Samen in Actie. Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte. 1 Campagne stedenband en millenniumdoelen 2 Fondswervende activiteiten

groep 5 Introductie bij het lespakket

Doetinchem ~ La Libertad lespakket voor groep 5

‘Samen in Actie’ Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte 1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ 2 Fondswervende activiteiten

Thema-module voor groep 5 fiësta: cultuur in La Libertad

Bijlagen

1

‘Samen in actie’ groep 5

2

Colofon

Dit lespakket is een uitgave van het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN) in samenwerking met de Stichting Stedenband Nijmegen - Masaya (SSNM). Het lespakket is door de SSNM ontwikkeld voor basisscholen in Nijmegen. In opdracht van het LBSNN is het pakket geschikt gemaakt voor andere Nederlandse steden met een partnerstad in Nicaragua, zodat zij het kunnen inzetten bij activiteiten met basisscholen in het kader van hun stedenband en de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’ in hun eigen stad.

Opdrachtgever Uitvoering

Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua Stichting Stedenband Nijmegen-Masaya, Nijmegen

Auteurs

Hugo Rutten, Lotte Govers, Patricia Stokx, Susanne Mulder, Paulina Bizzotto Molina, Andrea Meilink, Elles Blanken Dieke Martini en Ronald van der Hijden (LBSNN), Seppie Groot Gerard Verschooten en deelnemende stedenbanden Seppie Groot, Stephan de Smet PrimaveraQuint Een film van Tanya Spaans Oliehoek Videobewerking Stichting Doetinchem en Ontwikkelingssamenwerking (DOS):

Eindredactie Foto’s Vormgeving Drukwerk DVD Editing Websites

Gemeente Doetinchem: www.doetinchem.nl Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN): www.lbsnn.nl

Gefinancierd door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua in samenwerking met Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking.

groep 5 ‘Samen in actie’

3

Inhoudsopgave Introductie bij het lespakket . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Voorwoord Stedenbanden Nederland en Nicaragua Het lespakket ‘Samen in Actie’ Opbouw van de lesmap

7 9 11 12

Algemeen gedeelte

17

1

18 21 23 26 28 29 30 33 34 36 37 38 39 40 45 46 48 50 52 53 55 57 58 59 60 61 62 64 65 66 67

De campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ lesbrief 1 lokale campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ werkblad 1 campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ werkblad 2 zelf een campagneposter maken werkblad 3 een artikel schrijven werkblad 4 een interview met burgemeester of wethouder 2 Fondswervende activiteiten 2.1 ‘mural’ of muurschildering lesbrief week 1 voorbereiden muurschildering werkblad 5 brief voor sponsor werkblad 6 sponsorblad werkblad 7 de millenniumdoelen werkblad 8 benoem de millenniumdoelen werkblad 9 vragen over muurschilderingen lesbrief week 2 brieven uit Nicaragua werkblad 10 vragen bij Aidonora werkblad 11 vragen bij Gloria werkblad 12 vragen bij Herling lesbrief week 3 de muurschildering maken 2.2 het microkrediet-spel lesbrief week 1 microkrediet en millenniumdoelen werkblad 13 de millenniumdoelen werkblad 14 benoem de millenniumdoelen werkblad 15 brief van Maritza werkblad 16 brief van Paco werkblad 17 brief van Orlando lesbrief week 2 bedrijfsplan opstellen en begroting maken werkblad 18 het bedrijfsplan werkblad 19 de begroting werkblad 20 het kasboek lesbrief week 3 bedrijfjes in bloei

‘Samen in actie’ groep 5

4

2.3 verkoop Nicaraguaanse campagnevogeltjes lesbrief week 1 het campagnevogeltje werkblad 21 informatie voor ouders en kinderen werkblad 22 de millenniumdoelen werkblad 23 benoem de millenniumdoelen werkblad 24 de stedenband; een vriendschapsband werkblad 25 vriendenboekje Rosario werkblad 26 vriendenboekje Migdalia werkblad 27 vriendenboekje Oscar werkblad 28 vriendenboekje Carlos lesbrief week 2 de tussenstand verkoop vogeltjes lesbrief week 3 bekendmaking en feest 2.4 kortdurende fondswervende activiteiten 2.5 voorblad werkboekje voor leerlingen

68 69 71 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 84

Thema module ‘¡Fiësta!’

85

inhoud inleiding lesbrief 1 een dag uit het leven van... werkblad 1 een brief van Sofia werkblad 2 kijkopdrachten lesbrief 2 wat is een piñata? werkblad 3 een brief van Sofia werkblad 4 piñata maken lesbrief 3 primitieve schilderkunst werkblad 5 een brief van Sofia werkblad 6 vragen bij schilderijen lesbrief 4 Musica werkblad 7 een brief van Sofia werkblad 8 muziekinstrumenten maken lesbrief 5 maskers in Nicaragua werkblad 9 een brief van Sofia werkblad 10 maskers maken lesbrief 6 ¡Fiësta! werkblad 11 een brief van Sofia werkblad 12 Nicaraguaanse recepten

Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2

86 87 88 90 91 93 95 96 98 100 101 103 105 106 110 113 114 115 117 118

124 lesinhoud en tijdsbesteding achtergrond informatie over Nicaragua

126 129


Introductie bij het lespakket

5

6

Introductie bij het lespakket groep 5


7

voorwoord Beste leerkracht. Dit lespakket ‘Samen in Actie’ met de bijbehorende dvd, opdrachten, leskist en themaspecial is gemaakt voor de groepen 5 tot en met 8 van het basisonderwijs. Voor elke leeftijdsgroep is een apart thema opgenomen. Met het lespakket kan uw school meedoen aan de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Doetinchem onderhoudt al jaren een stedenband met de stad La Libertad in Nicaragua. Recent zijn gemeente, onderwijssector, bedrijfsleven en particuliere stedenbandorganisatie de lokale campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ gestart onder het motto ‘Geef kinderen in Nicaragua een kleurrijke toekomst’. In 2000 spraken 189 landen in de Millenniumdoelen Verklaring van de Verenigde Naties af de armoede in de wereld te halveren in 2015. In Nicaragua zijn al goede resultaten bereikt. Een extra inspanning is echter nodig om de Millenniumdoelen te halen. In La Libertad gaat 20% van de kinderen niet naar school. La Libertad beschikt echter wel over een plan van aanpak om alle kinderen in 2015 naar school te laten gaan. Naast de inzet van eigen middelen wordt daarvoor ook steun gevraagd van Doetinchem. Leden van het gemeentebestuur in uw stad, de burgemeester, wethouder en/of raadsleden, zijn graag bereid uw leerlingen te ontvangen of te bezoeken om van gedachten te wisselen over de stedenband met Nicaragua en het waarom van het voeren van de campagne voor de realisatie van de Millenniumdoelen. De opbrengsten uit de fondswervende activiteiten van uw leerlingen en school voor de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenband Nederland - Nicaragua (LBSNN) en Hivos met gelden van de minister van Ontwikkelingssamenwerking.

8


Ook kan uw school een beroep doen op gelden van het LBSNN en Hivos voor uw activiteiten in het kader van de campagne. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw gemeente of met de particuliere stedenbandorganisatie. Voor een duidelijk overzicht van de mogelijkheden van dit lespakket verwijzen wij u naar de ‘Lesinhoud en tijdsbesteding’ in bijlage 1. In de thema-modules ligt de nadruk op de diversiteit van culturen. Met de creatieve middelen in dit lespakket kunt u werken aan de samenwerking, het respect en de tolerantie in de klas. Hierna volgt een beknopte uitleg over stedenbanden en de opbouw van het lespakket. Wij wensen u en de klas heel veel plezier met ‘Samen in actie’ voor de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’.


9

Stedenbanden Nederland en Nicaragua Sinds de jaren tachtig hebben verschillende Nederlandse steden een officiële stedenband met een stad of dorp in Nicaragua. Deze steden werken in hun eigen Nederlandse stad aan voorlichting en in hun partnerstad aan de ondersteuning van ontwikkelingsprojecten. Door uitwisseling en samenwerking van gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijven en de particuliere stedenbandorganisaties is er een langdurige vriendschapsband opgebouwd tussen de twee steden en hun inwoners. In het kader van een stedenband met een stad of dorp in Nicaragua staan drie doelen centraal: 1. Bijdragen aan de economische ontwikkeling van de partnerstad door de ondersteuning van partnerorganisaties en investeringsprojecten en -programma’s. Via de gemeentelijke samenwerking worden de partnergemeenten ondersteund bij het opzetten en inrichten van hun organisatie. Nederlandse gemeenten leveren bestuurlijke en/of technische assistentie ten behoeve van een democratisch lokaal bestuur, een betere dienstverlening aan de burgers en een goede regiefunctie voor de lokale economische ontwikkeling. De samenwerking via particuliere (stedenband) organisaties richt zich op het versterken van lokale, maatschappelijke organisaties en het verbeteren van de basisbehoeften van marginale groepen in de partnersteden; de samenwerking tussen bedrijven richt zich op het vergroten van de productie en de werkgelegenheid. 2. Voorlichting en bewustwording onder de eigen bevolking over deze projecten en programma’s, de partnerstad en - breder - vraagstukken van internationale armoedebestrijding en samenwerking in Nicaragua en het Zuiden in het algemeen. 3. Dialoog en uitwisseling over vraagstukken van pluriforme samenlevingsopbouw in beide partnersteden.

10


Ontstaan campagne Er zijn zeventien stedenbanden tussen Nederlandse en Nicaraguaanse steden, merendeels grote en middelgrote steden in beide landen. Deze zijn alle verenigd in het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua (LBSNN). Het LBSNN is de koepelorganisatie van gemeenten en particuliere stedenbandorganisaties in Nederland, die samenwerken met een Nicaraguaanse partnerstad. In 2007 is het LBSNN een meerjarige samenwerking aangegaan met ontwikkelingsorganisatie Hivos. Deze samenwerking wil méér aandacht vragen voor de millenniumdoelen in Nederland en bijdragen aan de realisatie van de millenniumdoelen in de Nicaraguaanse partnersteden. Zo ontstond de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’. Tien steden nemen hieraan deel. Het LBSNN ondersteunt en faciliteert de campagne. Hivos staat voor Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking. Hivos is één van de grotere organisaties voor ontwikkelingssamenwerking in Nederland met programma’s en partners over de hele wereld. Meer informatie over de stedenband met Nicaragua, het stedenbandmodel én de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’, vindt u op de website www.lbsnn.nl en op de campagne website www.lbsnn.nl/stedenbandenmillenniumdoelen en/of op de website van uw eigen gemeente en particuliere stedenbandorganisatie (zie colofon). Voor meer informatie over ontwikkelingssamenwerking en over de Millenniumdoelen verwijzen wij u graag naar de websites van de volgende organisaties: Hivos: www.hivos.nl Nationale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling/NCDO: www.ncdo.nl Ministerie van Buitenlandse Zaken/Ontwikkelingssamenwerking: www.minbuza.nl


Het lespakket ‘Samen in actie’ Dit lespakket bestaat uit twee delen. Het algemene deel ‘Samen in actie’, is voor alle groepen gelijk. Het gaat uitgebreid in op wat een stedenband is en de millenniumdoelen, met hieraan gekoppeld het voeren van een actie voor de campagne. Daarna volgt een thema-module die speciaal is ontwikkeld per leeftijdscategorie. Deze gaat verdiepend in op het leven van een kind in de partnerstad.

Algemeen

titel

thema

onderwerpen

groep 5 - 8

Samen in actie!

millenniumdoelen 2&8

1 Campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ 2 Fondswervende activiteiten t muurschilderactiviteit, of tmicro-kredietspel, of t verkoop vogeltjes, of t kortdurende fondswerving

Module groep 5

titel

thema

onderwerpen

¡Fiësta!

cultuur

tmaskers tmuziek tfeesten & rituelen

groep 6

Mombacho

natuur

tvulkanen tdieren & planten tnatuurlijke omgeving

groep 7

¿Que buscas?

eten & spelen

tvrije tijd tde markt teten

groep 8

El Futuro

wonen, werken & leren

tleefomgeving tonderwijs ttoekomstdromen

Een uitgebreid schematisch overzicht van de lessen vindt u in de bijlage.

11

12


Opbouw van de lesmap De lesmap bevat alle informatie voor zowel leerkracht als leerlingen en is als volgt opgebouwd: Achtergrondinformatie voor de leerkracht Lesbrieven voor de leerkracht Werkbladen voor de leerlingen Werkmapje Achtergrondinformatie Het algemene gedeelte begint met achtergrondinformatie over de millenniumdoelen en de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Deze informatie is bedoeld om de leerkracht te helpen bij het geven van de lessen. De thema-module begint met een korte inleiding op de lessen en een schema waarin de lesonderwerpen kort aan bod komen. Lesbrieven Elk onderdeel begint met een inleiding op het onderwerp en wordt gevolgd door een lesbrief, bedoeld voor de leerkracht. De lesbrieven hebben een vaste structuur en bestaan uit: t beschrijving van het doel van de activiteit tbenodigde materialen voor de activiteit tvoorbereidingen tinleiding met een informatief karakter tkern met een activiteit waarbij de leerling actief en creatief aan het werk gaat Werkbladen De werkbladen kunnen worden gekopieerd voor de leerlingen. De leerkracht kan er zelf voor kiezen om bepaalde onderdelen al dan niet als werkbladen toe te passen. Alle werkbladen zijn digitaal bijgeleverd op cd-rom. De leerlingen kunnen hun eigen werkbladen in het werkmapje stoppen.


13

Werkmapje Elke leerling krijgt een werkmapje waar de werkbladen en andere relevante informatie in bewaard worden. Hiermee kunnen de kinderen hun ouder(s) en overige familieleden en kennissen informeren over de campagne en hen actief betrekken bij de fondswervende activiteiten. Nota bene: u kunt als school een beroep doen op gelden van het LBSNN en Hivos voor uw activiteiten in het kader van de campagne ‘Stedenbanden en Millenniumdoelen’. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw gemeente of particuliere stedenbandorganisatie.

Algemeen gedeelte Methoden en Activiteiten 1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ Het algemene gedeelte wordt ingeleid met de dvd ‘Een dag uit het leven van...’, waarin twee Nicaraguaanse kinderen vertellen over hun dagelijks leven. Aan de hand van de verhalen krijgen de kinderen een idee over het leven van een kind in Nicaragua. (In het thema gedeelte van het lespakket staan bijbehorende kijkvragen. Deze hoeven niet noodzakelijkerwijs al in deze module ingevuld te worden.) De kinderen krijgen inhoudelijke informatie over de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Door middel van opdrachten en activiteiten worden ze bekend met het begrip ‘campagne voeren’. Ze leren over de lokale campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ in hun stad en ze worden zich bewust van het leven van mensen in Nicaragua in het algemeen en van de kinderen uit hun partnerstad in het bijzonder. Daarnaast worden de leerlingen uitgedaagd dit in relatie te brengen met hun eigen leven. Dit deel is een voorbereiding op de fondswervende activiteiten in deel 2.

14


2 Fondswervende activiteiten 2.1 Muurschilderactiviteit De eerste activiteit heeft vooral een cultureel karakter. Samen met een Nicaraguaanse muurschilder(es) maken de leerlingen op school een muurschildering in het teken van de millenniumdoelen. De muurschildering zou per ‘vlak’ gesponsord kunnen worden, waarbij de opbrengst is bestemd voor het campagnedoel: Alle jongens èn meisjes naar school! 2.2 Micro-kredietspel Deze activiteit richt zich op economische ontwikkeling. De leerlingen beheren in groepjes een microkrediet en moeten via een eigen bedrijfje ‘winst’ maken. De opbrengst is bestemd voor het campagnedoel. 2.3 Verkoop Nicaraguaanse campagnevogeltjes Het symbool voor de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ is het gekleurde vogeltje, veelvuldig terug te vinden in deze lesmap. Dit balsahouten vogeltje wordt gemaakt in Nicaragua en kan door de kinderen verkocht worden om zo geld op te halen voor de campagne. 2.4 Kortdurende fondswerving De vierde activiteit bestaat uit een kortdurende fondswervingsactie. Hiermee kunnen de leerlingen geld inzamelen voor het campagnedoel. Er is een bouwplaat beschikbaar voor het maken van een Nicaraguaanse school in de vorm van een ‘kijkdoos’. De ‘kijkdoos’ biedt de mogelijkheid om financieel te donoren. Verder is één actie uitgewerkt en daarnaast wordt een aantal alternatieven gepresenteerd.


15

Thema module Methoden en Activiteiten Creatieve middelen In de thema module worden verschillende creatieve middelen gebruikt, want leren over andere culturen is meer dan er alleen over praten. Informatieoverdracht heeft het hoogste rendement wanneer er creatieve middelen worden ingezet. Hier een klein overzicht van de verhoudingen: Gewoon vertellen: 10 % blijft hangen Als het visueel ondersteund wordt: 40 % blijft hangen Met inzet van creatieve middelen: 70 % blijft hangen Bovendien hebben creatieve middelen een hoge appèlwaarde omdat zij als bijzonder of als iets extra’s worden gezien. Simpel gezegd worden ze vaak als ‘leuk’ ervaren. Verhalend ontwerpen De lessen uit deze leskist beginnen met een verhaal van een leeftijdsgenootje uit Nicaragua. Het kind is de gids en begeleidt de leerlingen door de lessen. Dit wordt ook wel ‘verhalend ontwerpen’ genoemd: activiteiten worden omgezet in een verhaallijn, waardoor ze voor leerlingen een logisch verband krijgen. Je haalt een stukje wereld binnen en maakt dit voor de kinderen tastbaar. Betrokkenheid wordt opgeroepen doordat de leerlingen zich kunnen identificeren met de hoofdpersoon van het verhaal. Er zijn verschillende mogelijkheden om dit pakket te integreren in het reguliere onderijs. U kunt er bijvoorbeeld voor kiezen de lessen te geven in het kader van een themaweek over de Millenniumdoelen en de stedenband met La Libertad. Ook kan er elke week of een aantal keren per week een les behandeld worden, gedurende een langere periode. Het leukst is het natuurlijk, alle vier de groepen enthousiast te maken voor de Millenniumdoelen en/of La Libertad en met alle leerlingen tegelijkertijd aan het lesprogramma en aan acties voor de campagne te werken.

16


17

Algemeen gedeelte 1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ 2 Fondswervende activiteiten

18

Samen in actie! 1. de campagne groep 5

1 Campagne ‘stedenband en millenniumdoelen’ informatie voor de leerkracht Millenniumdoelen in Nederland en Nicaragua In het jaar 2000 hebben de Verenigde Naties acht millenniumdoelen vastgesteld, om algemene armoedebestrijding na te streven. Door het ondertekenen van de Millennium Verklaring verbonden 189 landen zich aan het nastreven van het behalen van deze doelen met een deadline in 2015. In de acht millenniumdoelen zijn verschillende aspecten van armoede en ontwikkeling vastgelegd. Nederland is internationaal actief voor de realisatie van de millenniumdoelen. De nationale overheid heeft ze tot speerpunt voor ontwikkelingsamenwerking gemaakt. Gemeenten, maatschappelijke organisaties en steeds meer bedrijven sluiten daarbij aan. Veel steden hebben zich al ‘Millenniumgemeente’ verklaard. Dat gebeurt enerzijds om morele redenen en anderzijds uit het besef dat een rechtvaardige verdeling van de welvaart in de wereld ook bijdraagt aan onze eigen duurzame welvaart. De campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ van LBSNN en Hivos sluit aan op deze ontwikkelingen en beoogt de ‘millenniumdoelen’ concreet en tastbaar te maken aan de hand van de situatie in de Nicaraguaanse partnersteden. Zo zijn van alle Nicaraguaanse partnersteden analyses beschikbaar van het aantal kinderen dat urbaan en ruraal niet naar school gaat, de verschillende redenen hiervoor en hoe hierin verbetering kan optreden. Deze informatie is verwerkt in dit lespakket. De campagne bestaat uit twee delen. Enerzijds gaat het om voorlichting over de millenniumdoelen aan het Nederlandse publiek. Via de activiteiten die in het kader van deze campagne georganiseerd worden, willen we zoveel mogelijk Nederlanders bewust maken van de armoedeproblemen en de oplossingen hiervoor. Daaraan is ook een fondswervingscomponent gekoppeld, die vervolgens wordt ingezet voor het tweede deel van de campagne: het ondersteunen van ontwikkelingsprojecten in de partnerstad

groep 5 1. de campagne Samen in actie!

19

in Nicaragua. In de partnersteden is de campagne vooral gericht op doelen 2 en 8: Millenniumdoel 2: Alle jongens èn meisjes naar school In Nicaragua wordt in elke deelnemende stad gewerkt met een onderwijsplan. Alle verschillende partners die in de betreffende stad werken aan het thema onderwijs zijn hierbij betrokken, zoals het ministerie van onderwijs, de gemeente, de maatschappelijke organisaties èn de internationale organisaties, waaronder de stedenband. Gezamenlijk hebben zij vastgesteld wat de belangrijkste problemen zijn in het onderwijs in de eigen stad en op welke manier deze het beste opgelost kunnen worden. Elke partner neemt vervolgens een deel voor zijn rekening. Ook de Nicaraguaanse partnerorganisatie van de stedenband. Millenniumdoel 8: Eerlijke handel en internationale steun voor ontwikkelingslanden. Dit thema wordt in elke stad op een eigen manier ingevuld. Vaak gaat dit aan de hand van het strategische ontwikkelingsplan dat door de Nicaraguaanse gemeente in samenwerking met de maatschappelijke organisaties en de private sector is uitgewerkt voor de partnerstad. In dit plan worden onder andere de (nieuwe) kansen voor een betere lokale economische ontwikkeling benoemd en hoe deze te bereiken. Voorlichting in Nederland: 5 pijlers In de Nederlandse stad zijn verschillende partners betrokken bij de invulling van de campagne. De gemeente en de particuliere stedenbandorganisatie hebben in eerste instantie samen een voortrekkersrol. Zij betrekken verschillende andere partners uit het maatschappelijke middenveld en de private sector bij de campagne, zoals scholen (primair en voortgezet onderwijs), het lokale bedrijfsleven en de cultuursector. Een brede vertegenwoordiging van de lokale samenleving is belangrijk en in elke stad wordt dit op een eigen manier ingevuld, bijvoorbeeld door de samenstelling van een campagneteam.

20


De campagne zelf bestaat uit verschillende activiteiten die te groeperen zijn in 5 pijlers:

1 Jaarlijkse publieksmanifestatie(s): er wordt uitgegaan van bestaande evenementen in de eigen stad, waarbij wordt geprobeerd om binnen deze evenementen aandacht te vragen voor de millenniumdoelen.

2 Activiteiten met en gericht op het bedrijfsleven; het bedrijfsleven is een doelgroep met een groot bereik, die zich op verschillende manieren kan inzetten om de bekendheid van de millenniumdoelen te vergroten.

3 Activiteiten met en gericht op het onderwijsveld; ook het onderwijs heeft een groot bereik in de stad.

4 Ruime aandacht voor de millenniumdoelen in de (lokale) media; de verschillende activiteiten in het kader van de campagne worden goed bij de media onder de aandacht gebracht.

5 Beïnvloeding van de gemeentelijke politiek ten behoeve van meer budget voor ontwikkelingssamenwerking. Fondswerving Aan de activiteiten wordt, zoveel mogelijk, een vorm van fondswerving gekoppeld. De ingezamelde fondsen worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland - Nicaragua (LBSNN) en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Dit betekent dat er voor elke ingezamelde euro in Nederland, twee euro’s in Nicaragua worden geïnvesteerd. In sommige gemeenten verdubbelt allereerst de gemeenteraad de ingezamelde euro, waardoor er uiteindelijk via de verdubbeling van het LBSNN, vier euro’s naar de campagnedoelen in de partnerstad gaan!


Lesbrief 1 Lokale campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ Doel De leerlingen tmaken kennis met de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ tmaken zelf een campagneposter over millenniumdoel 2 tschrijven een artikel voor de krant, website of nieuwsblad tnodigen de burgemeester of een wethouder uit of gaan op bezoek Materialen Les 1 tinternet tkranten en tijdschriften tde foto’s achter werkblad 2 tgrote vellen papier tstiften, verf, krijt, potlood en gum tlijm en schaar twerkblad 1 en 2 twerkbladen 9, 10 en 11 van de activiteit ‘Muurschildering’. Les 2 tpen en papier teventueel computer twerkblad 3 Les 3 twerkblad 4 Voorbereiding Lessen voorbereiden. Werkbladen kopiëren. Voorbeeldposters verzamelen bij lessuggestie 2. Tijdsduur In principe 5 uur, verdeeld over verschillende lesmomenten. Inleiding voor de leerlingen Op werkblad 1 staat informatie over de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. De leerlingen kunnen zelf de informatie lezen en vragen stellen.

21

22


Kern Op de werkbladen 2, 3 en 4 staan lessuggesties voor de leerlingen Werkblad 2 Een campagneposter maken. Op de werkbladen staan ideeën en voorbeelden. De brieven die bij de muurschilderactiviteit horen kunnen eventueel gebruikt worden. Dit zijn brieven van kinderen uit Nicaragua over school. Ze staan op werkbladen 9, 10 en 11. Werkblad 3 Een artikel schrijven voor in de krant, een nieuwsbrief of op een website. Werkblad 4 Op bezoek bij de burgemeester of een wethouder of nodig hem of haar uit in de klas.


23

Werkblad 1 Campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ In 2000, toen het millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. Onderwijs is een kinderrecht. Toch gaan in de wereld 104 miljoen kinderen niet naar school. En van de volwassenen mensen is 1 op de 6 analfabeet. Dat betekent dat je niet kunt lezen en schrijven. In ontwikkelingslanden gaat 20% van de kinderen niet naar school. Zo ook in de Nicaraguaanse partnersteden. Goed onderwijs is echter erg belangrijk om de armoede tegen te gaan. Een van de doelen die zij zich stelden, is dat in 2015 alle kinderen in alle landen basisonderwijs moeten volgen. Dit zijn ze allemaal in het kort:

In 2015….. > > > > > > > >

hebben mannen en vrouwen dezelfde rechten. gaan alle jongens én meisjes naar school. sterven er minder vrouwen door zwangerschap. zijn extreme honger en armoede uitgebannen. is kindersterfte sterk afgenomen. leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu. Iedereen heeft schoon drinkwater. is de verspreiding van ziektes als aids en malaria gestopt. is er eerlijke handel en internationale steun voor ontwikkelingslanden.

Op www.millenniumdoelen.nl kun je zelf informatie opzoeken.

24


De campagne bestaat uit twee delen: t voorlichting in je eigen stad t steunen van projecten in de partnerstad in Nicaragua Voorlichting in je eigen stad De komende jaren worden er in je stad allerlei activiteiten georganiseerd. De activiteit op jouw school hoort daar ook bij. Door al die activiteiten proberen we om zoveel mogelijk mensen te vertellen over de millenniumdoelen. We vertellen ze wat de millenniumdoelen precies zijn. Maar ook meer dan dat. De mensen weten ook wat die millenniumdoelen precies betekenen voor de inwoners van jullie partnerstad in Nicaragua. De millenniumdoelen zijn vastgesteld door de Verenigde Naties. Dat is een hele grote organisatie waar bijna alle landen in de wereld lid van zijn. Doordat ze lid zijn, kunnen ze goed afspraken maken over heel veel onderwerpen. Het oplossen van de armoede in de wereld is één van die onderwerpen en daarvoor hebben ze de millenniumdoelen bedacht. Tijdens het project dat je gaat doen in je klas, leer je veel over de millenniumdoelen en je gaat ermee aan de slag. Met alle kinderen in de klas ga je een activiteit organiseren over de millenniumdoelen. En daarmee leer je niet alleen zelf heel veel, maar op deze manier kun je ook aan veel andere mensen iets vertellen over Nicaragua. Met je activiteit ga je proberen om fondsen te werven. Uiteindelijk is het dan de bedoeling dat zoveel mogelijk mensen geld doneren voor een project in La Libertad in Nicaragua. Met het geld dat je zo inzamelt, kan de stedenband een project uitvoeren voor de kinderen in Nicaragua. En dat is dan meteen het tweede deel van de campagne. Steunen van projecten in Nicaragua In La Libertad wordt de komende drie jaar gewerkt aan ontwikkelingsprojecten voor onderwijs, zodat alle kinderen naar de basisschool kunnen. Er is daarvoor een programma gemaakt. Op verschillende manieren wordt zo de situatie van het onderwijs verbeterd en zo proberen we meteen om millenniumdoel 2 te bereiken:


25

t Er worden nieuwe klaslokalen gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan t Er worden nieuwe juffen en meesters aangetrokken door het Ministerie van Onderwijs in Nicaragua. Ze kunnen lesgeven in de lokalen. t Er worden schoolbankjes gekocht voor in de lokalen, want veel scholen hebben daar zelf het geld niet voor. t De kinderen krijgen een rugzakje met schoolspullen. Daar zitten dingen in die ze nodig hebben om naar school te gaan en die de ouders vaak niet kunnen betalen: een uniform en schoenen en schriften en pennen. t De kinderen krijgen ook eten op school. Veel kinderen zijn zo arm dat ze thuis geen eten krijgen. Op school krijgen ze rijst met bonen en iets te drinken. Soms is er ook een gebakken banaan, tortilla of wat salade bij. De kinderen krijgen zo niet alleen te eten, het is ook voor sommige ouders een reden om hun kinderen naar school te sturen. Zonder de schoolmaaltijden zouden ze dan misschien niet naar school gaan en dus ook niks leren. Er zijn veel ouders die hun kind niet naar school sturen. Dat kan om verschillende redenen zijn. Soms moeten de kinderen meehelpen met werken, om geld te verdienen voor het hele gezin. Zo moeten ze bijvoorbeeld helpen bij het verkopen van spullen op de markt, of bij het oogsten van mais. Sommige ouders, die zelf ook niet kunnen lezen en schrijven, vinden de school maar onzin. Daarom gaat hun kind dan niet naar school. Om dit probleem op te lossen krijgen de ouders een cursus waarin ze leren hoe belangrijk het is dat hun kind een goede opleiding krijgt. Ze leren dat hun kind zo een betere toekomst kan hebben en bijvoorbeeld een baan kan vinden. Als er sprake is van kinderarbeid in jouw partnerstad dan worden die werkende kinderen ondersteund door een speciaal programma. Dit programma helpt hen te stoppen met werken én weer deel te nemen aan speciaal onderwijs. Als laatste worden er ook extra cursussen gegeven voor de leraren. Zo kunnen de leraren nog beter les geven aan de kinderen. Het geld dat je met de klas hebt opgehaald, wordt aan één van deze dingen besteed. Uiteindelijk hopen we dan dat in jouw partnerstad over een aantal jaren alle jongens én meisjes naar school gaan.

26


Werkblad 2 Zelf een campagneposter maken Jullie weten nu een heleboel over de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Wat is eigenlijk een campagne? Wat is het doel van een campagne? Zoek informatie op over campagnes en zoek een voorbeeld. Bijvoorbeeld uit tijdschriften, internet, of voorbeelden op televisie. We maken zelf een campagneposter over millenniumdoel 2: ‘Alle jongens en meisjes naar school’. Jullie hebben hier al veel over geleerd. Bekijk eerst bestaande campagneposters. Wat staat erop? Wat is de boodschap? Hoe hebben ze de boodschap verteld? De boodschap op je poster Bedenk daarna zelf of overleg met je groepje wat jij wilt vertellen en wat je boodschap is. Waarom is het belangrijk dat alle jongens en meisjes naar school gaan? Wat wordt met het geld gedaan wat je met de klas gaat ophalen? (op werkblad 1 staat dit beschreven) Kun je iets vertellen over de kinderen in Nicaragua? Je kunt deze boodschap op verschillende manieren opschrijven. Bijvoorbeeld door: teen gedicht teen slogan of spreuk. teen boodschappenbriefje teen klein verhaaltje of een brief over een partnerkind uit Nicaragua teen a b c. Bijvoorbeeld: a: ‘Alle kinderen naar school.’ b: ‘Boeken en banken kopen van het ingezamelde geld’ c: enzovoort. Je hoeft niet alle letters te gebruiken.


27

Het creatieve deel Twee voorbeelden van hoe je een poster kan maken. Je mag ook zelf iets verzinnen.

1 Maak van krijt of waterverf een achtergrond die met je tekst te maken heeft. Knip uit een tijdschrift of krant je letters en woorden en plak die op je poster. Plak er plaatjes bij.

2 Maak een mooie tekening over de campagne. Schrijf in de tekening je tekst met een stift. Plak er plaatjes bij uit bijvoorbeeld een tijdschrift. Bedenk waar je de campagneposter kunt ophangen, zodat veel mensen deze kunnen zien.

28


Werkblad 3 Een artikel schrijven Je gaat zelf een artikel schrijven voor bijvoorbeeld op de website of in de nieuwsbrief van de stedenbandorganisatie. Misschien kun je het zelfs wel naar de krant sturen met de hele klas. Om het artikel te schrijven kun je een interview doen met mensen die de stedenband goed kennen. Bijvoorbeeld: t iemand van de gemeente die een keer in Nicaragua geweest is t een vrijwilliger van de Stedenbandorganisatie teen bedrijf dat de organisatie een keer geholpen heeft t of een scholier die daar geweest is. Bedenk je vragen van tevoren en schrijf ze op papier. In je artikel kun je jezelf voorstellen en schrijven over de activiteit die je gaat doen met je klas, over de millenniumdoelen en het interview.


29

Werkblad 4 Een interview met de burgemeester of wethouder Jullie voeren actie voor de kinderen in Nicaragua. En jullie zijn niet de enige, want ook de gemeente doet dat. Wil je hier meer over weten? Nodig de burgemeester of de wethouder uit in de klas of misschien mogen jullie wel bij hem of haar op bezoek om te vragen hoe hij of zij contact heeft met de mensen in Nicaragua en wat hun bijdrage is aan de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Wat zou je de burgemeester of wethouder willen vragen over de millenniumdoelen?

Wat zou je de burgemeester of wethouder willen vragen over Nicaragua?

Andere vragen?

Is het niet een leuk idee om hem of haar de zelfgemaakte campagneposter aan te bieden?

30

Samen in actie! 2. fondsen werven groep 5

2 Fondswervende activiteiten informatie voor de leerkracht 2.1

‘Mural’ of Muurschildering

Muurschilderingen (‘murales’ in Nicaragua) zijn een veel voorkomende kunstvorm in Nicaragua, die vaak wordt gebruikt om een boodschap over te brengen aan de bevolking. De komende jaren worden door het LBSNN elk najaar twee muurschilders uit Nicaragua uitgenodigd om een muurschildering te maken op scholen. De muurschilders zijn geselecteerd door een stichting van Nicaraguaanse muurschilders die bekend staat om het werken met kinderen en jongeren. De school kan een muurschilder een week inhuren om samen met de leerlingen de muurschildering te maken. U hebt hierover contact met de gemeente of particuliere stedenbandorganisatie in uw eigen stad. De schildering kan maximaal 6 x 2,5 meter zijn. Als de school een groter oppervlak beschilderd wil hebben kan de muurschilder twee of meer weken ingehuurd worden. De tournee van de muurschilderbrigade staat in het teken van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Ter voorbereiding krijgen de leerlingen de opdracht tekeningen te maken over millenniumdoel 2 (alle jongens èn meisjes naar school) De muurschilder zal geïnspireerd door deze tekeningen een ontwerp maken en daarna samen met de leerlingen de muurschildering aanbrengen op panelen of rechtstreeks op de muur. Naast de muurschilder-activiteit zullen de leerlingen fondsen werven voor het campagnedoel in de Nicaraguaanse partnerstad: Alle jongens èn meisjes naar school! De leerlingen gaan sponsors zoeken die een stukje van de muurschildering willen sponsoren. De activiteit duurt drie weken. De eerste twee weken bestaat uit voorbereiding en fondswerving. In de laatste week wordt de muurschildering gemaakt. Aan het eind van de week zou de burgemeester of de wethouder de muurschildering kunnen onthullen met een feestelijke aankleding.

groep 5 2. fondsen werven Samen in actie!

2.2

31

Het Microkrediet- spel

Het microkrediet-spel is een fondswervende activiteit waarbij de leerlingen geld verdienen door een bedrijfje op te zetten met een geleend geldgedrag. Dit geld kan beschikbaar worden gesteld door de gemeente en/of de particuliere stedenbandorganisatie. Bijvoorbeeld 5 of 10 euro. Individueel of in groepjes bedenken de leerlingen zelf wat ze willen doen en starten vervolgens een eigen bedrijfje met dit bedrag. In de voorbereiding zullen de leerlingen een plan opstellen voor hun bedrijfje. Gedurende twee weken zullen deze bedrijfjes in volle bloei zijn. Zo zullen er cateringbedrijfjes, boodschappenjongens, autowassers, schoonmaakploegen en limonadeverkopers actief zijn. Ook worden ze gestimuleerd om een ondernemer te benaderen die ze advies kan geven. De winst die gemaakt wordt komt ten goede aan het campagnedoel in La Libertad. Deze activiteit zal, ter beoordeling van de docent, minimaal 3 weken in beslag nemen.

2.3

Verkoop van Nicaraguaanse campagnevogeltjes

Het balsahouten gekleurde vogeltje is een typisch Nicaraguaans product. De vogel is het symbool van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. Om geld in te zamelen voor het onderwijsproject van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ gaan de leerlingen in deze activiteit de vogels verkopen. De vogels zijn te bestellen via de gemeente, de particuliere stedenbandorganisatie of het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland Nicaragua (LBSNN). De leerlingen zullen tekeningen of briefjes maken om aan het vogeltje te hangen. De bekendmaking van het opgehaalde bedrag kan op een feest worden gedaan met muziek, hapjes en een ballonnenwedstrijd.

32

Samen in actie! 2. fondsen werven groep 5

De kleurrijke vogel symboliseert een ‘kleurrijke toekomst van alle kinderen in Nicaragua’. Een kleurrijke toekomst omdat de kinderen, door naar school te kunnen gaan, de mogelijkheden voor hun eigen toekomst (en die van hun stad) aanzienlijk vergroten.

2.4 Kortdurende fondswervende activiteiten, ‘De Nicaragua-dag’ Onder dit kopje staan activiteiten die kortdurend zijn en die ideeën geven over bijvoorbeeld het opzetten van een ‘Nicaragua-dag’, een sponsorloop, een dansmarathon, een ‘Millenniumdoelen’ kijkdoos, etc. Allemaal activiteiten die in één dag kunnen worden uitgevoerd en daarom minder belastend zijn voor de groep. Dit neemt niet weg dat ze goed voorbereid moeten worden en in die zin tijdrovend kunnen zijn. Geadviseerd wordt deze activiteiten te koppelen aan een bestaande feestdag op school. Bijvoorbeeld de jaarlijkse opening of afsluiting van het schooljaar.

groep 5 2.1 muurschildering Samen in actie!

2.1

‘Mural’ of Muurschildering

Doel De leerlingen t maken kennis met de millenniumdoelen en vertalen doel 2: ‘Alle jongens èn meisjes naar school’ in een muurschildering t leren over de betekenis van muurschilderingen in Nicaragua t leren samenwerken t werven fondsen voor het onderwijs in Nicaragua tverspreiden kennis over de millenniumdoelen in hun eigen stad. Voorbereiding twethouder of burgemeester uitnodigen om de muurschildering te onthullen tlessen voorbereiden twerkbladen kopiëren tmateriaal aanschaffen tmuur of houten panelen voorbehandelen met primer. De omvang van de schildering kan maximaal 6 x 2,5 meter zijn. Indien de school een groter oppervlak beschilderd wil hebben kan de muurschilder twee of meer weken ingehuurd worden. Tijdsplanning (waarbij de muurschilder 1 week aanwezig is) week 1 tuitleg van het project aan de leerlingen

tinformatie over millenniumdoelen tmuurschilderingen bekijken uit Nicaragua tfondswervende activiteit: sponsors zoeken week 2 tbrieven lezen uit Nicaragua ttekeningen maken voor de muurschildering tstand van zaken fondsen werven week 3 tde muurschilder komt en maakt een ontwerp tsamen de muurschildering maken tonthulling van de muurschildering door de burgemeester of t wethouder en bekend maken van het opgehaalde bedrag

33

34

Samen in actie! 2.1 muurschildering groep 5

lesbrief week 1 voorbereiden van de muurschildering Lesopbouw Tijd: 1 uur Materialen: t werkblad 5: brief voor sponsors t werkblad 6: sponsorblad t werkblad 7, 8 en 9 Inleiding voor de leerlingen In Nicaragua worden muurschilderingen ook wel “murales” genoemd. Muurschilderingen worden daar veel gemaakt en gebruikt om een boodschap te vertellen. Over twee weken zal een muurschilder uit Nicaragua een week op school aanwezig zijn om samen met de leerlingen een muurschildering te maken. De volgende les zullen de leerlingen tekeningen maken die de muurschilder zal gebruiken om een ontwerp te maken. Het onderwerp van deze tekening zal zijn: ‘alle jongens èn meisjes naar school’. Dit is millenniumdoel 2. In Nicaragua zijn nog veel kinderen die niet naar school kunnen. De leerlingen zullen geld gaan inzamelen om deze kinderen te helpen. De hele klas zal de kunstenaar helpen bij het maken van de muurschildering op school. De Millenniumdoelen Bespreek met de leerlingen de millenniumdoelen met behulp van werkbladen 7 en 8. Op werkblad 7 staat beschreven wat de millenniumdoelen inhouden. Op werkblad 8 staan de symbolen die bij de millenniumdoelen horen uitgebeeld. De leerlingen kunnen zelf de millenniumdoelen invullen bij de juiste symbolen. Op werkblad 9 staan voorbeelden van muurschilderingen uit Nicaragua en muurschilderingen die in Nederland met kinderen en kunstenaars uit Nicaragua gemaakt zijn. Deel de gekopieerde werkbladen uit en laat de leerlingen, eventueel in groepjes, de vragen beantwoorden. Daarna kunnen klassikaal de antwoorden doorgenomen worden.


35

Fondswervende activiteit: sponsors zoeken Werkbladen 5 en 6 zijn een sponsorblad met bijbehorende brief waarop de leerlingen hun sponsors kunnen laten inschrijven. De sponsorbrief is digitaal meegeleverd en kan desgewenst aangepast worden. De leerlingen gaan zoveel mogelijk vierkante decimeters van de muurschildering proberen gesponsord te krijgen voor het campagnedoel in de Nicaraguaanse partnerstad: Alle jongens èn meisjes naar school! De opgehaalde bedragen worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Bereken het aantal vierkante decimeters van de muur die beschilderd gaat worden. Als het oppervlak van de muur 6 x 2,5 m zou zijn bestaat deze uit 1500 vierkante decimeter. De leerlingen kunnen allen proberen zoveel mogelijk gesponsord te krijgen door bijvoorbeeld 1 euro per vierkante decimeter te vragen. Zij hebben tot het eind van het project de tijd om de sponsors te vinden. Hierbij kan gedacht worden aan familie, kennissen, buren, winkeliers, bedrijven, banken etc. Om de leerlingen betrokken en gestimuleerd te houden kan klassikaal bijgehouden worden wat de stand is door elke dag op het bord de verkochte vierkante decimeters bij te schrijven. Met het geld zullen o.a. nieuwe klaslokalen worden gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan. Er worden schoolbankjes, rugzakjes met schoolspullen en een uniform gekocht of nieuwe juffen en meesters aangetrokken. (zie werkblad 1).

36


werkblad 5 Beste sponsor, We gaan aandacht besteden aan de kinderen in onze partnerstad La Libertad in Nicaragua. Een week lang zal een muurschilder uit Nicaragua op de school aanwezig zijn en samen met de leerlingen werken aan een muurschildering met als thema: ‘Alle kinderen naar school’. Dit zal gebeuren in het kader van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’. De leerlingen hebben zelf aan de hand van brieven van kinderen uit Nicaragua tekeningen gemaakt die verwerkt worden in de muurschildering. In 2000 is door regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht millenniumdoelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Eén van deze doelen is: in 2015 gaan alle kinderen naar school. Er zijn nog veel kinderen in Nicaragua die niet naar school gaan. Dat kan om verschillende redenen zijn. Soms moeten de kinderen mee helpen met werken, om geld te verdienen voor het hele gezin. Zo moeten ze bijvoorbeeld helpen bij het verkopen van spullen op de markt of ze moeten op hun broertjes of zusjes passen. Hier willen we wat aan doen. Als u een stukje van de muurschildering sponsort steunt u een onderwijsproject in Nicaragua. Uw bijdrage wordt verdubbeld door het Landelijk Beraad van Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister van Ontwikkelingssamenwerking. We hopen op een bijdrage van u, zodat ook de kinderen in Nicaragua kunnen rekenen op een kleurrijke toekomst!

Sponsor een stukje van de muurschildering op school en geef kinderen in La Libertad een kleurrijke toekomst!

37


werkblad 6 sponsorblad aantal dm2 prijs per dm 2

sponsor

naam adres

naam adres

naam adres

naam adres

naam adres

naam adres

naam groep

Ik sponsor … dm2

totaal bedrag

38


Werkblad 7 De Millenniumdoelen In 2000, toen het millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. Onderwijs is een kinderrecht. Toch gaan in de wereld 104 miljoen kinderen niet naar school. En van de volwassenen mensen is 1 op de 6 analfabeet. Dat betekent dat je niet kunt lezen en schrijven. In ontwikkelingslanden gaat 20% van de kinderen niet naar school. Zo ook in de Nicaraguaanse partnersteden. Goed onderwijs is echter erg belangrijk om de armoede tegen te gaan. Een van de doelen die zij zich stelden, is dat in 2015 alle kinderen in alle landen basisonderwijs moeten volgen. Dit zijn ze allemaal in het kort:

In 2015….. > > > > > > > >




39

Werkblad 8 Schrijf de millenniumdoelen in het juiste vakje

40


Werkblad 9 vragen over Muurschilderingen in Nicaragua Hieronder zijn muurschilderingen uit Nicaragua te zien. Het zijn hele grote schilderingen die op muren zijn gemaakt. De muurschilderingen op foto 1, 2 en 3 zijn door kunstenaar Julio Moreno gemaakt in Nicaragua. Ze hebben allemaal verschillende maten. Sommige zijn wel 20 meter lang. Hier hebben dan ook veel kinderen aan meegewerkt. De muurschilderingen op foto’s 4 en 5 zijn door een kunstenaar uit Nicaragua samen met kinderen van basisscholen in Leiden gemaakt. Bekijk de foto’s van de schilderingen goed en beantwoord de vragen.

Foto 1 Titel: Sueno de los jóvenes

Omschrijf wat je allemaal ziet op dit schilderij. Wat zouden de schilders ermee willen vertellen?


Werkblad 9 Foto 2 Titel: Aniversario


41

42


Werkblad 9 Foto 3 Titel: Mural Sant Feliu



Werkblad 9 Foto 4


43

44


Werkblad 9 Foto 5



45

lesbrief week 2 Brieven uit Nicaragua: Tekeningen maken voor het ontwerp van de muurschildering Lesopbouw week 2 Tijd: 1,5 uur Materialen: t werkblad 10, 11 en 12 t tekenpapier, A4 of A3 t tekenmateriaal en/of verf, krijt, kleurpotloden, waterverf

Inleiding Fondswerving Bekijk met de leerlingen de stand van zaken rondom het zoeken naar sponsors. Kern Brieven uit La Libertad. Werkbladen 10, 11 en 12 zijn brieven van kinderen uit La Libertad. Ze gaan over millenniumdoel 2: ‘In 2015 gaan alle jongens èn meisjes naar school’. Veel kinderen in Nicaragua gaan niet naar school. Soms moeten ze werken om geld te verdienen voor het gezin. Of ze moeten op hun broertjes of zusjes passen. De leerlingen lezen elk een brief en kunnen onderaan de werkbladen de vragen beantwoorden. Koppel de onderwerpen uit de brieven klassikaal terug en schrijf ze eventueel op het bord om de leerlingen houvast te geven voor de tekeningen. Tekeningen maken voor het ontwerp van de muurschildering De kinderen maken tekeningen aan de hand van de onderwerpen die in de brieven staan. Houd hierbij in de gaten dat er verschillende onderwerpen worden getekend. De kunstenaar zal deze tekeningen verwerken in een ontwerp voor de muurschildering.

46


Werkblad 10 Hallo allemaal, Ik mocht een brief schrijven naar de kinderen van de basisschool in Nederland. Dat vind ik heel spannend, want ik heb nog nooit een brief naar een ver land gestuurd. Ik hoop dat jullie het leuk vinden om mijn brief te lezen. Ik vind het wel moeilijk om een brief te schrijven. Ik weet meestal de woorden wel, maar vaak vind ik het heel moeilijk om de goede letters op de goede plaats te zetten. Gelukkig heb ik een buurmeisje. Ze heet Darling. Ze is iets ouder dan ik. Ze gaat al wat langer naar school en dus kan ze me goed helpen met lezen en schrijven. Ik vind het heel leuk om naar school te gaan. Jullie ook? We doen veel dingen in de klas. Ik heb een stoel met een klein tafeltje er aan. Alle kinderen hebben dat. Meestal zitten we achter elkaar in de rij en kijken we naar het bord. De juf schrijft de lessen op het bord. We schrijven het dan over in ons schrift. Soms is het een opdracht en die moeten we dan thuis maken. Soms kijkt mijn mama met me mee als ik de opdrachten maak. Zij is niet naar school geweest toen ze klein was. Ze kan ook niet echt lezen. Maar haar naam schrijven kan ze al wel. Goed hè? Gaan jullie elke dag naar school? Ik zou wel graag elke dag naar school gaan, maar dat kan niet. Mijn mama gaat op dinsdag en donderdag naar de rivier. Ze doet op die dagen de was. In ons huis hebben we geen stromend water. Daarom neemt ze de was altijd mee naar de rivier. Dat is best ver lopen. Mama doet niet alleen onze eigen was, maar ook van een paar andere families. Zo kan ze een beetje geld verdienen om eten voor mij en mijn broertje en zusje te kopen. Mijn broertje en zusje zijn nog klein. Veel kleiner dan ik. Ze kunnen niet alleen thuisblijven, zegt mama. Dus, als zij kleren gaat wassen, dan blijf ik thuis om op mijn broertje en zusje te passen. Als ik thuis blijf met mijn broertje en zusje, dan help ik ze met wassen en aankleden. En ik help mama ook een beetje in het huis. Ons huis is van hout. De planken zitten niet zo heel netjes op elkaar gemaakt, dus je kunt zo naar buiten kijken tussen de kieren door. Als het heel hard waait, dan is dat niet zo handig. Dan waait heel veel stof en zand naar binnen. Daarom veeg ik heel vaak de vloer. Zo help ik mijn moeder om het huis netjes te houden. Gelukkig kunnen we ook lekker buiten spelen. Er zijn veel bomen om ons huis. Ook een hele grote mangoboom. Als daar dan een mango uit valt, dan eten we hem lekker op! Wat doen jullie allemaal als je gaat buiten spelen? Dat zou ik nou eens leuk vinden om te weten. Heel veel groetjes van Aidanora 8 jaar


Vragen bij werkblad 10 Wat vertelt Aidanora over school?

Hoe ziet de school eruit?

Gaat ze altijd naar school en waarom wel of niet?

Wat doet ze als ze niet naar school gaat?

Wat zijn de grootste verschillen met jouw situatie?

47

48


Werkblad 11 Hola, ¿Que onda? Zo vragen wij: “Hoe gaat het met je?” Alle jongens en meisjes op de markt doen dat. Ik ben vaak op de markt en soms ook bij het busstation. Dat is vlak bij elkaar. We hebben een groep met jongens en meisjes daar en we kennen elkaar allemaal goed. Er zijn meer jongens dan meisjes bij. We trekken veel met elkaar op. Soms hebben we flink ruzie, maar meestal helpen we elkaar. Dat is ook wel belangrijk, want helemaal in je eentje zou het best moeilijk zijn om de dag door te komen. Ik probeer altijd een beetje te verdienen overdag. Soms krijg ik wat geld van iemand die uit de bus komt. Of ik krijg wat te eten. Er zijn hier een paar kleine restaurantjes. Daar vraag ik altijd of ik iets krijg van de mensen. Soms geeft iemand me dan een beetje van zijn eigen eten. Dat vind ik wel heel fijn, want thuis is er vaak geen eten. Mijn moeder is wel veel weg om te werken, maar ze verdient maar heel weinig geld. Mijn vader heeft helemaal geen werk en dan is er vaak niet genoeg om eten voor iedereen te kopen. ’s Middags pas ik wel eens op auto’s. Mensen komen dan met de auto naar de stad om uit te gaan bijvoorbeeld. Er wordt veel ingebroken in auto’s. Als iemand dan zijn auto parkeert, dan zeg ik hem dat ik wel goed wil opletten. En als ze dan naar huis gaan, dan geven ze me geld voor het oppassen. Daar koop ik dan iets voor en soms bewaar ik ook een beetje om aan mijn moeder te geven. Ik ben elke dag bij het busstation en bij de markt. Ik ga niet naar school. Dat vind ik aan de ene kant wel fijn. Nou loop ik lekker op slippers de hele dag buiten. Maar, heel eerlijk gezegd vind ik het ook wel erg jammer. Sommige andere kinderen uit mijn straat kunnen al lezen en schrijven en dat zou ik eigenlijk ook wel graag willen. Maar mijn moeder heeft te weinig geld. Ze kan geen uniform en schoenen betalen. En ook geen boeken en een schrift. “Ga maar wat geld verdienen, daar heb ik meer aan”, zegt ze steeds. Het liefste zou ik later verpleegster worden. Dat lijkt me mooi. Dan kan ik zieke mensen helpen. Dan verdien ik geld en kan ik mijn huis betalen en dan kunnen mijn kinderen wel naar school. Maar om verpleegster te worden moet ik wel een diploma hebben. Tja, hoe dat nou moet, dat weet ik nog niet hoor. Misschien krijg ik nog wel eens een brief van jullie en dan kunnen jullie me vertellen wat je later wilt worden. Dat lijkt me leuk. Adios, Gloria (11 jaar)


Vragen bij werkblad 11 Wat doet Gloria overdag?

Gaat Gloria naar school en waarom wel of niet?

Hoe komt Gloria aan geld om van te leven?

Welke kleren draagt Gloria en wat dragen de kinderen op school?

Wat wil zij later graag worden?


49

50


Werkblad 12 Hola, Wat leuk dat ik een brief naar jullie mocht schrijven! Ik weet dat wij een stedenband met jullie in Nederland hebben. Holanda zeggen wij. Mijn moeder heeft er wel eens iets over verteld en er zijn ook wel eens Nederlandse mensen bij ons thuis geweest. Ze hebben toen bij ons gegeten en volgens mij vonden ze het heel lekker. We hadden gallo pinto gegeten. Dat is gebakken rijst met bonen. En ook tortilla’s en gebakken banaan. Hebben jullie al bijna vakantie? Wij gelukkig wel. En dan ben ik klaar met de primaria. Zo heet de basisschool bij ons. We krijgen dan een feest. Ik krijg dan een nieuw uniform aan en ik mag ook op een officiële foto. Ik denk dat mijn ouders die foto dan wel aan de muur van de woonkamer hangen. Daar hangen de foto’s van mijn broer en zus ook al. Ze zijn vast heel trots op me straks. Na de vakantie ga ik dan naar de middelbare school. Dat duurt dan vijf jaar. Dat duurt wel lang zeg. Maar ik ga wel heel goed mijn best doen, want ik weet al wat ik wil worden later. Jullie ook? Ik wil bosbouw gaan studeren. Ik vind biologie het leukste vak op school. Vooral de lessen over de planten en de bloemen. En we hebben heel veel bossen en andere natuur hier in Nicaragua. We hebben tropisch oerwoud, bergen, vulkanen en meren. Daar wil ik later gaan werken. Bijvoorbeeld als beheerder in een nationaal park. Zijn er bij jullie ook vulkanen? Ik geloof dat mijn vader het niet zo leuk vindt dat ik bosbouw wil studeren later. Hij is econoom en werkt bij een bank. Maar dat vind ik helemaal niet leuk. En mijn moeder, die werkt in een ziekenhuis. Ze is dokter. Ze zijn wel veel van huis allebei. Dat is wel jammer. Maar gelukkig hebben we een huishoudster. Ze heet Juana en ze is heel lief. En ze kan heel lekker koken. Ze maakt altijd lekkere vruchtensappen voor me als ik uit school kom. Nu ga ik nog even huiswerk maken. Vandaag moet ik wiskunde-opdrachten doen. Die vind ik helemaal niet leuk, maar ik moet het toch maar doen. Als ik ze snel maak, dan kan ik straks nog even met mijn vrienden buiten spelen. Wat doen jullie allemaal na school? Heel veel groetjes, Herling (12 jaar)


Vragen bij werkblad 12 Wat hebben de kinderen aan op school in Nicaragua?

Op welke school zit Herling?

Wat wil hij later gaan doen?

Wat valt je verder nog op aan de brief?


51

52 52


lesbrief week 3 De muurschildering maken Opbouw week 3 Tijd: 1 week dag 1 tmuurschilder welkom heten taanschaf overige materialen in overleg met de muurschilder tmuurschilder maakt het ontwerp aan de hand van de tekeningen tnodig lokale pers uit voor de opening dag 2-4 tsamen werken aan de muurschildering dag 5 tfeestelijke opening door bijvoorbeeld de wethouder of burgemeester tbekendmaking van het bedrag Materialen ttekeningen die gemaakt zijn in week 2 tpenselen en kwasten van verschillende formaten tacrylverf van goede kwaliteit, bv. Rembrandt. Wit, zwart, alle primaire kleuren. Aanvullende kleuren kunnen in overleg met de kunstenaar worden aangeschaft. teen deel van een muur of panelen. Deze moet wit zijn of kan wit worden gemaakt met een primer (omgang zie beschrijving project). tschorten of vuilniszakken ter bescherming van de kleding De muurschilder zal een week aanwezig zijn op de school. Nadat hij een ontwerp heeft gemaakt aan de hand van de tekeningen gaat de hele klas helpen met het maken van de muurschildering. Daarnaast zullen de leerlingen zoveel mogelijk sponsors blijven zoeken. Aan het eind van de week zal de muurschildering officieel geopend worden en zal de opbrengst van de fondswerving bekend gemaakt worden. Dit zou bijvoorbeeld kunnen worden gedaan door de burgemeester of een wethouder en er kan een feestelijke aangelegenheid van gemaakt worden. Hierbij kunnen ouders en de sponsors worden uitgenodigd.

groep 5 2.2 2.1 muurschildering microkrediet-spelSamen Samenininactie! actie!

2.2

53

Het Microkrediet-spel

Doel De leerlingen: tLeren op een actieve en creatieve manier fondsen te werven voor een project in La Libertad tLeren het begrip microkrediet kennen door brieven van leeftijdgenoten uit La Libertad en door er zelf mee aan de slag te gaan. tLeren wat de millenniumdoelen betekenen, in het bijzonder millenniumdoel 2 en komen hiervoor in actie. tVerspreiden kennis over de millenniumdoelen in hun eigen stad Materialen twerkbladen 13 t/m 20 tindividueel of per groepje bijvoorbeeld 5 of 10 euro leengeld. Dit geld kan beschikbaar worden gesteld door het campagneteam of de stedenbandorganisatie. Voorbereiding tdoorlezen van de les twerkbladen kopiëren. teventueel de klas in groepjes verdelen tsuggestie: nodig iemand uit die een gastles kan verzorgen. Iemand die zich bezighoudt met bedrijfsleningen of een gastles van de burgemeester of wethouder die een keer in de partnerstad in Nicaragua is geweest. Tijdsplanning

week 1 tuitleg over het project tinformatie over het microkrediet twat zijn de millenniumdoelen tbrieven uit La Libertad

54

Samen in actie! 2.2 microkrediet-spel groep 5

week 2 t bedrijfsplan schrijven en een begroting maken t bedrijfjes starten tsuggestie: De leerlingen zoeken een coach, bijvoorbeeld iemand die in een bedrijf werkt, met een eigen zaak of iemand van de gemeente.

week 3 tterugkoppelen tbekendmaking winst met bijvoorbeeld een feestelijke aankleding tleerlingen geven geleende geld terug tsuggestie: Gastles van iemand die zich bezighoudt met bedrijfsleningen of een gastles van de burgemeester of wethouder die een keer in de partnerstad in Nicaragua is geweest.


55

lesbrief Week 1 Het microkrediet en de millenniumdoelen Lesopbouw Tijd: 1 uur Kern: Brieven uit La Libertad Materialen: t werkbladen 13 t/m 17

Inleiding Wat is een microkrediet Microkredieten zijn kleine leningen voor ondernemers met een laag inkomen. Arme mensen kunnen bijna nooit een lening van een gewone bank krijgen, omdat ze geen garantie kunnen geven dat ze het geld terug kunnen betalen. Ze hebben geen onderpand. De bank gelooft niet dat de armen het geldbedrag terugbetalen en vindt de risico’s te hoog. Daarom kunnen zij een microkrediet krijgen. Hiermee kunnen ondernemers investeren in bijvoorbeeld een winkel, zaaigoed voor het land, een houten kar om spullen mee te vervoeren, een naaimachine, of ze kopen er meel van om brood van te bakken. Ze werken hard om het geleende geld terug te betalen. Het gebeurt ook wel eens dat mensen hun leningen niet terug kunnen betalen. De leerlingen zullen zelf een microkrediet krijgen om voor twee weken een eigen bedrijfje op te zetten en zo geld te verdienen voor het onderwijs in Nicaragua. Dit heeft te maken met één van de millenniumdoelen: ‘Alle kinderen naar school’ .

56


Wat zijn de millenniumdoelen? Bespreek met de leerlingen aan de hand van de werkbladen de millenniumdoelen. Werkblad 13: Informatie over de millenniumdoelen. Werkblad 14: Leerlingen kunnen zelf de doelen invullen bij de juiste symbolen. Brieven uit Nicaragua Op werkblad 15, 16 en 17 staan brieven van kinderen uit La Libertad waarvan de ouders een microkrediet hebben of hebben gehad. De leerlingen kunnen de brieven lezen.



In 2015….. > > > > > > > >



57

58




59

Werkblad 15 Hola, Vandaag mocht ik een brief schrijven aan kinderen uit Nederland. Over het werk van mijn moeder. Ik woon met mijn moeder en mijn broertje in een leuk huis. We wonen net iets buiten de stad. Ik moet met de bus als ik naar school ga. Mijn moeder is boerin. Ze verbouwt yuca op het land. Dat is een soort wortel die je als groente kan eten. Vaak krijgen we soep met deze yuca erin of frituurt mijn moeder het. Dit is best lekker. In de winter valt er bijna geen regen hier. Het is dan heel warm hier en het land is droog. De yuca groeit dan niet en mijn moeder verdient dan ook geen geld hiermee. In deze droge tijd werkt mijn moeder als naaister. Ze maakt dan kleren of maakt broeken korter. Gelukkig kon zij geld lenen om een naaimachine te kopen. Dit heet een micro-krediet. De organisatie die haar dit geld leent leert ook aan mijn moeder hoe zij haar eigen naai-bedrijfje moet runnen. Ze leert over de boekhouding en hoe je een ondernemersplan moet maken. De naaimachine die ze gekocht heeft van het geld is een trapnaaimachine, die je met je voet moet bedienen. Een elektrische is beter, maar de stroom valt best vaak uit en dan heb je er weinig aan. Met het geld dat ze verdient met het verkopen of maken van kleding kan ze het geleende geld terug betalen. Als ze het geld terugbetaald heeft dan mag ze de rest houden. Ik hoop dat ze veel kleren verkoopt, want dan mag ik volgend jaar nieuwe schoenen. Die ik nu heb zijn al erg versleten. Nou, ik ga maar eens kijken wat mijn moeder aan het maken is. Ze heeft ook een keer een jurkje voor mij gemaakt van witte stof met een heel mooi randje erlangs. Ik ben benieuwd wat ze nu aan het maken is. Ik vind het leuk om bij haar te kijken. Daag, Maritza, (11 jaar)

60


Werkblad 16 Hola, Mijn naam is Paco en ik ben 10 jaar. Ik vind het leuk dat ik een brief naar jullie mag schrijven, omdat ik weet dat Nederland en Nicaragua vrienden zijn. Ik zou wel meer willen weten over jullie. Volgens mijn vader is het heel ver weg. Wel een dag vliegen of zo. Ik heb nog nooit in een vliegtuig gezeten hoor. Ik denk dat bij jullie het er anders uitziet dan hier. Ik ben wel benieuwd hoe het bij jullie is. Vast met hele mooie huizen en dure kleren. Hier zijn wel een paar mooie huizen, maar ook veel huizen die kapot zijn en straten van zand. Ik heb al een keer eerder een brief geschreven. Toen heb ik iets over mijzelf verteld. Nu wil ik ook iets vertellen over het werk van mijn moeder. Hebben jullie ook een markt? Bij ons is er een grote markt en daar verkoopt mijn moeder zakjes met drinken. ‘s ochtends ga ik naar school en ‘s middags help ik mijn moeder op de markt. Ik snijd fruit in heel kleine stukjes en doe er dan ijsblokjes, water en suiker bij. Dit moet nog even in de blender en dan gaat het in een plastic zakje met een rietje erin. Hier doe je dan een elastiekje omheen. Dit noemen wij hier refresco’s. We doen er vaak mango in en limoen en soms ook zaadjes. Ze worden in Nicaragua veel verkocht. Ook in restaurants, maar wij doen dat niet. We staan alleen op de markt. Mijn moeder kan deze refresco’s maken omdat ze geld heeft gekregen. Dit moet zij wel terugbetalen, dus niet echt gekregen, maar geleend. Dat heet een microkrediet. Van het geld dat ze geleend heeft kon zij een blender kopen, waarmee alles tot een sapje gemalen wordt, en de ingrediënten. Met wat we verdienen kan mijn moeder de lening terug betalen en wat over is, dat is van ons. Hier koopt mijn moeder eten van. Als we veel verkocht hebben dan mag ik wel eens een ijsje kopen. Ik ben wel benieuwd naar wat voor werk jullie ouders doen. Moeten zij ook geld lenen om een bedrijfje te hebben? Oh ja, ik hoorde dat jullie ook geld gaan lenen om iets te verkopen om geld in te zamelen voor Nicaragua. Dat vind ik goed. Zeker als je vrienden bent. Misschien kan je wel refresco’s verkopen. Ik weet niet of jullie dat in Nederland al kennen. Het is vooral lekker als het warm is. Je kan het met allerlei soorten fruit doen. Veel groetjes van Paco (10 jaar)


61

Werkblad 17 Hola, Mijn naam is Orlando. Ik houd erg van basketbal. Dat doe ik buiten met mijn broertje en buurjongens. Maar genoeg over mij, want ik wil jullie iets vertellen over het werk van mijn vader. Mijn vader heet Héctor. Hij houdt trouwens ook van basketbal. Hij heeft een eigen schoenenfabriek waar hij schoenen van leer maakt. Alles wordt hier met de hand gemaakt. Het leer wordt geknipt en aan elkaar genaaid. Er zijn al best veel mensen in dienst. Ik denk wel 10. De fabriek is binnen en buiten. Binnen staan de schoenen en heeft mijn vader het kantoor. Buiten in een soort tuin staan de mensen die hier werken de schoenen te maken. Het zijn allemaal mannen. Ze werken heel hard en ze krijgen betaald per schoen. Sommige schoenen worden hier in de fabriek verkocht maar de meeste schoenen worden op de markt in de stad verkocht. Het is een hele grote drukke markt, waar van alles verkocht wordt, zoals kleren, eten, muziekinstrumenten en tassen. Ook komen er wel eens handelaren die de schoenen kopen en ze weer in een ander land verkopen, zoals Costa Rica en Honduras. Dit zijn landen die in de buurt van Nicaragua liggen. Ik ben best trots op mijn vader. Omdat hij een mooie zaak heeft. Vroeger had hij een microkrediet en kreeg hij steeds een beetje geld om te lenen. Van deze leningen kon hij elke keer iets kopen om zijn zaak op te bouwen, zoals naaimachines, leer en lijm, machines om leer te snijden en nog meer. Ook kreeg hij van de organisatie die hem geld leende een soort kleine opleiding waar hij leerde om de boekhouding te doen en ook hoe je je bedrijf moet organiseren. Nu heeft hij het microkrediet niet meer nodig, want alle spullen die hij nodig heeft zijn er al en hij verdient nu genoeg om zelf wat te kopen als iets kapot is of als hij wil uitbreiden. Op zaterdag en na schooltijd werk ik zelf ook in de fabriek. Ik snijd dan met een machine het leer voor de schoenen. Ik vind het erg leuk en ik wil later graag de schoenenfabriek overnemen van mijn vader. Adios, Groetjes, Orlando (12 jaar)

62


lesbrief Week 2 bedrijfsplan opstellen en begroting maken Lesopbouw Tijd: 1 uur Kern Een bedrijfsplan opstellen Een begroting maken Materialen Werkbladen 18, 19 en 20 Kern Zelf aan de slag met een microkrediet De klas krijgt een microkrediet voor twee weken. Hier zetten de leerlingen hun eigen bedrijfje van op. Elk bedrijfje, individueel of in een groepje, krijgt bijvoorbeeld 5 of 10 euro. Dit geld kan beschikbaar worden gesteld door het campagneteam of de stedenbandorganisatie. De leerlingen gaan hard aan de slag om in twee weken tijd veel winst te maken. De opbrengst zal gaan naar het onderwijs in La Libertad, zoals nieuwe schoolbanken, uniformen of lesmateriaal. Bespreek de werkbladen 18, 19 en 20 met de leerlingen. Daarna kunnen ze zelf aan de slag en de werkbladen invullen. Werkblad 18: Het bedrijfsplan Werkblad 19: De begroting Werkblad 20: Kasboek met inkomsten/uitgaven tabel. Individueel of in groepjes overleggen de leerlingen wat ze willen gaan doen en vullen hun bedrijfsplan en de begroting in. Geef de leerlingen een aantal voorbeelden. Voorbeelden zijn een bakkerij, koffieschenkers, een autowasserij, een schoonmaakbedrijf, een limonadeverkoper, schoenenpoetser of een koeriersdienst. Misschien hebben de leerlingen zelf wel veel betere ideeën om veel geld in te zamelen voor hun ‘partnerkinderen’. Als de werkbladen zijn ingevuld, starten alle leerlingen buiten schooltijd


63

met hun onderneming. Stel een datum vast waarop de bedrijfjes weer stoppen, het geleende bedrag weer wordt terugbetaald en de gezamenlijke winst bekend gemaakt wordt. Suggestie De leerlingen zouden zelf op zoek kunnen gaan naar een coach voor tips en adviezen. Bijvoorbeeld ondernemers in de buurt of in de familie, iemand van de gemeente of iemand die bij de bank werkt.

64


Werkblad 18 het bedrijfsplan

Bedenk of overleg welk bedrijfje je wilt starten.

Wat heb je daarvoor nodig?

Wat zijn de kosten van deze spullen?

Wat is de prijs van je product of dienst?

Wanneer ga je het aanbieden en hoe?

Maak je reclame en hoe?

Wie zijn je klanten en hoe ga je deze mensen vinden?

Maak een tijdsschema en maak afspraken met je partners als dat nodig is.


Werkblad 19 de begroting

Wat is het bedrag dat je hebt geleend?

Wat is de prijs van je product of dienst?

Hoeveel moet je verkopen om het geleende geld terug te verdienen?

Hoeveel ben je van plan extra te verdienen?

Hoeveel wil je in totaal verkopen?

65

66


Werkblad 20 het kasboek Kasboek

Datum

Uitgaven

Inkomsten


67

lesbrief Week 3 Bedrijfjes in bloei

Lesopbouw Tijd: 1 uur Kern tTUBOEWBO[BLFOCFESJKɣFT tLBTCPFLJOWVMMFO tBBOIFUFJOEWBOEFXFFLCFLFOENBLFOWBOEFPQCSFOHTU tFWFOUVFFMFFOHBTUMFT Materialen Werkblad 20 Kern Hoe gaat het met de bedrijfjes, hoeveel is er al verdiend en waar zijn problemen? Suggestie t Als extra optie zou de klas iemand kunnen uitnodigen om een gastles te verzorgen. Bijvoorbeeld iemand die zich bezighoudt met bedrijfsleningen, de burgemeester of een wethouder die een keer in La Libertad is geweest. t De bekendmaking van de opbrengst kan feestelijk worden aangekleed. Nodig bijvoorbeeld ouders/sponsors uit. Laat de kinderen thuis feestelijke Nicaraguaanse hapjes maken (zie voor recepten de module ‘eten en spelen’ voor groep 7), etc.

68

Samen Samen in actie! in actie! 2.3 het 2.2 campagnevogeltje microkrediet-spel groep 5

2.3

Verkoop van Nicaraguaanse campagnevogeltjes

Doel De leerlingen; t verkopen Nicaraguaanse vogeltjes om fondsen te werven voor een onderwijsproject in La Libertad t verspreiden kennis over de millenniumdoelen in hun eigen stad Voorbereiding t lessen voorbereiden t vogels bestellen via de stedenbandorganisatie t brieven en werkbladen kopiëren t lokale pers uitnodigen bij de bekendmaking van de winst t eventueel wedstrijdkaartjes bestellen voor de ballonnenwedstrijd t ballonnen met helium bestellen Tijdsplanning

Week 1 t uitleg project t persoonlijk briefje schrijven of tekening maken t verkoop vogeltjes

Week 2 t terugkoppelen

Week 3 t winst bekendmaken met eventueel een feest op het schoolplein

groep 5 2.3 2.1 muurschildering 2.2 het microkrediet-spel campagnevogeltje Samen Samen Samen ininactie! actie! in actie!

69

lesbrief Week 1 het campagne vogeltje Lesopbouw week 1 Tijd: 1 uur Uitleg project t persoonlijk briefje schrijven of tekening maken t verkopen van de vogeltjes Materialen t werkblad 21: brief ouders en kinderen t werkbladen 22, 23, 24 t werkbladen 25, 26, 27 en 28 t vogeltjes t papier en tekenmateriaal t elastiekjes t in leskist 1 van het lespakket is informatie rondom het feest te vinden. Kern Vogeltjes verkopen De balsahouten gekleurde vogeltjes die de leerlingen zullen gaan verkopen zijn in Nicaragua gemaakt en zijn typisch Nicaraguaans. De vogel is het symbool van de campagne ‘Stedenband en Millenniumdoelen’ en staat ook symbool voor een ‘kleurrijke toekomst voor de kinderen in Nicaragua’. Een kleurrijke toekomst omdat de kinderen, door naar school te kunnen gaan, de mogelijkheden voor hun eigen toekomst (en die van hun stad) vergroten. De leerlingen zullen een prachtige vogel gaan verkopen of zelf kopen voor het bedrag van € 6,50. De opbrengst wordt gebruikt voor het realiseren van millenniumdoel 2; ‘alle kinderen naar school’ in La Libertad.

70


Persoonlijk briefje of tekeningen maken Op werkbladen 25, 26, 27 en 28 hebben kinderen uit Nicaragua een vriendenboekje ingevuld. Laat de leerlingen de werkbladen lezen. De leerlingen maken aan de hand van deze vriendenboekjes een briefje of een tekening om aan de vogel te hangen met een elastiekje. Enkele voorbeelden - Mijn wens voor Rosaria is …... - Met het kopen van dit vogeltje helpt u Oscar naar school. Leeftijd: beroep vader: Etc. - Een tekening voor de koper van het vogeltje over Migdalia - Deze vogel heeft gevlogen voor Carlos. Hij droomt van …… Bevestig de brief of de tekening met een elastiekje aan het kopje van de vogel. Wat er met het geld bijvoorbeeld wordt gedaan: t Er worden nieuwe klaslokalen gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan t Er worden nieuwe juffen en meesters aangetrokken, die les kunnen geven in de lokalen. t Er worden schoolbankjes gekocht voor in de lokalen, want veel scholen hebben daar zelf het geld niet voor. t De kinderen krijgen een rugzakje met schoolspullen. De kinderen krijgen ook eten op school. Veel kinderen zijn zo arm dat ze thuis geen eten krijgen. Het geld dat je met de klas hebt opgehaald, wordt aan één van deze dingen besteed. Uiteindelijk hopen we dan dat over een aantal jaren zoveel mogelijk kinderen naar school gaan. Op werkblad 24 staat bovengeschreven stuk nog een keer, zodat het eventueel uitgedeeld kan worden aan de leerlingen.


71

werkblad 21 Beste ouders en kinderen We gaan aandacht besteden aan de kinderen in onze partnerstad in Nicaragua. Dit keer komt er een actie die te maken heeft met millenniumdoel 2: ‘alle jongens èn meisjes naar school in 2015’. In Nicaragua zijn nog veel kinderen die niet naar school toe gaan. Daar gaan we wat aan doen. Jullie kunnen een prachtige vogel gaan verkopen of zelf kopen voor het bedrag van € 6,50. Het houten gekleurde vogeltje is in Nicaragua gemaakt. De vogel staat symbool voor een ‘kleurrijke toekomst voor de kinderen in Nicaragua’. Een kleurrijke toekomst omdat de kinderen, door naar school te kunnen gaan, de mogelijkheden voor hun eigen toekomst (en die van hun stad) vergroten. De opbrengst is voor het onderwijs in Nicaragua en zal worden verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met gelden van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. De opbrengst zal bekend gemaakt worden met een feest en een ballonnenwedstrijd.

Alle kinderen naar school Ik doe graag mee aan de actie verkoop een vogel à € 6,50

Naam : Groep: Leeftijd: Toestemming ouder:

72


formulier bij werkblad 21 Naam leerling Groep Bedrag per vogel Naam:

Aantal vogels: Bedrag:

Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:


Naam:



73


In 2015….. > > > > > > > >



74




75

Werkblad 24 De Stedenband; een vriendschapsband Doetinchem heeft een stedenband met de stad La Libertad in Nicaragua. Dat betekent dat deze twee steden vrienden zijn. Het is dus een vriendschapsband. Als je vrienden bent, dan weet je veel van elkaar en je helpt elkaar. In 2000, toen het nieuwe millennium begon, hebben regeringsleiders van 189 landen afgesproken om vóór 2015 de belangrijkste wereldproblemen aan te pakken. Ze hebben acht doelen opgesteld. Acht doelen die gehaald moeten worden om de wereldproblemen op te lossen. Ze heten de millenniumdoelen. In millenniumdoel 2 staat geschreven dat in 2015 alle jongens èn meisjes naar school moeten kunnen. Hier gaan wij een handje bij helpen. In Nicaragua zijn namelijk veel kinderen die niet naar school kunnen. Met alle kinderen in de klas ga je een activiteit doen om geld in te zamelen voor kinderen in Nicaragua. Daarmee leer je niet alleen zelf heel veel, maar zo kun je ook aan andere mensen iets vertellen over Nicaragua. Uiteindelijk is het dan de bedoeling dat zoveel mogelijk mensen geld doneren voor een project in je eigen partnerstad in Nicaragua. Met het geld dat je zo inzamelt, kan de stedenband een project uitvoeren voor de kinderen in Nicaragua. Wat er met het geld bijvoorbeeld wordt gedaan t Er worden nieuwe klaslokalen gebouwd, zodat er genoeg ruimte is voor alle kinderen om naar school te gaan. t Er worden nieuwe juffen en meesters aangetrokken, die les kunnen geven in de lokalen. t Er worden schoolbankjes gekocht voor in de lokalen, want veel scholen hebben daar zelf geen geld voor. t De kinderen krijgen een rugzakje met schoolspullen. Ze krijgen ook eten op school. Veel kinderen zijn zo arm dat ze thuis geen eten krijgen. Het geld dat je met de klas hebt opgehaald, wordt aan één van deze dingen besteed. Uiteindelijk hopen we dan dat over een aantal jaren zoveel mogelijk kinderen naar school gaan.

76


Werkblad 25 Vriendenboekje Mijn naam is: Rosario Ik ben een: meisje Ik ben geboren op: 16 mei 1997 Mijn vader heet: Diego Zijn beroep: Taxichauffeur Mijn moeder heet: Nubia Haar beroep: hulp in de huishouding bij een familie Ik heb

2

broertjes

Ik heb

1

zusje

Mijn lievelingseten is: pizza Wat ik graag doe: dansen Ik ga naar school: Ja, ik ga twee dagen in de week naar school. De andere dagen kan ik niet, omdat mijn moeder dan werkt. Dan moet ik op mijn kleine broertjes en mijn zusje passen. Wat ik later worden wil: Filmster


Werkblad 26 Vriendenboekje Mijn naam is: Migdalia Ik ben een: meisje Ik ben geboren op: 5 februari 1996 Mijn vader heet: Sergio Zijn beroep: boer Mijn moeder heet: Maria del Carmen Haar beroep: De kippen verzorgen op de boerderij Ik heb

5

broertjes

Ik heb

2

zusjes

Mijn lievelingseten is: gegrilde kip Wat ik graag doe: spelen in de rivier Ik ga naar school: Nee, ik ga niet naar school. Het is te ver weg. We hebben geen fiets en geen auto. Mijn vader heeft wel een paard, maar daar moet hij mee werken op het land. En eigenlijk hebben mijn vader en moeder ook geen geld voor de boeken voor mij en mijn broers en zusjes. Wat ik later worden wil: verpleegster

77

78


Werkblad 27 Vriendenboekje Mijn naam is: Oscar Ik ben een: jongen Ik ben geboren op: 22 september 1997 Mijn vader heet: Victor Zijn beroep: Ik weet niet wat hij doet, want hij woont in Costa Rica. Mijn moeder heet: Norma Haar beroep: ze bakt tortilla’s die ik verkoop langs de deuren Ik heb 1 broertje Ik heb

1

zusje

Mijn lievelingseten is: rijst met bonen Wat ik graag doe: basketballen op het plein Ik ga naar school: Nee, ik ga niet naar school. Ik moet mijn moeder helpen met het verkopen van de tortilla’s. Elke ochtend ga ik langs de huizen. We wachten op geld van mijn vader. Als hij geld heeft gestuurd kunnen wij een uniform kopen en kan ik naar school. In de middag ga ik naar mijn vrienden. We gaan naar het busstation. Soms mogen we helpen met koffers te tillen. Hier krijgen we dan een klein beetje geld voor. Wat ik later worden wil: Timmerman


Werkblad 28 Vriendenboekje Mijn naam is: Carlos Ik ben een: jongen Ik ben geboren op: 2 juni 1998 Mijn vader heet: Ricardo Zijn beroep: hij heeft geen werk Mijn moeder heet: Cynthia Haar beroep: wasvrouw, zij doet de was bij andere mensen Ik heb

1 broertje

Ik heb

3

zusjes. Mijn zussen zijn al ouder en getrouwd.

Mijn lievelingseten is: Gebakken yuca Wat ik graag doe: Naar het plein gaan en daar spelen met vriendjes. Ik ga naar school: Nee, ik ga niet naar school. Wij hebben daar geen geld voor. Ik wil wel heel graag naar school, want ik wil graag leren lezen en rekenen. Mijn neef is vroeger wel naar school geweest en hij is meester geworden. Dat wil ik ook graag worden later. Wat ik later worden wil: Meester

79

80


lesbrief Week 2 De tussenstand verkoop vogeltjes Lesopbouw week 2 Tijd: 1 uur De stand van zaken rond het verkopen van de vogel Voorbereiding feest Kern De tussenstand van de verkoop kan klassikaal worden bijgehouden. Het feest Het feest kan worden voorbereid. In leskist 1 is informatie te vinden over feest in Nicaragua. De volgende taken horen bij de voorbereiding en zouden ook onder leerlingen verdeeld kunnen worden: Recepten verzamelen Nicaraguaanse hapjes t ingrediënten kopen en hapjes maken t piñata maken of bestellen t Nicaraguaanse muziek t versiering en aankleding t ballonnen met helium bestellen (eerder doen bij voorbereiding) t wedstrijdkaartjes voor de ballonnenwedstrijd maken of bestellen. Op de kaartjes komen de naam en het adres van de leerling of de school te staan aan de ene kant. Aan de andere kant een korte beschrijving van dit project. Bijvoorbeeld: ‘Campagne Stedenband en Millenniumdoelen’ Leerlingen van basisschool ... in Doetinchem hebben twee weken lang Nicaraguaanse vogeltjes verkocht om leerlingen uit de partnerstad La Libertad in Nicaragua te helpen. De opbrengst van de verkoop wordt gebruikt om millenniumdoel 2 ‘Alle jongens èn meisjes gaan naar school’ te realiseren. Stuur dit kaartje terug naar het adres op de achterzijde van dit kaartje. Stichting Doetinchem en Ontwikkelingssamenwerking (DOS)


81

lesbrief Week 3 bekendmaking en feest Tijd: Een dag of dagdeel Bekendmaking van de winst met een feest op het schoolplein. Kern t De winst wordt bekendgemaakt, waarbij pers, ouders en andere betrokkenen uitgenodigd kunnen worden. t Het ingezamelde geld wordt verdubbeld door het Landelijk Beraad Stedenbanden Nederland-Nicaragua en Hivos met geld van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Bekendmaking bedrag met feest: t Nicaraguaanse hapjes t muziek t piñata slaan t ballonnenwedstrijd De ballonnenwedstrijd De leerlingen kunnen een kaartje krijgen voor de ballonnenwedstrijd als ze actief meedoen aan het verkopen van de vogeltjes. De gekleurde ballonnen met helium worden tegelijkertijd losgelaten op het feest op het schoolplein. Het is de bedoeling dat de vinder de kaart terugstuurt naar de eigenaar of naar de school. De leerling wiens ballon het verst gekomen is heeft gewonnen en wint een prijs.

82

2.4actie! kortdurende 2.2 microkrediet-spel fondswerving groep 5 Samen inSamen actie! in

2.4

Kortdurende fondswervende activiteiten

Organiseer een Nicaragua-dag De dag zou er bijvoorbeeld zo uit kunnen zien: Nodig in de ochtend een aantal mensen uit die iets met Nicaragua hebben. Zoals een jongere die er geweest is, een wethouder, een ondernemer die een project steunt, een vrijwilliger, iemand van het ROC etc. Deze mensen kunnen iets vertellen of laten zien over hun ervaringen met de Stedenbandorganisatie en hun partnerstad. Kleed de dag aan met bijvoorbeeld: (zie leskist 1) t piñata slaan (kunnen door de leerlingen zelf worden gemaakt of besteld worden op internet) t Nicaraguaanse hapjes t Nicaraguaanse muziek t loterij Hieronder staan enkele suggesties voor fondswervende activiteiten die in de middag gedaan kunnen worden op de Nicaragua-dag. Zij kunnen ook afzonderlijk gedaan worden. Sponsorloop De leerlingen lopen een parcours. Voor elke kilometer die gelopen wordt met de klas of de school krijgt de leerling een bedrag van de sponsor. Dansmarathon De school organiseert een dansmarathon waarbij zo lang mogelijk wordt gedanst op bijvoorbeeld salsamuziek. De klassen zouden elkaar kunnen afwisselen. De leerlingen zoeken sponsors die bijvoorbeeld minuten kunnen sponsoren. Sportdag Organiseer een sportdag en laat alle deelnemende teams inschrijfgeld betalen. Dit kunnen familieleden van de leerlingen of bedrijven zijn.

groep 5 2.4 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel kortdurende fondswerving Samen Samenininactie! Samen actie! in actie!

83

Stoepkrijt-wedstrijd De leerlingen maken een stoepkrijt-tekening over Nicaragua. Mensen kunnen meedoen aan een wedstrijd en raden hoe groot de stoepkrijttekening zal worden voor een bepaald bedrag. De persoon die het aantal vierkante decimeters geraden heeft wint een prijs. Slinger over Nicaragua Na een inleiding over de millenniumdoelen zullen de leerlingen tekeningen of teksten maken over Nicaragua en de millenniumdoelen. De tekeningen of teksten worden op een klein formaat papier gemaakt of een driehoek (vlaggetje). Van deze tekeningen en teksten zal een slinger worden gemaakt en op school worden opgehangen. De leerlingen werven fondsen door óf de sponsors de tekeningen te laten sponsoren met b.v. 2 euro per tekening óf door een wedstrijd: Raad de lengte van de slinger. De deelnemers betalen voor deelname aan de wedstrijd. Diner of lunch De leerlingen organiseren een uitgebreide lunch of een diner met een Nicaraguaans tintje. Familieleden of bedrijven kunnen uitgenodigd worden. De leerlingen zouden ook een restaurant kunnen benaderen om te vragen of ze daar voor een project in Nicaragua een lunch of diner mogen bereiden. Ballonnenwedstrijd De leerlingen zoeken sponsors, waarvan de naam als vorm van reclame op het wedstrijdkaartje van de ballonnenwedstrijd wordt vermeld. De vinder van de ballon stuurt het kaartje terug naar de eigenaar of naar de school. De eigenaar van de ballon die het verst is gekomen heeft gewonnen. Verkoop van Nicaraguaanse hapjes of drankjes Leerlingen maken bijvoorbeeld gebakken banaan of vruchtensapjes in een plastic zakje met een rietje. Verkoop van de Bouwplaat/kijkdoos De bouwplaten zijn te bestellen bij de stedenband. Leerlingen kunnen hiermee zelf een kijkdoos over Nicaragua maken en er geld mee inzamelen voor hun partnerstad.

84 84

Samen Samen in actie! in actie! 2.5 2.2 voorblad microkrediet-spel werkboekje groep 5

Campagne Stedenband

en Millenniumdoelen D

d a t r e b i L a L oetinchem ~

en in Nicar r e d n i k agu f e e G a

ee

nk o leu k rrijke toe

t s m

LBSNN

Dit werkboekje is van naam groep school

groep 5 Een 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel dag uit het leven Samen van... Samenin ¡Fiësta! inactie! actie!

¡Fiësta! cultuur in La Libertad

85

86

Samen in actie! Een dag 2.2uit microkrediet-spel het leven van... groep 5 ¡Fiësta!

Inhoud van ‘Fiësta’ Les 1 Een dag uit het leven van Levi en Nohelia Bekijken van dvd over een dag uit het leven van een jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. Les 2 Wat is een pinãta? De leerlingen leren de verschillen en overeenkomsten van een verjaardagsfeest in Nederland en Nicaragua. De kinderen maken zelf een piñata. Les 3 Primitieve schilderkunst De leerlingen maken kennis met Nicaraguaanse schilderkunst en maken zelf tekeningen of schilderijen. De kinderen leren de indeling van het jaar en data en plaatsen hun eigen verjaardag in het jaar. Van de tekeningen wordt een kalender gemaakt. Les 4 Musica Wat is ritme en hoe maak je dat? De kinderen maken zelf muziekinstrumenten en spelen een ritme. Les 5 Maskers in Nicaragua De leerlingen leren over het gebruik van maskers bij feesten in Nicaragua. Ze maken kennis met het verhaal El Güegüense en ze maken versieringen. Les 6 Fiësta De afsluiting van alle voorgaande lessen. Er wordt een feest georganiseerd waarbij alle gemaakte spullen gebruikt worden en er worden Nicaraguaanse hapjes gemaakt.


87

inleiding Fiësta begint met een algemene les over Nicaragua en het leven van de kinderen daar. Een belangrijk onderdeel hiervan is onderwijs: nummer 2 van de acht VN-Millenniumdoelen. De klas kijkt naar de dvd ‘Een dag uit het leven van Levi en Nohelia’, waarin twee kinderen in de basisschoolleeftijd een hele dag gevolgd worden. Zo krijgen de leerlingen inzicht in hoe ze wonen, hoe hun familie is, hoe ze naar school gaan en wat ze in hun vrije tijd doen. Vervolgens gaan de leerlingen aan de slag met het thema Cultuur. De ‘gids’ voor deze leskist is Sofia uit Nicaragua. In de kist zit een brief van Sofia aan de kinderen in Nederland. Deze brief staat ook op werkblad 1. Sommige lessen worden afgesloten met een uitbreiding van de kernactiviteit. Daarnaast zijn er optionele activiteiten voor als er tijd over is, of als het juiste materiaal ontbreekt om de kernactiviteit uit te kunnen voeren. In de leskist zitten foto’s en voorwerpen die u kunt gebruiken bij de lessen.

88


Lesbrief 1 Een dag uit het leven van Levi en Nohelia Eerst leren de kinderen iets over Nicaragua en La Libertad en over wat een stedenband is. Dan kijkt de klas naar de film: ‘Een dag uit het leven van Levi en Nohelia’. Na de film gaan de leerlingen aan de slag met het beantwoorden van de kijkopdrachten. Doel De leerlingen maken kennis met Nicaragua en met de stedenband. De leerlingen krijgen inzicht in het leven van een kind in Nicaragua. Materialen tWerklad 1 en 2 tDe dvd: ‘Een dag uit het leven van Levi en Nohelia’ tEen dvd-speler + beamer + scherm Voorbereiding Kopieer werbladen 1 en 2. Haal een wereldkaart/atlas in de klas.

Lesopbouw Inleiding: Een brief van Sofia Kopieer de brief en deel hem uit aan de klas, of lees de brief voor. Laat op de wereldkaart zien waar Nicaragua ligt en waar Sofia dus woont. Kern: Film en kijkopdrachten In de brief van Sofia wordt een filmpje aangekondigd. De dvd met deze film zit in de leskist. Op werkblad 2 staan kijkopdrachten voor de leerlingen. Geef alle leerlingen een kopie van de opdrachten. Nadat ze de film hebben gezien, mogen de leerlingen de vragen beantwoorden. Ze kruisen het goede antwoord aan.


89

Dit zijn de juiste antwoorden: 1b, 2-, 3a, 4a, 5b, 6b, 7b, 8b, 9b, 10b, 11a, 12a, 13b, 14a, 15b, 16a, 17b, 18b, 19a, 20Afsluiting Na het maken van de kijkopdracht is er ruimte om te praten over de film en de vragen. Extra opdracht: Foto’s In de leskist zitten verschillende foto’s uit Nicaragua. Bekijk en bespreek deze foto’s met de klas. Achter op elke foto staat informatie over wat er op de foto is te zien. Bij het bespreken van de foto’s kunnen de volgende vragen aan de orde komen: Wat zie je? Wat valt je op? Wat zijn de mensen aan het doen? Hoe zien de mensen er uit? Is er verschil met mensen in Nederland? Hoe ziet de omgeving (huizen/straten/natuur) er uit? Wat is het verschil met hier? Wat is hetzelfde als bij ons?

90


Werkblad 1 Een brief van Sofia Hóla, Mijn naam is Sofia. Ik ben 8 jaar oud en ik woon in een dorpje vlakbij La Libertad. Dat is in Nicaragua. Ik mocht een brief schrijven naar kinderen van de basisschool in Nederland. Ik wil jullie graag iets vertellen over mijn land. Daarna laat ik jullie een film zien over Levi en Nohelia. Zij wonen ook in Nicaragua. Eerst zal ik jullie vertellen wat er in mijn geschiedenisboek staat over mijn land: In 1502 werd Nicaragua ontdekt door Columbus. Hij was een ontdekkingsreiziger en hij kwam uit Spanje. Toen hij in Nicaragua kwam, woonden er verschillende indianenstammen. De Spanjaarden hebben de indianen verslagen. En daarna hoorde Nicaragua bij het Spaanse rijk. In 1838 werd het land eindelijk weer eigen baas. De Spanjaarden moesten toen weer weg. Maar de mensen in Nicaragua praten nog steeds Spaans. Soms gebruiken ze wel woorden uit de oude indianentaal. Sommige namen zijn ook indiaans. Zo is de naam van een meer bijvoorbeeld Xolotlàn. Kun je dat uitspreken? Moeilijk hè? Nicaragua is ongeveer 4 keer zo groot als Nederland. Heel lang had Nicaragua een dictator als president. Hij heette Somoza. In de jaren zeventig waren er veel vrijheidsstrijders. Ze wilden Somoza weghebben, zodat de mensen in Nicaragua vrij zouden kunnen leven. De strijders hebben hard gevochten en in 1979 hebben ze gewonnen. Veel Nederlanders vonden het zo knap dat de strijders gewonnen hadden dat ze de mensen in Nicaragua wilden helpen bij het besturen van het land. Meer dan 15 steden in Nederland sloten een vriendschapsband met een stad in Nicaragua. Doetinchem heeft een vriendschapsband met La Libertad. De stedenbandorganisatie organiseert projecten om de armoede in La Libertad te bestrijden. Eén van de projecten in La Libertad is voor de kinderen. Zo krijgen ze de kans om naar school te gaan. Heel veel kinderen gaan niet naar school. Ze moeten vaak werken om hun ouders te helpen met geld verdienen. Veel kinderen in La Libertad kunnen niet lezen, schrijven of rekenen. Nu wil ik jullie de film laten zien over Levi en Nohelia. Adiós! Groetjes van Sofia


91

Werkblad 2 Kijkopdrachten We gaan nu kijken naar een film over twee kinderen in Nicaragua. Ze heten Levi en Nohelia. Probeer tijdens het kijken antwoord te vinden op de volgende vragen. Kijk ook goed naar de verschillen tussen Levi en Nohelia. Na de film mag je de vragen beantwoorden. Kruis de goede antwoorden aan. 1 a b 2

Nicaragua ligt in: Zuid-Amerika Midden-Amerika Doetinchem heeft een stedenband met (vul de naam van de plaats in)

Levi 3 Levi wast zich … a met water uit emmers b onder de douche 4 Waar is de douche? a in de tuin b binnen in het huis 5 De moeder van Levi kookt op … a gas b een houtfornuis 6 Waarom moet Levi werken? a om zijn zakgeld te verdienen b om het gezin te helpen met het inkomen 7 Hoe gaat Levi naar school? a hij wordt gebracht met de auto b hij loopt een half uur naar school 8 Over wat voor weg loopt Levi naar school? a een straat van asfalt b een zandweg 9 Het volkslied is begonnen als Levi op school aankomt. Wat moet hij doen? a hij mag doorlopen en wachten in het lokaal b hij moet buiten het hek wachten tot het klaar is

92


10 a b 11 a b 12 a b

Hoeveel kinderen hebben een schooluniform aan? alle de meeste Wat doet Levi als hij thuiskomt uit school? knikkeren huiswerk maken Wat doet Levi ’s middags? hij verkoopt varkensvlees langs de deuren hij gaat buiten spelen met zijn vriendjes

Nohelia 13 Nohelia staat om … op. a 7.30 uur b 5.30 uur 14 Nohelia woont in een huis van … a hout. b steen 15 Wat doet Nohelia voor werk? a ze helpt met het bakken van tortilla’s b ze verkoopt tortilla’s 16 Nohelia gaat douchen met … a water uit een emmer b stromend water 17 Waar bewaart Nohelia haar kleren? a in een houten kledingkast b in een sporttas 18 Hoe worden de kleren van Nohelia gewassen? a haar moeder doet ze in de wasmachine b Nohelia wast haar kleren elke dag met de hand 19 Wat eet Nohelia als ze terugkomt van haar werk? a rijst met bruine bonen, kaas en een tortilla b een boterham met kaas 20 Waarom is het zo belangrijk dat kinderen naar school gaan?

groep 5 Piñata 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel maken ¡Fiësta! Samen Samenininactie! actie!

93

Lesbrief 2 Wat is een piñata? Deze les is bedoeld om de leerlingen kennis te laten maken met een verjaardagsfeest in Nicaragua. Ze maken een eigen Nicaraguaanse piñata. Doel De leerlingen leren wat een piñata is en maken zelf een piñata. Materialen twerkbladen 3 en 4 ttijdschriften / kranten tschaar tlijm tkleurpotloden tzie materiaallijst op werkblad 4 - Piñata maken Voorbereiding Kopieer werkbladen 3 en 4 Maak een keuze voor een van de twee piñata’s Lesopbouw Inleiding: Kern: Afsluiting:

Een brief van Sofía 5 min. Een piñata maken Tijd afhankelijk van keuze piñata Piñata’s ophangen

Inleiding: Een brief van Sofia Sofia heeft nog een brief geschreven aan de kinderen in Nederland. De brief zit in de leskist en staat op werkblad 3. In deze brief vertelt ze over haar verjaardagsfeest. Een veelgebruikt onderdeel van verjaardagsfeesten in Nicaragua is het ‘piñata slaan’. In de brief legt Sofia uit hoe dat gaat. Lees de brief samen met de klas. In Nicaragua wordt een piñata gevuld met snoepjes. Hij wordt met een touw opgehangen aan een haak of oog (of zelfs katrol) aan het plafond. Een volwassene houdt het touw vast en trekt de piñata omhoog en omlaag,

94

Samen in actie!¡Fiësta! 2.2 microkrediet-spel Piñata maken groep 5

om het slaan wat moeilijker te maken. De kinderen krijgen een blinddoek om. Er wordt een muziekje gedraaid en al dansend proberen ze de piñata te raken. Na een aantal slagen is een ander kind aan de beurt. Voor de kleinste kinderen is het slaan met blinddoek misschien te moeilijk, dan kan de blinddoek ook worden weggelaten. Kern : Een piñata maken In de kist zitten foto’s waar piñata’s in Nicaragua op staan. Kijk voor meer voorbeelden ook op www.pinata.nl. Op werkblad 4 staan twee varianten voor het maken van een piñata. Piñata 1 is een simpele oplossing voor het geval er te weinig tijd en materialen beschikbaar zijn. De tweede piñata is wat uitgebreider. Iedere leerling maakt zijn/haar eigen piñata voor het uiteindelijke verjaardagsfeest aan het einde van dit thema. Afsluiting Hang de piñata’s op in het klaslokaal. In les 6, Fiësta, mogen de leerlingen de piñata’s stuk slaan, zodat de snoepjes eruit vallen.


95

Werkblad 3 Een brief van Sofia Hóla, Misschien kan jullie juf of meester op een kaart aanwijzen waar ik woon. Ik woon met mama, papa, twee broers en oma in één huis. Het is heel gezellig, want er is altijd veel te beleven. Mijn broers werken op de markt. Ze verdienen daar geld. Over een paar weken ben ik jarig. Ik word 9 jaar. Dan mag ik een cadeau uitzoeken van mijn broers. Ik wil heel graag een piñata op mijn verjaardagsfeest. Het wordt een groot feest. Ik hoop dat er veel mensen komen. Er is dan muziek. Een paar buren zijn muzikant en ze komen muziek maken. We gaan dan lekker dansen met z’n allen. Dansen vind ik altijd het leukste van een feest en iedereen doet mee. Weten jullie wat een piñata is? Ik zal het uitleggen. Het is een soort grote pop. Mijn piñata ziet eruit als een vlinder. Hij is hol van binnen en er zitten allemaal snoepjes in. Op mijn verjaardag hangt mijn papa de piñata op aan een touw. De muzikanten spelen dan een muziekje. Ik moet dan een blinddoek om en dan ga ik dansen en met een stok slaan. Als ik de piñata raak heb ik het goed gedaan. Dan komen er snoepjes uit vallen. Ik deel de snoepjes met andere kinderen. Jullie gaan nu ook een piñata maken. Veel succes ermee! Adios! groetjes van Sofia

96

Samen in actie!¡Fiësta! 2.2 microkrediet-spel Piñata maken groep 5

Werkblad 4 Piñata maken 1. Piñata van een melkpak (45 min.) Materialen tmelk- / yoghurtpak (liefst van een halve liter) tschaar tgekleurd papier tcrêpepapier ttouw tsnoepjes tlijm Hoe maak je de piñata? Knip een vierkant uit één zijde van het pak. Plak hier crêpepapier voor. Maak vervolgens de bovenkant van het pak open en doe de snoepjes er in. Plak het pak aan de bovenkant weer dicht en maak er twee gaatjes in. Knip stroken van het crêpepapier en maak er kleine knipjes in. Plak deze stroken op het pak. Knip ogen en een mond en plak ze ook op het pak. Knip lange crêpepapierstroken en plak deze onder het pak. Rijg nu een touwtje door de bovenste gaatjes van het pak en hang je piñata aan dit touwtje op.


97

2. Piñata van papier-maché (dag 1: 30 min., dag 2: 45 min.) Materialen teen ballon tschaar tkrantenpapier tbehangplaksel ttouw tnaald tsnoepjes ttape tmaterialen om te versieren: verf, kwasten, gekleurd crêpepapier. Hoe maak je de piñata? Dag 1: tBlaas een ballon voor tweederde op. tMaak repen van het krantenpapier van ongeveer 4 cm breed en 20 cm lang. tSop deze papierstroken in het behangplaksel en plak ze op de ballon. Dit doen de leerlingen tot 3 lagen dik. Laat dit 2 tot 3 dagen drogen. Dag 2: tDe ballon wordt kapot geprikt en eruit gehaald. tDe piñata word gevuld met snoepjes. Het gat waar de ballon uit is gekomen wordt dichtgeplakt met tape. Hier wordt het touw om de piñata later op te hangen aan bevestigd. tDe piñata kan nu versierd worden. Dat kan op verschillende manieren: beschilderen met verf en/of beplakken met stroken crêpepapier. tL aat de piñata nog een paar dagen drogen.

98

Samen in actie! Primitieve 2.2 microkrediet-spel schilderkunst groep 5 ¡Fiesta!

Lesbrief 3 Primitieve schilderkunst Doel De leerlingen maken kennis met de Nicaraguaanse primitieve schilderkunst en gaan zelf een schilderij maken in deze stijl Materialen twerkblad 5 en 6 tA4 of A3 vellen tverf tkwasten tschorten ttouw tperforator teventueel satéprikkers Voorbereiding Werkblad 5 is weer een brief van Sofia. Kopieer het en lees de informatie over primitieve schilderkunst door. Inleiding voor de leerlingen De oorsprong van de primitieve schilderkunst ligt in de ambachtelijke volkskunst. Deze is niet ontstaan bij de kunstacademie, maar bij een aantal volksvrouwen die spontaan en intuïtief in naïeve stijl gingen schilderen over wat ze meemaakten in het leven. De natuur was daarbij een grote inspiratiebron. Hieruit ontstond de zogenaamde primitieve schilderkunst die als eerste echte kunststroming in Nicaragua werd erkend. De kenmerken van de primitieve schilderskunst zijn: fel kleurgebruik veel kleine streepjes en stipjes thema’s: natuur, dagelijks leven en boerenleven plat, zonder perspectief een naïeve/kinderlijke stijl. De kunstenaar streeft niet naar het weergeven van de werkelijkheid, maar zoals als hij deze ervaart.

groep 5 Primitieve 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel schilderkunst Samen Samen ¡Fiësta! ininactie! actie!

99

Nu gaan de leerlingen zelf aan de slag. Ze maken een schilderij in de primitieve stijl. Om de afsluiting goed te kunnen doen is het belangrijk dat alle kinderen het papier op dezelfde manier beschilderen: allemaal staand of allemaal liggend. Leg nog eens goed uit wat de kenmerken zijn van deze stijl. Om het makkelijker te maken, kunnen satéprikkers worden gebruikt om kleine stipjes en streepjes te maken. U kunt er voor kiezen om binnen een thema te werken, bijvoorbeeld het thema feest (slingers, cadeautjes, maskers, dans) of om de kinderen zelf een thema te laten kiezen. Laat de schilderwerken een nacht drogen. Lesopbouw Inleiding Een brief van Sofia: 5 min. Kern Schilderen in primitieve stijl: 45 min. Afsluiting Kalender maken: 20 min. Kern: Schilderen in primitieve stijl In de kist zitten twee Nicaraguaanse schilderijen in primitieve stijl. Bekijk deze schilderijen met de klas en laat de kinderen de vragen van werkblad 6 beantwoorden. Bespreek daarna de schilderijen met de leerlingen. De volgende informatie kan daarbij helpen: Afsluiting: Kalender maken Schrijf of verf op elke kalender goed zichtbaar de naam van de leerling en zijn of haar geboortedatum. Leg nu alle schilderijen in de goede volgorde. Maak gaatjes in de tekeningen en haal er een touw door. Het schilderij van het kind dat als eerste jarig is, ligt bovenop. Als deze verjaardag voorbij is, wordt het blad omgedraaid en is de tekening van het kind dat daaropvolgend jarig is, zichtbaar.

100


Werkblad 5 Een brief van Sofia Hóla allemaal, Vandaag ga ik met mijn broer naar de markt in de stad. Op de markt kun je van alles kopen: groente en fruit, maar ook hangmatten en schilderijen. Ik vind het altijd leuk om op de markt te lopen. Het is er altijd druk en de mensen uit de kraampjes roepen altijd naar je. Mijn broer en ik gaan naar mijn oom. Hij is schilder en hij werkt op de markt. Hij heeft er een plekje naast iemand die hangmatten maakt en daar maakt hij hele mooie schilderijen. Hij verkoopt ze ook. Ik vind de kleuren in zijn schilderijen zo mooi. Sommige kleuren bestaan in het echt helemaal niet. Soms schildert hij een roze berg of een blauwe boom. Dat kan natuurlijk helemaal niet, maar dat maakt niet uit zegt hij. Ik vind het wel mooi hoor. Meestal schildert hij de natuur van ons land. Mooie bomen met bloemen er in of fruit. En ook vogels met mooie kleuren. Of vulkanen, waar rook uit komt. Soms schildert hij ook wel huizen en de mensen die er in wonen. Ze zijn dan aan het werk op het land bijvoorbeeld. Ik heb een paar schilderijtjes van mijn oom meegestuurd. Dan kunnen jullie zien hoe het er uit zien. Wat vinden jullie er van? Het is leuk om naar mijn oom te gaan. Als het niet druk is, dan mag ik ook wel eens schilderen. Hij geeft me dan verf in alle kleuren en hij vertelt me hoe het moet. Eigenlijk is het best makkelijk. Je maakt streepjes of stipjes. Soms zet ik stipjes in verschillende kleuren bij elkaar. Als je er dan later naar kijkt, lijkt het net of er een nieuwe kleur is. Gaan jullie ook schilderijen maken? Dat zou leuk zijn. Groetjes van Sofia

groep 5 Primitieve 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel schilderkunst Samen Samen ¡Fiësta! ininactie! actie!

Werkblad 6 Vragen bij schilderijen Schilderij 1 (zie leskist)

Wat zie je op dit schilderij?

Wat valt je op?

Staan er gebouwen op dit schilderij? Hoe zien ze er uit?

Zou dit ook in Nederland kunnen zijn? Waarom wel/niet?

101

102


Schilderij 2 (zie leskist)

Wat zie je op dit schilderij?

Wat valt je op?

Staan er mensen op het schilderij? Wat doen ze?

Zou dit ook in Nederland kunnen zijn? Waarom wel/niet?

groep 5 Musica! 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel ¡Fiësta! Samen Samenininactie! actie!

103

Lesbrief 4 Musica! Veel kinderen houden net zo veel van muziek als van het maken van dingen. In deze les komt dit samen: de leerlingen maken zelf eenvoudige muziekinstrumenten. Zo kan er een Nicaraguaanse band gevormd worden. Doel De leerlingen maken zelf een muziekinstrument en leren tijdens deze les om in een ritme te spelen Materialen twerkblad 7 en 8 tmateriaal voor muziekinstrumenten (is afhankelijk van instrument). Zie werkbladen. tcd met Nicaraguaanse muziek tcd-speler Voorbereiding Kopieer werkblad 7 en 8. Beluister de cd en oefen de ritmes Lesopbouw Inleiding: Kern: Inleiding:

Een brief van Sofia Muziekinstrumenten Nicaraguaanse band

5 min. 30 min. 10 min.

Inleiding: Een brief van Sofia Sofia’s verjaardag komt dichterbij. In de brief op werkblad 7 vertelt ze over muziek op de feesten in Nicaragua. Een feest zonder muziek en dans is geen feest in Nicaragua. Kleine kinderen worden al aangespoord om mee te dansen met de muziek. Lees de brief met de kinderen en bespreek hem in de klas.

104

Samen in actie! 2.2 microkrediet-spel ¡Fiësta! Musica! groep 5

Kern: Muziekinstrumenten maken De leerlingen gaan zelf muziekinstrumenten maken. De leerkracht kan een keuze maken uit de opties die hieronder beschreven worden. De materialen staan per instrument vermeld. De klas kan ook in groepjes worden verdeeld, zodat elk groepje een bepaald instrument knutselt. Op werkblad 8 staat beschreven hoe de verschillende instrumenten worden gemaakt. Afsluiting: Nicaraguaanse band Als alle leerlingen klaar zijn met de instrumenten kan er een ritme geoefend worden. Het ritme wordt aangegeven door streepjes. Het ritme kan op het bord geschreven worden. Herhaal dit totdat het ritme ongeveer klopt. Een voorbeeld van een ritme: Kort - lang - lang - kort - kort - kort - lang - lang - kort -- ---------- ---------- -- -- -- -------------- ------------- -Met het ritme kan gevarieerd worden. Het voornaamste is dat alle leerlingen dit ritme kunnen spelen met hun instrument. In de leskist zit een cd met Nicaraguaanse muziek. De kinderen kunnen proberen om met de muziek mee te spelen.


105

Werkblad 7 Een brief van Sofia

Hóla, Oei, ik ben al bijna jarig. Het feest komt dichterbij. Ik vind het steeds spannender worden. Al bijna negen jaar! Ik houd van muziek. Jullie ook? Hier in Nicaragua horen we eigenlijk de hele dag wel muziek. Mensen hebben vaak de radio aan. En soms staan er in de stad wel eens grote boxen en dan wordt heel hard muziek gedraaid. We hebben veel soorten muziek hier: salsa en merengue. Daar kun je lekker op dansen. Mijn buurjongen houdt erg van reggaeton. Die muziek is heel hard en die draaien ze vaak in de disco en ook wel op de radio. Op mijn feestje hebben we echte Nicaraguaanse muziek. Een paar mensen uit de buurt komen bij ons spelen. Ze nemen dan een marimba mee en een paar gitaren. En ook blokjes om op te trommelen of tegen elkaar te slaan. Als ze dan allemaal samen spelen klinkt het heel mooi. Je kunt er ook op dansen. Dat zijn hele oude dansen met moeilijke passen. De vrouwen hebben dan hele mooie wijde jurken aan en de mannen hebben een grote hoed op. Ik kan die dans nog niet, maar ik wil hem wel graag leren. Maar we draaien er ook cd’s bij. En dan gaan we met z’n allen salsa dansen. Dat is leuk. Lekker swingen met al mijn familie en vriendinnen. Kunnen jullie zorgen voor muziek? Jullie kunnen vast wel muziekinstrumenten maken. De juf of meester helpt jullie wel. Mucho éxito! Dit betekent: veel succes! Groetjes van Sofia

106


Werkblad 8 Muziekinstrumenten maken Tamboerijn Materialen t2 papieren borden (dik karton voor langdurig gebruik) tnietmachine of lijm tperforator ttouwtje tbelletjes (of bierdopjes/flessendopjes) tkleurpotloden of waskrijt Hoe maak je het? tNiet of lijm de 2 papieren borden aan elkaar. Doe dit met de holle kanten naar elkaar toe. tKleur de tamboerijn met kleurpotloden of waskrijt. tMaak gaatjes met de perforator langs de rand van de borden en maak daar de belletjes met touw aan vast. tR ammelen maar! Let op: Als een nietmachine gebruikt wordt, moet dit wel onder toezicht van de leerkracht gebeuren. Plak plakband over de uiteinden van de nietjes.

Drum Materialen tlege (ronde) doos met deksel tgaren/ touw/ lint tpen t2 potloden t2 lege garenklosjes tknutselpapier tpotloden


107

Hoe maak je het? tVoordat je begint kun je de doos versieren met knutselpapier en kleuren. tZorg dat de doos helemaal dicht is. tGebruik een pen om een gat in het midden van de doos te maken die door de bovenkant en de onderkant gaat. tTrek een stuk garen/ touw/ lint door de gaten en zorg dat dit zo lang is dat het om je nek kan hangen. tMaak de drumstokjes. Lijm de klosjes aan het uiteinde van de potloden. tDrummen maar!

Hoorn/ toeter Materialen tkeukenrol tvetvrij papier telastiek tpen Hoe maak je het? tBedek een uiteinde van de keukenrol met vetvrij papier. tZet dit vast met een elastiekje. tDruk met een pen een rij met gaatjes in de keukenrol. tToeter een deuntje in het open gedeelte van de hoorn. Door het vetvrije papier wordt dit een leuk geluid.

Gitaar Materialen tlege schoenendoos telastiekjes tliniaal of stok Hoe maak je het? tHaal het deksel van de schoenendoos. tMaak er een mooi rond gat in.

108


tSpan de elastiekjes om het deksel en leg er een stokje onder. De elastiekjes moeten los van het deksel zijn. tDoet het deksel weer terug op de doos. tSla langs de elastiekjes om te spelen.

Handbellen Materialen t2 keukenrollen tperforator tbelletjes ttouw of lint Hoe maak je het? tPerforeer een gaatje in ieder uiteinde van de keukenrol. tMaak 2 belletjes in de gaatjes vast met het touw/lint. tR ammel voor mooie belgeluiden!

Maraca Materialen twc-rolletje trijst, zaadjes, kralen, schelpjespasta tverf tstevig papier tschaar tlijm Hoe maak je het? tEen schudinstrumentje heet ook wel een ‘maraca’. Gebruik hiervoor een plastic bekertje of wc-rolletje. tIn het bekertje of rolletje doe je zaadjes, kralen of bijvoorbeeld schelpjespasta. tPlak nu de boven- en onderkant van het bekertje of rolletje dicht met gekleurd papier.


109

tJe kan het instrumentje nog mooi versieren met reepjes papier of verf. tEn nu maar schudden! 2 rolletjes aan elkaar

Trommel Materialen tbus (bijvoorbeeld de verpakking van Jodenkoeken) tballon tverschillende kleuren papier tlijm tschaar Hoe maak je het? tVersier de bus aan de buitenkant met stukjes papier. Dit kan ook met verf. tKnip van de ballon het tuitje af en span de ballon over de bovenkant van de bus. tDe trommel is klaar!

Rammelaar Materialen tbierdopjes/ flesdopjes tspijkers tdikke stok Hoe maak je het? tEen tamboerijn maakt geluid doordat kleine metalen ringetjes tegen elkaar rinkelen als je ermee schudt. Je maakt zelf een ‘rinkelstok’ door een aantal metalen bier- of flesdopjes aan spijkers te rijgen en de spijkers vast te maken aan een dikke stok.

110

Samen in actie! 2.2 microkrediet-spel ¡Fiësta! Maskers groep 5

Lesbrief 5 Maskers in Nicaragua Doel De kinderen leren over maskers in Nicaragua. Ze maken kennis met het volksverhaal van Güegüense. En ze leren om zelf een masker te maken van papier-maché of papier. Stimuleer de creativiteit van de leerlingen. Materialen twerkblad 9 en 10 maskers van picknick bordjes: tkartonnen picknick bordjes telastiekjes tstift tschaar tverf en penselen twol tlijm tpapier in verschillende kleuren maskers van papier-maché:

tstroken krantenpapier tbehangplak tbakje tballon treep stevig papier tplakband tschaar tverf en penselen

Voorbereiding Kopieer werkblad 9 en 10 Lesopbouw Inleiding: Kern: Afsluiting:

een brief van Sofia maskers maken nabespreking

groep 5 Maskers 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel ¡Fiësta! Samen Samenininactie! actie!

111

Inleiding: Een brief van Sofia De brief van Sofia op werkblad 9 geeft een aanzet voor het maken van maskers. Sofia vertelt over een oud traditioneel toneelstuk uit Nicaragua: De Güegüense. Het speelt zich af tijdens de Spaanse overheersing van Nicaragua.

Informatie voor de leerlingen In elk land komen feesten en optochten voor. Ieder land heeft hiervoor zijn eigen rituelen. In Nicaragua wordt tijdens feesten veel muziek gemaakt en gedanst. Mensen zijn heel mooi gekleed en dragen feestelijke jurken. In Nicaragua zie je veel maskers bij optochten. Een masker heeft een symbolische betekenis in Nicaragua. Door een masker te dragen, kun je iemand anders worden. Maskers werden door de indianen veel gebruikt om religieuze dansen uit te voeren. Hun kracht ligt niet bij de schoonheid, maar in hun vermogen om de wereld te veranderen. Het verhaal van Güegüense Het verhaal van Güegüense is al 300 jaar oud. Bij het toneelstuk worden maskers gedragen. Het verhaal speelt zich af tijdens de Spaanse overheersing. Het verhaal gaat over de macht van de Spanjaarden over de indianen. Uiteindelijk neemt de Güegüense (de indiaan) de Spaanse gouverneur goed te grazen. Het verhaal laat zien dat de indianen niet

112


zomaar deden wat de Spanjaarden wilden. De volgende rollen zijn belangrijk in het stuk: Gouverneur: de vertegenwoordiger van de regering in Spanje. Hij heeft gouden krullen, dit is een teken van macht. Hij heeft al het goud van de indianen gestolen. Hij heeft blauwe ogen, zodat hij er duidelijk anders uit ziet dan de indianen. Kapitein: het hulpje van de Gouverneur. De kapitein is donker en ziet er minder Europees uit. Hij komt minder machtig over. Güegüense: een oude indiaan uit Nicaragua. Hij heeft een ezelskop: een sterk lastdier, slim en koppig. Kern: Maskers maken De kinderen gaan zelf een masker maken. Ze kunnen kiezen tussen de verschillende personages (er zitten voorbeelden van de originele maskers in de leskist) of gaan zelf een masker ontwerpen. Op werkblad 10 staan twee verschillende manieren om een masker te maken uitgewerkt. Afsluiting Bespreek de les kort na: Welk masker heb jij gemaakt? Waarom heb je juist dat masker gemaakt? Vond je het moeilijk om het masker te maken? Zo ja, wat was er juist zo moeilijk aan? Vind je het goed gelukt? Waarom dragen mensen maskers? Dragen wij in Nederland ook wel eens maskers? Wanneer? Wat voor soort maskers dragen wij dan?

groep 5 Maskers 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel ¡Fiësta! Samen Samenininactie! actie!

113

Werkblad 9 Een brief van Sofia Hóla! Hebben jullie al zin in het feest? Ik vind het heel spannend en ik tel de dagen af. Natuurlijk moet er wel versierd worden. En bij jullie? Versieren jullie het huis? Bij ons doet iedereen zijn mooiste kleren aan voor een feest. Ik mag mijn mooie rode jurk aan op mijn verjaardag. Daar zitten mooie strikjes en linten aan. Mijn feestje in huis is natuurlijk niet zo groot. We hebben ook feesten in het dorp. Iedereen doet dan mee. Dat is heel gezellig. We eten dan allemaal lekkere hapjes. En jullie snappen het al, er hoort ook veel muziek en dans bij. Soms spelen we een toneelstuk. Dit toneelstuk heet het verhaal van de Güegüense. Dit verhaal is al heel oud. Wel 300 jaar. Er zijn drie rollen in het toneelstuk: De gouverneur, de kapitein en Güegüense. De gouverneur heeft gouden krullen en mooie blauwe ogen. De kapitein is donkerder. De Güegüense is een indiaan. Hij heeft een ezelsmasker op. In het toneelstuk verstoppen de spelers zich achter hun masker. Je kunt dan niet zien wat ze echt denken. Ik vind maskers maken leuk. In het toneelstuk hebben ze maskers van hout. Die zijn heel mooi, maar ook moeilijk om te maken. En ze zijn veel te zwaar voor op mijn hoofd. Als ik een masker maak, dan doe ik dat meestal van papier. En ik versier het masker heel mooi. Daar gaat het toch om. Jullie gaan ook een masker maken. Jullie mogen één persoon kiezen. Ik vind het leuk om de ezel te maken. En jullie? Gebruik vooral je fantasie en maak er iets moois van! Groetjes van Sofia

114


Werkblad 10 Maskers maken Maskers van picnic-bordjes tNeem een rond picnic-bordje van stevig papier. tMaak aan twee kanten een gaatje en doe er een elastiekje aan. Deze elastiekjes kunnen vervolgens achter de oren om het masker op te zetten. tZet nu het masker op en laat de meester of juf stipjes zetten waar de gaten voor de ogen moeten komen. tKnipzelf de gaten voor de ogen uit. tTeken en versier nu het gezicht. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld stickers, touw, vouwblaadjes of wat je maar wilt. Maskers van papier-maché tBlaas de ballon op en bevestig de reep er onder met wat stukjes plakband. Zie foto 1. tDoop de gescheurde stroken krantenpapier stuk voor stuk in een bakje met behangplaksel. Het overtollige plaksel kun je er met je vingers afwrijven. tLeg de stroken kriskras (horizontaal, vertikaal, schuin) op de ballon tot deze helemaal bedekt is (zie afbeelding 2). Leg op deze manier minstens twee lagen over elkaar en laat het goed drogen. foto 1 tKnip de beplakte ballon doormidden zodat er twee halve maskers ontstaan. tHou het masker even voor je gezicht en zet met stift een puntje waar de ogen moeten komen. Hierna kun je de gaten voor de ogen knippen. tVervolgens boetseer je het masker verder af. Doop steeds stukjes krantenpapier in de behangerslijm, geef het mooie vormen en plak deze op het masker. tAls alles droog is kun je het masker beschilderen.

foto 2

groep 5 2.2 2.1 ¡ Fiësta! muurschildering microkrediet-spel ¡ Fiësta! Samen Samenininactie! actie!

115

Lesbrief 6 ¡Fiësta! Doel De leerlingen vieren een Nicaraguaans feest Materialen twerkblad 11 en 12 tde piñata’s die zijn gemaakt in les 2 tslaghout om de piñata’s mee stuk te slaan tde ingrediënten voor de recepten tcd met Nicaraguaanse muziek en cd-speler Voorbereiding Kopieer werkblad 11 en 12 Ingrediënten kopen voor de Nicaraguaanse recepten

Lesopbouw Inleiding Sofia schrijft haar laatste brief op haar verjaardag. Ze gaat feesten en de klas in Nederland viert ook een Nicaraguaans feest. Kern De piñata’s die in les 2 zijn gemaakt, worden opgehangen in de klas. De kinderen mogen er om de beurt tegenaan slaan, zodat hij breekt en de snoepjes eruit vallen. In Nicaragua is het gebruikelijk om de piñata al dansend stuk te slaan. De leerlingen kunnen hun zelfgemaakte muziekinstrument gebruiken om muziek te maken tijdens het stukslaan van de piñata. Of ze gebruiken de muziek op de cd in de kist. Nicaraguaanse recepten Bij een heel enthousiaste groep is het leuk om in groepjes samen te koken in de klas, liefst met ouders erbij. Daarna proeven de leerlingen de verschillende gerechten en drankjes van elkaar. Als het niet mogelijk is om op school te koken, is er een alternatief.

116

Samen in actie! 2.2 microkrediet-spel ¡Fiësta! ¡ Fiësta! groep 5

Een aantal ouders wordt gevraagd om samen met hun kind een gerecht thuis te koken en die voor deze les mee te nemen naar school. Op werkblad 12 zijn recepten uit Nicaragua te vinden. Afsluiting De leerlingen nemen alle werkbladen gebundeld mee naar huis. Als er tijd over is, kunnen ze hiervoor een leuke voorkant maken.


117

Werkblad 11 Een brief van Sofia

Hola! Vandaag ben ik eindelijk jarig! Dat betekent groot feest. Er komen veel mensen. Mijn familie komt. Mijn vriendjes en vriendinnetjes van school en mensen uit de buurt. Ik had al eerder verteld dat we op feesten altijd veel muziek hebben en veel dansen. Maar lekker eten hoort er natuurlijk ook bij. Vanmorgen kreeg ik een hele grote taart. Daar zit lekkere cake in van binnen. Aan de buitenkant zit er een zoete suikerlaag om in een mooie kleur. Mijn taart was roze, mooi hè? En hij was versierd met roosjes van slagroom. Lekker hoor! Mijn moeder heeft ook hapjes gemaakt. Dat is best bijzonder. Want op gewone dagen eten we altijd rijst met bonen. Soms hebben we er ook een tortilla bij. Dat is een pannenkoekje van mais. Voor vandaag heeft mijn moeder allemaal lekkere dingen gemaakt. Ze heeft vlees gemarineerd en dat gaan we grillen. En ze heeft bananen gebakken. Die zijn lekker zoet. Ik ben heel blij dat ik jarig ben. Ik ga er lekker van genieten. Jullie ook? Heel veel groetjes van Sofia (9 jaar!)

118


Werkblad 12 Nicaraguaanse Recepten Refresco’s - Fruitdrankjes Wat heb je nodig: tverschillende soorten fruit (sinaasappel, meloen, appel, banaan, ananas etc.) tijsblokjes twater tsuiker teventueel plastic zakjes en rietjes tblender of keukenmachine Hoe maak je het? tSnijd het fruit in kleine stukjes en doe het in een blender of keukenmachine. tDoe er ijsblokjes, wat water en suiker bij. tGoed malen in de blender totdat het fruit een drankje wordt. tDrinkt het op z’n Nicaraguaans met een rietje uit een zakje

Wortelsalade Wat heb je nodig? t500 gram wortelen t100 gram kokos t4 schijfjes ananas t4 eetlepels honing t4 eetlepels appelazijn tolie, peper en zout tslakom Hoe maak je het? tR asp de wortelen en doe het in de slakom. Doe de kokos erbij. tSnijd de ananas in heel kleine stukjes. Doe dit ook in de kom. tMeng het goed door elkaar. tBreng het op smaak met peper en zout. tMaak een sausje van de honing, azijn en olie. Giet het over de salade.


119

Gallo Pinto - Rijst met bonen Dit gerecht wordt veel gegeten in Nicaragua. Gallo Pinto betekent eigenlijk gespikkelde haan. Wat heb je nodig? trijst tbruine bonen (het liefst gedroogd) t1 ui, in stukjes t2 teentjes knoflook tpaprika, in blokjes tolie en zout twater tpan Hoe maak je het ? tWas de rijst goed. tZet de pan op het vuur en doe er wat olie in. Wacht tot de olie warm is. tDoe dan de rijst in de pan en roer de rijst tot het gelig wordt. tDoe water bij de rijst. Net zoveel tot de rijst net onder water staat. tDoe de deksel op de pan. tKook de rijst ca 20 minuten tot die droog staat. tSchep de rijst om en laat afkoelen. tWas de bruine bonen. tKook de bonen samen met de knoflook. Wacht tot ze gaar zijn. Laat ze daarna afkoelen. tSnijd de ui en paprika in stukjes. tDoe de olie in een pan en bak hierin de paprika en een ui. tDoe evenveel rijst als bonen in de pan erbij. tBak de bonen, rijst, paprika en ui samen. Goed blijven roeren! Haal de pan van het vuur.

120


Tortilla - Maïspannenkoek In Nicaragua wordt veel van maïs gemaakt. Wij maken tortilla’s van maïsmeel. Wat heb je nodig voor 12 kleine tortilla’s: t2 koppen maïsmeel t1 ⅓ kop warm water t1 theelepel zout tpan tkom Hoe maak je het ? tDoe het maïsmeel, water en zout in een kom. Kneed het tot een deegbal. tMaak 12 balletjes van het deeg. tStrooi wat meel op de tafel of het aanrecht. Druk het deegballetje plat. tWrijf de deegroller in met meel. Rol het deegballetje nog platter met een deegroller. Het is goed als je een mooie dunne pannenkoek hebt. tZet een pan op een niet te hoog vuur. Vet de pan niet in! tBak de tortilla ongeveer 2 minuten aan elke kant. tDoe de tortilla in een theedoek. Zo blijft het warm.

Quesadiilla - Tortilla met kaas Op de markt kun je vaak Quesadilla kopen. Heerlijk!! Wat heb je nodig voor 12 quesillos: tgebruik het recept van de tortilla’s tgeraspte kaas/ kaas in plakken (gewone kaas / mozarrella) Hoe maak je het ? tMaak de tortilla’s klaar zoals in het recept staat. tVlak voordat de tortilla klaar is, doe je er wat kaas op en vouw je hem dubbel. tWacht tot de kaas goed is gesmolten.


121

Tostones - Gebakken bananenschijfjes Deze bananenschijfjes eet je als hapje of bij het eten. Wat heb je nodig voor ongeveer 25 stuks? t3 nog niet rijpe bakbananen (te koop bij een Toko) tzout en olie tpan Hoe maak je het? tPel de bananen. Snijd ze in plakken. tBak de plakken in de hete olie. tZijn ze goudgeel? Haal ze uit de pan. tSla met één flinke klap op de bananenschijfjes. tDoe ze opnieuw in de hete olie. Wacht totdat ze helemaal goudgeel zijn. tBestrooi ze met zout. tEet de tostones warm!

Salsa criolla - Creoolse saus Salsa betekent saus in het Spaans. Dit is een lekker sausje voor bij de rijst met bonen. Wat heb je nodig voor saus voor vier personen? t2 eetlepels boter t2 uien t2 groene paprika t2 tomaten t½ kop water t2 eetlepels azijn t1 eetlepel suiker teen beetje peper, zout en chilipoeder tpan Hoe maak je het? tSnijd de uien, paprika’s en tomaten in smalle schijfjes. Doe het vuur aan op een laag pitje. Smelt de boter in de pan. tBak in de pan 5 minuten de uien, de paprika’s en de tomaten.

122


tVoeg het water, de azijn en de suiker toe er roer alles goed door elkaar tIs de suiker goed opgelost? Doe het vuur dan uit. tDoe er wat zout, peper en chilipoeder bij.

Rosquilla tostada - Koekjes met een gat Wat heb je nodig voor 24 koekjes? t100 gram maïsmeel t50 gram zelfrijzend bakmeel t80 gram boter t100 gram geraspte kaas t2 eetlepels water t1 theelepeltje zout tkom tbakplaat en oven Hoe maak je het ? tDoe het maïsmeel, het bakmeel, de boter, de kaas, het zout en het water in een kom. tMeng dit goed. Kneed het met je handen. tVerdeel het deeg in 24 bolletjes. tMaak van een bolletje een plat koekje. Je kunt dit met je handen doen. tMaak in het midden van je koekje een gat. Doe dit met je vinger. tMaak de bakplaat vet met een beetje boter. tZet de oven op 175 graden. tLeg de koekjes op de bakplaat en bak ze ongeveer een half uur.


Palenqueta de Cacahuetes – Pinda-lekkernij Wat heb je nodig? t300 gram pinda’s t300 gram suiker t30 gram boter Hoe maak je het? tRooster de pinda’s 5 minuten in een koekenpan. tMaak in een andere koekenpan karamel van de suiker. Strooi de suiker over de bodem van de pan en laat dit langzaam smelten op een laag vuurtje. tVoeg de boter en de pinda’s aan de karamel toe. tRol de massa uit op een goed ingevette plank. tL aat dit afkoelen en snijd het vervolgens in stukken.

123

124


124

groep 5 Bijlage 2.1 muurschildering 2.2 microkrediet-spel Lespakket ‘samen Samen Samen inin actie!’ inactie! actie!

125

Bijlagen 1 lesinhoud en tijdsbesteding 2 achtergrondinformatie over Nicaragua

126

Samen in actie! 2.2 microkrediet-spel Lespakket ‘samen in actie!’ Bijlage groep 5

Lesinhoud en tijdsbesteding

Algemeen gedeelte 1. Campagne Stedenband en Millenniumdoelen: (groep 5-8) Inhoud tijd Les dvd ‘Een dag uit het leven van…” opdracht 1

De kinderen bekijken de dvd waarin Levi en Nohelia vertellen hoe zijn hun dag doorbrengen. Zo leren zij hoe kinderen in Nicaragua leven, naar school gaan, werken, etc. De kinderen leren wat de millenniumdoelen zijn en waarom ze zijn vastgesteld.

30 min

1 uur

opdracht 2 De kinderen leren het concept ‘campagne’ kennen en maken zelf een campagneposter

1,5 uur

opdracht 3 Voortbordurend op het concept ‘campagne’ gaan de leerlingen informatie zoeken en/of een interview houden. Ze schrijven een artikel voor krant of tijdschrift

2 x 30 min.

opdracht 4 De kinderen leren informatie verzamelen voor hun campagne via een bezoek van of aan burgemeester of wethouder, waarbij ze vragen kunnen stellen.

1 uur

2. fondswervende activiteiten Inhoud Les 2.1

2.2

2.3

2.4

Een Nicaraguaanse muurschilder komt naar Nederland. De kinderen bereiden een thema voor en samen met de kunstenaar gaan ze een echte muurschildering op school maken. Via een sponsoractie gaan ze ook geld inzamelen voor een project in Nicaragua. Via een spel leren de kinderen over het opzetten van een bedrijfje met een kleine lening. Ze gaan zelf een bedrijfje starten en op deze manier geld inzamelen voor een project in Nicaragua. De kinderen gaan balsahouten vogeltjes verkopen. Hèt symbool voor de campagne!

De kinderen zetten met de klas een (korte) actie op touw om fondsen te werven voor een project in Nicaragua.

tijd 3 weken, waarvan 1 week intensief 3-4 weken

1 week, waarvan 2 à 3 uur klassikaal 1 dag

127


Groep 5 thema cultuur Fiësta! les

1

Een dag uit het leven van…

2

Wat is een piñata?

3

Primitieve schilderkunst

4

Muziekinstrument maken Maskers in Nicaragua

5

6

Fiësta

inhoud

tijd

Dvd bekijken over een dag uit het leven van een jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. De leerlingen leren de verschillen en overeenkomsten van verjaardagsfeesten hier en in Nicaragua. Ze maken daarna zelf een piñata. De leerlingen maken kennis met Nicaraguaanse schilderkunst en maken zelf tekeningen of schilderijen. Ze leren de indeling van het jaar en data en plaatsen hun eigen verjaardag in het jaar. Van de tekeningen wordt een kalender gemaakt. Wat is ritme en hoe maak je dat? Zelf muziekinstrumenten maken een ritme spelen. Het gebruik van maskers bij feesten in Nicaragua. De leerlingen maken kennis met het verhaal El Güegüense en ze maken zelf een masker. De afsluiting van alle voorgaande lessen: er wordt een feest georganiseerd waarbij alle gemaakte spullen gebruikt worden en er worden Nicaraguaanse hapjes gemaakt.

30 min

1 uur

1,5 uur

1 uur 1,5 uur

1 dagdeel

Groep 6: natuur Mombacho Groep 6 thema natuur Mombacho les

inhoud

1 Een dag uit het leven Dvd bekijken over een dag uit het leven van een van… jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. 2 Hoe ziet jouw Flora en fauna in Nicaragua en de kinderen leren omgeving eruit? informatie te verwerken via een creatief middel. 3 Wat is een vulkaan? Hoe ontstaan vulkanen en hoe werken ze? Wat zijn de gevolgen van vulkaanuitbarstingen. De kinderen maken zelf een vulkaan. Bij elkaar wordt het een vulkaanlandschap. De leerkracht kan een proefje met een uitbarsting doen. 4 Het dierenspel Aan de hand van een fotospel leren de leerlingen meer over zes Nicaraguaanse dieren. Daarna gaan ze zelf meer informatie over een dier zoeken. 5 Dierencollage Met de informatie die de leerlingen gevonden hebben gaan ze een collage maken om zo ‘hun dier’ aan de rest van de klas te presenteren.

tijd

30 min 1 uur 2 uur

30 min 1 uur

128


Groep 7 thema eten en spelen Que buscas? les

inhoud

1 Een dag uit het Dvd bekijken over een dag uit het leven van een leven van… jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. 2 Klaar voor de De leerlingen moeten in een team werken om via start…af! spellen en opdrachten zoveel mogelijk cordoba’s te verdienen; tegelijkertijd leren ze over de Spaanse taal. 3 Handelen! Met het verdiende geld uit de vorige les gaan de kinderen handelen; ze leren de waarde van de verschillende producten (o.a. door schaarste) en ze leren samenwerken en overleggen. 4 Wat eet jij? De kinderen leren over (verschillen in) eetgewoontes, ze houden een eet- en beweegboekje bij en ze gaan Nicaraguaans eten koken en proeven. 5 Speelgoed van Kinderen in Nicaragua hebben niet veel en bedenken afval daarom zelf dingen; dit gaan de Nederlandse kinderen nu ook doen.

tijd

30 min

1 uur

1 uur

1 uur tot 1 dagdeel 1 uur

Groep 8 thema werken en leren El Futuro les

inhoud

tijd

1 Een dag uit het leven van…

Dvd bekijken over een dag uit het leven van een jongen en een meisje in Nicaragua. De kinderen maken naar aanleiding van de film kijkopdrachten. De kinderen leren de verschillen in woonsituaties in Nederland en Nicaragua; ze maken zelf een huis van afvalmateriaal, zo ontstaat er een wijkje. In Nicaragua hebben alle kinderen een uniform. Wat betekent dat voor je en hoe is dat om allemaal hetzelfde aan te hebben; de kinderen ontwerpen zelf een t-shirt. Veel kinderen in Nicaragua moeten werken voor inkomen voor het gezin; de kinderen zien het verschil in toekomstdromen en mogelijkheden van kinderen in Nederland en Nicaragua. De kinderen krijgen een thema dat te maken heeft met Nicaragua; ze leren informatie zoeken en hieruit een presentatie maken.

30 min

2 Hoe woon jij?

3 Wat doe je aan?

4 Waar droom jij van?

5 Presentaties maken

2 uur

1 uur

2 uur of 2x1 uur

2 uur


129

Achtergrondinformatie over Nicaragua Officiële landstaal: Hoofdstad: Regeringsvorm: Religie:

Spaans Managua Republiek 85 % rooms-katholiek, 15 % Protestant

Geografie Nicaragua ligt in Midden-Amerika. Het land is vier keer zo groot als Nederland en telt ongeveer 6 miljoen inwoners. Klimaat De laaglanden in het westen hebben een savanneklimaat. Het is erg warm, maar tijdens het regenseizoen (mei-november) waait er een frisse wind. In het droge seizoen (december-april) waait er een wind die veel stof meebrengt. Het laagland aan de oostkust kent veel tropisch regenwoud. Het is er altijd nat en warm en zelfs tijdens de korte droge periode (maart-mei) kan het nog flink regenen.

130


Landschap Er zijn drie belangrijke regio’s te onderscheiden: het laagland aan de Pacifische kust met bijna 40 vulkanen, het centrale bergmassief dat bijna tot aan de grens met Costa Rica reikt en de laaglanden aan de Caribische Zee, een dunbevolkt gebied met veel tropisch regenwoud. De meeste mensen wonen in de laaglanden tussen de Pacifische kust en de (zuid)westelijke kust van de twee grote meren in Nicaragua: het Meer van Nicaragua (Lago Cocibolca) en het Meer van Managua (Lago Xolotlàn). Het westelijk kustgebied bestaat voornamelijk uit laagvlakten met landbouwgebieden. In het verlengde van de twee grote meren ligt een vulkanisch gebied dat als een scheiding tussen de zuidwestelijke laaglanden en de noordelijke hooglanden fungeert. Er heerst over het algemeen een tropisch klimaat maar in de hooglanden is het wel koeler. Het regenseizoen is van mei tot november, dit is de wintertijd. De hooglanden zijn groen en heuvelachtig. Er is dicht oerwoud met veel soorten bomen, planten en dieren. Zo zijn er bijvoorbeeld papegaaien, brulapen en slingerapen. Het landschap wordt afgewisseld door koffieplantages en kleine stukjes landbouwgrond waarop maïs en bonen worden verbouwd. De afwisseling tussen het droge seizoen en het regenseizoen is niet zonder gevolgen. In het droge seizoen verdroogt de grond zodanig dat de gewassen verloren gaan. De regen zorgt voor het weer vruchtbaar worden van de droge grond. Het land is afhankelijk van het regenseizoen. Zelfs vee kan in deze maanden grazen. Aan de andere kant zorgt de grote hoeveelheid water in korte tijd wel weer voor overstromingen. Ook hierdoor gaan gewassen verloren. Veel gebieden in Nicaragua zijn beschermd. In grote delen van het regenwoud, de vulkanen en reservaten mogen geen toeristen komen. Dieren In de beschermde regenwouden komen veel verschillende diersoorten voor. Zo leven er bijvoorbeeld panterkatten, wrattenzwijnen, poema’s, jaguars, luiaards en slingerapen. Bijzondere vogels zijn bijvoorbeeld de kolibrie, de rode specht en de quetzal. In het Meer van Nicaragua leven ongewone vissoorten waaronder de enige zoetwaterhaai ter wereld.


131

Wonen Managua is de hoofdstad zonder een echte stad te zijn. De stad is twee keer verwoest door aardbevingen, de laatste keer in 1972. Sinds die tijd kent het centrum grote open vlaktes. Dat is ongewoon voor een hoofdstad waar ongeveer 30% van de totale bevolking woont. Er is geen herkenbaar centrum, geen skyline en geen logica in de bouw. De afgelopen jaren is er met de economische groei een toename in de bouwactiveit. Daarbij is echter geen aandacht voor de arme bewoners die al jarenlang naar Managua trekken voor werk, veiligheid en betere omstandigheden. Zij wonen veelal in hutten en barakken. Voor het grootste deel van de bevolking zijn huizen een soort hutten die zijn gemaakt van bamboe en een soort klei als specie. Sommige huizen zijn gemaakt van oud hout. Een enkel huis is van steen of een goede kwaliteit hout. De daken zijn van gedroogde palmbladeren of restjes zinkplaat. Er zijn soms zelfgemaakte meubels, vaak een tafel, bedden en wat stoelen. Er is geen elektriciteit. Werken Ongeveer 42% van de beroepsbevolking is werkzaam in de landen bosbouw. De belangrijkste exportproducten zijn voedingsmiddelen zoals koffie, vlees en suiker. De landbouw herstelt zich, met name voor wat betreft koffie en suiker. Landbouw is belangrijk voor Nicaragua met een aandeel van 23% in het BNP en ongeveer 40% in totale werkgelegenheid. Een toename van de investeringen - vooral in de export - en een groei in de bouw dragen eveneens bij aan de gunstige verwachtingen. In de steden zijn allerlei beroepen, van kleine handwerklieden die zelf keramiek en houtsnijwerk maken tot arbeiders in de haven. Veel producten worden lokaal gemaakt en verkocht op de markt. Op het platteland werken gezinnen vaak op het land. In de hooglanden rond Jinotega wordt met name koffie verbouwd voor de export. Daarnaast heeft bijna elke familie een eigen stukje land waarop voor eigen gebruik maïs bonen en rijst worden verbouwd. Veel vrouwen zijn verantwoordelijk voor het huishouden: koken, water halen en kinderen verzorgen. Veel kinderen moeten meehelpen om voor voldoende inkomen voor het gezin te zorgen. Oudere dochters helpen in het huishouden, jongens helpen mee op het land.

132


Religie Het grootste deel van de bevolking is rooms-katholiek (85%). De overige 15% is protestant. Religieuze uitingen zijn meestal rooms-katholiek maar kennen vaak duidelijk indiaanse invloeden. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar tijdens processies (religieus getinte optochten). Processies vinden onder meer plaats tijdens de jaarlijkse patronaatsfeesten. Elke stad heeft zijn eigen jaarlijks terugkerende feesten. Het openbare leven ligt dan stil. Er worden optochten gehouden, vuurwerk afgestoken en muziek gemaakt. Er zijn marktjes en kinderspelen. Ook Allerzielen wordt in Latijns Amerika groots gevierd: op 2 november herdenken de katholieken hun overleden vrienden en familie. Veel mensen gaan op deze dag naar het kerkhof om hun geliefden te herdenken en om de graven op te knappen. Bij de ingangen van het kerkhof staat het vol met verkopers van bloemen, eten en drinken. Cultuur Ongeveer 70% van de bevolking bestaat uit mestiezen. Dit zijn mensen van gemengde afkomst, in dit geval door vermenging van inheemse volken en Spanjaarden. Verder bestaat de bevolking uit ongeveer 14% blanken, 9% zwarten en 4% indianen. De Nicaraguaanse cultuur is een mengsel van culturele invloeden. In het Meer van Nicaragua ligt het eiland Solentiname, dat bekend werd als centrum van volkskunst. Vanaf 1966 werden de bewoners van het eiland door de minister van Cultuur gestimuleerd om hun creativiteit vorm te geven. Dit gebeurde door poëzie en primitieve schilderkunst. Dagelijkse taferelen uit het leven van boeren en vissers dienden als inspiratiebron. Deze vorm van kunst werd wereldberoemd. Ook het campagnevogeltje komt van dit eiland. Nicaragua kent verschillende typerende gerechten zoals maistortilla’s en gallo pinto. Gallo pinto is een traditioneel gerecht van rijst met bonen, een soort kleine zwarte bonen en kruiden. Verder zijn er veel tropische vruchten, vis in de kustgebieden en rijst. Nicaraguanen eten drie keer per dag warm. De lunch is voor hen de hoofdmaaltijd van de dag. Maaltijden worden bereid door moeders en dochters op een soort handgemaakte oven. Deze worden soms buiten gezet in verband met de rook. Meestal worden maïstortilla’s met bonen gegeten. Voedsel is van het eigen land of van de markt als dat kan worden betaald. De moeder heeft zeggenschap over het voedsel. Het wordt opgeslagen in blikken, zakken of dozen. Er wordt geen bederfelijke waar bewaard. Koeien, kippen en varkens worden gehouden om te eten.


133

Geschiedenis Voor het koloniale tijdperk leefden twee grote culturele groepen in Nicaragua. Eén van deze groepen was verwant aan de Azteken in Mexico. Ze spraken een taal die leek op de taal van de Azteken, en ze hadden overeenkomstige gebruiken. Dit volk leefde in het midden van het land en aan de Pacifische kust. Aan de Caraïbische kust leefden volkeren die migreerden vanuit wat nu Colombia heet. Deze volkeren hadden andere gebruiken en gewoonten dan de volkeren in het westen. Hun levensstijl leek op die van de traditionele Caraïbische volkeren. Dit kan teruggezien worden in onder andere de rieten hutten en de kano’s die gebruikt worden. Kolonisatie In het begin van de zestiende eeuw kwamen de Spanjaarden naar Nicaragua. De groepen die leefden in het midden van het land en aan de Pacifische kust werden uitgeroeid door slavernij en nieuwe, onbekende ziektes die door de Spanjaarden meegebracht werden. De meeste volkeren in het oosten overleefden de kolonisatie in eerste instantie, omdat de Europeanen zich hier niet vestigden. Er kwamen wel veel slaven uit de Caraïben naar dit deel van het land. In 1524 werd Nicaragua onderdeel van het Spaanse rijk. In 1821 werd Nicaragua onafhankelijk. Dictatuur Vanaf 1933 was de conservatieve familie Somoza aan de macht in Nicaragua. De leidende positie werd steeds doorgegeven aan de volgende generatie. De Somoza’s kregen steeds meer vijanden. In 1979 werd de familie afgezet met behulp van een groep guerrillastrijders. De linksrevolutionaire guerrilla’s komen aan de macht onder de naam Sandinisten. Burgeroorlog Na de overwinning van de Sandinisten vluchtten veel tegenstanders naar het buitenland. Ze kregen de naam Contra’s. De periode die volgde werd gekenmerkt door chaos, oorlog en schandalen. In 1981 gaan de Verenigde Staten zich met het conflict bemoeien. De CIA onderhoudt banden met de Contra’s. Het gevolg hiervan is een lange burgeroorlog tussen de Sandinistische regering en de Contra’s die worden gesteund door de Verenigde Staten. In 1988 wordt een vredesakkoord gesloten. Pas in de jaren negentig wordt het weer rustiger in Nicaragua. Anno 2008 is Nicaragua - na Haïti - het armste land van Latijns Amerika.

134


Einde

Samen in Actie. Introductie bij het lespakket Algemeen gedeelte. 1 Campagne stedenband en millenniumdoelen 2 Fondswervende activiteiten

Recommend Documents