[Dossier - De Koning van België] België had zijn monarchie maar twee keer nodig. De eerste keer was bij het ontstaan van het land, want zonder Leopold I had België nooit bestaan. De grote mogendheden hadden vertrouwen in Leopold I, niet in België. België had de monarchie een tweede keer nodig bij de staatshervorming. Zonder koningshuis was de staat nooit hervormd. (Robert Senelle) België is een parlementaire, constitutionele monarchie. Dat wil zeggen dat ons land geleid wordt door het parlement en de regering onder de hoede van de koning. Alles wat de koning doet of zegt, moet door minstens één van zijn ministers worden goedgekeurd. Die minister ‘dekt’ de koning in. De koning benoemt de ministers van de regering die na verkiezingen wordt gevormd. Een meerderheid van de kamerleden moet zijn nieuwe regering wel goedkeuren. De koning doet niets zonder ministers en hij benoemt geen ministers zonder meerderheid in het parlement. Alles wat zijn regering doet, moet de koning goedkeuren. De koning ontvangt elke maandagochtend de eerste minister, die hem informeert over wat er in het land gebeurt. Alle wetten die in het Belgische parlement worden gestemd, ondertekent hij om ze kracht van wet te geven. En om de wetten te doen uitvoeren, worden koninklijke besluiten gemaakt waar ook een handtekening van de koning onder moet.
De koning is ook opperbevelhebber van het leger. Het is zijn taak ervoor te zorgen dat het grondgebied van het land ongeschonden blijft. Verder is de koning ook de vertegenwoordiger van ons land in het buitenland. Hij geniet groot aanzien in het buitenland; daarom legt hij bezoeken af om België bekender te maken en om bondgenootschappen, vredesverdragen en handelsovereenkomsten af te sluiten. Ook tijdens belangrijke buitenlandse plechtigheden is de Koning vaak aanwezig.
46
[ DOSSIER ]
De koning is ten slotte de vertegenwoordiger van alle Belgen. Wanneer er iets belangrijks gebeurt, is de koning vaak snel aanwezig om naar de mensen te luisteren, hen aan te moedigen of hen een hart onder de riem te steken. Als er een groot feest is in het land, is de koning van de partij, maar nog vaker zie je hem bij de mensen om zijn medeleven te betuigen als er een ramp gebeurd is. De koning heeft een sociale en representatieve taak. Veel mensen vragen de koning om raad of steun: hij krijgt veel post en probeert waar hij kan te helpen door raad te geven of hen aan te moedigen. Om zijn ambt in volledige onafhankelijkheid te kunnen uitoefenen met de noodzakelijke waardigheid en luister, krijgt de koning een vergoeding. Deze vergoeding wordt de Civiele Lijst van de Koning genoemd. De civiele lijst werd vastgelegd door de wet van 6 november 1994 en bedraagt 6 048 602 euro per jaar. Deze som blijft de koning innen zolang hij heerst over België. Om de drie jaar wordt de lijst geïndexeerd om het behoud van de koopkracht te garanderen. De Civiele Lijst van de Koning bevat een dotatie en een gebruiksrecht op de koninklijke gebouwen. De dotatie moet de koning in staat stellen alle uitgaven te verrichten die inherent zijn aan de uitoefening van de koninklijke functie. Deze uitgaven behelzen personeelskosten en werkingskosten (administratie, verwarming en onderhoud voor de koninklijke verblijven, meubilair, het autopark, de persoonlijke uitgaven en representatiekosten van de koning en de koningin). De Civiele Lijst wordt vastgelegd voor de volledige duur van het koningschap en wordt jaarlijks aangepast overeenkomstig de reële evolutie van de loonkosten. Het tweede deel van de Civiele Lijst omvat de gebouwen waar de leden van de koninklijke familie wonen. Dat zijn de zogenaamde koninklijke woningen: het paleis van Brussel en het kasteel van Laken. Daarnaast staan (via de Koninklijke Schenking) op de Civiele Lijst ook het kasteel van Belvédère, het domein Stuyvenberg, de villa Clémentine, het kasteel van Ciergnon en het kasteel van Fenffe. DOCUMENT 1
Hoeveel verdient koning Filip? Er is heel wat veranderd aan de koninklijke dotatie sinds Filip
jaarlijkse werkingskosten, waarop hij btw en accijnzen moet
op 21 juli 2013 zijn vader opvolgde. Zo moet de koning der
betalen.
Belgen voor het eerst sinds 1830 belastingen betalen, wat betekent dat Filip met heel wat minder rond moet komen dan
Onder koning Filip zien de werkingskosten van de koninklijke
zijn vader destijds. Koning Filip is vrijgesteld van personenbe-
familie eruit als volgt:
lasting, maar moet bijvoorbeeld wel btw en accijnzen betalen
– Koning Filip: 10,5 tot 10,7 miljoen euro/jaar
op zijn uitgaven.
– Koning Albert II: 743 000 euro/jaar (kosten) + maandloon
Het inkomen van koning Filip bedraagt 11,55 miljoen euro. Dat is evenveel als zijn voorganger koning Albert II (met het verschil dat Filip ook btw en accijnzen moet betalen).
van 8 600 euro – Koningin Fabiola: 341 000 tot 345 000 euro/jaar + maandloon van 4 500 euro – Prins Laurent: 211 600 tot 213 900 euro/jaar + maandloon
Koning Albert II is na zijn troonsafstand teruggevallen naar het regime van de kroonprins, wat een jaarlijkse dotatie van 923 000 euro inhoudt. De dotatie bestaat uit twee delen: een
van 4 500 euro – Prinses Astrid: 211 600 tot 213 900 euro/jaar) + maandloon van 4 500 euro
jaarloon van 180 000 euro (zo'n 8 600 euro netto/maand), waarop hij personenbelasting moet betalen en 743 000 euro
Bron: Het Nieuwsblad, 8 augustus 2013
47
Vergelijk de dotaties van de koninklijke familie eens met het inkomen van een topambtenaar.
DOCUMENT 2 Om zijn taken goed te kunnen vervullen, wordt de koning bijgestaan door een groep medewerkers die het mogelijk maken om zijn publieke functie van staatshoofd te vervullen. De belangrijkste medewerkers van de Koning hebben sprookjesachtige namen: de grootmaarschalk van het Hof, de kabinetschef van de Koning, het hoofd van het Militaire Huis en de intendant van de Civiele Lijst … Bron: Knooppunt democratie
a Zoek op www.monarchie.be wat de taken van de medewerkers van de Koning zijn.
b Hoe heet een gesprek met de Koning en waarom blijft de inhoud van zo’n gesprek geheim?
c Waarom noemt journalist Laporte in zijn boek over Koning Albert II hem de ‘ombudsman’ van ons land?
d Waarom kun je stellen dat de Belgische koning meer gezag dan macht heeft? Is dat ook zo in andere landen? Vergelijk met Nederland en Zweden.
e Waarom heeft de Amerikaanse president meer macht dan de Belgische koning?
48
[ DOSSIER ]
DOCUMENT 3
Prinses Elisabeth mag niet in hetzelfde vliegtuig als koning Filip De traditie schrijft voor dat de koning en zijn troonopvolger niet in hetzelfde toestel mogen vliegen om de opvolging zeker te stellen. Daarom vertrekken de koning en zijn eerste dochter in een apart vliegtuig op vakantie. In geval van een ongeluk is de troonopvolging daardoor verzekerd. ‘Het is eenvoudigweg een kwestie van gezond verstand’, zegt de persdienst van het paleis. Het risico in een vliegtuig is volgens het paleis namelijk groter dan bij andere vervoersmiddelen. Het is geen verplichting, maar een voorzichtigheidsmaatregel.Het gaat niet om een Belgische traditie. ‘Het is een principe waar ook heel wat andere monarchieën zich aan houden’, legt Christian Koninckx, professor aan de Vrije Universiteit Brussel, uit. ‘In Zweden is het zelfs zo dat als de soeverein het land verlaat, zijn erfgenaam moet blijven en regent wordt tijdens de afwezigheid. Dit soort van maatregelen was vooral nuttig voor lange reizen.’ Ook de Amerikaanse president en de vicepresident reizen in een ander vliegtuig, aldus nog Koninckx. Bron: De Standaard, 24 juli 2013
49
50
Leopold III ∞ Astrid ∞ Lilian
Gabriël
(°2003)
Elisabeth
Emmanuel
(°2001)
(°2005) (°2008)
Eléonore
Maria-Laura (°1988)
Amedeo (°1986)
Astrid ∞ Lorenz (°1962) (°1955)
Filip ∞ Mathilde
(°1960) (°1973)
Boudewijn ∞ Fabiola
(1901 – 1983)(1905 – 1935)(1916 – 2002)
1945)
Philippe
(1870 – 1871)
Josephine
(1837 – 1905)
(°1991)
Joachim
(°1995)
Luisa-Maria
(°1934) (°1937)
Albert II ∞ Paola
Karel (1903 – 1983)
Henriëtte (1870 – 1948)
Boudewijn (1869 – 1891)
Clementine (1872 – 1955)
(1930 – 1993) (°1928)
1869)
1924)
(1864 –
(1927 - 2005) (°1921)
(1859 –
(1858 –
Josephine-Charlotte ∞ Jan
Leopold
(1833 – 1834)
Louise
Leopold II ∞ Marie-Henriette (1835 – 1909) (1836 – 1902)
Louis-Philippe
Stefanie
∞ Charlotte ∞ Louise-Marie
(1790 – 1865) (1796 – 1817) (1812 – 1850)
Leopold I
DE STAMBOOM VAN HET BELGISCH VORSTENHUIS
(°2003)
Maria
Laetitia-
(°1963)
(°2004)
Louise
(°1974)
Laurent ∞ Claire
Marie-José (1906 – 2001)
(1872 – 1958)
Josephine
Charlotte (1840 – 1927)
Albert I
(° 2005)
Nicolas
(1876 – 1965)
Elisabeth
∞
(1875 – 1934)
(°2005)
Aymeric
