenteuze behandeling kunnen er ook therapieën gegeven worden. Bij een therapie is het belangrijk dat er een goede vertrouwensband is ontstaan tussen psychiater en patiënt. De psychiater moet hierbij wel in het achterhoofd houden dat de borderline patiënt moeite heeft met het goed onderhouden van relaties. Het kan ook verstandig zijn om te kiezen voor een combinatie van behandelaars. Dit kan gunstig zijn want zo kan de borderline patiënt zich niet volledig hechten aan één behandelaar (Behandeling van Borderline, z.d.). Er zijn drie therapieën die effectief zijn om borderline persoonlijkheidsstoornis aan te pakken. 1. Schemagerichte cognitieve gedragstherapie. Deze therapie gaat ervan uit dat de ervaringen in het leven van iemand vastgelegd worden in bepaalde schema’s. In deze schema’s staat dan hoe diegene is, de reacties van de omgeving op die persoon en hoe diegene denkt hoe de wereld in elkaar zit. Deze therapie richt zich op het opsporen van niet-functionele schema’s en leert die om te zetten in functionele schema’s. Die omzetting gebeurt dan via het denken, redeneren en het ervaren. 2. Overdracht gerichte psychoanalytische psychotherapie. Deze therapie richt zich vooral op het balans vinden van emoties. Het doel hiervan is het accepteren en verdragen van tegenstrijdige gevoelens en beelden. In deze therapie wordt er geleerd dat iemand zichzelf en anderen genuanceerder kan zien. Dit kan zorgen voor meer zelfcontrole en begrip op de keuzes die gemaakt worden. 3. Dialectische gedragstherapie. Het doel van deze benadering is het aanleren van verschillende vaardigheden zodat er met emoties en problemen kan worden omgegaan. De cliënt leert zijn gedachten te managen. De cliënt leert in deze therapie zichzelf te aanvaarden en te accepteren (Bloo, 2012). Eindconclusie: Samenvatting en borderline in verband met een verstoord zelfbeeld Iemand die aan borderline persoonlijkheidsstoornis lijdt, kijkt met verkeerd beeld naar zichzelf. Dit verstoorde zelfbeeld kan ontstaan zijn door gebeurtenissen in het verleden die als traumatisch worden ervaren. Een zelfbeeld ontstaat door contacten met de omgeving, door hiermee om te gaan en door te vergelijken met anderen. Wie aan borderline persoonlijkheidsstoornis lijdt, heeft moeite met het onderhouden van relaties, door de extreme stemmingswisselingen. Dit kan voor veel onzekerheid en spanningen zorgen in een relatie. Deze psychische stoornis kan dus leiden tot een nog negatiever, verstoord zelfbeeld. Borderline persoonlijkheidsstoornis is niet de enige psychische stoornis die te maken heeft met een verstoord zelfbeeld. Mensen die lijden aan Anorexia Nervosa kijken ook met een verkeerd beeld naar zichzelf. In het volgende hoofdstuk zal dit ziektebeeld verder behandeld worden.
Pagina 8
1.3.4 De derde aandoening: Anorexia nervosa Wat is anorexia nervosa? Anorexia nervosa is een eetstoornis met een psychische oorzaak. Die ziekte treft vooral meisjes, maar ook onder jongens komt het voor. Anorexia is afgeleid uit het Grieks en betekent ‘geen eetlust’ en nervosa slaat op het neurotische gedrag wat bij deze aandoening komt kijken. ‘Geen eetlust’ klopt eigenlijk niet. Mensen met anorexia hebben wel eetlust, maar zij onderdrukken deze behoefte. Mensen met deze aandoening hebben angst om dik te worden en uiten dit door obsessief met voeding en het gewicht om te gaan (Trimbos Instituut). De ziekte begint met lijnen, wat onschuldig lijkt. Eerst wordt het snoepen gestopt, daarna volgen langzaam steeds meer voedingsmiddelen die van het menu geschrapt worden. Uiteindelijk eindigt dit vaak in de ziekte anorexia, doordat er zo obsessief met de voeding wordt omgegaan dat het lijnen het functioneren op persoonlijk, sociaal en beroepsmatig belemmert. Zij zijn elke minuut van de dag met voeding en calorieën bezig. Mensen met anorexia proberen situaties waarbij er gegeten gaat worden te vermijden en vaak is het een gevecht aan tafel. De ouders willen dat het bord leeggegeten wordt, terwijl dit voor de anorexiapatiënt erg moeilijk is. Daardoor raken anorexiapatiënten vaak geïsoleerd; ze doen niet meer mee met sociale activiteiten en trekken zich terug. Een andere reden hiervoor is omdat zij zichzelf te dik vinden en daardoor te lelijk om met andere mensen om te gaan. Mensen die anorexia ontwikkelen zijn vaak perfectionistisch, onzeker en hebben een gebrekkige zelfwaardering. Deze eigenschappen zorgen er voor dat er gestreefd wordt naar een ‘perfect’ beeld (Verheij, 2011). Het streefgewicht ligt ver onder het gezonde gewicht wat bij hun lengte en leeftijd past. De over het algemeen gehanteerde norm door mensen met anorexia is een BMI van 17.5. Een normaal BMI zit tussen de 20 en de 25 (Trimbos Instituut). Ook kenmerkt anorexia zich door een verstoord zelfbeeld. Mensen met anorexia zien hun lichaam anders dan andere mensen hen zien, meestal een stuk dikker dan zij in werkelijkheid zijn. Vaak is het zo dat mensen met anorexia zelfs ondergewicht hebben. Als de anorexia verder gevorderd is en er ontbreken veel voedingsstoffen, blijft vaak de menstruatie uit (Verheij, 2011). Er zijn twee types te onderscheiden. Het beperkende type: bij deze vorm van anorexia houdt de persoon zijn of haar gewicht streng in de gaten en eet daarbij erg weinig, vaak in combinatie met veel lichamelijke beweging. Het tweede type, het purgerende type: eerst wordt er voor een lange periode weinig tot niets gegeten. Vervolgens volgt er een eetbui waarbij veel gegeten wordt. Om dit voedsel weer kwijt te raken wordt er vaak gebruik gemaakt van braken, maar ook van plaspillen en laxeermiddelen (Trimbos Instituut). Hoe ontstaat anorexia nervosa? Anorexia nervosa komt voort uit een verstoord zelfbeeld. Anorexiapatiënten zien zelf vaak niet dat zij al erg dun zijn en vinden zich vaak te dik ondanks dat zij al een extreem laag gewicht hebben. Er wordt bij anorexia nervosa dus vaak gesproken over een stoornis van de lichaamsbeleving. Mensen met anorexia nervosa ontlenen hun zelfbeeld aan het vermogen om hun eigen gewicht te controleren. Ze houden zich obsessief bezig met hun zelfbeeld, dieet en gewicht. Signalen van het ziektebeeld zijn dan ook dat zij op een negatieve manier naar zichzelf kijken. Ze vinden zichzelf vaak lelijk en dik en hebben last van een enorme onzekerheid. De media speelt hier een belangrijke rol in. In films, tijdschriften en modecampagnes worden er veel modellen gebruikt met een lichaam die als ‘perfect’ wordt gezien door de samenleving. Mensen die anorexia ontwikkelen, zijn hier erg gevoelig voor doordat zij onzeker zijn over zichzelf en hun lichaam. Zij gaan proberen dat perfecte lichaam te creëren dat zij zo bewonderen (Verheij, 2011) (The Telegraph).
Pagina 9
Veel vrouwen beginnen dan met lijnen om af te vallen, bij minder dan 1 procent ontwikkelt zich tot de ziekte anorexia (GGZ Centraal, 2010). Behandeling De behandeling van anorexia nervosa is een lang en moeilijk proces. De behandeling kan pas starten wanneer de patiënt heeft ingestemd met de behandeling. De patiënt ziet vaak zelf niet in dat hij of zij deze aandoening heeft, het is dus belangrijk dat de omgeving anorexia nervosa snel opmerkt zodat er sneller met de behandeling gestart kan worden. De behandeling bestaat meestal uit verschillende vormen van psychotherapie en psychiatrische behandeling. Bij ernstige gevallen met extreme ondervoeding kan er gekozen worden voor opname waarbij de patiënt intraveneuze toediening krijgt van voeding (Verheij, 2011) (Trimbos Instituut). Eindconclusie: Samenvatting en anorexia nervosa in verband met een verstoord zelfbeeld Zoals al eerder bij het ontstaan van anorexia nervosa is verteld speelt het zelfbeeld een grote rol bij het ontstaan van deze aandoening. Mensen met anorexia nervosa hebben last van een stoornis van de lichaamsbeleving. Zij ervaren hun lichaam anders dan dat het in werkelijkheid is. Signalen van anorexia nervosa zijn onder andere dat mensen zich lelijk en dik voelen terwijl zij dit in werkelijkheid niet zijn. Daarbij komt kijken dat zij zich erg onzeker over zichzelf voelen. Om zich toch nog iets beter over zichzelf te voelen gaan zij controle uitoefenen op hun gewicht. Zo proberen zij hun zelfbeeld positiever bij te stellen. Anorexia nervosa komt dus voort uit een verstoord zelfbeeld. Het zelfbeeld is erg bepalend bij deze aandoening.
1.4
Samenvatting interview
Onderstaand verslag is een samenvatting van het gehouden interview. Het volledige interview is te lezen in de bijlage (bijlage 1). Het interview is gehouden met een psychiater die werkzaam is in het Academisch ziekenhuis te Maastricht. Zij werkt op de unit eetstoornissen van het UMC+. De psychiater denkt bij een psychische aandoening met een verstoord zelfbeeld vooral aan anorexia nervosa en boulimia nervosa. De interesse voor het werken met patiënten met een verstoord zelfbeeld, is voortgevloeid uit haar eigen ervaring met een verstoord zelfbeeld en de vele gesprekken met haar psychiater vroeger. De definitie van een verstoord zelfbeeld, ziet zij als volgt: ‘’Je ziet jezelf niet zoals je echt bent. Je hebt van die stemmetjes in je hoofd, die zeggen dat je er anders uitziet, waardoor je jezelf zo ook gaat zien.’’Door haar eigen ervaring kan ze goed aan patiënten zien, hoe de patiënt zich voelt. ‘’De patiënt wil zich verbloemen, en kan dit ook vaak goed, maar ik kan het zien aan de uitstraling van de patiënt’’.De behandeling verschilt per persoon, elk persoon is anders, aan de hand van wat de persoon wil en aankan wordt een behandelplan opgesteld voor de patiënt. Een belangrijk kenmerk van een goede behandeling is om het zelfvertrouwen van de patiënt te winnen, zodat de patiënt zich meer open durft te stellen. Door de juiste behandeling te kiezen voor de patiënt, zie je de persoon veranderen, ‘’de persoon begint weer zin te krijgen in het leven’’. De psychiater gaf aan dat een terugval kan voorkomen bij een patiënt, maar: ‘wij, van het UMC+, ontslaan de patiënt pas wanneer de patiënt zich goed genoeg voelt en er een kleine kans is op een terugval.’ Wanneer een patiënt terugvalt, komt dit vaak door omgevingsfactoren, de patiënt komt weer in zijn eigen omgeving, bijvoorbeeld bij haar/zijn ouders. De ouders kunnen teveel druk leggen op het eten, hierom wordt ouders aangeraden om mee te gaan naar afspraken met de psychiater.
Pagina 10
1.5
Ervaringsverhaal
Het ervaringsverhaal van Esther. Esther doet mee aan het programma ‘Je zal het maar zijn’. Voor dit programma laat ze zich interviewen over haar ziekte, Body dismorphic disorder. Het interview begint in een kapperszaak. Speciaal voor het interview gaat Esther naar de kapper. Ze vertelt ook gelijk dat ze haar make-up zelf doet omdat ze er zo controle over kan houden. Vroeger was ze maar liefst 6 uur bezig om zich op te maken. Als ze de volgende ochtend een afspraak had dan stond ze om 02:00 uur in de nacht op om te zorgen dat ze er de volgende ochtend goed genoeg uit zag. BDD houdt in, zo verteld Esther, dat je een heel negatief zelfbeeld hebt. Je vindt jezelf super lelijk terwijl je juist heel positief denkt over andere mensen. Esther is door een hele zware en moeilijke periode gegaan. Ze heeft 8 maanden niet naar buiten durven te komen door haar ziekte. Ze had in die periode een beetje last van eczeem op haar gezicht. Hierdoor vond ze zichzelf zo lelijk dat ze zich alleen voelde en erg onbegrepen en daarbij durfde ze niet meer naar buiten ook al wilde ze dit wel. Maar haar angst won het helaas. Ze kon de gedachte niet aan dat iemand tegen haar zou zeggen: ‘wat ben jij lelijk’, wat voor haar dus een bevestiging van haar gedachten zou zijn. Nu ze eraan terug denkt bedenkt ze zich dat als dat gebeurd was en iemand dat tegen haar gezegd zou hebben, dat ze uit het leven zou zijn gestapt. In deze periode verloor ze ook haar baan, relatie en sociaal leven. Haar leven werd dus maar heel klein. Uiteindelijk werd ze opgenomen in het AMC waar ze intensieve therapie ging volgen waardoor haar leven uiteindelijk compleet veranderde. Momenteel heeft ze weer een vriend en gaat het een stuk beter dan een paar jaar terug. Toch heeft ze bijvoorbeeld nog wel een hele eigen kamer ook wel de beautyroom genoemd. In deze kamer begint ze elke ochtend met vaste rituelen. Ze noemt opmaken vasten rituelen omdat het bij haar via een vaste volgorde moet gebeuren. Esther vertelde dat ze denkt dat ze deze ziekte heeft gekregen door een beetje genetische aanleg, ze is bijvoorbeeld erg perfectionistisch en ze miste liefde vanuit het thuisfront. Dit ervaringsverhaal raakt op vele punten de beschreven literatuur. Zo staat er in de literatuur beschreven dat mensen zich zo erg schamen voor hun zelfbenoemde lelijkheid dat ze de deur niet meer uit durven, dit komt overeen met het verhaal van Esther. Ook komen suïcide gedachten en obsessie in de literatuur voor wat ook in het verhaal van Esther naar voren komt (Je zal het maar zijn, 2012)
1.6
Conclusie
Door de opkomst van social media worden mensen blootgesteld aan niet realistische schoonheid. Dit kan voor sommige mensen een aanleiding zijn om zich obsessief met het uiterlijk bezig te gaan houden. Zij streven naar dergelijke schoonheid die op social media regelmatig voorbij komt. Echter, vinden zij zichzelf daar uitermate ongeschikt voor, waardoor hun zich zelf heel anders zien dan dat ze er daadwerkelijk uitzien. Hiermee wordt een verstoord zelfbeeld gecreëerd. We spreken van een verstoord zelfbeeld wanneer de manier waarop iemand zichzelf ziet gepaard gaat met negatieve gevoelens. De vraag waar in dit onderzoek antwoord op werd gezocht is: ‘Wat is een verstoord zelfbeeld en tot welke psychische aandoeningen kan dit leiden?’ Er is in dit onderzoek gekeken naar drie stoornissen die mogelijk
Pagina 11
een verband hebben met een verstoord zelfbeeld. Er kan per aandoening antwoord worden gegeven op de vraag of er een verband is tussen de aandoening en het verstoorde zelfbeeld. De aandoeningen waar in dit onderzoek naar gekeken is zijn: BDD, borderline persoonlijkheidsstoornis en anorexia nervosa. Body Dysmorphic Disorder betekent ook wel ‘ingebeelde lelijkheid’. Mensen die lijden aan deze psychische aandoening hebben een vertekend zelfbeeld. Deze mensen vinden zichzelf zo lelijk dat ze de deur niet meer uitkomen. Ook het ervaringsverhaal van Esther bevestigt dit gegeven. Er kan worden geconcludeerd dat er een duidelijk verband bestaat tussen het verstoorde zelfbeeld en de aandoening BDD. Borderline is een psychische persoonlijkheidsstoornis. Deze stoornis kenmerkt zich door sterke wisselingen in gedachten, gedrag en emoties. Door deze sterke stemmingswisselingen kan iemand met borderline moeilijk relaties onderhouden. Dit kan o.a. voor onzekerheid zorgen. Bij de borderline persoonlijkheidsstoornis is geen sprake van een verstoord lichaamsbeeld maar er kan eventueel wel gesproken worden van een verstoorde zelfwaardering. Anorexia Nervosa is een eetstoornis met een psychische oorzaak. Mensen met anorexia hebben een verstoord zelfbeeld. Ze zien zichzelf heel anders dat ze daadwerkelijk zijn. Signalen van de ziekte zijn onder meer dat op een hele negatieve manier naar zichzelf kijken en ze last hebben van een hele grote onzekerheid. In het interview met een psychiater uit het academisch ziekenhuis uit Maastricht wordt ook bevestigd dat Anorexia Nervosa in verband staat met een verstoord zelfbeeld. We kunnen concluderen dat een verstoord zelfbeeld en het hebben van anorexia nauw met elkaar verbonden zijn. De drie aandoeningen die gekozen zijn voor dit onderzoek zijn dus zeker een gevolg van een verstoord zelfbeeld/lichaamsbeeld of een verstoorde zelfwaardering.
1.7
Discussie
Zoals in de conclusie te lezen was hebben de psychische aandoeningen Body Dysmorphic Disorder en Anorexia een sterk verband met een verstoord zelfbeeld. Deze psychische aandoeningen leiden tot een verstoord zelfbeeld of zijn de oorzaak van een verstoord zelfbeeld. Voor Borderline is het echter moeilijker om een relatie te leggen met een verstoord zelfbeeld. De relatie tussen Borderline en een verstoord zelfbeeld is niet duidelijk geworden in ons onderzoek met behulp van wetenschappelijke databanken. Om de relatie tussen Borderline en een verstoord zelfbeeld aan te tonen is er dus meer onderzoek nodig. Ook is er een ander type onderzoek nodig dan literatuur onderzoek. Om de relatie aan te tonen is het beter om bijvoorbeeld meer interviews af te nemen met ervaringsdeskundigen. Om alle psychische aandoeningen met het verstoorde zelfbeeld in verband te brengen zou er een groter onderzoek moeten komen met meer dan alleen literatuur onderzoek. De gebruikte literatuur is door deskundigen geschreven en niet door de mensen die deze psychische aandoeningen zelf ervaren en er dus meer over weten. Het is niet verstandig om conclusies te trekken op basis van alleen literatuur. Uit het gehouden interview kan geen conclusie getrokken worden omdat dit de mening is van één persoon. Om een antwoord te krijgen op onze onderzoeksvraag of er een verband is met het zelfbeeld en psychische stoornissen moet er een groter aantal interviews afgenomen worden.
Pagina 12
Bibliografie langlopende opdracht AMC psychiatrie. (z.d.). Body Dysmorphic Disorder (BDD). Op internet www.amcpsychiatrieangst.nl: http://www.amcpsychiatrieangst.nl/behandeling_angststoornissen_body_dysmorphic_disorder.htm. Geraadpleegd op: 12-12-2014 Behandeling van Borderline. (z.d.). Op internet Gezondheidsplein: http://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/borderline/behandeling/item33361. Geraadpleegd op: 12-12-2014 Bloo, J. (2012). Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Psychopraktijk, pp. 2-3. Geraadpleegd op: 18-12-2014 Bolster, H. (2009). Zakboek Ziektebeelden. In Borderline-persoonlijkheidsstoornis (pp. 20-38). Bohn Stafleu van Loghum. Geraadpleegd op: 15-12-2014 Borderline persoonlijkheidsstoornis. (2011). Op internet Trimbos: http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/borderlinepersoonlijkheidsstoornis. Geraadpleegd op: 6-12-2014 Borderline-oorzaken. (z.d.). Op internet Hulpgids: http://hulpgids.nl/informatie/ziektebeelden/persoonlijkheidsstoornissen/clusterb/borderline-persoonlijkheidsstoornis/borderline-oorzaken.html. Geraadpleegd op: 1612-2014 Carpenito-Moyet, L. J. (2012). Zakboek verpleegkundige diagnosen. Groningen: Noordhoff uitgevers. Geraadpleegd op: 19-12-2014 Nieuwkerk van, M. (verslaggever) (2011). DWDD Body Dysmorphic Disorder, ingebeelde lelijkheid. [tv-uitzending]. Hilversum: VARA. Geraadpleegd op: 19-12-2014 Rompay, T. J. L.,& Galetzka, M (2008). Mind over Beauty? Twente: Universiteit Twente. Geraadpleegd op: 23-12-2014 Hilbrand, S. (verslaggever) (2012). Je zal het maar zijn, in de ban van je uiterlijk. [tv-uitzending]. Hilversum: BNN. Geraadpleegd op: 12-12-2014 Verheij, F. (2011). Anorexia in de adolescentie. KJP. Geraadpleegd op: 19-12-2014 GGZ Centraal. (2010). Anorexia Nervosa. Op internet GGZ Centraal: http://www.ggzcentraal.nl/ziektebeelden/anorexia-nervosa/anorexia-nervosa geraadpleegd op: 12-12-2014 Jonge, M. d. (1991). Gedeelde machteloosheid: de visie van de cliënt . Tijdschrift voor ziekenverpleging, 440-444. Geraadpleegd op: 12-12-2014 Jongh, P. d. (2004). Eye Movement Desensitization and Reprocessing bij PTSS . Patient Care/Neuropsychiatrie & Gedragsneurologie, 61. Geraadpleegd op: 14-12-2014
Pagina 13
Longo, M. R., & Haggard, P. (2010). An implicit body representation underlying human position sense. Proceedings of the National Academy of Sciences, pp. 2-4. From NPO wetenschap. Geraadpleegd op: 14-12-2014 Nevid, S. R. (2012). Borderline persoonlijkheidsstooris. In Psychiatrie een inleiding (pp. 445447). Amsterdam: Pearson Benelux. Geraadpleegd op: 12-12-2014 Nock, K. (2010). Self-injury. Reviews in Advance, p. 17. Geraadpleegd op: 12-12-2014 Raymann, J. (Verslaggever). (2012, 12 januari). 5 op 2. uiterlijk [TV-uitzending]. Hilversum: NTR. Geraadpleegd op: 23-12-2014 Price, B. (2006). A model for body-image care. Journal of Advanced Nursing, pp. 585–593. Geraadpleegd op: 14-12-2014 Proud2bme. (2010, april 6). BDD (Body Dysmorphyc disorder). Op internet www.proud2bme.nl: http://www.proud2bme.nl/De_psychologie_van.../BDD_%28Body_Dysmorphic_Disorde r%29. Geraadpleegd op: 15-12-2014 PsyQ. (z.d.). Dysmorfofobie (ingebeelde lelijkheid). Op internet www.psyq.nl: http://www.psyq.nl/Programma/Angststoornissen/hoe-herken-ik-fobie-ofangststoornis/Dysmorfofobie. Geraadpleegd op: 16-12-2014 Steven, C.,& Hayes, K. D. (2011). Acceptance and Commitment Therapy The Process and Practice of Mindful Change. New York: Guillford Press. Geraadpleegd op: 24-12-2014 The Telegraph. (z.d.). Secretly starving. The Telegraph. Geraadpleegd op: 16-12-2014 Bouman, T.K. (1998). Spiegeltje spiegeltje aan de wand... cognitieve gedragstherapie en de stoornis in lichaamsbeleving (Body Dysmorphic Disorder). Gedragstherapie. Geraadpleegd op: 1612-2014 Trimbos Instituut. (z.d.). Anorexia Nervosa. Op internet: http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/anorexia-nervosa. Geraadpleegd op: 17-12-2014 Trimbos Instituut. (z.d.). Behandeling anorexia nervosa. Op internet: http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/anorexianervosa/behandeling. Geraadpleegd 17-12-2014 Trimbos Instituut. (z.d.). Subtypen. Op internet: http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/anorexianervosa/behandeling. Geraadpleegd op: 18-12-2014 Verloop borderline. (2010, Mei 20). Op internet: http://www.trimbos.nl/onderwerpen/psychische-gezondheid/borderlinepersoonlijkheidsstoornis/verloop. Geraadpleegd op: 17-12-2014 Vries, D.D. (2014). Social Media and Online Self-Presentation: Effects on How We See Ourselves and Our Bodies . Universiteit van Amsterdam , Communicatiewetenschap. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. Geraadpleegd op: 18-12-2014
Pagina 14
Hoofdstuk 2. Wekelijkse presentaties 2.1 Presentatie wetenschappelijk artikel week 2. http://www.wta.nu/wp-content/uploads/2013/05/ontwikkelingsstoornissen-enverslaving.pdf Doelgroep: hulpverleners die werkzaam zijn in de psychiatrie en die geïnteresseerd zijn in een uitgebreidere kennis over de samenhang tussen verslavingen en psychiatrische stoornissen. Dia 1
Dia 2 +
+
Bespreking wetenschappelijk artikel
Ontwikkelingsstoornissen en verslaving
Onderzoek naar de prevalentie van verslaving bij mensen met ADHD en autismespectrumstoornissen (ASS)
Auteur: Bram B. Sizoo, psychiater
Werkzaam: Dimence instelling voor geestelijke gezondheidszorg
Centrum voor ontwikkelingsstoornissen
Gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift autisme
Marije, Zanna en Lieke Namens groep T4
Dia 3
(Grant et al., 2004; Merikangas, & Gelernter, 1990)
+
30-50% van de patiënten met een psychiatrische stoornis heeft hiernaast een verslaving!
Dia 4
+
Met comorbiditeit wordt het tegelijkertijd voorkomen van meerdere stoornissen of ziektes bedoeld. Wanneer verslaving samengaat met een psychiatrische stoornis, wordt de behandeling bij voorkeur gegeven op afdelingen die speciaal gespecialiseerd zijn in dubbel diagnose. Uit observaties op de afdeling dubbel diagnose kwam het vermoeden naar voren dat een groot aantal patiënten met een verslaving, een autismestoornis had die tot dan toe nog niet gediagnosticeerd was. Deze
Inleiding onderzoek •
SUD (substance use disorder) = verslaving
•
Prevalentie ASS: 0,6-1% van de bevolking.
•
Prevalentie ADHD: 4% van de volwassenen.
Pagina 15
combinatie is nieuw op het gebied van wetenschappelijk onderzoek maar uit gesprekken met familie en hulpverleners bleek dit een erg groot probleem te zijn. verslaving wordt in de Engelse literatuur aangeduid met SUD (substance use disorder) en wordt aangeduid als afhankelijkheid of misbruik van een middel zoals alcohol of drugs of gedrag zoals overmatig gokken (Goldstein, & Volkow, 2002; Potenza, 2007). Patiënten met zowel een psychiatrische stoornis en een verslaving worden vaak pas laat geholpen, er is dan al sprake van een lang traject vol mislukte behandelingen en negatieve levenservaringen. Belangrijk is voor de behandeling dat de psychiatrische stoornis en de verslaving apart van elkaar worden behandeld. In dit onderzoek is onderscheid gemaakt tussen ASS (autismespectrumstoornissen) waaronder autisme en asperger vallen en ADHD, ADHD is een ontwikkelingsstoornis die gekenmerkt wordt door beperkingen in aandacht, hyperactiviteit en impulsiviteit. De prevalentie van ASS in Nederland is tussen 0.6% en 1% van de bevolking (Caronna, Milunsky, & Tager-Flusberg, 2008; Constantino, & Todd, 2003). De prevalentie van ADHD wordt geschat op 4% van de volwassen bevolking van Nederland (Kessler et al., 2006). De motivatie om het onderzoek uit te voeren berust op het feit dat er niet eerder onderzoek is gedaan naar verslaving bij ASS en de aanwijzingen uit de praktijk dat het wel degelijk een groot probleem is. Het doel van de studie was om uit te zoeken hoe volwassenen met ASS en een verslaving verschillen van mensen met ASS zonder verslaving, en wat de verschillen zijn met mensen met ADHD met of zonder verslaving.
Pagina 16
Dia 5
Dia 6
+
+
Het onderzoek vond plaats in de periode van januari 2006 tot juni 2007. En waren afkomstig van een gespecialiseerde afdeling voor ontwikkelingsstoornissen bij volwassen en een afdeling voor dubbeldiagnose problematiek. In totaal deden 129 patiënten met ASS of ADHD aan het onderzoek mee. Alle deelnemers waren gediagnosticeerd door ervaren clinici aan de hand van criteria voor ASS, ADHD en SUD volgens de DSM 4. Uiteindelijk zijn de resultaten verkregen door meerder onderzoeken waaraan de deelnemers meededen.
Methode onderzoek
Januari 2006 tot juni 2007
129 patiënten met ASS of ADHD
Als eerste is gekeken naar de risicofactoren en omgevingsfactoren die van invloed kunnen zijn op het ontwikkelen van een verslaving. Zo blijkt dat vrouwen, mensen met een laag IQ, alleenwonende en mensen waarvan de ouders een verslaving hebben, meer kans maken op het ontwikkelen van een verslaving. In deze tabel zijn de verschillen te zijn tussen de mensen met ADHD en de mensen met ASS, hieruit blijkt dat er geen grote verschillen zijn tussen de prevalentie van de risicofactoren bij mensen met ASS of ADHD.
Resultaten onderzoek -Risicofactoren op krijgen verslaving -Bepaalde karaktereigenschappen ASS (70 proefpersonen)
ADHD (53 proefpersonen)
Leeftijd (gemiddeld)
34
32
Vrouwen
21%
32%
Totaal IQ (gemiddeld)
103
Alleen wonend
69%
79%
Leeftijd begin SUD (gemiddeld)
19.5 jaar
18.9 jaar
Leeftijd begin roken (gemiddeld)
16.6 jaar
14.6 jaar
Ouders met verslaving
16%
30%
Eerder gediagnosticeerde verslaving
30%
58%
Vervolgens is gekeken naar een aantal karaktereigenschappen die kenmerkend zijn voor het ontwikkelen van een verslaving. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld prikkelzoekend, leedvermijdend en volhardend. Hierbij werden grote verschillen aangetoond. Zo bleken mensen met ADHD meer prikkelzoekend en mensen met ASS laag sociaalgericht en hoog leedvermijdend. Dit kunnen aanwijzingen zijn in het verschillen van de prevalentie van mensen met ADHD en verslaving en mensen met ASS en verslaving.
Pagina 17
Dia 7
+
Komt vaker voor bij mensen met ADHD dan bij mensen met ASS.
Dia 8
+
Uit het onderzoek is gebleken dat verslaving vaker voorkomt bij mensen met ADHD dan bij mensen met ASS. Maar, verslaving komt nog altijd vaker voor bij mensen met ASS dan bij mensen zonder psychiatrische stoornis. Patiënten met ASS ondervinden echter meer beperkingen ten gevolge van hun verslaving. Er zijn aanwijzingen dat niet alle gevallen van een combinatie tussen ASS en verslaving gediagnosticeerd zijn. hulpverleners moeten actiever onderzoek doen bij patiënten met ASS of sprake is van een verslaving, andersom moet er bij mensen met een verslaving ook goed gekeken worden naar een eventueel onderliggende ontwikkelingsstoornis.
Conclusie onderzoek
Echter ondervinden mensen met ASS meer beperkingen ten gevolge van hun verslaving.
Discussie onderzoek Sterke kanten onderzoek:
Gericht op volwassenen, vaak wordt alleen gekeken naar jongeren met ADHD of ASS
Groot aantal patiënten
Brede studieopzet (zowel gekeken naar waarneembare kenmerken als niet waarneembare kenmerken)
Minder sterke kanten:
Dia 9
+
Populatie niet groot genoeg om te kijken naar de verschillende soorten verslavingen en de effecten van de verschillende middelen waaraan iemand verslaafd kan zijn.
Er is niet voldoende gekeken naar de overeenkomst tussen de waarneembare en de nietwaarneembare kenmerken.
Het is een erg interessant onderzoek, over het onderwerp is nog vrij weinig bekend. Wel is het erg lastig geschreven, het onderzoek is daarom vooral gericht op deskundigen. Omdat het nog een redelijk nieuw onderwerp is zijn er nog wel een aantal punten waar op verder gegaan kan worden in volgende onderzoeken. Zo zou er in volgend onderzoek gekeken kunnen worden naar welke behandelingen effectief kunnen zijn voor mensen met ASS in combinatie met een verslaving.
Reflectie onderzoek
Erg interessant onderzoek.
Vooral gericht op deskundigen
Vervolg onderzoeken
Pagina 18
Dia 10
+
Vragen??
Literatuur Caronna, E. B., Milunsky, J. M., & Tager-Flusberg, H. (2008). Autism spectrum disorders: clinical and research frontiers. Archives of Disability in Children, 93, 518-523 Goldstein, R. Z., & Volkow, N. D. (2002). Drug addiction and its underlying neurobiological basis: neuroimaging evidence for the involvement of the frontal cortex. American Journal of Psychiatry,159,1642-1652. Grant, B. F., Stinson, F. S., Dawson, D. A., Chou, S. P.,Dufour, M. C., Compton, W., Pickering, R. P., & Kaplan,K. (2004). Prevalence and co-occurrence of substanceuse disorders and independent mood and anxiety disorders: results from the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. Archivers of General Psychiatry,61, 807-816. Kessler, R. C., Adler, L., Barkley, R., Biederman, J., Conners,C. K., Demler, O., Faraone, S. V., Greenhill, L. L., Howes,M. J., Secnik, K., Spencer, T., Ustun, T. B., Walters, E. E.,& Zaslavsky, A. M. (2006). The prevalence and correlates of adult ADHD in the United States: results from The National Comorbidity Survey Replication. American Journal of Psychiatry, 163, 716-723
Feedbackverwerking presentatie week 2 Wetenschappelijk artikel: In week 2 stond het ziektebeeld: verslaving centraal. Deze week gingen Lieke, Zanna en Marije een wetenschappelijk artikel bespreken met de klas. Dit wetenschappelijk artikel had de titel: ‘Verslaving en ontwikkelingsstoornissen’. Dit artikel ging over een onderzoek over de prevalentie van verslaving bij ASS ( autisme spectrum stoornissen) en ADHD. Na deze bespreking is er vanuit de klas feedback gegeven. De feedbackpunten zijn in een samenvatting verwerkt. Het is de bedoeling dat we de feedback kunnen gebruiken om onze presentatie te verbeteren. Daarom zijn er aantal verbeterpunten opgesteld voor de volgende presentaties. Samenvatting tops Het stemgeluid was duidelijk en verstaanbaar. Er werd goed gepresenteerd en moeilijke informatie werd simpel uitgelegd. Fijn dat de auteur werd besproken van het artikel. Het artikel sluit aan bij de minor en is erg interessant. De PowerPoint ziet er goed uit en goed dat de resultaten in een tabel zijn verwerkt. Een tabel maakt het duidelijk en maakt het overzichtelijk wat er nu precies uit het onderzoek is gekomen.
Pagina 19
Samenvatting tips Er had iets meer tekst op de PowerPoint gemogen ter ondersteuning. Er werd daarom niet alles verteld wat er terug kwam op de Powerpont. Op het einde minder op je briefje kijken. Hiermee verlies je de aandacht. Meer uitleggen hoe het onderzoek is uitgevoerd. Graag ook de bronvermelding erbij zetten. Marije: beperk het woord ‘eigenlijk’. Daarnaast is het van belang om het publiek erbij te betrekken. Dit kan bijvoorbeeld door aan hen een vraag te stellen. Aanpak voor volgende presentaties 1. Let op stopwoordjes, varieer in taalgebruik 2. Het publiek betrekken door te vragen wat zij precies verwachten wat er uit het onderzoek kan komen 3. Volgende keer de methode en soort onderzoek (uitgebreider) uitleggen. 4. Minder oplezen, meer uit het hoofd vertellen.
2.2 Presentatie voorlichting week 3
Dia 1
Stephanie
Schizofrenie Voorlichting geven door: Klas B2 T:4
Pagina 20
Dia 2
Stephanie Inhoudsopgave Stellingen Doel
van de voorlichting is Schizofrenie? Symptomen Behandeling Omgaan met Schizofrenie Hulpinstellingen Wat
Dia 3
Mirjam Wij leggen u eerst wat stellingen voor, om alvast na te kunnen denken over het onderwerp. Aan het einde van deze voorlichting laten wij zien welke stelling waar is, en welke niet waar. Hoeveel zult u er goed hebben?
Stellingen Schizofrenie
ontstaat door een verkeerde
opvoeding. met Schizofrenie heeft meerdere persoonlijkheden. Mensen met Schizofrenie zijn erg gevaarlijk en agressief. De behandeling richt zich vooral op de positieve symptomen. Iemand
Dia 4
Mirjam Wat willen wij bereiken met deze voorlichting?
Met deze voorlichting over Schizofrenie willen wij naasten van patiënten met Schizofrenie informeren over wat deze psychische stoornis precies inhoudt en hoe er mee om te gaan. Wij hopen dat het door middel van o.a. deze voorlichting het makkelijker wordt om met iemand met Schizofrenie om te gaan en dit te accepteren.
Informatie
en inzicht over Schizofrenie en hoe hiermee om te gaan als naaste.
Pagina 21
Dia 5
Stephanie Schizofrenie is een ernstige psychiatrische ziekte die ongeveer bij één op de honderd mensen voorkomt. De aandoening komt voor in de hele wereld en in alle lagen van de bevolking en treft iets meer mannen dan vrouwen. Meestal openbaart schizofrenie zich voor het eerst in de leeftijd van zestien tot vijfendertig jaar. Schizofrenie kenmerkt zich in bijna alle gevallen door het optreden van psychoses. Dit zijn perioden waarin het contact met de realiteit ernstig is verstoord. Niet iedereen die een psychose doormaakt, heeft schizofrenie. Daarvan spreken we pas als de psychose lang duurt of vaker optreedt en de persoon in de tussenliggende tijd niet goed functioneert. Bron: www.ggz.nhn.nl
Wat is Schizofrenie? 1
op de 100 mensen Psychoses
https://www.youtube.com/watch?v=6RV
WZqls21I
Dia 6
Stephanie Bij schizofrenie spreekt men over positieve en negatieve symptomen. Positieve symptomen zijn symptomen die bij mensen zonder schizofrenie niet voorkomen. Het gaat daarbij om psychotische verschijnselen als hallucinaties, wanen en verward denken. Negatieve symptomen zijn gedragspatronen die er voorheen wel waren. Het gaat bijvoorbeeld om het ontbreken van energie, vervlakking van gevoelens, weinig initiatief nemen, terugtrekken uit sociale contacten en minder concentratievermogen. Terwijl positieve symptomen meestal goed reageren op behandeling, is dat voor negatieve symptomen niet het geval. Om het nog verder te verduidelijken volgt hier nu een filmpje. Bron: www.schizofrenie24x7.nl
Symptomen Positieve
symptomen Negatieve symptomen
Pagina 22
Dia 7
Romy Schizofrenie is niet te genezen, maar meestal wel goed te behandelen. Hoe eerder een behandeling begint, hoe beter de te verwachten resultaten. Met medicijnen en therapie lukt het vaak controle te krijgen over de ziekte en te leren om gebruik te maken van de capaciteiten en mogelijkheden die overblijven. Lotgenotencontact en zelfzorg zijn daarbij ook belangrijk. Bron: www.ggz.nhn.nl
Behandeling ongeneeslijk Therapie
en medicijnen
Dia 8
Romy Gesprekstherapie draagt bij tot een vermindering van symptomen, een beter inzicht in de ziekte, vroegtijdige herkenning van de signalen, bestrijding van een nieuwe psychose en tot juist medicijngebruik. Sociale vaardigheidstraining helpt bij het verbeteren van het sociaal functioneren. Arbeidsrehabilitatie kan vervolgens helpen bij het vinden en behouden van (aangepast) werk. Lotgenotencontact kan iemand met schizofrenie en zijn omgeving helpen de ziekte te accepteren en ermee te leren omgaan. Bron: www.labyrint-inperspectief.nl
Therapie Gesprekstherapie
- symptomen - inzicht - psychose - verschillende vormen
Pagina 23
Dia 9
Romy Medicijnen spelen een belangrijke rol bij de behandeling van schizofrenie. Het is belangrijk dit medicijngebruik te combineren met gesprekstherapie en lotgenotencontact. Voor iemand die eenmaal een psychose heeft gehad, is de kans op een volgende psychose binnen een jaar 70% als hij stopt met de medicijnen. Met medicatie, aanvullende behandelingen en ondersteuning is die kans terug te brengen tot 15%.
Medicijnen antipsychotica
- psychose terugdringen - hallucinaties - helderheid bijwerkingen -onrust -gewichtstoename -gevoelsvervlakking
Antipsychotica Antipsychotica kunnen een psychose terugdringen. Ze helpen helderder te denken en de wanen en hallucinaties naar de achtergrond te dringen. Ook verminderen ze de ‘negatieve symptomen’, zoals afwezigheid en onbereikbaarheid. Na een eerste psychose moeten de medicijnen minimaal twee jaar worden gebruikt. Als de diagnose schizofrenie is gesteld, wordt sterk aanbevolen de medicijnen altijd te blijven gebruiken vanwege de grote kans op een volgende psychose. Ook wanneer diegene zich beter voelt. Het duurt meestal enkele weken voordat het effect van de medicijnen merkbaar wordt. Om een goed effect te bereiken moeten de medicijnen met grote regelmaat worden ingenomen. Bij 10 tot 30% van de mensen werken antipsychotica niet of onvoldoende. Bijwerkingen Antipsychotica kunnen bijwerkingen hebben, die per persoon verschillen. Het is belangrijk samen met de behandelend arts te zoeken naar het meest geschikte medicijn. De meest voorkomende bijwerkingen zijn: Bewegingsproblemen Lichamelijke onrust Gewichtstoename Gevoelsvervlakking Seksuele problemen
Pagina 24
Bron: www.ggz.nhn.nl www.schizofrenie24x7.nl Stephanie
Dia 10
Een familielid met schizofrenie is een zware belasting voor de omgeving. Schizofrenie is een ernstige aandoening met veel gevolgen voor patiënt en omgeving. Familieleden moeten de al dan niet tijdelijke veranderingen in de persoonlijkheid en gedrag van hun familielid accepteren. Tegelijkertijd is het goed als zij hun familielid blijven bijstaan omdat dit gunstig is voor het herstel en terugval kan voorkomen. Er is al lange tijd een organisatie actief, speciaal voor familieleden: Ypsilon. Ze geven informatie, adviezen, organiseren lotgenotencontact, en behartigen de belangen van familie en patiënten. Kijk voor adviezen ook op schizofrenieplein.nl, onder het kopje: Wat kan ik doen? Zorg dat u genoeg weet over schizofrenie en de mogelijke gevolgen. De problemen en het bijbehorende gedrag komen voort uit de stoornis. Dat heeft dus zelden met u als familielid of huisgenoot te maken. Vraag waar u iemand wel en niet bij kunt helpen. Soms moet u betrokken zijn, soms is het goed om juist afstand te nemen. Bron: www.labyrint-in-perspectief.nl
Hoe ga ik hier als naaste mee om? Accepteren Steunen
Pagina 25
Dia 11
Mirjam Er zijn een aantal hulpinstellingen waar patiënt en naaste naar toe kunnen voor hulp. Labyrint en Ypsilon zijn hulpinstellingen waar de patiënt naar toe kan voor informatie en therapie. Ypsilon is ook een hulpinstelling die op naasten is gericht, voor hulp en informatie. Het GGZ Noord-Holland Noord en Altrecht zijn instellingen die de zorg bieden om patiënten op te nemen in de zorgstelling. Bij opname krijgt de patiënt zoveel zorg als nodig is, totdat diegene weer veilig naar huis kan. Meer informatie is te vinden op hun websites. Bron: www.ggz.nhn.nl www.altrecht.nl www.labyrint-inperspectief.nl
Hulpinstellingen Labyrint Ypsilon GGZ
Noord-Holland Noord
Altrecht Korrelatie
Dia 12
Mirjam De eerste stelling is niet waar. Dit werd vroeger gedacht, maar nu is bekend dat dit niet zo is. Schizofrenie ontstaat door genetica en door blootstelling aan beïnvloedende omgevingsfactoren, zoals drugs en alcohol. Ook de tweede stelling is niet waar, dit wordt wel vaak gedacht. Echter is het zo dat Schizofrene mensen hun eigen persoonlijkheid houden. Er zijn echter veranderingen in het gedrag en zij hallucineren en hebben waanideeën, die kunnen
Antwoorden stellingen
Schizofrenie ontstaat door een verkeerde opvoeding.
NIET WAAR Iemand met Schizofrenie heeft meerdere persoonlijkheden. NIET WAAR Mensen met Schizofrenie zijn erg gevaarlijk en agressief. NIET WAAR De behandeling richt zich vooral op de positieve symptomen. WAAR
Pagina 26
leiden tot vreemd gedrag, maar niet tot een tweede persoonlijkheid. De derde stelling is niet waar, goed behandelde patiënten met Schizofrenie zijn niet gevaarlijk. Er kunnen zich echter wel gevaarlijke situaties voordoen bij een slecht behandelde Schizofrenie. De laatste stelling is wel waar. Antipsychotica nemen de psychoses weg, maar niet de negatieve symptomen van Schizofrenie, zoals afgevlakte emoties. Negatieve symptomen blijven. Bron: www.schizofrenie24x7.nl www.psychiatrienet.nl www.ggz.nhn.nl
Dia 13 Bronnen www.psychiatrienet.nl www.ggz.nhn.nl www.altrecht.nl www.schizofrenie24x7.nl www.labyrint-in-perspectief.nl
Wij begonnen onze presentatie met enkele stellingen. Deze hadden betrekking op het onderwerp van de voorlichting. Het was de bedoeling dat het publiek hier over na ging denken. Op het einde van de presentatie gaven wij de goede antwoorden. Zo kon het publiek toetsen hoe goed zij al op de hoogte waren. Het doel van onze voorlichting was om informatie en inzicht te geven over Schizofrenie en over hoe hier mee om te gaan als naaste. Doelgroep: familie, vrienden van personen bij wie er kort geleden de diagnose schizofrenie is gesteld. Wij begonnen de voorlichting met uitleggen over wat Schizofrenie is en dit deden wij o.a. door middel van een filmpje. Daarna gingen wij over op de symptomen van Schizofrenie, zoals de positieve en negatieve symptomen. Zo bouwden wij onze presentatie op en kwamen we op het
Pagina 27
punt van de behandeling. Toen de basis informatie voor iedereen duidelijk was, begonnen wij met onze voorlichting. Zoals; hoe ga ik als naaste om met een persoon die aan schizofrenie lijdt? Wij bespraken ook enkele hulpinstellingen waar de mensen terecht kunnen voor hulp en eventueel aanvullende informatie. Feedback vanuit het publiek: -
-
Positieve feedback: vriendelijke open houding, goed/verhelderend filmpje, rustig/duidelijk uitgelegd, heldere inhoud, binnen de tijd, duidelijke PowerPoint, leuke stellingen, overzichtelijk. Negatieve feedback: bronnen in APA, wat meer vertellen over de omgang met schizofrenie personen, meer interactie met publiek, bij de stellingen uitleggen wat positieve symptomen zijn, maximaal 2 personen laten spreken.
Wij kunnen ons vinden in het feit dat wij onze bronnen niet in APA hebben gezet. Dit is wel een puntje waar wij de volgende keer rekening mee zullen houden. Wij zijn het er ook mee eens dat we wat meer voorlichting konden geven over de omgang met Schizofrenie. Wij vonden dat wij wel genoeg interactie hadden met het publiek. Want wij hadden stellingen waar het publiek over na moest denken en op het laatst antwoord op moest geven en daarnaast hadden we ook nog een heel informatief filmpje. Wij vinden het niet nodig om maar twee personen te laten spreken omdat wij ervoor hebben gezorgd dat het niet storend of onrustig was voor het publiek dat wij er met drie personen stonden. Wij hebben hier voor gezorgd door heel rustig te spreken en elkaar te introduceren.
Wij zijn heel blij met de vele positieve reacties op onze voorlichting. Hierdoor voelen wij ons steviger in onze schoenen staan waardoor wij nog meer positieve energie hebben die wij kunnen gebruiken om het de volgende keer nog beter te doen.
2.3 Presentatie Dilemma week 4 Dia 1
Discussie maatschappelijk dilemma Zanna Hofstede Marije ten Hulzen Lieke de Kort Namens T4
Pagina 28
Voor de presentatie: opdelen van de klas in 4 ongeveer even grote groepen waarbij iedereen bij elkaar gaat zitten. 30 personen is 2 groepen van 7 en 2 van 8.
Dia 2 Isoleercel, separatie en dwangmaatregelen Doel:
Vanuit het oogpunt van een andere discipline naar bepaalde stellingen leren kijken in plaats van alleen vanuit jezelf.
Dia 3 Achtergrondinformatie Isoleercel Geen
andere mogelijkheid van de patiënt Dwangmedicatie – injectie Belevenis
Dia 4
De klas is opgedeeld in 4 groepen. Elk van deze groepen krijgt een bepaalde rol toegedeeld, vanuit deze rol moet er op de stellingen gereageerd worden. Er zijn 4 rollen: patiënt, familie, psychiaters en de hulpverleners die werkzaam zijn in de kliniek. We hebben opdrachtkaartjes ontwikkeld. Deze worden uitgedeeld. Op deze kaartjes staat welke rol je speelt en waar je aan moet denken bij het vormen van een mening.
De bedoeling 4 groepen: - familie - patiënt - psychiater - hulpverleners die werkzaam zijn in psychiatrische kliniek opdrachtkaartjes
Pagina 29
Dia 5 Inleiding discussie Overleg
toepassen isoleercel
Aanleiding Doel:
oplossing verzinnen voor het toepassen van de isoleercel die zoveel mogelijk aansluit bij jullie wensen. Casus en 2 stellingen. Stelling 1: idee vormen, stelling 2: oplossing bedenken ‘Regels’
Dia 6 Casus
Een vrouw, 34 jaar is opgenomen in een psychiatrische kliniek vanwege het feit dat zij meerdere keren een psychose heeft gehad waarbij zij een gevaar vormde voor zichzelf en ook voor haar omgeving. Eenmaal in de kliniek gaat het echter nog slechter met haar. Ze voelt zich alleen en in de steek gelaten door haar familie en zegt ‘geen reden om te blijven leven’ te hebben. Wanneer zij in de kliniek een psychose krijgt, zijn er 2 manieren waarop het personeel met haar om kan gaan: Of de vrouw wordt in een isoleercel opgesloten waar zij kan bijkomen en zo weinig mogelijk gevaar voor zichzelf vormt. Of zij kan onder dwang medicatie toegediend krijgen, de laatste manier is veel arbeidsintensiever voor het personeel. In de praktijk betekent dit vaak dat het personeel de patiënt vast moet blijven houden tot de medicatie ingewerkt is, er zijn veel personeelsleden nodig om dit mogelijk te maken. Het inwerken van de medicatie duurt 30 minuten.
Pagina 30
(‘toneelstuk’) Wij willen u van harte welkom heten bij dit overleg. De reden van dit overleg is de aandacht voor het toepassen van de isoleercel, in de media. Bij dit overleg zijn aanwezig: een aantal patiënten met hun familieleden, een aantal psychiaters en de hulpverleners uit deze kliniek. Het uiteindelijke doel van dit overleg is om een oplossing te verzinnen voor het toepassen van de isoleercel die zoveel mogelijk aansluit bij jullie wensen. Dit overleg zal plaatsvinden aan de hand van een casus, deze casus is een voorbeeld van iemand die in de kliniek is opgenomen, het is echter niet het enige voorbeeld. Argumenten vanuit eigen ervaring zijn hierom ook zeker gewenst. Hierna zullen 2 stellingen voorgeleid worden. De bedoeling is dat jullie hierover een mening geven. We laten elkaar hierbij uitpraten en respecteren elkaars mening. Wanneer u iets wil zeggen steekt u uw hand op.
Dia 7 Stelling 1 Opsluiting
in een isoleercel komt alleen ten goede aan het personeel en is in geen geval nuttig voor een patiënt.
Dia 8 Stelling 2 Er
moet bij een psychose altijd gekozen worden voor medicatie in plaats van opsluiting in een isoleercel.
Dia 9 Mogelijke oplossingen
Meer aandacht besteden aan het juist innemen van de nodige medicatie zodat de kans op psychoses wordt verkleind waardoor er minder van dit soort kwesties plaats zullen vinden. Dit lijkt veel werk maar zal zich uiteindelijk terugverdienen omdat het aantal psychoses verminderen.
Na toedienen van medicatie wordt de patiënt tijdelijk (30 minuten) opgesloten in de isoleercel, zo kan de medicatie inwerken en hoeft de patiënt niet uren- of zelfs dagenlang opgesloten te zitten. Voor het personeel is dit niet zo arbeidsintensief als het toedienen en vast blijven houden van de patiënt totdat de medicatie inwerkt.
Pagina 31
Hierbij begint de patiënt met wat zijn inzicht hierop is, daarna vragen wij zelf aan de familie, psychiater en het personeel hiervan vindt.
Dia 10 Afsluiting Nog
vragen of opmerkingen?
Opdrachten (niet op PowerPoint maar uitgeprint aan deelnemers geven) Patiënten: (8x printen) Jullie taak is om de stellingen vanuit het oogpunt van de patiënt te bekijken. Jullie zijn patiënten die zelf allemaal kans maken op het krijgen van een psychose en daarmee in een vergelijkbare situatie terecht te komen. Bedenk wat je zelf het belangrijkste zou vinden wanneer je zelf in deze situatie terecht komt. Houd hierbij rekening met het feit dat men vaak volledig naakt in een isoleercel gezet wordt om de kans op zelfmoord te verkleinen. Denk ook na over een oplossing waar jullie tevreden mee zullen zijn. Uit ervaring weten jullie dat de isoleercel ‘een hel’ is, dit omdat je niet weet wanneer personeel langs komt, en je geen idee hebt van wat er om je heen gebeurd. Familie: (8x printen) Jullie taak is om de stellingen vanuit het oogpunt van de familie van een patiënt te bekijken. Je kunt je hierbij afvragen wat je zelf zou doen wanneer een familielid in deze situatie terecht zou komen. Jullie begrijpen de argumenten van het personeel omdat jullie zelf al vaak genoeg hebben meegemaakt hoe heftig het familielid kan reageren tijdens een psychose. Wel vinden jullie dat er gekeken moet worden naar alternatieven om de oplossing menselijker te maken dan het nu is. Denk ook na over een oplossing waar jullie tevreden over zouden zijn. Personeel psychiatrische kliniek: (7x printen) Jullie hebben de taak om naar de stellingen te kijken vanuit het oogpunt van het personeel. Jullie hebben erg zwaar werk, en daarbij staan jullie door de bezuinigingen in de gezondheidszorg ook nog met minder personeel dan voorheen. De werkdruk ligt dus erg hoog. Ondanks dat jullie weten dat er andere mogelijkheden zijn lijkt de isoleercel soms de enige oplossing. Jullie staan wel open voor andere oplossingen. Denk ook na over een oplossing die in jullie ogen haalbaar is en waarbij het belang van de patiënt voorop staat. Psychiater: (7x printen) Jullie bekijken de situatie vanuit het oogpunt van de psychiater. Jullie zijn juist heel erg gericht op het toedienen van medicatie. Het personeel moet in jullie ogen niet zo zeuren en kiezen wat het beste is voor de patiënt en zijn gezondheid. De isoleercel is in jullie ogen totaal niet nodig. Wat is in jullie ogen de beste oplossing voor het probleem, is er een oplossing die niet te arbeidsintensief is maar waarbij (langdurige) opsluiting in een isoleercel niet nodig hoeft te zijn.
Pagina 32
Feedbackverwerking presentatie week 4 Dilemma In week 4 stond het ziektebeeld: stemmingsstoornissen centraal. Deze week gingen Lieke, Zanna en Marije een dilemma voorleggen aan de klas en over dit dilemma discussiëren. Het aangegeven thema van week 4 was: Isoleercel, separatie en dwangmaatregelen. Aan de hand van het geschreven artikel in de studiehandleiding, zijn er 2 stellingen en een casus bedacht. De stellingen en de casus zijn doormiddel van het verdelen van de klas in 4 groepen aan hen voorgelegd. Elke groep in de klas had zijn eigen ‘rol’. De rollen staan uitgelegd bij het kopje ‘’presenteren week 4: dilemma’’. Deze rollen werden tijdens de discussie uitgedeeld en kreeg de klas de tijd om deze rustig door te lezen. Na het discussiëren over het dilemma is er vanuit de klas feedback gegeven. De feedbackpunten zijn in een samenvatting verwerkt. Het is de bedoeling dat we de feedback kunnen gebruiken om onze presentatie te verbeteren. Daarom zijn er een aantal verbeterpunten opgesteld voor de volgende presentaties. Samenvatting tops De manier met de briefjes was een leuk idee en erg origineel. Het was goed dat wij de reactie van de persoon herhaalde. De doelgroep en de PowerPoint waren duidelijk. De klas vond het uitdagend, dat zij werden ingedeeld in verschillende disciplines van waaruit het probleem wordt bekeken. Het was jammer dat de discussie niet helemaal op gang kwam. Het was goed dat de presentatrices oplossingen hadden bedacht bij de stellingen. Samenvatting tips De groepjes samenstellen was een leuk idee maar het kwam er nog niet helemaal goed uit naar voren. De volgende keer de stellingen meer enthousiasmeren, dit waren ze nu niet en er werd erg lang stil gestaan bij een stelling. Er hadden meer stellingen gemogen, we waren erg snel bij de oplossing. De casus was erg lang die werd voorgelezen, beter iets beknopter of samenvattend. De casus meer verwerken in de stellingen waardoor de casus meer wordt betrokken bij de stellingen. Doordat dit niet was gedaan, hadden sommige personen het gevoel dat zij in een richting werden geduwd. Liever meer tijd gehad om te overleggen en meer achtergrond informatie zodat de klas zich beter had kunnen inleven in hun rol, er werd nu veel gespeculeerd omdat er weinig kennis was over het gegeven onderwerp. Aanpak voor volgende presentaties 1. 2. 3. 4.
Meerdere stellingen opstellen Meer achtergrondinformatie geven zodat de klas zich beter kan inleven. De stellingen uitdagender maken zodat er meer discussie ontstaat. De casus beknopter of samenvattender maken, zodat deze gemakkelijker te lezen is, en deze betrekken bij de stellingen.
Pagina 33
Onze eigen mening over het onderwerp Wij vonden het een erg lastig onderwerp. Onze kennis over wat de wettelijke afspraken zijn over het toepassen van de isoleercel is nog te onvolledig om een goed oordeel te kunnen geven. Wel vinden wij het wanneer we puur naar onszelf kijken een oplossing die als mensonterend gezien kan worden. Wanneer wij ervaringsverhalen op internet gingen lezen kwamen wij erachter dat in de praktijk iemand met een psychose soms in de isoleercel wordt gezet zonder dat een tijd wordt afgesproken wanneer de hulpverlener terug komt naar de patiënt. Dit kan in onze ogen simpel worden opgelost door voor dat een patiënt een psychose krijgt, duidelijke afspraken te maken over het gebruik van de isoleercel. Hierbij kan gekeken worden of de patiënt na uitleg in ieder geval begrijpt waarom de isoleercel wordt toegepast. Op deze manier kan met de patiënt worden afgesproken of hij akkoord gaat met opsluiting in deze isoleercel tijdens zijn psychose. Hierbij moeten ook duidelijke afspraken gemaakt worden over wat te doen in echt onhandelbare situaties. Wij zijn dus niet per se tegen de isoleercel maar vinden dat de patiënt actief betrokken moet worden in afspraken over dit onderwerp.
2.4 presentatie wetenschappelijk artikel week 6 Voor het onderwerp angststoornissen moesten wij een wetenschappelijk artikel presenteren. Na een lange en moeilijke zoektocht hebben wij uiteindelijk toch een artikel in Google Scholar kunnen vinden, die aansloot bij ons onderwerp. Hoewel angststoornissen een bekend fenomeen is, vonden wij het toch heel moeilijk om een relevant onderzoek hier over te vinden. Het onderzoek dat wij gingen bespreken was een pilot onderzoek naar een nieuwe behandelmethode om een paniekstoornis te kunnen verminderen, of zelfs laten verdwijnen. Dit onderzoek werd uitgevoerd omdat een reguliere behandeling niet bij iedereen aanslaat. Dit onderzoek presenteerden wij met behulp van een PowerPoint en een filmpje om het onderwerp nog extra te verduidelijken. De feedback die wij hebben gekregen: Tops: Duidelijk gesproken, goede PowerPoint, onderzoek goed uitgelegd, ze vonden de tabel in de PowerPoint fijn om te kunnen bekijken, ze vonden het een interessant artikel. Tips: bron vermelden, geen interactie met het publiek, conclusie duidelijker toelichten. Wij kunnen ons vinden in de feedback die wij hebben gekregen. We hadden inderdaad deze punten duidelijker moeten vermelden en toelichten. Daarnaast vonden wij het lastig om een interactie met het publiek te houden aangezien het over een wetenschappelijk artikel ging, wat toch vaak als saai wordt ervaren. Wij begonnen onze presentatie met een kort, inleidend filmpje waarbij naar onze mening genoeg aandacht van het publiek werd getrokken. Dit filmpje zagen wij als interactie met het publiek.
Pagina 34
Dia 1
Stephanie
Bespreking wetenschappelijk artikel geven door: Klas B2 T:4
Dia 2 Inleiding https://www.youtube.com/watch?v=6uBh
atprMwQ
Dia 3
Stephanie Om voor iedereen even duidelijk te maken wat een paniekstoornis is en wat er in je lichaam gebeurd laat ik korte filmpje zien.
Stephanie Pilotonderzoek onderzoek waarin gekeken wordt of de gekozen methode goed werkt. Paniekstoornissen zijn goed behandelbaar met CGT. 80% van de mensen met een paniekstoornis zegt na behandeling vrij te zijn van paniekaanvallen. Dit is gemeten bij patiënten die een kortdurende behandeling ondergingen (10-15 weken). De resultaten werden gemeten tot 1 jaar na de behandeling. Maar dit is maar 80%, niet bij iedereen slaat de behandeling zo goed aan. Daarom is er gekeken of er ook andere of aanvullende behandelingen zijn. In dit artikel worden de resultaten beschreven van een pilot studie naar de effectiviteit van een intensieve 10daagse behandelingsprogramma bij 8 patiënten met een paniekstoornis die
Pagina 35
allen onvoldoende resultaat behaalden bij de traditionele cognitieve gedragstherapie.
Dia 4
Mirjam
Methode Cognitieve gedragstherapie 8 proefpersonen met een paniekstoornis 18-65 jaar Minstens 13 sessies CGT die onvoldoende bleken Diagnose paniekstoornis Exposure in vivo Afbouwende begeleiding Behandeling verdeeld over 10 dagen Vragenlijsten voor, tijdens en na de behandeling
Pagina 36
De behandeling werd verspreid over 10 dagen. Tijdens deze 10 dagen werd gebruik gemaakt van zeer intensieve cognitieve gedragstherapie, in combinatie met Exposure-in vivo. Er werd getest op angst gehalte, hartslag, sociale & omgevingsfactoren. Er deden 8 proefpersonen mee aan het onderzoek. Om mee te kunnen doen moest een patiënt voldoen aan 3 criteria: leeftijd tussen de 18-65 jaar, minstens 13 sessies reguliere CGT gehad, met een gediagnosticeerde paniekstoornis. Er deden vijf vrouwen en drie mannen mee. Vijf waren getrouwd, twee gescheiden en één ongehuwd. Alle 8 maakten zij gebruik van antidepressiva. Tijdens de 10 dagen hadden de patiënten een begeleider. De eerste dag bestond uit het kennismaken met de begeleider en 3-4 uur onder begeleiding exposure-in vivo. Aan het einde van de dag werd de dag geëvalueerd en een planning gemaakt voor de volgende dag. Dag 2 t/m 5 bestonden uit 3 uur exposure in vivo onder begeleiding en nog 3 uur zelfstandige blootstelling. Aan het eind van de dag werd er weer geëvalueerd en weer een planning gemaakt voor de volgende dag. Op dag 6 t/m 9 was er geen fysieke begeleiding meer. De
patiënt deed nu zelfstandig 7-8 uur aan exposure-in vivo. Aan het einde van de dag vond een telefonische evaluatie plaats. Op dag 10, de laatste dag, werd er weer 7-8 uur besteed aan exposurein vivo. Ook was er weer aan het einde van de dag een telefonische evaluatie. Deze evaluatie duurde echter wat langer dan de voorgaande evaluaties, namelijk een uur. Voorgaande evaluaties duurden gemiddeld een half uur. Na deze 10 dagen vond nog 4-6 weken wekelijkse fysieke controle plaats met de begeleider. Voor, tijdens en na de behandeling werden er vragenlijsten uitgedeeld. Zo konden de onderzoekers nagaan of de behandeling effect had op de patiënten. Er werd gekeken of er verandering was in gevoel en angstgehalte. Dia 5
Romy In onderstaande tabel zien jullie de resultaten van het onderzoek. Deze zal ik verduidelijken. Er zijn 3 metingen gedaan voor, na en de follow up. Deze zijn vervolgens met elkaar vergeleken. Er zijn 2 groepen gemaakt, de groep die de behandeling is begonnen is de intent- to- treat dit waren 8 deelnemers. En de groep die de behandeling ook daadwerkelijk hebben afgemaakt, de completers dit waren er 6. In het onderzoek hebben ze verschillende onderwerpen onderzocht aan de had van vragenlijsten en metingen van bijvoorbeeld de hartslag. De uitkomsten daarvan zijn in het midden te zien.
Resultaten
Pagina 37
Dia 6
Romy Door de behandeling zijn er 4 patiënten hersteld en zijn er 2 onveranderd gebleven. Meer dan de helft van de deelnemers zijn dus door de behandeling geholpen. De 2 overgebleven patiënten hebben de behandeling niet afgemaakt en zijn dus niet meegerekend in de uitkomsten.
Resultaten
2 patienten onveranderd 4 patienten hersteld
Dia 7
Romy
7
Om tot een goede conclusie te komen of de behandeling werkt is het onderzoek te klein. Er waren uiteindelijk maar 6 deelnemers die de behandeling hebben volgehouden. Om in het vervolg een duidelijkere uitkomst te krijgen of de behandeling werkt moet het onderzoek dus vergroot worden met meer deelnemers. Ook was het onderzoek te intensief. Deze behandeling is daarom niet geschikt voor iedereen. Er zijn maar weinig mensen die hier tijd voor kunnen vrijmaken. Hier moet misschien een andere oplossing op gevonden worden.
Discussie -
Onderzoek te klein
-
Te intensief
-
Meer onderzoek!
Eindconclusie: meer onderzoek is nodig.
Pagina 38
Dia 8 Mening •Te weinig proefpersonen •Te weinig relevante informatie
2.5. Presentatie voorlichting week 7 Slide 1
Doel voorlichting: mensen die vermoeden dat iemand in de omgeving last heeft van anorexia nervosa helpen om daar zeker van te worden en tips geven om hier mee om te gaan.
Welkom bij de voorlichting Het herkennen van Anorexia Nervosa
Slide 2
Anorexia nervosa is een eetstoornis. Mensen met anorexia proberen uit alle macht af te vallen. Sommigen gaan daarom vasten. Anderen hebben regelmatig last van eetbuiten, maar raken het eten weer kwijt door over te geven, laxeermiddelen te gebruiken of plaspillen, of een klysma.
Wat is Anorexia Nervosa? Wat is het? Anorexia nervosa is een eetstoornis. Mensen met anorexia proberen uit alle macht af te vallen. Sommigen gaan daarom vasten. Anderen hebben regelmatig last van eetbuiten, maar raken het eten weer kwijt door over te geven, laxeermiddelen te gebruiken of plaspillen, of een klysma.
Letterlijk betekent anorexia nervosa: gebrek aan eetlust door een psychische oorzaak. Maar dit is onjuist. Mensen met anorexia hebben wel degelijk honger, alleen ze proberen dat gevoel te onderdrukken. Ze geven er niet aan toe. Anorexia geeft grote sociale,
Pagina 39
emotionele en lichamelijke beperkingen. Emoties vlakken af, het niet willen eten geeft veel conflicten met ouders of partner, de zin in seks neemt af, mensen met anorexia trekken zich vaak terug in een isolement. De ondervoeding geeft allerlei lichamelijke klachten, en mensen kunnen erdoor doodgaan. De stoornis kan leiden tot blijvende arbeidsongeschiktheid. De kans op doodgaan is vijf keer groter dan bij mensen zonder anorexia.
Slide 3 Hoe is Anorexia Nervosa te herkennen? • • • • • •
(Stiekem) steeds minder eten (Stiekem) eetbuien hebben Stiekem) soms de hele dag door veel eten. (Stiekem) braken Hap van iets nemen en rest weggooien Zeggen dat iets niet lekker is of koud om het maar niet te hoeven eten
• Eten in kleine stukjes snijden • Extreem veel water drinken
• Heel langzaam eten • Eten bereiden maar vooral zelf niet eten • Meehelpen met boodschappen doen om de ‘juiste’ producten in huis te halen
• Eten verzamelen of stelen voor eetbui • Braaksel verstoppen in bakken, emmers, plastic zakken, etc
• Verpakkingen lezen en calorieën tellen • Laxeer- of dieetpillen slikken • Veel kauwgum eten
Pagina 40
Dit zijn een paar signalen van het eetgedrag die een persoon met anorexia kan hebben. Het is voor ieder persoon verschillend. Maar er zijn natuurlijk ook nog andere gevolgen zoals lichamelijke klachten, psychologische klachten. Spanningen in omgeving. Men kan twee typen anorexia nervosa-patiënten onderscheiden: (1) het eetbuien/purgerende type; (2) het ‘beperkende’ type. Het eerste type patiënt ervaart met enige regelmaat eetbuien. Uit angst voor gewichtstoename probeert men het ingenomen voedsel uit te braken of medicatie te slikken zoals laxeerplasmiddelen. Het tweede, ‘beperkende’ type patiënt heeft dit niet maar beperkt continu hun voedselinname.
Slide 4
Deze site is volgens de beheerders bedoeld om steun te zoeken bij mensen die hetzelfde doormaken als zij, en elkaar hier kunnen motiveren. Zo voelen de mensen die deze site bezoeken zich meer begrepen door lotgenoten omdat zij hetzelfde meemaken. Zij kunnen in contact met elkaar komen via een babbelbox. Er zijn twee ‘babbelboxen’. 1 voor degene die tegen pro-ana sites is, en 1 die voor de pro-ana site is. Op deze site worden ook tips uitgewisseld met betrekking tot eetgedrag. Daarnaast zijn er afbeeldingen te vinden van ongezonde dunne mensen, om de bezoeker te ‘prikkelen/ motiveren.’
Pro-Ana sites • Speciaal bedoeld voor mensen met een eetstoornis ( anorexia, boulimia) • Stimuleren het eetstoornis gedrag Inhoud Pro-Ana site - tips
- Afbeeldingen - Babbelbox om elkaar te bemoedigen
Slide 5
“
Citaat uit een pro-ana site Zorg dat je nooit stil zit, als je bijvoorbeeld op school zit ga dan met je voet bewegen of iets dergelijks, zo verbrand je meer kcal.
”
Pagina 41
Slide 6 Lichamelijke conditie • Bij gewichtsverlies ontstaan er allerlei lichamelijke klachten zoals:
• Buikklachten • Menstruatieklachten • Gesprongen aders in ogen door • • • • •
braken Tandafdruk op knokkels door braken Koud hebben Haaruitval Duizeligheid Slapeloosheid
Slide 7 Hoe kan Anorexia Nervosa ontstaan? • Exacte oorzaken zijn er niet, wel verhoogde risico’s op het krijgen van een eetstoornis als anorexia nervosa
Erfelijkheid kan een rol spelen Het schoonheidsideaal in de westerse wereld Psychologische kenmerken; karakter • Vaak is er nog een ‘trigger’ ( zoals bijvoorbeeld een levensgebeurtenis) nodig om anorexia nervosa te ontwikkelen.
De desbetreffende persoon zal last krijgen van lichamelijke klachten. De omgeving kan dit soms ook opmerken, maar vaak worden deze klachten verborgen voor de omgeving, omdat zij hen niet begrijpen. Als iemand een eetstoornis heeft kunnen er verschillende dingen opvallen aan het lichaam. Dit is natuurlijk per persoon verschillend, maar ook afhankelijk van de ernst van de eetstoornis.
Exacte oorzaken zijn er niet, wel verhoogde risico’s op het krijgen van een eetstoornis als anorexia nervosa Erfelijkheid kan een rol spelen. Kinderen van ouders met anorexia hebben 11 keer meer kans het ook te krijgen. Kinderen van ouders met een angst- of stemmingsstoornis (depressie, dysthyme, bipolaire stoornis) hebben 3 keer meer kans op anorexia. Het schoonheidsideaal in de westerse wereld ( dunne modellen) Psychologische kenmerken; karakter perfectionistisch, laag zelfbeeld, gevoelig, impulsief, controle willen. Vaak is er nog een ‘trigger’ (bijvoorbeeld een levensgebeurtenis) nodig om anorexia nervosa te ontwikkelen.
Pagina 42
Slide 8 Als uw vermoedens bevestigd worden…. Dat uw naaste mogelijk anorexia nervosa heeft….
• • • • • •
Kies een goed moment om er met diegene te praten en maak het bespreekbaar Neem diegene serieus en geef ruimte Probeer niet te oordelen Focus niet constant over het eten Heb geduld en niet opgeven Zoek professionele hulp!
Adviezen voor familie en betrokkenen » Kies een goed moment
Wanneer je met iemand die een eetstoornis heeft wilt praten, is de timing erg belangrijk. » Geef ruimte.
Ruimte geven is van belang als je iemand wilt steunen en helpen. Want soms zit iemand niet te wachten op anderen die een mening hebben en je hebt ook niet altijd behoefte aan een gesprek. Geef diegene de ruimte. Laat zien dat ze ook bij je terecht kunnen als ze wel willen praten en er aan toe zijn. » Neem haar serieus
. Wanneer je jezelf openstelt en dingen van jezelf deelt, is het van belang dat je omgeving je serieus neemt. Dit lijkt misschien vanzelfsprekend, maar het gebeurt lang niet altijd. » Niet oordelen
. Een open houding en niet oordelen zijn heel belangrijk in de omgang met iemand met problemen. Probeer niet je mening door te drukken. Natuurlijk kun je in sommige gevallen wel je mening geven, maar dit kan pas als je iemand heel goed kent en als je veel weet van zijn of haar situatie. » Focus niet op eten
. » Geef niet op. Geef ruimte en heb geduld. Een eetstoornis is niet niets en zit complex in elkaar. Het is niet opgelost met een paar gesprekken. Het gaat met vallen en opstaan, tegenslagen en stapjes in de goede richting. » Stel professionele hulp voor. De stap naar professionele hulp kan heel lastig zijn. Je kunt eens peilen of iemand wel eens gedacht heeft aan
Pagina 43
professionele hulp. Luister goed naar het antwoord, bekijk de lichaamstaal en accepteer de weerstand als hier sprake van is. Bespreek het en stel eventueel voor om mee te gaan of vraag wat je kunt betekenen voor hem/haar.
Slide 9
• https://www.youtube.com/watch?v=xTqtpcokk6Q • 2:29 – 3:20 • 9:19 – 10:20 • 10:25 – 12:30
Psyq
Slide 10
Programma Eetstoornissen behandelt mensen voor wie eten en gewicht obsessies zijn. Ieder mens is dagelijks met eten bezig. Ook kent iedereen wel tijdelijke periodes waarin je door spanning minder eet of juist veel gaat eten. Als deze periodes niet meer overgaan, kan er sprake zijn van een eetstoornis.
Professionele hulp Centrum voor Eetstoornissen Ursula De Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa (SABN Psyq
Centrum voor Eetstoornissen Ursula Centrum Eetstoornissen Ursula is het grootste en meest gespecialiseerde centrum voor de behandeling van eetstoornissen in Nederland. Ursula biedt poliklinische, deeltijd en klinische specialistische behandelingen aan
Pagina 44
mensen met een eetstoornis. De Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa (SABN) is een landelijke organisatie voor mensen met een eetstoornis en voor mensen in hun omgeving. De SABN geeft voorlichting over het ontstaan, het verloop en de behandelmogelijkheden van eetstoornissen zoals anorexia, boulimia en binge eating disorder. Daarnaast geeft de Stichting mensen die op welke manier dan ook met een eetstoornis te maken hebben, de gelegenheid om ervaringen uit te wisselen.
Slide 11 Literatuur • http://www.ggz-nhn.nl/nl/Sites/Intranet-Home/Algemene-paginas/SitesZiektebeelden/Anorexia-nervosa.html#adviezenfamilie
• http://www.proud2bme.nl/Artikelen_voor_ouders/Omgaan_met_iemand_met_een_eetstoornis • • http://www.psychologiemagazine.nl/web/Artikelpagina/Professionele-hulp-bij-eetstoornissen.htm • http://www.pro-ana.be/ • http://www.humanconcern.nl/omgeving/voorlichting-informatie/hoe-herken-ik-een-eetstoornis/
In week 7 stond het ziektebeeld eetstoornissen centraal. Deze week ging Lieke, Zanna en Marije een voorlichting geven over anorexia nervosa. De doelgroep was mensen die in hun omgeving iemand kennen waarvan zij een sterk vermoeden hebben dat diegene anorexia nervosa heeft. In deze voorlichting werken tips gegeven hoe dit herkend kon worden en hoe ze het best op kunnen reageren. Er werden filmfragmenten afgespeeld en er werd daarna besproken hoe die persoon anders had kunnen reageren. Nadat de voorlichting was afgelopen is er feedback gevraagd aan de klas. Deze feedback is hieronder te vinden.
Pagina 45
Feedbackverwerking voorlichting week 7 Top: Een interactieve presentatie, leuk afgewisseld met videomateriaal. Alles werd in duidelijk in begrijpelijke taal uitgelegd. Een voorlichting met een helderde doelgroep. Goed dat jullie onze verwachtingen bespreken van deze voorlichting. De benadering was heel goed, het leek net dat wij het echte publiek waren. Tips: Op de dia met de tips om anorexia te herkennen stond teveel tekst, dit leidt af. Jullie hadden misschien af kunnen sluiten met een samenvatting. Het staat iets netter als je de bronnen in de dia’s zet. Volgende keer wat ruimte creëren voor het publiek om herkenning te delen. Dit is namelijk een heftig onderwerp. Let ook op de woorden anorexia nervosa en boulimia. In de presentatie leek het net of boulimia onder anorexia valt maar dit is niet zo. Let op het stopwoordje ‘eigenlijk’ ( Marije). Bij de filmfragmenten: besteed ook aandacht aan de gevoelens in plaats van direct door te gaan naar het gewenste gedrag. Aanpak voor volgende presentatie: 1. Het stopwoordje ‘eigenlijk’ vermijden 2. Minder tekst op de PowerPoint 3. Meer aandacht besteden aan de gevoelens die er kunnen zijn van de omgeving.
Pagina 46
Hoofdstuk 3. Oefentoets vragen 1) Mevrouw Janssen heeft sinds een aantal jaar de diagnose dementie. Haar familie merkt dat mevrouw erg hard achteruit gaat. Mevrouw begrijpt vaak niet wat er gezegd wordt. Hoe noemen wij het verschijnsel waarbij iemand moeite heeft met het begrijpen van taal? A) Afasie B) Apraxie C) Agnosie D) Verstoring in praktisch functioneren Toelichting: afasie is een aanduiding voor het niet goed begrijpen van taal of het moeilijk zelf uit de woorden komen. Apraxie is moeite met het uitvoeren van bepaalde handelingen en agnosie is moeite met het herkennen van voorwerpen. Verstoring in praktisch functioneren is eigenlijk een soort verzamelnaam voor alle bovengenoemde termen. 2) Welk type dementie komt het vaakst voor? A) vasculaire dementie B) alzheimer + vasculaire dementie C) ziekte van Alzheimer D) dementie als gevolg van ziektes als Parkinson Toelichting: De ziekte van Alzheimer is in 50% van de gevallen het type dementie dat voorkomt. Hierna komt vasculaire dementie voor in 20% van de gevallen. Een combinatie van Alzheimer en vasculaire dementie komt ook voor namelijk in 20% van de gevallen. De resterende 10% heeft last van dementie door onder andere de ziekte van Parkinson of als gevolg van bijvoorbeeld Aids. 3) Noem een belangrijk verschil tussen dementie en een delirium - Dementie: helder bewustzijn, delirium: verstoord bewustzijn - Dementie: cognitieve stoornissen blijven bestaan, delirium: cognitieve stoornissen verdwijnen weer Toelichting: Een delirium is vaak van kortere duur, dit terwijl dementie een diagnose is die de rest van het leven aanwezig blijft. Tijdens een delirium heeft iemand een verstoord bewustzijn: diegene heeft geen idee meer van waar hij is of soms zelfs wie de mensen om hem heen zijn. In de beginfase van dementie, heeft de patiënt juist heel goed door dat hij achteruit gaat. Dit is het eerste belangrijke verschil. Het tweede verschil gaat over de cognitieve stoornissen. Bij een delirium zijn deze van korte duur, wanneer iemand weer hersteld van het delirium zal diegene de functies, die voor het delirium aanwezig waren, nog hebben. Bij dementie komen de ‘verloren’ functies niet meer terug. 4) Wat verstaan we onder apraxie? A) Moeite met het begrijpen van taal B) Moeite met het herkennen van voorwerpen C) Moeite met het uitvoeren van bepaalde handelingen D) Moeite met plannen en organiseren
Pagina 47
Toelichting: zie toelichting vraag 1. 5) Wat is de belangrijkste oorzaak van vroegtijdige dementie? A) Ongezonde leefstijl B) Het hebben van Diabetes Mellitus type 2 C) Erfelijkheid D) Pech Er zijn veel oorzaken bekend die kunnen bijdragen aan het krijgen van dementie. Echter, vroegtijdige dementie (onder de 60 jaar) wordt over het algemeen bepaald door erfelijkheid. 6) Wat is het verschil tussen validation en de realiteitsorientatietraining? ROT wordt alleen in het vroege stadium van dementie toegepast. Validation juist in het late stadium van dementie. Toelichting: ROT is de bedoeling om demente patiënt, zoveel mogelijk in onze realiteit te krijgen en te houden, dit kan alleen wanneer de patiënt nog in een vroeg stadium van dementie zit. Bij validation staat de waarde van de patiënt centraal. Hierbij wordt gekeken naar wat de patiënt belangrijk vindt en hier wordt het gedrag van de hulpverlener op aangepast. Dit is vooral voor patiënten die al in de laatste fase van de dementie zitten. Dit omdat de ROT op dat moment geen zin meer heeft.
7) Wat is de voornaamste oorzaak van een delirium? a. Abrupte onthouding van alcohol en drugs b. Onderbreking zuurstoftoevoer c. Ziekte van Parkinson d. Slaapproblemen Toelichting: Een delirium vindt voornamelijk plaats bij mensen die abrupt stoppen met het gebruiken van alcohol en drugs. De vragen zijn gemaakt vanuit het boek ‘’Psychiatrie, een inleiding’’ van Nevid, Jeffrey S., Rathus, Spencer A., Greene, Beverly.
Pagina 48
Hoofdstuk 4 Procesverslag en taakverdeling 4.1 Taakverdeling Voorzitter: Lieke Notulist: Zanna Researcher: Marije Overig: Romy, Stephanie en Mirjam De rolverdeling is gezamenlijk besloten. Ieder is verantwoordelijk voor zijn eigen rol, maar dit betekent niet dat iedereen alleen bezig is met zijn taak. Het is de bedoeling dat we elkaar hiermee helpen. De ene rol is namelijk meer werk als de andere. De voorzitter heeft de volgende extra taken: - Neemt de leiding tijdens bijeenkomsten. - Stelt de agendapunten op voor bijeenkomsten. - Houdt de planning bij en past deze aan als het nodig is. - Houdt de voortgang van het project bij. - Controleert of alle taken worden uitgevoerd. - Is het aanspreekpunt voor problemen tussen projectleden en lost deze mee op. De notulist heeft de volgende extra taken: - Maakt aantekeningen tijdens bijeenkomsten. - Maakt van elke bijeenkomst een samenvatting. - Noteert de planning en mailt deze door. De Researcher heeft de volgende extra taken: - De contactpersoon met de tutor. - Is verantwoordelijk voor het controleren van de betrouwbaarheid van de bronnen. - Helpt de voorzitter bij haar taken en springt deze bij wanneer nodig. De overige projectleden: - Zorgen voor een goede sfeer binnen de groep. - Voeren taken uit en helpen bij het verdelen van deze taken. - Controleren de planning en passen deze eventueel aan. Overige - Afhankelijk van de planning die elke week wordt gemaakt.
Pagina 49
4.2 weekplanning Week 1 Onderwerp bedenken voor het project, dit wordt gedaan met zijn allen tijdens de tutorbijeenkomst. gekozen onderwerp is: verstoord zelfbeeld Week 1 is volgens de planning verlopen, wij hadden deze week 2 tutorbijeenkomsten waardoor wij genoeg tijd hadden om te overleggen. Week 2 Voor het gekozen onderwerp wordt er tijdens de tutorbijeenkomst een onderzoeksvraag opgesteld, wat willen wij bereiken met het verslag? Er worden ook 3 aandoeningen opgezocht die bij een verstoord zelfbeeld horen. Onderzoeksvraag: wat is een vertekend zelfbeeld en tot welke psychische aandoeningen kan dit leiden? Aandoeningen: o Borderline (Lieke en Marije) o BDD /Dysmorfobie (ingebeelde lelijkheid) (Romy) o Anorexia (Mirjam) Het was nog erg lastig om aandoeningen te vinden die te maken hebben met een verstoord zelfbeeld. Wij wilden graag ons ook richten op een aandoening die te maken heeft met de opleiding Huidtherapie. Helaas was over deze aandoening weinig te vinden en hebben we gekozen voor de 3 bovenstaande. De onderzoeksvraag was snel geformuleerd en iedereen was het er mee eens. Week 3 Tijdens de tutorbijeenkomst deelvragen opstellen, dit wordt met het gehele groepje gedaan. De deelvragen kunnen gebruikt worden bij de aandoeningen, om zo een richtlijn te hebben. De aandoeningen zijn als volgt verdeeld in het groepje. Deelvragen: Wat houdt deze aandoening in? Hoe ontstaat deze aandoening? Hoe is deze aandoening te behandelen? Eindconclusie: tussen zelfbeeld en aandoening: Wat is het verband. Kijk wat je zelf interessant vindt, wat je er nog meer over kan vinden Gebruik goede literatuur, wetenschappelijke artikelen Let tijdens het verslag op de onderzoeksvraag Bruggetje maken naar het volgende onderwerp Het literatuuronderzoek van de aandoeningen moeten eind week 4 – begin week 5 ingeleverd worden bij Zanna, zodat het concept eind week 5 kan worden ingeleverd. Lieke controleert en verbetert het project, voordat deze word ingeleverd in week 5. Voor deze week hadden wij al een beetje onderzoek gedaan naar de aandoening, hierdoor konden wij snel deelvragen opstellen. De communicatie was erg goed en iedereen kon zijn mening geven. Week 4 Tijdens de tutorbijeenkomst interview vragen bedenken, om in week 5 het interview af te nemen. De interviewvragen worden met zijn allen bedacht, Zanna neemt het interview af in week 5. De interviewvragen zijn terug te vinden in de bijlage van het langlopende project. Deze week een afspraak maken wie het ervaringsverhaal doet, dit heeft Stephanie op zich genomen. Zij levert het ervaringsverhaal eind week 5 in. Tijdens de tutorbijeenkomst in week 4 is er afgesproken om alvast 2 SMART-doelen op te schrijven van zichzelf, zodat dit alvast in het individuele verslag kan. Dit moet eind week 5 worden ingeleverd, bij Zanna voor dinsdagavond en na deze dag bij Lieke.
Pagina 50
Interviewvragen bedenken was nog best lastig, we wilden de juiste vragen stellen zodat wij meer informatie konden vergaren bij de persoon met wie wij het interview afnamen. Aan het einde van de tutorbijeenkomst hadden we 10 goede vragen opgesteld. Week 5 De inleiding van het project wordt geschreven door Zanna, in deze week moet alles ingeleverd worden, zodat het nog gecontroleerd kan worden, voordat het wordt opgestuurd. Deze week wordt ingeleverd: SMART-doelen, aandoeningen, inleiding, ervaringsverhaal. Alles is op tijd ingeleverd in week 5. We zijn een samengesteld groepje van verschillende opleiding en kennen elkaar nauwelijks. Het is fijn dat de communicatie goed is en dat we vertrouwen in elkaar kunnen hebben. Week 6 Afspraken maken wat er nog gedaan moet worden. De volgende punten moeten nog gedaan worden: - Algemene inleiding (Zanna) - Conclusie/discussie (Stephanie en Romy) - Individueel verslag (Iedereen) - Groepsverslag/reflectie (Marije en Zanna) - Controle literatuur (Iedereen en Lieke als eindcontrole ) - Taalcontrole (Mirjam en Lieke) - Feedback verwerken van het concept verslag (Lieke) - Interview (Zanna) Deze punten moeten voor donderdagavond 15-01-2015 ingeleverd worden bij Lieke. De bovengenoemde punten zijn allen op tijd ingeleverd bij Lieke. Hierdoor hebben wij nog een week de tijd voor de nacontrole en kunnen wij het verslag op tijd inleveren bij de docent. Week 7 Het eindverslag compleet maken en de eindpresentatie maken tijdens de tutorbijeenkomst. Alles moet ingeleverd zijn bij Lieke voor donderdagavond. Het eindverslag is in deze week compleet gemaakt, en geeft ons allen de rust om het rustig te kunnen controleren voor woensdag in week 8. In de tutorbijeenkomst hebben wij met zijn allen de presentatie gemaakt. Week 8 In week 8 de laatste spellingscontrole verstuurd door twee personen namelijk Lieke en Stephanie. Stephanie heeft eerst het verslag nagekeken en verbeterd en die versie doorgestuurd naar Lieke. De reden dat we gekozen hebben om twee mensen te laten nakijken is omdat we zo misverstanden en verwarring wilden voorkomen. De communicatie in deze week ging goed en het verslag is goed weer bij Lieke terecht gekomen. Die heeft de definitieve versie naar alle projectgenoten gestuurd ter bevestiging. Wij hebben het verslag met volste vertrouwen ingeleverd.
4.3 Reflectie Als er terug wordt gekeken naar de samenwerking over het project in deze minor is het soepel verlopen. Elk projectgenoot heeft haar deel gedaan met betrekking tot het dossier en heeft haar geleverde werk op tijd ingeleverd. De planning werd bijgehouden door Zanna, dit was erg handig want zo konden we gelijk zien of we op schema liepen. De planning liep soms ook wat anders omdat we bijvoorbeeld sommige informatie nog niet hadden binnengekregen. Dan verschoven we de deadline een paar dagen later. Dit had verder geen gevolgen voor de latere deadlines want we hadden genoeg tijd om iets af te maken. Daarnaast hadden we elke week
Pagina 51
tutorbijeenkomst waar we ook aan ons project konden werken door bepaalde zaken te bespreken. Er zijn niet echt specifieke punten wat minder prettig ging. Alles werd op tijd afgemaakt en iedereen deed goed zijn best. Samenwerken van studenten van verschillende opleidingen was erg interessant. Er was in onze groep één student die de opleiding Huidtherapie volgden. We wilden in onze langlopende opdracht een ziekteaandoening behandelen waarin de huid ook wel naar voren kwam, zodat Stephanie daar wat meer over kon vertellen. Jammer genoeg was er weinig informatie te vinden, en heeft Stephanie het ervaringsverhaal gedaan. Wat we geleerd hebben uit de samenwerking is om de sterktes en zwaktes van elkaar te herkennen. Zo kunnen de taken goed verdeeld worden om een goed verslag in elkaar te zetten. De één is beter in het plannen en de andere is beter in het presenteren. Voordat we deze minor deden kenden we elkaar helemaal niet. Je kent elkaars sterktes en zwaktes nog niet. Bij de één is het wat sneller zichtbaar dan de ander. Een paar mensen in onze groep houden niet van presenteren. Met deze minor word je gedwongen om het wel te doen en je ziet dan dat het presenteren wel steeds beter gaat na verloop van tijd. Zo willen wij als groep bereiken dat we de elkaars zwaktes verbeteren en onze sterktes behouden.
4.4 reflectie op de tutor De tutor van dit project dit blok was mevrouw M.L. Beringen. Zij heeft ons begeleid bij het project in de tutorbijeenkomsten en heeft de groep beoordeeld bij de wekelijkse presentaties. Tops: Mariëlle was erg betrokken bij het project. Ze was elke tutorbijeenkomst aanwezig, wat een pluspunt was. Ook heeft ze veel presentaties met een voldoende beoordeeld, wat ook erg fijn was voor iedereen. Bij de wetenschappelijke artikelen toonde ze veel begrip als het even niet lekker liep, omdat ze begreep dat dit onze eerste kennismaking was met een wetenschappelijk artikel. Ook konden we altijd per mail bij haar terecht als we vragen hadden over het project. Zij gaf snel antwoord, dat was erg fijn. Daardoor konden wij snel weer door met het project en liepen wij niet te lang vast. Zij heeft ook fijne feedback gegeven op het concept van het verslag die wij in week 4 naar haar stuurden. Wij konden veel met haar feedback en zijn er dan ook direct mee aan de slag gegaan. Wat wij ook erg fijn vonden is dat Mariëlle flexibel omging met tijden van contacturen. Als een tutorbijeenkomst ons niet uitkwam in het rooster, was zij bereid om de tijd hier van te veranderen, zodat het beter uit kwam. Tips: Sommige dingen betrok Mariëlle erg op zichzelf. Dingen die verkeerd zijn gelopen waren zeker niet op haar gericht, maar toch hadden wij het idee dat zij dit wel dacht. Een tip van ons is daarom om dingen die studenten soms verkeerd doen, zich niet persoonlijk aan te trekken. Soms zijn er misverstanden waar beide partijen niet veel aan kunnen doen, daarom heten ze ook misverstanden. Ook hier weer de tip voor Mariëlle om dit niet te veel op zichzelf te betrekken. Nog een tip van ons is om persoonlijke dingen van studenten niet klassikaal te bespreken. Als iemand onzeker is over het presenteren, is het niet de bedoeling dat de hele klas dit te weten komt. Dit soort dingen kan beter tussen de student en de docent blijven en met toestemming van de betreffende student, in de tutorgroep waar hij/zij in zit.
Pagina 52
Hoofdstuk 5. Individuele verslagen 5.1 individueel verslag Lieke de Kort Leerdoelen begin van het blok 1. Leren plannen. Mijn doel is om tijdens dit project beter te leren plannen. Dit omdat ik het lastig vind om een overzicht te krijgen van een goede tijdsplanning en het daarom soms tot op het einde aan laat komen, terwijl ik het juist een fijn idee vind als iets op tijd af is. Te bereiken door: Ik ga dat bereiken door de taken die zijn verdeeld en afgesproken in de groep op tijd (de avond voor de deadline uiterlijk) af te hebben. Ook zal ik in de groep zorgen dat er aan de planning gehouden wordt. Aan het einde van de periode zal ik feedback vragen aan mijn groepsleden op de ontwikkeling van mijn leerdoel. Aan de hand van deze feedback kan ik bepalen of dit doel bereikt is of dat ik er in de volgende projecten nog verder mee aan de slag moet gaan. 2. Leren om dingen over te laten aan anderen. Ik vind het fijn om dingen altijd in eigen hand te hebben, dit maakt dat ik tijdens projecten vaak te veel dingen uit handen neem van mijn projectleden. Dit zorgt ervoor dat ik vaak te veel doe. Ik wil dit gaan veranderen door meer over te laten aan de rest van mijn groep. Te bereiken door: Deze periode zal ik mij meer opstellen als mede projectlid en minder als iemand die de kar trekt. Dit zal voor mij een uitdaging zijn omdat ik het moeilijk vind om dit los te laten. Op de korte termijn betekent dit dat ik het uitwerken van de verslagen van de wekelijkse presentatie uit handen geef, ik moet hierbij vertrouwen op mijn groep. Voortgang 15-12-14: De eerste twee presentaties waarbij ik gepresenteerd heb zijn intussen geweest. De verslagen hiervan zijn door twee van mijn projectleden uitgewerkt. Het is mij goed gelukt om hier afstand van te nemen, en ik merkte dat ik dit niet zo moeilijk vind als ik dacht. Aan het einde van de periode zal ik door een kritische zelfreflectie bepalen of ik dit leerdoel voldoende bereikt heb. Hierna zal ik mijn bevindingen hierover meenemen naar volgende projecten. Reflectie op eigen bijdragen Tijdens dit project heb ik de taak van voorzitter op mij genomen. Dit gaf mij de kans om aan mijn beiden leerdoelen te werken. Ik moest namelijk voor een deel zorgen dat de planning klopte en dat iedereen alles op tijd inleverde. Dit zorgde ervoor dat ik zelf mij ook aan de planning moest houden waardoor ik op tijd begon en daardoor ook alles op tijd af had. Wanneer ik individueel een opdracht moet doen wil het nog weleens gebeuren dat ik te laat begin. Mijn tweede leerdoel, het meer uit handen geven, heb ik ook goed kunnen oefenen. De taak van voorzitter is een redelijk intensieve taak. Dit zorgt ervoor dat ik moest zorgen voor een goed overzicht van het totaal project maar daarnaast kan ik niet elk deel heel intensief bekijken en ‘ begeleiden’. Ik moest dus dingen loslaten en uit handen geven. Dit is mij tijdens dit project goed gelukt, we
Pagina 53
hadden een goed gemotiveerde groep die zich allemaal netjes aan de afgesproken afspraken hield. Zo was het voor mij makkelijker om het ook inderdaad uit handen te geven. Behalve de rol van voorzitter heb ik ook inhoudelijk meegewerkt aan het project. Ik heb gezorgd voor de methode, het stuk over ‘wat is een verstoord zelfbeeld’ en ik heb ervoor gezorgd dat het project een geheel werd en dat het er goed uit ziet. Ik heb naast het werken aan mijn leerdoelen nog een belangrijk punt geleerd vanuit dit project. Ik ben altijd redelijk direct en ben niet bang om voor mijzelf of een ander op te komen. Vaak ben ik verbaal redelijk sterk maar ik bedoel dit nooit kwaad of aanvallend. Tijdens dit project heb ik geleerd dat dit niet op iedereen even goed over komt, mensen die mij niet kennen worden soms afgeschrikt van mijn directheid. Dit is zeker niet mijn insteek en ik wil ook niet op deze manier overkomen. Ik ben daarom blij dat ik nu weet dat dit soms wel zo is. In de komende periode zal ik daarom meer stil gaan staan bij hoe ik op anderen over kom en zal ik mijn best doen om rekening te houden met de verschillende manieren waarop mensen dingen op kunnen vatten. Feedback van anderen Ik heb twee medestudenten gevraagd om mij feedback te geven op de ontwikkeling van mijn leerdoelen tijdens dit blok. De feedback van Marije is als volgt: Top: Je bent vanaf het begin al gemotiveerd en dat is ook goed te zien aan het project. Je bent een erg makkelijk persoon en je wilt neemt taken op je die anderen liever niet willen doen. Daarnaast houd je het overzicht en houd je al het geleverde werk van de projectgenoten netjes onder één bestand. Je geeft je grenzen goed aan en je bent erg flexibel. Zowel schriftelijk als mondelinge vaardigheden zijn bij jou sterk ontwikkeld, dit is een groot pluspunt! Je kan hierdoor opbouwende kritiek geven zonder dat het aanvallend wordt. Je hebt een groot inlevingsvermogen en weet hoe je anderen kunt helpen. Tip: Let op dat je niet teveel hooi op je vork neemt. Hierdoor kunnen sommige mensen op je gaan leunen omdat anderen mensen je vertrouwen dat ‘Lieke het even regelt’. Maar weet ik dat je dit dan aangeeft. Dit was ook een leerdoel voor jou en ik vind het goed van je dat je sommige taken aan anderen hebt overgelaten, zoals de kortlopende opdrachten. Reactie: Ik ben heel blij met de fijne feedback van Marije. Ik vind het ook fijn om te zien dat zij aangeeft dat mijn feedback juist niet aanvallend overkomt op haar. Ook de tip vind ik erg goed. Ik ga uit deze tip dan ook mijn leerdoel voor het volgende blok halen. De feedback van Zanna: Leerdoel 1. Leren plannen. Top: Je bent met dit leerdoel erg ver gekomen. Volgens mij heb je hem bereikt! Je had de afgesproken taken op tijd af, misschien soms wel te snel? Je was in ieder geval goed op tijd en hebt deze zeker behaald! In goed overleg hebben wij ook een goede en overzichtelijke planning gemaakt. Je kwam zelf met het idee om hem donderdagavond in zijn geheel af te hebben. Ik heb er vertrouwen in dat je dit goed kan toepassen op aankomende blokken.
Pagina 54
Tip: Je kunt soms dingen al af hebben, die een projectlid misschien ook wel zou willen/kunnen doen. Dit kan je uit handen geven zodat jij meer tijd hebt voor bijvoorbeeld project of andere schoolopdrachten, waardoor het makkelijker is om je doel te behalen in volgende blokken. Leerdoel 2. Leren om dingen over te laten aan anderen. Top: Je hebt je meer opengesteld naar de projectgroep toe, waardoor je het bespreekbaar maakte in plaats van dat je het zelf al maakte. Je hebt meer een voorzittersrol gekregen en kan waarschijnlijk nu beter delegeren. Dit geeft meer rust en tijd voor andere ''projecten''. Zorg dat je dit blijft doen! Tip: Blijf vertrouwen hebben in je projectgroep, zij willen het net zo graag halen als jou. Ook de feedback van Zanna is duidelijk, eerlijk en positief. Ze heeft volledig gelijk wanneer ze zegt dat ik dingen nog meer uit handen mag geven. Ik zie daardoor ook in dat mijn doel nog niet volledig is behaald, ik zal hierom in het volgende blok dit leerdoel laten staan om dit nog iets meer te leren. Conclusie Wanneer ik de hele periode samen neem en van daaruit twee nieuwe doelen opstel voor een volgend blok, laat ik mij leiden door de feedback van mijn groepsgenoten. Zij hebben namelijk een periode lang intensief met mij samen gewerkt en ik ben ervan overtuigd dat zij daarom degene zijn die mijn voortgang het beste aan kunnen geven. Aangezien in de feedback van beide groepsgenoten toch hetzelfde voor kwam heb ik besloten om mijn leerdoel van de afgelopen periode te laten staan en wat uit te diepen, zo hoop ik eind volgend blok dit leerdoel onder de knie te hebben. Het andere leerdoel heeft betrekking op de opmerking die ik kreeg dat ik soms wat fel overkom. Leerdoel 1: Leren om dingen over te laten aan anderen. Ik vind het fijn om dingen altijd in eigen hand te hebben, dit maakt dat ik tijdens projecten vaak te veel dingen uit handen neem van mijn projectleden. Dit zorgt ervoor dat ik vaak te veel doe. Ik wil dit gaan veranderen door meer over te laten aan de rest van mijn groep. Te bereiken door: Deze periode zal ik mij meer opstellen als mede projectlid en minder als iemand die de kar trekt. Dit zal voor mij een uitdaging zijn omdat ik het moeilijk vind om dit los te laten. Het volgende blok zal ik de taak van ‘ eindverantwoordelijke’ niet op mij nemen, zo moet ik erop vertrouwen dat het verslag door mijn medegroepsgenoten netjes en op tijd wordt ingeleverd. Leerdoel 2: Mij meer aanpassen aan anderen. Met dit leerdoel wil ik bereiken dat ik meer te weten kom hoe ik op anderen overkom en hier eventueel aanpassingen in te doen. Ik heb dit blok gemerkt dat je niet altijd volledig jezelf kan zijn in de zin van dat je soms wat meer genuanceerd moet zijn in wat je zegt. Ik heb hier nooit eerder feedback op gevraagd omdat ik niet door had dat dit het geval was. Te bereiken door: Ik ga in het volgende blok wat meer op de achtergrond proberen te treden. Op deze manier kan ik observeren hoe de rest van de groep op bepaalde situaties reageert en mij daarop aanpassen.
Pagina 55
5.2 individueel verslag Marije ten Hulzen Persoonlijke leerdoelen 1. Ik wil in de periode van de minor mijn presentatievaardigheden verbeteren door mezelf beter voor te bereiden en te oefenen voor de presentatie. Ik houd niet erg van presenteren omdat ik soms moeite heb om goed uit mijn woorden te komen wat ik nu precies wil zeggen. Dit kan ik voorkomen door mij beter voor te bereiden en te oefenen voordat de presentatie begint. Hoe vaker ik dan presenteer hoe beter het gaat en dan weet ik ook beter wat ik precies wil zeggen tijdens een presentatie. Dit leerdoel wil ik aan het eind van de minor behaald hebben. Aan mijn projectgenoten vraag ik dan feedback over hoe ik gepresenteerd heb de afgelopen periode en wat beter kan. Deze feedback gebruik in dan om mijn presentatievaardigheden in de toekomst te verbeteren. 2. In de periode van de minor wil graag leren om knopen door te hakken als er een beslissing genomen moet worden voor het project. Ik kan soms bedachtzaam zijn en daardoor vind ik het lastig om tot een beslissing te komen. Ik zie veel dingen vanuit twee kanten en daardoor vind ik het moeilijk om te zien welke kant van het verhaal prioriteit heeft en welke kant minder. Iemand die dan ook een knoop doorhakt in een projectgroep vind ik dan ook wel fijn. Het is voor mij dan ook een leerpunt, als er eenmaal een beslissing is genomen, daar niet in te blijven hangen dat het misschien ook anders kan. Daarnaast vind ik het belangrijk dat iedereen eens is met de beslissing die er genomen wordt en als ik dan een beslissing neem, ben ik bang dat ik dan te dominant ben. Daarom laat ik een beslissing nemen vaak aan iemand anders over, maar omdat ik het zelf ook moet leren wordt dit mijn persoonlijke leerdoel. Dit leerdoel wil ik in deze minor realiseren door minstens twee beslissingen te nemen in het project. Een beslissing kan bijvoorbeeld zijn dat ik beslis wie wat gaat doen en welke informatie we gaan gebruiken voor onze langlopende opdracht. In de laatste week van de minor vraag ik dan aan mijn projectgenoten hoe ik deze beslissing heb aangepakt en wat in het vervolg beter kan. Tijdens deze minor heb ik geprobeerd om mijn leerpunten waar ik een leerdoel van heb gemaakt. Mijn eerste leerdoel was dat ik mijn presentatievaardigheden zou verbeteren. Ik ben nog steeds bezig om mijn presentatievaardigheden te optimaliseren maar ik ben wel vooruit gegaan. Dit komt omdat ik tijdens deze minor vaak moest presenteren voor de klas. Door telkens te gaan oefenen, weet ik ook wat ik nu kan verbeteren en dit heb ik ook gedaan. Zo heb ik geleerd om gewoon een paar dagen voordat ik moet presenteren de PowerPoint maak. Een PowerPoint vind ik zelf erg fijn, want dit kan ik gebruiken als leidraad. Dan hoef ik ook niet bang te zijn dat ik de hoofdpunten vergeet te vertellen. Telkens als ik moest presenteren met mijn andere projectgenoten heb ik de PowerPoint gemaakt, zodat ik weet wat ik moet zeggen. Daarnaast ben ik erachter gekomen dat ik tijdens het presenteren papier niet nodig heb, want dit leidt uiteindelijk alleen maar af. Zo kan ik mijn stuk die ik moet vertellen in eigen woorden presenteren, hierdoor kon ik ook beter uit mijn woorden komen. Ik heb dan ook feedback aan mijn projectgenoten gevraagd over mijn presentatievaardigheden. Lieke kent mij al voor deze minor dus die weet ook hoe mijn presentatievaardigheden eerst was. Het was dan ook fijn om van haar feedback te krijgen dat ik vooruit was gegaan in het presenteren. Er waren ook praktische tips die ik vanuit de klas heb gekregen met betrekking tot mijn presenteren. Deze tips werden gegeven toen ik voor het eerst moest presenteren in deze minor. Deze tips waren onder andere; let op stopwoordjes, en probeer volledige zinnen te maken. Zo kon ik tijdens mijn andere twee presentaties mezelf gelijk verbeteren want dan ga je er zelf op letten. Als ik kijk
Pagina 56
naar mijn presentatievaardigheden voor deze minor ben ik absoluut verbeterd in het voorbereiden en het geven van een presentatie. Een ander leerdoel dat ik voor mezelf had opgesteld was dat ik beslissingen wilde nemen omdat ik vaak best bedachtzaam ben. Vaak laat ik anderen de beslissing nemen welke oplossing bijvoorbeeld het beste was. Ik heb mezelf toen de taak gegeven om twee beslissingen te nemen in het project. Dit heb ik aan mijn projectgroep meegedeeld en die reageerde positief. De eerst beslissing die ik moest gaan maken was de taakverdeling van de langlopende opdracht. Hierbij heb ik gelet op de meningen van mijn projectgenoten en op basis daarvan heb ik de taakverdeling gemaakt. Mijn projectgenoten waren tevreden met de taken die ze kregen toegewezen en ik natuurlijk ook want het voelde goed om een beslissing te maken. Daarnaast heb ik tijdens de kortlopende opdracht de taken verdeeld wie wat ging vertellen tijdens de presentaties. Een andere beslissing die genomen moest worden waren de deelonderwerpen van onze langlopende opdracht. We gingen eerst met zijn allen even brainstormen welke ziekteaandoeningen we wilden gaan doen, en toen moesten we beslissen welke ziekteaandoeningen we gingen doen. Er kwam ook nog bij dat de langlopende opdracht maar 6 kantjes mocht zijn. Hierdoor moesten we enkele ziekteaandoeningen schrappen. Ik heb toen aan mijn projectgenoten voorgelegd welke ziekteaandoeningen we wel gingen doen en welke niet. Toen iedereen er mee eens was, konden we verder met het verslag. Uiteindelijk heb ik aan het eind van het project feedback gevraagd aan mijn projectgenoten over dit leerdoel. Ze vonden dat ik het goed had aangepakt, omdat ik luisterde naar de meningen. Voor anderen mensen is dit heel makkelijk om een dergelijke beslissing te nemen, maar zoals ik al schreef in mijn leerdoel ben ik bang te dominant te zijn. Gelukkig reageerde mijn projectgenoten positief, waardoor het ook gemakkelijker ging om een dergelijke beslissing te maken. Ik heb in totaal twee beslissingen genomen tijdens deze minor dus ik kan zeggen dat ik dat bereikt heb. Het ligt bij mij erg aan bij wie ik in een projectgroep zit. In deze projectgroep zou ik makkelijker een beslissing kunnen maken dan door een erg dominante projectgroep. Taken Tijdens dit project heb ik verschillende taken gedaan. Zo heb ik voor de kortlopende opdracht de PowerPoint in elkaar gezet en informatie verzameld voor de presentatie. Wij hebben onze projectgroep gesplitst in twee groepen. Iedereen van de projectgroep moet dan drie keer presenteren. Ik zat samen met Zanna en Lieke en we hebben afgesproken met elkaar dat iedereen een keer alleen de feedbackverwerking doet. Ik heb de feedbackverwerking gedaan van de eerste presentatie: wetenschappelijk artikel. Voor de langlopende opdracht heb ik het ziektebeeld borderline uitgewerkt. Hiervoor heb ik literatuur gezocht en die verwerkt in de literatuurlijst met behulp van de APA verwijzing. De interviewvragen hebben we met zijn allen bedacht. Nadat we het concept hebben opgestuurd kregen we nog feedback en die zou Lieke gaan verwerken. Tijdens een van de laatste tutorbijeenkomst hebben we nog de laatste taakverdeling gemaakt. Zanna en ik hebben het procesverslag gemaakt. Als laatst heb ik nog een oppervlakkig het gehele dossier gelezen en gecorrigeerd. Lieke en Stephanie zouden het dossier goed doorlezen en verbeteren waar nodig.
Pagina 57
Feedback Feedback van Lieke Aan het begin van de periode had je twee leerdoelen: Je wilde beter leren presenteren en je wilde leren om knopen door te hakken. Ik heb voor beiden leerdoelen een top en een tip voor je. Presenteren. Top: Je staat al veel zekerder voor de klas dan een paar maanden geleden. Je struikelt minder over je woorden en je bent goed te volgen voor het publiek, dit is een hele mooie vooruitgang! Tip: Je mag buiten de presentaties jezelf nog wat meer 'presenteren', probeer tijdens de vergaderingen en ook tijdens bijvoorbeeld de discussies jezelf wat meer te laten zien. Je hebt altijd goede ideeën, maar deze komen soms helaas niet zo naar voren omdat je het moeilijk vindt om deze uit te spreken. Weet dat ook jouw mening telt. Knopen door hakken: Top: Je hebt deze periode hard gewerkt aan dit leerdoel. Ik kon merken dat je op momenten dat er keuzes gemaakt moesten worden probeerde om de knoop zo snel en duidelijk mogelijk door te hakken. Dit werkte vaak goed en zorgt ervoor dat iedereen snel weer vooruit kon. Goed gedaan! Tip: Je geeft aan dat je bang bent om dominant over te komen. Ik denk dat het soms niet erg is om een beetje dominant te zijn. Wanneer je met iets zit is het goed als je dan gewoon uitspreekt wat er is. Je zult merken dat mensen je dan niet dominant zullen vinden maar juist zullen luisteren naar wat je te zeggen hebt. Hier kun je in de komende periodes misschien wat mee doen, je kunt best aangeven dat je wilt dat er naar je geluisterd wordt en dat mensen je niet mogen onderbreken totdat je uitgepraat bent. Feedback van Zanna 1. Ik wil in de periode van de minor mijn presentatievaardigheden verbeteren door mezelf beter voor te bereiden en te oefenen voor de presentatie. Top: Je bent met presenteren echt een stuk vooruit gegaan! Super goed! Hoe vaker je nu presenteer, hoe beter het gaat. Je kijkt al een stuk minder op je blaadje en verteld het oprecht en duidelijk. Tip: Je kunt het gewoon, heb er vertrouwen in! In de periode van de minor wil graag leren om knopen door te hakken als er een beslissing genomen moet worden voor het project. Top: Je bent een fijn projectlid in de groep. Je zegt nu wat er gedaan moet worden, en wat je wel graag wilt en wat niet. Houd dit vast! In deze projectgroep was de communicatie ook goed, misschien dat het daarom ook makkelijker was om een beslissing te vertellen en om beslissingen te nemen. Je input was goed en hierover kon een goed overleg plaatsvinden. Je gaf je mening en die werd ook gerespecteerd. 2.
Tip: Hou een opdracht bij één opdracht, hierdoor zal je minder snel je concentratie verliezen en je meer kunnen focussen op een opdracht. Dit zal het ook makkelijker maken om beslissingen te nemen omdat je er dan helemaal in zit in plaats van dat je op nog 4 andere ''plekken'' bent.
Pagina 58
Reactie: Allereerst vond ik het erg leuk om deze feedback te lezen! De tips die ik heb gekregen zijn heel waardevol en ook erg herkenbaar. In mijn hoofd is alles nog best chaotisch en dat zijn ook één van de redenen dat ik deze tips heb gekregen. Daarnaast is het zo dat ik vaker mijn mening wil laten horen in de discussies of vergaderingen. Dit heb ik in dit blok niet veel gedaan en dit vond ik een goede tip van Lieke die ik zeker ga meenemen in het volgende blok! Van deze tips heb ik twee leerdoelen gemaakt die ik in het volgende blok zeker wil behalen. 1. Het volgende blok wil ik in de vergaderingen/discussies meer van mezelf te laten horen, door elke keer een mening te geven. 2. In het volgende blok wil ik een tijdschema voor mezelf maken om orde in mijn hoofd te creëren, zodat ik alles stap voor stap kan doen.
5.3 individueel verslag Zanna Hofstede Persoonlijke leerdoelen 1. Bij de derde presentatie, presenteren zonder aantekeningen blaadje. Ik vind presenteren erg lastig, ik houd er niet van om in het middelpunt te staan, hoe gezellig ik ook kan zijn. Ik wil met meer zelfvertrouwen voor de klas staan, en ik wil dit tot uiting brengen om te beginnen een presentatie te geven zonder aantekeningen. Ik wil dit leerdoel behalen door het afbouwend toe te passen. De eerste presentatie met aantekeningen, de tweede presentatie de helft van mijn aantekeningen en de derde zonder aantekeningen. Hiervoor zal ik meer moeten oefenen vooraf, maar zal mij meer rust geven tijdens de presentatie en uiteindelijk ook meer zelfvertrouwen, dat ik een presentatie kan geven zonder aantekeningen. Ik vind presenteren nog steeds zenuwslopend, maar het gaat steeds beter. Ik heb meer vertrouwen gekregen. Ik weet dat ik het nu kan maar heb af en toe nog wel wat aantekeningen nodig. Ik merk bij presentaties wat ik interessant vind, het gemakkelijker zonder blaadje kan dan bij presentaties die ingewikkeld en moeilijk in elkaar zitten. Dit leerdoel heb ik half bereikt, maar ik vind dat ik een grote vooruitgang heb gemaakt in vergelijking met week 1. 2. Ik wil in de periode van de minor, minder een control freak worden en zijn. Ik wil dit doel behalen door minder het werk van mijn medestudenten te controleren. Ik probeer meer uit handen te geven en wanneer ik een stuk ontvang vanuit de groep, dit niet eerst zelf te controleren maar over te dragen aan iemand anders of de persoon vertrouwen met wat zij gestuurd of gemaakt hebben. Wij zijn nu 4 weken op weg, en ik vind het nog wel erg lastig, maar ik merk dat ik de personen nu in de projectgroep vertrouw met wat voor werk zij leveren en dat geeft mij meer rust om het niet nogmaals te controleren voordat het wordt doorgestuurd of gebruikt.
Pagina 59
Nu na 7 weken, vertrouw ik mijn projectgroep en vind ik het niet erg dat ik niet de eindcontrole heb. Het is nu goed om te zien dat andere mensen ook goed werk leveren en dit ook graag goed willen doen. Ik heb dit persoonlijke leerdoel bereikt. Individuele bijdrage Voor de individuele bijdrage neem ik door wat ik ongeveer heb gedaan voor het gehele project. Ik heb de planning bijgehouden voor de projectgroep. Ik heb aangegeven aan het begin dat ik daar erg goed in ben, en hierin heeft mijn projectgroep mij toevertrouwd. Vervolgens hebben wij de presentaties eerlijk verdeeld en heeft ieder ongeveer even veel werk gehad aan de presentatie. Wij, Lieke, Marije en ik, hebben 3 presentaties gehad, ieder van ons heeft een presentatie voorbereid en een feedbackverwerking gedaan. Ik heb de PowerPoint met tekst verwerkt in het verslag. Ik vond dit een erg fijne projectgroep om in te werken, ze gaven mij meer zelfvertrouwen en hebben gezegd dat ik goed werk lever. Hierdoor heb ik ook makkelijker mijn leerdoel behaald van ‘minder een control freak zijn’. Het gaf mij rust om dingen uit handen te geven omdat zij ook erg geïnteresseerd waren in deze minor en graag hun best wilde doen. Verder heb ik het interview afgenomen en de inleidingen geschreven. Voor het concept heb ik alle informatie ingenomen en daarna doorgestuurd naar Lieke. Samen met Marije heb ik aan het procesverslag gewerkt, omdat ik over de planning ging, kon ik daar goed over evalueren, het is fijn dat het allemaal zo goed is gegaan. Het is daarom ook belangrijk dat iedereen ongeveer evenveel werk heeft gehad aan het project, dit was goed verdeeld in het groepje en elk project lid had het ook op tijd af. Feedback Ik heb feedback ontvangen van Marije en Lieke, ik heb ook feedback gegeven aan hen. Feedback van Marije Top: Je bent erg betrokken in het hele project, denkt goed mee en geeft ideeën voor het project. Daarnaast is het fijn dat je telkens deadlines maakt zodat iedereen weet wanneer iets af moet zijn. Ik las in je leerdoel dat je minder een ‘control freak’ wilt zijn. Dit wil je bereiken door meer dingen uit handen te geven. Persoonlijk vind ik dat je dat al heel goed doet in deze projectgroep. Daarmee bedoel ik niet dat je te weinig doet. Echter, je neemt verschillende taken op je en die doe je ook netjes. Je werk lever je op tijd in en dit ziet er goed uit en hoeft niet verbeterd te worden. Je bent duidelijk, gestructureerd en je houdt de planning bij. Top! Tip: Als je het ergens niet mee eens ben, probeer dan met je gezicht het niet duidelijk te merken. Soms kan je heel goed van je gezicht af lezen wat je denkt, dit kan soms ook een pluspunt zijn ( eerlijkheid) maar dit kan bijvoorbeeld een irritatie opwekken bij andere mensen Feedback van Lieke Presenteren zonder aantekeningenblaadje bij de derde presentatie. Top: De derde presentatie is nog niet geweest, dus daar is nog niets over te zeggen. Maar ik vind dat je tussen de eerste en de tweede presentatie al goed op weg bent met het behalen van dit doel. De tweede presentatie was je blaadje al minder uitgebreid en heb je hem al minder gebruikt, heel goed!
Pagina 60
Tip: Probeer er vertrouwen in te hebben dat je het kan zonder blaadje. Je zult merken dat wanneer je geen blaadje bij je hebt, toch je verhaal kan doen. Je publiek weet niet wat jij zou willen zeggen en merkt het daarom ook niet wanneer je iets vergeet. Ik denk dat als je jezelf dat bedenkt, het al veel minder eng is om het blaadje niet bij je te hebben. Je kunt er ook voor kiezen om je blaadje steeds iets verder weg te leggen om het zo op te bouwen. De eerste keer heb je hem dan nog wel bij je maar leg je hem voor je op bijvoorbeeld een tafel, de tweede keer geef je hem aan je medepresentatoren. Zo heb je nog wel het idee dat je het blaadje kan pakken wanneer nodig en zal je dit misschien wat rust geven. Minder control freak zijn. Top: Je hebt deze periode goed gewerkt aan dit doel. Ik merkte eigenlijk helemaal niet dat je graag zelf overal bovenop wil zitten. Je doel is wat mij betreft dan ook gehaald! Tip: Werk op dezelfde manier door in de komende periodes. Je hebt gezien dat ook al laat je wat aan anderen over het toch goed komt. Dat geeft jou zelf denk ik ook veel meer rust en zo houd je tijd over voor andere dingen. Succes! Ik kan mijzelf vinden in de feedback, ik merk dat ze mij erg goed hebben leren kennen afgelopen periode. Ik ga er volgende blokken mee aan de slag. Hiervoor maak ik twee nieuwe smartdoelen. 1. Mijn gezicht minder laten spreken wanneer ik iets niet leuk vind, maar dit op een ander/beter moment vertellen aan de persoon waarom. Dit doel wil ik bereiken door niet gelijk een reactie te geven, maar eerst rustig na te denken. Ik zal proberen eerst tot 10 te tellen en daarna een reactie geven op hetgeen waar ik het niet mee eens ben. Hierdoor zullen er minder ongemakkelijke momenten ontstaan waar ik mezelf uit moet helpen. Dit doel wil ik opstellen voor aankomend blok, blok 3. 2. Meer zelfvertrouwen krijgen tijdens de presentaties. Aankomend blok bij presentaties, wil ik mij toch meer richten om het zonder blaadje te doen. Dit zal mij uiteindelijk meer zelfvertrouwen geven, want ik kan het gewoon maar vind het nog steeds een beetje eng. Ik kan hiermee hulp vragen aan mijn ouders, om het thuis een paar keer te oefenen voor hen of hulp vragen aan mijn klasgenoten, om samen een presentatie te doen in plaats van gelijk eentje alleen zonder blaadje. Ik wil dit doel bereiken in blok 4. Met mijn huidige opleiding hebben we niet enorm veel presentaties, vandaar dat ik de deadline verder weg zet. Hierdoor kan ik het met kleine stapjes ondervinden.
Pagina 61
5.4 individueel verslag Mirjam Hulst Mijn persoonlijke leerdoelen. Begin dit blok stelde ik twee leerdoelen op. Leerdoel 1: Ik wil beter leren plannen. Ik wil dit blok leren om beter te plannen. Vaak gebeurt het dat ik door een slechte planning door het bomen het bos niet meer zie, en dat ik daardoor alleen een hele hoge berg vol met schoolwerk voor me zie. Hierdoor klap ik dicht en gebeurt er uiteindelijk vrij weinig en raak ik alleen maar in de stress. Dit blok wilde ik dat scenario dus voorkomen. Als ik niet meer zo in de stress raak, zal ik naar mijn verwachting ook beter presteren en dat vind ik wel een goede reden om dit doel te halen. Ik wil beter leren plannen door met mijn vriend en mijn ouders begin dit blok een planning op te stellen, zodat ik meer overzicht heb over wat er moet gebeuren dit blok. Mijn vriend, met wie ik samen woon, zal mij wekelijks controleren of ik mij aan mijn planning heb gehouden, of deels aan mijn planning heb gehouden. Een planning opstellen zal ik thuis doen, in een rustige stress vrije omgeving. Deze planning zal ik schriftelijk opstellen. Dit doel is bereikt als ik mijn taken op tijd heb ingeleverd en mijn tentamens op tijd heb geleerd. De deadline voor het leren van mijn tentamens ligt op dinsdag 20 januari. Op 20 januari heb ik alle stof schriftelijk samengevat. Evaluatie. Heb ik dit leerdoel behaald? Ik heb zeker voor een groot deel dit leerdoel behaald. Er valt nog veel winst te behalen op het gebied van stress, soms doe ik dingen alsnog op het laatste moment. Dat is juist iets wat ik wilde voorkomen. Maar ik heb al mijn taken, op een na, op tijd ingeleverd, voor de tijd van de deadline. Bij een taak was ik veel bezig met mijn tentamens, waardoor deze taak er bij in is geschoten en ik het een paar dagen te laat inleverde. Echter was dit geen heel groot probleem, het was alsnog op tijd voor het project. Echter heb ik het niet op de afgesproken tijd ingeleverd. Mijn deadline voor het schriftelijk samenvatten van de leerstof is grotendeels behaald. Ik was op 16 januari klaar met de leerstof voor mijn herkansingen. Echter heb ik nog niet de leerstof voor de toets van de Minor samengevat, ik gok dat ik eind week 8 van het blok daarmee klaar ben. Leerdoel 2: Ik wil mijn presentatievaardigheden verbeteren. Ik wil dit blok leren om mijn presentatievaardigheden te verbeteren. Ik wil zekerder voor de klas staan, zodat ik mijn informatie duidelijker overbreng en het voor mij ook een meer ontspannen situatie wordt. Dit blok moet ik in totaal 4 keer presenteren (3 keer voor Project en 1 keer voor het vak Practicum). Mijn doel is om voor al deze 4 presentaties een voldoende te krijgen, of een goede waardering van de leraar. Eind dit blok wil ik dit doel bereikt hebben, op 21 januari heb ik mijn laatste presentatie van dit blok. Ik ga dit proberen te bereiken door veel te oefenen voor mijn groepsgenoten, vriend en ouders. Zij kunnen mij tijdens het oefenen feedback geven op mijn presentatievaardigheden. Ook ga ik mijn presentatievaardigheden verbeteren door minstens een week van tevoren de informatie op te zoeken, en niet een paar dagen van tevoren, zoals eerder wel gebeurde. Evaluatie. Heb ik dit leerdoel behaald? Ja, ik kan zeker zeggen dat ik mijn doel behaald heb. Ik kan zeggen dat ik voor alle 4 de presentaties een voldoende heb gekregen. Mijn presentatie voor Practicum werd ook goed beoordeeld door de docent. Ben van Galen: ‘Mooie presentatie, hier kan ik wel op voortborduren tijdens de rest van deze Practicumles.’ Ook kreeg ik goede feedback van mijn groepsgenoten. Marije: ‘Ik vind dat je heel zeker presenteert Mirjam, heel duidelijk!’ Stephanie: ‘Ik vind het fijn om met jou te presenteren, je bent sterk verbeterd.’ Ik voel mij ook veel zelfverzekerder als ik presenteer. Wel heb ik geleerd dat ik moet presenteren zonder blaadje, anders ga ik zenuwachtig het blaadje verfrommelen en daar word ik zenuwachtig van.
Pagina 62
Mijn bijdrage aan de langlopende opdracht. Mijn taken voor de langlopende opdracht waren:
Het ziektebeeld BDD behandelen. Het ziektebeeld Anorexia behandelen, samen met Romy. Taalcontrole eind week 7.
Ik heb literatuuronderzoek gedaan voor de ziektebeelden BDD en Anorexia. Anorexia is ook door Romy behandeld. Aan het begin van het project zijn de verschillende onderdelen onder de groepsleden verdeeld en ik kreeg deze 3 taken toegewezen. Ik wilde deze ziektebeelden behandelen, omdat ik deze ziektebeelden erg interessant vind. Over Anorexia wist ik al veel maar over BDD nog heel weinig, en daar wilde ik wel meer over weten. Ik heb op internet gezocht, maar ook naar informatie gezocht in boeken en tv programma’s. Vooral de tv programma’s van de NPO vind ik erg interessant en goede programma’s om informatie uit te halen. Aan het einde van het blok, in week 7, controleerden Lieke en ik de taalcontrole, zodat het verslag van de langlopende opdracht er netjes uitziet. Eerst heeft Lieke het verslag doorgelopen, vervolgens heb ik het nog nagekeken op taalfouten. Feedback van 2 groepsgenoten. Stephanie: ‘Mirjam werkte goed samen met de groep, zij luisterde naar wat anderen te zeggen hadden en deed daar ook wat mee. Zij had goede ideeën die zij goed uitwerkte. Ook dacht zij goed mee over de onderwerpen en nam initiatief. Een verbeterpuntje is dat Mirjam wat sterker in haar schoenen mag staan, zij is soms iets te onzeker over haar werk. Zij mag vaker haar mening laten horen in de groep. ‘ Romy: ‘Ik vind Mirjam een aardig meisje, dat goed meedoet met de groep. Wij konden elkaar vaak helpen binnen het project en die hulp bood ze ook vaak aan. Dat vond ik wel erg fijn. Ik vond dat ze goede ideeën had. Een tip is dat Mirjam moet zorgen dat ze haar taken op tijd inlevert, maar hier heeft ze wel heel hard aangewerkt dit blok.’ Verwerking van de feedback. Ik ben blij deze positieve dingen te horen. Ik vind het fijn dat mijn ideeën goed werden gevonden en dat mijn hulp werd gewaardeerd. Ik merkte ook wel dat het erg fijn samenwerken was met Stephanie en Romy. Met hen heb ik de presentaties gegeven. In de tips die zij geven kan ik mij ook zeker vinden. Ik denk dat ik inderdaad wat zekerder mag zijn van mezelf soms. Ook moet ik er zeker op letten dat ik mijn taken op tijd inlever. Hier heb ik ook een persoonlijk leerdoel van gemaakt, zie ‘leerdoel 1.’
Pagina 63
Persoonlijke leerdoelen voor een volgend blok. Met behulp van de feedback en mijn eigen ervaringen dit blok heb ik 2 persoonlijke leerdoelen voor een volgend blok opgesteld. Leerdoel 1: Beter leren plannen. Dit leerdoel wil ik in een volgend blok voortzetten. Ik ben voor een groot deel verbeterd hierin, voor een groot deel heb ik mij aan mijn planning gehouden van dit blok, maar toch is het gebeurd dat ik een taak te laat heb ingeleverd en dat ik voor een tentamen mijn opgestelde deadline niet heb gehaald. Ik wil mij in een volgend blok wel volledig aan mijn planning houden en alle taken die ik heb op tijd afhebben en inleveren. Weer wil ik mijn ouders en mijn vriend vragen om samen met mij een planning op te stellen en opnieuw zal ik dit thuis doen, in een rustige omgeving. Aan het einde van het volgende blok wil ik alle leerstof van de tentamens op tijd hebben samengevat en ook al mijn taken op tijd hebben ingeleverd. Dit wil ik ook doen, zodat anderen in mijn groepje geen last van mij hebben dat ik het te laat inlever. Leerdoel 2: Minder onzeker zijn binnen een groep. Ik wil binnen een groep minder onzeker zijn en vaker mijn mening laten horen. Ik wil even veel bijdrage in het project hebben als de anderen. Ik wil o.a. initiatief nemen over de onderwerpen van het project, dit is mij tot nu toe nog niet gelukt. Dit ga ik bereiken door in het begin van het blok aan mijn groepsgenoten te vragen of ik mee kan denken over de onderwerpen van het project. Ik wil ook meer initiatief nemen in het proces van het verslag. Bijvoorbeeld zelf onderdelen bij elkaar voegen. Dit hebben tot nu steeds anderen gedaan. Ik ga mijn voortgang schriftelijk bijhouden, zodat ik precies weet wat ik wel en niet bijgedragen heb aan het verslag. Mijn doel is dat ik even veel, of zelfs meer dan de anderen heb bijgedragen aan het project. Dit zal een bewijs zijn dat mijn mening meer naar voren is gekomen binnen de groep.
5.5 individueel verslag Stephanie Sanders Graag wil ik komend blok mezelf verder gaan ontwikkelen in uiten van mijn eigen mening. Ik wil er graag specifiek in dit blok aan werken omdat ik nu in een klas zit met vreemde mensen van andere opleidingen. Deze mensen ken ik niet wat voor mij misschien de drempel hoger maakt om mijn eigen mening te uiten. Ik heb mijn klasgenoten op de hoogte gesteld en aan hun gevraagd of ze mij elke week feedback willen geven. Zo kan ik achteraf goed nagaan of ik vooruitgang heb geboekt. Ook kan ik zien waar ik nog extra aan moet gaan werken. Tijdens komend blok ga ik me richten op het verbeteren van mijn presentatievaardigheden. Ik wil mezelf hierin nog verbeteren. Ik wil tijdens het presenteren minder snel gaan praten en me gehele teksten vertellen zonder dat ik daarbij door het snelle praten delen oversla. Aan dit doel kan ik het beste individueel werken. Door mijn presentaties heel goed voor te breiden en thuis voor een publiek mijn presentatie al te oefenen. Hierdoor hoop ik sneller vertrouwd te raken met mijn tekst. Waardoor ik mijn zenuwen in bedwang kan houd tijdens het presenteren wat zal leiden tot minder snel praten. Na elke presentatie die ik geven heb ga ik na of ik alles heb gezegd wat ik zou moeten zeggen, blijkt dit niet het geval te zijn betekend dat ik voor de volgende presentatie beter moet voorbereiden en eerder moet beginnen. Het doel is om uiteindelijk een goede eind presentatie van dit project te kunnen. Tijdens afgelopen blok heb ik goed aan mijn doelen kunnen werken. In het begin vond ik het erg lastig om gelijk mijn mening te uitte. Maar nadat ik mijn groepsgenoten beter leerde kennen en hun mijn steeds voorzagen van feedback werd de drempel steeds lager. Uiteindelijk voel ik nu helemaal geen belemmeringen meer om mijn mening in de groep te vertellen. Ook presenteren gaat een stuk beter. Door de goede voorbereidingen vooraf heb ik het gevoel dat ik minder
Pagina 64
gestresst ben voor een presentatie. Doordat ik veel rustiger ga ik ook rustiger praten en hierdoor vergeet ik mijn teksten niet meer. Graag zou ik in mijn verder loop baan willen werken aan de mijn planning en de effectiviteit hiervan. Ik plan goed alleen vaak loopt alles toch nog in de soep. Ik in bijvoorbeeld een volgend blok mezelf hierin verbeteren. Een ander doel waar ik nog aan zou willen werken is het samenvoegen van projecten. Dit heb ik eigenlijk nog nooit gedaan. Het ziet er allemaal heel makkelijk uit maar ik denk dat ik het daardoor onderschat. Bijdrage aan in dit project: Gedurende het project heb ik de volgende taken op mij genomen ik heb het ervaringsverhaal en discussie geschreven. Daarnaast heb ik samen met twee groepsgenoten de PowerPoint voor de eindpresentie in elkaar gezet en geven wij de eindpresentatie. Voor het ervaringsverhaal heb ik op internet gezocht naar een bruikbaar fragment uit een boek, blog, film of tv-programma. Uiteindelijk vond ik een tv-programma waarin een persoon werd geïnterviewd die leed aan …. Daarna heb ik het op basis hiervan haar ervaringsverhaal uitgeschreven. Ik heb ook de conclusie geschreven. Op basis van de stukken die door mijn groepsgenoten werden geschreven heb ik na veelvuldig lezen een duidelijke en zo goed mogelijke conclusie weten te formuleren. Toen het project helemaal af was heb ik samen met twee andere groepsgenoten de PowerPoint voor de eindpresentatie gemaakt. Dit doen we samen zodat we het beste in elkaar naar boven kunnen halen om een zo goed mogelijk presentatie te geven. Feedback van Romy over Stephanie: Dit was het eerste project dat ik met Stephanie en de andere projectleden samen moest werken. We kenden elkaar van te voren helemaal nog niet. Ik merkte gelijk dat je wel goed je best wou doen. Misschien lukte je dat in het begin wat minder en kwam je een beetje chaotisch op mij over. Gelukkig herpakte jij je en leverde je altijd alles netjes op tijd. Ook buiten schooltijd spraken we af om aan project te kunnen werken. Ondanks je lange reistijd kwam je altijd op tijd en deed je nooit moeilijk. Ik vind het erg fijn om met je samen te werken en we konden altijd op je rekenen. Reactie van Stephanie op de feedback: Het klopt dat ik in het begin wat chaotisch was. Dat kwam omdat ik niet gelijk me draai had gevonden doordat het rooster voor mij even wennen was. Gelukkig duurde dit niet lang en had ik snel mijn draai gevonden. Ik vind eigenlijk dat ik goed functioneerde tijdens dit project. Ik was altijd op tijd en overal bij aanwezig. Daarnaast heb ik mijn doel gedurende dit blok ook kunnen behalen. Het advies dat ik mezelf mee geef is dan ook: Ga zo door! Probeer de volgende keer niet terug te vallen in het chaotische maar breng gelijk een structuur voor jezelf aan. Feedback van Mirjam voor Stephanie: Gedurende dit blok heb ik je leren kennen als een heel aardig en sociaal meisje. In het begin was je wat verlegen maar na een tijdje kroop je wat meer uit je schulp. Tijdens project bijeenkomsten gaf jij veel goede input. Je was altijd netjes op tijd aanwezig en leverde alles op tijd in. Voor de volgende keer wil ik je nog meegeven dat je misschien kunt gaan werken aan je kennis over de APA-normen. Ik merkte dat je hier soms moeite mee had.
5.6 individueel verslag Romy Kop Jansen Persoonlijke leerdoelen Ik heb deze minor gekozen omdat ik naar mijn mening van de minor Psychiatrie het meeste kon leren. Ik vind psychiatrie erg interessant omdat ik erg nieuwsgierig ben naar het menselijk denken en welke stoornissen hierbij kunnen ontstaan. Ook dacht ik van deze minor het meest te kunnen leren omdat er vergeleken met andere minoren de meeste mogelijkheden zijn om te presenteren. Presenteren vind ik het lastigst en daarom de grootste uitdaging voor mij. Bij deze
Pagina 65
minor wil ik de volgende doelen bereiken:
1. Gedurende dit studieblok wil ik groeien in het houden van een presentatie door zo vaak mogelijk te presenteren en daarmee goed te oefenen zodat ik aan het einde van dit studieblok minder zenuwachtig en met een kalm gevoel een presentatie kan houden. 2. Gedurende dit studieblok wil ik zoveel mogelijk kennis vergaren op het gebied van psychiatrie door middel van goed te studeren en zoveel mogelijk werk te verrichten door de weken heen en niet alles uit te stellen tot het laatste moment zodat ik bij de toetsing een goed resultaat kan behalen. Naar mijn mening heb ik mijn leerdoelen behaald als ik met een goed gevoel de minor psychiatrie kan afsluiten. Het eerste doel kan ik bewijzen doordat ik veel momenten heb gecreëerd waarbij ik kon presenteren en ik deze mogelijkheden niet uit de weg ben gegaan. Bij presenteren hoef je minimaal maar 1 keer te presenteren, ik heb ervoor gekozen met mijn groep om drie keer te presenteren. Door zo vaak mogelijk te presenteren probeer ik te bereiken dat het na een tijdje minder eng wordt omdat ik er dan aan gewend raak. Mijn tweede doel kan ik bewijzen door een voldoende te halen bij de toetsing en elke week mijn werk van die week heb bijgehouden. Uitwerking individuele bijdrage Naar mijn mening heb ik goed meegewerkt aan de langlopende opdracht. Ik heb mij aan alle gemaakte afspraken gehouden en deed goed mee tijdens de bijeenkomsten waarbij we werkten aan onze langlopende opdracht. Ik nam vaak mijn laptop mee om goed mee te kunnen werken en kwam vaak met ideeën. Wat ik beter had kunnen doen was om misschien vaker de leiding te nemen of initiatief te tonen. Vaak liet ik andere groepsleden de leiding nemen en namen zij eerder het initiatief. Dit kan ik in de toekomst voorkomen door mij beter in te lezen in de studiehandleiding zodat ik zekerder ben over wat er moet gebeuren en door een actievere houding aan te nemen. Feedback van Mirjam Hulst Het was prettig om samen te werken met Romy. Ze hield zich aan de gemaakte afspraken en stond open voor nieuwe ideeën of om na school af te spreken en aan het verslag te werken. Er zijn dan ook geen conflicten of problemen geweest in de samenvatting. Romy zou wel wat meer initiatief kunnen tonen. Als ze namelijk met een idee kwam was dit wel een goed idee dus dit zou ze in het vervolg vaker kunnen proberen. Ik ben erg blij met de feedback van Mirjam. Ik ben blij met de positieve punten die zij heeft benoemd en ik begrijp het verbeterpunt. Met het verbeterpunt dat ik soms meer initiatief kan tonen ben ik het helemaal mee eens. Dit verbeterpunt had ik ook al voor mijzelf bedacht. Ik ga hier in de toekomst aan een volgend project dan ook aan denken en dit proberen te verbeteren door meer ideeën in te brengen in de bijeenkomsten.
Feedback van Stephanie Sanders Romy heeft tijdens het project goed haar best gedaan, daarom was het prettig samenwerken. Een top is dat Romy met vaak aanbood om te helpen of om iets samen te doen. En dat ze altijd haar afspraken na kwam. Een tip voor Romy is dat ze misschien beter niet te veel moet uitstellen. Hier had zij mij over verteld en dat maakt dingen alleen maar lastiger.
Pagina 66
Ook ben ik het met Stephanie eens. Ik had haar vertelt over mijn uitstelgedrag en dat ik soms een race tegen de klok heb om iets af te maken. Het is altijd wel op tijd af maar het maakt het inderdaad wel lastiger. Ik ga dit proberen in een volgend project te veranderen door meer te plannen en me aan mijn eigen afspraken te houden. Want ik houd me wel altijd aan andere afspraken maar niet vaak aan mijn eigen. Dit is dus een goed verbeterpunt voor de toekomst.
Pagina 67
Bijlage 1. Het volledige interview 1. Persoonlijke informatie Maastricht Academisch ziekenhuis Werkzaam op de unit eetstoornissen van het UMC+. Deze afdeling heeft jaren lange ervaring in verschillende vormen van eetstoornissen. 2. Waarom bent u gaan werken met patiënten met een verstoord zelfbeeld? Vroeger heb ik zelf een laag zelfbeeld gehad en ben hiervoor behandeld bij een psychiater. Mijn ouders werkten toen der tijd altijd in het ziekenhuis en dat vond ik altijd erg interessant. Door de vele gesprekken met mijn psychiater, wilde ik ook patiënten helpen met een laag zelfbeeld, want het heeft mij erg geholpen en wil graag als ervaringspersoon, laten zien aan de patiënten dat het met mij goed is gekomen. 3. Wat is volgens u een definitie van een verstoord zelfbeeld? Je ziet jezelf niet zoals je echt bent. Je hebt van die stemmetjes in je hoofd, die zeggen dat je er anders uit ziet, waardoor je jezelf zo ook gaat zien. 4. Hoe wordt het voor u duidelijk dat een patiënt een verstoord zelfbeeld heeft? Door mijn eigen ervaring weet ik hoe de patiënt zich kan voelen. Je ziet aan een persoon dat hij/zij het wil verbloemen, en kan dit ook erg goed. Vaak hebben personen laag hangende schouders en een niet veel sprekend gezicht. 5. Welke behandeling wordt het meest gebruikt bij een verstoord zelfbeeld? De behandeling verschilt per persoon en waardoor het verstoord zelfbeeld is ontstaan. Aan de hand hiervan stellen wij een behandelplan op om de patiënt zo goed mogelijk te begeleiden en te helpen. 6. Aan welke psychische aandoeningen moet u denken bij een verstoord zelfbeeld? Vooral aan anorexia nervosa en boulimia nervosa. 7. Hoe ziet u het verloop van het verstoord zelfbeeld veranderen tijdens de opname? Je ziet de patiënt veranderen, het begint weer te ‘leven’. De persoon onderneemt meer, is vrolijker en voelt zich beter in zijn/haar vel. Het is altijd een erg leuk gezicht, hoe iemand veranderd tijdens de behandeling. 8. Wat is voor u een belangrijk kenmerk van een goede behandeling van een verstoord zelfbeeld? Ik vind het erg belangrijk om het vertrouwen te winnen bij de patiënt, zodat de patiënt zich op zijn gemak voelt en hierdoor zich meer open durft te stellen. 9. Wat is het meest ingrijpende van uw werk? Wat een persoon zichzelf kan aandoen door een verstoord zelfbeeld. Ik vind dit altijd erg schokkend. 10. Ziet u dat patiënten na ontslag een terugval krijgen? Dit kan voorkomen, maar wij ontslaan een patiënt pas wanneer wij ervan overtuigd zijn dat de patiënt zich goed voelt en een kleine kans heeft op een terugval. Bij elke behandeling kan een patiënt een terugval krijgen.
Pagina 68
11. Wat is de voornaamste oorzaak van deze terugval? Omgevingsfactoren. Wanneer de patiënt thuiskomt, bijvoorbeeld bij zijn/haar ouders, zijn de ouders vaak bezorgd, waardoor zij teveel opletten of pushen. Wij raden tegenwoordig ouders aan om de laatste paar behandelingen mee te gaan en te zien dat het goed gaat met zijn/haar zoon/dochter.
Pagina 69
Bijlage 2. Samenwerkingsovereenkomst Projectleden en contactgegevens Naam: Marije ten Hulzen Studentnummer: 13040340 Telefoonnummer: 0630643383 E-mail:
[email protected] Naam: Mirjam Hulst Studentnummer: 13072250 Telefoonnummer: 0621696906 E-mail:
[email protected] Naam: Zanna Hofstede Studentnummer: 13115545 Telefoonnummer: 0641662959 Email:
[email protected]
Naam: Lieke de Kort Studentnummer: 13077503 Telefoonnummer: 0641057283 E-mail:
[email protected] Naam: Stephanie Studentnummer: 13043579 Telefoonnummer: 0618224409 E-mail:
[email protected] Naam: Romy Studentnummer: 13086359 Telefoonnummer: 0629628601 E-mail:
[email protected]
Afspraken rondom de bereikbaarheid: Alle leden hebben een email adres. Via de mail worden alle bijeenkomsten, afspraken, documenten en deadlines gedeeld, zodat deze voor iedereen toegankelijk zijn. Er is ook een whatsapp groep opgestart. Via deze groep kunnen we makkelijk en snel communiceren over kleinere zaken. Regels ten aanzien van de bijeenkomst (aan- en afwezigheid): - Tijdens de bijeenkomsten wordt besproken hoe het project ervoor staat en worden er beslissingen genomen over wat er volgende keer moet gebeuren - Bij elke vergadering wordt afgesproken wanneer de volgende afspraak is - Iedereen is bij alle bijeenkomsten aanwezig - Bij verhindering dient dit ruim van tevoren worden gemeld (tenzij het komt door vertraging van het openbaar vervoer of door ziekte komt) Regels ten aanzien van deadlines: Om te zorgen dat alles op tijd af is, wordt er gewerkt met deadlines. Alle leden dienen zich aan deze deadlines te houden. Mocht een deadline niet haalbaar zijn dan moet dit ruim van tevoren (1 week) met de rest worden gecommuniceerd. Samen kunnen we dan kijken naar een oplossing. Bijhouden van de werkzaamheden: Ieder projectlid houdt zelf een logboek bij van zijn werkzaamheden. Deze zullen bij elke bijeenkomst worden besproken. Aan het einde zullen alle aparte logboeken samen worden gevoegd tot één gezamenlijk logboek.
Manier van aanspreken als iets mislukt of niet goed gaat: Dit gebeurd in de vorm van feedback. Aan het geven van feedback worden echter wel een paar eisen gesteld. Zo moet feedback altijd in de ik-vorm worden verwoord en moet het concreet en opbouwend zijn. Het is de bedoeling dat iedereen goed luistert naar elkaars feedback en hier ook daadwerkelijk iets mee doet. Bij problemen tussen projectleden kan dit worden aangegeven tijdens bijeenkomsten. Mocht degene die met het probleem zit dit niet zelf durven, kan hij/zij ervoor kiezen om het eerst aan de voorzitter te vertellen. Deze zal het vervolgens in de groep brengen. Samen zullen we zoeken
Pagina 70
naar een oplossing. Gevolgen van het niet nakomen van afspraken/regels: Mocht een projectlid zich niet aan de gestelde afspraken en regels houden dan zal dit de volgende consequenties hebben: - De eerste 3 keer dat een projectlid zich niet aan de afspraken houdt, krijgt diegene een waarschuwing. Er wordt dan met alle projectleden over gepraat en wat diegene eraan kan doen om het te veranderen. - Na de derde keer wordt het projectlid uit de groep geplaatst. - De waarschuwingen worden bijgehouden in de notulen van de bijeenkomsten. Hierbij wordt ook de reden van de waarschuwing genoteerd. Bij verwijdering uit de groep geldt hetzelfde.
Pagina 71
