Doetinchem ~ La Libertad lespakket voor groep 8. Samen in Actie. Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte

groep 8

Doetinchem ~ La Libertad lespakket voor groep 8

‘Samen in Actie’ Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte 1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ 2 Fondswervende activiteiten

Thema-module voor groep 8 el futuro

Bijlagen

‘Samen in actie’ groep 8

2

Colofon

Dit lespakket is een uitgave van het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN) in samenwerking met de Stichting Stedenband Nijmegen - Masaya (SSNM). Het lespakket is door de SSNM ontwikkeld voor basisscholen in Nijmegen. In opdracht van het LBSNN is het pakket geschikt gemaakt voor andere Nederlandse steden met een partnerstad in Nicaragua, zodat zij het kunnen inzetten bij activiteiten met basisscholen in het kader van hun stedenband en de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’ in hun eigen stad.

Opdrachtgever Uitvoering

Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua

Auteurs

Hugo Rutten, Lotte Govers, Patricia Stokx, Susanne Mulder, Paulina

Eindredactie Foto’s

Stichting Stedenband Nijmegen-Masaya, Nijmegen Bizzotto Molina, Andrea Meilink, Elles Blanken Dieke Martini en Ronald van der Hijden (LBSNN), Seppie Groot Gerard Verschooten en deelnemende stedenbanden

Vormgeving Drukwerk DVD

Seppie Groot, Stephan de Smet PrimaveraQuint

Editing Websites

Oliehoek Videobewerking Stichting Doetinchem en Ontwikkelingssamenwerking (DOS):

Een film van Tanya Spaans

Gemeente Doetinchem: www.doetinchem.nl Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN): www.lbsnn.nl

Gefinancierd door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua in samenwerking met Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking..

groep 8 ‘Samen in actie’

3

Inhoudsopgave Introductie bij het lespakket . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Voorwoord Stedenbanden Nederland en Nicaragua Het lespakket ‘Samen in Actie’ Opbouw van de lesmap

7 9 11 12

Algemeen gedeelte

17

1

18 21 23 26 28 29 30 33 34 36 37 38 39 40 45 46 48 50 52 53 55 57 58 59 60 61 62 64 65 66 67

De campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ lesbrief 1 lokale campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ werkblad 1 campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ werkblad 2 zelf een campagneposter maken werkblad 3 een artikel schrijven werkblad 4 een interview met burgemeester of wethouder 2 Fondswervende activiteiten 2.1 ‘mural’ of muurschildering lesbrief week 1 voorbereiden muurschildering werkblad 5 brief voor de sponsor werkblad 6 sponsorblad werkblad 7 de millenniumdoelen werkblad 8 benoem de millenniumdoelen werkblad 9 vragen over muurschilderingen lesbrief week 2 brieven uit Nicaragua werkblad 10 vragen bij Aidonora werkblad 11 vragen bij Gloria werkblad 12 vragen bij Herling lesbrief week 3 de muurschildering maken 2.2 het microkrediet-spel lesbrief week 1 microkrediet en millenniumdoelen werkblad 13 de millenniumdoelen werkblad 14 benoem de millenniumdoelen werkblad 15 brief van Maritza werkblad 16 brief van Paco werkblad 17 brief van Orlando lesbrief week 2 bedrijfsplan opstellen en begroting maken werkblad 18 het bedrijfsplan werkblad 19 de begroting werkblad 20 het kasboek lesbrief week 3 bedrijfjes in bloei

‘Samen in actie’ groep 8

4

2.3 verkoop Nicaraguaanse campagnevogeltjes lesbrief week 1 het campagnevogeltje werkblad 21 informatie voor ouders en kinderen werkblad 22 de millenniumdoelen werkblad 23 benoem de millenniumdoelen werkblad 24 de stedenband; een vriendschapsband werkblad 25 vriendenboekje Rosario werkblad 26 vriendenboekje Migdalia werkblad 27 vriendenboekje Oscar werkblad 28 vriendenboekje Carlos lesbrief week 2 de tussenstand verkoop vogeltjes lesbrief week 3 bekendmaking en feest 2.4 kortdurende fondswervende activiteiten 2.5 voorblad werkboekje voor leerlingen

68 69 71 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 84

Thema module ‘El Futuro’

85

inhoud inleiding Lesbrief 1 Werkblad 1 Werkblad 2 Werkblad 3 Lesbrief 2 Werkblad 4 Werkblad 5 werkblad 6 Lesbrief 3 Werkblad 7 Werkblad 8 Werkblad 9 Lesbrief 4 Werkblad 10 Werkblad 11 Werkblad 12 Werkblad 13

Een dag uit het leven van Levi en Nohelia Een brief van juan Kijkopdrachten vragen bij foto’s hoe woon jij? Een brief van juan hoe bouw je een nicaraguaans huisje stuur een brief naar je huis wat doe jij aan? Een brief van juan vragen bij de brief van Juan spaans op je t-shirt toekomstdromen Een brief van juan websites krantenartikel toekomstdromen van juan

Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2

86 87 88 90 92 94 95 97 98 99 100 103 104 105 106 109 110 111 113

115 lesinhoud en tijdsbesteding achtergrond informatie over Nicaragua

116 119

groep 8

Introductie bij het lespakket

5

6

Introductie bij het lespakket groep 8

groep 8 Introductie bij het lespakket

7

voorwoord Beste leerkracht. Dit lespakket ‘Samen in Actie’ met de bijbehorende dvd, opdrachten, leskist en themaspecial is gemaakt voor de groepen 5 tot en met 8 van het basisonderwijs. Voor elke leeftijdsgroep is een apart thema opgenomen. Met het lespakket kan uw school meedoen aan de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Doetinchem onderhoudt al jaren een stedenband met de stad La Libertad in Nicaragua. Recent zijn gemeente, onderwijssector, bedrijfsleven en particuliere stedenbandorganisatie de lokale campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ gestart onder het motto ‘Geef kinderen in Nicaragua een kleurrijke toekomst’. In 2000 spraken 189 landen in de Millenniumdoelen Verklaring van de Verenigde Naties af de armoede in de wereld te halveren in 2015. In Nicaragua zijn al goede resultaten bereikt. Een extra inspanning is echter nodig om de Millenniumdoelen te halen. In La Libertad gaat 20% van de kinderen niet naar school. La Libertad beschikt echter wel over een plan van aanpak om alle kinderen in 2015 naar school te laten gaan. Naast de inzet van eigen middelen wordt daarvoor ook steun gevraagd van Doetinchem. Leden van het gemeentebestuur in uw stad, de burgemeester, wethouder en/of raadsleden, zijn graag bereid uw leerlingen te ontvangen of te bezoeken om van gedachten te wisselen over de stedenband met Nicaragua en het waarom van het voeren van de campagne voor de realisatie van de Millenniumdoelen. De opbrengsten uit de fondswervende activiteiten van uw leerlingen en school voor de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenband Nederland - Nicaragua (LBSNN) en Hivos met gelden van de minister van Ontwikkelingssamenwerking.

8


Ook kan uw school een beroep doen op gelden van het LBSNN en Hivos voor uw activiteiten in het kader van de campagne. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw gemeente of met de particuliere stedenbandorganisatie. Voor een duidelijk overzicht van de mogelijkheden van dit lespakket verwijzen wij u naar de ‘Lesinhoud en tijdsbesteding’ in bijlage 1. In de thema-modules ligt de nadruk op de diversiteit van culturen. Met de creatieve middelen in dit lespakket kunt u werken aan de samenwerking, het respect en de tolerantie in de klas. Hierna volgt een beknopte uitleg over stedenbanden en de opbouw van het lespakket. Wij wensen u en de klas heel veel plezier met ‘Samen in actie’ voor de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’.


9

Stedenbanden Nederland en Nicaragua Sinds de jaren tachtig hebben verschillende Nederlandse steden een officiële stedenband met een stad of dorp in Nicaragua. Deze steden werken in hun eigen Nederlandse stad aan voorlichting en in hun partnerstad aan de ondersteuning van ontwikkelingsprojecten. Door uitwisseling en samenwerking van gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijven en de particuliere stedenbandorganisaties is er een langdurige vriendschapsband opgebouwd tussen de twee steden en hun inwoners. In het kader van een stedenband met een stad of dorp in Nicaragua staan drie doelen centraal: 1. Bijdragen aan de economische ontwikkeling van de partnerstad door de ondersteuning van partnerorganisaties en investeringsprojecten en -programma’s. Via de gemeentelijke samenwerking worden de partnergemeenten ondersteund bij het opzetten en inrichten van hun organisatie. Nederlandse gemeenten leveren bestuurlijke en/of technische assistentie ten behoeve van een democratisch lokaal bestuur, een betere dienstverlening aan de burgers en een goede regiefunctie voor de lokale economische ontwikkeling. De samenwerking via particuliere (stedenband) organisaties richt zich op het versterken van lokale, maatschappelijke organisaties en het verbeteren van de basisbehoeften van marginale groepen in de partnersteden; de samenwerking tussen bedrijven richt zich op het vergroten van de productie en de werkgelegenheid. 2. Voorlichting en bewustwording onder de eigen bevolking over deze projecten en programma’s, de partnerstad en - breder - vraagstukken van internationale armoedebestrijding en samenwerking in Nicaragua en het Zuiden in het algemeen. 3. Dialoog en uitwisseling over vraagstukken van pluriforme samenlevingsopbouw in beide partnersteden.

10


Ontstaan campagne Er zijn zeventien stedenbanden tussen Nederlandse en Nicaraguaanse steden, merendeels grote en middelgrote steden in beide landen. Deze zijn alle verenigd in het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua (LBSNN). Het LBSNN is de koepelorganisatie van gemeenten en particuliere stedenbandorganisaties in Nederland, die samenwerken met een Nicaraguaanse partnerstad. In 2007 is het LBSNN een meerjarige samenwerking aangegaan met ontwikkelingsorganisatie Hivos. Deze samenwerking wil méér aandacht vragen voor de millenniumdoelen in Nederland en bijdragen aan de realisatie van de millenniumdoelen in de Nicaraguaanse partnersteden. Zo ontstond de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’. Tien steden nemen hieraan deel. Het LBSNN ondersteunt en faciliteert de campagne. Hivos staat voor Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking. Hivos is één van de grotere organisaties voor ontwikkelingssamenwerking in Nederland met programma’s en partners over de hele wereld. Meer informatie over de stedenband met Nicaragua, het stedenbandmodel én de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’, vindt u op de website www.lbsnn.nl en op de campagne website www.lbsnn.nl/stedenbandenmillenniumdoelen en/of op de website van uw eigen gemeente en particuliere stedenbandorganisatie (zie colofon). Voor meer informatie over ontwikkelingssamenwerking en over de Millenniumdoelen verwijzen wij u graag naar de websites van de volgende organisaties: Hivos: www.hivos.nl Nationale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling/NCDO: www.ncdo.nl Ministerie van Buitenlandse Zaken/Ontwikkelingssamenwerking: www.minbuza.nl


Het lespakket ‘Samen in actie’ Dit lespakket bestaat uit twee delen. Het algemene deel ‘Samen in actie’, is voor alle groepen gelijk. Het gaat uitgebreid in op wat een stedenband is en de millenniumdoelen, met hieraan gekoppeld het voeren van een actie voor de campagne. Daarna volgt een thema-module die speciaal is ontwikkeld per leeftijdscategorie. Deze gaat verdiepend in op het leven van een kind in de partnerstad.

Algemeen

titel

thema

onderwerpen

groep 5 - 8

Samen in actie!

millenniumdoelen 2&8

1 Campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ 2 Fondswervende activiteiten t muurschilderactiviteit, of tmicro-kredietspel, of t verkoop vogeltjes, of t kortdurende fondswerving

Module groep 5

titel

thema

onderwerpen

¡Fiësta!

cultuur

tmaskers tmuziek tfeesten & rituelen

groep 6

Mombacho

natuur

tvulkanen tdieren & planten tnatuurlijke omgeving

groep 7

¿Que buscas?

eten & spelen

tvrije tijd tde markt teten

groep 8

El Futuro

wonen, werken & leren

tleefomgeving tonderwijs ttoekomstdromen

Een uitgebreid schematisch overzicht van de lessen vindt u in de bijlage.

11

12


Opbouw van de lesmap De lesmap bevat alle informatie voor zowel leerkracht als leerlingen en is als volgt opgebouwd: Achtergrondinformatie voor de leerkracht Lesbrieven voor de leerkracht Werkbladen voor de leerlingen Werkmapje Achtergrondinformatie Het algemene gedeelte begint met achtergrondinformatie over de millenniumdoelen en de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Deze informatie is bedoeld om de leerkracht te helpen bij het geven van de lessen. De thema-module begint met een korte inleiding op de lessen en een schema waarin de lesonderwerpen kort aan bod komen. Lesbrieven Elk onderdeel begint met een inleiding op het onderwerp en wordt gevolgd door een lesbrief, bedoeld voor de leerkracht. De lesbrieven hebben een vaste structuur en bestaan uit: t beschrijving van het doel van de activiteit tbenodigde materialen voor de activiteit tvoorbereidingen tinleiding met een informatief karakter tkern met een activiteit waarbij de leerling actief en creatief aan het werk gaat Werkbladen De werkbladen kunnen worden gekopieerd voor de leerlingen. De leerkracht kan er zelf voor kiezen om bepaalde onderdelen al dan niet als werkbladen toe te passen. Alle werkbladen zijn digitaal bijgeleverd op cd-rom. De leerlingen kunnen hun eigen werkbladen in het werkmapje stoppen.


13

Werkmapje Elke leerling krijgt een werkmapje waar de werkbladen en andere relevante informatie in bewaard worden. Hiermee kunnen de kinderen hun ouder(s) en overige familieleden en kennissen informeren over de campagne en hen actief betrekken bij de fondswervende activiteiten. Nota bene: u kunt als school een beroep doen op gelden van het LBSNN en Hivos voor uw activiteiten in het kader van de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw gemeente of particuliere stedenbandorganisatie.

Algemeen gedeelte Methoden en Activiteiten 1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ Het algemene gedeelte wordt ingeleid met de dvd ‘Een dag uit het leven van...’, waarin twee Nicaraguaanse kinderen vertellen over hun dagelijks leven. Aan de hand van de verhalen krijgen de kinderen een idee over het leven van een kind in Nicaragua. (In het thema gedeelte van het lespakket staan bijbehorende kijkvragen. Deze hoeven niet noodzakelijkerwijs al in deze module ingevuld te worden.) De kinderen krijgen inhoudelijke informatie over de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Door middel van opdrachten en activiteiten worden ze bekend met het begrip ‘campagne voeren’. Ze leren over de lokale campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ in hun stad en ze worden zich bewust van het leven van mensen in Nicaragua in het algemeen en van de kinderen uit hun partnerstad in het bijzonder. Daarnaast worden de leerlingen uitgedaagd dit in relatie te brengen met hun eigen leven. Dit deel is een voorbereiding op de fondswervende activiteiten in deel 2.

14


2 Fondswervende activiteiten 2.1 Muurschilderactiviteit De eerste activiteit heeft vooral een cultureel karakter. Samen met een Nicaraguaanse muurschilder(es) maken de leerlingen op school een muurschildering in het teken van de millenniumdoelen. De muurschildering zou per ‘vlak’ gesponsord kunnen worden, waarbij de opbrengst is bestemd voor het campagnedoel: Alle jongens èn meisjes naar school! 2.2 Micro-kredietspel Deze activiteit richt zich op economische ontwikkeling. De leerlingen beheren in groepjes een microkrediet en moeten via een eigen bedrijfje ‘winst’ maken. De opbrengst is bestemd voor het campagnedoel. 2.3 Verkoop Nicaraguaanse campagnevogeltjes Het symbool voor de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ is het gekleurde vogeltje, veelvuldig terug te vinden in deze lesmap. Dit balsahouten vogeltje wordt gemaakt in Nicaragua en kan door de kinderen verkocht worden om zo geld op te halen voor de campagne. 2.4 Kortdurende fondswerving De vierde activiteit bestaat uit een kortdurende fondswervingsactie. Hiermee kunnen de leerlingen geld inzamelen voor het campagnedoel. Er is een bouwplaat beschikbaar voor het maken van een Nicaraguaanse school in de vorm van een ‘kijkdoos’. De ‘kijkdoos’ biedt de mogelijkheid om financieel te donoren. Verder is één actie uitgewerkt en daarnaast wordt een aantal alternatieven gepresenteerd.


15

Thema module Methoden en Activiteiten Creatieve middelen In de thema module worden verschillende creatieve middelen gebruikt, want leren over andere culturen is meer dan er alleen over praten. Informatieoverdracht heeft het hoogste rendement wanneer er creatieve middelen worden ingezet. Hier een klein overzicht van de verhoudingen: Gewoon vertellen: 10 % blijft hangen Als het visueel ondersteund wordt: 40 % blijft hangen Met inzet van creatieve middelen: 70 % blijft hangen Bovendien hebben creatieve middelen een hoge appèlwaarde omdat zij als bijzonder of als iets extra’s worden gezien. Simpel gezegd worden ze vaak als ‘leuk’ ervaren. Verhalend ontwerpen De lessen uit deze leskist beginnen met een verhaal van een leeftijdsgenootje uit Nicaragua. Het kind is de gids en begeleidt de leerlingen door de lessen. Dit wordt ook wel ‘verhalend ontwerpen’ genoemd: activiteiten worden omgezet in een verhaallijn, waardoor ze voor leerlingen een logisch verband krijgen. Je haalt een stukje wereld binnen en maakt dit voor de kinderen tastbaar. Betrokkenheid wordt opgeroepen doordat de leerlingen zich kunnen identificeren met de hoofdpersoon van het verhaal. Er zijn verschillende mogelijkheden om dit pakket te integreren in het reguliere onderijs. U kunt er bijvoorbeeld voor kiezen de lessen te geven in het kader van een themaweek over de Millenniumdoelen en de stedenband met La Libertad. Ook kan er elke week of een aantal keren per week een les behandeld worden, gedurende een langere periode. Het leukst is het natuurlijk, alle vier de groepen enthousiast te maken voor de Millenniumdoelen en/of La Libertad en met alle leerlingen tegelijkertijd aan het lesprogramma en aan acties voor de campagne te werken.

16


17

Algemeen gedeelte 1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ 2 Fondswervende activiteiten

18

Samen in actie! 1. de campagne groep 8

1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ informatie voor de leerkracht Millenniumdoelen in Nederland en Nicaragua In het jaar 2000 hebben de Verenigde Naties acht millenniumdoelen vastgesteld, om algemene armoedebestrijding na te streven. Door het ondertekenen van de Millennium Verklaring verbonden 189 landen zich aan het nastreven van het behalen van deze doelen met een deadline in 2015. In de acht millenniumdoelen zijn verschillende aspecten van armoede en ontwikkeling vastgelegd. Nederland is internationaal actief voor de realisatie van de millenniumdoelen. De nationale overheid heeft ze tot speerpunt voor ontwikkelingsamenwerking gemaakt. Gemeenten, maatschappelijke organisaties en steeds meer bedrijven sluiten daarbij aan. Veel steden hebben zich al ‘Millenniumgemeente’ verklaard. Dat gebeurt enerzijds om morele redenen en anderzijds uit het besef dat een rechtvaardige verdeling van de welvaart in de wereld ook bijdraagt aan onze eigen duurzame welvaart. De campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ van LBSNN en Hivos sluit aan op deze ontwikkelingen en beoogt de ‘millenniumdoelen’ concreet en tastbaar te maken aan de hand van de situatie in de Nicaraguaanse partnersteden. Zo zijn van alle Nicaraguaanse partnersteden analyses beschikbaar van het aantal kinderen dat urbaan en ruraal niet naar school gaat, de verschillende redenen hiervoor en hoe hierin verbetering kan optreden. Deze informatie is verwerkt in dit lespakket. De campagne bestaat uit twee delen. Enerzijds gaat het om voorlichting over de millenniumdoelen aan het Nederlandse publiek. Via de activiteiten die in het kader van deze campagne georganiseerd worden, willen we zoveel mogelijk Nederlanders bewust maken van de armoedeproblemen en de oplossingen hiervoor. Daaraan is ook een fondswervingscomponent gekoppeld, die vervolgens wordt ingezet voor het tweede deel van de campagne: het ondersteunen van ontwikkelingsprojecten in de partnerstad

groep 8 1. de campagne Samen in actie!

19

in Nicaragua. In de partnersteden is de campagne vooral gericht op doelen 2 en 8: Millenniumdoel 2: Alle jongens èn meisjes naar school In Nicaragua wordt in elke deelnemende stad gewerkt met een onderwijsplan. Alle verschillende partners die in de betreffende stad werken aan het thema onderwijs zijn hierbij betrokken, zoals het ministerie van onderwijs, de gemeente, de maatschappelijke organisaties èn de internationale organisaties, waaronder de stedenband. Gezamenlijk hebben zij vastgesteld wat de belangrijkste problemen zijn in het onderwijs in de eigen stad en op welke manier deze het beste opgelost kunnen worden. Elke partner neemt vervolgens een deel voor zijn rekening. Ook de Nicaraguaanse partnerorganisatie van de stedenband. Millenniumdoel 8: Eerlijke handel en internationale steun voor ontwikkelingslanden. Dit thema wordt in elke stad op een eigen manier ingevuld. Vaak gaat dit aan de hand van het strategische ontwikkelingsplan dat door de Nicaraguaanse gemeente in samenwerking met de maatschappelijke organisaties en de private sector is uitgewerkt voor de partnerstad. In dit plan worden onder andere de (nieuwe) kansen voor een betere lokale economische ontwikkeling benoemd en hoe deze te bereiken. Voorlichting in Nederland: 5 pijlers In de Nederlandse stad zijn verschillende partners betrokken bij de invulling van de campagne. De gemeente en de particuliere stedenbandorganisatie hebben in eerste instantie samen een voortrekkersrol. Zij betrekken verschillende andere partners uit het maatschappelijke middenveld en de private sector bij de campagne, zoals scholen (primair en voortgezet onderwijs), het lokale bedrijfsleven en de cultuursector. Een brede vertegenwoordiging van de lokale samenleving is belangrijk en in elke stad wordt dit op een eigen manier ingevuld, bijvoorbeeld door de samenstelling van een campagneteam.

20


De campagne zelf bestaat uit verschillende activiteiten die te groeperen zijn in 5 pijlers:

1 Jaarlijkse publieksmanifestatie(s): er wordt uitgegaan van bestaande evenementen in de eigen stad, waarbij wordt geprobeerd om binnen deze evenementen aandacht te vragen voor de millenniumdoelen.

2 Activiteiten met en gericht op het bedrijfsleven; het bedrijfsleven is een doelgroep met een groot bereik, die zich op verschillende manieren kan inzetten om de bekendheid van de millenniumdoelen te vergroten.

3 Activiteiten met en gericht op het onderwijsveld; ook het onderwijs heeft een groot bereik in de stad.

4 Ruime aandacht voor de millenniumdoelen in de (lokale) media; de verschillende activiteiten in het kader van de campagne worden goed bij de media onder de aandacht gebracht.

5 Beïnvloeding van de gemeentelijke politiek ten behoeve van meer budget voor ontwikkelingssamenwerking. Fondswerving Aan de activiteiten wordt, zoveel mogelijk, een vorm van fondswerving gekoppeld. De ingezamelde fondsen worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua (LBSNN) en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Dit betekent dat er voor elke ingezamelde euro in Nederland, twee euro’s in Nicaragua worden geïnvesteerd. In sommige gemeenten verdubbelt allereerst de gemeenteraad de ingezamelde euro, waardoor er uiteindelijk via de verdubbeling van het LBSNN, vier euro’s naar de campagnedoelen in de partnerstad gaan!


Lesbrief 1 Lokale campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ Doel De leerlingen tmaken kennis met de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ tmaken zelf een campagneposter over millenniumdoel 2 tschrijven een artikel voor de krant, website of nieuwsblad tnodigen de burgemeester of een wethouder uit of gaan op bezoek Materialen Les 1 tinternet tkranten en tijdschriften tde foto’s achter werkblad 2 tgrote vellen papier tstiften, verf, krijt, potlood en gum tlijm en schaar twerkblad 1 en 2 twerkbladen 9, 10 en 11 van de activiteit ‘Muurschildering’. Les 2 tpen en papier teventueel computer twerkblad 3 Les 3 twerkblad 4 Voorbereiding Lessen voorbereiden. Werkbladen kopiëren. Voorbeeldposters verzamelen bij lessuggestie 2. Tijdsduur In principe 5 uur, verdeeld over verschillende lesmomenten. Inleiding voor de leerlingen Op werkblad 1 staat informatie over de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. De leerlingen kunnen zelf de informatie lezen en vragen stellen.

21

22


Kern Op de werkbladen 2, 3 en 4 staan lessuggesties voor de leerlingen Werkblad 2 Een campagneposter maken. Op de werkbladen staan ideeën en voorbeelden. De brieven die bij de muurschilderactiviteit horen kunnen eventueel gebruikt worden. Dit zijn brieven van kinderen uit Nicaragua over school. Ze staan op werkbladen 9, 10 en 11. Werkblad 3 Een artikel schrijven voor in de krant, een nieuwsbrief of op een website. Werkblad 4 Op bezoek bij de burgemeester of een wethouder of nodig hem of haar uit in de klas.


23

Werkblad 1 Campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ In 2000, toen het millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. Onderwijs is een kinderrecht. Toch gaan in de wereld 104 miljoen kinderen niet naar school. En van de volwassenen mensen is 1 op de 6 analfabeet. Dat betekent dat je niet kunt lezen en schrijven. In ontwikkelingslanden gaat 20% van de kinderen niet naar school. Zo ook in de Nicaraguaanse partnersteden. Goed onderwijs is echter erg belangrijk om de armoede tegen te gaan. Een van de doelen die zij zich stelden, is dat in 2015 alle kinderen in alle landen basisonderwijs moeten volgen. Dit zijn ze allemaal in het kort:

In 2015….. > > > > > > > >

hebben mannen en vrouwen dezelfde rechten. gaan alle jongens én meisjes naar school. sterven er minder vrouwen door zwangerschap. zijn extreme honger en armoede uitgebannen. is kindersterfte sterk afgenomen. leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu. Iedereen heeft schoon drinkwater. is de verspreiding van ziektes als aids en malaria gestopt. is er eerlijke handel en internationale steun voor ontwikkelingslanden.

Op www.millenniumdoelen.nl kun je zelf informatie opzoeken.

24


De campagne bestaat uit twee delen: t voorlichting in je eigen stad t steunen van projecten in de partnerstad in Nicaragua Voorlichting in je eigen stad De komende jaren worden er in je stad allerlei activiteiten georganiseerd. De activiteit op jouw school hoort daar ook bij. Door al die activiteiten proberen we om zoveel mogelijk mensen te vertellen over de millenniumdoelen. We vertellen ze wat de millenniumdoelen precies zijn. Maar ook meer dan dat. De mensen weten ook wat die millenniumdoelen precies betekenen voor de inwoners van jullie partnerstad in Nicaragua. De millenniumdoelen zijn vastgesteld door de Verenigde Naties. Dat is een hele grote organisatie waar bijna alle landen in de wereld lid van zijn. Doordat ze lid zijn, kunnen ze goed afspraken maken over heel veel onderwerpen. Het oplossen van de armoede in de wereld is één van die onderwerpen en daarvoor hebben ze de millenniumdoelen bedacht. Tijdens het project dat je gaat doen in je klas, leer je veel over de millenniumdoelen en je gaat ermee aan de slag. Met alle kinderen in de klas ga je een activiteit organiseren over de millenniumdoelen. En daarmee leer je niet alleen zelf heel veel, maar op deze manier kun je ook aan veel andere mensen iets vertellen over Nicaragua. Met je activiteit ga je proberen om fondsen te werven. Uiteindelijk is het dan de bedoeling dat zoveel mogelijk mensen geld doneren voor een project in La Libertad in Nicaragua. Met het geld dat je zo inzamelt, kan de stedenband een project uitvoeren voor de kinderen in Nicaragua. En dat is dan meteen het tweede deel van de campagne. Steunen van projecten in Nicaragua In La Libertad wordt de komende drie jaar gewerkt aan ontwikkelingsprojecten voor onderwijs, zodat alle kinderen naar de basisschool kunnen. Er is daarvoor een programma gemaakt. Op verschillende manieren wordt zo de situatie van het onderwijs verbeterd en zo proberen we meteen om millenniumdoel 2 te bereiken:


25

t Er worden nieuwe klaslokalen gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan t Er worden nieuwe juffen en meesters aangetrokken door het Ministerie van Onderwijs in Nicaragua. Ze kunnen lesgeven in de lokalen. t Er worden schoolbankjes gekocht voor in de lokalen, want veel scholen hebben daar zelf het geld niet voor. t De kinderen krijgen een rugzakje met schoolspullen. Daar zitten dingen in die ze nodig hebben om naar school te gaan en die de ouders vaak niet kunnen betalen: een uniform en schoenen en schriften en pennen. t De kinderen krijgen ook eten op school. Veel kinderen zijn zo arm dat ze thuis geen eten krijgen. Op school krijgen ze rijst met bonen en iets te drinken. Soms is er ook een gebakken banaan, tortilla of wat salade bij. De kinderen krijgen zo niet alleen te eten, het is ook voor sommige ouders een reden om hun kinderen naar school te sturen. Zonder de schoolmaaltijden zouden ze dan misschien niet naar school gaan en dus ook niks leren. Er zijn veel ouders die hun kind niet naar school sturen. Dat kan om verschillende redenen zijn. Soms moeten de kinderen meehelpen met werken, om geld te verdienen voor het hele gezin. Zo moeten ze bijvoorbeeld helpen bij het verkopen van spullen op de markt, of bij het oogsten van mais. Sommige ouders, die zelf ook niet kunnen lezen en schrijven, vinden de school maar onzin. Daarom gaat hun kind dan niet naar school. Om dit probleem op te lossen krijgen de ouders een cursus waarin ze leren hoe belangrijk het is dat hun kind een goede opleiding krijgt. Ze leren dat hun kind zo een betere toekomst kan hebben en bijvoorbeeld een baan kan vinden. Als er sprake is van kinderarbeid in jouw partnerstad dan worden die werkende kinderen ondersteund door een speciaal programma. Dit programma helpt hen te stoppen met werken én weer deel te nemen aan speciaal onderwijs. Als laatste worden er ook extra cursussen gegeven voor de leraren. Zo kunnen de leraren nog beter les geven aan de kinderen. Het geld dat je met de klas hebt opgehaald, wordt aan één van deze dingen besteed. Uiteindelijk hopen we dan dat in jouw partnerstad over een aantal jaren alle jongens én meisjes naar school gaan.

26


Werkblad 2 Zelf een campagneposter maken Jullie weten nu een heleboel over de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Wat is eigenlijk een campagne? Wat is het doel van een campagne? Zoek informatie op over campagnes en zoek een voorbeeld. Bijvoorbeeld uit tijdschriften, internet, of voorbeelden op televisie. We maken zelf een campagneposter over millenniumdoel 2: ‘Alle jongens en meisjes naar school’. Jullie hebben hier al veel over geleerd. Bekijk eerst bestaande campagneposters. Wat staat erop? Wat is de boodschap? Hoe hebben ze de boodschap verteld? De boodschap op je poster Bedenk daarna zelf of overleg met je groepje wat jij wilt vertellen en wat je boodschap is. Waarom is het belangrijk dat alle jongens en meisjes naar school gaan? Wat wordt met het geld gedaan wat je met de klas gaat ophalen? (op werkblad 1 staat dit beschreven) Kun je iets vertellen over de kinderen in Nicaragua? Je kunt deze boodschap op verschillende manieren opschrijven. Bijvoorbeeld door: teen gedicht teen slogan of spreuk. teen boodschappenbriefje teen klein verhaaltje of een brief over een partnerkind uit Nicaragua teen a b c. Bijvoorbeeld: a: ‘Alle kinderen naar school.’ b: ‘Boeken en banken kopen van het ingezamelde geld’ c: enzovoort. Je hoeft niet alle letters te gebruiken.


27

Het creatieve deel Twee voorbeelden van hoe je een poster kan maken. Je mag ook zelf iets verzinnen.

1 Maak van krijt of waterverf een achtergrond die met je tekst te maken heeft. Knip uit een tijdschrift of krant je letters en woorden en plak die op je poster. Plak er plaatjes bij.

2 Maak een mooie tekening over de campagne. Schrijf in de tekening je tekst met een stift. Plak er plaatjes bij uit bijvoorbeeld een tijdschrift. Bedenk waar je de campagneposter kunt ophangen, zodat veel mensen deze kunnen zien.

28


Werkblad 3 Een artikel schrijven Je gaat zelf een artikel schrijven voor bijvoorbeeld op de website of in de nieuwsbrief van de stedenbandorganisatie. Misschien kun je het zelfs wel naar de krant sturen met de hele klas. Om het artikel te schrijven kun je een interview doen met mensen die de stedenband goed kennen. Bijvoorbeeld: t iemand van de gemeente die een keer in Nicaragua geweest is t een vrijwilliger van de Stedenbandorganisatie teen bedrijf dat de organisatie een keer geholpen heeft t of een scholier die daar geweest is. Bedenk je vragen van tevoren en schrijf ze op papier. In je artikel kun je jezelf voorstellen en schrijven over de activiteit die je gaat doen met je klas, over de millenniumdoelen en het interview.


29

Werkblad 4 Een interview met de burgemeester of wethouder Jullie voeren actie voor de kinderen in Nicaragua. En jullie zijn niet de enige, want ook de gemeente doet dat. Wil je hier meer over weten? Nodig de burgemeester of de wethouder uit in de klas of misschien mogen jullie wel bij hem of haar op bezoek om te vragen hoe hij of zij contact heeft met de mensen in Nicaragua en wat hun bijdrage is aan de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Wat zou je de burgemeester of wethouder willen vragen over de millenniumdoelen?

Wat zou je de burgemeester of wethouder willen vragen over Nicaragua?

Andere vragen?

Is het niet een leuk idee om hem of haar de zelfgemaakte campagneposter aan te bieden?

30

Samen in actie! 2. fondsen werven groep 8

2 Fondswervende activiteiten informatie voor de leerkracht 2.1

‘Mural’ of Muurschildering

Muurschilderingen (‘murales’ in Nicaragua) zijn een veel voorkomende kunstvorm in Nicaragua, die vaak wordt gebruikt om een boodschap over te brengen aan de bevolking. De komende jaren worden door het LBSNN elk najaar twee muurschilders uit Nicaragua uitgenodigd om een muurschildering te maken op scholen. De muurschilders zijn geselecteerd door een stichting van Nicaraguaanse muurschilders die bekend staat om het werken met kinderen en jongeren. De school kan een muurschilder een week inhuren om samen met de leerlingen de muurschildering te maken. U hebt hierover contact met de gemeente of particuliere stedenbandorganisatie in uw eigen stad. De schildering kan maximaal 6 x 2,5 meter zijn. Als de school een groter oppervlak beschilderd wil hebben kan de muurschilder twee of meer weken ingehuurd worden. De tournee van de muurschilderbrigade staat in het teken van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Ter voorbereiding krijgen de leerlingen de opdracht tekeningen te maken over millenniumdoel 2 (alle jongens èn meisjes naar school) De muurschilder zal geïnspireerd door deze tekeningen een ontwerp maken en daarna samen met de leerlingen de muurschildering aanbrengen op panelen of rechtstreeks op de muur. Naast de muurschilder-activiteit zullen de leerlingen fondsen werven voor het campagnedoel in de Nicaraguaanse partnerstad: Alle jongens èn meisjes naar school! De leerlingen gaan sponsors zoeken die een stukje van de muurschildering willen sponsoren. De activiteit duurt drie weken. De eerste twee weken bestaat uit voorbereiding en fondswerving. In de laatste week wordt de muurschildering gemaakt. Aan het eind van de week zou de burgemeester of de wethouder de muurschildering kunnen onthullen met een feestelijke aankleding.

groep 8 2. fondsen werven Samen in actie!

2.2

31

Het Microkrediet- spel

Het microkrediet-spel is een fondswervende activiteit waarbij de leerlingen geld verdienen door een bedrijfje op te zetten met een geleend geldgedrag. Dit geld kan beschikbaar worden gesteld door de gemeente en/of de particuliere stedenbandorganisatie. Bijvoorbeeld 5 of 10 euro. Individueel of in groepjes bedenken de leerlingen zelf wat ze willen doen en starten vervolgens een eigen bedrijfje met dit bedrag. In de voorbereiding zullen de leerlingen een plan opstellen voor hun bedrijfje. Gedurende twee weken zullen deze bedrijfjes in volle bloei zijn. Zo zullen er cateringbedrijfjes, boodschappenjongens, autowassers, schoonmaakploegen en limonadeverkopers actief zijn. Ook worden ze gestimuleerd om een ondernemer te benaderen die ze advies kan geven. De winst die gemaakt wordt komt ten goede aan het campagnedoel in La Libertad. Deze activiteit zal, ter beoordeling van de docent, minimaal 3 weken in beslag nemen.

2.3

Verkoop van Nicaraguaanse campagnevogeltjes

Het balsahouten gekleurde vogeltje is een typisch Nicaraguaans product. De vogel is het symbool van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Om geld in te zamelen voor het onderwijsproject van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ gaan de leerlingen in deze activiteit de vogels verkopen. De vogels zijn te bestellen via de gemeente, de particuliere stedenbandorganisatie of het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN). De leerlingen zullen tekeningen of briefjes maken om aan het vogeltje te hangen. De bekendmaking van het opgehaalde bedrag kan op een feest worden gedaan met muziek, hapjes en een ballonnenwedstrijd.

32

Samen in actie! 2 . fondsen werven groep 8

De kleurrijke vogel symboliseert een ‘kleurrijke toekomst van alle kinderen in Nicaragua’. Een kleurrijke toekomst omdat de kinderen, door naar school te kunnen gaan, de mogelijkheden voor hun eigen toekomst (en die van hun stad) aanzienlijk vergroten.

2.4 Kortdurende fondswervende activiteiten, ‘De Nicaragua-dag’ Onder dit kopje staan activiteiten die kortdurend zijn en die ideeën geven over bijvoorbeeld het opzetten van een ‘Nicaragua-dag’, een sponsorloop, een dansmarathon, een ‘Millenniumdoelen’ kijkdoos, etc. Allemaal activiteiten die in één dag kunnen worden uitgevoerd en daarom minder belastend zijn voor de groep. Dit neemt niet weg dat ze goed voorbereid moeten worden en in die zin tijdrovend kunnen zijn. Geadviseerd wordt deze activiteiten te koppelen aan een bestaande feestdag op school. Bijvoorbeeld de jaarlijkse opening of afsluiting van het schooljaar.

groep 8 2.1 muurschildering Samen in actie!

2.1

‘Mural’ of Muurschildering

Doel De leerlingen t maken kennis met de millenniumdoelen en vertalen doel 2: ‘Alle jongens èn meisjes naar school’ in een muurschildering t leren over de betekenis van muurschilderingen in Nicaragua t leren samenwerken t werven fondsen voor het onderwijs in Nicaragua tverspreiden kennis over de millenniumdoelen in hun eigen stad. Voorbereiding twethouder of burgemeester uitnodigen om de muurschildering te onthullen tlessen voorbereiden twerkbladen kopiëren tmateriaal aanschaffen tmuur of houten panelen voorbehandelen met primer. De omvang van de schildering kan maximaal 6 x 2,5 meter zijn. Indien de school een groter oppervlak beschilderd wil hebben kan de muurschilder twee of meer weken ingehuurd worden. Tijdsplanning (waarbij de muurschilder 1 week aanwezig is) week 1 tuitleg van het project aan de leerlingen

tinformatie over millenniumdoelen tmuurschilderingen bekijken uit Nicaragua tfondswervende activiteit: sponsors zoeken week 2 tbrieven lezen uit Nicaragua ttekeningen maken voor de muurschildering tstand van zaken fondsen werven week 3 tde muurschilder komt en maakt een ontwerp tsamen de muurschildering maken to nthulling van de muurschildering door de burgemeester of t wethouder en bekend maken van het opgehaalde bedrag

33

34

Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 8

lesbrief week 1 voorbereiden van de muurschildering Lesopbouw Tijd: 1 uur Materialen: t werkblad 5: brief voor sponsors t werkblad 6: sponsorblad t werkblad 7, 8 en 9 Inleiding voor de leerlingen In Nicaragua worden muurschilderingen ook wel “murales” genoemd. Muurschilderingen worden daar veel gemaakt en gebruikt om een boodschap te vertellen. Over twee weken zal een muurschilder uit Nicaragua een week op school aanwezig zijn om samen met de leerlingen een muurschildering te maken. De volgende les zullen de leerlingen tekeningen maken die de muurschilder zal gebruiken om een ontwerp te maken. Het onderwerp van deze tekening zal zijn: ‘alle jongens èn meisjes naar school’. Dit is millenniumdoel 2. In Nicaragua zijn nog veel kinderen die niet naar school kunnen. De leerlingen zullen geld gaan inzamelen om deze kinderen te helpen. De hele klas zal de kunstenaar helpen bij het maken van de muurschildering op school. De Millenniumdoelen Bespreek met de leerlingen de millenniumdoelen met behulp van werkbladen 7 en 8. Op werkblad 7 staat beschreven wat de millenniumdoelen inhouden. Op werkblad 8 staan de symbolen die bij de millenniumdoelen horen uitgebeeld. De leerlingen kunnen zelf de millenniumdoelen invullen bij de juiste symbolen. Op werkblad 9 staan voorbeelden van muurschilderingen uit Nicaragua en muurschilderingen die in Nederland met kinderen en kunstenaars uit Nicaragua gemaakt zijn. Deel de gekopieerde werkbladen uit en laat de leerlingen, eventueel in groepjes, de vragen beantwoorden. Daarna kunnen klassikaal de antwoorden doorgenomen worden.


35

Fondswervende activiteit: sponsors zoeken Werkbladen 5 en 6 zijn een sponsorblad met bijbehorende brief waarop de leerlingen hun sponsors kunnen laten inschrijven. De sponsorbrief is digitaal meegeleverd en kan desgewenst aangepast worden. De leerlingen gaan zoveel mogelijk vierkante decimeters van de muurschildering proberen gesponsord te krijgen voor het campagnedoel in de Nicaraguaanse partnerstad: Alle jongens èn meisjes naar school! De opgehaalde bedragen worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Bereken het aantal vierkante decimeters van de muur die beschilderd gaat worden. Als het oppervlak van de muur 6 x 2,5 m zou zijn bestaat deze uit 1500 vierkante decimeter. De leerlingen kunnen allen proberen zoveel mogelijk gesponsord te krijgen door bijvoorbeeld 1 euro per vierkante decimeter te vragen. Zij hebben tot het eind van het project de tijd om de sponsors te vinden. Hierbij kan gedacht worden aan familie, kennissen, buren, winkeliers, bedrijven, banken etc. Om de leerlingen betrokken en gestimuleerd te houden kan klassikaal bijgehouden worden wat de stand is door elke dag op het bord de verkochte vierkante decimeters bij te schrijven. Met het geld zullen o.a. nieuwe klaslokalen worden gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan. Er worden schoolbankjes, rugzakjes met schoolspullen en een uniform gekocht of nieuwe juffen en meesters aangetrokken. (zie werkblad 1).

36


werkblad 5 brief voor de sponsor Beste sponsor, We gaan aandacht besteden aan de kinderen in onze partnerstad La Libertad in Nicaragua. Een week lang zal een muurschilder uit Nicaragua op de school aanwezig zijn en samen met de leerlingen werken aan een muurschildering met als thema: ‘Alle kinderen naar school’. Dit zal gebeuren in het kader van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. De leerlingen hebben zelf aan de hand van brieven van kinderen uit Nicaragua tekeningen gemaakt die verwerkt worden in de muurschildering. In 2000 is door regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht millenniumdoelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Eén van deze doelen is: in 2015 gaan alle kinderen naar school. Er zijn nog veel kinderen in Nicaragua die niet naar school gaan. Dat kan om verschillende redenen zijn. Soms moeten de kinderen mee helpen met werken, om geld te verdienen voor het hele gezin. Zo moeten ze bijvoorbeeld helpen bij het verkopen van spullen op de markt of ze moeten op hun broertjes of zusjes passen. Hier willen we wat aan doen. Als u een stukje van de muurschildering sponsort steunt u een onderwijsproject in Nicaragua. Uw bijdrage wordt verdubbeld door het Landelijk Beraad van Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister van Ontwikkelingssamenwerking. We hopen op een bijdrage van u, zodat ook de kinderen in Nicaragua kunnen rekenen op een kleurrijke toekomst!

Sponsor een stukje van de muurschildering op school en geef kinderen in La Libertad een kleurrijke toekomst!

37


werkblad 6 sponsorblad aantal dm2 prijs per dm 2

sponsor

naam adres

naam adres

naam adres

naam adres

naam adres

naam adres

naam groep

Ik sponsor … dm2

totaal bedrag

38


Werkblad 7 De Millenniumdoelen In 2000, toen het millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. Onderwijs is een kinderrecht. Toch gaan in de wereld 104 miljoen kinderen niet naar school. En van de volwassenen mensen is 1 op de 6 analfabeet. Dat betekent dat je niet kunt lezen en schrijven. In ontwikkelingslanden gaat 20% van de kinderen niet naar school. Zo ook in de Nicaraguaanse partnersteden. Goed onderwijs is echter erg belangrijk om de armoede tegen te gaan. Een van de doelen die zij zich stelden, is dat in 2015 alle kinderen in alle landen basisonderwijs moeten volgen. Dit zijn ze allemaal in het kort:

In 2015….. > > > > > > > >




39

Werkblad 8 Schrijf de millenniumdoelen in het juiste vakje

40


Werkblad 9 vragen over Muurschilderingen in Nicaragua Hieronder zijn muurschilderingen uit Nicaragua te zien. Het zijn hele grote schilderingen die op muren zijn gemaakt. De muurschilderingen op foto 1, 2 en 3 zijn door kunstenaar Julio Moreno gemaakt in Nicaragua. Ze hebben allemaal verschillende maten. Sommige zijn wel 20 meter lang. Hier hebben dan ook veel kinderen aan meegewerkt. De muurschilderingen op foto’s 4 en 5 zijn door een kunstenaar uit Nicaragua samen met kinderen van basisscholen in Leiden gemaakt. Bekijk de foto’s van de schilderingen goed en beantwoord de vragen.

Foto 1 Titel: Sueno de los jóvenes

Omschrijf wat je allemaal ziet op dit schilderij. Wat zouden de schilders ermee willen vertellen?


Werkblad 9 Foto 2 Titel: Aniversario


41

42


Werkblad 9 Foto 3 Titel: Mural Sant Feliu



Werkblad 9 Foto 4


43

44


Werkblad 9 Foto 5



45

lesbrief week 2 Brieven uit Nicaragua: Tekeningen maken voor het ontwerp van de muurschildering Lesopbouw week 2 Tijd: 1,5 uur Materialen: t werkblad 10, 11 en 12 t tekenpapier, A4 of A3 t tekenmateriaal en/of verf, krijt, kleurpotloden, waterverf

Inleiding Fondswerving Bekijk met de leerlingen de stand van zaken rondom het zoeken naar sponsors. Kern Brieven uit La Libertad. Werkbladen 10, 11 en 12 zijn brieven van kinderen uit La Libertad. Ze gaan over millenniumdoel 2: ‘In 2015 gaan alle jongens èn meisjes naar school’. Veel kinderen in Nicaragua gaan niet naar school. Soms moeten ze werken om geld te verdienen voor het gezin. Of ze moeten op hun broertjes of zusjes passen. De leerlingen lezen elk een brief en kunnen onderaan de werkbladen de vragen beantwoorden. Koppel de onderwerpen uit de brieven klassikaal terug en schrijf ze eventueel op het bord om de leerlingen houvast te geven voor de tekeningen. Tekeningen maken voor het ontwerp van de muurschildering De kinderen maken tekeningen aan de hand van de onderwerpen die in de brieven staan. Houd hierbij in de gaten dat er verschillende onderwerpen worden getekend. De kunstenaar zal deze tekeningen verwerken in een ontwerp voor de muurschildering.

46


Werkblad 10 Hallo allemaal, Ik mocht een brief schrijven naar de kinderen van de basisschool in Nederland. Dat vind ik heel spannend, want ik heb nog nooit een brief naar een ver land gestuurd. Ik hoop dat jullie het leuk vinden om mijn brief te lezen. Ik vind het wel moeilijk om een brief te schrijven. Ik weet meestal de woorden wel, maar vaak vind ik het heel moeilijk om de goede letters op de goede plaats te zetten. Gelukkig heb ik een buurmeisje. Ze heet Darling. Ze is iets ouder dan ik. Ze gaat al wat langer naar school en dus kan ze me goed helpen met lezen en schrijven. Ik vind het heel leuk om naar school te gaan. Jullie ook? We doen veel dingen in de klas. Ik heb een stoel met een klein tafeltje er aan. Alle kinderen hebben dat. Meestal zitten we achter elkaar in de rij en kijken we naar het bord. De juf schrijft de lessen op het bord. We schrijven het dan over in ons schrift. Soms is het een opdracht en die moeten we dan thuis maken. Soms kijkt mijn mama met me mee als ik de opdrachten maak. Zij is niet naar school geweest toen ze klein was. Ze kan ook niet echt lezen. Maar haar naam schrijven kan ze al wel. Goed hè? Gaan jullie elke dag naar school? Ik zou wel graag elke dag naar school gaan, maar dat kan niet. Mijn mama gaat op dinsdag en donderdag naar de rivier. Ze doet op die dagen de was. In ons huis hebben we geen stromend water. Daarom neemt ze de was altijd mee naar de rivier. Dat is best ver lopen. Mama doet niet alleen onze eigen was, maar ook van een paar andere families. Zo kan ze een beetje geld verdienen om eten voor mij en mijn broertje en zusje te kopen. Mijn broertje en zusje zijn nog klein. Veel kleiner dan ik. Ze kunnen niet alleen thuisblijven, zegt mama. Dus, als zij kleren gaat wassen, dan blijf ik thuis om op mijn broertje en zusje te passen. Als ik thuis blijf met mijn broertje en zusje, dan help ik ze met wassen en aankleden. En ik help mama ook een beetje in het huis. Ons huis is van hout. De planken zitten niet zo heel netjes op elkaar gemaakt, dus je kunt zo naar buiten kijken tussen de kieren door. Als het heel hard waait, dan is dat niet zo handig. Dan waait heel veel stof en zand naar binnen. Daarom veeg ik heel vaak de vloer. Zo help ik mijn moeder om het huis netjes te houden. Gelukkig kunnen we ook lekker buiten spelen. Er zijn veel bomen om ons huis. Ook een hele grote mangoboom. Als daar dan een mango uit valt, dan eten we hem lekker op! Wat doen jullie allemaal als je gaat buiten spelen? Dat zou ik nou eens leuk vinden om te weten. Heel veel groetjes van Aidanora 8 jaar


Vragen bij werkblad 10 Wat vertelt Aidanora over school?

Hoe ziet de school eruit?

Gaat ze altijd naar school en waarom wel of niet?

Wat doet ze als ze niet naar school gaat?

Wat zijn de grootste verschillen met jouw situatie?

47

48


werkblad 11 Hola, ¿Que onda? Zo vragen wij: “Hoe gaat het met je?” Alle jongens en meisjes op de markt doen dat. Ik ben vaak op de markt en soms ook bij het busstation. Dat is vlak bij elkaar. We hebben een groep met jongens en meisjes daar en we kennen elkaar allemaal goed. Er zijn meer jongens dan meisjes bij. We trekken veel met elkaar op. Soms hebben we flink ruzie, maar meestal helpen we elkaar. Dat is ook wel belangrijk, want helemaal in je eentje zou het best moeilijk zijn om de dag door te komen. Ik probeer altijd een beetje te verdienen overdag. Soms krijg ik wat geld van iemand die uit de bus komt. Of ik krijg wat te eten. Er zijn hier een paar kleine restaurantjes. Daar vraag ik altijd of ik iets krijg van de mensen. Soms geeft iemand me dan een beetje van zijn eigen eten. Dat vind ik wel heel fijn, want thuis is er vaak geen eten. Mijn moeder is wel veel weg om te werken, maar ze verdient maar heel weinig geld. Mijn vader heeft helemaal geen werk en dan is er vaak niet genoeg om eten voor iedereen te kopen. ’s Middags pas ik wel eens op auto’s. Mensen komen dan met de auto naar de stad om uit te gaan bijvoorbeeld. Er wordt veel ingebroken in auto’s. Als iemand dan zijn auto parkeert, dan zeg ik hem dat ik wel goed wil opletten. En als ze dan naar huis gaan, dan geven ze me geld voor het oppassen. Daar koop ik dan iets voor en soms bewaar ik ook een beetje om aan mijn moeder te geven. Ik ben elke dag bij het busstation en bij de markt. Ik ga niet naar school. Dat vind ik aan de ene kant wel fijn. Nou loop ik lekker op slippers de hele dag buiten. Maar, heel eerlijk gezegd vind ik het ook wel erg jammer. Sommige andere kinderen uit mijn straat kunnen al lezen en schrijven en dat zou ik eigenlijk ook wel graag willen. Maar mijn moeder heeft te weinig geld. Ze kan geen uniform en schoenen betalen. En ook geen boeken en een schrift. “Ga maar wat geld verdienen, daar heb ik meer aan”, zegt ze steeds. Het liefste zou ik later verpleegster worden. Dat lijkt me mooi. Dan kan ik zieke mensen helpen. Dan verdien ik geld en kan ik mijn huis betalen en dan kunnen mijn kinderen wel naar school. Maar om verpleegster te worden moet ik wel een diploma hebben. Tja, hoe dat nou moet, dat weet ik nog niet hoor. Misschien krijg ik nog wel eens een brief van jullie en dan kunnen jullie me vertellen wat je later wilt worden. Dat lijkt me leuk. Adios, Gloria (11 jaar)


Vragen bij werkblad 11 Wat doet Gloria overdag?

Gaat Gloria naar school en waarom wel of niet?

Hoe komt Gloria aan geld om van te leven?

Welke kleren draagt Gloria en wat dragen de kinderen op school?

Wat wil zij later graag worden?


49

50


Werkblad 12 Hola, Wat leuk dat ik een brief naar jullie mocht schrijven! Ik weet dat wij een stedenband met jullie in Nederland hebben. Holanda zeggen wij. Mijn moeder heeft er wel eens iets over verteld en er zijn ook wel eens Nederlandse mensen bij ons thuis geweest. Ze hebben toen bij ons gegeten en volgens mij vonden ze het heel lekker. We hadden gallo pinto gegeten. Dat is gebakken rijst met bonen. En ook tortilla’s en gebakken banaan. Hebben jullie al bijna vakantie? Wij gelukkig wel. En dan ben ik klaar met de primaria. Zo heet de basisschool bij ons. We krijgen dan een feest. Ik krijg dan een nieuw uniform aan en ik mag ook op een officiële foto. Ik denk dat mijn ouders die foto dan wel aan de muur van de woonkamer hangen. Daar hangen de foto’s van mijn broer en zus ook al. Ze zijn vast heel trots op me straks. Na de vakantie ga ik dan naar de middelbare school. Dat duurt dan vijf jaar. Dat duurt wel lang zeg. Maar ik ga wel heel goed mijn best doen, want ik weet al wat ik wil worden later. Jullie ook? Ik wil bosbouw gaan studeren. Ik vind biologie het leukste vak op school. Vooral de lessen over de planten en de bloemen. En we hebben heel veel bossen en andere natuur hier in Nicaragua. We hebben tropisch oerwoud, bergen, vulkanen en meren. Daar wil ik later gaan werken. Bijvoorbeeld als beheerder in een nationaal park. Zijn er bij jullie ook vulkanen? Ik geloof dat mijn vader het niet zo leuk vindt dat ik bosbouw wil studeren later. Hij is econoom en werkt bij een bank. Maar dat vind ik helemaal niet leuk. En mijn moeder, die werkt in een ziekenhuis. Ze is dokter. Ze zijn wel veel van huis allebei. Dat is wel jammer. Maar gelukkig hebben we een huishoudster. Ze heet Juana en ze is heel lief. En ze kan heel lekker koken. Ze maakt altijd lekkere vruchtensappen voor me als ik uit school kom. Nu ga ik nog even huiswerk maken. Vandaag moet ik wiskunde-opdrachten doen. Die vind ik helemaal niet leuk, maar ik moet het toch maar doen. Als ik ze snel maak, dan kan ik straks nog even met mijn vrienden buiten spelen. Wat doen jullie allemaal na school? Heel veel groetjes, Herling (12 jaar)


Vragen bij werkblad 12 Wat hebben de kinderen aan op school in Nicaragua?

Op welke school zit Herling?

Wat wil hij later gaan doen?

Wat valt je verder nog op aan de brief?


51

52


lesbrief week 3 De muurschildering maken Opbouw week 3 Tijd: 1 week dag 1 tmuurschilder welkom heten taanschaf overige materialen in overleg met de muurschilder tmuurschilder maakt het ontwerp aan de hand van de tekeningen tnodig lokale pers uit voor de opening dag 2-4 tsamen werken aan de muurschildering dag 5 tfeestelijke opening door bijvoorbeeld de wethouder of burgemeester tbekendmaking van het bedrag Materialen ttekeningen die gemaakt zijn in week 2 tpenselen en kwasten van verschillende formaten tacrylverf van goede kwaliteit, bv. Rembrandt. Wit, zwart, alle primaire kleuren. Aanvullende kleuren kunnen in overleg met de kunstenaar worden aangeschaft. teen deel van een muur of panelen. Deze moet wit zijn of kan wit worden gemaakt met een primer (omgang zie beschrijving project). tschorten of vuilniszakken ter bescherming van de kleding De muurschilder zal een week aanwezig zijn op de school. Nadat hij een ontwerp heeft gemaakt aan de hand van de tekeningen gaat de hele klas helpen met het maken van de muurschildering. Daarnaast zullen de leerlingen zoveel mogelijk sponsors blijven zoeken. Aan het eind van de week zal de muurschildering officieel geopend worden en zal de opbrengst van de fondswerving bekend gemaakt worden. Dit zou bijvoorbeeld kunnen worden gedaan door de burgemeester of een wethouder en er kan een feestelijke aangelegenheid van gemaakt worden. Hierbij kunnen ouders en de sponsors worden uitgenodigd.

groep 8 2.2 microkrediet-spelSamen Samenininactie! actie!

2.2

53

Het Microkrediet-spel

Doel De leerlingen: tLeren op een actieve en creatieve manier fondsen te werven voor een project in La Libertad tLeren het begrip microkrediet kennen door brieven van leeftijdgenoten uit La Libertad en door er zelf mee aan de slag te gaan. tLeren wat de millenniumdoelen betekenen, in het bijzonder millenniumdoel 2 en komen hiervoor in actie. tVerspreiden kennis over de millenniumdoelen in hun eigen stad Materialen twerkbladen 13 t/m 20 tindividueel of per groepje bijvoorbeeld 5 of 10 euro leengeld. Dit geld kan beschikbaar worden gesteld door het campagneteam of de stedenbandorganisatie. Voorbereiding tdoorlezen van de les twerkbladen kopiëren. teventueel de klas in groepjes verdelen tsuggestie: nodig iemand uit die een gastles kan verzorgen. Iemand die zich bezighoudt met bedrijfsleningen of een gastles van de burgemeester of wethouder die een keer in de partnerstad in Nicaragua is geweest. Tijdsplanning

week 1 tuitleg over het project tinformatie over het microkrediet twat zijn de millenniumdoelen tbrieven uit La Libertad

54

Samen in actie! 2.2 microkrediet-spel groep 8

week 2 t bedrijfsplan schrijven en een begroting maken t bedrijfjes starten tsuggestie: De leerlingen zoeken een coach, bijvoorbeeld iemand die in een bedrijf werkt, met een eigen zaak of iemand van de gemeente.

week 3 tterugkoppelen tbekendmaking winst met bijvoorbeeld een feestelijke aankleding tleerlingen geven geleende geld terug tsuggestie: Gastles van iemand die zich bezighoudt met bedrijfsleningen of een gastles van de burgemeester of wethouder die een keer in de partnerstad in Nicaragua is geweest.


55

lesbrief Week 1 Het microkrediet en de millenniumdoelen Lesopbouw Tijd: 1 uur Kern: Brieven uit La Libertad Materialen: t werkbladen 13 t/m 17

Inleiding Wat is een microkrediet Microkredieten zijn kleine leningen voor ondernemers met een laag inkomen. Arme mensen kunnen bijna nooit een lening van een gewone bank krijgen, omdat ze geen garantie kunnen geven dat ze het geld terug kunnen betalen. Ze hebben geen onderpand. De bank gelooft niet dat de armen het geldbedrag terugbetalen en vindt de risico’s te hoog. Daarom kunnen zij een microkrediet krijgen. Hiermee kunnen ondernemers investeren in bijvoorbeeld een winkel, zaaigoed voor het land, een houten kar om spullen mee te vervoeren, een naaimachine, of ze kopen er meel van om brood van te bakken. Ze werken hard om het geleende geld terug te betalen. Het gebeurt ook wel eens dat mensen hun leningen niet terug kunnen betalen. De leerlingen zullen zelf een microkrediet krijgen om voor twee weken een eigen bedrijfje op te zetten en zo geld te verdienen voor het onderwijs in Nicaragua. Dit heeft te maken met één van de millenniumdoelen: ‘Alle kinderen naar school’ .

56


Wat zijn de millenniumdoelen? Bespreek met de leerlingen aan de hand van de werkbladen de millenniumdoelen. Werkblad 13: Informatie over de millenniumdoelen. Werkblad 14: Leerlingen kunnen zelf de doelen invullen bij de juiste symbolen. Brieven uit Nicaragua Op werkblad 15, 16 en 17 staan brieven van kinderen uit La Libertad waarvan de ouders een microkrediet hebben of hebben gehad. De leerlingen kunnen de brieven lezen.



In 2015….. > > > > > > > >



57

58




59

Werkblad 15 Hola, Vandaag mocht ik een brief schrijven aan kinderen uit Nederland. Over het werk van mijn moeder. Ik woon met mijn moeder en mijn broertje in een leuk huis. We wonen net iets buiten de stad. Ik moet met de bus als ik naar school ga. Mijn moeder is boerin. Ze verbouwt yuca op het land. Dat is een soort wortel die je als groente kan eten. Vaak krijgen we soep met deze yuca erin of frituurt mijn moeder het. Dit is best lekker. In de winter valt er bijna geen regen hier. Het is dan heel warm hier en het land is droog. De yuca groeit dan niet en mijn moeder verdient dan ook geen geld hiermee. In deze droge tijd werkt mijn moeder als naaister. Ze maakt dan kleren of maakt broeken korter. Gelukkig kon zij geld lenen om een naaimachine te kopen. Dit heet een micro-krediet. De organisatie die haar dit geld leent leert ook aan mijn moeder hoe zij haar eigen naai-bedrijfje moet runnen. Ze leert over de boekhouding en hoe je een ondernemersplan moet maken. De naaimachine die ze gekocht heeft van het geld is een trapnaaimachine, die je met je voet moet bedienen. Een elektrische is beter, maar de stroom valt best vaak uit en dan heb je er weinig aan. Met het geld dat ze verdient met het verkopen of maken van kleding kan ze het geleende geld terug betalen. Als ze het geld terugbetaald heeft dan mag ze de rest houden. Ik hoop dat ze veel kleren verkoopt, want dan mag ik volgend jaar nieuwe schoenen. Die ik nu heb zijn al erg versleten. Nou, ik ga maar eens kijken wat mijn moeder aan het maken is. Ze heeft ook een keer een jurkje voor mij gemaakt van witte stof met een heel mooi randje erlangs. Ik ben benieuwd wat ze nu aan het maken is. Ik vind het leuk om bij haar te kijken. Daag, Maritza, (11 jaar)

60


Werkblad 16 Hola, Mijn naam is Paco en ik ben 10 jaar. Ik vind het leuk dat ik een brief naar jullie mag schrijven, omdat ik weet dat Nederland en Nicaragua vrienden zijn. Ik zou wel meer willen weten over jullie. Volgens mijn vader is het heel ver weg. Wel een dag vliegen of zo. Ik heb nog nooit in een vliegtuig gezeten hoor. Ik denk dat bij jullie het er anders uitziet dan hier. Ik ben wel benieuwd hoe het bij jullie is. Vast met hele mooie huizen en dure kleren. Hier zijn wel een paar mooie huizen, maar ook veel huizen die kapot zijn en straten van zand. Ik heb al een keer eerder een brief geschreven. Toen heb ik iets over mijzelf verteld. Nu wil ik ook iets vertellen over het werk van mijn moeder. Hebben jullie ook een markt? Bij ons is er een grote markt en daar verkoopt mijn moeder zakjes met drinken. ‘s ochtends ga ik naar school en ‘s middags help ik mijn moeder op de markt. Ik snijd fruit in heel kleine stukjes en doe er dan ijsblokjes, water en suiker bij. Dit moet nog even in de blender en dan gaat het in een plastic zakje met een rietje erin. Hier doe je dan een elastiekje omheen. Dit noemen wij hier refresco’s. We doen er vaak mango in en limoen en soms ook zaadjes. Ze worden in Nicaragua veel verkocht. Ook in restaurants, maar wij doen dat niet. We staan alleen op de markt. Mijn moeder kan deze refresco’s maken omdat ze geld heeft gekregen. Dit moet zij wel terugbetalen, dus niet echt gekregen, maar geleend. Dat heet een microkrediet. Van het geld dat ze geleend heeft kon zij een blender kopen, waarmee alles tot een sapje gemalen wordt, en de ingrediënten. Met wat we verdienen kan mijn moeder de lening terug betalen en wat over is, dat is van ons. Hier koopt mijn moeder eten van. Als we veel verkocht hebben dan mag ik wel eens een ijsje kopen. Ik ben wel benieuwd naar wat voor werk jullie ouders doen. Moeten zij ook geld lenen om een bedrijfje te hebben? Oh ja, ik hoorde dat jullie ook geld gaan lenen om iets te verkopen om geld in te zamelen voor Nicaragua. Dat vind ik goed. Zeker als je vrienden bent. Misschien kan je wel refresco’s verkopen. Ik weet niet of jullie dat in Nederland al kennen. Het is vooral lekker als het warm is. Je kan het met allerlei soorten fruit doen. Veel groetjes van Paco (10 jaar)


61

Werkblad 17 Hola, Mijn naam is Orlando. Ik houd erg van basketbal. Dat doe ik buiten met mijn broertje en buurjongens. Maar genoeg over mij, want ik wil jullie iets vertellen over het werk van mijn vader. Mijn vader heet Héctor. Hij houdt trouwens ook van basketbal. Hij heeft een eigen schoenenfabriek waar hij schoenen van leer maakt. Alles wordt hier met de hand gemaakt. Het leer wordt geknipt en aan elkaar genaaid. Er zijn al best veel mensen in dienst. Ik denk wel 10. De fabriek is binnen en buiten. Binnen staan de schoenen en heeft mijn vader het kantoor. Buiten in een soort tuin staan de mensen die hier werken de schoenen te maken. Het zijn allemaal mannen. Ze werken heel hard en ze krijgen betaald per schoen. Sommige schoenen worden hier in de fabriek verkocht maar de meeste schoenen worden op de markt in de stad verkocht. Het is een hele grote drukke markt, waar van alles verkocht wordt, zoals kleren, eten, muziekinstrumenten en tassen. Ook komen er wel eens handelaren die de schoenen kopen en ze weer in een ander land verkopen, zoals Costa Rica en Honduras. Dit zijn landen die in de buurt van Nicaragua liggen. Ik ben best trots op mijn vader. Omdat hij een mooie zaak heeft. Vroeger had hij een microkrediet en kreeg hij steeds een beetje geld om te lenen. Van deze leningen kon hij elke keer iets kopen om zijn zaak op te bouwen, zoals naaimachines, leer en lijm, machines om leer te snijden en nog meer. Ook kreeg hij van de organisatie die hem geld leende een soort kleine opleiding waar hij leerde om de boekhouding te doen en ook hoe je je bedrijf moet organiseren. Nu heeft hij het microkrediet niet meer nodig, want alle spullen die hij nodig heeft zijn er al en hij verdient nu genoeg om zelf wat te kopen als iets kapot is of als hij wil uitbreiden. Op zaterdag en na schooltijd werk ik zelf ook in de fabriek. Ik snijd dan met een machine het leer voor de schoenen. Ik vind het erg leuk en ik wil later graag de schoenenfabriek overnemen van mijn vader. Adios, Groetjes, Orlando (12 jaar)

62


lesbrief Week 2 bedrijfsplan opstellen en begroting maken Lesopbouw Tijd: 1 uur Kern Een bedrijfsplan opstellen Een begroting maken Materialen Werkbladen 18, 19 en 20 Kern Zelf aan de slag met een microkrediet De klas krijgt een microkrediet voor twee weken. Hier zetten de leerlingen hun eigen bedrijfje van op. Elk bedrijfje, individueel of in een groepje, krijgt bijvoorbeeld 5 of 10 euro. Dit geld kan beschikbaar worden gesteld door het campagneteam of de stedenbandorganisatie. De leerlingen gaan hard aan de slag om in twee weken tijd veel winst te maken. De opbrengst zal gaan naar het onderwijs in La Libertad, zoals nieuwe schoolbanken, uniformen of lesmateriaal. Bespreek de werkbladen 18, 19 en 20 met de leerlingen. Daarna kunnen ze zelf aan de slag en de werkbladen invullen. Werkblad 18: Het bedrijfsplan Werkblad 19: De begroting Werkblad 20: Kasboek met inkomsten/uitgaven tabel. Individueel of in groepjes overleggen de leerlingen wat ze willen gaan doen en vullen hun bedrijfsplan en de begroting in. Geef de leerlingen een aantal voorbeelden. Voorbeelden zijn een bakkerij, koffieschenkers, een autowasserij, een schoonmaakbedrijf, een limonadeverkoper, schoenenpoetser of een koeriersdienst. Misschien hebben de leerlingen zelf wel veel betere ideeën om veel geld in te zamelen voor hun ‘partnerkinderen’. Als de werkbladen zijn ingevuld, starten alle leerlingen buiten schooltijd


63

met hun onderneming. Stel een datum vast waarop de bedrijfjes weer stoppen, het geleende bedrag weer wordt terugbetaald en de gezamenlijke winst bekend gemaakt wordt. Suggestie De leerlingen zouden zelf op zoek kunnen gaan naar een coach voor tips en adviezen. Bijvoorbeeld ondernemers in de buurt of in de familie, iemand van de gemeente of iemand die bij de bank werkt.

64


Werkblad 18 het bedrijfsplan

Bedenk of overleg welk bedrijfje je wilt starten.

Wat heb je daarvoor nodig?

Wat zijn de kosten van deze spullen?

Wat is de prijs van je product of dienst?

Wanneer ga je het aanbieden en hoe?

Maak je reclame en hoe?

Wie zijn je klanten en hoe ga je deze mensen vinden?

Maak een tijdsschema en maak afspraken met je partners als dat nodig is.


Werkblad 19 de begroting

Wat is het bedrag dat je hebt geleend?

Wat is de prijs van je product of dienst?

Hoeveel moet je verkopen om het geleende geld terug te verdienen?

Hoeveel ben je van plan extra te verdienen?

Hoeveel wil je in totaal verkopen?

65

66


Werkblad 20 het kasboek Kasboek Datum

Uitgaven

Inkomsten


67

lesbrief Week 3 Bedrijfjes in bloei

Lesopbouw Tijd: 1 uur Kern tTUBOEWBO[BLFOCFESJKɣFT tLBTCPFLJOWVMMFO t BBOIFUFJOEWBOEFXFFLCFLFOENBLFOWBOEFPQCSFOHTU tFWFOUVFFMFFOHBTUMFT Materialen Werkblad 20 Kern Hoe gaat het met de bedrijfjes, hoeveel is er al verdiend en waar zijn problemen? Suggestie t Als extra optie zou de klas iemand kunnen uitnodigen om een gastles te verzorgen. Bijvoorbeeld iemand die zich bezighoudt met bedrijfsleningen, de burgemeester of een wethouder die een keer in La Libertad is geweest. t De bekendmaking van de opbrengst kan feestelijk worden aangekleed. Nodig bijvoorbeeld ouders/sponsors uit. Laat de kinderen thuis feestelijke Nicaraguaanse hapjes maken (zie voor recepten de module ‘eten en spelen’ voor groep 8), etc.

68

Samen Samen in actie! in actie! .3 het campagnevogeltje groep 8

2.3

Verkoop van Nicaraguaanse campagnevogeltjes

Doel De leerlingen; t verkopen Nicaraguaanse vogeltjes om fondsen te werven voor een onderwijsproject in La Libertad t verspreiden kennis over de millenniumdoelen in hun eigen stad Voorbereiding t lessen voorbereiden t vogels bestellen via de stedenbandorganisatie t brieven en werkbladen kopiëren t lokale pers uitnodigen bij de bekendmaking van de winst t eventueel wedstrijdkaartjes bestellen voor de ballonnenwedstrijd t ballonnen met helium bestellen Tijdsplanning

Week 1 t uitleg project t persoonlijk briefje schrijven of tekening maken t verkoop vogeltjes

Week 2 t terugkoppelen

Week 3 t winst bekendmaken met eventueel een feest op het schoolplein

groep 8 2.3 het campagnevogeltje Samen Samen Samen ininactie! actie! in actie!

69

lesbrief Week 1 het campagnevogeltje Lesopbouw week 1 Tijd: 1 uur Uitleg project t persoonlijk briefje schrijven of tekening maken t verkopen van de vogeltjes Materialen t werkblad 21: brief ouders en kinderen t werkbladen 22, 23, 24 t werkbladen 25, 26, 27 en 28 t vogeltjes t papier en tekenmateriaal t elastiekjes t in leskist 1 van het lespakket is informatie rondom het feest te vinden. Kern Vogeltjes verkopen De balsahouten gekleurde vogeltjes die de leerlingen zullen gaan verkopen zijn in Nicaragua gemaakt en zijn typisch Nicaraguaans. De vogel is het symbool van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ en staat ook symbool voor een ‘kleurrijke toekomst voor de kinderen in Nicaragua’. Een kleurrijke toekomst omdat de kinderen, door naar school te kunnen gaan, de mogelijkheden voor hun eigen toekomst (en die van hun stad) vergroten. De leerlingen zullen een prachtige vogel gaan verkopen of zelf kopen voor het bedrag van € 6,50. De opbrengst wordt gebruikt voor het realiseren van millenniumdoel 2; ‘alle kinderen naar school’ in La Libertad.

70


Persoonlijk briefje of tekeningen maken Op werkbladen 25, 26, 27 en 28 hebben kinderen uit Nicaragua een vriendenboekje ingevuld. Laat de leerlingen de werkbladen lezen. De leerlingen maken aan de hand van deze vriendenboekjes een briefje of een tekening om aan de vogel te hangen met een elastiekje. Enkele voorbeelden - Mijn wens voor Rosaria is …... - Met het kopen van dit vogeltje helpt u Oscar naar school. Leeftijd: beroep vader: Etc. - Een tekening voor de koper van het vogeltje over Migdalia - Deze vogel heeft gevlogen voor Carlos. Hij droomt van …… Bevestig de brief of de tekening met een elastiekje aan het kopje van de vogel. Wat er met het geld bijvoorbeeld wordt gedaan: t Er worden nieuwe klaslokalen gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan t Er worden nieuwe juffen en meesters aangetrokken, die les kunnen geven in de lokalen. t Er worden schoolbankjes gekocht voor in de lokalen, want veel scholen hebben daar zelf het geld niet voor. t De kinderen krijgen een rugzakje met schoolspullen. De kinderen krijgen ook eten op school. Veel kinderen zijn zo arm dat ze thuis geen eten krijgen. Het geld dat je met de klas hebt opgehaald, wordt aan één van deze dingen besteed. Uiteindelijk hopen we dan dat over een aantal jaren zoveel mogelijk kinderen naar school gaan. Op werkblad 24 staat bovengeschreven stuk nog een keer, zodat het eventueel uitgedeeld kan worden aan de leerlingen.


71

werkblad 21 Beste ouders en kinderen We gaan aandacht besteden aan de kinderen in onze partnerstad in Nicaragua. Dit keer komt er een actie die te maken heeft met millenniumdoel 2: ‘alle jongens èn meisjes naar school in 2015’. In Nicaragua zijn nog veel kinderen die niet naar school toe gaan. Daar gaan we wat aan doen. Jullie kunnen een prachtige vogel gaan verkopen of zelf kopen voor het bedrag van € 6,50. Het houten gekleurde vogeltje is in Nicaragua gemaakt. De vogel staat symbool voor een ‘kleurrijke toekomst voor de kinderen in Nicaragua’. Een kleurrijke toekomst omdat de kinderen, door naar school te kunnen gaan, de mogelijkheden voor hun eigen toekomst (en die van hun stad) vergroten. De opbrengst is voor het onderwijs in Nicaragua en zal worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. De opbrengst zal bekend gemaakt worden met een feest en een ballonnenwedstrijd.

Alle kinderen naar school Ik doe graag mee aan de actie verkoop een vogel à € 6,50

Naam : Groep: Leeftijd: Toestemming ouder:

72


formulier bij werkblad 21 Naam leerling Groep Bedrag per vogel Naam:

Aantal vogels: Bedrag:

Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:



73


In 2015….. > > > > > > > >



74




75

Werkblad 24 De Stedenband; een vriendschapsband Doetinchem heeft een stedenband met de stad La Libertad in Nicaragua. Dat betekent dat deze twee steden vrienden zijn. Het is dus een vriendschapsband. Als je vrienden bent, dan weet je veel van elkaar en je helpt elkaar. In 2000, toen het nieuwe millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. In millenniumdoel 2 staat geschreven dat in 2015 alle jongens èn meisjes naar school moeten kunnen. Hier gaan wij een handje bij helpen. In Nicaragua zijn namelijk veel kinderen die niet naar school kunnen. Met alle kinderen in de klas ga je een activiteit doen om geld in te zamelen voor kinderen in Nicaragua. Daarmee leer je niet alleen zelf heel veel, maar zo kun je ook aan andere mensen iets vertellen over Nicaragua. Uiteindelijk is het dan de bedoeling dat zoveel mogelijk mensen geld doneren voor een project in je eigen partnerstad in Nicaragua. Met het geld dat je zo inzamelt, kan de stedenband een project uitvoeren voor de kinderen in Nicaragua. Wat er met het geld bijvoorbeeld wordt gedaan t Er worden nieuwe klaslokalen gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan. t Er worden nieuwe juffen en meesters aangetrokken, die les kunnen geven in de lokalen. t Er worden schoolbankjes gekocht voor in de lokalen, want veel scholen hebben daar zelf geen geld voor. t De kinderen krijgen een rugzakje met schoolspullen. Ze krijgen ook eten op school. Veel kinderen zijn zo arm dat ze thuis geen eten krijgen. Het geld dat je met de klas hebt opgehaald, wordt aan één van deze dingen besteed. Uiteindelijk hopen we dan dat over een aantal jaren zoveel mogelijk kinderen naar school gaan.

76


Werkblad 25 Vriendenboekje Mijn naam is: Rosario Ik ben een: meisje Ik ben geboren op: 16 mei 1997 Mijn vader heet: Diego Zijn beroep: Taxichauffeur Mijn moeder heet: Nubia Haar beroep: hulp in de huishouding bij een familie Ik heb

2

broertjes

Ik heb

1

zusje

Mijn lievelingseten is: pizza Wat ik graag doe: dansen Ik ga naar school: Ja, ik ga twee dagen in de week naar school. De andere dagen kan ik niet, omdat mijn moeder dan werkt. Dan moet ik op mijn kleine broertjes en mijn zusje passen. Wat ik later worden wil: Filmster


Werkblad 26 Vriendenboekje Mijn naam is: Migdalia Ik ben een: meisje Ik ben geboren op: 5 februari 1996 Mijn vader heet: Sergio Zijn beroep: boer Mijn moeder heet: Maria del Carmen Haar beroep: De kippen verzorgen op de boerderij Ik heb

5

broertjes

Ik heb

2

zusjes

Mijn lievelingseten is: gegrilde kip Wat ik graag doe: spelen in de rivier Ik ga naar school: Nee, ik ga niet naar school. Het is te ver weg. We hebben geen fiets en geen auto. Mijn vader heeft wel een paard, maar daar moet hij mee werken op het land. En eigenlijk hebben mijn vader en moeder ook geen geld voor de boeken voor mij en mijn broers en zusjes. Wat ik later worden wil: verpleegster

77

78


Werkblad 27 Vriendenboekje Mijn naam is: Oscar Ik ben een: jongen Ik ben geboren op: 22 september 1997 Mijn vader heet: Victor Zijn beroep: Ik weet niet wat hij doet, want hij woont in Costa Rica. Mijn moeder heet: Norma Haar beroep: ze bakt tortilla’s die ik verkoop langs de deuren Ik heb 1 broertje Ik heb

1

zusje

Mijn lievelingseten is: rijst met bonen Wat ik graag doe: basketballen op het plein Ik ga naar school: Nee, ik ga niet naar school. Ik moet mijn moeder helpen met het verkopen van de tortilla’s. Elke ochtend ga ik langs de huizen. We wachten op geld van mijn vader. Als hij geld heeft gestuurd kunnen wij een uniform kopen en kan ik naar school. In de middag ga ik naar mijn vrienden. We gaan naar het busstation. Soms mogen we helpen met koffers te tillen. Hier krijgen we dan een klein beetje geld voor. Wat ik later worden wil: Timmerman


Werkblad 28 Vriendenboekje Mijn naam is: Carlos Ik ben een: jongen Ik ben geboren op: 2 juni 1998 Mijn vader heet: Ricardo Zijn beroep: hij heeft geen werk Mijn moeder heet: Cynthia Haar beroep: wasvrouw, zij doet de was bij andere mensen Ik heb

1 broertje

Ik heb

3

zusjes. Mijn zussen zijn al ouder en getrouwd.

Mijn lievelingseten is: Gebakken yuca Wat ik graag doe: Naar het plein gaan en daar spelen met vriendjes. Ik ga naar school: Nee, ik ga niet naar school. Wij hebben daar geen geld voor. Ik wil wel heel graag naar school, want ik wil graag leren lezen en rekenen. Mijn neef is vroeger wel naar school geweest en hij is meester geworden. Dat wil ik ook graag worden later. Wat ik later worden wil: Meester

79

80


lesbrief Week 2 De tussenstand verkoop vogeltjes Lesopbouw week 2 Tijd: 1 uur De stand van zaken rond het verkopen van de vogel Voorbereiding feest Kern De tussenstand van de verkoop kan klassikaal worden bijgehouden. Het feest Het feest kan worden voorbereid. In leskist 1 is informatie te vinden over feest in Nicaragua. De volgende taken horen bij de voorbereiding en zouden ook onder leerlingen verdeeld kunnen worden: Recepten verzamelen Nicaraguaanse hapjes t ingrediënten kopen en hapjes maken t piñata maken of bestellen t Nicaraguaanse muziek t versiering en aankleding t ballonnen met helium bestellen (eerder doen bij voorbereiding) t wedstrijdkaartjes voor de ballonnenwedstrijd maken of bestellen. Op de kaartjes komen de naam en het adres van de leerling of de school te staan aan de ene kant. Aan de andere kant een korte beschrijving van dit project. Bijvoorbeeld: ‘Campagne Stedenband en Millenniumdoelen’ Leerlingen van basisschool ... in Doetinchem hebben twee weken lang Nicaraguaanse vogeltjes verkocht om leerlingen uit de partnerstad La Libertad in Nicaragua te helpen. De opbrengst van de verkoop wordt gebruikt om millenniumdoel 2 ‘Alle jongens èn meisjes gaan naar school’ te realiseren. Stuur dit kaartje terug naar het adres op de achterzijde van dit kaartje. Stichting Doetinchem en Ontwikkelingssamenwerking (DOS):


81

lesbrief Week 3 bekendmaking en feest Tijd: Een dag of dagdeel Bekendmaking van de winst met een feest op het schoolplein. Kern t De winst wordt bekendgemaakt, waarbij pers, ouders en andere betrokkenen uitgenodigd kunnen worden. t Het ingezamelde geld wordt verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met geld van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Bekendmaking bedrag met feest: t Nicaraguaanse hapjes t muziek t piñata slaan t ballonnenwedstrijd De ballonnenwedstrijd De leerlingen kunnen een kaartje krijgen voor de ballonnenwedstrijd als ze actief meedoen aan het verkopen van de vogeltjes. De gekleurde ballonnen met helium worden tegelijkertijd losgelaten op het feest op het schoolplein. Het is de bedoeling dat de vinder de kaart terugstuurt naar de eigenaar of naar de school. De leerling wiens ballon het verst gekomen is heeft gewonnen en wint een prijs.

82

2.4actie! kortdurende fondswerving groep 8 Samen inSamen actie! in

2.4

Kortdurende fondswervende activiteiten

Organiseer een Nicaragua-dag De dag zou er bijvoorbeeld zo uit kunnen zien: Nodig in de ochtend een aantal mensen uit die iets met Nicaragua hebben. Zoals een jongere die er geweest is, een wethouder, een ondernemer die een project steunt, een vrijwilliger, iemand van het ROC etc. Deze mensen kunnen iets vertellen of laten zien over hun ervaringen met de Stedenbandorganisatie en hun partnerstad. Kleed de dag aan met bijvoorbeeld: (zie leskist 1) t piñata slaan (kunnen door de leerlingen zelf worden gemaakt of besteld worden op internet) t Nicaraguaanse hapjes t Nicaraguaanse muziek t loterij Hieronder staan enkele suggesties voor fondswervende activiteiten die in de middag gedaan kunnen worden op de Nicaragua-dag. Zij kunnen ook afzonderlijk gedaan worden. Sponsorloop De leerlingen lopen een parcours. Voor elke kilometer die gelopen wordt met de klas of de school krijgt de leerling een bedrag van de sponsor. Dansmarathon De school organiseert een dansmarathon waarbij zo lang mogelijk wordt gedanst op bijvoorbeeld salsamuziek. De klassen zouden elkaar kunnen afwisselen. De leerlingen zoeken sponsors die bijvoorbeeld minuten kunnen sponsoren. Sportdag Organiseer een sportdag en laat alle deelnemende teams inschrijfgeld betalen. Dit kunnen familieleden van de leerlingen of bedrijven zijn.

groep 8 2.4 kortdurende fondswerving Samen Samenininactie! Samen actie! in actie!

83

Stoepkrijt-wedstrijd De leerlingen maken een stoepkrijt-tekening over Nicaragua. Mensen kunnen meedoen aan een wedstrijd en raden hoe groot de stoepkrijttekening zal worden voor een bepaald bedrag. De persoon die het aantal vierkante decimeters geraden heeft wint een prijs. Slinger over Nicaragua Na een inleiding over de millenniumdoelen zullen de leerlingen tekeningen of teksten maken over Nicaragua en de millenniumdoelen. De tekeningen of teksten worden op een klein formaat papier gemaakt of een driehoek (vlaggetje). Van deze tekeningen en teksten zal een slinger worden gemaakt en op school worden opgehangen. De leerlingen werven fondsen door óf de sponsors de tekeningen te laten sponsoren met b.v. 2 euro per tekening óf door een wedstrijd: Raad de lengte van de slinger. De deelnemers betalen voor deelname aan de wedstrijd. Diner of lunch De leerlingen organiseren een uitgebreide lunch of een diner met een Nicaraguaans tintje. Familieleden of bedrijven kunnen uitgenodigd worden. De leerlingen zouden ook een restaurant kunnen benaderen om te vragen of ze daar voor een project in Nicaragua een lunch of diner mogen bereiden. Ballonnenwedstrijd De leerlingen zoeken sponsors, waarvan de naam als vorm van reclame op het wedstrijdkaartje van de ballonnenwedstrijd wordt vermeld. De vinder van de ballon stuurt het kaartje terug naar de eigenaar of naar de school. De eigenaar van de ballon die het verst is gekomen heeft gewonnen. Verkoop van Nicaraguaanse hapjes of drankjes Leerlingen maken bijvoorbeeld gebakken banaan of vruchtensapjes in een plastic zakje met een rietje. Verkoop van de Bouwplaat/kijkdoos De bouwplaten zijn te bestellen bij de stedenband. Leerlingen kunnen hiermee zelf een kijkdoos over Nicaragua maken en er geld mee inzamelen voor hun partnerstad.

84

Samen Samen in actie! in actie! 2.5 voorblad werkboekje groep 5 8

Campagne Stedenband

en Millenniumdoelen D

d a t r e b i L a L oetinchem ~

en in Nicar r e d n i k agu f e e G a

ee

nk o leu k rrijke toe

t s m

LBSNN

Dit werkboekje is van naam groep school

groep 8

Samen Samenin Elinactie! Futuro actie!

El Futuro wonen, werken en leren in La Libertad

85

86

El Samen Futuro in actie! Een dag uit het leven van... groep 8

Inhoud van ‘El Futuro’ Les 1 Een dag uit het leven van Levi en Nohelia Bekijken van filmpje over een dag uit het leven van een jongen en een meisje in Nicaragua. De leerlingen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. Les 2 Hoe woon jij? Het thema van deze les is wonen in La Libertad. De kinderen leren dat gebruikte materialen in de woonomgeving voorkomen. Deze beeldende vormingsles kan gekoppeld worden aan aardrijkskunde. Les 3 Wat doe jij aan? Kinderen in Nicaragua dragen een uniform naar school. De Nederlandse leerlingen ervaren hoe het is om allemaal hetzelfde gekleed te gaan. Ook ontwerpen ze zelf een T-shirt. Les 4 Toekomstdromen In deze les gaan de leerlingen nadenken over hun toekomst en die van kinderen in La Libertad. Krijgen alle kinderen dezelfde kansen? En welk rechten heeft een kind eigenlijk?

groep 8 Een dag uit het leven Samen van... Samenin Elinactie! Futuro actie!

87

Inleiding ‘El Futuro’ begint met een algemene les over Nicaragua en het leven van de kinderen daar. Een belangrijk onderdeel hiervan is onderwijs: nummer twee van de acht VN-millenniumdoelen. De klas kijkt naar de dvd ‘Een dag uit het leven van Levi en Nohelia’, waarin twee kinderen in de basisschoolleeftijd een hele dag gevolgd worden. Zo krijgen de leerlingen inzicht in hoe ze wonen, hoe hun familie is, hoe ze naar school gaan en wat ze in hun vrije tijd doen. Vervolgens gaan de leerlingen aan de slag met het thema Wonen, werken en leren. De ‘gids’ voor deze module is Juan. In de leskist zit een brief van Juan aan de kinderen in Nederland. Deze brief staat ook op werkblad 1. U kunt de leerlingen de brief zelf laten lezen of iemand kan hem voorlezen. Sommige lessen worden afgesloten met een uitbreiding van de kernactiviteit. Daarnaast zijn er optionele activiteiten voor als er tijd over is, of als het juiste materiaal ontbreekt om de kernactiviteit uit te kunnen voeren. In de leskist zitten foto’s en voorwerpen die u kunt gebruiken bij de lessen.


88

Lesbrief 1 Een dag uit het leven van Levi en Nohelia Eerst leren de kinderen iets over Nicaragua, La Libertad, en over wat een stedenband is. Dan kijkt de klas naar de film: ‘Een dag uit het leven Levi en Nohelia’. Na de film gaan de leerlingen aan de slag met het beantwoorden van de kijkopdrachten. Doel De leerlingen maken kennis met Nicaragua en met de stedenband. De leerlingen krijgen inzicht in het leven van een kind in Nicaragua. Materialen twerkblad 1, 2 en 3 tde film: ‘Een dag uit het leven Levi en Nohelia’ teen dvd-speler + beamer + scherm Voorbereiding Kopieer werkblad 1, 2 en 3 Haal een wereldkaart/atlas in de klas Lesopbouw Inleiding Kern Afsluiting Extra opdracht

Een brief van Juan Film en kijkopdrachten Nabespreking Foto’s

Inleiding: Een brief van Juan De ‘gids’ voor deze leskist is Juan uit Nicaragua. In de kist zit een brief van Juan aan de leerlingen in Nederland. Deze brief staat ook op werkblad 1. Kopieer de brief en deel hem uit aan de klas, of lees de brief voor aan de klas. Laat op de wereldkaart zien waar Nicaragua ligt en waar Juan dus woont.


89

Kern: Film en kijkopdrachten In de brief van Juan wordt een filmpje aangekondigd. De dvd met deze film zit in de leskist. Op werkblad 2 staan kijkopdrachten voor de leerlingen. Geef alle leerlingen een kopie van de opdrachten. Nadat ze de film hebben gezien, mogen de leerlingen de vragen beantwoorden. Ze kruisen het goede antwoord aan. Dit zijn de juiste antwoorden: 1b, 2-, 3b, 4b, 5a, 6b, 7b, 8b, 9b, 10b, 11b, 12a, 13b, 14a, 15a, 16b, 17a, 18a, 19b, 20a, 21b, 22a, 23b, 24b, 25a, 26a, 27b, 28a, 29 alles behalve nr1, 30Afsluiting Na het maken van de kijkopdracht is er ruimte om te praten over de film en de vragen. Extra opdracht: Foto’s In de leskist zitten verschillende foto’s uit Nicaragua. Bekijk en bespreek deze foto’s met de klas. Achter op elke foto staat informatie over wat er op de foto is te zien. Bij het bespreken van de foto’s kunnen de volgende vragen aan de orde komen: Wat zie je? Wat valt je op? Wat zijn de mensen aan het doen? Hoe zien de mensen er uit? Is er verschil met mensen in Nederland? Hoe ziet de omgeving (huizen/straten/natuur) er uit? Wat is het verschil met hier? Wat is hetzelfde als bij ons? Wanneer u de leerlingen zelfstandig wilt laten werken, kunt u werkblad 3 gebruiken. Hierop kunnen de leerlingen zelf de antwoorden op bovenstaande vragen invullen.

90


Werkblad 1 Een brief van Juan Hóla, Mijn naam is Juan en ik ben twaalf jaar oud. Ik woon in La Libertad, in Nicaragua. Ik mocht een brief schrijven naar kinderen van de basisschool in Nederland. Ik wil jullie graag iets vertellen over mijn land. Daarna laat ik jullie een film zien over Levi en Nohelia. Zij wonen ook in Nicaragua. Eerst zal ik jullie vertellen wat er in mijn geschiedenisboek staat over mijn land: In 1502 werd Nicaragua ontdekt door de Spaanse ontdekkingsreiziger Columbus. Tot die tijd woonden er in dit land verschillende indianenstammen. Na de ontdekking werden de indianen door de Spanjaarden verslagen. En daarna hoorde Nicaragua tot het Spaanse rijk. In 1838 werd het land eindelijk weer eigen baas en dus onafhankelijk van Spanje. In Nicaragua wordt nog steeds Spaans gesproken, maar soms gebruiken we wel woorden uit de oude indianentaal. Sommige namen zijn ook indiaans. Zo is de naam van een meer bijvoorbeeld Xolotlàn. Kun je dat uitspreken? Het land is ongeveer 4 keer zo groot als Nederland en er wonen in totaal ongeveer 6 miljoen mensen. Hoeveel mensen wonen er in jullie land? In 1979 jaar geleden werd in Nicaragua de wrede dictator Somoza verdreven door vrijheidsstrijders, de zogeheten Sandinisten. Zij vochten voor een beter bestaan van het Nicaraguaanse volk. Veel Nederlanders vonden het zo knap dat de Sandinisten wonnen, dat ze hen wilden helpen bij het besturen van het land. Meer dan vijftien steden in Nederland sloten een vriendschapsband met een stad in Nicaragua en hebben een stedenband opgericht. Doetinchem sloot een vriendschapsband met La Libertad. De stedenband organiseert en financiert projecten om de armoede in La Libertad te bestrijden. Eén van de projecten in La Libertad is om kinderen de kans te geven om naar school te gaan. In La Libertad en omgeving gaan heel veel kinderen niet naar school. Ze moeten vaak werken om hun ouders te helpen met geld verdienen. Veel kinderen kunnen niet lezen, schrijven of rekenen en missen daardoor de kans om te vluchten uit de uitzichtloze en arme situatie waarin ze nu zijn. Nu wil ik jullie de film laten zien over Levi en Nohelia. Adiós! Groetjes van Juan


91

Werkblad 2 Kijkopdrachten We gaan nu kijken naar een film over twee kinderen in Nicaragua. Ze heten Levi en Nohelia. Probeer tijdens het kijken antwoord te vinden op de volgende vragen. Kijk ook goed naar de verschillen tussen Levi en Nohelia. Na de film mag je de vragen beantwoorden. Kruis de goede antwoorden aan. 1 a b 2

Nicaragua ligt in: Zuid-Amerika Midden-Amerika Doetinchem heeft een stedenband met (vul de naam van de plaats in)

Levi 3 De school van Levi begint om … a 6.00 uur b 7.00 uur 4 Levi woont in een huis van … a hout b steen 5 Levi wast zich … a met water uit emmers b onder de douche 6 Er wordt gekookt op … a gas b een houtfornuis 7 Waarom moet Levi werken? a om zijn zakgeld te verdienen b om het gezin te helpen met het inkomen 8 Hoe gaat Levi naar school? a Levi wordt naar school gebracht b Levi loopt een half uur naar school 9 Over wat voor weg loopt Levi naar school? a een straat van asfalt b een zandweg


92

10 a b 11 a b 12 a b 13 a b 14 a b 15 a b

Het volkslied is begonnen als Levi op school aankomt. hij mag doorlopen en wachten in het lokaal hij moet buiten het hek wachten tot het klaar is Hoeveel kinderen hebben een schooluniform aan? alle de meeste Wat heeft de juf van de leesles in haar handen? een takje van een struik een aanwijsstokje Waarom krijgen kinderen warm eten op school? omdat hun ouders daarvoor hebben betaald omdat ze vaak thuis niet te eten krijgen Welke tijden zit het zusje van Levi op school? van 12.00 tot 17.00 van 11.00 tot 14.00 Wat doet Levi ’s middags? hij verkoopt varkensvlees langs de deuren hij gaat buiten spelen met zijn vriendjes

Nohelia 16 Nohelia staat om … op. a 7.30 uur b 5.30 uur 17 Nohelia woont in een huis van … a hout b steen 18 Nohelia heeft … stromend water. a wel b ook geen 19 Wat valt je op aan het water als ze haar tanden gaat poetsen? a ze draait de kraan netjes dicht, want ze moet zuinig zijn met water b ze laat het water lopen 20 Moeder begint elke morgen om … met het bakken van tortilla’s. a 4.00 b 5.00 21 Wat doet Nohelia voor werk? a ze helpt met het bakken van tortilla’s b ze verkoopt tortilla’s


22 a b 23 a b 24 a b 25 a b 26

a b 27 a b 28 a b 29 1 2 3 4 5 6

93

Nohelia gaat douchen met … water uit een emmer stromend water Waar bewaart Nohelia haar kleren? in een houten kledingkast in een sporttas Hoe worden de kleren van Nohelia gewassen? haar moeder doet ze in de wasmachine Nohelia wast haar kleren elke dag met de hand Waarom gaat het gezin van Nohelia nooit op vakantie? de moeder heeft geen tijd of geld ze hebben wel geld, maar vinden het te duur Moeder zegt: “Ik dank God dat mensen met een goed hart ons helpen zodat mijn kinderen naar school kunnen blijven gaan.” Wat is moeders wens? dat de kinderen later niet ook tortilla’s moeten bakken of verkopen dat ze later genoeg geld hebben om een mooi huis te kunnen kopen Waarom probeert Nohelia de tortilla’s in een ander deel van de wijk te verkopen? daar wonen meer mensen, dus meer kans dat ze verkoopt daar wonen rijkere mensen en die hebben meer geld Ook Nohelia gaat met een schooluniform naar school. Waarom is het belangrijk dat ze deze draagt? zo ziet niemand dat je uit een arm gezin komt zo kan iedereen zien van welke school je bent Waarom gaan er zoveel kinderen in La Libertad en omgeving niet naar school? Kruis vier redenen aan en bedenk er zelf nog eentje. de kinderen vinden school niet leuk en het is toch niet verplicht. de ouders hebben geen geld voor nette kleren en schoolspullen. de ouders vinden de school te duur. de kinderen moeten werken om geld voor het gezin te verdienen. de kinderen wonen te ver van school. de kinderen moeten thuis helpen.

30 Waarom is het zo belangrijk dat kinderen naar school gaan?

94


Werkblad 3 Vragen bij de foto’s Wat zie je op de foto?/ Wat valt je op?

Wat zijn de mensen aan het doen?

Hoe zien de mensen er uit? Is er verschil met mensen in Nederland?

Hoe ziet de omgeving (huizen/straten/natuur) er uit?

Wat is het verschil met hier?

Wat is hetzelfde als bij ons?

groep 8 Hoe woon jij? El Futuro Samen Samenininactie! actie!

95

Lesbrief 2 Hoe woon jij? Het thema van deze les is wonen in La Libertad. De kinderen leren dat gebruikte materialen in de woonomgeving voorkomen. Deze beeldende vormingsles kan gekoppeld worden aan aardrijkskunde. Doel De leerlingen t leren tijdens deze les er mensen in La Libertad zijn, die zelf hun huis bouwen. t maken zelf een huis en een wijk van afvalmateriaal. t kunnen verschillen benoemen tussen wonen in Doetinchem en La Libertad. Materiaal t werkblad 4, 5 en 6 t afvalmateriaal: klei, takjes, plastic, ribkarton, kartonnen vellen, lapjes, papier, ijzerdraad, touw, hout, zand, kurken, bierdoppen, blikjes, eierdozen, touw, satéprikkers, takjes, bladeren t schaar en lijm t groot vel karton als ondergrond van de wijk t foto’s van huizen in Nicaragua, zie leskist Voorbereiding Kopieer werkblad 4, 5 en 6 en leg de foto’s klaar. Lesopbouw Inleiding Kern Afsluiting Extra opdracht

Een brief van Juan Maak je eigen Nicaraguaanse huis Een wijk van alle gebouwen Verstuur een brief naar je huis

Inleiding: Een brief van Juan Juan heeft een tweede brief geschreven. De brief is te vinden in de leskist en op werkblad 4.

96

Samen in actie! El Futuro Hoe woon jij? groep 8

Kopieer de brief en deel hem uit aan de klas. Lees de brief samen en bespreek kort de tekst met de klas: In wat voor huis woon jij? Wie heeft jouw huis gebouwd? Waarvan is jouw huis gebouwd? Met hoeveel mensen wonen jullie thuis? Heb jij een eigen slaapkamer? Kern: Maak je eigen Nicaraguaanse huis Laat foto’s zien van de huizen en gebouwen in Nicaragua. In de leskist zitten verschillende foto’s uit Nicaragua. Hierop zijn ook huizen en gebouwen te zien. Voorbeeld van vragen aan de klas zijn: Waarvan zijn de meeste huizen / gebouwen gebouwd? Wat valt je op? Welke soorten materialen herken je op de foto’s? Wat is de functie ervan? Welke verschillen zie je bij de huizen / gebouwen? Welke verschillende vormen hebben de huizen/ gebouwen? Wat is het verschil met de huizen /gebouwen in Nederland? Wat zijn de overeenkomsten? Waar zou jij liever willen wonen? Waarom? Aan de hand van het verhaal van Juan en de foto’s bouwen de kinderen alleen of in tweetallen een huisje, kerk, marktkraampje of school. Dit maken ze van kosteloos (afval)materiaal. Als de leerlingen het moeilijk vinden om zelf een huisje te maken, kunnen ze werkblad 5 gebruiken. Hierop staat in drie stappen beschreven hoe je een huisje kunt bouwen en er staat een bouwtekening van een huisje afgebeeld. Afsluiting: Een wijk van alle gebouwen Alle ontworpen huizen en objecten worden bij elkaar geplaatst zodat er een Nicaraguaanse wijk ontstaat. Maak samen een ondergrond voor de woningen zodat de straten en steegjes een geheel vormen bij de woningen. De gebouwen mogen kriskras door elkaar staan. Wel moet er gezamenlijk besloten worden waar wegen, steegjes en straatjes komen. Extra opdracht: Verstuur een brief naar je huis Laat de leerlingen aan de hand van kenmerkende punten in de wijk een adresbeschrijving van hun eigen huis maken op de Nicaraguaanse manier. Gebruik hiervoor werkblad 6.


97

Werkblad 4 Een brief van Juan Buenos dias! (Goedemorgen!) Daar ben ik weer. De vorige keer heb ik jullie geschreven over de geschiedenis van mijn land. Weten jullie nog dat er heel vroeger verschillende indianenstammen in Nicaragua hebben gewoond. Wie weet het indiaanse woord nog dat ik jullie heb geleerd? En hoe vonden jullie de film over Levi en Nohelia? Ik wil jullie nu iets vertellen over mijn leven in La Libertad in Nicaragua. Samen met mijn vader Pédro en mijn moeder Yasmina en mijn vier broertjes en zusjes woon ik in een klein huisje aan de rand van La Libertad. Mijn oma, tante en neefje wonen ook bij ons in huis. Het is een gezellige boel, maar soms ook wel erg vol, want ons huisje is maar klein. Mijn vader Pédro heeft ons huis (wij noemen een huis casa) zelf gebouwd van oude stukken hout, plastic en golfplaten. Als het hard regent, lekt het dak en wordt de grond nat. Midden in het huis hangt een doek, zodat er twee kamers ontstaan. Rechts is onze keuken, daar kookt mijn moeder altijd heerlijke gerechten op een vuurtje. We eten vaak tortilla’s. Die lijken op kleine pannenkoeken. De tortilla’s verkoop ik ’s middags vaak langs de deuren in onze buurt. Op deze manier verdienen we wat córdobas. De córdoba is onze munteenheid. Meestal ben ik met mijn broertjes en zusjes buiten te vinden, want anders zou het binnen wel krap worden. Gelukkig is het in Nicaragua bijna altijd lekker warm. Rond ons huis is het altijd wel een gezellige drukte. Kippen en varkens lopen rond te snuffelen, oma raapt mango’s en tante doet de was. Ik ga water halen voor het eten. Er is vaak te weinig water. We hebben dan maar eens in de drie dagen vers water. Ik spaar het daarom op in grote tonnen. Verderop in onze straat bouwen ze huizen van steen, want die kunnen beter tegen de harde regen in het regenseizoen. Met een beetje geluk gaan wij daar over een paar maanden ook in wonen, maar dan moeten we wel voldoende córdobas hebben verdiend.

Adiós (Dag)! Groetjes van Juan

98

Samen in actie! El Futuro Hoe woon jij? groep 8

Werkblad 5 Hoe bouw ik een Nicaraguaans huisje? Stap 1 Bedenk eerst wat voor gebouw je wilt maken. Stap 2 Bouw het skelet van het huisje door het maken van verschillende verbindingen. Een verbinding kan bijvoorbeeld gemaakt worden van klei als basis met stokjes als palen. Het skelet van het huis kan ook gemaakt worden van karton of stevig papier. Hieronder vind je een bouwtekening voor het maken van een huisje van karton. De gebouwen mogen schots en scheef, groot en klein, open en gesloten zijn. Stap 3 Breng muren, wanden en daken aan. Denk ook aan het maken van ramen en deuren. Houd rekening met de stevigheid van het gebouwen. Let op de structuur van het materiaal. Hout, golfplaat en stenen hebben typische eigenschappen die je ook kunt tekenen.


99

Werkblad 6 Stuur een brief naar je huis In Nicaragua hebben de meeste straten geen namen. En de huizen hebben ook geen nummers. Dus adressen zoals bij ons, die bestaan in Nicaragua niet. Maar de mensen in Nicaragua hebben wel een manier gevonden om een adres te beschrijven. Als eerste wordt een vertrekpunt gezocht. Dat is vaak een bijzonder gebouw of een bekend bedrijf, zoals de kerk, het postkantoor of Panaderia Gutierrez (zeg maar: bakkerij Janssen). De wijken zijn verdeeld in cuadra’s (een blok tussen twee straten). Vanaf het vertrekpunt wordt dan verteld hoe je bij het huis komt. Hiervoor gebruiken ze de vier richtingen: noord, zuid, oost en west. Een adres zou dus bijvoorbeeld kunnen zijn: Vanaf de kerk San Jeronimo, 3 blokken naar het zuiden, 1 blok naar het westen, 1/5 blok naar het zuiden. Hoe kan een postbode een brief bezorgen? Mensen schrijven de hele routebeschrijving op de enveloppe. Vaak is die beschrijving zo lang, dat de hele voorkant van de enveloppe volgeschreven staat. Voordat een postcode een brief kan posten, moet hij dus veel lezen!

Zoek een kenmerkend punt in de gemaakte wijk en maak een Nicaraguaanse routebeschrijving naar je eigen huis. Meer informatie over de Nicaraguaanse adressen is te vinden op deze Engelstalige website: www.vianica.com/nicaragua/14-adresses.html

100

Samen in actie! El Futuro Wat doe jij aan? groep 8

Lesbrief 3 Wat doe jij aan? Kinderen in Nicaragua dragen een uniform naar school. De Nederlandse leerlingen ervaren hoe het is om allemaal hetzelfde gekleed te gaan. Ook ontwerpen ze zelf een T-shirt. Doel De leerlingen t leren tijdens deze les dat kinderen in Nicaragua op school een uniform dragen t ervaren hoe het voelt om op school dezelfde kleding te dragen. t ontwerpen zelf een T-shirt in Nicaraguaanse stijl. Materiaal t werkblad 7, 8 en 9 t leerlingen nemen zelf een wit T-shirt mee t stukjes stof t watervaste stiften, verf of textielverf t scharen t eventueel naald en garen, kralen en andere versiersels t eventueel muziek voor bij de afsluiting (bijvoorbeeld La Camisa Negra van Juanes) Voorbereiding Geef de leerlingen een aantal dagen van tevoren de opdracht om een wit T-shirt en een spijkerbroek aan te doen. Het T-shirt dragen ze over een ander shirt, zodat ze het uit kunnen doen. Leg uit dat het T-shirt gebruikt wordt om mee te knutselen. Kopieer werkblad 7, 8 en 9 en leg het materiaal klaar. Lesopbouw Inleiding Kern Afsluiting

Een brief van Juan T-shirt ontwerpen Toon je T-shirt

groep 8 Wat doe jij aan? El Futuro Samen Samenininactie! actie!

101

Inleiding: Een brief van Juan De leerlingen hebben de opdracht gekregen om allemaal een wit T-shirt aan te trekken. Wat vinden ze ervan vinden om hetzelfde te dragen? Wat heeft dit met Nicaragua te maken? Juan heeft een derde brief geschreven. De brief is te vinden in de leskist en op werkblad 7. Kopieer de brief en deel hem uit aan de klas. Lees de brief samen met de klas en bespreek hem kort: Waarom vind je het dragen van een uniform goed? Waarom niet? Wat vind je ervan dat Juan alleen ‘s ochtends naar school kan? Zou jij dat ook willen? Wat vind je ervan dat in La Libertad niet iedereen naar school toe kan? Wat zou jij doen om ervoor te zorgen dat er meer kinderen in La Libertad naar school gaan? Deze vragen staan ook op werkblad 8. In plaats van de brief van Juan klassikaal te bespreken, kunnen leerlingen de vragen ook zelfstandig beantwoorden. Kern: T-shirt ontwerpen De leerlingen mogen hun witte T-shirt uitdoen. Tijdens de volgende activiteit ontwerpen de leerlingen hun eigen T-shirt. Met kleding kun je iets vertellen over jezelf en over La Libertad. Leg de leerlingen verschillende mogelijkheden voor om te tekenen/ knutselen: t Spaanse woorden en zinnen. Gebruik hiervoor werkblad 9. t de vlag van Nicaragua t toekomstdromen t beroep, sport of hobby t voorwerpen uit Nicaragua Variatie: Als je in paren of groepjes werkt, kun je twee of meerdere T-shirts ontwerpen die samen horen (bv. één tekst of thema verdeeld over twee of meerder T-shirts).

102


Afsluiting: Toon je T-shirt Na het maken van de T-shirts zijn er verschillende mogelijkheden: t Je organiseert een tentoonstelling. Bij elk T-shirt geeft de ontwerper een korte toelichting. De personen uit het publiek kunnen als echte recensenten hun commentaren en complimenten geven. t Een catwalk op muziek waarbij de T-shirts getoond worden. t Maak tweetallen. Het tweetal wisselt van T-shirt en interviewt elkaar over het gemaakte T-shirt. Tip Houd bij de bespreking rekening met het aantal leerlingen. Kies een werkvorm die niet te lang duurt en waarbij toch iedereen aan bod komt.


103

Werkblad 7 Een brief van Juan Hóla todos! (Hallo allemaal!) ¿Cómo están? (Hoe gaat het met jullie?) In de vorige brief heb ik jullie verteld over mijn huis. Nu wil ik jullie iets vertellen over mijn school. Meestal sta ik om zes uur op. Achter het huis staat een grote ton met water. Ik spetter wat water in mijn gezicht om goed wakker te worden. Mijn moeder is al een half uur eerder opgestaan. Bonen en rijst staan al te pruttelen op het houtvuurtje. ’s Ochtends eet ik gallo pinto; bonen, rijst en stukje gebakken ei. Heerlijk, dat gaat er wel in. Voordat ik naar school ga help ik mijn moeder met klusjes in het huis. De school begint precies om acht uur. Ik heb mijn schoolkleren aan: een donkerblauwe lange broek en een spierwit overhemd. Mijn zusje Silvia draagt een witte blouse, een donker blauwe rok en witte kniekousen. Iedereen draagt een uniform op onze school. Zo ziet iedereen er hetzelfde uit en valt het verschil tussen de rijke en minder rijke families minder op. Soms heb ik geen zin om naar school te gaan. “Ho!” roept mijn oma dan, “Jullie zouden blij moeten zijn dat je kunt leren lezen en schrijven op school.” Het is ook wel fijn dat we kunnen leren. Niet alle kinderen kunnen naar school, omdat ze in de stad moeten werken bijvoorbeeld. Ik ga alleen ’s ochtends naar school, omdat ons klaslokaal ’s middags wordt gebruikt door een andere groep. Er is een tekort aan leslokalen en leerkrachten. Daarom worden schoolgebouwen twee keer per dag gebruikt: ‘s ochtends en ‘s middags, zodat toch zoveel mogelijk kinderen naar school kunnen. Op sommige scholen is er zelfs ook ’s avonds les. Ik stop nu met schrijven. Het is al laat en ik moet morgen weer vroeg op, dus ik ga naar bed. Buenas noches (welterusten), Juan

104


Werkblad 8 Vragen bij de brief van Juan

Vind je het dragen van een uniform goed? Waarom wel / niet?

Wat vind je ervan dat Juan alleen ‘s ochtends naar school kan? Zou jij dat ook willen?

Wat vind je ervan dat in La Libertad niet iedereen naar school toe kan?

Wat zou jij doen om ervoor te zorgen dat er meer kinderen in La Libertad naar school gaan?


Werkblad 9 Spaans op je T-shirt Nederlands

Spaans Hóla

Ik heet . . . . . . en ben . . . jaar oud

Me llamo . . . . . . y tengo . . . años

Doei !

¡ Adiós !

Veel kusjes van . . . . . .

Muchos besos de . . . . . .

Veel knuffels van . . . . . .

Muchos abrazos de . . . . . .

De groeten van . . . . . .

Saludos de . . . . . .

Mijn hobby’s zijn: . . . . . .

Mis pasatiempos son: . . . . . .

voetballen

jugar fútbol

hockeyen

jugar hockey

zwemmen

nadar

paardrijden

montar caballo

dansen

bailar

buiten spelen

jugar afuera

televisie kijken

mirar televisión

tekenen

dibujar

knutselen

hacer trabajos manuales

lezen

leer

muziek

música

tof! gaaf!

súper, tuani, búfalo, salvaje

mooi

bonito

vriend

amígo

T-shirt

camisa

105

106

Samen in actie! El Futuro Toekomstdromen groep 8

Lesbrief 4 Toekomstdromen In deze les gaan de leerlingen nadenken over hun toekomst en die van kinderen in La Libertad. Krijgen alle kinderen eigenlijk dezelfde kansen? En welke rechten heeft een kind eigenlijk? Doel De leerlingen t leren dat het voor veel kinderen in Nicaragua vanzelfsprekend is om te werken en bij te dragen aan de inkomsten voor het gezin. t kunnen in groepjes informatie opzoeken t kunnen een presentatie maken. t hebben onderling afgesproken wie welk deel van de presentatie verzorgd. t kunnen de presentatie houden in de klas. Materialen t werkblad 10 en 11 t computers met toegang tot internet t tekenpapier A4 of A3 t scharen, lijm, potloden, stiften, pennen t tijdschriften/ plaatjes/ kranten Voor de extra opdrachten: t werkblad 12 en 13 t (gekleurde) vellen dik papier t scharen, lijm, potloden, stiften, pennen t tijdschriften/ plaatjes/ kranten Voorbereiding Kopieer de werkbladen Voor de tweede extra opdracht nemen alle leerlingen een (pas)foto mee Lesopbouw Inleiding Kern Afsluiting

Een brief van Juan Informatie zoeken Presentaties

groep 8 Toekomstdromen El Futuro Samen Samenininactie! actie!

Extra opdracht 1 Extra opdracht 2

107

Artikel: ‘’Daar heb ik geen geld voor.” Collage over toekomstdromen

Inleiding: Een brief van Juan Juan heeft zijn laatste brief aan de klas geschreven. De brief is te vinden in de leskist en op werkblad 10. Kopieer de brief en deel hem uit aan de klas. Lees de brief samen met de klas en bespreek hem kort. Kern: Informatie zoeken Maak drie- of viertallen. In groepjes gaan leerlingen dieper in op een onderwerp uit de voorgaande lessen . Met gerichte opdrachten gaan leerlingen op zoek naar informatie.

Onderwerpen kunnen zijn: Kinderen en werk Waarom werken sommige kinderen? Wat is kinderarbeid? Wat voor klusjes doen kinderen in Nederland? En in Nicaragua? Welke oplossingen worden er gegeven om kinderarbeid tegen te gaan? Toekomst Hoe ziet de toekomst er uit voor Juan? Krijgen Juan en jij dezelfde kansen om jullie toekomstdromen te bereiken? Rechten van het kind Wat zijn de rechten van het kind? Waarom zijn de rechten van het kind bedacht? Heb je als kind ook plichten? De leerkracht stuurt de leerlingen in hun zoektocht om voldoende informatie te vinden over hun onderwerp. Om gericht te kunnen zoeken staat op werkblad 11 een aantal websites genoemd.

108


Afsluiting: Presentaties De leerlingen verwerken de informatie in een presentatie. Er kan gepresenteerd worden in verschillende vormen. Voorbeelden zijn: t muurkrant t collage t toneelstukje t foto’s t verhaal t stripverhaal t liedje t schilderij t powerpoint presentatie t een discussie met de klas Afhankelijk van de gekozen vorm en de beschikbare tijd, kunnen de leerlingen tijdens deze les presenteren. Als de groepjes meer tijd nodig hebben, kunnen ze dit in een volgende les doen. Elk groepje laat zijn presentatie zien aan de anderen. Met de leerlingen bespreek je na afloop wat ze moeilijk vonden en hoe zij het vinden om op deze manier een onderwerp te behandelen. Extra opdracht 1: Daar heb ik geen geld voor Voor de extra opdracht kunt u gebruik maken van werkblad 12. In het artikel ‘Daar heb ik geen geld voor’ vertellen kinderen uit Nicaragua over werk en school. Laat de leerlingen het artikel lezen en bespreek de inhoud ervan in de klas. Extra opdracht 2: Collage over toekomstdromen De kinderen nemen een (pas)foto mee en deze wordt midden op een (gekleurd) A4-vel geplakt. De leerlingen mogen nu hun toekomstdromen eromheen schrijven, tekenen, knippen en plakken uit bijvoorbeeld tijdschriften. Op werkblad 13 is een voorbeeld van Juan bijgevoegd. Nadat de leerlingen klaar zijn met de knutselopdracht worden de resultaten vergeleken met het voorbeeld van Juan, het jongetje uit La Libertad. Wat zijn de verschillen en overeenkomsten en hoe zou dit komen? Bespreek hier ook de brief van Juan. Wat viel de leerlingen op?


109

Werkblad 10 Een brief van Juan Hóla! Dit is alweer de laatste brief die ik jullie schrijf vanuit La Libertad. Jullie hebben al veel over mij gelezen. Ik heb geschreven over Nicaragua en La Libertad, het huis dat mijn vader Pédro voor ons heeft gebouwd en over mijn school. Vandaag iets anders… Van heel veel kinderen in Nicaragua wordt verwacht dat ze wat geld verdienen. Daarmee kunnen ze inkomen van het gezin groter maken. In de straten van La Libertad zie je heel veel jongens die schoenen poetsen. Voor een paar córdoba worden je schoenen glimmend gepoetst. Per schoen duurt de ‘behandeling’ zeker wel vijf minuten. Het kost een paar córdoba, maar het resultaat is fantastisch! In de parken en bij de markten is er veel concurrentie tussen de jongens. Iedereen wil de beste schoenpoetser zijn! Samen met mijn zusje word ik vaak op pad gestuurd om tortilla’s (een soort pannenkoekjes) en frisdrank te verkopen. We doen alles in grote bakken en dragen dat op ons hoofd naar de markt van La Libertad. Dat is een hele klus; de bakken zijn zwaar en het is hier bijna altijd heel warm. Het geld dat wij verdienen, kan mijn moeder gebruiken om rijst en bonen te kopen. Als alle tortilla’s en frisdrankjes zijn verkocht, help ik mijn moeder met klusjes rond het huis. Daarna ga ik naar het pleintje bij ons in de buurt. Hier kom ik dan altijd mijn vriendjes tegen waar ik mee ga honkballen, want dat doen we het liefst de hele dag! Later hoop ik zo goed te zijn dat ik in het nationale honkbalteam mag gaan spelen. Dat is toch wel mijn droom! Als het avond is zingen de mensen uit de wijk liedjes en mijn vader speelt dan altijd op zijn gitaar. We zingen dan liedjes over de liefde en over onze dromen voor de toekomst. Natuurlijk zing ik mijn liedje over ons honkbalteam waar ik nog eens terugkom op de overwinning tegen Amerika in 2005. Wat hebben wij toen genoten. We maakten de Amerikanen met wel 14 tegen 2 in! Het was leuk om jullie te schrijven over mijn leven in La Libertad. Saludos (groetjes), Juan

110


Werkblad 11 Websites www.stopchildlabour.eu/stopkinderarbeid Informatie over kinderarbeid voor kinderen. www.proto.thinkquest.nl/~jrb095 Stap voor stap leer je op deze website alles over de rechten van het kind. www.samsam.net Op de website van samsam is veel informatie te vinden over verschillende landen. Onder het kopje Landen, vind je Nicaragua. Dyana is 12 jaar oud en woont in Nicaragua. Zij vertelt over haar land. Je kunt onder het kopje Thema’s informatie vinden over onderwijs, kinderrechten en millenniumdoelen. www.kidz-at-work.net Dit is een leuke site voor kinderen over eerlijke handel en de rechten van het kind. www.millenniumdoelen.nl In 2000 hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Er zijn acht doelstellingen vastgelegd: de millenniumdoelen. Op deze website kun je zelf informatie opzoeken over de millenniumdoelen.


111

Werkblad 12 Krantenartikel

“Daar heb ik geen geld voor” Niet alle kinderen in Nicaragua gaan naar school, sommige kinderen werken. De kinderen die wel naar school gaan, hebben vaak alleen ’s ochtends of ’s avonds les. Hoe zien Pantillano, Ervin, Jorge en Josmel hun toekomst? Pantillano (12): Vingers voor garnalen Pantillano (12) gaat niet naar school. Nooit. Hij helpt zijn vader water pompen op het veld. “Niemand mist me op school”, zegt hij. Zijn naam staat op geen enkel officieel papier. Eigenlijk bestaat hij dus niet eens. Wereldwijd zijn er zo meer dan 50 miljoen kinderen. Omdat ze geen papieren hebben kunnen ze niet naar school of naar de dokter. In het noorden van Nicaragua, dicht bij de grens van Honduras, brengen volwassenen elke nacht vrachtwagens vol jonge kinderen naar zee om er tien uur lang garnalen te pellen. Met hun kleine vingers gaat dat

gemakkelijker. Ze verdienen er heel weinig mee, hebben geen rechten, leren nooit lezen of schrijven en staan op hun achttiende met lege handen. Garnalen kunnen ze niet eens betalen.

Ervin (11): Een halve dag naar school Ervin (11) gaat maar een halve dag naar school omdat er niet genoeg plaats is voor alle kinderen van het dorp. In de namiddag komen de anderen. Dan gaat Ervin kinderen opzoeken die nog niet naar school komen. Hij probeert hun ouders te overtuigen. In Nicaragua gaan bijna 2 miljoen kinderen niet naar school.

112


Vervolg van “Daar heb ik geen geld voor” Dat is één op de drie. “Ze moeten allemaal naar school komen”, zegt hij overtuigd. “Dat is geen plicht maar een recht.” De 600 leerlingen van zijn school hebben hem als voorzitter van de leerlingenraad gekozen. Samen organiseren ze groepjes om huiswerk te maken, elkaar uitleg te geven, aan sport en cultuur te doen of de school schoon te houden. Ze hebben de lessen zelf ook levendiger gemaakt. “We zitten nu niet meer op rijen, we doen rollenspelen, leren alles om gezond te blijven en om ons niet op onze kop te laten zitten”, zegt Ervin. Van 60% van de misdaden in Nicaragua zijn kinderen het slachtoffer, vooral binnen hun eigen familie. “Ze kennen hun rechten niet. Met goed onderwijs kunnen we veel veranderen”, weet Ervin “maar dan moeten ze eerst naar school willen en mogen komen”. En hop daar gaat hij weer: andere kinderen en ouders zo ver krijgen.

Jorge (13) en Josmel (12): Elke dag om vier uur op Jorge (13) en Josmel (12) zijn vrienden. Jorge staat elke morgen om vier uur op om water te halen, zijn kleren te wassen en eten te zoeken. Ze zijn met zes kinderen en zijn ouders hebben geen werk. Maar hij mag wel naar school. Er is geen elektriciteit in hun huis, dus geen tv en geen licht. Zijn huiswerk moet voor het donker klaar zijn. Om acht uur gaat hij slapen. Wat hij zou doen als hij een miljoen zou winnen? “Een schooltje bouwen, Engels leren en een tv kopen want daar kan je veel mee leren over de wereld.” Op woensdagnamiddag organiseert hij samen met Josmel spelnamiddagen voor de andere kinderen. Daarmee wil hij hen al spelend ook veel leren: dat ze hun handen moeten wassen met schoon water bijvoorbeeld. Zelf is hij doodziek geweest door vuil water te drinken. Het is een van de grootste problemen van landen als Nicaragua. De waterleiding werkt er soms maar een uurtje per dag.


Werkblad 13 De toekomstdromen van Juan

113

114


groep 8

Samen Samenin Elinactie! Futuro actie!

115

Bijlagen 1 lesinhoud en tijdsbesteding 2 achtergrondinformatie over Nicaragua

116

Samen in actie! Lespakket ‘samen in actie!’ Bijlage groep 8

Lesinhoud en tijdsbesteding

Algemeen gedeelte 1. Campagne Stedenband en Millenniumdoelen: (groep 5-8) Inhoud tijd Les dvd ‘Een dag uit het leven van…” opdracht 1

De kinderen bekijken de dvd waarin Levi en Nohelia vertellen hoe zijn hun dag doorbrengen. Zo leren zij hoe kinderen in Nicaragua leven, naar school gaan, werken, etc. De kinderen leren wat de millenniumdoelen zijn en waarom ze zijn vastgesteld.

30 min

1 uur

opdracht 2 De kinderen leren het concept ‘campagne’ kennen en maken zelf een campagneposter

1,5 uur

opdracht 3 Voortbordurend op het concept ‘campagne’ gaan de leerlingen informatie zoeken en/of een interview houden. Ze schrijven een artikel voor krant of tijdschrift

2 x 30 min.

opdracht 4 De kinderen leren informatie verzamelen voor hun campagne via een bezoek van of aan burgemeester of wethouder, waarbij ze vragen kunnen stellen.

1 uur

2. fondswervende activiteiten Les Inhoud 2.1

2.2

2.3

2.4

Een Nicaraguaanse muurschilder komt naar Nederland. De kinderen bereiden een thema voor en samen met de kunstenaar gaan ze een echte muurschildering op school maken. Via een sponsoractie gaan ze ook geld inzamelen voor een project in Nicaragua. Via een spel leren de kinderen over het opzetten van een bedrijfje met een kleine lening. Ze gaan zelf een bedrijfje starten en op deze manier geld inzamelen voor een project in Nicaragua. De kinderen gaan balsahouten vogeltjes verkopen. Hèt symbool voor de campagne!

De kinderen zetten met de klas een (korte) actie op touw om fondsen te werven voor een project in Nicaragua.

tijd 3 weken, waarvan 1 week intensief 3-4 weken

1 week, waarvan 2 à 3 uur klassikaal 1 dag

117

groep 8 Bijlage Lespakket ‘samen Samen Samen inin actie!’ inactie! actie!

Groep 5 thema cultuur ¡Fiësta! les

1

Een dag uit het leven van…

2

Wat is een piñata?

3

Primitieve schilderkunst

4

Muziekinstrument maken Maskers in Nicaragua

5

6

v

Fiësta

inhoud

tijd

Dvd bekijken over een dag uit het leven van een jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. De leerlingen leren de verschillen en overeenkomsten van verjaardagsfeesten hier en in Nicaragua. Ze maken daarna zelf een piñata. De leerlingen maken kennis met Nicaraguaanse schilderkunst en maken zelf tekeningen of schilderijen. Ze leren de indeling van het jaar en data en plaatsen hun eigen verjaardag in het jaar. Van de tekeningen wordt een kalender gemaakt. Wat is ritme en hoe maak je dat? Zelf muziekinstrumenten maken een ritme spelen. Het gebruik van maskers bij feesten in Nicaragua. De leerlingen maken kennis met het verhaal El Güegüense en ze maken zelf een masker. De afsluiting van alle voorgaande lessen: er wordt een feest georganiseerd waarbij alle gemaakte spullen gebruikt worden en er worden Nicaraguaanse hapjes gemaakt.

30 min

1 uur

1,5 uur

1 uur 1,5 uur

1 dagdeel

Groep 6 thema natuur Mombacho

les

inhoud

1 Een dag uit het leven van…

30 min

2

1 uur

3

4

5

Dvd bekijken over een dag uit het leven van een jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. Hoe ziet jouw Flora en fauna in Nicaragua en de kinderen leren omgeving eruit? informatie te verwerken via een creatief middel. Wat is een vulkaan? Hoe ontstaan vulkanen en hoe werken ze? Wat zijn de gevolgen van vulkaanuitbarstingen. De kinderen maken zelf een vulkaan. Bij elkaar wordt het een vulkaanlandschap. De leerkracht kan een proefje met een uitbarsting doen. Het dierenspel Aan de hand van een fotospel leren de leerlingen meer over zes Nicaraguaanse dieren. Daarna gaan ze zelf meer informatie over een dier zoeken. Dierencollage Met de informatie die de leerlingen gevonden hebben gaan ze een collage maken om zo ‘hun dier’ aan de rest van de klas te presenteren.

tijd

2 uur

30 min

1 uur

118


Groep 7 thema eten en spelen Que buscas? les

inhoud

1 Een dag uit het Dvd bekijken over een dag uit het leven van een leven van… jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. 2 Klaar voor de De leerlingen moeten in een team werken om via start…af! spellen en opdrachten zoveel mogelijk cordoba’s te verdienen; tegelijkertijd leren ze over de Spaanse taal. 3 Handelen! Met het verdiende geld uit de vorige les gaan de kinderen handelen; ze leren de waarde van de verschillende producten (o.a. door schaarste) en ze leren samenwerken en overleggen. 4 Wat eet jij? De kinderen leren over (verschillen in) eetgewoontes, ze houden een eet- en beweegboekje bij en ze gaan Nicaraguaans eten koken en proeven. 5 Speelgoed van Kinderen in Nicaragua hebben niet veel en bedenken daarom zelf dingen; dit gaan de Nederlandse kinderen afval nu ook doen.

tijd

30 min

1 uur

1 uur

1 uur tot 1 dagdeel 1 uur

Groep 8 thema werken en leren El Futuro les

inhoud

tijd

1 Een dag uit het leven van…

Dvd bekijken over een dag uit het leven van een jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. De kinderen leren de verschillen in woonsituaties in Nederland en Nicaragua; ze maken zelf een huis van afvalmateriaal, zo ontstaat er een wijkje. In Nicaragua hebben alle kinderen een uniform. Wat betekent dat voor je en hoe is dat om allemaal hetzelfde aan te hebben; de kinderen ontwerpen zelf een t-shirt. Veel kinderen in Nicaragua moeten werken voor inkomen voor het gezin; de kinderen zien het verschil in toekomstdromen en mogelijkheden van kinderen in Nederland en Nicaragua. De kinderen krijgen een thema dat te maken heeft met Nicaragua; ze leren informatie zoeken en hieruit een presentatie maken.

30 min

2 Hoe woon jij?

3 Wat doe je aan?

4 Waar droom jij van?

5 Presentaties maken

2 uur

1 uur

2 uur of 2x1 uur

2 uur


119

Achtergrondinformatie over Nicaragua Officiële landstaal: Hoofdstad: Regeringsvorm: Religie:

Spaans Managua Republiek 85 % rooms-katholiek, 15 % Protestant

Geografie Nicaragua ligt in Midden-Amerika. Het land is vier keer zo groot als Nederland en telt ongeveer 6 miljoen inwoners. Klimaat De laaglanden in het westen hebben een savanneklimaat. Het is erg warm, maar tijdens het regenseizoen (mei-november) waait er een frisse wind. In het droge seizoen (december-april) waait er een wind die veel stof meebrengt. Het laagland aan de oostkust kent veel tropisch regenwoud. Het is er altijd nat en warm en zelfs tijdens de korte droge periode (maart-mei) kan het nog flink regenen.

120


Landschap Er zijn drie belangrijke regio’s te onderscheiden: het laagland aan de Pacifische kust met bijna 40 vulkanen, het centrale bergmassief dat bijna tot aan de grens met Costa Rica reikt en de laaglanden aan de Caribische Zee, een dunbevolkt gebied met veel tropisch regenwoud. De meeste mensen wonen in de laaglanden tussen de Pacifische kust en de (zuid)westelijke kust van de twee grote meren in Nicaragua: het Meer van Nicaragua (Lago Cocibolca) en het Meer van Managua (Lago Xolotlàn). Het westelijk kustgebied bestaat voornamelijk uit laagvlakten met landbouwgebieden. In het verlengde van de twee grote meren ligt een vulkanisch gebied dat als een scheiding tussen de zuidwestelijke laaglanden en de noordelijke hooglanden fungeert. Er heerst over het algemeen een tropisch klimaat maar in de hooglanden is het wel koeler. Het regenseizoen is van mei tot november, dit is de wintertijd. De hooglanden zijn groen en heuvelachtig. Er is dicht oerwoud met veel soorten bomen, planten en dieren. Zo zijn er bijvoorbeeld papegaaien, brulapen en slingerapen. Het landschap wordt afgewisseld door koffieplantages en kleine stukjes landbouwgrond waarop maïs en bonen worden verbouwd. De afwisseling tussen het droge seizoen en het regenseizoen is niet zonder gevolgen. In het droge seizoen verdroogt de grond zodanig dat de gewassen verloren gaan. De regen zorgt voor het weer vruchtbaar worden van de droge grond. Het land is afhankelijk van het regenseizoen. Zelfs vee kan in deze maanden grazen. Aan de andere kant zorgt de grote hoeveelheid water in korte tijd wel weer voor overstromingen. Ook hierdoor gaan gewassen verloren. Veel gebieden in Nicaragua zijn beschermd. In grote delen van het regenwoud, de vulkanen en reservaten mogen geen toeristen komen. Dieren In de beschermde regenwouden komen veel verschillende diersoorten voor. Zo leven er bijvoorbeeld panterkatten, wrattenzwijnen, poema’s, jaguars, luiaards en slingerapen. Bijzondere vogels zijn bijvoorbeeld de kolibrie, de rode specht en de quetzal. In het Meer van Nicaragua leven ongewone vissoorten waaronder de enige zoetwaterhaai ter wereld.


121

Wonen Managua is de hoofdstad zonder een echte stad te zijn. De stad is twee keer verwoest door aardbevingen, de laatste keer in 1972. Sinds die tijd kent het centrum grote open vlaktes. Dat is ongewoon voor een hoofdstad waar ongeveer 30% van de totale bevolking woont. Er is geen herkenbaar centrum, geen skyline en geen logica in de bouw. De afgelopen jaren is er met de economische groei een toename in de bouwactiveit. Daarbij is echter geen aandacht voor de arme bewoners die al jarenlang naar Managua trekken voor werk, veiligheid en betere omstandigheden. Zij wonen veelal in hutten en barakken. Voor het grootste deel van de bevolking zijn huizen een soort hutten die zijn gemaakt van bamboe en een soort klei als specie. Sommige huizen zijn gemaakt van oud hout. Een enkel huis is van steen of een goede kwaliteit hout. De daken zijn van gedroogde palmbladeren of restjes zinkplaat. Er zijn soms zelfgemaakte meubels, vaak een tafel, bedden en wat stoelen. Er is geen elektriciteit. Werken Ongeveer 42% van de beroepsbevolking is werkzaam in de landen bosbouw. De belangrijkste exportproducten zijn voedingsmiddelen zoals koffie, vlees en suiker. De landbouw herstelt zich, met name voor wat betreft koffie en suiker. Landbouw is belangrijk voor Nicaragua met een aandeel van 23% in het BNP en ongeveer 40% in totale werkgelegenheid. Een toename van de investeringen - vooral in de export - en een groei in de bouw dragen eveneens bij aan de gunstige verwachtingen. In de steden zijn allerlei beroepen, van kleine handwerklieden die zelf keramiek en houtsnijwerk maken tot arbeiders in de haven. Veel producten worden lokaal gemaakt en verkocht op de markt. Op het platteland werken gezinnen vaak op het land. In de hooglanden rond Jinotega wordt met name koffie verbouwd voor de export. Daarnaast heeft bijna elke familie een eigen stukje land waarop voor eigen gebruik maïs bonen en rijst worden verbouwd. Veel vrouwen zijn verantwoordelijk voor het huishouden: koken, water halen en kinderen verzorgen. Veel kinderen moeten meehelpen om voor voldoende inkomen voor het gezin te zorgen. Oudere dochters helpen in het huishouden, jongens helpen mee op het land.

122


Religie Het grootste deel van de bevolking is rooms-katholiek (85%). De overige 15% is protestant. Religieuze uitingen zijn meestal rooms-katholiek maar kennen vaak duidelijk indiaanse invloeden. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar tijdens processies (religieus getinte optochten). Processies vinden onder meer plaats tijdens de jaarlijkse patronaatsfeesten. Elke stad heeft zijn eigen jaarlijks terugkerende feesten. Het openbare leven ligt dan stil. Er worden optochten gehouden, vuurwerk afgestoken en muziek gemaakt. Er zijn marktjes en kinderspelen. Ook Allerzielen wordt in Latijns Amerika groots gevierd: op 2 november herdenken de katholieken hun overleden vrienden en familie. Veel mensen gaan op deze dag naar het kerkhof om hun geliefden te herdenken en om de graven op te knappen. Bij de ingangen van het kerkhof staat het vol met verkopers van bloemen, eten en drinken. Cultuur Ongeveer 70% van de bevolking bestaat uit mestiezen. Dit zijn mensen van gemengde afkomst, in dit geval door vermenging van inheemse volken en Spanjaarden. Verder bestaat de bevolking uit ongeveer 14% blanken, 9% zwarten en 4% indianen. De Nicaraguaanse cultuur is een mengsel van culturele invloeden. In het Meer van Nicaragua ligt het eiland Solentiname, dat bekend werd als centrum van volkskunst. Vanaf 1966 werden de bewoners van het eiland door de minister van Cultuur gestimuleerd om hun creativiteit vorm te geven. Dit gebeurde door poëzie en primitieve schilderkunst. Dagelijkse taferelen uit het leven van boeren en vissers dienden als inspiratiebron. Deze vorm van kunst werd wereldberoemd. Ook het campagnevogeltje komt van dit eiland. Nicaragua kent verschillende typerende gerechten zoals maistortilla’s en gallo pinto. Gallo pinto is een traditioneel gerecht van rijst met bonen, een soort kleine zwarte bonen en kruiden. Verder zijn er veel tropische vruchten, vis in de kustgebieden en rijst. Nicaraguanen eten drie keer per dag warm. De lunch is voor hen de hoofdmaaltijd van de dag. Maaltijden worden bereid door moeders en dochters op een soort handgemaakte oven. Deze worden soms buiten gezet in verband met de rook. Meestal worden maïstortilla’s met bonen gegeten. Voedsel is van het eigen land of van de markt als dat kan worden betaald. De moeder heeft zeggenschap over het voedsel. Het wordt opgeslagen in blikken, zakken of dozen. Er wordt geen bederfelijke waar bewaard. Koeien, kippen en varkens worden gehouden om te eten.


123

Geschiedenis Voor het koloniale tijdperk leefden twee grote culturele groepen in Nicaragua. Eén van deze groepen was verwant aan de Azteken in Mexico. Ze spraken een taal die leek op de taal van de Azteken, en ze hadden overeenkomstige gebruiken. Dit volk leefde in het midden van het land en aan de Pacifische kust. Aan de Caraïbische kust leefden volkeren die migreerden vanuit wat nu Colombia heet. Deze volkeren hadden andere gebruiken en gewoonten dan de volkeren in het westen. Hun levensstijl leek op die van de traditionele Caraïbische volkeren. Dit kan teruggezien worden in onder andere de rieten hutten en de kano’s die gebruikt worden. Kolonisatie In het begin van de zestiende eeuw kwamen de Spanjaarden naar Nicaragua. De groepen die leefden in het midden van het land en aan de Pacifische kust werden uitgeroeid door slavernij en nieuwe, onbekende ziektes die door de Spanjaarden meegebracht werden. De meeste volkeren in het oosten overleefden de kolonisatie in eerste instantie, omdat de Europeanen zich hier niet vestigden. Er kwamen wel veel slaven uit de Caraïben naar dit deel van het land. In 1524 werd Nicaragua onderdeel van het Spaanse rijk. In 1821 werd Nicaragua onafhankelijk. Dictatuur Vanaf 1933 was de conservatieve familie Somoza aan de macht in Nicaragua. De leidende positie werd steeds doorgegeven aan de volgende generatie. De Somoza’s kregen steeds meer vijanden. In 1979 werd de familie afgezet met behulp van een groep guerrillastrijders. De linksrevolutionaire guerrilla’s komen aan de macht onder de naam Sandinisten. Burgeroorlog Na de overwinning van de Sandinisten vluchtten veel tegenstanders naar het buitenland. Ze kregen de naam Contra’s. De periode die volgde werd gekenmerkt door chaos, oorlog en schandalen. In 1981 gaan de Verenigde Staten zich met het conflict bemoeien. De CIA onderhoudt banden met de Contra’s. Het gevolg hiervan is een lange burgeroorlog tussen de Sandinistische regering en de Contra’s die worden gesteund door de Verenigde Staten. In 1988 wordt een vredesakkoord gesloten. Pas in de jaren negentig wordt het weer rustiger in Nicaragua. Anno 2008 is Nicaragua - na Haïti - het armste land van Latijns Amerika.

Samen in actie! Lespakket ‘samen in actie!’

Einde

groep 8

Doetinchem ~ La Libertad lespakket voor groep 8. Samen in Actie. Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte

Recommend Documents