Dorpsspiegels Opsterland Basisanalyse. Beetsterzwaag, februari 2014 Joke van der Veen Hanna Jansons

Dorpsspiegels Opsterland 2013-2014

Basisanalyse

1

Beetsterzwaag, februari 2014 Joke van der Veen Hanna Jansons Basisanalyse Basisanalyse

Inhoudsopgave Inleiding 5 Hoofdstuk 1 Basale gegevens Opsterland

7

Bevolkingdichtheid en woningdichtheid 7 Koop- en huurwoningen 7 Geslacht en leeftijd 8 Aantal inwoners 8 Huishoudens 9 Burgerlijke staat 10 Etniciteit 10 Personenauto’s 10

Hoofdstuk 2 De bewonersenquête

11

De vragenlijst 11 Steekproef 11 Verspreiding 11 De respons 12

Hoofdstuk 3 De Opsterlanders nader bezien

2

13

Mannen en vrouwen 13 Ouderen en jongeren 13 Oorspronkelijke bewoners en nieuwkomers 15 Samenstelling huishouden 16 Belangrijkste dagbesteding 17 Betaald werk 19 Forensen 20 Uitkeringen 21 Inkomen 22 Regelingen voor mensen met een laag inkomen 23 Automobilisten 23 Gebruik computer en internet 23

Hoofdstuk 4 Gezondheid

24

Beoordeling gezondheidssituatie 24 Sociale contacten en sociale isolatie 25 Lichamelijke beperkingen 27 Mantelzorg 28

Hoofdstuk 5 De dorpen getypeerd

30

Typering per dorp 30 Eigen voorzieningen binnen de dorpen 32 Verenigingsleven 33 Actief of passief deelnemer 35 Locatie van de vereniging 35 Sociale cohesie 36 Beoordeling leefomgeving 43

Hoofdstuk 6 Veiligheid

44

Gevoelens van onveiligheid 44 Oorzaken onveiligheidsgevoelens 45 Verkeers(on)veiligheid 46 Dorpsspiegels 2013-2014

Dorpsspiegels 2013-2014

Hoofdstuk 7 Voorzieningen

47

Dorpshuis en multifunctioneel centrum 48 Speel- en vermaakmogelijkheden 49 Kinderopvang 51 Peuterspeelzalen 51 Basisonderwijs 52 Medische voorzieningen 53 Voorzieningen voor ouderen en gehandicapten 54 Dorpssteunpunt 56 Informatiepunt Wmo 57 Muziekonderwijs en bibliotheek 59 Sportvoorzieningen 60 Culturele voorzieningen 61 Dagelijkse boodschappen 62 Recreatie en toerisme 63 (openbaar) Vervoer 64 Missen van een voorziening 67

Hoofdstuk 8 De fysieke omgeving

68

Straatverlichting 68 Groenvoorzieningen 69 Wegen, fietspaden en wandelpaden/trottoirs 70 Parkeren 71 Gladheidsbestrijding 72

Hoofdstuk 9 Relatie met de gemeente

73

Gemeentelijke dienstverlening 73 Brandweer en ambulance 75 Politie 76

Hoofdstuk 10 Wonen in Opsterland

77

Binnen of buiten de bebouwde kom 77 Soort woning 78 Huur- of koopwoning 79 Beoordeling woning 80 Rolstoelvriendelijkheid 81 Verhuisplannen 82 Waarom wil men verhuizen? 83 Verhuisbestemming 84 Woningbehoefte 85 Verhuizen naar huur- of koopwoning 87

Hoofdstuk 10 De dorpen in de toekomst

88

Voor- of achteruitgang dorpen? 88 Verwachte toekomstige ontwikkeling 89 Toerisme 90 Groei van het dorp 91

Basisanalyse Basisanalyse

3

4

Dorpsspiegels 2013-2014 Dorpsspiegels 2013-2014

Inleiding Voor u ligt de basisanalyse van de vierde ronde van de dorpsspiegels. De dorpsspiegels zijn een instrument om de leefbaarheid per dorp structureel te monitoren en te verbeteren. Uitgangspunt daarbij is dat het dorpenbeleid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van gemeente, dorpen en organisaties. Om een representatief beeld te krijgen van de leefbaarheid in de dorpen, zijn er eind 2013/ begin 2014 in totaal 2970 vragenlijsten verspreid onder een steekproef van inwoners van 16 jaar en ouder. Dorpsbewoners zijn op deze manier gevraagd wat zij van de leefbaarheid in hun dorp vinden. In totaal hebben 1.657 mensen een vragenlijst ingevuld. Dit is mede te danken aan de inzet van de Plaatselijke Belangen die in veel dorpen de vragenlijsten persoonlijk hebben rondgebracht en/of opgehaald. De enquête heeft geresulteerd in een grote hoeveelheid aan onderzoeksmateriaal over de gemeente Opsterland en haar zestien dorpen. Naast de basisanalyse is er voor elk dorp een dorpsanalyse geschreven. Dit is als het ware een samenvatting voor het dorp, waarbij de resultaten vooral worden vergeleken met die uit 2009. Met alle dorpen hebben er verdiepingsgesprekken plaatsgevonden, als aanvulling op de resultaten uit de dorpsanalyse. In dit rapport worden de resultaten van de dorpsspiegel gepresenteerd. Hierbij worden de dorpen onderling vergeleken. Ook wordt bij de meeste thema’s een vergelijking gemaakt met de resultaten uit 2009, om te onderzoeken of er zich bepaalde ontwikkelingen hebben voorgedaan. Daarnaast wordt bij een aantal resultaten onderscheid gemaakt tussen de antwoorden van verschillende doelgroepen (bijvoorbeeld mantelzorgers, 75-plussers en personen met een lichamelijke beperking). In het eerste hoofdstuk worden de statistische gegevens van de gemeente Opsterland beschreven. Daarna wordt in hoofdstuk twee nader ingegaan op de dataverzameling, waarna in hoofdstuk drie en vier de deelnemers aan het onderzoek nader worden bekeken op persoonlijke kenmerken en gezondheidssituatie. In hoofdstuk vijf wordt weergegeven hoe de respondenten hun dorp typeren. In de daaropvolgende hoofdstukken wordt de beoordeling van de respondenten op verschillende onderzoeksthema’s weergegeven: allereerst het thema veiligheid, daarna het thema voorzieningen, de fysieke omgeving, de relatie met de gemeente en het wonen in Opsterland. Het document wordt afgesloten met de visie van de respondenten over de toekomst van hun dorp.


5

6


Hoofdstuk 1 Basale gegevens Opsterland Het Centraal Bureau voor de Statistiek verzamelt van elke gemeente een aantal basisstatistieken. Onderstaande statistieken, met uitzondering van de inwoneraantallen, zijn afkomstig van de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het complete overzicht kunt u vinden in de StatLine databank op de website van het CBS (www.cbs.nl).

Bevolkingdichtheid en woningdichtheid De Gemeente Opsterland heeft een oppervlakte van 227,64 km², waarvan 224,63 km² land en 3,01 km² water. Hierop staan op 1 januari 2012 gemiddeld 55 woningen per vierkante kilometer. Ter vergelijking: in de provincie Friesland waren er 85 woningen per vierkante kilometer en in Nederland waren er maar liefst 216 woningen per vierkante kilometer op 1 januari 2012. De gemeente Opsterland is hiermee te kenmerken als een echte plattelandsgemeente. De gemeente Opsterland heeft op 1 januari 2013 29.896 inwoners, dit zijn gemiddeld 131 inwoners per vierkante kilometer. Ter vergelijking, in de provincie Friesland zijn er gemiddeld 194 inwoners per vierkante kilometer en in Nederland is dit zelfs 496 inwoners. De gemeente Opsterland is daarmee relatief dunbevolkt. Tabel 1.1: woningdichtheid en bevolkingsdichtheid in gemeente Opsterland, Friesland en Nederland Dorp

Opsterland

Friesland

Woningdichtheid

55 per km

85 per km

216 per km2

Bevolkingsdichtheid

131 per km2

194 per km2

496 per km2

2

Nederland 2

7

Koop- en huurwoningen In 2012 telt de Gemeente Opsterland in totaal 12.260 woningen: 8.582 eigen woningen (70%) en 3.678 huurwoningen (30%). Ter vergelijking, in Nederland zijn er 7.266.295 woningen: 4.141.788 eigen woningen (57%) en 3.124.507 huur woningen (43%). In de gemeente Opsterland zijn er dus naar verhouding meer koopwoningen dan in de rest van Nederland. De gemiddelde WOZ-waarde van de woningen in de gemeente Opsterland bedraagt in 2012 € 220.000,-. In Friesland ligt de gemiddelde WOZ-waarde op € 190.000,- en voor Nederland ligt de gemiddelde WOZ-waarde op € 232.000,-. Tabel 1.2: aantallen koop- en huurwoningen in gemeente Opsterland in 2008 en 2012 Eigen woningen

Huurwoningen

Totaal aantal woningen

2012

8.582 (70%)

3.678 (30%)

12.260 woningen

2008

8.280 (71%)

3.430 (29%)

11.710 woningen


Geslacht en leeftijd Op 1 januari 2013 telt de gemeente 29.896 inwoners verdeelt over 14 935 mannen en 14 961 vrouwen. Hiermee is verdeling van het aantal mannen en vrouwen in de gemeente Opsterland nagenoeg gelijk. Deze verhouding geldt tevens voor Nederland en de provincie Friesland. Op 1 januari 2013 is 24,9 procent van de inwoners van Opsterland jonger dan 20 jaar, 57,1 procent is tussen de 20 tot 65 jaar en 18,0 procent is 65 jaar of ouder. Ter vergelijking: in Nederland is op dat moment 23,1 procent jonger dan 20 jaar, 60,1 procent tussen de 20 en 65 jaar en 16,8 procent van de bewoners was 65 jaar en ouder. Er wonen in Opsterland in vergelijking met het gemiddelde van Nederland dus zowel meer jongeren als meer ouderen. Wanneer de leeftijdsopbouw in 2013 binnen Opsterland wordt vergeleken met die in 2009, is te zien dat het aandeel 65-plussers is gestegen en het aandeel inwoners jonger dan 20 jaar is gedaald. Dit sluit aan bij de ontwikkelingen in de leeftijdso pbouw van de Nederlandse bevolking in zijn geheel. Tabel 1.3: inwoners ingedeeld in leeftijdscategorieën in de gemeente Opsterland en in Nederland Jonger dan 20 jaar

20 tot 65 jaar

65 jaar en ouder

Totaal

2013

7.442 (24,9%)

17.066 (57,1%)

5.388 (18,0%)

29.896

2009

7.710 (25,9%)

17.430 (58,5%)

4.637 (15,6%)

29.777

2013

3.870.773 (23,1%)

10.084.457 (60,1%)

2.824.345 (16,8%)

16.779.575

2009

3.932.759 (23,8%)

10.082.024 (61,2%)

2.471.804 (15%)

16.485.787

Opsterland

8

Nederland

Aantal inwoners Als we het inwoneraantal in 2013 vergelijken met het inwonertal in 2009, valt op dat in ongeveer de helft van de dorpen het inwoneraantal stijgt en in de andere helft het inwonertal daalt. In zijn totaliteit is de gemeente Opsterland dan ook minimaal gegroeid qua inwoneraantal ten opzichte van 2009. In relatieve zin heeft Siegerswoude de grootste daling qua inwoners. De grootste absolute daling zien we ook terug in Siegerswoude, maar ook in Beetsterzwaag-Olterterp. In beide dorpen is het inwoneraantal met 41 inwoners gedaald. Luxwoude is relatief het meest gegroeid qua inwoners afgelopen vier jaar met een stijging van 5,5% (23 inwoners). Daar waar het inwoneraantal van Ureterp de voorgaande jaren terugliep, was nu de grootste absolute stijging te zien in Ureterp met een groei van 159 inwoners (+ 3,39%).


Tabel 1.4: aantal inwoners per dorp in de gemeente Opsterland (1 jan. 2013) Inwonersaantal 2013

Inwonersaantal 2009

Inwonersaantal 2005

Verschil 2009-2013

Gorredijk

7355

7360

6913

- 0,07%

Ureterp

4849

4690

4768

+ 3,39%

Beetsterzwaag Olterterp

3654

3696

3799

- 1,11%

Bakkeveen

1925

1925

2044

+/- 0%

Wijnjewoude

2029

2066

1991

- 1,79%

Nij Beets

1703

1706

1698

- 0,18%

Tijnje

1580

1535

1477

+ 2,93%

Lippenhuizen

1350

1347

1337

+ 0,22%

Langezwaag

1075

1064

1043

+ 1,03%

Terwispel

1061

1051

1040

+ 0,95%

Frieschepalen

990

1005

1015

- 1,49%

Siegerswoude

838

879

895

- 4,66%

Hemrik

757

746

735

+ 1,47%

Luxwoude

441

418

409

+ 5,50%

Jonkerslân

289

292

307

- 1,03%

29.896

29.780

29.471

+ 0,39%

Totaal

Huishoudens Op 1 januari 2013 zijn er in Opsterland 12.220 particuliere huishoudens: waarvan 28 procent eenpersoonshuishoudens en 72 procent meerpersoonshuishoudens. Van de meerpersoonshuishoudens heeft 47 procent geen inwonende kinderen en 53 procent van de huishoudens heeft wel inwonende kinderen. In vergelijking met de rest van Nederland heeft de gemeente Opsterland naar verhouding minder eenpersoonshuishoudens dan in de rest van Nederland. Van de meerpersoons huishoudens is de verhouding van huishoudens met en zonder kinderen tussen Opsterland en Nederland vrijwel gelijk. Tabel 1.5: particuliere huishoudens ingedeeld naar type huishouden in de gemeente Opsterland en in Nederland Eenpersoonshuishouden

Huishoudens met inwonende kinderen

Huishoudens zonder inwonende kinderen

Totaal particuliere huishoudens

Opsterland

3.422 (28%)

4.644 (38%)

4.155 (34%)

12.220

Nederland

2.779.745 (37%)

2.554.361 (34%)

2.930.001 (39%)

7.512.825


9

Burgerlijke staat Op 1 januari 2013 is 43,8 procent van de inwoners van Opsterland ongehuwd, 44,9 procent is gehuwd, 5,4 procent verweduwd en 5,8 procent gescheiden. In vergelijking met het Nederlandse gemiddelde wonen in Opsterland meer gehuwde personen en minder ongehuwde personen. In Opsterland is daarnaast het percentage gescheiden personen lager dan het Nederlandse gemiddelde. Tabel 1.5B: inwoners ingedeeld naar burgerlijke staat in de gemeente Opsterland en in Nederland Ongehuwd

Gehuwd

Verweduwd

Gescheiden

Totaal

Opsterland

13.102 (43,8%)

13.436 (44,9%)

1.614 (5,4%)

1.744 (5,8%)

29.896

Nederland

7.895.899 (47,1%)

6.823.832 (40,7%)

864.180 (5,2%)

1.195.664 (7,1%)

16.779.575 (100%)

Etniciteit

10

De gemeente Opsterland heeft op 1 januari 2013 28.314 autochtone (95%) en 1.582 allochtone (5%) inwoners. Hiervan zijn 1022 westerse allochtonen (3,4%) en 560 niet-westerse allochtonen (1,9%). Ter vergelijking: in Nederland is 21 procent van de bewoners van allochtone afkomst (9 procent van westerse afkomst en 11 procent van niet-westerse afkomst). In Friesland is 8,7 procent van de bewoners van allochtone afkomst (5,0 procent van westerse afkomst en 3,8 procent van niet-westerse afkomst). In Opsterland wonen naar verhouding dus minder allochtonen. De allochtonen die er wonen, zijn vaker van westerse dan van niet-westerse afkomst. Tabel 1.6: etniciteit inwoners Nederland, Friesland en Opsterland

Nederland Friesland Opsterland

Autochtoon

Allochtoon

Westers

Niet-westers

79%

21%

9%

11%

91,30%

8,70%

5%

3,80%

95%

5%

3,40%

1,90%

Personenauto’s Op 1 januari 2013 staan er in totaal 15.299 personenauto’s in de gemeente Opsterland geregistreerd. Dit komt neer op 511 auto’s per 1000 inwoners. In Nederland staan op dat moment 7.915.613 personenauto’s geregistreerd: 471 personenauto’s per 1000 inwoners. In de gemeente Opsterland zijn er meer auto’s per 1000 inwoners dan het Nederlandse gemiddelde. Ook stijgt dit gemiddelde aantal auto’s in de gemeente Opsterland sneller dan in de rest van Nederland (zie onderstaande tabel). Tabel 1.7: personenauto’s in de gemeente Opsterland en in Nederland per 1000 inwoners 1 jan. 2013

1 jan. 2009

1 jan. 2004

Groei 2004-2013

Opsterland

511

480

436

75 (17,2%)

Nederland

471

460

425

46 (10,8%)


Hoofdstuk 2 De bewonersenquête In 2001 is het dorpenbeleid ontwikkeld om de leefbaarheid in de dorpen te behouden en waar nodig te versterken. De eerste stap binnen het dorpenbeleid is de dorpsspiegel. De dorpsspiegel is gericht op het verzamelen van informatie over hoe de inwoners van Opsterland hun leefomgeving en de kwaliteit van leven ervaren. Dit wordt gedaan door middel van vragenlijsten onder een aselecte steekproef van de bevolking. De dorpsspiegel wordt iedere vier jaar herhaald. Na de dorpsspiegels van 2001, 2005 en 2009 is eind 2013 de vierde ronde dorpsspiegels gehouden.

De vragenlijst Kwaliteit van leven is geen gemakkelijk begrip en daarnaast lastig te meten. Daarom zijn er een behoorlijk aantal vragen opgenomen in de enquête. De vragen gaan onder andere over de voorzieningen in het dorp, de woonomgeving, dagelijkse bezigheden en sociale contacten. Ook zijn er enkele persoonlijke vragen gesteld zoals leeftijd en geslacht om zo de verschillen tussen de verschillende doelgroepen in de samenleving te kunnen vergelijken. Om de uitkomsten zo goed mogelijk te kunnen vergelijken met de resultaten uit 2009, is ernaar gestreefd zo min mogelijk wijzigingen in de vragenlijst aan te brengen. In dit rapport wordt bij elke tabel een verwijzing gemaakt naar de bijbehorende vraag. De vragenlijst is te vinden in de bijlage van dit rapport.

Steekproef Om een representatief beeld te krijgen van de leefbaarheid in de dorpen van de gemeente Opsterland, zijn er vragenlijsten verspreid onder 2970 inwoners van de 16 dorpen van de gemeente Opsterland. Deze inwoners zijn aangewezen door het trekken van een aselecte steekproef onder de inwoners van 16 jaar en ouder. Deze steekproef is getrokken uit het bevolkingsregister van de Gemeente Opsterland. De steekproefgrootte per dorp varieert en is bepaald door onder ander rekening te houden met het inwoneraantal, de wijze van verspreiding en de responspercentages van de voorgaande jaren. Wederom is er voor gekozen om de dorpen Beetsterzwaag en Olterterp in het onderzoek als één dorp aan te merken; Olterterp is een zeer klein dorp (85 inwoners) en heeft daarnaast samen met Beetsterzwaag één Plaatselijk Belang.

Verspreiding Een groot deel van de vragenlijsten is persoonlijk door Plaatselijk Belang gebracht en weer opgehaald. De dorpen die hier (deels) van afwijken staan in onderstaande tabel vermeld. In deze dorpen zijn de vragenlijsten per post verstuurd en/of konden met een antwoordenveloppe geretourneerd worden. Daarnaast heeft Bakkeveen er voor gekozen om de vragenlijsten wel persoonlijk rond te brengen en weer op te halen, maar hierbij te kiezen voor een kleinere steekproef (70 respondenten). Tabel 2.1: Wijze van verspreiding en ophalen van de vragenlijsten Lippenhuizen, Siegerswoude, Gorredijk en Beetsterzwaag-Olterterp

Ureterp

Overige dorpen

Gebracht door Plaatselijk Belang

Nee

Ja

Ja

Opgehaald door Plaatselijk Belang

Nee

Nee

Ja


11

De respons In totaal zijn er 1.657 ingevulde vragenlijsten geretourneerd (56% van de verspreide vragenlijsten). Tijnje en Wijnjewoude hadden de hoogste respons van respectievelijk 77 procent en 85 procent. Beetsterzwaag-Olterterp, Gorredijk, Lippenhuizen en Ureterp hadden de laagste respons met respectievelijk 34%, 32%, 32% en 34%. In vergelijking met de dorpsspiegel in 2009 is de respons aanzienlijk gedaald met 12%. Reden hiervoor kan bijvoorbeeld zijn het grotere aantal dorpen waarbij de enquêtes per post zijn verstuurd. Het is tevens mogelijk dat een papieren enquête minder aansluit bij het huidige digitale tijdperk. Toch is een respons van 56% nog steeds een goede basis om gefundeerde conclusies te kunnen trekken. Tussen de dorpen zijn grote verschillen te zien in de responspercentages. De eerste grote relatieve daling (-43%) die opvalt is die in Beetsterzwaag-Olterterp. Daarnaast is de respons in Lippenhuizen en Siegerswoude ook sterk gedaald met respectievelijk -37% en -24%. Enkel in Wijnjewoude was er sprake van een relatieve stijging (+4%) in de responsaantallen. In de andere dorpen was er sprake van een gelijke of een lagere respons als in 2009.

Tabel 2.2: Aantal inwoners, steekproefgrootte en respons in aantallen en in procenten Dorpsnaam

12

Aantal inwoners op 1 jan. 2013

Steekproefgrootte

Respons in aantallen

Respons in procenten 2013

2009

2005

Bakkeveen

1.926

70

47

67%

79%

62%


3.654

300

101

34%

77%

71%

990

150

100

67%

70%

77%

7.355

400

129

32%

45%

76%

Hemrik

757

125

94

75%

81%

85%

Jonkerslân

289

125

61

49%

63%

60%

Langezwaag

1.075

150

61

41%

63%

69%

Lippenhuizen

1.350

250

80

32%

69%

52%

Luxwoude

441

125

91

73%

73%

84%

Nij Beets

1.703

250

157

63%

76%

71%

Siegerswoude

838

150

55

37%

61%

69%

Terwispel

1.061

150

103

69%

69%

80%

Tijnje

1.580

175

134

77%

85%

78%

Ureterp

4.849

300

102

34%

47%

52%

Wijnjewoude

2.029

250

213

85%

81%

78%

29.896

2.970

1657

56%

68 %

70 %

Frieschepalen Gorredijk

Opsterland


Hoofdstuk 3 De Opsterlanders nader bezien In dit hoofdstuk wordt ingegaan op wie de Opsterlanders zijn die hebben meegedaan aan dit onderzoek. Komen de respondenten oorspronkelijk uit de gemeente of zijn ze elders geboren? In hoeverre zijn de jongeren en ouderen vertegenwoordigd in het onderzoek? Wonen de personen alleen, met partner en/of kinderen? En wat is de belangrijkste dagbesteding van de deelnemers: betaald werken, het huishouden of misschien wel mantelzorg of vrijwilligerswerk? Ook wordt ingegaan op de inkomenssituatie van de respondent en het bezit van rijbewijs, auto, computer en internet.

Mannen en vrouwen De verdeling van het aantal mannen en vrouwen bij de respondenten is bijna gelijk: 48 procent mannen en 52 procent vrouwen. Ten opzichte van het totaal aantal mannen en vrouwen in de gemeente Opsterland (50%-50%) hebben iets meer vrouwen dan mannen aan de dorpsspiegel meegewerkt.

Ouderen en jongeren Een beleidsrelevant kenmerk is de leeftijdopbouw van de bevolking in de dorpen. Zijn er dorpen waar relatief veel ouderen of jongeren wonen? In 2005 en 2009 bleken er uitgesproken ‘jonge’ en ‘oude’ dorpen in Opsterland te bestaan. Hieronder wordt eerst de leeftijdsopbouw van alle bewoners in de gemeente weergegeven, daarna wordt de leeftijdsopbouw van de deelnemende bewoners aan dit onderzoek gepresenteerd. Tabel 3.1: verdeling leeftijd van de Opsterlanders, in % (bron: gemeente Opsterland, 1 januari 2013) Dorpsnaam

0-4 jaar

5-9 jaar

10-14 jaar

15-19 jaar

20-64 jaar

65-70 jaar

70-75 jaar

75+

Bakkeveen

4,6

6,4

8,0

7,0

56,8

7,0

4,2

6,0


3,3

5,2

6,0

5,6

53,9

7,9

5,4

12,7

Frieschepalen

6,8

7,7

8,0

6,3

58,9

4,2

3,0

5,2

Gorredijk

5,6

5,4

5,6

5,4

55,7

6,6

5,0

10,7

Hemrik

5,6

5,4

9,0

6,7

69,2

5,7

3,2

5,3

Jonkerslân

5,2

5,2

9,0

7,3

57,8

8,3

2,4

4,8

Langezwaag

6,9

6,8

8,8

6,0

60,3

5,0

2,7

3,5

Lippenhuizen

4,7

7,0

7,8

6,9

57,8

6,7

4,4

4,7

Luxwoude

7,7

7,5

5,2

58,5

4,3

3,0

5,7

Nij Beets

4,8

6,6

8,6

7,2

60,3

5,3

3,3

4,1

Siegerswoude

5,4

6,9

8,0

8,2

59,8

5,1

3,2

3,3

Terwispel

5,4

6,7

9,3

8,1

58,8

5,1

2,7

3,9

Tijnje

5,3

5,4

7,9

7,4

61,3

5,3

3,7

3,7

Ureterp

5,7

6,6

7,6

6,5

56,0

5,7

3,5

8,5

Wijnjewoude

4,9

7,2

6,8

58,5

5,5

3,7

5,9

Opsterland

5,2

6,2

7,2

6,3

57,1

6,2

4,1

7,8

2009

5,7

6,9

6,9

6,3

58,5

4,7

3,9

6,9

7,5

8,2


13

De verdeling naar leeftijd verschillen per dorp. Beetsterzwaag-Olterterp en Gorredijk zijn net als in 2009 dorpen met relatief veel ouderen. Frieschepalen, Langezwaag en Luxwoude hebben relatief veel jonge inwoners. In vergelijking met 2009 zijn er naar verhouding steeds meer ouderen en enigszins minder jongeren in de gemeente Opsterland In tabel 3.2 wordt de leeftijdsopbouw van de deelnemers van dit onderzoek per dorp weergegeven. Er is gekozen voor een andere indeling in leeftijdcategorieën dan in de tabel hierboven. Mede daardoor is het niet goed mogelijk een vergelijking te maken tussen de leeftijdsopbouw van de bevolking en die van de deelnemers aan de dorpsspiegel. Tabel 3.2: verdeling leeftijd van de respondenten in % (zie vragenlijst: vraag 4)

14

Dorpsnaam

16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar 55-64 jaar

65-75 jaar

75 +

Bakkeveen

4

9

23

23

17

17

6


2

5

4

14

32

30

3

Frieschepalen

12

10

19

21

23

12

3

Gorredijk

9

9

13

17

17

23

2

Hemrik

7

10

19

23

20

16

3

Jonkerslân

5

10

15

26

23

16

5

Langezwaag

3

7

21

28

21

16

5

Lippenhuizen

10

9

11

24

24

16

4

Luxwoude

8

13

19

28

19

10

3

Nij Beets

8

9

18

28

19

14

2

Siegerswoude

9

9

13

27

27

15

5

Terwispel

13

10

13

28

23

11

3

Tijnje

13

12

15

21

22

13

3

Ureterp

5

11

10

22

22

20

3

Wijnjewoude

11

12

18

22

18

13

1

Opsterland

7,9

9,7

15,4

23,5

21,8

16,1

3,4

Bovenstaande tabel geeft aan dat de meeste respondenten die aan de dorpsspiegel hebben meegewerkt tussen de 45 en de 55 jaar waren. In Tijnje en Terwispel zijn de jongeren van 16 tot 25 jaar het sterkst vertegenwoordigd. In BeetsterzwaagOlterterp hebben opvallend veel mensen tussen de 55 en de 75 jaar meegewerkt aan het onderzoek. Deze groep vormt ruim zestig procent van de respondenten.


Oorspronkelijke bewoners en nieuwkomers In een aantal dorpen hebben meer respondenten aangegeven tot de oorspronkelijke bewoners te behoren dan in 2009. In onderstaande tabel is het gehele overzicht te vinden van de oorsprong van de inwoners van Opsterland. Tabel 3.3: oorsprong van de respondenten, in % (zie vragenlijst: vraag 2) Dorpsnaam

Oorspronkelijke bewoners

Nieuwkomers

Opsterland 2013

Opsterland 2009

Provincie Fryslân 2013

Elders in Nederland 2013

Buiten Nederland 2013

Bakkeveen

38

24

34

27

0

Beetsterzwaag - Olterterp

17

21

50

30

2

Frieschepalen

46

38

25

26

2

Gorredijk

29

33

44

24

3

Hemrik

33

28

39

23

2

Jonkerslân

25

30

48

26

2

Langezwaag

27

25

55

18

0

Lippenhuizen

33

32

40

25

3

Luxwoude

26

22

57

16

0

Nij Beets

29

31

52

19

0

Siegerswoude

29

42

36

32

1

Terwispel

43

25

35

21

1

Tijnje

41

30

40

16

3

Ureterp

31

36

49

18

1

Wijnjewoude

39

39

39

18

3

Opsterland

32

30

43

22

2

Net als in 2009 behoort een derde van de respondenten tot de oorspronkelijke bewoners van de gemeente Opsterland. Deze respondenten zijn geboren in het dorp waar ze nu wonen of in één van de andere Opsterlandse dorpen. In Siegerswoude, Wijnjewoude, Ureterp en Frieschepalen wonen relatief de meeste oorspronkelijke bewoners. Dit komt overeen met de cijfers van 2009. In Beetsterzwaag-Olterterp wonen relatief de minste oorspronkelijke bewoners. Het grootste gedeelte van de respondenten komt uit de provincie Fryslân. Naar verhouding hebben er weinig allochtone bewoners meegedaan aan de dorpsspiegel. Volgens de statistieken in hoofdstuk 1 is vijf procent van de bewoners van Opsterland van allochtone afkomst. In het onderzoek is slechts twee procent van allochtone afkomst. In 2009 was dit ook het geval; vijf procent van de bevolking was toen van allochtone afkomst en slechts twee procent van de respondenten was van allochtone afkomst.


15

Samenstelling huishouden Hoe zijn de huishoudens in Opsterland samengesteld? Zijn er veel alleenstaanden, huishoudens met partner en kinderen en eenoudergezinnen? Tabel 3.4: samenstelling van de huishoudens van de respondenten, in % (zie vragenlijst: vraag 9)

16

Dorpsnaam

Alleen

Alleen met kinderen

Met partner

Met partner en kinderen

Bij ouder(s)

Bakkeveen

6

9

36

45

4


19

2

54

20

3

Frieschepalen

5

37

44

12

Gorredijk

16

1

49

26

8

Hemrik

8

1

34

46

10

Jonkerslân

10

5

38

43

3

Langezwaag

7

34

54

5

Lippenhuizen

9

4

45

33

10

Luxwoude

7

3

35

49

5

Nij Beets

6

3

38

42

11

Siegerswoude

6

41

39

13

Terwispel

7

4

31

45

13

Tijnje

9

4

39

35

13

Ureterp

9

4

45

36

5

Wijnjewoude

10

1

36

41

10

Opsterland

9

2

40

39

9

0

0

0

Uit bovenstaande tabel blijkt dat veertig procent van de huishoudens van de respondenten uit (echt)paren zonder inwonende kinderen bestaat. Ongeveer evenveel huishoudens bestaan uit gezinnen met partner en kind(eren). Hierbij valt op dat in Beetstezwaag-Olterterp meer dan de helft van de huishoudens van de respondenten uit (echt)paren zonder inwonende kinderen bestaat. In Langezwaag bestaat het grootste gedeelte van de huishoudens van de respondenten uit gezinnen met partner en kind(eren). In vergelijking met 2009 en de jaren daarvoor zijn er geen grote verschillen als het gaat om gezinssamenstelling. Als we bovenstaande tabel vergelijken met de cijfers uit het CBS, valt op dat de deelname van eenpersoonshuishoudens aan de enquête is naar verhouding laag. Volgens de gegevens van het CBS bestaat 28 procent van de huishoudens in Opsterland uit één persoon. In de enquête zijn deze huishoudens ondervertegenwoordigd met negen procent. De deelname van huishoudens met inwonende kinderen is echter wel representatief voor de gehele gemeente. Ook de huishoudens zonder inwonende kinderen zijn goed vertegenwoordigd met 39 procent, waar volgens het CBS 34 procent van de Opsterlandse huishoudens bestaat uit (echt)paren zonder inwonende kinderen.


Belangrijkste dagbesteding Onderstaande tabel geeft inzicht in de belangrijkste dagelijkse bezigheden van de respondenten. De percentages zijn uitgesplitst naar leeftijdscategorie en geslacht. Tabel 3.5: belangrijkste dagelijkse bezigheid van de respondent, uitgesplitst naar leeftijdscategorie en geslacht, in % (zie vragenlijst: vraag 63) Belangrijkste dagelijkse bezigheid

16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

75 +

Man

Vrouw

Opsterland

Werkend voor loon

28

63

60

61

46

2

0

50

35

42

(Mee-)werkend in eigen bedrijf

4

10

13

17

12

5

0

14

7

11

Schoolgaand/studerend/ cursussen

60

1

1

1

0

0

0

4

7

6

Werkzoekend

1

0

1

1

2

0

0

1

1

1

Werkzaam in eigen huishouden

3

3

7

10

22

40

47

7

28

19

Zorg voor (klein) kinderen/gezin

1

23

17

6

3

4

1

2

13

7

Werkzaam als vrijwilliger

0

0

0

1

4

13

4

5

2

4

Werkzaam als mantelzorger

0

0

0

0

1

2

4

1

0

1

Hobby’s/sport

2

1

0

1

3

11

12

4

3

3

Klussen/tuinieren

1

0

0

0

5

20

18

9

2

5

Bezoek familie/vrienden

0

0

0

0

1

1

5

1

1

1

Anders

1

0

1

1

3

3

9

2

3

2

De belangrijkste dagelijkse bezigheid van de respondenten is het werken voor loon (42%). Daarnaast word ‘werkzaam in eigen huishouden’ vaak genoemd (19%). De verschillen tussen de verschillende leeftijdscategorieën zijn zeer groot. In lijn met de verwachting geeft 60 procent van de jongeren tussen de 16 en 24 jaar aan schoolgaand, studerend of cursist te zijn. De respondenten tussen de 25 en de 64 jaar geven het vaakst aan als belangrijkste dagelijkse bezigheid ‘werkend voor loon’. Onder de 65plussers wordt relatief vaak aangegeven dat men werkzaam is in het eigen huishouden, maar ook vrijwilligerswerk en klussen/tuinieren wordt relatief vaak genoemd. Zowel mannen als vrouwen geven als belangrijkste dagelijkse bezigheid aan ‘werkend voor loon’. Relatief gezien werken meer mannen in een eigen bedrijf dan vrouwen. Daarnaast blijkt uit bovenstaande tabel dat veel meer vrouwen werkzaam zijn in het eigen huishouden (7% versus 28%) of zorgen voor (klein) kinderen/ gezin (2% versus 13 %). Deze verhouding in percentages is vergelijkbaar met 2009.


17

In tabel 3.6 zijn percentages verwerkt van de antwoorden op de vraag wat de belangrijkste overige bezigheden zijn van de respondenten. Hier valt op dat vooral jongeren en vrouwen hebben aangegeven dat werken voor loon een overige bezigheid is naast andere bezigheden. Nog steeds geven meer vrouwen dan mannen aan dat werken in het eigen huishouden een overige bezigheid is (20% versus 34%). Relatief gezien zijn de meeste respondenten die hebben aangegeven werkzaam te zijn als mantelzorger 65plus, dit zijn allemaal vrouwen. Veel mannen geven aan dat hobby’s en sport tot de belangrijkste overige bezigheden behoren. Tabel 3.6: overige belangrijke bezigheden van de respondent, uitgesplitst naar leeftijdscategorie en geslacht, in % (zie vragenlijst: vraag 63B) 16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

75 +

Man

Vrouw

Opsterland

36

38

29

24

18

1

0

18

25

22

(Mee-)werkend in eigen bedrijf

7

7

5

9

7

2

2

7

5

6

Schoolgaand/studerend/ cursussen

16

4

5

5

2

1

0

4

5

5

Werkzoekend

4

2

1

2

4

1

0

3

2

2

Werkzaam in eigen huishouden

5

19

25

29

31

36

46

20

34

27

Zorg voor (klein) kinderen/gezin

0

12

18

9

5

11

0

9

9

9

Werkzaam als vrijwilliger

3

4

4

4

8

15

12

8

5

7

Werkzaam als mantelzorger

0

1

0

0

1

1

2

0

1

1

Hobby’s/sport

22

12

10

10

13

11

15

17

8

12

Klussen/tuinieren

1

2

4

6

8

15

10

12

2

7

Bezoek familie/vrienden

3

1

1

1

2

2

5

2

2

2

Anders

3

0

1

1

1

2

10

2

2

2

Belangrijkste dagelijkse bezigheid Werkend voor loon

18


Betaald werk In de enquête is de respondenten onder ander gevraagd of ze betaald werk hebben. Hierop gaf 61 procent van de respondenten het antwoord ‘ja’. Onderstaande leeftijdsverdeling geeft weer hoe de respondenten met betaald werk verdeeld zijn over de verschillende leeftijdscategorieën. Tabel 3.7: mannen en vrouwen met betaald werk, uitgesplitst naar leeftijd, in % (zie vragenlijst: vraag 6) Leeftijdscategorie

2013

2009

Man

Vrouw

Man

Vrouw

16 - 18 jaar

36

46

32

50

19 - 29 jaar

82

77

72

71

30 - 59 jaar

91

79

90

77

60 - 74 jaar

20

19

25

14

75 jaar en ouder

0

0

6

2

Opsterland

64

58

64

56

Bovenstaande tabel laat zien dat de arbeidsparticipatie onder vrouwen in Opsterland licht gestegen is ten opzichte van 2009. Het valt op dat in 2009 zes procent van de mannelijke respondenten van 75 jaar en ouder aangaf betaald werk te hebben. In 2013 heeft geen van de respondenten van 75 jaar en ouder aangegeven betaald werk te hebben (zowel mannen als vrouwen). Overige percentages komen redelijk overeen met 2009 en laten geen opvallende veranderingen zien. Tabel 3.8: mannen en vrouwen met betaald werk, uitgesplitst naar leeftijd, in % (zie vragenlijst: vraag 6) Leeftijd

16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

75 +

Man

58

97

96

92

72

3

0

Vrouw

61

84

83

83

52

4

0

In tabel 3.8 wordt een andere leeftijdsindeling gehanteerd. Hier ontstaat het volgende beeld: in de leeftijdscategorie van 16 t/m 24 jaar hebben relatief gezien iets meer vrouwen dan mannen een (bij)baan. Vanaf de volgende leeftijdscategorie hebben relatief gezien steeds meer mannen een (bij)baan. De arbeidsparticipatie neemt voor zowel vrouwen als mannen sterk af na de leeftijd van 64 jaar.


19

Forensen Werken de Opsterlanders veelal in het eigen dorp, elders in de gemeente Opsterland of buiten de gemeente Opsterland? Tabel 3.9: locatie van het werk van de werkende respondenten, in % (zie vragenlijst: vraag 6B) Dorpsnaam

20

Werkt in eigen dorp

Werkt elders in Opsterland

Werkt buiten Opsterland

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

21

22

7

10

72

69


30

34

14

7

57

60

Frieschepalen

14

16

16

14

71

70

Gorredijk

39

40

9

8

52

53

Hemrik

9

9

33

13

58

78

Jonkerslân

11

8

21

20

68

72

Langezwaag

13

21

8

10

79

69

Lippenhuizen

14

10

18

30

68

60

Luxwoude

2

7

7

9

91

84

Nij Beets

19

14

21

18

61

68

Siegerswoude

14

13

11

10

74

78

Terwispel

13

20

24

25

63

56

Tijnje

12

13

16

15

72

73

Ureterp

16

22

6

17

78

61

Wijnjewoude

20

23

13

20

68

58

Opsterland

17

19

16

15

68

66

Ruim tweederde van de werkende respondenten werkt buiten de gemeente Opsterland. Het overige deel is evenredig verdeeld over de respondenten die in eigen dorp werken en de respondenten die buiten het dorp, maar in de gemeente werken. De tabel geeft daarnaast duidelijk weer dat in zijn totaliteit geen opvallende veranderingen zijn als het gaat om forensen ten opzichte van 2009. In Beetsterzwaag-Olterterp en Gorredijk werken relatief veel respondenten in het eigen dorp. Luxwoude heeft net als in 2009 de meeste forensen volgens de dorpsspiegel met 91 procent van de werkenden. Gorredijk heeft ook net als in 2009 de minste forensen.


Uitkeringen In de vragen zes en zeven uit de enquête is de respondenten gevraagd of zij betaald werk hebben en/of een uitkering. Daarnaast konden de respondenten eventueel in vraag zeven aangeven welke uitkering van toepassing is. Van de respondenten die betaald werk hebben, heeft drie procent een (aanvullende) uitkering. Van de respondenten die geen betaald werk hebben, heeft 66 procent een uitkering. Hier kan uit worden opgemaakt dat 34 procent van de respondenten geen inkomsten verwerft uit betaald werk of een uitkering. Het percentage respondenten zonder betaald werk varieert tussen de 45 en de 72 procent per dorp. De verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen zonder betaald werk is respectievelijk 44 en 56 procent. Vervolgens wordt gekeken naar de leeftijd van de respondenten zonder werk met uitkering:

Tabel 3.10: niet-werkende respondenten met een uitkering, uitgesplitst naar leeftijd, in % (zie vragenlijst: vraag 7 ) Leeftijd Niet werkend, met uitkering

16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

75 +

6%

33%

40%

41%

54%

87%

92%

De respondenten is gevraagd of men betaald werk heeft, maar ook of men een uitkering heeft. Het valt op dat net als in 2009 bij de respondenten van 65 jaar en ouder hoge percentages uitkeringsgerechtigden te zien zijn. Dit zijn met name personen met een AOW-uitkering en/of aanvullend pensioen. Daarnaast kunnen bij de respondenten in de leeftijdscategorie 55-64 jaar personen zitten die vervroegd met pensioen zijn gegaan. Hieronder staat een verdeling van de soort uitkering. Respondenten konden hierbij méér dan een antwoord geven. Het is daarom mogelijk dat als alle percentages worden opgeteld, er een totaalpercentage van boven de honderd procent ontstaat. Tabel 3.11: soorten uitkering onder de respondenten in aantallen en in %, (zie vragenlijst: vraag 7B.)

Absoluut Percentage

WWB

WW

WAO/WIA

AOW

Aanvullend pensioen

Anders, nl.

Totaal

12

34

37

289

18

21

411

2,9%

8,3%

9,0%

70,3%

4,4%

5,1%

100%

De AOW-uitkering wordt het vaakst genoemd door de respondenten. Wat opvalt is dat in vergelijking met de vorige dorpsspiegel, het aanvullende pensioen relatief minder vaak genoemd wordt als uitkering. Waar ruim vier procent van de huidige respondenten aangeeft een aanvullend pensioen te hebben, was dit in 2009 maar liefst 37 procent. Bij de antwoordcategorie ‘anders, namelijk…” worden met name vervroegde pensioenuitkeringen genoemd. Daarnaast wordt er een aantal keer de Wajong en de bijstandsuitkering genoemd.


21

Inkomen Aan de respondenten is gevraagd hun totale maandelijkse huishoudeninkomen te waarderen in termen van ‘hoog’, ‘gemiddeld’ of ‘laag’. Tabel 3.12: totale maandelijks inkomen van het huishouden van de respondenten, in % (zie vragenlijst: vraag 68) Dorpsnaam

22

Hoog inkomen

Gemiddeld inkomen

Laag inkomen

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

13

12

82

69

4

19


18

17

72

73

10

11

Frieschepalen

10

6

75

80

16

14

Gorredijk

9

12

74

76

17

12

Hemrik

13

12

78

78

9

10

Jonkerslân

20

17

66

71

14

12

Langezwaag

13

16

85

66

2

17

Lippenhuizen

11

16

69

72

20

12

Luxwoude

16

14

71

78

14

8

Nij Beets

13

14

76

74

11

12

Siegerswoude

9

6

74

84

17

10

Terwispel

11

14

80

72

9

13

Tijnje

9

11

75

75

16

14

Ureterp

8

6

81

84

11

9

Wijnjewoude

9

9

75

79

16

12

Opsterland

12

12

75

75

13

13

In zijn totaliteit zijn nauwelijks veranderingen te zien in de waardering van het inkomen van de respondenten ten opzichte van 2009. Drie kwart van de respondenten (75%) waardeert het inkomen als gemiddeld. Het overige kwart van respondenten is evenredig verdeeld over de respondenten die het inkomen als ‘hoog’ waarderen en de respondenten die het inkomen als ‘laag’ waarderen. In Jonkerslân geven relatief de meeste respondenten aan het inkomen als ‘hoog’ te waarderen. In Bakkeveen en Langezwaag geven relatief de minste respondenten aan een ‘laag’ inkomen te hebben. Verder valt het op dat in 2009 de respondenten in Bakkeveen en Langezwaag aanzienlijk vaker aangaven een laag inkomen te hebben.


Regelingen voor mensen met een laag inkomen De respondenten met een laag inkomen is gevraagd of ze bekend zijn met enkele regelingen voor mensen met een laag inkomen. De respondenten mochten hierbij meer dan één antwoord geven: Tabel 3.13: bekendheid van gemeentelijke regelingen, uitgesplitst naar respondenten met een laag inkomen en respondenten met een lichamelijke beperking, in % (zie vragenlijst: vraag 68B) Gemiddelde bekendheid

Respondenten met een lichamelijke beperking

Langdurigheidtoeslag

44%

50%

Regeling maatschappelijke participatie

52%

27%

Regeling bijkomende schoolkosten 12-18 jaar

33%

12%

Regeling kind en PC

41%

24%

Witgoedregeling

31%

27%

Bijzondere bijstand

58%

37%

De AV-Frieso

33%

39%

Kwijtscheldingsregeling voor de gemeentelijke belastingen

86%

66%

Gratis identiteitskaart

82%

24%

De respondenten met een lichamelijke beperking zijn in tegenstelling tot 2009 niet bekender met gemeentelijke regelingen dan respondenten zonder lichamelijke beperking. De respondenten die deze vraag beantwoord hebben zijn vooral bekend met de kwijtschelding voor de gemeentelijke belastingen en de mogelijkheid voor een gratis identiteitskaart.

Automobilisten Uit de dorpsspiegel blijkt dat 91 procent van de respondenten een rijbewijs heeft. Daarnaast geeft 90 procent van de respondenten aan binnen het huishouden één (51%) of meerdere (39%) auto’s ter beschikking te hebben (zie vragenlijst vraag 66, 67). In 2009 gaf 89 procent van de respondenten aan een auto ter beschikking te hebben. Dit komt overeen met de in Hoofdstuk 1 beschreven trend van een stijging van het aantal geregistreerde personenauto’s binnen de gemeente.

Gebruik computer en internet Veel huishoudens zijn tegenwoordig in het bezit van een computer en internet. Om te inventariseren of dit ook voor de Opsterlanders geldt, is hen gevraagd of zij thuis een computer bezitten en/of over internet beschikken (zie vragenlijst: vraag 64, 65). De meerderheid (93%) van de respondenten blijkt thuis een computer te hebben. Daarvan maakt 93 procent thuis gebruik van internet. Dit is een stijging ten opzichte van 2009: toen had 88 procent van de Opsterlanders een computer.


23

Hoofdstuk 4 Gezondheid De gezondheid van burgers en de organisatie van de zorg heeft een grote invloed op de kwaliteit van leven. Om meer te weten te komen over de gezondheid van de Opsterlanders, zijn daarom enkele vragen gesteld over verschillende aspecten van de gezondheid. In dit hoofdstuk wordt allereerst gekeken naar de beoordeling van de eigen gezondheidssituatie. Daarna wordt gekeken naar de beoordeling van de sociale contacten van de Opsterlanders. Tot slot wordt ingegaan op bewoners met lichamelijke beperkingen en mantelzorgers.

Beoordeling gezondheidssituatie De respondenten is allereerst gevraagd hun eigen gezondheidssituatie te waarderen met een rapportcijfer tussen 0 en 10. Tabel 4.1: beoordeling van de eigen gezondheid, in een rapportcijfer (zie vragenlijst: vraag 61) Dorpsnaam

24

Gemiddeld rapportcijfer

Percentage respondenten met onvoldoende (lager dan een 6)

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

7,6

7,7

0

4


7,7

7,7

4

3

Frieschepalen

7,9

7,6

5

7

Gorredijk

7,4

7,7

6

5

Hemrik

7,8

7,9

4

1

Jonkerslân

7,8

7,5

0

5

Langezwaag

7,9

7,6

0

2

Lippenhuizen

7,9

7,7

1

2

Luxwoude

7,9

7,8

2

2

Nij Beets

7,7

7,7

4

3

Siegerswoude

7,8

7,8

0

3

Terwispel

7,8

7,7

4

5

Tijnje

7,8

7,9

4

8

Ureterp

7,8

7,8

1

7

Wijnjewoude

7,8

7,9

2

3

Opsterland

7,8

7,9

3

3,9

Met een gemiddeld rapportcijfer van een 7,8 waarderen de respondenten de eigen gezondheid hoog. Slechts drie procent van de respondenten waardeert de eigen gezondheid met een onvoldoende. Hierbij lijkt tevens sprake te zijn van een lichte daling in het aantal respondenten dat de eigen gezondheid een onvoldoende geeft ten opzichte van 2009. Opgemerkt dient te worden dat 42 respondenten de eigen gezondheid waarderen met een onvoldoende. Daarvan geven 37 respondenten het rapportcijfer vijf en de ander vijf respondenten een vier of lager. Er zijn geen noemenswaardige verschillen tussen de dorpen onderling, als het gaat om het rapportcijfer voor de eigen gezondheid. Daarnaast zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen bij de beoordeling van de eigen gezondheid minimaal. In tabel 4.4 wordt weergegeven hoe verschillende leeftijdscategorieën hun eigen gezondheid beoordelen.


Sociale contacten en sociale isolatie Er zijn enkele vragen gesteld die betrekking hebben op het sociale leven van de respondenten. In 2002 gaf 10 procent van de respondenten aan eenzaam te zijn. Daarom is er in de daarop volgende dorpsspiegels meer aandacht besteed aan dit onderwerp. Dit is gedaan door vier stellingen op te nemen in de vragenlijst. Deze uitkomsten worden in tabel 4.2 gepresenteerd. De volgende stellingen uit de vragenlijst hebben betrekking op sociale contacten en sociale isolatie: Tabel 4.2: beoordeling van de sociale contacten van de respondent, in % (zie vragenlijst: vraag 56-60) Er zijn mensen met wie ik goed kan praten en vertrouwen

Ik voel me wel eens alleen

Ik heb voldoende contact met vrienden en kennissen

Ik wil met meer mensen contact hebben

Nee

Ja

Nooit

Soms

Vaak

Soms

Bakkeveen

7

16

0

30

2

24


4

14

2

36

0

27

Frieschepalen

0

9

3

32

0

19

Gorredijk

6

27

2

44

3

28

Hemrik

2

18

2

47

2

19

Jonkerslân

3

12

0

29

0

21

Langezwaag

2

10

2

39

0

16

Lippenhuizen

4

14

0

35

0

26

Luxwoude

1

17

4

41

4

11

Nij Beets

8

19

1

34

1

24

Siegerswoude

2

20

0

53

2

20

Terwispel

3

21

1

35

3

14

Tijnje

1

19

1

35

3

14

Ureterp

4

15

0

36

0

28

Wijnjewoude

6

19

2

45

2

28

3,7 (2009: 3,9%)

17,3 (2009: 19,4%)

1,6 (2009: 1,9%)

39,1 (2009: 42,9%)

1,6 (2009: 1,6%)

21,8 (2009: 24,8%)

Dorpsnaam

Opsterland


25

Een kleine vier procent van de respondenten geeft aan onvoldoende contact te hebben met vrienden en kennissen. Ongeveer een zesde van de respondenten zou graag met meer mensen contact willen hebben. Dit is iets minder dan in 2009, toen gaf een vijfde van de respondenten aan met meer mensen contact te willen hebben. Twee vijfde van de respondenten (39,1%) geeft aan dat er soms mensen zijn waarmee ze goed kunnen praten en vertrouwen. Ruim twintig procent geeft aan zich soms of vaak alleen te voelen. De dorpen onderling vertonen in de verschillende categorieën zowel overeenkomsten als verschillen, maar geen enkel dorp springt er uit in positieve of negatieve zin.

26

Hieronder volgen een aantal uitkomsten om inzichtelijk te maken hoe de verschillende categorieën de sociale contacten beoordelen: • Over het algemeen voelen de meeste respondenten van 75 jaar en ouder zich soms alleen. Het percentage respondenten van 75 jaar en ouder dat zich vaak alleen voelt is echter nul. Daarnaast valt op dat een derde van de jonge respondenten tussen de 16 en de 24 jaar tevens aangeeft zich soms alleen te voelen. In 2005 en 2009 waren de resultaten overeen komstig met bovenstaande. Ook toen voelden vooral de oudste en de jongste leeftijdsgroepen zich wel eens alleen. • Relatief gezien voelen iets meer mannen zich vaak alleen, maar dit verschil is minimaal (1,8% versus 1,4%). Zestien procent van de mannen heeft aangegeven zich soms alleen te voelen, tegenover 27 procent van de vrouwen. In verhouding voelen dus meer vrouwen zich soms alleen. Het merendeel van de mannen en vrouwen voelt zich nooit alleen; 82 procent versus 71%. • Van de respondenten die alleen wonen hebben relatief veel respondenten behoefte aan meer contact met vrienden/ kennissen (27%). Daarnaast geven ook relatief veel respondenten die alleen met kinderen of bij hun ouders wonen aan meer contact te willen hebben met vrienden/kennissen (24% en 23%). Dit is vergelijkbaar met de percentages in 2009. • De respondenten die in het buitengebied en in de bebouwde kom wonen, voelen zich in relatieve zin ongeveer even vaak alleen (1,6% en 1,5%). In de bebouwde kom voelt 23 procent zich soms alleen, in het buitengebied ligt dit percentage iets lager: 21 procent. De verschillen tussen de bebouwde kom en het buitengebied zijn echter klein. • Relatief meer respondenten zonder betaald werk voelen zich soms alleen (27%). De respondenten met betaald werk voelen zich relatief minder vaak alleen (19%). Ook in 2009 voelden respondenten zonder betaald werk zich relatief vaker alleen. • De respondenten met een lichamelijke beperking geven aan zich vaak (20%) of soms (25%) alleen te voelen. Deze percentages zijn hoger dan onder de respondenten zonder lichamelijke beperking.


Lichamelijke beperkingen De respondenten is gevraagd of hij of zij lichamelijke beperkingen heeft die hem of haar voor langere tijd in de bewegingsvrijheid beperkt. Tabel 4.3: lichamelijke beperkingen onder de respondenten, in % (zie vragenlijst: vraag 60) Dorpsnaam

Lichamelijke beperkingen 2013

2009

Bakkeveen

13

17


12

18

Frieschepalen

10

23

Gorredijk

17

18

Hemrik

15

18

Jonkerslân

8

17

Langezwaag

7

18

Lippenhuizen

9

18

Luxwoude

6

12

Nij Beets

12

11

Siegerswoude

9

19

Terwispel

4

14

Tijnje

13

14

Ureterp

14

27

Wijnjewoude

11

18

Opsterland

11

17,2

27

In bovenstaande tabel valt meteen op dat er in 2013 relatief minder respondenten hebben aangegeven dat ze een lichamelijke beperking hebben. Enkel in Nij Beets is het percentage (minimaal) gestegen. De percentages variëren van vier procent in Terwispel tot 17 procent in Gorredijk.


Om inzicht te krijgen in de leeftijdscategorieën van de respondenten die hebben aangeven in hun bewegingsvrijheid beperkt te worden door lichamelijke problemen is de volgende tabel samengesteld: Tabel 4.4: Rapportcijfer gezondheid, onvoldoende rapportcijfer en respondenten met een lichamelijke beperking, ingedeeld in leeftijdscategorieën, in % (zie vragenlijst: vraag 60 en 61) Leeftijd

28

Rapportcijfer eigen gezondheid

Percentage onvoldoende

Lichamelijke beperkingen

16 - 24 jaar

8,2

0%

6%

25 - 34 jaar

8,0

3%

9%

35 - 44 jaar

8,0

2%

9%

45 - 54 jaar

7,8

2%

9%

55 - 64 jaar

7,7

2%

8%

65 - 74 jaar

7,4

4%

13%

75 jaar en ouder

7,1

6%

41%

Bovenstaande tabel geeft duidelijk weer dat de grootste groep respondenten met een lichamelijke beperking 75 en ouder is. Naarmate de respondent een hogere leeftijd heeft, wordt het gemiddelde rapportcijfer lager. Daarnaast geven relatief de respondenten van 75 en ouder vaker een onvoldoende voor de gezondheid dan respondenten in andere leeftijdscategorieën. Ook in 2009 waren vergelijkbare resultaten te zien als het gaat om de gemiddelde rapportcijfers voor de eigen gezondheid.

Mantelzorg Mantelzorgers zorgen langdurig en onbetaald voor een chronische zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis. Mantelzorg is in tegenstelling tot vrijwilligerswerk vaak geen keuze. Aan de respondenten is gevraagd of men mantelzorger is. Daarnaast is gevraagd of men dit als een last ervaart en op de hoogte is van de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers. Het is van belang om te weten wie die mantelzorgers zijn. Zijn het vooral ouderen of ook jongeren die mantelzorg verlenen? Zijn het overwegend mannen of vrouwen? Deze informatie kan helpen om de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers beter af te stemmen op de doelgroep. Tabel 4.5: mantelzorgers onder de respondenten, verdeeld naar leeftijd, in % (zie vragenlijst: vraag 62) Leeftijdscategorie Percentage

16-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65-74

75 +

3%

6%

11%

13%

16%

12%

13%

Ruim elf procent van de respondenten geeft aan mantelzorger te zijn. In 2009 was dit percentage lager (9%). De meeste mantelzorgers zijn naar verhouding tussen de 55 en de 64 jaar oud. In bovenstaande tabel is duidelijk te zien dat over het algemeen de respondenten vanaf de leeftijdscategorie 45-54 vaker mantelzorger zijn, dan respondenten uit lagere leeftijdscategorieën.


Gevraagd is hoeveel tijd de respondent gemiddeld aan deze extra zorg besteed: Tabel 4.6: tijd besteedt aan mantelzorg, in % (zie vragenlijst vraag 62B) n=162

0-1 uur per dag

1-4 uur per dag

4-8 uur per dag

> 8 uur per dag

2013

54

32

6

8

2009

58

29

7

6

Meer dan de helft van de mantelzorgers geeft aan 0 tot 1 uur te besteden aan het verlenen van deze zorg. Dit aantal is ten opzichte van 2009 licht gedaald. Het aantal mantelzorgers dat aangeeft 1 tot 4 uur per dag deze zorg te verlenen is ten opzichte van 2009 licht gestegen. Van de respondenten die mantelzorg verlenen ervaart 52 procent dit nooit als een last, 47 procent geeft aan dit soms als een last te ervaren. Van de respondenten die mantelzorg verlenen ervaart één procent dit vaak als last (twee respondenten). In de vragenlijst zijn deze vragen terug te vinden onder vraag 62B en 62 C. Tot slot is de mantelzorgers gevraagd of ze op de hoogte zijn van de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers. Hiervan is 68 procent wel op de hoogte, maar maakt er geen gebruik van. Daarnaast is 23 procent geheel niet op de hoogte van deze ondersteuningsmogelijkheden. Tien procent van de mantelzorgers is wel op de hoogte van deze mogelijkheden en maakt er ook met enige regelmaat gebruik van. (zie vraag 62D) Gekeken is of juist de mantelzorgers die hun werk als last ervaren, gebruik maken van de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers: Tabel 4.7: bekendheid met de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers, in % (zie vragenlijst vragen 62C en 62D) Ervaart u de zorg als lastig?

Onbekend

Ja, maar geen gebruik

Bekend en gebruik

Nooit

20

71

9

Soms

25

65

10

Vaak

50

50

0

Totaal

23

68

10

Uit bovenstaande tabel blijkt opvallend genoeg, dat nul procent van de respondenten die aangeven de mantelzorg vaak als last te ervaren, gebruik maken van de ondersteuningsmogelijkheden. Daarnaast is het merendeel van de mantelzorgers bekend met de ondersteuningsmogelijkheden, maar maakt hier geen gebruik van. Een tiende van de respondenten die aangeven de zorg nooit of soms als een last te ervaren, maken met enige regelmaat gebruik van de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers.


29

Hoofdstuk 5 De dorpen getypeerd In deze paragraaf worden de dorpen onder de loep genomen aan de hand van verschillende onderwerpen. Eerst wordt gekeken hoe de respondenten hun eigen dorp typeren. Vervolgens wordt gevraagd naar de tevredenheid over de dorpswebsite, dorpskrant en het contact met Plaatselijk Belang. Daarna wordt ingegaan op de sociale kwaliteit van het dorp en het verenigingsleven. Er wordt afgesloten met het rapportcijfer waarmee de bewoners hun leefomgeving waarderen.

Typering per dorp De respondenten zijn gevraagd om in één zin aan te geven hoe ze tegen hun eigen dorp aankijken. Ze konden hierbij kiezen uit één of meer van de volgende negen typeringen: Tabel 5.1: door de respondenten ondersteunde typeringen van het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 8)

30

Dorpsnaam

Fijn om te Wonen

VooruitStrevend

Een hecht dorp

Zeer levendig

Uitstraling en centrumfunctie

Bakkeveen

87

9

21

19

15


88

7

18

42

Frieschepalen

69

8

41

12

1

Gorredijk

74

9

3

11

52

Hemrik

77

4

41

11

6

Jonkerslân

85

7

44

25

5

Langezwaag

72

11

16

13

8

Lippenhuizen

76

21

34

21

4

Luxwoude

80

14

41

21

8

Nij Beets

78

25

64

43

3

Siegerswoude

64

7

13

0

0

Terwispel

81

6

34

17

4

Tijnje

57

16

34

41

9

Ureterp

76

8

11

18

13

Wijnjewoude

67

11

16

8

5

Opsterland

76

12

29

19

12

10


Dorpsnaam

Er is niets te beleven

Bakkeveen

4


Forensendorp / een‘slaapdorp’

Dorp van tegenstellingen

Beter niet wonen

Behoudend dorp

9

11

0

6

1

5

10

0

10

Frieschepalen

14

14

14

2

25

Gorredijk

10

5

12

0

6

Hemrik

13

13

13

2

10

Jonkerslân

5

11

8

0

8

Langezwaag

3

20

7

0

11

Lippenhuizen

5

4

15

1

10

Luxwoude

9

9

4

0

7

Nij Beets

3

4

4

2

6

Siegerswoude

16

18

22

0

18

Terwispel

5

11

10

0

16

Tijnje

3

2

4

0

4

Ureterp

11

19

24

0

18

Wijnjewoude

11

2

20

2

23

Opsterland

8

8

12

1

12

Het merendeel van de respondenten geeft als antwoord op deze vraag “Een dorp waar het fijn is om te wonen”. Daarnaast ervaren de respondenten het dorp vaak als een “hecht dorp”. In Nij Beets ervaren relatief gezien de meeste respondenten het dorp als een “hecht dorp”. Het valt in bovenstaande tabel op dat vooral de positieve uitspraken goed scoren. Als de percentages uit tabel 5.1 worden vergeleken met de percentages uit 2009 zien we geen opvallende verschillen. De situatie in 2009 is vergelijkbaar met die van nu.


31

Eigen voorzieningen binnen de dorpen De dorpen hebben een aantal voorzieningen die de bewoners zelf verzorgen. Deze voorzieningen dragen bij aan de informatieverstrekking en/of belangenbehartiging van dorpsgerelateerde zaken. Zo hebben de meeste dorpen een eigen dorpskrant, website en Plaatselijk Belang (PB). Aan de respondenten is gevraagd hoe tevreden men is over deze voorzieningen: Tabel 5.2: (zeer) tevreden over eigen voorzieningen in het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 39) Dorpsnaam

32

Dorpskrant

Dorpswebsite

Contact met Plaatselijk Belang

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

100

98

100

97

88

90


91

86

89

90

95

93

Frieschepalen

100

97

89

85

90

88

Gorredijk

90

87

82

84

76

87

Hemrik

98

90

90

88

94

88

Jonkerslân

93

91

79

81

96

91

Langezwaag

96

98

100

98

98

94

Lippenhuizen

96

99

84

92

89

96

Luxwoude

99

99

99

91

96

94

Nij Beets

97

93

93

84

94

94

Siegerswoude

98

96

88

80

95

97

Terwispel

97

99

85

87

91

93

Tijnje

98

97

83

99

94

94

Ureterp

99

96

85

88

83

83

Wijnjewoude

99

98

95

96

92

88

Opsterland

97

93

93

84

94

94

Het grootste gedeelte van de respondenten is tevreden over de dorpskrant, dorpswebsite en het contact met Plaatselijk Belang. De resultaten komen grotendeels overeen met de resultaten uit 2009. Onder de verschillende dorpen zijn geen grote verschillen te zien als het gaat om de tevredenheid over de betreffende voorzieningen. Hierbij dient echter opgemerkt te worden dat enkel de respondenten die een mening gegeven hebben over bovenstaande voorzieningen zijn meegenomen in de berekening van de percentages. • Over de dorpskrant heeft 88 procent van de respondenten een mening gegeven; • Over de dorpswebsite heeft 62 procent van de respondenten een mening gegeven; • Over het contact met Plaatselijk Belang heeft 65 procent een mening gegeven.


Verenigingsleven Aan de respondenten is gevraagd aan te geven bij welke verenigingen zij betrokken zijn. In onderstaande tabel staat per vereniging het percentage respondenten dat daaraan deelneemt: Tabel 5.3: deelname aan een vereniging, in % (zie vragenlijst: vraag 46) Dorpsnaam

Politieke partij

Kerk

Plaatselijk Belang

Vrouwen vereniging

Sociaal Cultureel Werk

Sport vereniging

Bakkeveen

7

31

53

14

17

31


8

31

43

10,

9

39

Frieschepalen

17

69

45

10

8

20

Gorredijk

8

23

28

6

5

24

Hemrik

3

20

71

3

5

42

Jonkerslân

4

19

67

7

6

35

Langezwaag

7

25

64

7

10

45

Lippenhuizen

12

25

46

12

10

46

Luxwoude

4

13

50

2

9

34

Nij Beets

9

43

42

4

8

35

Siegerswoude

11

48

54

6

6

24

Terwispel

6

14

52

1

11

47

Tijnje

7

30

50

4

5

35

Ureterp

17

52

28

13

8

26

Wijnjewoude

8

40

49

4

9

30

Opsterland

9

33

48

6

8

34

9,2

33,3

46,8

8,2

6,7

37,0

2009


33

34

Dorpsnaam

Toneel vereniging

Muziekvereniging/ -muziekcorps

Jongerenvereniging/jeugdsoos

Ouderenvereniging / Ouderensoos

Buurt vereniging

Anders

Bakkeveen

24

5

0

2

50

50


5

15

1

20

22

57

Frieschepalen

8

5

5

2

66

50

Gorredijk

3

9

1

5

13

34

Hemrik

25

23

6

5

53

60

Jonkerslân

36

19

0

4

59

65

Langezwaag

36

7

3

2

52

50

Lippenhuizen

18

7

4

1

67

52

Luxwoude

10

4

3

2

51

65

Nij Beets

13

5

4

4

73

58

Siegerswoude

10

4

0

2

47

56

Terwispel

31

9

7

7

80

69

Tijnje

21

22

2

5

75

57

Ureterp

7

9

4

11

31

30

Wijnjewoude

2

8

3

4

71

47

Opsterland

14

10

3

6

56

51

11,8

10,4

3,5

8,6

59,7

59,1

2009

De meeste respondenten zijn betrokken bij een buurtvereniging ( 56%) en Plaatselijk Belang (48%). Daarnaast is meer dan een derde van de respondenten betrokken bij een sportvereniging of bij de kerk. Meer dan de helft van de respondenten geeft aan bij een andere vereniging betrokken te zijn (51%). In Frieschepalen en Ureterp hebben relatief de meeste respondenten aangegeven betrokken te zijn bij een politieke partij. In Frieschepalen, Siegerswoude en Ureterp zijn relatief de meeste respondenten betrokken bij de kerk. Het is opvallend dat in Hemrik en Jonkerslân veel respondenten betrokken zijn bij Plaatselijk Belang met respectievelijk 71 en 67 procent. Daarnaast valt uit bovenstaande tabel op te maken dat in Jonkerslân, Langezwaag en Terwispel veel respondenten lid zijn van de toneelvereniging. In de grotere dorpen zijn veel minder mensen betrokken bij de toneelvereniging. In 2009 is reeds geconstateerd dat het percentage respondenten als antwoord ‘anders, namelijk…’ gaf, toeneemt. Dit werd in 2009 toegeschreven aan de steeds groter wordende verscheidenheid aan verenigingen waar men in kan participeren. Ten opzichte van 2009 heeft deze groei zich niet doorgezet. Het percentage respondenten die bij ‘anders, namelijk…’ een alternatief antwoord heeft ingevuld is zelfs gedaald met acht procent.


Actief of passief deelnemer Bij vraag 46 konden de respondenten aangeven op welke manier ze betrokken zijn bij een vereniging; geen lid, passief lid (alleen als lid ingeschreven), deelnemer (deelname aan activiteiten) of actief lid (bestuursfunctie/organisatie activiteiten). De meeste respondenten zijn passief lid van een vereniging. Vervolgens zijn de respondenten, afhankelijk van het type vereniging, vaak actief lid van een vereniging en iets minder vaak deelnemer. De meeste respondenten geven bij Plaatselijk Belang (38%) aan passief lid te zijn. De meeste deelnemers zijn, net als in 2009 te vinden bij de buurtvereniging (21%). De respondenten konden bij ‘anders, namelijk…’ een vereniging noemen die niet vermeld werd. In deze categorie zijn, net als in 2009, de meeste actieve leden te vinden.

Locatie van de vereniging Naast de manier waarop de respondenten betrokken zijn bij de verenigingen is in de enquête ook gevraagd waar de activiteiten overwegend plaatsvinden (vraag 47 uit de vragenlijst). Meer dan de helft van de respondenten gaf aan dat de activiteiten waaraan men deelneemt of die men organiseert binnen het eigen dorp plaatsvinden (53%). De andere respondenten gaf aan dat de activiteiten binnen de gemeente Opsterland plaatsvinden (11%), buiten de gemeente (14%) of niet van toepassing (22 %).

35


Sociale cohesie Sociale cohesie is geen gemakkelijk begrip en laat zich ook moeilijk meten. Met sociale cohesie wordt de mate waarin burgers in de maatschappij verbondenheid ervaren en zich medeverantwoordelijk voelen voor het algemeen welzijn bedoeld. Hierover zijn een aantal vragen opgenomen in de dorpsspiegel. Omdat de antwoorden onderling sterk samenhangen, is net als in 2009 ervoor gekozen om deze vragen samen te nemen tot de schaal “sociale cohesie”. Zo wordt per respondent als het ware een ‘gemiddelde’ bepaald. Bij een aantal stellingen worden de resultaten vergeleken met die van de vorige dorpsspiegel. Let op: hoe lager de score, hoe hoger de sociale cohesie: Tabel 5.4: beoordeling sociale cohesie in het dorp in schaalgemiddelden (zie vragenlijst: vraag 50-55)

36

Dorpsnaam

Gemiddelde score in 2013


Bakkeveen

2,10

2,02


2,01

1,96

Frieschepalen

2,06

2,19

Gorredijk

2,25

2,16

Hemrik

2,07

2,04

Jonkerslân

1,83

1,88

Langezwaag

2,16

2,09

Lippenhuizen

2,09

1,98

Luxwoude

2,00

1,98

Nij Beets

1,90

1,99

Siegerswoude

2,33

2,02

Terwispel

2,09

2,07

Tijnje

1,94

2,05

Ureterp

2,12

2,15

Wijnjewoude

2,24

2,11

Opsterland

2,08

2,05

De gemiddelde sociale cohesie is iets gedaald ten opzichte van 2009. Er zijn verschillen tussen de dorpen onderling; een aantal dorpen heeft hogere sociale cohesie ten opzichte van 2009 en een aantal dorpen heeft een lagere sociale cohesie ten opzichte van 2009. Bakkeveen, Beetsterzwaag-Olterterp, Gorredijk, Hemrik, Langezwaag, Lippenhuizen, Luxwoude, Siegerswoude, Terwispel en Wijnjewoude scoren een hoger gewogen gemiddelde ten opzichte van 2009. De sociale cohesie in deze dorpen is dus gedaald. Frieschepalen, Jonkerslân, Nij Beets, Tijnje en Ureterp hebben een lagere score, hier is de sociale cohesie dus gestegen.


Hieronder staan de resultaten voor iedere stelling afzonderlijk gepresenteerd: Tabel 5.5: (helemaal) eens met de stelling “De mensen in het dorp blijven hier graag wonen”, in % (zie vragenlijst: vraag 49) Dorpsnaam

2013

2009

Bakkeveen

94

98


100

96

Frieschepalen

97

86

Gorredijk

96

96

Hemrik

93

93

Jonkerslân

97

99

Langezwaag

93

96

Lippenhuizen

97

96

Luxwoude

98

93

Nij Beets

96

96

Siegerswoude

90

91

Terwispel

93

91

Tijnje

98

90

Ureterp

91

88

Wijnjewoude

93

93

95,0

93,8

Opsterland

37

De meerderheid van de respondenten (95%) is van mening dat de mensen graag in het eigen dorp blijven wonen. Deze resultaten komen overeen met die van 2009 en 2005. In de dorpen zijn over het algemeen geen opvallende veranderingen in de percentages te zien. Frieschepalen is de enige uitschieter met een toename van elf procent als het gaat om respondenten die het eens zijn met deze stelling.


Tabel 5.6: (helemaal) eens met de stelling “Ik ben gehecht aan mijn dorp, in % (vragenlijst: vraag 52)

38

Dorpsnaam

2013

2009

Bakkeveen

73

79


84

84

Frieschepalen

72

64

Gorredijk

71

75

Hemrik

70

66

Jonkerslân

77

79

Langezwaag

72

67

Lippenhuizen

70

76

Luxwoude

74

82

Nij Beets

75

78

Siegerswoude

51

78

Terwispel

68

71

Tijnje

78

71

Ureterp

78

67

Wijnjewoude

62

69

71,6

74,3

Opsterland

Relatief gezien is het aantal respondenten dat gehecht is aan zijn dorp enigszins gedaald, maar nog steeds geeft ruim zeventig procent van de respondenten aan gehecht te zijn aan zijn dorp. Vergeleken met 2009 is er in Siegerswoude een sterke daling van 17 procent van de respondenten die het eens is met deze stelling. Hieronder wordt gekeken of er verschillen zijn in de woonduur van de respondent in het dorp, als het gaat om het verantwoordelijk voelen voor het dorp.

Tabel 5.7: (helemaal) eens met de stelling “Ik ben gehecht aan mijn dorp”, uitgesplitst naar de woonduur van de respondent, in % (zie vragenlijst: vraag 52) Dorpsnaam

0-2 jr

2-5 jr

5-10 jr

10-20 jr

20 jr en langer

Gehecht aan het dorp

50,8%

63,8%

73,1%

62,8%

74,0%

Relatief gezien zijn de respondenten die kort (0-2 jaar) in het dorp wonen het minst gehecht aan het dorp. De respondenten die vijf tot tien jaar en twintig jaar en langer in het dorp wonen, geven het vaakst aan gehecht te zijn aan het dorp.


Tabel 5.8: (helemaal) eens met de stelling ”Ik woon in een dorp waar veel saamhorigheid is”, in % (zie vragenlijst: vraag 50) Dorpsnaam

(helemaal) eens met de stelling (helemaal) eens met de stelling in (helemaal) eens met de stelling in in 2013 2009 2005

Bakkeveen

61

72

72


71

66

65

Frieschepalen

80

64

70

Gorredijk

49

45

43

Hemrik

86

80

83

Jonkerslân

97

94

90

Langezwaag

67

66

59

Lippenhuizen

87

81

74

Luxwoude

85

81

82

Nij Beets

94

86

87

Siegerswoude

69

74

72

Terwispel

80

77

86

Tijnje

93

84

87

Ureterp

68

58

60

Wijnjewoude

67

66

54

Opsterland

77

72

69

In bovenstaande tabel wordt duidelijk dat er een toenemend gevoel van saamhorigheid bestaat onder de respondenten. Enkel in Bakkeveen en Siegerswoude is het gevoel van saamhorigheid onder de respondenten afgenomen. De percentages liggen in lijn met de voorgaande jaren. In veel dorpen is een stijgende lijn te herkennen als het gaat om het gevoel van saamhorigheid in het dorp. Net als in 2005 en 2009 is het gevoel van saamhorigheid in Gorredijk opvallend laag.


39

Tabel 5.9: (helemaal) eens met de stelling “Ik voel me thuis bij de mensen die in mijn dorp wonen“, in % (zie vragenlijst: vraag 51) Dorpsnaam

40

(helemaal) eens met de stelling (helemaal) eens met de stelling in (helemaal) eens met de stelling in in 2013 2009 2005

Bakkeveen

75

90

88


94

90

89

Frieschepalen

88

78

78

Gorredijk

82

82

85

Hemrik

85

87

85

Jonkerslân

92

95

89

Langezwaag

89

88

80

Lippenhuizen

84

87

81

Luxwoude

87

87

85

Nij Beets

86

90

90

Siegerswoude

74

87

79

Terwispel

80

91

87

Tijnje

92

84

93

Ureterp

91

81

84

Wijnjewoude

82

80

85

Opsterland

86

86

85

Ruim vijf zesde van de respondenten voelt zich thuis bij de mensen die in het dorp wonen. Ook in 2009 was dit het geval. In de meeste dorpen zijn de percentages vergelijkbaar met die van 2009. In Bakkeveen en Siegerswoude is echter sprake van een opvallende daling. Relatief gezien voelen veel minder respondenten zich in deze dorpen thuis bij de mensen die in het dorp wonen.


Tabel 5.10: (helemaal) eens met de stelling “Als ik iemand nodig heb, dan is er in het dorp iemand die ik daarvoor kan vragen”, in % (zie vragenlijst: vraag 53) Dorpsnaam

2013

2009

Bakkeveen

80

87


84

88

Frieschepalen

92

86

Gorredijk

83

83

Hemrik

89

83

Jonkerslân

91

90

Langezwaag

83

88

Lippenhuizen

85

89

Luxwoude

86

84

Nij Beets

90

92

Siegerswoude

71

86

Terwispel

86

91

Tijnje

95

89

Ureterp

92

87

Wijnjewoude

85

86

86,7

87,4

Opsterland

41

Het meerendeel van de respondenten (87%) kan hulp inroepen van een dorpsgenoot als dat nodig is. Ten opzichte van 2009 is dit percentage iets gedaald. Ook in de meeste dorpen is er sprake van een (lichte) daling in het percentage respondenten dat het eens is met deze stelling. In Siegerswoude is de grootste daling te zien van 15 procent. In Frieschepalen, Hemrik, Jonkerslân, Luxwoude, Tijnje en Ureterp is het percentage respondente dat het eens is met deze stelling gestegen. De stijging in percentage varieert tussen de één en zes procent.


Tabel 5.11: (helemaal) eens met de stelling “Ik voel me verantwoordelijk voor mijn dorp”, in % (zie vragenlijst: vraag 54)

42

Dorpsnaam

2013

2009

Bakkeveen

83

75


78

79

Frieschepalen

66

59

Gorredijk

65

66

Hemrik

74

63

Jonkerslân

86

72

Langezwaag

71

62

Lippenhuizen

68

68

Luxwoude

71

73

Nij Beets

78

76

Siegerswoude

48

74

Terwispel

70

68

Tijnje

69

67

Ureterp

64

71

Wijnjewoude

59

70

69,1

70,4

Opsterland

Ruim tweederde van de respondenten zegt zicht verantwoordelijk te voelen voor het dorp. In tegenstelling tot 2009 voelen relatief gezien de meeste respondenten in Jonkerslân en Bakkeveen zich verantwoordelijk voor het dorp. In 2009 waren de hoogste percentages te vinden in Beetsterzwaag-Olterterp en Nij Beets. In Jonkerslân en Hemrik zijn de percentages het sterkst gestegen. In Siegerswoude en Wijnjewoude zijn de percentages opvallend gedaald. In onderstaande tabel wordt gekeken naar mogelijke verschillen in het verantwoordelijkheidsgevoel tussen de verschillende leeftijdscategorieën.

Tabel 5.12: (helemaal) eens met de stelling “Ik voel me verantwoordelijk voor mijn dorp” per leeftijdscategorie, in % (zie vragenlijst: vraag 54) Leeftijd Verantwoordelijkheidsgevoel

16-18 jaar

19-29 jaar

30-59 jaar

60-74 jaar

75 +

26%

51%

72%

74%

77%

Bij de respondenten in de hogere leeftijdscategorieën is het verantwoordelijkheidsgevoel voor het eigen dorp hoger dan bij respondenten in de lagere leeftijdscategorieën.


Beoordeling leefomgeving De respondenten is gevraagd een rapportcijfer tussen de 0 en de 10 te geven voor de leefomgeving, dit rapportcijfer kan worden beschouwd als een beoordeling voor de omgeving waarin men leeft. De gemiddelde rapportcijfers staan hieronder per dorp weergegeven: Tabel 5.13: beoordeling voor de leefomgeving, in een rapportcijfer (zie vragenlijst: vraag 45 ) Dorpsnaam



Bakkeveen

7,7

8,0


7,7

7,9

Frieschepalen

7,5

7,4

Gorredijk

7,4

7,5

Hemrik

7,5

7,8

Jonkerslân

7,8

8,0

Langezwaag

7,5

7,6

Lippenhuizen

7,7

7,7

Luxwoude

7,4

7,7

Nij Beets

7,6

7,7

Siegerswoude

7,5

7,8

Terwispel

7,4

7,7

Tijnje

7,4

7,5

Ureterp

7,5

7,5

Wijnjewoude

7,6

7,6

Opsterland

7,6

7,7

43

De respondenten zijn net als in 2009 positief over de leefomgeving. De gemiddelde rapportcijfers per dorp variëren tussen de 7,4 (in Gorredijk, Luxwoude, Terwispel en Tijnje) en de 7,8 (in Jonkerslân). In vergelijking met 2005 en 2009 is de tevredenheid onder de respondenten over de leefomgeving vrijwel niet veranderd.


Hoofdstuk 6 Veiligheid Veiligheid is een essentieel onderdeel van de kwaliteit van leven en hoe men dit ervaart. Het is daarom van belang om te onderzoeken hoe veilig de inwoners van Opsterland zich voelen. In 2009 voelde ruim twintig procent van de Opsterlanders zich wel eens onveilig. Dit hoofdstuk geeft inzicht in de huidige stand van zaken betreffende de veiligheid.

Gevoelens van onveiligheid Aan de respondenten is de volgende stelling voorgelegd: “Ik voel me wel eens onveilig in mijn dorp”. Men kon kiezen uit de antwoordcategorieën: helemaal mee eens, mee eens, niet mee eens/niet mee oneens, mee oneens of helemaal mee oneens. De respondenten die aangeven ‘eens’ of ‘helemaal eens” te zijn met de stelling, zijn in dit onderzoek aangemerkt als personen met onveiligheidsgevoelens. Hieronder worden de onveiligheidsgevoelens per dorp uitgesplitst en vergeleken met 2009: Tabel 6.1: (helemaal) eens met de stelling “Ik voel me wel eens onveilig in mijn dorp”, in % (zie vragenlijst: vraag 55) Dorpsnaam

44

(Helemaal) mee eens

Niet mee eens / niet mee oneens

(Helemaal) mee oneens

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

15

16

28

28

57

56


17

29

38

28

44

43

Frieschepalen

17

20

32

31

51

49

Gorredijk

34

42

36

25

30

32

Hemrik

23

13

34

28

44

59

Jonkerslân

18

10

16

17

67

73

Langezwaag

24

14

25

40

51

46

Lippenhuizen

22

25

23

30

55

46

Luxwoude

17

21

23

23

61

56

Nij Beets

16

21

27

24

58

55

Siegerswoude

19

23

34

22

47

54

Terwispel

17

18

27

22

56

60

Tijnje

16

24

32

39

53

37

Ureterp

23

26

34

31

42

43

Wijnjewoude

16

19

32

32

52

49

Opsterland

19

22,5

30

28,4

50

49,0


Het percentage respondenten met onveiligheidsgevoelens is met 3,5 procent gedaald ten opzichte van 2009. De daling in die zich heeft ingezet in 2005 lijkt zich daarmee voort te zetten. In de verschillende dorpen verschilt het percentage respondenten met onveiligheidsgevoelens sterk. In Gorredijk voelen relatief gezien de meeste respondenten zich wel eens onveilig in het dorp. Dit percentage is echter gedaald ten opzichte van 2009 (- 8%). In Bakkeveen hebben relatief de minste respondenten aangegeven zich wel eens onveilig te voelen (15%). Het is opvallend dat in Beetsterzwaag-Olterterp het percentage respondenten met onveiligheidsgevoelens het sterkst is gedaald (- 12%). In Hemrik en Langezwaag zijn deze percentages sterk gestegen, beide met tien procent. Er is gekeken of er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen:

Tabel 6.2: (helemaal) eens met de stelling “Ik voel me wel eens onveilig in mijn dorp”, uitgesplitst naar mannen en vrouwen, in % (zie vragenlijst: vraag 55) (Helemaal) mee eens

Niet mee eens / niet mee oneens

(helemaal) mee oneens

Mannen

16

30

54

Vrouwen

23

30

47

Meer vrouwen dan mannen voelen zich wel eens onveilig in het dorp. Ook in 2009 was dit het geval.

45

Oorzaken onveiligheidsgevoelens Het feit dat er onveiligheidsgevoelens bestaan bij de respondenten vormt een aanleiding om te onderzoeken wat hiervan de oorzaken kunnen zijn. Daarom is de respondenten gevraagd waar hun gevoel van onveiligheid mee samenhangt. De respondenten konden uit zeven antwoordopties kiezen. In totaal hebben 288 respondenten één of meerdere antwoorden gegeven op deze vraag. De volgende oorzaken zijn genoemd: Tabel 6.3: oorzaken onveiligheidsgevoelens, in % (zie vragenlijst: vraag 55B) Verkeer (situatie)

Verlichting

Verloedering openbare ruimte

Overlast

Risico slacht offer worden van criminaliteit

Risico slacht offer te worden van geweld

Anders

2013

39%

24%

13%

20%

26%

8%

9%

2009

50%

33%

24%

26%

23%

9%

6%

In de gemeente Opsterland zijn de percentages per oorzaak iets gedaald. Dit komt overeen met de uitkomsten uit tabel 6.1. Het percentage respondenten die als oorzaak van de onveiligheidsgevoelens “Risico slachtoffer te worden van criminaliteit” is echter iets gestegen (+3%).


Verkeers(on)veiligheid Vaak hangen onveiligheidsgevoelens samen met het verkeer en de verkeerssituatie in het dorp. Daarom is het interessant om te kijken in welke mate de respondenten tevreden zijn over de verkeersveiligheid voor respectievelijk automobilisten, fietsers en voetgangers. Tabel 6.4: (zeer) tevreden over de verkeersveiligheid in het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 18) Dorpsnaam

46

Automobilisten

Fietsers

Voetgangers

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

89

83

80

76

83

84


72

72

52

50

70

77

Frieschepalen

80

79

74

72

77

72

Gorredijk

82

90

72

76

82

86

Hemrik

87

83

66

62

74

70

Jonkerslân

85

81

68

70

60

58

Langezwaag

82

72

82

71

88

85

Lippenhuizen

80

70

77

59

90

75

Luxwoude

78

74

63

74

70

69

Nij Beets

86

81

75

72

84

79

Siegerswoude

91

82

75

69

74

75

Terwispel

81

77

66

51

66

57

Tijnje

82

68

71

66

82

78

Ureterp

85

86

60

59

80

74

Wijnjewoude

84

83

79

77

88

88

82,6

78,8

70,9

66,9

78,8

77,0

Opsterland

Op alle fronten is de tevredenheid over de verkeersveiligheid in Opsterland iets gestegen ten opzichte van 2009. Ruim driekwart van de automobilisten en voetgangers en tweederde van de fietsers is de tevreden over de verkeersveiligheid in het dorp. In Beetsterzwaag- Olterterp en in Ureterp zijn relatief gezien de minste respondenten tevreden over de verkeersveiligheid voor fietsers. In Jonkerslân zijn relatief gezien de minste respondenten tevreden over de verkeersveiligheid voor voetgangers.


Hoofdstuk 7 Voorzieningen Basisvoorzieningen zijn algemeen toegankelijke voorzieningen die in een gemeente minimaal aanwezig moeten zijn om inwoners de mogelijkheden te bieden om zich te kunnen ontwikkelen/vormen en om elkaar te ontmoeten. Basisvoorzieningen dragen bij aan de zelfredzaamheid van inwoners en de sociale cohesie in de gemeente. Om bovenstaande te illustreren volgen hieronder vijf basisfuncties1: • mensen moeten elkaar kunnen ontmoeten • men moet goed kunnen wonen • zorg moet bereikbaar zijn • onderwijs dient bereikbaar te zijn • men moet kunnen sporten. Deze basisvoorzieningen zijn belangrijk in het dagelijks leven van de inwoners van Opsterland. Om te onderzoeken hoe het gesteld is met de huidige voorzieningen in de gemeente hebben we vragen gesteld over de bereikbaarheid, kwaliteit en de aansluiting bij de behoefte van een aantal voorzieningen. Om de voorzieningen te ordenen, zijn ze onderverdeeld in een aantal functies. Hieronder staan de voorzieningen schematisch weergegeven. Functies

Voorzieningen

Ontmoeting

Dorpshuis, multifunctionele voorzieningen, speel- en vermaakmogelijkheden voor peuters, kinderen en jongeren

Onderwijs

Kinderopvang, basisscholen en peuterspeelzaalwerk

Zorg

Medische voorzieningen, voorzieningen voor ouderen en gehandicapten, Informatiepunt Wmo, dorpssteunpunt

Vrijetijdsbesteding

muziekschool en bibliotheek, sportvoorzieningen, culturele voorzieningen, dagelijkse boodschappen, recreatie en toerisme

Bereikbaarheid

Openbaar vervoer, buurtbus, plusbus


47

Ontmoeting Dorpshuis en multifunctioneel centrum De respondenten is gevraagd of zij tevreden zijn over het dorpshuis en of zij het eens zijn met de stelling dat een dorpshuis of multifunctioneel centrum onmisbaar is voor het dorp. Tabel 7.1: (zeer) tevreden over dorpshuis en (helemaal) eens met de stelling “Een dorpshuis of multifunctioneel centrum is onmisbaar voor mijn dorp” (zie vragenlijst: vragen 39 en 48) Dorpsnaam

48

(zeer) tevreden over dorpshuis

Dorpshuis/MFC onmisbaar

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

67

77

89

91


98

92

94

94

Frieschepalen

97

82

93

88

Gorredijk

82

90

87

90

Hemrik

98

85

97

96

Jonkerslân

98

95

93

91

Langezwaag

96

96

95

86

Lippenhuizen

90

54

89

96

Luxwoude

74

98

97

95

Nij Beets

85

92

95

94

Siegerswoude

100

96

74

86

Terwispel

85

88

95

94

Tijnje

92

98

96

91

Ureterp

89

92

92

96

Wijnjewoude

98

96

92

94

Opsterland

91

88,2

92

92,5

Men is net als in 2009 (zeer) tevreden over het dorpshuis. Dit percentage is zelfs licht gestegen ten opzichte van 2009 (+3%). De meest in het oogspringende stijging is te zien in Lippenhuizen. Hier is opvallende genoeg de tevredenheid over het dorpshuis met 36 procent gestegen. Dit is mogelijk een gevolg van de opknapbeurt die het dorpshuis ondergaan heeft. In Luxwoude zijn de respondenten een stuk minder te spreken over het dorpshuis. Het percentage (zeer) tevreden respondenten is hier gedaald met 24 procent. Het grootste gedeelte van de respondenten geeft aan dat een dorpshuis onmisbaar is voor het dorp (92%). In Luxwoude zijn relatief gezien veel respondenten ontevreden over het dorpshuis, 97 procent geeft echter aan dat een dorpshuis in Luxwoude onmisbaar is. Wat verder opvalt is dat in Siegerswoude ruim een kwart van de respondenten aangeeft dat een dorpshuis niet onmisbaar is.


Speel- en vermaakmogelijkheden Omdat peuters, kinderen en jongeren verschillende behoeften hebben wat betreft speel- en vermaakmogelijkheden, is een uitsplitsing gemaakt tussen deze drie groepen. Hoe tevreden is men over de speel- en vermaakmogelijkheden in het eigen dorp? Tabel 7.2: (zeer) tevreden over de speel- en vermaakmogelijkheden in het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 24) Dorpsnaam

Peuters

Kinderen

Jongeren

Bakkeveen

61

73

34


98

100

61

Frieschepalen

87

89

50

Gorredijk

70

76

40

Hemrik

87

90

57

Jonkerslân

94

93

39

Langezwaag

87

77

48

Lippenhuizen

81

81

50

Luxwoude

70

76

40

Nij Beets

88

84

50

Siegerswoude

73

73

31

Terwispel

84

84

42

Tijnje

96

93

54

Ureterp

85

89

62

Wijnjewoude

79

80

35

84 (73,9% in 2009)

85 (75,4% in 2009)

47 (38,1% in 2009)

Opsterland

Uit bovenstaande tabel blijkt dat de tevredenheid over de speel- en vermaakmogelijkheden voor peuters, kinderen en jongeren gestegen is onder de respondenten. In alle drie de categorieën is een stijging van ongeveer tien procent te zien. In Bakkeveen waardeert men de speel- en vermaakmogelijkheden opvallend laag. Daarnaast valt het op dat men net als in 2009 relatief ontevreden is over de speel- en vermaakmogelijkheden voor jongeren. In Siegerswoude zijn de respondenten hierover het minst tevreden. De respondenten die (zeer) ontevreden zijn over de speel- en vermaakmogelijkheden geven vooral aan dat de breedte van het aanbod te wensen overlaat. Daarnaast wordt relatief vaak aangeven dat de speel- en vermaakmogelijkheden niet aansluiten op de behoeft. In vergelijking met 2009 zijn de redenen van de ontevredenheid niet noemenswaardig veranderd.


49

Tabel 7.3: oorzaken ontevredenheid over speel- en vermaakmogelijkheden (zie vragenlijst: vraag 24B)

50

Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid

Breedte aanbod

Aansluiting behoefte

Veiligheid

Bakkeveen

0

6

36

22

0


2

2

26

13

Frieschepalen

3

5

30

10

2

Gorredijk

5

6

34

11

5

Hemrik

2

6

27

12

9

Jonkerslân

0

7

35

16

7

Langezwaag

0

0

27

10

10

Lippenhuizen

0

2

28

17

0

Luxwoude

5

3

33

16

7

Nij Beets

3

5

32

10

2

Siegerswoude

0

0

26

23

7

Terwispel

4

1

37

13

4

Tijnje

1

1

27

11

7

Ureterp

3

5

21

13

7

Wijnjewoude

4

4

26

19

5

2,6%

3,7%

29,2%

13,7%

5,0%

Opsterland

6


Onderwijs Kinderopvang Slechts 19 respondenten hebben hun mening gegeven over de over de mate van tevredenheid over de kinderopvang. De meerderheid van de respondenten is tevreden. Bij de vraag over de betaalbaarheid van de kinderopvang heeft ruim een kwart aangegeven hier ontevreden over te zijn. Hier kunnen echter geen conclusies aan verbonden worden gezien het geringe aantal respondenten dat deze vraag beantwoord heeft.

Peuterspeelzalen Maar weinig respondenten (70 personen) hebben hun mening gegeven over hun tevredenheid over de peuterspeelzalen, de hieronder genoemde cijfers geven dus slechts een indicatie. Tabel 7.4: (zeer) tevreden over de peuterspeelzalen in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 22B) Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid

Betaalbaarheid

Bakkeveen

100

100

67


100

100

100

Frieschepalen

100

100

50

Gorredijk

80

100

40

Hemrik

100

80

40

Jonkerslân

100

100

80

Langezwaag

75

100

75

Lippenhuizen

83

100

67

Luxwoude

100

71

86

Nij Beets

100

100

60

Siegerswoude

100

100

100

Terwispel

100

100

100

Tijnje

100

100

80

Ureterp

100

100

33

Wijnjewoude

100

100

75

Opsterland

95,7

95,7

68,5

Over de kwaliteit van de peuterspeelzalen is men over het algemeen zeer tevreden. In Gorredijk, Langezwaag en Lippenhuizen zijn de percentages lager dan in de andere dorpen. Over de bereikbaarheid van de peuterspeelzalen is men over het algemeen ook zeer tevreden. Het is opvallend dat in Luxwoude een kleine dertig procent ontevreden is over de bereikbaarheid van de peuterspeelzalen. In tegenstelling tot de kwaliteit en de bereikbaarheid, scoort de betaalbaarheid van de peuterspeelzalen een stuk lager. Vooral in Gorredijk, Hemrik en Ureterp is men hierover relatief ontevreden. Ook in Frieschepalen is de helft van de respondenten ontevreden over de betaalbaarheid van de peuterspeelzalen. Hier staat tegenover dat in Beetsterzwaag-Olterterp, Siegerswoude en Terwispel alle respondenten hebben aangegeven tevreden te zijn over de betaalbaarheid van de peuterspeelzalen.


51

Basisonderwijs Relatief weinig respondenten (256 personen) hebben hun mening gegeven over hun tevredenheid over het basisonderwijs, de hier onder genoemde cijfers geven dus slechts een indicatie. Tabel 7.5: (zeer) tevreden over het basisonderwijs in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 23B) Dorpsnaam

52

Kwaliteit

Bereikbaarheid

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

92

79

91

97


100

91

100

96

Frieschepalen

100

83

100

95

Gorredijk

100

87

100

100

Hemrik

85

92

95

100

Jonkerslân

100

85

100

100

Langezwaag

92

78

100

97

Lippenhuizen

100

79

100

98

Luxwoude

89

56

100

91

Nij Beets

93

94

100

98

Siegerswoude

80

90

60

100

Terwispel

93

76

100

95

Tijnje

95

73

100

95

Ureterp

100

98

100

100

Wijnjewoude

91

95

100

98

93,4

85,3

98,4

97,4

Opsterland

Net als in 2009 is men zeer tevreden over de bereikbaarheid van het basisonderwijs in Opsterland. Over de kwaliteit van het onderwijs is de meerderheid van de respondenten ook zeer tevreden. In vergelijking met 2009 is de mate van tevredenheid over de kwaliteit van het onderwijs gestegen. Vooral in Luxwoude zijn relatief meer respondenten tevreden over de kwaliteit van het basisonderwijs dan in 2009.


Zorg Medische voorzieningen Hoe tevreden zijn de Opsterlanders over de artsen, apotheken en andere medische voorzieningen? Tabel 7.6: (zeer) tevreden over de medische voorzieningen in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 34) Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

91

94

96

97


92

94

94

99

Frieschepalen

83

93

82

90

Gorredijk

84

90

92

94

Hemrik

95

96

90

89

Jonkerslân

93

100

88

96

Langezwaag

92

100

90

98

Lippenhuizen

85

93

80

93

Luxwoude

88

96

85

93

Nij Beets

90

92

96

98

Siegerswoude

67

92

64

93

Terwispel

94

93

94

94

Tijnje

96

97

96

97

Ureterp

98

96

98

95

Wijnjewoude

89

92

95

96

89,6

93,9

90,7

95,3

Opsterland

De inwoners van de gemeente Opsterland zijn (zeer) tevreden over de medische voorzieningen in hun gemeente. De gemiddelde tevredenheid over de kwaliteit en de bereikbaarheid van de medische voorzieningen is echter wel licht gedaald ten opzichte van 2009. In Siegerswoude is de tevredenheid over de kwaliteit en de bereikbaarheid van de medische voorzieningen met respectievelijk 25 procent en 29 procent gedaald. In de andere dorpen was deze daling minder sterk.


53

Voorzieningen voor ouderen en gehandicapten De respondenten is gevraagd of er voldoende voorzieningen voor ouderen en gehandicapten zijn om zelfstandig in het dorp te blijven wonen. In totaal gaven 654 respondenten hun mening: Tabel 7.7: respondenten die vinden dat er voldoende voorzieningen voor ouderen en gehandicapten zijn om zelfstandig in het dorp te blijven wonen, in % (vragenlijst: vraag 37) Dorpsnaam

54

Voldoende voorzieningen voor ouderen en gehandicapten 2013

2009

Bakkeveen

18

42


77

70

Frieschepalen

32

26

Gorredijk

77

83

Hemrik

36

16

Jonkerslân

21

15

Langezwaag

11

18

Lippenhuizen

40

57

Luxwoude

13

10

Nij Beets

55

55

Siegerswoude

12

11

Terwispel

10

12

Tijnje

63

53

Ureterp

91

86

Wijnjewoude

33

53

43,0

47,0

Opsterland

Ruim twee vijfde van de respondenten is van mening dat er voldoende voorzieningen zijn voor ouderen en gehandicapten om zelfstandig in het dorp te blijven wonen. Net als in 2009 is dit percentage het grootst in de grote kernen; Beetsterzwaag-Olterterp, Gorrredijk en Ureterp. In de kleinere dorpen is men over het algemeen van mening dat er onvoldoende voorzieningen zijn voor ouderen en gehandicapten om zelfstandig te kunnen blijven wonen. De mening over voorzieningen voor ouderen en gehandicapten is ook uitgesplitst per leeftijdgroep: Tabel 7.8: respondenten die vinden dat er voldoende voorzieningen voor ouderen en gehandicapten zijn om zelfstandig in het dorp te blijven wonen, uitgesplitst naar leeftijd, in % (zie vragenlijst: vraag 37) Leeftijdscategorie

16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

75 +

Voldoende

38%

43%

41%

34%

45%

47%

56%


Wat opvalt aan bovenstaande percentages is dat deze relatief laag zijn. In veel leeftijdscategorieën is meer dan de helft van de respondenten van mening dat er onvoldoende voorzieningen zijn voor ouderen en gehandicapten om zelfstandig in het dorp te blijven wonen. De grootste ontevredenheid bestaat onder de respondenten in de leeftijdscategorie van 45 t/m 54 jaar. De respondenten die ontevreden zijn, hebben ook aangegeven op welk gebied er iets ontbreekt aan deze voorzieningen in het dorp. Zij konden kiezen uit zes antwoordcategorieën, waarbij meer dan één antwoord gegeven mocht worden: Tabel 7.9: ontbrekende aspecten bij onvoldoende voorzieningen voor ouderen en gehandicapten om zelfstandig in het dorp te blijven wonen, in % (zie vragenlijst: vraag 37B) Dorpsnaam

Kwaliteit en Kwaliteit en aanbod zorg aanbod woningen

Kwaliteit en aanbod activiteiten

Kwaliteit en aanbod voor zieningen*

Kwaliteit en Kwaliteit en aanbod vervoer aanbod informatie en advies

Bakkeveen

82

36

9

9

0

9

Beetsterzwaag-Olterterp

44

34

24

12

15

10

Frieschepalen

45

9

18

45

36

36

Gorredijk

59

24

21

18

32

6

Hemrik

55

18

18

32

32

5

Jonkerslân

71

33

33

25

29

8

Langezwaag

76

14

24

10

14

10

Lippenhuizen

65

33

30

20

28

9

Luxwoude

71

13

21

8

4

13

Nij Beets

77

5

23

14

14

18

Siegerswoude

67

30

40

19

19

7

Terwispel

53

7

27

27

27

13

Tijnje

75

0

0

0

25

25

Ureterp

69

26

17

19

14

17

Wijnjewoude

64

23

25

18

20

11

Opsterland

65

25

22

22

21

9

Opsterland 2009

59

28

18

22

21

12

* Voorzieningen: klussendienst, personenalarmering, maaltijdservice, woningaanpassing Het merendeel van de respondenten is van mening dat er aspecten ontbreken op het gebied van de kwaliteit en het aanbod van de woningen voor ouderen en gehandicapten. Het valt op dat in Frieschepalen en Gorredijk dit aspect veel minder vaak genoemd wordt als zijnde ontbrekend. Relatief gezien wordt het minst vaak de kwaliteit en het aanbod van informatie en advies genoemd als ontbrekend aspect. De verschillen tussen de dorpen onderling zijn groot als het gaat om bovenstaande tabel. Uit tabel 7.8 blijkt dat in Langezwaag, Siegerswoude en Terwispel relatief gezien de meeste respondenten van mening zijn dat er onvoldoende voorzieningen in het dorp aanwezig zijn voor ouderen en gehandicapten. Uit tabel 7.10 blijkt dat men in deze dorpen vooral aspecten mist die betrekking hebben op woningen, zorg en activiteiten.


55

Dorpssteunpunt De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) gaat er vanuit dat ondersteunende activiteiten beter tot hun recht komen als ze worden uitgevoerd op lokaal niveau. Relatief veel respondenten gaven aan dat de vraag over het dorpssteunpunt niet van toepassing is. Daarom wordt in de onderstaande tabel eerst per dorp vermeld welk percentage respondenten aangeeft dat de vraag ‘niet van toepassing’ is. Van de respondenten die wel een mening hadden over het dorpssteunpunt in het dorp, wordt vervolgens in de tweede kolom per dorp aangegeven welk percentage respondenten (zeer) tevreden is over het dorpssteunpunt. Tabel 7.10: (zeer) tevreden over dorpssteunpunt in eigen dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 39E)

56

Dorpsnaam

Niet van toepassing

(zeer) tevreden

Bakkeveen

100

0


87

50

Frieschepalen

96

75

Gorredijk

97

67

Hemrik

98

100

Jonkerslân

97

67

Langezwaag

90

100

Lippenhuizen

89

71

Luxwoude

97

100

Nij Beets

92

86

Siegerswoude

98

0

Terwispel

98

0

Tijnje

94

67

Ureterp

97

67

Wijnjewoude

95

100

Opsterland

88

63

Slechts 61 respondenten hebben een mening gegeven over het dorpssteunpunt. De andere respondenten hebben aangegeven dat deze vraag niet van toepassing is. Bovenstaande percentages geven daarom slechts een indicatie.


Informatiepunt Wmo Bij het Informatiepunt Wmo kan men terecht voor informatie over wonen, welzijn en zorg. Het Informatiepunt Wmo geeft informatie en advies en helpt bij het aanvragen van voorzieningen. Om in kaart te brengen hoeveel Opsterlanders bekend zijn met het Informatiepunt Wmo, is de respondenten gevraagd naar de bekendheid en gebruik van het Informatiepunt Wmo. Tabel 7.11: bekendheid met en gebruik van het Informatiepunt Wmo, in % (zie vragenlijst: vraag 36) Dorpsnaam

Wel bekend, geen gebruik van gemaakt

Bekend, wel gebruik van gemaakt

Onbekend

Bakkeveen

33

9

59


40

6

54

Frieschepalen

48

5

48

Gorredijk

47

13

40

Hemrik

24

4

71

Jonkerslân

20

5

75

Langezwaag

30

0

71

Lippenhuizen

39

8

54

Luxwoude

53

4

42

Nij Beets

39

7

54

Siegerswoude

41

4

56

Terwispel

22

6

73

Tijnje

37

10

53

Ureterp

45

10

45

Wijnjewoude

43

5

53

39,4

6,7

54,6

Opsterland

Gemiddeld is een kleine 40 procent van de Opsterlanders bekend met het Informatiepunt Wmo, zeven procent maakt daarnaast wel eens gebruik van de dienstverlening van het Informatiepunt. In vergelijking met 2009 is het percentage respondenten dat bekend is met het Informatiepunt, sterk gedaald (-20%). Luxwoude heeft relatief gezien de meeste respondenten die bekend zijn met het Informatiepunt (53%). In Jonkerslân en Terwispel wonen relatief de minste respondenten die bekend zijn met het Informatiepunt met respectievelijk 20 en 22 procent. In Gorredijk hebben relatief gezien de meeste respondenten wel een gebruik gemaakt van het informatiepunt. Wat verder opvalt in bovenstaande tabel is dat in Langezwaag niemand heeft aangegeven wel eens gebruik te maken van het Informatiepunt.


57

Tevens is onderzocht hoe het gesteld is met de bekendheid van het Informatiepunt Wmo onder de verschillende leeftijdscategorieën: Tabel 7.12: bekendheid met en gebruik van het Informatiepunt Wmo per leeftijdscategorie, in % (zie vragenlijst: vraag 36) Leeftijd

Wel bekend, geen gebruik

Bekend en gebruik

Onbekend

16 - 24 jaar

21%

0%

79%

25 - 34 jaar

39%

6%

55%

35 - 44 jaar

54%

4%

42%

45 - 54 jaar

65%

3%

32%

55 - 64 jaar

64%

8%

28%

65 - 74 jaar

60%

8%

32%

75 jaar en ouder

43%

30%

28%

Ruim een derde van de respondenten van 75 jaar en ouder maakt wel eens gebruik van het Informatiepunt Wmo. In de lagere leeftijdscategorieën is men minder bekend met het Infomatiepunt en maakt men hier ook minder gebruik van. Vooral in de leeftijdscategorie 16 t/m. 24 jaar is de onbekendheid groot.

58


Vrije tijd Muziekonderwijs en bibliotheek In dit onderzoek hebben 553 respondenten een mening gegeven over het muziekonderwijs in de gemeente en 859 gaven hun mening over de bibliotheken in de gemeente. Tabel 7.13: (zeer) tevreden over het muziekonderwijs en de bibliotheek in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 28) Dorpsnaam

Muziekonderwijs

Bibliotheek

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

64

59

65

55


93

93

73

92

Frieschepalen

74

79

82

92

Gorredijk

85

92

97

98

Hemrik

79

82

87

86

Jonkerslân

90

95

93

96

Langezwaag

79

62

88

82

Lippenhuizen

73

80

92

93

Luxwoude

71

74

84

81

Nij Beets

75

77

59

71

Siegerswoude

67

65

76

73

Terwispel

88

72

99

93

Tijnje

85

80

85

83

Ureterp

85

88

95

94

Wijnjewoude

69

78

73

78

Opsterland

79

79,9

85

85,7


59

Sportvoorzieningen In 2009 waren de respondenten over het algemeen (zeer) tevreden over de sportvoorzieningen in de gemeente. Onderstaande tabel geeft de huidige stand van zaken weer. Tabel 7.14: (zeer) tevreden over de sportvoorzieningen in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 25)

60

Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid


Bakkeveen

48

64

50


76

76

72

Frieschepalen

55

55

48

Gorredijk

74

77

72

Hemrik

69

72

69

Jonkerslân

68

67

68

Langezwaag

75

80

71

Lippenhuizen

67

63

54

Luxwoude

52

43

47

Nij Beets

74

75

70

Siegerswoude

52

51

51

Terwispel

73

80

70

Tijnje

78

82

77

Ureterp

76

76

68

Wijnjewoude

63

66

59

68,1 (87,8% in 2009)

69,5 (91,2% in 2009)

63,9 (85,3% in 2009)

Opsterland


Culturele voorzieningen De respondenten is gevraagd hoe tevreden men is over de culturele voorzieningen in de gemeente. In dit onderzoek hebben 1.017 respondenten hun mening gegeven over deze voorzieningen. Tabel 7.15: (zeer) tevreden over de culturele voorzieningen in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 27) Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid


Bakkeveen

61

63

57


84

93

83

Frieschepalen

73

65

71

Gorredijk

81

92

78

Hemrik

75

76

66

Jonkerslân

86

86

81

Langezwaag

79

86

70

Lippenhuizen

72

83

70

Luxwoude

65

66

63

Nij Beets

78

86

78

Siegerswoude

67

61

61

Terwispel

70

91

72

Tijnje

81

86

80

Ureterp

69

75

68

Wijnjewoude

75

82

70

Opsterland

75

82

73

Tabel 7.16: (zeer) tevreden over de culturele voorzieningen in de gemeente, per leeftijdscategorie in % (zie vragenlijst: vraag 27) Leeftijd

Kwaliteit

Bereikbaarheid

Aansluiting bij behoefte

16 - 24 jaar

69

66

61

25 - 34 jaar

73

77

68

35 - 44 jaar

75

84

73

45 - 54 jaar

75

81

71

55 - 64 jaar

75

87

77

65 - 74 jaar

78

86

76

75 jaar en ouder

89

90

86


61

Dagelijkse boodschappen In de meeste dorpen in Opsterland is er de mogelijkheid om de dagelijkse boodschappen te doen. Zo niet, dan kunnen deze in een buurdorp worden gehaald. Hoe tevreden is men over de mogelijkheden om boodschappen te doen binnen de regio? Tabel 7.17: (zeer) tevreden over de mogelijkheden voor het doen van dagelijkse boodschappen in de regio, in % (zie vragenlijst: vraag 20)

62

Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid

Betaalbaarheid

Bakkeveen

96

98

89


94

96

96

Frieschepalen

86

71

81

Gorredijk

99

97

97

Hemrik

86

66

87

Jonkerslân

95

90

95

Langezwaag

85

83

90

Lippenhuizen

99

95

91

Luxwoude

85

74

79

Nij Beets

88

95

76

Siegerswoude

87

82

85

Terwispel

95

89

92

Tijnje

75

84

74

Ureterp

96

99

87

Wijnjewoude

83

92

76

Opsterland

89

88

85

88,5

87,4

86,5

2009

De meeste respondenten zijn net als in 2009 tevreden over de mogelijkheden om de dagelijkse boodschappen te doen binnen de regio. De gemiddelde percentages zijn vergelijkbaar met die van 2009 en er zijn geen opmerkelijke verschillen. In Frieschepalen en Hemrik is men minder tevreden over de mogelijkheden om de dagelijkse boodschappen te doen in de eigen regio. In beide dorpen is geen supermarkt aanwezig. In Tijnje is een relatief grote groep ontevreden over de kwaliteit en de betaalbaarheid (25%). Oudere respondenten, respondenten met een lichamelijke beperking en respondenten zonder auto of rijbewijs zijn niet vaker ontevreden over de mogelijkheden voor dagelijkse boodschappen.


Recreatie en toerisme Tabel 7.18: (zeer) tevreden over de recreatieve voorzieningen in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 26) Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid


Bakkeveen

80

91

83


74

88

84

Frieschepalen

65

65

63

Gorredijk

68

74

72

Hemrik

76

86

76

Jonkerslân

81

81

74

Langezwaag

80

72

67

Lippenhuizen

86

86

79

Luxwoude

58

60

57

Nij Beets

73

79

74

Siegerswoude

72

82

74

Terwispel

72

74

70

Tijnje

73

79

70

Ureterp

68

73

69

Wijnjewoude

70

81

77

Opsterland

72

78

73

87,9

89,9

86,1

2009

In de meeste dorpen zijn de respondenten tevreden over de mogelijkheden om te recreëren. Toch is dit percentage op alle fronten gedaald ten opzichte van 2009. Als het gaat om de kwaliteit van de recreatieve voorzieningen, is de sterkste daling te zien. In Luxwoude geven de minste respondenten aan tevreden te zijn over de recreatieve voorzieningen. In Lippenhuizen is men relatief tevreden over de kwaliteit van de recreatieve voorzieningen. In Bakkeveen is men vooral positief over de bereikbaarheid van de recreatieve voorzieningen.


63

BEREIKBAARHEID (Openbaar) Vervoer Om in kaart te brengen hoe tevreden men is met de voorzieningen op het gebied van bereikbaarheid, is gevraagd naar de mening over het reguliere openbare vervoer, buurtbus en de plusbus. Hieronder wordt eerst geïnventariseerd hoeveel respondenten gebruik maken van deze voorzieningen. Tabel 7.19: respondenten die soms of vaak gebruik maken van het (openbaar) vervoer, in % (zie vragenlijst: vraag 29)

64

Dorpsnaam

Openbaar vervoer

Buurtbus

Plusbus

Bakkeveen

11

2

0


25

2

5

Frieschepalen

13

0

0

Gorredijk

31

4

2

Hemrik

10

5

1

Jonkerslân

21

2

0

Langezwaag

28

2

2

Lippenhuizen

24

1

0

Luxwoude

15

2

1

Nij Beets

21

1

1

Siegerswoude

24

2

0

Terwispel

22

0

1

Tijnje

18

8

2

Ureterp

14

1

8,

Wijnjewoude

20

4

0

Opsterland

20

3

2

25,9

4,6

3,0

2005

Gemiddeld maakt een vijfde van de respondenten gebruik van de reguliere busdiensten. Van de buurtbus en de plusbus maken veel minder respondenten gebruik. In vergelijking met de percentages uit 2009 is het gebruik van de openbare vervoersmiddelen licht gedaald. De verschillen tussen de dorpen zijn groot. Zo maakt in Tijnje acht procent van de respondenten wel eens gebruik van de buurtbus en in Ureterp maakt acht procent van de respondenten wel eens gebruik van de plusbus. Ter vergelijking: in Frieschepalen maakt geen van de respondenten gebruik van de buurt- of plusbus.


Het gebruik van het openbaar vervoer ligt relatief laag in Opsterland. Dit kan te maken hebben met het feit dat de minimumleeftijd voor deelname aan dit onderzoek 16 jaar was. Juist relatief veel jongeren die naar de middelbare school aan (13-18 jaar), maken gebruik van het openbaar vervoer. Deze bewoners vallen echter buiten dit onderzoek. Dit komt duidelijk naar voren in tabel 7.22. Hierin wordt onderzocht of bepaalde leeftijdscategorieën vaker gebruik maken van het openbaar vervoer: Tabel 7.20: respondenten die soms of vaak gebruik maken van het (openbaar) vervoer per leeftijdcategorie, in % (zie vragenlijst: vraag 29) Leeftijd

Openbaar vervoer

Plusbus

Buurtbus

16 - 24 jaar

69

1

4

25 - 34 jaar

12

1

2

35 - 44 jaar

11

0

0

45 - 54 jaar

16

1

3

55 - 64 jaar

17

0

2

65 - 74 jaar

17

3

4

75 jaar en ouder

18

18

6

De jongste respondenten zijn sterkt vertegenwoordigd als het gaat om het wel of geen gebruikmaken van het openbaar vervoer (69%). In andere leeftijdscategorieën geven de respondenten relatief vaker aan gebruik te maken van het reguliere openbaar vervoer, dan van de andere vervoersmogelijkheden. Daarnaast valt op in bovenstaande tabel dat vooral respondenten van 75 jaar en ouder gebruik maken van de Plusbus en Buurtbus.


65

Aan de respondenten is tevens gevraagd hoe tevreden ze zijn over de vervoersmogelijkheden: Tabel 7.21: (zeer) tevreden over de vervoersmogelijkheden, % (zie vragenlijst: vraag 30)

66

Dorpsnaam

Kwaliteit

Bereikbaarheid

Frequentie

Bakkeveen

79

63

40


100

97

74

Frieschepalen

84

75

64

Gorredijk

90

92

73

Hemrik

61

24

31

Jonkerslân

83

67

70

Langezwaag

93

93

86

Lippenhuizen

89

76

68

Luxwoude

50

23

25

Nij Beets

87

67

41

Siegerswoude

95

77

61

Terwispel

95

68

71

Tijnje

83

76

65

Ureterp

79

70

62

Wijnjewoude

74

70

51

Opsterland

83

71

59

83,9

76,9

64,2

2009

De respondenten zijn iets minder tevreden over de vervoersmogelijkheden dan in 2009.


Missen van een voorziening Aan de respondenten is gevraagd of ze een voorziening missen in het eigen dorp en zo ja, welke voorziening dit is: Tabel 7.22: respondenten die aangeven voorzieningen te missen in eigen dorp, in % en het soort voorzieningen (zie vragenlijst: vraag 40) Dorpsnaam

% mist een voorziening in 2013

% mist een voorziening in 2009

Gemiste voorziening meest genoemd

Gemiste voorziening vaak genoemd

Bakkeveen

42

42

Sportfaciliteiten

Voorzieningen voor jongeren


27

34

Breder winkelaanbod (o.a. slager, groenteboer, kledingwinkels)

Bank

Frieschepalen

48

59

Supermarkt, winkel(s)

Geldautomaat, sportvoorzieningen

Gorredijk

32

32

Voorzieningen/activiteiten voor jongeren

Uitgaansgelegenheden, sportvoorzieningen

Hemrik

49

50

Winkel(s), supermarkt

Busverbinding

Jonkerslân

36

32

Basisschool

Winkel

Langezwaag

42

50

Winkel/supermarkt

Geldautomaat

Lippenhuizen

34

42

Sportzaal (sport- of gymgelegenheid)

Winkels, geldautomaat

Luxwoude

41

46

Supermarkt/winkel

Geldautomaat

Nij Beets

28

30

Sportvoorzieningen (o.a. sporthal)

Doorgaande vaarroute (kanaal), MFC

Siegerswoude

36

34

Winkel(s)

Supermarkt

Terwispel

31

38

Supermarkt/winkels

Voorzieningen voor jongeren

Tijnje

34

42

Goede supermarkt

Goede sporthal/gymzaal, nieuw mfc/mfa

Ureterp

43

38

Winkels (o.a. drogist, Hema)

Fitness centrum

Wijnjewoude

30

29

Voorzieningen/activiteiten jongeren

Winkels, grote/goede supermarkt

Opsterland

36

39

Winkels/supermarkt

Geldautomaat

Over het algemeen wordt vooral een supermarkt en/of een winkel gemist in de dorpen. Vooral in de kleinere dorpen is dit het geval. Daarnaast wordt vaak aangegeven dat men sportvoorzieningen en voorzieningen voor jongeren mist in het dorp. In Tijnje valt op dat men vooral kwaliteit mist bij de bestaande voorzieningen (supermarkt en sporthal). In Jonkerslân hebben relatief veel respondenten aangegeven de basisschool te gaan missen. In de laatste kolom van bovenstaande tabel wordt duidelijk dat men in veel dorpen een geldautomaat mist. In Nij Beets wordt vaak aangegeven dat men een doorgaande vaarroute mist in het dorp.


67

Hoofdstuk 8 De fysieke omgeving Naast veiligheid en voorzieningen bepaalt de fysieke omgeving voor een groot gedeelte de leefbaarheid in een dorp. Over dit onderwerp zijn een aantal specifieke vragen gesteld in de dorpsspiegel. Hierbij ging het onder andere over de kwaliteit van de straatverlichting, groenvoorzieningen, wegen, fiets- en wandelpaden. Tot slot is gevraagd naar de mate van tevredenheid over de parkeermogelijkheden in het dorp.

Straatverlichting Veel of weinig verlichting hangt samen met gevoelens van onveiligheid (zie Hoofdstuk 6). In onderstaande tabel worden de resultaten van 2013 vergeleken met die van 2009. Tabel 8.1: (zeer) tevreden over de straatverlichting binnen de kern en in het buitengebied van het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 16) Dorpsnaam

68

Binnen de kern

In het buitengebied

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

98

96

82

73


89

94

79

75

Frieschepalen

94

93

55

57

Gorredijk

91

94

77

78

Hemrik

87

90

63

62

Jonkerslân

84

87

63

62

Langezwaag

92

91

58

66

Lippenhuizen

94

91

76

67

Luxwoude

86

87

53

54

Nij Beets

93

94

58

59

Siegerswoude

83

87

58

62

Terwispel

92

86

56

64

Tijnje

99

95

69

67

Ureterp

93

90

75

65

Wijnjewoude

97

93

62

62

92,2

92,1

64,7

66,0

Opsterland

Over de verlichting binnen de kern is net als in 2009 meer dan 90 procent van de respondenten tevreden. In het buitengebied is men minder tevreden over de straatverlichting. Ook dit komt overeen met 2009. In Frieschepalen zijn relatief gezien de meeste respondenten in het buitengebied ontevreden over de straatverlichting. In Bakkeveen is men daarentegen relatief tevreden over de verlichting in het buitengebied.


Groenvoorzieningen Er zijn verschillende aspecten rondom groenvoorziening waar men ontevreden of tevreden over kan zijn. Hoe beoordeelt men dit in Opsterland? Tabel 8.2: (zeer) tevreden over de groenvoorziening in het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 19) Dorpsnaam

Kwaliteit/onderhoud

Hoeveelheid en spreiding

Aansluiting bij behoefte

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

74

81

89

92

89

88


62

70

89

91

84

91

Frieschepalen

79

79

86

80

84

81

Gorredijk

49

66

80

82

80

78

Hemrik

74

74

85

89

85

86

Jonkerslân

88

86

95

88

93

88

Langezwaag

72

91

90

93

86

92

Lippenhuizen

73

82

83

85

84

87

Luxwoude

74

76

85

90

85

86

Nij Beets

76

76

91

86

90

85

Siegerswoude

76

80

94

89

90

88

Terwispel

74

79

87

92

87

88

Tijnje

70

69

88

85

85

83

Ureterp

86

81

89

82

87

81

Wijnjewoude

71

76

87

85

86

84

72,5

76,6

87,6

86,9

86,2

85,6

Opsterland

Ruim twee derde van de respondenten is tevreden over de kwaliteit van de groenvoorziening in het dorp. De tevredenheid hierover is ten opzichte van 2009 afgenomen met vier procent. In Beetsterzwaag-Olterterp en Gorredijk is men minder tevreden dan in de andere dorpen. In Jonkerslân en Ureterp zijn de respondenten relatief gezien het meest tevreden over de kwaliteit van de groenvoorziening. Als het gaat om de hoeveelheid en spreiding is ruim drie kwart van de respondenten tevreden. Ook als het gaat om de aansluiting bij de behoefte zijn vergelijkbare percentages te zien in de tabel. De mate van tevredenheid over deze onderwerpen is vergelijkbaar met 2009. Daarnaast zijn bij deze onderwerpen de verschillen tussen de dorpen onderling relatief minder dan bij de kolom over kwaliteit/onderhoud.


69

Wegen, fietspaden en wandelpaden/trottoirs Nette en hele wegen en paden bepalen de uitstraling, maar ook de veiligheid van het dorp. In onderstaande tabel staat per dorp vermeld in welke mate men tevreden tot zeer tevreden is over de wegen, fietspaden en wandelpaden. Tabel 8.3: (zeer) tevreden over het onderhoud van wegen, fietspaden en wandelpaden in het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 15) Dorpsnaam

70

Wegen

Fietspaden

Wandelpaden/trottoirs

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

80

79

67

83

74

78


76

69

81

77

55

56

Frieschepalen

85

85

86

87

77

80

Gorredijk

74

82

78

92

44

53

Hemrik

83

86

82

84

71

71

Jonkerslân

76

86

79

85

73

72

Langezwaag

83

80

88

74

69

73

Lippenhuizen

94

91

91

91

84

83

Luxwoude

82

84

72

72

75

70

Nij Beets

65

64

79

80

65

63

Siegerswoude

67

73

76

82

60

64

Terwispel

65

64

78

76

52

64

Tijnje

92

74

82

86

57

45

Ureterp

79

80

82

80

69

64

Wijnjewoude

85

84

76

87

76

83

Opsterland

79

78,0

80

83,0

66

68,0

Drie kwart van de respondenten is (zeer) tevreden over het onderhoud van de wegen en paden in de gemeente Opsterland. Ten opzichte van 2009 zijn hierin geen grote veranderingen opgetreden. Vooral in Lippenhuizen worden van de wegen en paden naar tevredenheid van de respondenten onderhouden. In Beetsterzwaag-Olterterp, Gorredijk en Terwispel is men relatief ontevreden over het onderhoud van de wandelpaden en trottoirs. In vergelijking met 2009 is de tevredenheid hierover iets gedaald.


Parkeren Er zijn verschillende parkeermogelijkheden in de gemeente Opsterland. Is men tevreden over de parkeermogelijkheden in eigen dorp? Zijn er voldoende plaatsen, zijn de plaatsen groot genoeg en is de bereikbaarheid ten opzichte van de winkels goed? Tabel 8.4: (zeer) tevreden over de parkeermogelijkheden in het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 17) Dorpsnaam

Aantal plaatsen

Bereikbaarheid/ligging

Grootte parkeerplaats

2013

2009

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

78

76

94

84

91

89


60

53

77

69

77

66

Frieschepalen

80

72

89

83

84

79

Gorredijk

82

66

92

89

83

72

Hemrik

67

71

80

79

73

67

Jonkerslân

95

78

96

81

96

78

Langezwaag

85

86

88

92

92

85

Lippenhuizen

80

74

87

83

82

74

Luxwoude

87

85

92

89

87

79

Nij Beets

82

72

90

84

82

69

Siegerswoude

88

87

92

91

85

90

Terwispel

78

68

88

89

79

69

Tijnje

87

75

94

88

94

78

Ureterp

76

68

86

85

84

73

Wijnjewoude

83

68

88

80

84

75

80,3

71,2

88,9

83,4

84,5

75,5

Opsterland

Het valt meteen op dat de tevredenheid over de parkeermogelijkheden in het dorp gestegen is ten opzichte van 2009. Als het gaat om het aantal parkeerplaatsen is de grootste stijging in tevredenheid te zien in Jonkerslân (+17%). Ook is men in Jonkerslân relatief gezien beter te spreken over de grootte van de parkeerplaatsen dan in 2009. Bij dit onderwerp was in dit dorp ook de hoogste stijging te zien (+18%).


71

Gladheidsbestrijding Een belangrijk onderdeel van de fysieke omgeving in de wintermaanden is de gladheidsbestrijding. Onderstaande tabel geeft weer hoe tevreden de respondenten zijn over de gladheidsbestrijding zowel in de bebouwde kom als ook buiten de bebouwde kom. Tabel 8.5: (zeer) tevreden over de gladheidsbestrijding in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 33)

72

Dorpsnaam

Binnen de bebouwde kom

Buiten de bebouwde kom

Bakkeveen

51

73


52

61

Frieschepalen

61

72

Gorredijk

60

68

Hemrik

65

69

Jonkerslân

73

57

Langezwaag

75

69

Lippenhuizen

75

75

Luxwoude

68

63

Nij Beets

62

58

Siegerswoude

80

60

Terwispel

71

63

Tijnje

68

74

Ureterp

67

69

Wijnjewoude

69

66

Opsterland

66

67

Enkele zaken vallen op als het gaan om gladheidsbestrijding in Opsterland. In Bakkeveen is het verschil groot tussen de tevredenheid binnen de bebouwde kom en buiten de bebouwde kom. Men is buiten de bebouwde kom relatief meer tevreden over de gladheidsbestrijding dan binnen de bebouwde kom. In Jonkerslân en Siegerswoude is dit verschil ook groot, maar daar is men binnen de bebouwde kom juist meer tevreden over de gladheidsbestrijding.


Hoofdstuk 9 Relatie met de gemeente Voor de gemeente is het nuttig om te weten hoe bewoners aankijken tegen de dienstverlening van de gemeente. Daarom wordt in dit hoofdstuk ingegaan op enkele facetten van de dienstverlening. Vervolgens wordt ingegaan op de dienstverlening van enkele aan de overheid gerelateerde hulpverleningsinstanties: brandweer, ambulance en politie.

Gemeentelijke dienstverlening De respondenten zijn gevraagd naar hun tevredenheid over de relatie met de gemeente: Tabel 9.1: (zeer) tevreden over enkele aspecten van de relatie met de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 38) Dorpsnaam

Betrekken inwoners bij plannen en beleid

Het nakomen van afspraken

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

81

64

64

69


76

79

71

72

Frieschepalen

81

75

81

68

Gorredijk

70

71

72

69

Hemrik

68

66

72

70

Jonkerslân

83

66

86

73

Langezwaag

65

73

72

79

Lippenhuizen

75

73

69

70

Luxwoude

56

66

71

71

Nij Beets

78

77

72

69

Siegerswoude

73

77

69

59

Terwispel

73

69

66

76

Tijnje

71

77

68

73

Ureterp

78

67

72

59

Wijnjewoude

77

81

75

62

73,8

72,5

72,5

69,0

Opsterland


73

Dorpsnaam

74

Informatieverstrekking

Bereikbaarheid van ambtenaren

Dienstverlening

2013

2009

2013

2009

2013

Bakkeveen

76

89

77

81

86


87

89

80

88

92

Frieschepalen

81

88

79

71

87

Gorredijk

89

84

80

79

94

Hemrik

84

85

80

78

85

Jonkerslân

94

88

86

83

93

Langezwaag

89

87

76

77

84

Lippenhuizen

89

93

77

80

87

Luxwoude

76

86

83

80

86

Nij Beets

92

86

78

82

87

Siegerswoude

86

81

77

79

86

Terwispel

85

89

75

79

92

Tijnje

88

92

75

71

86

Ureterp

86

89

80

69

85

Wijnjewoude

88

89

75

74

89

Opsterland

87

87,8

78,4

78,5

88,3

De tevredenheid over de relatie met de gemeente is vergelijkbaar met 2009. De percentages wijken niet noemenswaardig af van de percentages in 2009. De percentages van de dorpen onderling vertonen weinig verandering ten opzichte van 2009 en ten opzichte van elkaar. In Luxwoude is echter een relatief grote daling te zien als het gaat om de tevredenheid van de informatieverstrekking door de gemeenten (-10%).


Brandweer en ambulance De respondenten is gevraagd hoe tevreden men is over de brandweer en ambulance in de gemeente: Tabel 9.2: (zeer) tevreden over brandweer en ambulance in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 35) Dorpsnaam

Brandweer

Ambulance

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

96

90

97

89


100

98

97

98

Frieschepalen

98

98

97

98

Gorredijk

96

99

95

95

Hemrik

98

98

95

93

Jonkerslân

92

98

90

96

Langezwaag

100

93

97

94

Lippenhuizen

95

100

98

96

Luxwoude

90

94

90

100

Nij Beets

97

97

97

94

Siegerswoude

100

98

100

98

Terwispel

98

93

99

92

Tijnje

97

95

97

92

Ureterp

100

99

99

98

Wijnjewoude

89

87

97

96

Opsterland

96

95,7

96

95,0

De gemiddelde tevredenheid over brandweer en ambulance onder de Opsterlandse respondenten is niet veel veranderd ten opzichte van 2009. Daarnaast lijken de verschillen tussen de dorpen onderling in deze tabel ook niet noemenswaardig. Opvallend bij deze vraag was het dat in Wijnjewoude maar liefst elf respondenten hebben aangeven ontevreden te zijn over de brandweer. In de andere dorpen gaven maar één of twee respondenten aan ontevreden te zijn over de brandweer. Als reden werd vooral de bereikbaarheid en wachttijden gegeven.


75

Politie De respondenten is tevens gevraagd naar de mate van tevredenheid over de politie in de gemeente. Tabel 9.3: (zeer) tevreden over politie in de gemeente, in % (zie vragenlijst: vraag 35) Dorpsnaam

76

Politie 2013

2009

Bakkeveen

80

65


83

63

Frieschepalen

88

78

Gorredijk

75

63

Hemrik

84

80

Jonkerslân

84

83

Langezwaag

88

83

Lippenhuizen

77

79

Luxwoude

85

83

Nij Beets

93

77

Siegerswoude

86

77

Terwispel

89

72

Tijnje

89

73

Ureterp

81

50

Wijnjewoude

79

71

83,6

71,0

Opsterland

Ruim vier vijfde van de respondenten is tevreden over de politie. Dit percentage is met ruim tien procent gestegen ten opzichte van 2009. De percentages die in bovenstaande tabel zijn gebaseerd op de mening van de respondenten die ook daadwerkelijk ervaring hebben met de politie. De mensen die aangaven ontevreden te zijn over de politie, gaven hierbij vooral als reden weinig ‘blauw’ op straat te zien.


Hoofdstuk 10 Wonen in Opsterland Om de woonwensen van de Opsterlanders te inventariseren, zijn enkele vragen gesteld over de huidige woonsituatie. Vervolgens is gevraagd of men verhuisplannen heeft, waarop enkele vervolgvragen zijn gesteld over de woonwensen.

Binnen of buiten de bebouwde kom Tabel 10.1: woonachtig binnen of buiten de bebouwde kom, in % (zie vragenlijst: vraag 1) Dorpsnaam

Binnen de bebouwde kom

Buiten de bebouwde kom

Bakkeveen

83

17


95

5

Frieschepalen

66

34

Gorredijk

95

5

Hemrik

52

48

Jonkerslân

62

38

Langezwaag

62

38

Lippenhuizen

66

34

Luxwoude

75

25

Nij Beets

64

36

Siegerswoude

27

73

Terwispel

62

38

Tijnje

73

27

Ureterp

87

13

Wijnjewoude

57

43

Opsterland

69

31

77

Het merendeel van de respondenten woont binnen de bebouwde kom van één van de dorpen. In bovenstaande tabel valt het op dat in Siegerswoude slechts 27 procent van de respondenten heeft aangegeven binnen de bebouwde kom te wonen. In Beetsterzwaag-Olterterp en Gorredijk heeft slechts vijf procent van de respondenten aangegeven in het buitengebied te wonen.


Soort woning Tabel 10.2: woonsituatie van de respondenten, in % (zie vragenlijst: vraag 10) Dorpsnaam

78

Senioren Senioren- Verpleeg- Serviceflat / Vrijstaande Twee onder één kap woning woning met verzorgings- aanleunwo- woning woning ning huis faciliteiten op beg. grond

Rijtjes woning

Appartement Anders /etage woning/ flat

Bakkeveen

0

0

0

0

62

13

21

0

4


0

3

2

0

49

27

8

10

1

Frieschepalen

0

1

0

0

75

22

1

1

0

Gorredijk

1

2

0

2

36

22

23

10

4

Hemrik

0

1

0

0

84

11

0

0

4

Jonkerslân

0

0

0

0

84

13

0

0

3

Langezwaag

0

3

0

0

77

13

0

0

7

Lippenhuizen

0

1

0

0

70

23

3

0

4

Luxwoude

0

1

0

0

78

19

0

0

2

Nij Beets

0

1

0

1

75

13

3

1

6

Siegerswoude

0

0

0

0

86

6

0

0

9

Terwispel

1

1

0

0

75

15

5

0

4

Tijnje

1

5

0

0

74

14

2

1

5

Ureterp

0

7

0

1

47

28

11

3

3

Wijnjewoude

0

1

0

0

69

17

7

2

4

Opsterland

0

2

0

0

68

18

6

2

4

0,5

2

0,1

0,1

64,9

18,9

8,2

2

3,2

2005

Maar liefst 68 procent van de respondenten geeft aan in een vrijstaande woning te wonen. In Siegerswoude is het dit percentage het hoogst met 86 procent. Daarnaast woont 18 procent van de respondenten in een twee onder één kap woning en zes procent in een rijtjeswoning. De andere antwoordmogelijkheden worden relatief gezien minder vaak genoemd. In Siegerswoude worden naast vrijstaande woningen en twee onder één kap woningen geen andere woonsituaties genoemd door de respondenten.


Huur- of koopwoning Volgens de statistische gegevens in Hoofdstuk 1 is 70 procent van de woningen in Opsterland een koopwoning en 30 procent een huurwoning. In onderstaande tabel staan de gegevens van de respondenten van dit onderzoek: Tabel 10.3: woonachtig in huur- of koopwoning, in % (zie vragenlijst: vraag 11) Dorpsnaam

Koopwoning

Huurwoning

2013

2009

2013

2009

Bakkeveen

91

84

9

16


75

77

25

23

Frieschepalen

87

86

13

14

Gorredijk

64

75

36

25

Hemrik

92

87

8

13

Jonkerslân

100

97

0

3

Langezwaag

93

87

7

13

Lippenhuizen

86

85

14

15

Luxwoude

87

87

13

13

Nij Beets

89

85

11

15

Siegerswoude

87

91

13

9

Terwispel

91

90

9

10

Tijnje

79

86

21

14

Ureterp

86

80

14

20

Wijnjewoude

83

82

17

18

Opsterland

84

83,8

16

16,2

De respondenten die hebben meegewerkt aan dit onderzoek, geven vaker aan in een koopwoning te wonen dan de statistische gegevens in Hoofdstuk 1. In Beetsterzwaag-Olterterp, Gorredijk en Tijnje wonen relatief de meeste respondenten in een huurwoning (25%, 36% en 21%).


79

Beoordeling woning Eén van de aspecten die de kwaliteit van leven van burgers sterk bepaalt, is de woning waarin men woont. We vroegen de Opsterlanders hun woning een rapportcijfer tussen de 0 en de 10 te geven. De gemiddelde rapportcijfers staan hieronder per dorp afgedrukt. Tabel 10.4: beoordeling woning, in een rapportcijfer (zie vragenlijst: vraag 13)

80

Dorpsnaam

Gemiddeld rapportcijfer in 2013



Bakkeveen

8,1

8,0

7,9


8,0

7,9

7,8

Frieschepalen

8,0

7,8

7,7

Gorredijk

7,9

7,9

7,6

Hemrik

8,0

7,8

7,8

Jonkerslân

8,2

7,9

7,8

Langezwaag

8,2

8,0

7,7

Lippenhuizen

7,9

7,9

7,4

Luxwoude

8,0

8,0

7,9

Nij Beets

8,0

8,0

7,7

Siegerswoude

8,1

7,6

7,6

Terwispel

7,8

7,7

7,8

Tijnje

7,9

7,9

7,9

Ureterp

8,1

7,8

7,9

Wijnjewoude

7,8

7,9

7,9

Opsterland

8,0

7,9

7,8

In vergelijking met voorgaande dorpsspiegels is een licht stijgende lijn te herkennen als het gaat om de beoordeling van de woning. Hoewel de woonsituaties sterk verschillen, zijn de verschillen tussen de verschillende dorpen onderling zijn niet opvallend.

Tabel 10.5: beoordeling woning in een rapportcijfer, voor verschillende leeftijdscategorieën (zie vragenlijst: vraag 13) Leeftijdscategorie Rapportcijfer

16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

75 +

7,8

7,8

8,0

8,1

8,1

7,9

7,7

Het rapportcijfer dat men aan de woning geeft verschilt niet of nauwelijks tussen de verschillende leeftijdscategorieën.


Ook is de respondenten gevraagd om hun eigen woning te beoordelen op enkele aspecten. Een positieve beoordeling houdt in dat de respondenten ‘goed’ (bijvoorbeeld: de grootte van mijn woning is goed) of ‘geen’ (bijvoorbeeld: geen geluidsoverlast van verkeer) als antwoord gaven. Hieronder staan de resultaten, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen respondenten die in een huurwoning of in een koopwoning wonen. Tabel 10.6: beoordeling van verscheidene aspecten van de woning, uitgesplitst naar huurwoningen en koopwoningen, in % (zie vragenlijst: vraag 12) Kenmerk van de woning

Positieve beoordeling Huurwoning

Koopwoning

Grootte

86

93

Onderhoudstoestand

63

90

Woonlasten – kwaliteit

65

84

Woonlasten – inkomen

60

81

Beveiliging

50

65

Grootte van de bergruimte

62

87

Grootte van de tuin

87

86

Geluidsoverlast verkeer

43

46

Geluidsoverlast buren

62

70

81

De respondenten die in een koopwoning wonen beoordelen de verscheidene aspecten relatief positiever dan de respondenten die in een huurwoning wonen. Verder valt op dat veel respondenten hinder van geluidsoverlast veroorzaakt door verkeer ondervinden. Dit aspect scoort dan ook het slechtst in dit onderzoek. In vergelijking met 2009 zijn geen opvallende verschillen.

Rolstoelvriendelijkheid De rolstoelvriendelijkheid van de woning is niet voor iedereen even gemakkelijk te beantwoorden. De vraag is door ongeveer de helft van het totaal aantal respondenten ingevuld. Tabel 10.7: beoordeling rolstoelvriendelijkheid van de woning, uitgesplitst naar huurwoningen en koopwoningen, in % (zie vragenlijst: vraag 12) Soort woning

Goed

Matig/slecht

2013

2009

2013

2009

Huurwoning

26,4

27,5

36,5

72,5

Koopwoning

22,7

41,1

37,7

58,0


Verhuisplannen Om de woningbehoefte van de Opsterlanders in kaart te brengen, zijn enkele vragen over mogelijke verhuisplannen gesteld. Allereerst is gevraagd of men er aan denkt te gaan verhuizen: Tabel 10.8: respondenten met verhuisplannen, in aantallen en in procenten (zie vragenlijst: vraag 14)

82

Dorpsnaam

Verhuisplannen 2013 in aantallen

Verhuisplannen 2013 in procenten

Verhuisplannen 2009 in procenten

Bakkeveen

8

17

20


14

14

22

Frieschepalen

17

17

30

Gorredijk

25

20

22

Hemrik

19

21

23

Jonkerslân

9

15

16

Langezwaag

11

18

15

Lippenhuizen

16

20

21

Luxwoude

11

12

18

Nij Beets

24

15

20

Siegerswoude

10

18

21

Terwispel

25

24

20

Tijnje

24

21

29

Ureterp

16

16

26

Wijnjewoude

47

23

23

Opsterland

282

19

21,9

Ongeveer een vijfde van de respondenten denkt er aan te gaan verhuizen (282 respondenten). Dit is een lichte daling ten opzichte van 2009. In Luxwoude heeft men relatief de minste plannen om te gaan verhuizen. In Terwispel heeft bijna een kwart van de respondenten plannen om te verhuizen en is daarmee relatief gezien het dorp met de meeste respondenten die plannen hebben om te verhuizen. Vervolgens is gekeken naar de leeftijd van de personen die aangeven te willen verhuizen: Tabel 10.9: respondenten met verhuisplannen, uitgesplitst naar leeftijd, in % (zie vragenlijst: vraag 14) Leeftijdscategorie

16-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

75 +

Verhuisplannen

37,5%

30,6%

18,7%

13,1%

14,6%

15,4%

14,8%

Relatief veel jonge mensen hebben plannen om te verhuizen. Het percentage van respondenten die plannen hebben om te verhuizen is het laagst in de leeftijdscategorie van 45 t/m 54 jaar.


Waarom wil men verhuizen? De respondenten die willen verhuizen is gevraagd waarom ze willen verhuizen. Hierbij mochten ze meer dan één antwoord geven. De volgende redenen werden genoemd: Tabel 10.10: redenen voor de verhuisplannen van de respondenten, in % (zie vragenlijst: vraag 14C) Reden verhuizing

2013

2009

Woning is te groot

15

10

Woning is te klein

10

11

Ik word ouder

18

26

Wil niet meer bij ouders wonen

9

13

Gezondheid wordt slechter

2

6

Onvoldoende voorzieningen

6

11

Onveiligheid in de buurt/dorp

1

3

Dichterbij werk wonen

2

11

Dichterbij familie wonen

2

6

Andere reden

36

40

Vaak wordt als reden gegeven om te verhuizen ‘de woning is te groot’ of ‘Ik word ouder’. De optie ‘Anders, namelijk…’ is ook vaak genoemd. Hierbij werd vooral aangegeven dat men wil verhuizen naar een studentenhuis. Er wordt ten opzichte van 2009 opvallend minder vaak als reden genoemd ‘Dichter bij werk wonen’ en ‘Dichter bij familie wonen’.


83

Verhuisbestemming Aan de mensen die verhuisplannen hebben, is vervolgens gevraagd waar men wil gaan wonen. Tabel 10.11: verhuisbestemming van de respondenten met verhuisplannen, in % (zie vragenlijst: vraag 14B)

84

Dorpsnaam

Binnen dorp

In één van de 3 grotere kernen

In één van de kleinere kernen

Buiten de gemeente

Weet ik nog niet

Bakkeveen

13

25

0

0

63


14

43

7

0

36

Frieschepalen

31

25

13

0

31

Gorredijk

25

42

0

4

29

Hemrik

29

24

12

12

24

Jonkerslân

22

11

0

0

67

Langezwaag

27

18

9

0

46

Lippenhuizen

38

19

13

6

25

Luxwoude

36

9

9

0

46

Nij Beets

30

39

9

0

22

Siegerswoude

89

11

0

0

0

Terwispel

25

17

25

0

33

Tijnje

30

13

4

0

52

Ureterp

7

53

7

7

27

Wijnjewoude

27

21

14

9

30

Opsterland

29

26

10

3

33

Bijna een derde van de respondenten geeft aan binnen het dorp te willen verhuizen. In Siegerswoude geeft zelfs 89% van de respondenten aan binnen het dorp te willen verhuizen. Een ander gedeelte van de respondenten (26%) geeft aan in één van de drie grote kernen te willen gaan wonen. In Ureterp is dit percentage het hoogst (53%). Het valt op dat in Terwispel een kwart van de respondenten aangeeft naar één van de kleinere kernen te willen verhuizen.


In tabel 10.9 werd al aangegeven dat relatief veel jongeren verhuisplannen hebben. Interessant is om te onderzoeken waar de respondenten van verschillende leeftijden naar toe willen verhuizen. Tabel 10.12: verhuisbestemming van de respondenten met verhuisplannen uitgesplitst naar leeftijdscategorie, in % (zie vragenlijst: vraag 14B) Leeftijd

Binnen dorp

In één van de 3 grotere kernen

In één van de kleinere kernen

Buiten de gemeente

Weet ik nog niet

16 t/m 24 jaar

40

9

6

0

45

25 t/m 34 jaar

16

43

16

7

18

35 t/m 44 jaar

33

23

3

3

40

45 t/m 54 jaar

27

22

11

4

36

55 t/m 64 jaar

33

17

13

4

33

65 t/m 74 jaar

31

34

9

3

23

75 jaar en ouder

0

67

8

0

25

Het valt op dat de meeste jonge respondenten het vaakst aangeven binnen het eigen dorp te willen blijven wonen. Dit is een grote tegenstelling ten opzichte van 2009, toen gaf het grootste gedeelte van de jonge respondenten juist aan buiten de gemeente te willen wonen. Respondenten tussen de 25 en de 34 kiezen relatief het vaakst voor een verhuisbestemming in één van de grotere kernen. Een kwart van de respondenten heeft wel verhuisplannen, maar weet nog niet wat de verhuisbestemming zal worden. Ook in 2009 was dit een vergelijkbare groep.

Woningbehoefte Gevraagd is naar wat voor soort woning de respondent zou willen verhuizen. Het volgende gaven de respondenten aan: Tabel 10.13: woningbehoefte van de respondenten met verhuisplannen, in % (zie vragenlijst: vraag 14D) Soort woning

2013

2009

Bejaardenwoning-/seniorenwoning

2

3

Bejaardenwoning/seniorenwoning met voorzieningen op de BG

8

10

Verzorging-/verpleeghuis

1

1

Aanleunwoning, serviceflat

2

2

Vrijstaande woning

49

51

Twee onder één kap

11

10

Rijtjeswoning

4

6

Appartement, flat, etagewoning

13

12

Anders, namelijk

13

5

Ongeveer de helft van de respondenten geeft aan naar een vrijstaande woning te willen verhuizen. In 2009 is een toename gemeten van het aantal respondenten dat ten opzichte van 2005 geïnteresseerd is in een bejaardenwoning. Deze groei aan populariteit heeft zich echter niet doorgezet in 2013.


85

Vervolgens is de woningbehoefte uitgesplitst naar de verschillende leeftijdscategorieën: Tabel 10.14: woningbehoefte van de respondenten met verhuisplannen, uitgesplitst naar leeftijd, in % (zie vragenlijst: vraag 14D) Woningbehoefte

86

16 t/m 24 jaar (n=60)

25 t/m 34 jaar (n=64)

35 t/m 44 jaar (n=73)

45 t/m 54 jaar (n=52)

55 t/m 64 jaar (n=71)

65 t/m 74 jaar (n=46)

75 + (n=24)

Bejaardenwoning-/ seniorenwoning

0

0

0

0

4

3

8

Bejaardenwoning/ seniorenwoning, voorzieningen op BG

0

0

0

0

13

31

23

Verzorging-/ verpleeghuis

0

0

0

0

0

3

8

Aanleunwoning, serviceflat

0

0

0

0

4

0

23

Vrijstaande woning

43

69

70

63

33

22

23

Twee onder één kap

5

19

15

9

11

8

0

Rijtjeswoning

5

7

0

7

7

0

0

Appartement, flat, etagewoning

7

0

0

2

17

25

15

Anders, namelijk

21

5

15

19

11

6

0

Tot 65 jaar is de vrijstaande woning het meest populair bij respondenten die aangeven te willen verhuizen. Daarna is de bejaardenwoning met voorzieningen op de begane grond erg populair en in de leeftijdscategorie van 75 jaar en ouder wordt de aanleunwoning/serviceflat ook vaak genoemd. Jonge respondenten zijn vooral geïnteresseerd in een vrijstaande woning en veel minder in een twee onder één kap of rijtjeswoning.


Verhuizen naar huur- of koopwoning Vervolgens is gevraagd of men een huur- of koopwoning zoekt: Tabel 10.15: voorkeur huurwoning of koopwoning bij de respondenten met verhuisplannen, in % (zie vragenlijst: vraag 14E) Dorpsnaam

Huur

Koop

Bakkeveen

25

75


25

75

Frieschepalen

27

73

Gorredijk

44

56

Hemrik

16

84

Jonkerslân

25

75

Langezwaag

27

73

Lippenhuizen

31

69

Luxwoude

64

36

Nij Beets

29

71

Siegerswoude

40

60

Terwispel

46

54

Tijnje

57

43

Ureterp

44

56

Wijnjewoude

30

70

Opsterland

35

65

87

Over het algemeen is twee derde van de respondenten met verhuisplannen op zoek naar een koopwoning. Dit is overeenkomstig met de percentages in 2009. In Luxwoude en Tijnje zijn echter meer respondenten op zoek naar een huurwoning met respectievelijk 64 en 57 procent. Als wordt gekeken naar de voorkeur voor een huur- of koopwoning bij de verschillende leeftijdscategorieën, dan wordt het volgende zichtbaar: Tabel 10.16: voorkeur huurwoning of koopwoning bij de respondenten met verhuisplannen, uitgesplitst naar leeftijdscategorie, in % (zie vragenlijst: vraag 14E) Soort woning

16 t/m 24 jaar

25 t/m 34 jaar

35 t/m 44 jaar

45 t/m 54 jaar

55 t/m 64 jaar

65 t/m 74 jaar

75 +

Huurwoning

67%

16%

10%

28%

40%

44%

73%

Koopwoning

33%

84%

91%

72%

60%

56%

27%

Uit bovenstaande tabel blijkt dat vooral jonge respondenten en respondenten van 75 jaar en ouder op zoek zijn naar een huurwoning. De overige leeftijdscategorieën bevatten vooral respondenten die op zoek zijn naar een koopwoning, in de leeftijdscategorie van 35 tot en met 44 jaar is dit percentage zelfs 91 procent.


Hoofdstuk 11 De dorpen in de toekomst Een belangrijk doel van het dorpenbeleid is om na te denken over de toekomst van het dorp. Wat vinden de bewoners belangrijk voor de toekomst van hun dorp? In dit hoofdstuk wordt eerst teruggeblikt: is het dorp de afgelopen jaren vooruit gegaan? Daarna wordt vooruit gekeken: verwacht men dat het dorp voor- of achteruit zal gaan? Minstens zo belangrijk is de vraag: hoe verwachten de Opsterlanders dat het dorp vooruit kan gaan: is toerisme hierin een belangrijke pijler? Of is juist groei belangrijk voor de dorpen?

Voor- of achteruitgang dorpen? Hoe staat het dorp er voor? Is het dorp vergeleken met een aantal jaren geleden stabiel gebleven of ervaren de respondenten een tendens achteruit of juist vooruit? In 2009 verwachtte gemiddeld 29 procent dat het dorp vooruit zou gaan, 12 procent verwachtte een achteruitgang en 59 procent voorspelde dat het dorp gelijk zou blijven. Hoe denkt men hier vier jaar later over? Tabel 11.1: voor/achteruitgang van het dorp in de afgelopen jaren, in % (zie vragenlijst: vraag 41) Dorpsnaam

88

Vooruit

Achteruit

Gelijk gebleven

Uitkomst in 2013

Verwachting in 2009

Uitkomst in 2013

Verwachting in 2009

Uitkomst in 2013

Verwachting in 2009

Bakkeveen

11

30

34

11

55

59


19

28

13

14

68

59

Frieschepalen

34

30

15

11

51

59

Gorredijk

20

43

29

14

51

43

Hemrik

24

27

14

8

63

65

Jonkerslân

10

10

28

5

62

84

Langezwaag

25

30

23

1

52

69

Lippenhuizen

20

20

11

17

68

63

Luxwoude

11

14

15

20

74

66

Nij Beets

25

52

11

7

64

41

Siegerswoude

4

7

42

28

54

65

Terwispel

7

6

26

16

67

78

Tijnje

18

32

15

9

67

59

Ureterp

17

53

29

9

55

38

Wijnjewoude

16

27

12

12

72

62

Opsterland

18

29,4

19

12,1

63

58,5


Ruim de helft van de respondenten is van mening dat het dorp de afgelopen jaren gelijk is gebleven. Er zijn meer respondenten van mening dat het dorp de afgelopen jaren achteruit is gegaan dan de respondenten die in 2009 deze verwachting hebben uitgesproken. Een verschil van ruim tien procent. Minder mensen hebben de verwachting uitgesproken in 2009 dat het dorp achteruit zal gaan, dan de uiteindelijke respondenten die hebben aangegeven dat het dorp ook daadwerkelijk achteruit is gegaan. Hier is het verschil een kleine zeven procent. De grootste verschillen zijn te zien in Ureterp, hier sprak 53 procent van de respondenten de verwachting uit dat het dorp vooruit zou gaan. In 2013 heeft 17 procent van de respondenten aangegeven dat dit daadwerkelijk het geval was.

Verwachte toekomstige ontwikkeling Hoe schat men de ontwikkeling van de leefbaarheid voor de komende jaren in? Gaat het dorp voor- of achteruit of blijft het dorp gelijk? De resultaten per dorp zien er als volgt uit: Tabel 11.2: verwachting voor- of achteruitgang van het dorp voor de komende jaren, in % (zie vragenlijst: vraag 42) Dorpsnaam

Vooruit

Achteruit

Dorp blijft gelijk

Bakkeveen

25

30

46


15

21

65

Frieschepalen

27

8

65

Gorredijk

32

18

50

Hemrik

15

17

68

Jonkerslân

2

59

39

Langezwaag

7

23

70

Lippenhuizen

41

14

46

Luxwoude

16

31

53

Nij Beets

37

13

49

Siegerswoude

6

35

59

Terwispel

7

25

68

Tijnje

26

11

63

Ureterp

15

24

61

Wijnjewoude

29

11

61

Opsterland

22

20

59

Ongeveer twee vijfde van de respondenten in Opsterland verwacht dat het dorp gelijk zal blijven in de komende jaren. Het aantal respondenten dat verwacht dat het dorp achteruit gaat is ongeveer even groot als het aantal respondenten dat verwacht dat het dorp vooruit gaat. Beide een vijfde deel van de respondenten. In Lippenhuizen zijn de respondenten het meest positief gesteld over de toekomst van het dorp. Hier verwacht ruim veertig procent dat het dorp vooruit zal gaan. Jonkerslân heeft relatief gezien de meeste respondenten die verwachten dat het dorp de komende jaren achteruit zal gaan (59%). Dit heeft mogelijk te maken met de sluiting van de enige basisschool in het dorp.


89

Toerisme Moet het dorp meer toeristen aantrekken of vindt men dat er al te veel toeristen zijn? Tabel 11.3: mening van de respondenten over het aantrekken van toeristen naar het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 44)

90

Dorpsnaam

Meer toeristen aantrekken

Er zijn voldoende toeristen

Er zijn al te veel toeristen

Bakkeveen

60

4

36


73

19

8

Frieschepalen

26

72

2

Gorredijk

81

14

6

Hemrik

36

62

2

Jonkerslân

14

86

0

Langezwaag

12

88

0

Lippenhuizen

44

55

1

Luxwoude

7

93

0

Nij Beets

84

15

1

Siegerswoude

30

68

2

Terwispel

32

67

1

Tijnje

54

44

2

Ureterp

23

76

1

Wijnjewoude

57

40

3

Opsterland

47

50

3

Bijna de helft van de respondenten geeft aan dat het dorp meer toerisme mag aantrekken. Vooral in Gorredijk en Nij Beets is dit het geval. De andere helft van de respondenten geeft aan dat het dorp geen toeristische trekker is. Met name de respondenten in Luxwoude zijn van mening dat het dorp geen toeristische trekker is. Slechts drie procent van de respondenten is van mening dat er al te veel toerisme is in het dorp. Bakkeveen vormt hierop een uitzondering; hier is 36 procent van de respondenten van mening dat er al te veel toeristen zijn in het dorp.


Groei van het dorp Moeten de dorpen groeien of niet? Gevraagd is hoe tevreden men is over het aantal inwoners en het aantal woningen in het dorp. Tabel 11.4: mening van de respondenten over het aantal inwoners en het aantal woningen in het dorp, in % (zie vragenlijst: vraag 43) Dorpsnaam

Ik ben tevreden zoals het is, als het gaat om:

Het dorp moet groeien, als het gaat om:

Er zijn al te veel inwoners/ woningen

Inwoners

Woningen

Inwoners

Woningen

Inwoners

Woningen

Bakkeveen

73

58

22

38

4

4


86

79

12

15

2

6

Frieschepalen

73

63

26

35

1

2

Gorredijk

82

69

13

22

5

9

Hemrik

72

62

28

36

0

2

Jonkerslân

76

67

21

29

3

3

Langezwaag

73

56

27

42

0

2

Lippenhuizen

80

69

17

27

3

4

Luxwoude

66

66

31

32

2

2

Nij Beets

74

60

26

40

1

0

Siegerswoude

72

68

28

32

0

0

Terwispel

71

58

27

39

2

3

Tijnje

87

77

12

22

1

1

Ureterp

85

75

12

22

3

3

Wijnjewoude

78

72

18

23

4

5

Opsterland

77

68

20

29

2

3

Het merendeel van de respondenten is tevreden over het aantal inwoners en woningen in het dorp. Ruim een vijfde van de respondenten geeft aan dat het dorp mag groeien qua inwoners en woningen. Een klein gedeelte van de respondenten (2% en 3%) is van mening dat het dorp al te veel inwoners en/of woningen heeft. Tussen 2009 en 2013 zijn geen bijzondere veranderingen opgetreden.


91

92


Dorpsspiegels Opsterland Basisanalyse. Beetsterzwaag, februari 2014 Joke van der Veen Hanna Jansons

Recommend Documents