Kerncentrale Doel
Doelbewust
Collega Christophe Ongena in de kijker Natuur om van te smullen Erfgoed Waasland online
88
22e JAARGANG -
SEPTEMBER 2014
Driemaandelijks informatiemagazine van de kerncentrale van Doel voor haar omgeving
EDITORIAAL
Gaat u verhuizen? Reken voor uw energie op ons.
Beste lezer, Veiligheid is (en blijft) onze prioriteit nummer 1. Deze uitspraak hebt u in ons magazine al dikwijls kunnen lezen. En we blijven ze herhalen, omdat we ervan overtuigd zijn! Veiligheid is ook in deze Doelbewust een thema dat meermaals aan bod komt. Christophe Ongena, onze noodplancoördinator vertelt u hoe zijn dag eruitziet. Daarnaast stelt het team van de brandweer van kerncentrale Doel u trots zijn nieuwste aankoop vol technische snufjes voor. Ten slotte vertelt Luc Franckaert u meer over de extra investeringen die we deden en welke maatregelen we namen om onze site nog beter te beschermen tegen onder andere onverwachte natuurfenomenen. We stellen u ook in het kort onze Milieuverklaring 2014 voor. Ze blikt terug op 2013 en geeft een overzicht van onze resultaten op het vlak van milieu en veiligheid. U kan de digitale versie downloaden op onze website. De laatste maanden waren we constant in het nieuws. Naast de stilstand van Doel 4 en de bevoorradingszekerheid in België, kwam ook het dossier over de reactorkuipen Doel 3 en Tihange 2 opnieuw in de media. Op pagina 4 kan u meer lezen over de uitschakeling van Doel 4. Wat betreft het dossier van de reactorkuipen van Doel 3 en Tihange 2 hebben we u in de vorige Doelbewust uitgebreid geïnformeerd. De definitieve resultaten van de materiaaltesten die momenteel uitgevoerd worden, zullen pas in de herfst beschikbaar zijn. In een latere Doelbewust komen we zeker op dit onderwerp terug. Verhuizen, het gaat niet vanzelf. Maar wel als het om uw energie gaat. Bij Electrabel helpen we u om die verhuizing vlot te laten verlopen. We doen zelfs meer. Wellicht weet u nog niet hoeveel u in uw nieuwe woonst gaat verbruiken. Daarom helpen we u ook graag om dat goed in te schatten en verrassingen bij uw factuur te voorkomen.
Ondertussen blijven we als Electrabel GDF SUEZ geloven in de toekomst: een gediversifieerde, evenwichtige en koolstofarme energiemix, waarin kernenergie een belangrijke rol blijft spelen. Veel leesplezier, Jan Trangez
Bel ons op 078 35 33 33 of kijk op electrabel.be
Site Manager kerncentrale Doel Doelbewust september 2014
3
ACTUEEL
Wist je dat…
Electrabel en het FANC dienden klacht in tegen onbekenden bij het Parket van Dendermonde. Bij het ter perse gaan van deze
l Kerncentrale Doe
… de Milieuverklaring 2014 van kerncentrale Doel begin september verschenen is?
ARING 2014
MILIEUVERKL
De Milieuverklaring 2014 geeft een overzicht van de acties en resultaten op het vlak van milieu, klassieke en nucleaire veiligheid die de kerncentrale van Doel en haar
Doelbewust loopt het onderzoek nog. Ondertussen wees het technische onderzoek uit dat de schade aan de hogedrukturbine van Doel 4 aanzienlijk is. We houden momenteel rekening met een onbeschikbaarheid van Doel 4 tot 31 december
medewerkers hebben neergezet in 2013. De werknemers
2014. Er wordt continu hard gewerkt om Doel 4 in alle
van de centrale staan dag in dag uit klaar om op een veilige,
veiligheid terug op te starten.
betrouwbare en milieuvriendelijke manier elektriciteit te
In het licht van deze gebeurtenis werden zowel in Doel
produceren.
als in de kerncentrale van Tihange de beveiligings- en toegangsmaatregelen nog versterkt.
18/07/14 11:22
d 1
MV2014_[schets_11].ind
Geïnteresseerd in onze Milieuverklaring?
Samen met de bevoegde instanties doen we er alles aan om
Surf naar www.electrabel.com. Kies voor: Nieuws –
deze zaak zo snel mogelijk uit te klaren en de veiligheid en
Mediatheek – Documenten.
sereniteit in onze organisatie te garanderen.
… Doel 4 op 5 augustus 2014 automatisch uitschakelde als gevolg van het verlies van smeerolie van de turbine?
Doelbewust september 2014
4
... u vrijkaarten kan winnen voor In Flanders Fields museum? Electrabel is sinds 2010 partner van het In Flanders Fields
Die turbine bevindt zich in de machinezaal in het niet-
Museum, het belangrijkste museum over de Eerste Wereld
nucleaire gedeelte van de centrale. De uitschakeling van de
oorlog in Vlaanderen. U maakt er op een interactieve
reactor gebeurde op een volledig veilige manier, zoals voor-
manier kennis met het historische verhaal van de Eerste
zien in de veiligheidsprocedures. Deze gebeurtenis had geen
Wereldoorlog in de West-Vlaamse frontstreek. Het museum
enkele invloed op het welzijn en de gezondheid van de mede
en haar partners willen de klemtoon leggen op een
werkers, omwonenden en omgeving, noch op de veilige
universele en eigentijdse vredesboodschap.
werking van de installaties. Het Federaal Agentschap voor
Jaarlijks ontvangt het museum gemiddeld 210 000 bezoe-
Nucleaire Controle (FANC) werd op de hoogte gebracht en
kers. Ook u kan een bezoek brengen: win gratis tickets voor
deed ter plaatse de nodige vaststellingen. Na analyse bleek dat
twee personen.
het incident zich had voorgedaan bij de leeglaatafsluiter van de
Stuur naam en adres naar
[email protected]
smeerolietank die openstond, waarschijnlijk door een bewuste
(vermeld ‘In Flanders Fields’ in het onderwerp) of
manuele handeling. 65 000 liter smeerolie is weggevloeid in
schrijf naar: Infocenter Kerncentrale Doel, Haven 1800,
een opvangbassin onder de machinezaal van Doel 4. Daardoor
Scheldemolenstraat, 9130 Beveren-Doel.
is de turbine vastgelopen.
Misschien bent u wel een van de vijftien gelukkige winnaars. Doelbewust september 2014
5
“
COLLEGA IN DE KIJKER
Noodplan is een boeiende materie
”
Christophe werkt als adviseur Nucleaire Veiligheid voor onze kerncentrale. Zijn hoofdtaak is noodplancoördinatie voor de ganse site. Maar wat doet een noodplancoördinator precies? We vroegen het hem zelf.
Wat houdt de functie van noodplancoördinator in?
“Als noodplancoördinator ben ik verantwoordelijk voor het interne noodplan van de kerncentrale. Dit houdt in dat ik zorg voor het plan zelf, de organisatie, de taken van het betrokken
personeel (onder andere de wachtrolleden), de uitrustingen, de infrastructuur en alle nodige documenten en procedures. Met de medewerkers van Stralingsbescherming, Bewaking, Scheikunde… spreek ik af welke noodplantaken zij moeten vervullen. Met ‘infrastructuur’ bedoel ik alle locaties die belangrijk zijn voor het noodplan, zoals de noodplankamer, het OTSC (On Site Technical Support Center) en de verzamellokalen. Belangrijke nooduitrustingen zijn bijvoorbeeld het dispersiemodel (een computermodel dat eventuele lozingen naar de omgeving berekent), de ventilatiesystemen en allerlei redundante communicatiemiddelen (telefoons, interfoniesysteem…). Ik moet ervoor zorgen dat elk toestel werkt en onderhouden wordt.”
Zijn jullie met een groot team? “Ik behoor tot het departement Care en werk voor de afdeling Nucleaire Veiligheid/Noodplan, onder leiding van Els Thoelen. Ons team bestaat uit vijf andere collega-adviseurs Nucleaire Veiligheid. Ieder van hen ontfermt zich over zijn entiteit (Doel 1-2, Doel 3, Doel 4 en de WAB Christophe Ongena 31 jaar • Woont in Hoboken • Gehuwd met Angelica • Hebben samen
(Water- en Afvalbehandeling)). Ik hou me bezig met het noodplan dat de ganse site behelst. Tot ons team behoort ook de dienst QC2 (Kwaliteitscontrole). Deze collega’s voeren audits uit op de ganse site.”
sinds 27 mei een zoontje, Arthur • Werkt zes jaar in de kerncentrale Doelbewust september 2014
6
Doelbewust september 2014
7
Hoe ziet jouw werkdag eruit? “Ik heb niet echt een vaste indeling. Elke dag is anders. Ik ben vaak met noodplanprojecten bezig. Ik start meestal iets later, maar werk dan later door en stop wanneer ik tevreden ben. In de vakantieperiode staan er geen opleidingen en noodplanoefeningen op het programma. Anderzijds zijn er steeds projecten lopende en kijk ik de status van de uitrustingen na.”
Hoeveel noodplanoefeningen vinden er plaats op de site? “Op elke reactorentiteit moeten we minstens één keer per jaar een nucleair ongeval inoefenen. Er zijn vier groepen, dus vier oefeningen. Daarnaast oefenen we jaarlijks een keer met de politie en een keer met de externe brandweer en er zijn noodplanoefeningen rond specifieke onderwerpen. We willen dat elk wachtrollid minstens één keer per jaar deelneemt aan een noodplanoefening. Dat betekent dat we minimaal vijf oefeningen organiseren. In de praktijk zijn dat er zes of zeven.”
Stellen jullie een draaiboek op voor een noodplanoefening? “Een goed scenario is cruciaal om een interessante noodplanoefening te kunnen organiseren. Ik maak dat niet altijd zelf op. De nucleaire ongevallenscenario’s stel ik samen met de hulp van de instructeurs van het Opleidingscentrum. Voor de oefening met de politie doe ik steeds beroep op de collega’s van de Bewaking en de oefening met de externe brandweer gebeurt steeds in samenwerking met de collega’s van Brandveiligheid. Het principe is dat de specialisten het scenario maken voor de deelnemers. Zo kunnen we ervoor zorgen dat de scenario’s uitdagend genoeg zijn.”
Wat heb je gestudeerd? “Ik studeerde burgerlijk ingenieur mechanica aan de KU Leuven. In kerncentrale Doel zelf behaalde ik de bedrijfslicentie voor Doel 1-2. Zo kreeg ik een diepgaande kennis over de reactorentiteit Doel 1-2 en over de werking van een kerncentrale. Nadien kwam het stuk noodplan om de hoek kijken. Boeiend om je daarin te verdiepen.”
Wat doe je in je vrije tijd? “Mijn vrouw en ik houden van reizen naar verre oorden. De laatste jaren trokken we rond met de rugzak doorheen o.a. Indonesië, Japan, Cambodja, Vietnam, Bolivië, Argentinië en de Himalaya. De grootste verdienste gaat naar mijn vrouw, want zij zoekt en stippelt alles uit. Deze uitdagende vakanties moeten nu even de kast in, want sinds 27 mei is ons gezinnetje uitgebreid met Arthur. Zo gauw hij groot genoeg is, trekken we met hem de wereld rond!” Doelbewust september 2014
8
Doelbewust september 2014
9
Braambessenconfituur
NATUUR IN EN OM DE KERNCENTRALE
Nodig: 1 kilo braambessen, 1 kilo geleisuiker, een grote kookpot en confituurpotten.
Natuur om van te smullen
Hoe gaat u te werk? Was de vruchten en ontdoe ze van hun steeltjes. Doe de vruchten in een pot en laat ze opkoken. Indien u gelei wil, pers de vruchten dan door een zeefdoek of door een fijne zeef vooraleer ze een tweede keer te koken met de suiker. Maak ondertussen de potjes steriel door ze nat te maken met kokend water (niet afdrogen). Wanneer de
De herfst staat voor de deur. Bomen ver
smaak van de natuur te (her)ontdekken.
augustus tot in oktober. Let er wel op dat
confituur voldoende is ingedikt, kan u die in
wisselen hun groene jasje voor een prach
Voor velen van ons volstaat het om even
u enkel de zwarte bessen plukt en vergeet
de bokaaltjes gieten. Dat doet u wanneer
tige mantel in geel, oranje, bruin of rood.
te denken aan de kindertijd. Misschien
niet dat de doornen gemeen kunnen
de confituur nog kookt, dus opgepast.
De herfst is ook het seizoen bij uitstek om
was het verzamelen van braambessen,
prikken.
Bedenk dat dit kokende mengsel warmer
op zoek te gaan naar eetbare wilde plan
vlier(bloesems) of hazelnoten ook bij u wel
ten. En dat deden we, in de buurt van de
een vast jaarlijks ritueel? In deze tijd van het
De tamme kastanje
de potjes en keer ze even om waardoor het
kerncentrale.
jaar kunnen we niet om deze vruchten heen.
Een ander gezond en lekker product is de
restje lucht in de pot door de hete confituur
Ze zijn gratis en oogst u ze niet, dan gaan
tamme kastanje. De tamme kastanje is niet
gaat en zo ook steriel wordt.
Zowel lifestylebladen als tv scheren er
veel ervan toch verloren. Vogels krijgen ze
dezelfde vrucht als de veel voorkomende
tegenwoordig hoge toppen mee. En wie
nooit tijdig op. Daarvoor is de natuur nu veel
paardenkastanje. Het verschil is duidelijk te
het nog niet doorhad… Koken is hot! Neem
te vrijgevig.
zien aan de stekels van de bolster. Staan de
daarbij de aanhoudende trend naar meer
is dan kokend water! Schroef het deksel op
lange naaldvormige stekels zij aan zij tegen
groen en het dichter bij de natuur komen en
Braambessen
elkaar, dan is het een tamme kastanje. Is er
u heeft een ideaal recept.Tuinieren en koken
Eén van de vruchten die u nu overvloedig
vrije ruimte tussen de op doornen lijkende
met groenten uit eigen tuin, bijen kweken
kan plukken, is de braambes. Bramen zijn
stekels, dan heb je te maken met een paar-
in de stad… Ook topchefs spelen in op
echte woekeraars die overal groeien: langs
denkastanje. Tamme kastanjes eindigen on-
deze trend. Denk maar aan de Westhoekse
bosranden, in parken en op allerhande ver-
deraan in een puntje of ‘pluimpje’, terwijl de
Kobe Desramaults, die er een statement
wilderde plekken. Braambessen plukken
paardenkastanje overal rond is. De vruchten
van maakt om te koken met planten die
doet u best waar niet te veel verkeer langs-
zijn rijp in het najaar en u vindt ze dan, deels
door velen als onkruid worden bestempeld.
komt. De vruchten kunnen namelijk ver-
nog in de bolster, onder de boom. Rauw zijn
Hij haalt zijn ingrediënten vaak gewoon uit
vuilde stoffen op zich dragen. Pluk ook geen
ze niet erg lekker, maar gekookt of gepoft
het bos of de wegberm. En hij kreeg er
bramen op plaatsen waar net landbouwge-
hebben ze een heerlijke zachte smaak. U
een Michelinster voor! We moeten immers
wassen werden gesproeid, omwille van
moet wel eerst de schil inkerven, anders
niet zo heel ver op zoek gaan om de echte
dezelfde reden. Oogsten kan u vanaf half
ploffen ze uit elkaar!
Doelbewust september 2014
10
Doelbewust september 2014
11
Vlierbessensiroop
Vlier De vlier is een snelgroeiende heester die bloeit in juni met kleine, roomwitte geurende bloemen. Van de bloemen kan een heer-
Nodig: vlierbessen en suiker.
lijke siroop worden gemaakt. In september
Velouté van tamme kastanjes en parmezaan
Hoe gaat u te werk?
is het de beurt aan de bessen. Hele trossen
Was en kook de vlierbessen ongeveer tien
hangen er aan een struik en vogels zijn
minuten. Haal door een zeef en voeg suiker
er verzot op. Wanneer de bessen rijp zijn,
toe (ongeveer 100 gram per 100 gram
gaat de tros hangen en krijgen ze een pur-
bessen). Laat opnieuw inkoken. Als extra
perzwarte kleur. Rauw zijn vlierbessen niet
smaakmaker kan u eventueel wat citroen of
eetbaar, maar verwerkt tot sap, gelei, con-
kruidnagel laten meekoken.
fituur of zelfs wijn zijn ze heerlijk. Of maak
Handige tip om onrijpe bessen van rijpe te
er siroop van zoals vroeger. U kan de siroop
scheiden. Neem een emmer en doe alle bessen erin. Overgiet met water. De onrijpe bessen komen bovendrijven en kan u er eenvoudig uitscheppen. De rijpe bessen zakken naar de bodem en zijn klaar om te gebruiken.
Koekjes met beukennoten en chocolade
gewoon met een lepel drinken of gebruiken in yoghurt of bij vanille-ijs bijvoorbeeld.
Beukennootjes In de meeste bossen en parken staan altijd wel enkele fiere beuken te schitteren. De nootjes die ze produceren worden erg ge-
Nodig: 100 gram gehakte beukennootjes,
smaakt door eekhoorns of houtduiven. Maar
75 gram pure chocolade, 225 gram bloem,
wist u dat ze ook eetbaar zijn voor de mens?
Nodig: 300 gram tamme kastanjes, 200 gram
75 gram suiker, 1 eetlepel honing, zout,
Je moet er wel wat moeite voor doen, want
parmezaan, 20 centiliter room en gehakte
150 gram boter.
het pellen van de kleine nootjes is een heuse opdracht.
peterselie. Hoe gaat u te werk?
De beukennootjes laten zich verwerken in
Hoe gaat u te werk?
Hak de beukennootjes en de chocolade fijn.
tal van doordeweekse gerechten en kunnen
Ontdoe de kastanjes van hun schil en laat
Roer de noten, de suiker, de chocolade en
dienen als vervanging van bijvoorbeeld pijn-
ze koken in water tot ze ongeveer gaar
de bloem samen met het zout door elkaar
boompitten of okkernoten. Zoals met alle
zijn. Giet het water af en zet de kastanjes
in een kom. Voeg de boter toe in kleine
goede dingen in het leven: geniet, maar ken
opnieuw op het vuur. Laat ze verder door-
stukjes en meng tot een samenhangend
mate. In grote
koken tot ze ongeveer moes zijn geworden.
deeg. Laat rusten in de koelkast (ongeveer
hoeveel-
In een andere pot verwarmt u de room en
30 minuten). Rol het deeg uit en steek er de
heden
de kaas zonder deze te laten koken. Daarna
gewenste figuurtjes uit.
zijn de
voegt u er de kastanjemoes bij. Goed door-
Leg de koekjes op een ingevette bakplaat
vruchten
roeren en afwerken met kleine stukjes par-
en bak in een voorverwarmde oven van
immers
mezaan en wat gehakte peterselie.
175 graden gedurende 20 minuten.
giftig.
Doelbewust september 2014
12
Doelbewust september 2014
13
VEILIGHEIDSRUBRIEK
Algemeen Merk: Mercedes-Benz
￭￭
automatische sneeuwkettingen
Gewicht: 32 ton
￭￭
wegdekkoeling bij langdurige interventies
￭￭
Bouwjaar: 2013
￭￭
￭￭
Vermogen: 598 pk
drie geprogrammeerde besturingen met ingebouwde veiligheden op maat
￭￭
￭￭
Aantal versnellingen: 16
2,5 kilometer waterslang (op aparte wagen)
￭￭
extra lichtmasten en verlichting rondom het voertuig
￭￭
ledverlichting die vanop afstand de water- en schuimtankinhoud toont
￭￭
sproeisysteem voor reinigen van wegdek
￭￭ ￭￭
Een unieke brandweerwagen Naar aanleiding van het nucleaire incident
Eén ervan was de aankoop van een unieke
in Fukushima werden alle nucleaire instal
brandweerwagen voor de kerncentrale
laties
Extra’s
4
aan
weerstands
van Doel. Kijk even mee over de schouder
tot
bijkomende
van onze brandweermannen en ontdek de
￭￭
aan elke zijde van de wagen
investeringen op de nucleaire sites (zie
technische hoogstandjes van hun nieuwe
￭￭
ook pagina 24).
all-in-one voertuig.
voor koppeling met brandweerslangen met spuitmonden tot 12 bar
onderworpen
testen.
Dit
leidde
￭￭
1 Bedieningspaneel ￭￭
digitaal en volledig geautomatiseerd
￭￭
extra bedieningspaneel in cockpit
￭￭
￭￭ ￭￭
Drie aansluitingen
Bergplaats voor twee hydraulisch vlottende dompelpompen
￭￭
ingezet bij overstromingen, voor het leegpompen van ondergelopen ruimtes of het oppompen van voedingswater voor de brandweerwagen
￭￭
zuigcapaciteit per pomp: 6 000 liter/minuut
voornamelijk voor brandbestrijding in gebouwen
draagbaar paneel voor werking vanop afstand
2
5
Vier lagedruk aansluitingen met schuimtoevoerregelaars
6 Interne reservoirs ￭￭
10 000 liter water en 2 000 liter schuim
￭￭
bijkomende schuimcapaciteit, aangezogen uit mobiele schuimtank: 30 000 liter
7 Hogedrukhaspel
3
doorsnede: 150 mm
￭￭
90 meter slang, aan elke zijde van de wagen
aansluiting mogelijk op externe hydraulische pompen of op hydrantennetwerk op site
￭￭
gekoppeld aan intern waterreservoir
￭￭
gebruikt op plaatsen waar geen hydranten zijn, zoals bij brand op een parking
3
6
1 4
60 meter slang
￭￭
gekoppeld aan hydraulische pompen
￭￭
capaciteit: 6 000 liter/minuut
￭￭
bereikbare hoogte: tot 30 meter
7
9
8 8 Bergruimte voor extra brandweerslangen
2 5
9 Bergruimte voor klein materiaal ￭￭
© fotograaf: Mario Maes Doelbewust september 2014
14
verlichting, schuimlansen, driewegsystemen, overdrukventilator... Doelbewust september 2014
15
10 Op dak: 7 meter lange blusarm met blusmonitor ￭￭
spuitafstand: ￭￭
￭￭
Met speciale dank aan: v.l.n.r. Michael Verstockt, Benjamin Staessens, Steve Firlefyn en hun collega’s van het brandweerteam.
Zwarte brandweerpakken
opgericht en onder volle druk: tot 85 meter (hoogte reactorgebouw: 65 meter)
￭￭
standaardpakken
￭￭
hittewerend
tot 100 meter vooruit
￭￭
brandbestendig
￭￭
waterafstotend
￭￭
kan ingezet worden na een vliegtuigcrash, bij grote kerosinebrand
￭￭
vermogen: 13 000 liter/minuut bij een druk van 13 bar
￭￭
kan zowel water als mengeling water/schuim aan, in gebonden of sproeistraal
Beige brandweerpak ￭￭
nieuw pak
zelfde kenmerken als de zwarte, maar…
10
￭￭
lichter, ventileert beter, meer waterafstotend
￭￭
beschikt over intern harnas, wat het dragen van persluchtflessen vergemakkelijkt
￭￭
heeft verstevigde knielappen en ergonomische schouderstukken
explosievrije lamp
12 11 11
Op voorbumper: draaibare blusmonitor
￭￭
capaciteit: 3 000 liter/minuut bij een druk van 10 bar
￭￭
bedienbaar vanuit de cabine
￭￭
kan water of een mengeling water/schuim al rijdend spuiten
￭￭
als eerste ingezet bij kerosinebranden op de grond
￭￭
spuitafstand: 50 meter ￭￭
12 In cabine: quick attack knop ￭￭ ￭￭
met één druk op de knop wordt de wagen in volledige gereedheid gezet en alle functionaliteiten automatisch opgestart Doelbewust september 2014
16
warmtebeeldcamera
cutter edge hulpverleningszaag met diamanten zaagblad snijdt moeiteloos door glas, beton, metaal… maar niet door hout
￭￭
registreert stijgende temperaturen
￭￭
spoort brandhaarden of hittepunten op
￭￭
kan ingezet worden om mensen te lokaliseren
warmtebeeldcamera
meettoestel ￭￭
￭￭
registreert stijgende temperaturen
registreert automatisch hoeveelheid zuurstof, aanwezige gassen, explosiegevaar…
￭￭
￭￭
spoort brandhaarden of hittepunten op
spoort scheikundige stoffen op
￭￭
kan ingezet worden om mensen te lokaliseren
specifieke gsm ￭￭
in direct contact met brandweer van Beveren
Doelbewust september 2014
17
AGENDA
Vierde Dag van de Trage Weg in Beveren Trage wegen zijn paden of wegen, bestemd voor niet-gemotoriseerd verkeer. De vierde ‘Dag van de Trage Weg’ wordt gevierd met – hoe
Streekagenda
kan het ook anders? – een wandeling. Er zijn drie routes (13, 9 en 4 kilometer). De start is in Hof Ter Saksen aan de gebouwen van de Groendienst. Onderweg is er een kleine versnapering voorzien. Wanneer?
zaterdag 18 oktober, starten kan tussen 9 en 14 uur
Waar?
Hof ter Saksen, Haasdonkbaan 101, Beveren-Waas
Prijs? gratis
City Golf Beveren
Info? www.tragewegen.be/dtw
Zin om op een ludieke manier Beveren te ontdekken? Kom dan een dagje City Golfen. Ervaring noch kennis is vereist en om eerlijk te zijn, volgens de organisatoren is het des te leuker als u niet kan
Speelgoedbeurs
golfen. U hoeft ook geen ballen in een hole te slaan zoals bij de
Waarom nieuw speelgoed kopen als tweedehands even leuk én
echte golfsport. Op het programma staan wel een mooie wandeling
goedkoper is? Daarom organiseert de Gezinsbond opnieuw een
met veel bezienswaardigheden en het doel om onze targets te raken
speelgoedbeurs in de aanloop naar Sinterklaas. U kan er voor weinig
in zo min mogelijk slagen. Wie dat het beste kan, mag zich de winnaar
geld computerspelletjes, dvd's, puzzels, leesboeken, speelkeuken-
noemen. Wanneer?
heel het jaar mogelijk, alle dagen van de week, van ’s morgens tot ‘s avonds Waar? Beveren-Waas, vooral op groene locaties Voor wie? voor groepen vanaf zes personen, zowel toeristen als inwoners Info? www.city-golf.be
2 x Repair Café!
tjes, fietsen en nog veel meer kopen. Wanneer?
zaterdag 15 november van 13 tot 15 uur
Waar?
Gemeentelijk Technisch Instituut (GTI), Europalaan 1, Beveren-Waas
Prijs? gratis Info? www.gezinsbond-beveren.be
Expo over heksenboter of duivelskak
Goed nieuws! Dit najaar vinden weer twee Repair Cafés plaats in
Mogen wij u voorstellen: de slijmzwam! Nooit van gehoord? U bent niet
Beveren. Voor wie een Repair Café niet kent: dit is een soort tijde-
de enige. En toch kan u ze zowat overal in de natuur terugvinden. Tijdens
lijk atelier waar bezoekers hun fiets, elektrisch apparaat of andere
deze expo wordt het leven van de slijmzwam van spore tot kruipende
defecte spullen (laten) repareren met de hulp van deskundige vrij-
slijmhoop bangelijk groot voorgesteld. Gebruikt in het onderzoek tegen
willigers. Herstelmateriaal is aanwezig. Daarom is een Repair Café
kanker en inspiratiebron voor vele kunstenaars… De slijmzwam behoort
goed voor het milieu en voor de portemonnee. Trouwens, ook zonder
vanaf nu tot uw parate kennis.
kapotte spullen bent u welkom. Wanneer?
zaterdag 27 september en 29 november, telkens van 13 tot 17 uur Waar? Ibogem, Schaarbeekstraat 27, Beveren-Waas Prijs? gratis Info? www.vormingplus.be/waas-en-dender Doelbewust september 2014
18
Wanneer?
van 5 tot 26 oktober, van maandag tot vrijdag van 13.30 tot 16.30 uur, zondag van 14 tot 18 uur
Waar?
Hof ter Saksen, Haasdonkbaan 101, Beveren-Waas
Info?
www.beveren.be Doelbewust september 2014
19
STREEKGEBONDEN
Het verleden in een website Boeit het u om te weten hoe het leven hier ooit was? Benieuwd hoe uw straat er vroeger uitzag? Op zoek naar foto’s van familieleden van generaties geleden? Of hebt u op zolder zelf foto’s die anderen wel eens zouden kunnen interesseren? Dan is Erfgoedbank Waasland echt iets voor u! Doelbewust sprak met Bart Ooghe, die de werking van de erfgoedbank coördineert.
Wat doet Erfgoedbank Waasland? “Op de website Erfgoedbank Waasland kan u snuisteren in bijna 25 000 oude foto’s en postkaarten, archiefdocumenten, affiches, kaarten, voorwerpen, interviews… die het verleden van het Waasland tot leven brengen. U kan ook zoeken in bijna dertienduizend gedigitaliseerde Wase kranten uit de 19de en de 20ste eeuw of een kijkje nemen in digitale thematentoonstellingen. Via de website kunnen bezoekers zelf informatie toevoegen aan de stukken en reacties achterlaten. Al dit materiaal wordt op de website geplaatst door de partners van de bank, onder meer heemkundige verenigingen, archieven, musea, scholen en privépersonen. Uiteraard is dit maar het topje van de ‘erfgoedijsberg’, maar voor veel bezoekers is het een eerste kennismaking met het rijke verleden van het Waasland. Vaak is het een belangrijke stap in de zoektocht naar concrete informatie. Voor de erfgoedbankpartners kan het dan weer een manier zijn om hun eigen collectie gemakkelijker digitaal te beheren.” Doelbewust september 2014
20
Doelbewust september 2014
21
Doelbewust vroeg Bart naar drie voor hem bijzondere stukken van de erfgoedbank.
Wat is de ambitie van Erfgoedbank Waasland? Wat is al bereikt? “De erfgoedbank wil vooral zoveel mogelijk erfgoed uit de regio zichtbaar en vindbaar maken. Voor buitenstaanders is het vaak moeilijk om te weten waar ze oude stukken kunnen terugvinden. Veel interessant erfgoed is bovendien niet zomaar toegankelijk. Denk aan verenigin“Ik heb een zwak voor afbeeldingen
gen zonder leeszaal of oude foto’s die mensen thuis bewaren. Door een gedeelte van die col-
van oude interieurs, omdat die zo
lecties online aan te bieden, vinden mensen gemakkelijker wat ze zoeken of komen ze sneller
moeilijk te vinden zijn. Daarom zijn
in contact met de juiste erfgoedspeler.
foto’s als die van Huis Janssens of
Intussen staan er al bijna 25 000 items online en dat aantal blijft groeien. Met bijna vierdui-
Kasteel Ter Gaver mij heel genegen.
zend bezoekers per maand hebben we als ‘erfgoedwebsite’ zeker niet te klagen. Privéperso-
Ze dienen meteen als toets voor
nen laten ook steeds vaker stukken toevoegen: van het huwelijksboekje van de overgroot-
mijn eigen interieur. Ik kan er wel
ouders tot volledige fotocollecties. Samen zijn ze al goed voor meer dan tweeduizend oude
blijven naar kijken en ga voortdu-
stukken die anders onzichtbaar zouden gebleven zijn. Dit alles bewijst voor ons duidelijk het
rend op zoek naar details. Zo wordt
belang van de website.”
de foto geen momentopname
Wat is de rol van de Erfgoedcel?
meer, maar een heel verhaal.”
“De Erfgoedcel Waasland beheert de database waarin alle stukken zitten en onderhoudt de “De menukaart voor de opening van het stadhuis in Sint-Niklaas in 1878 geeft niet alleen een zicht op de grandioze buffetten van destijds (er komen maar liefst 25 gerechten op tafel, met 12 aangepaste wijnen), maar ook een letterlijk bewijs dat het verleden allesbehalve grijs en saai was.” “De persoonsfiches van Joodse vluchtelingen in 1939, waarvan er op de Erfgoedbank één te zien is, zijn op een heel andere manier bijzonder. Ze tonen aan dat erfgoed niet per se ‘leuk’ moet zijn, iets wat we te midden van de nostalgie naar de jaren 60 wel eens durven vergeten. Ons verleden heeft ook donkere kanten, waar we niet blind voor mogen zijn. Stilstaan bij het verleden met de blik op de Doelbewust september 2014
22
website. Ze ondersteunt de partners bij het digitaliseren, het aanmaken van thematentoonstellingen, de communicatie met de pers en nog veel meer. De erfgoedcel zorgt zelf ook voor de invoer en de beschrijving van stukken uit privécollecties. En, niet onbelangrijk: de erfgoedcel betaalt de volledige opslag- en onderhoudskosten, zodat het systeem voor de partners gratis kan blijven. De partners kiezen zelf wat ze online willen brengen en alle stukken blijven uiteraard ook in hun eigen collectie zitten. Soms denkt men dat de erfgoedcel zelf de fysieke collecties beheert, maar dat is dus zeker niet het geval.”
Waarom trekt erfgoed je zo aan? “Ik ben gepassioneerd door alles wat het leven in vroegere tijden tastbaar maakt: antiek, oude gebruiksvoorwerpen, oude foto’s en documenten. Daarom studeerde ik geschiedenis en archeologie. Thuis trek ik die passie trouwens volledig door: mijn huis is ingericht in de stijl van de 19de eeuw, als er bezoek komt, verschijnen er historische gerechten op tafel en mijn dagelijkse serviezen en bestek zijn minstens een eeuw oud. Dus ja, erfgoed is iets erg persoonlijks voor mij.” www.waaserfgoed.be
toekomst is net cruciaal in erfgoedwerk.” Doelbewust september 2014
23
INTERVIEW
Investeren in ultieme hulpmiddelen Naar aanleiding van het nucleaire incident in Fukushima (Japan) legde Europa alle uitbaters van nucleaire installaties de weerstands- of stresstesten op. Dit om de veiligheid van de installaties in extreme situaties te evalueren. In België sprak men van het project BEST (Belgian Stress Tests). Dit gaf aanleiding tot extra maatregelen om onze centrales nog beter te beschermen tegen onverwachte natuurrampen. Luc Franckaert is BEST-projectleider in Doel en meteen ook de best geplaatste persoon om ons op de hoogte te brengen van alle extra maatregelen die Doel genomen heeft.
Luc, ter herinnering: wat is er juist gebeurd in Fukushima? “Op 11 maart 2011 vond op zo’n 130 kilometer van de Japanse kust een beving in zee plaats met een kracht van 9 op de schaal van Richter. De daaropvolgende tsunami richtte enorm veel schade aan. De drie reactoren in werking van de kerncentrale in Fukushima (Daiichi) werden binnen enkele seconden na het begin van de aardbeving automatisch uitgeschakeld. Omdat het gewone elektriciteitsnet beschadigd was, moesten de koelpompen draaien op stroom van een noodstroomvoeding. Maar… de aardbeving werd gevolgd door een vloedgolf. De site werd overstroomd en dat maakte de noodstroomvoeding onbruikbaar. Met alle gevolgen van dien… De maatregelen om de kerncentrale te beschermen tegen een aardbeving hadden goed gefunctioneerd, maar de site was niet bestand tegen de immense vloedgolf van waarschijnlijk meer dan 14 meter hoog.”
Doelbewust september 2014
25
Wat hielden de daaropvolgende weerstandstesten in?
die belangrijke veiligheidsuitrustingen herber-
“De Europese Commissie legde ze op aan alle Europese nucleaire uitbaters. Zij moesten on-
gen, afsluiten met mobiele schotten die het
derzoeken in hoeverre hun installaties bestand waren tegen natuurfenomenen, zoals aardbevin-
water buiten houden. Bovendien is onze site
gen, wateroverlast en tornado’s. Ook moest bepaald worden welke middelen ingezet konden
sinds april de trotse eigenaar van een unieke
worden bij een totaal verlies van alle elektrische voedingen (het externe elektriciteitsnet en alle
brandweerwagen (zie pagina 14). Die kan niet
interne dieselgeneratoren) en bij een totaal verlies van koelwater (de Schelde en de kunstmatig
alleen branden blussen, maar beschikt ook
aangelegde koelvijvers).”
over dompelpompen die bij wateroverlast 10 000 liter per minuut kunnen wegpompen.”
Kwamen de installaties van Doel er goed uit? extreme omstandigheden. Dit onder meer dankzij het ontwerp van de centrales dat voorziet
En dat voertuig zetten jullie ook in in geval van brand…
in redundante (dubbele, back-up) en diverse uitrustingen. Zo beschikken we onder andere over
“Dat lijkt me logisch. De moeilijkste en ex-
noodsystemen, ondergebracht in bunkers en dus beschermd tegen externe impact.”
treemste situatie zou zich voordoen wanneer
“Het FANC concludeerde dat onze nucleaire centrales robuust zijn en kunnen weerstaan aan
een vliegtuig neerstort op een reactorge-
Betekent dit dat jullie geen acties moesten uitvoeren in het kader van de weerstandstesten?
bouw en er een kerosinebrand ontstaat.
“Als uitbater hanteren we de ‘defence in depth’-gedachte, waarbij we verschillende barrières
weerwagen deze brand blussen met een
voorzien voor het behoud van de essentiële veiligheidsfuncties. Verbetering is dus altijd moge-
mengeling van water en schuim. Via een
lijk. Daarom hebben we in overleg met het FANC (Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle)
boomconstructie op het dak van de wagen
verbeteringsacties gedefinieerd.”
kan een waterkanon branden tot op een
Met zijn grote bluscapaciteit kan onze brand-
hoogte van meer dan 65 meter bestrijden,
Welke extra maatregelen namen jullie in geval van een zware aardbeving?
de hoogte van het reactorgebouw.”
“Bij het ontwerp van onze installaties werd rekening gehouden met het mogelijk plaatsvinden van aardbevingen. Door de ingebouwde ontwerpmarges en de verbeteringen die we ondertus-
Welke extra hulpmiddelen zetten jullie in wanneer alle koelcapaciteit wegvalt?
sen hebben aangebracht, zijn onze installaties bestand tegen een aardbeving krachtiger dan 6,5
“Het koelen van de reactor en de gebruikte splijtstof in de dokken is van primordiaal belang.
op de schaal van Richter. Zo hebben we sommige uitrustingen en leidingen extra ondersteund,
In normale omstandigheden zorgen vaste pompen ervoor dat water naar het koelsysteem
verankerd of verstevigd.”
van de reactor wordt gepompt. Om die te laten draaien, is elektriciteit nodig. Wanneer het externe elektriciteitsnet en onze veiligheidsdiesels niet beschikbaar zijn, schakelen we
Hoe weerstaat de site van Doel aan een extreme overstroming van de Schelde?
mobiele pompen met een eigen dieselmotor in.
“Het gemiddelde hoogtij van de Schelde bedraagt ongeveer 5 meter ten opzichte van een
Onze splijtstofdokken kunnen we in geval van nood koelen met water uit de kunstmatig
bepaald referentiepunt. De hoogste waterstand ooit gemeten – in 1953 – was 8,1 meter.
aangelegde vijvers bijvoorbeeld. Via mobiele pompen en brandweerslangen kan het naar de
De site ligt op een hoogte van 9 meter en is beschermd door een Scheldedijk van meer dan
dokken geleid worden.
11 meter hoog. Om de dijken kant Schelde extra te beschermen tegen erosie, hebben we ze in
Al deze acties vergen aanpassingen aan de installaties, zoals het voorzien van speciale aan-
de loop van 2011-2012 versterkt.
sluitpunten en stijgleidingen.
Aan de hand van een rekenmodel hebben we gesimuleerd dat de dijk breekt en de site over-
In geval er zich een noodsituatie voordoet, zijn ook bepaalde afsluiters, pompen en metingen
stroomd wordt. De hoogste waterstand die we dan op bepaalde plaatsen op de site berei-
prioritair om de veiligheid te verzekeren. Om hun werking te garanderen, legden we extra
ken, bedraagt zo’n 60 centimeter. Op basis van deze bevindingen zorgden we ervoor dat onze
interne elektriciteitsnetwerken aan die via een kabelaansluiting kunnen gevoed worden door
veiligheidsuitrustingen extra beschermd worden. Zo kunnen we de ingangen van de gebouwen
mobiele dieselgeneratoren.
Doelbewust september 2014
26
Doelbewust september 2014
27
Momenteel huren we een deel van het materiaal, maar op het einde van het jaar wordt het grootste deel van onze eigen mobiele middelen geleverd op de site.”
Kruiswoordraadsel
Waar stockeren jullie al die noodmiddelen? “Deze zomer namen we het Gebouw Ultieme Middelen (GUM) in gebruik. Deze robuuste hangar van 60 bij 25 meter staat op de site en is uiteraard beschermd tegen aardbevingen en overstromingen. Het gebouw staat op palen, op voldoende hoogte en heeft een solide metalen bovenbouw. Mobiele pompen, dieselgroepen, brandweermateriaal en -wagen, tankwagen om fuel uit de vaste tanks te halen en te verdelen over mobiele middelen en ander interventiemateriaal worden er in alle veiligheid gestockeerd.”
In geval van nood moeten jullie heel wat acties ontplooien op de site, en dat op korte tijd. Hoe denken jullie dat klaar te spelen? “Eén van de uitgangspunten van de stresstesten is dat de middelen aanwezig zijn op de site en ingezet moeten kunnen worden door de eigen medewerkers die op dat moment op de site aanwezig zijn. Is dat ’s nachts, dan is de bezetting minimaal en zullen we beroep doen op shiftmedewerkers en de interne brandweerploeg. Om de acties snel te kunnen laten verlopen, is het GUM snel bereikbaar, want op de site gevestigd. In het GUM beschikken we over voertuigen die de ultieme hulpmiddelen naar hun plaats van inzet kunnen brengen.
Vul hier de oplossing van de lezerspuzzel in: Delfstof
We stelden al heel wat specifieke procedures en werkwijzen op en leidden medewerkers op om op een correcte manier de middelen in dienst te nemen.”
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Horizontaal
Verticaal
1. Plan dat in werking treedt in geval van noodsituatie
1. Voornaam van een redactrice van Doelbewust – uitroep
2. Meisjesnaam
2. Voorzetsel – aperitiefhapje
3. Naam van een club uit ‘Suske en Wiske’
3. Zintuig – stad in West-Vlaanderen
Wanneer de nooddiesels gekoppeld zijn, zal een deel van de verlichting op de site opnieuw
4. Persoonlijk voornaamwoord – Republiek Turkije – vreselijk
4. Dokter – populair vervoermiddel op onze kerncentrale
werken.”
5. Voorzetsel – atomair deeltje
5. Schilderachtig, liefelijk
6. En andere – veelvoorkomende academische titel bij onze medewerkers – persoonlijk voornaamwoord
6. Hij verkoopt langs de straat, hij … – Institute for European Studies
om een zwaar incident op alle eenheden tegelijkertijd te kunnen beheersen. Dat betekent
7. Winters voertuig – stukje
onder meer een uitbreiding van de brandweerploeg en van de wachtrollen. Tijdens onze nood-
8. Gebeurtenis die tot de splijting van een uraniumkern leidt
8. Vruchten die nu overvloedig te vinden zijn – huis van ijs
Ook in het donker…? “Wanneer alle elektrische voeding is uitgevallen, is er natuurlijk geen licht op de site. Daarom vervingen we onze noodverlichting door ledverlichting met een zwaardere batterij en een grotere autonomie. Op plaatsen waar ultieme hulpmiddelen moeten ingezet worden, voorzien we extra noodverlichting. Bovendien beschikken we over verlichtingstorens met eigen batterijvoeding.
Kerncentrale Doel is dus goed voorbereid op extreme situaties? “Nucleaire veiligheid is onze hoogste prioriteit. Daarom hebben we ervoor gezorgd dat we beschikken over specifieke ultieme hulpmiddelen. We pasten onze noodplanorganisatie aan
planoefeningen oefenen we in wat we moeten doen in geval van nood. We bereiden ons zo goed mogelijk voor op extreme situaties die hopelijk nooit voorvallen!” Doelbewust september 2014
28
7. Ontsluiten
9. Uitroep – soort rolschaats
9. Bijbelse stad – zwaar metaal – en dergelijke
10. Sprookjesfiguur – gemene, achterbakse
10. Restanten uit het verleden die zorgvuldig bewaard worden – muzieknoot Doelbewust september 2014 29
Infocenter - ✆ +32 (0)2 510 21 40 -
[email protected] ￭ Ons bezoekerscentrum
is elke weekdag geopend van 8 tot 16 uur – weekends, feestdagen, juli en augustus gesloten.
Morgen zoeken we elektriciteit op de bodeM van de noordzee. werken bij electrabel, dat is werken aan de uitdagingen van vandaag.
￭ Wil u meer weten over de werking van de kerncentrale, veiligheid, straling, radioactief afval…? De kerncentrale van Doel biedt u een gratis documentatiepakket aan.
Ja, ik wil gratis de Milieuverklaring 2014 ontvangen.
Ja, ik wil het gratis algemeen documentatiepakket ontvangen.
Klankbordraad De Klankbordraad werkt mee aan een goede verstandhouding tussen de kerncentrale en haar buurtbewoners. Mensen uit verschillende maatschappelijke sectoren vertegenwoordigen de buurt in deze raad. Contacteer hen gerust met uw vragen of opmerkingen.
￭￭ Dhr. Jan Boogaert Hulst, NL - ✆ + 31 (0)651 58 80 30 ￭￭ Dhr. Ronny De Maeyer Putte-Stabroek - ✆ + 32 (0)3 664 35 29 ￭￭ Dhr. Marc De Pauw Vrasene - ✆ + 32 (0)475 28 58 33 ￭￭ Dhr. Michel De Spiegeleer Doel - ✆ + 32 (0)3 575 82 84 ￭￭ Dhr. Frans Devos Sint-Niklaas - ✆ + 32 (0)477 47 47 26 ￭￭ Dhr. Emiel J.M. Eggermont Hulst, NL - ✆ + 31 (0)114 31 97 07 ￭￭ Dhr. Renaat Michielsen Zwijndrecht - ✆ + 32 (0)3 219 72 19 ￭￭ Dhr. Terje Moe Stabroek - ✆ + 32 (0)485 083 599
￭￭ Dhr. Klaas Rosskamp Ossendrecht, NL ￭￭ Dhr. Guus Scherbeijn Rilland, NL - ✆ + 31 (0)113 55 10 75 ￭￭ Dhr. Rudi Sempels Berendrecht - ✆ + 32 (0)3 569 01 28 ￭￭ Dhr. Sven Van den Berghe Verrebroek - ✆ + 32 (0) 475 40 17 27 ￭￭ Dhr. Marc Van Hecke Stabroek - ✆ + 32 (0)3 664 21 11 ￭￭ Dhr. Tonny Van Loon Brasschaat - ✆ + 32 (0) 337 14 35 ￭￭ Dhr. André Verté Vrasene - ✆ + 32 (0)3 775 05 01 ￭￭ Dhr. Luc Vigoureux Beveren - ✆ + 32 (0)3 755 06 11 Oplossing Doelbewust 87:
Antwoordkaart
KERNSPLIJTING
Stuur ons deze antwoordkaart terug vóór 1 november 2014. Fred Van Daele uit Clinge (NL) had deze oplossing goed en wint een bon ter waarde van 125 euro. Voornaam Naam Straat Postnummer
Nr
Bus
Electrabel doet meer dan alleen energie produceren. Door bij ons te werken krijg je de kans om de uitdagingen van vandaag én die van morgen aan te gaan. Je evolueert mee met een bedrijf dat actief is in gans België, binnen een innovatieve en stimulerende sector. Je krijgt bij ons kansen om te groeien, in een aangename werkomgeving, met een aantrekkelijk salarispakket en extralegale voordelen. Ontdek het zelf en stel al je vragen rechtstreeks aan één van onze collega’s op werkenbijelectrabel.be
Gemeente LinkedIn: Electrabel
Telefoon Graag in een gefrankeerde omslag naar: Infocenter van de kerncentrale van Doel, Haven 1800, Scheldemolenstraat, 9130 Beveren-Doel. Mailen kan ook:
[email protected]. Vergeet niet uw contactgegevens te vermelden.
Facebook: Electrabel Backstage Twitter: @Jobs_Electrabel
Colofon Redactie: Ann Becquaert, Nico De Nijs, Nadine Geeraert, Nadine Van Haute, O2 Eindredactie, opmaak: Ann Becquaert, Nadine Geeraert, O2 Werkten verder mee aan dit nummer: Steve Firlefyn, Luc Franckaert, Christophe Ongena, Bart Ooghe, Jan Trangez Fotografie: Electrabel GDF SUEZ, Mario Maes, O2 Bron info blz. 32 brochure www.nucleairrisico.be ‘Wat te doen bij een nucleair ongeval?’, Ministerie van Binnenlandse Zaken (2011) Oplage: 58 907 Verspreidingsgebied in België: Berendrecht, Beveren, Burcht, De Klinge, Doel, Haasdonk, Hoevenen, Kallo, Kieldrecht, Lillo, Meerdonk, Melsele, Stabroek, Verrebroek, Vrasene, Zandvliet, Zwijndrecht. In Nederland: Clinge, Emmadorp, Hulst, Nieuw-Namen, Ossendrecht, Putte, Reimerswaal, Ter Hole, Zandberg. Verantwoordelijke uitgever: Ann Becquaert Electrabel GDF SUEZ Kerncentrale Doel, Haven 1800 Scheldemolenstraat 9130 Beveren-Doel
De drukpersen werken met inkten op plantaardige basis. Papier- en kartonafval, evenals gebruikte offsetplaten worden gerecupereerd en gerecycleerd.
HOE BESCHERMT U ZICH BIJ EEN NUCLEAIR ONGEVAL? BLIJF BINNEN OF GA NAAR BINNEN. Schuilen in het dichtstbijzijnde gebouw is een eenvoudige, snelle en doeltreffende maatregel om uzelf te beschermen. Blijf binnen tot het alarm officieel wordt opgeheven.
SLUIT RAMEN EN DEUREN. Neem plaats in een centrale ruimte op het gelijkvloers van het gebouw. Verwijder u van vensters, die minder bescherming bieden dan muren.
LUISTER NAAR DE RADIO EN KIJK TV. Voor verdere aanbevelingen en informatie.
TELEFONEER NIET ONNODIG. De overbelasting van het telefoonnetwerk kan de hulpverlening verstoren.
LAAT DE KINDEREN OP SCHOOL. Binnen blijven is ook hun beste bescherming. De leerkrachten volgen dezelfde richtlijnen als u.
