doe mee! Beweeg je dorp, Vlaamse prijs Dorp met toekomst Overzicht, goede voorbeelden en tips

‘‘

Toen ik thuiskwam en de website bezocht van ‘Dorp met toekomst’ was ik enkele minuten ontgoocheld. Het was echter vlug over, wanneer ik terugdacht aan het enthousiasme waarmee wij in de voorbije maanden hebben samengewerkt. De positieve gevolgen van de actie ‘Dorp met toekomst’ betekenen eigenlijk al een overwinning voor ons. Wij en de vele anderen hebben ook gewonnen!

Vlaamse prijs ‘Dorp met toekomst’ Overzicht, goede voorbeelden en tips 2007-2009

‘‘

Daniël Vanmullem, Ettelgem 2007, na de bekendmaking van de eerste eindwinnaar

Beweeg je dorp,

doe mee!

in partnerschap met: een organisatie van:

Inhoudsopgave 1. Voorwoord.......................................................................................................................................5 2. De Vlaamse prijs ‘Dorp met toekomst’ in een notendop....................................................................6 3. Een terugblik van partners en juryleden...........................................................................................11 4. Cijfers en statistieken......................................................................................................................16 5. Dorp met toekomst-tips: it WWORCS!............................................................................................18 6. De drie eindwinnaars......................................................................................................................21 6.1 Het Mysteriespel, Eversel, eindwinnaar 2007..........................................................................21 6.2 Een stoel voor jou, Elewijt, eindwinnaar 2008.........................................................................26 6.3 Dorpsforum Elst, eindwinnaar 2009........................................................................................32 7. Andere inspirerende voorbeelden....................................................................................................37 7.1 Fysiek woonklimaat................................................................................................................37 7.2 Zorg en diensten....................................................................................................................40 7.3 Inkomen en sociale zekerheid.................................................................................................42 7.4 Sociaal klimaat.......................................................................................................................44 7.5 Informatie en betrokkenheid lokaal beleid..............................................................................49 8. Partners ‘Dorp met toekomst’.........................................................................................................50 9. Overzicht 88 ‘Dorpen met toekomst’..............................................................................................52 9.1 2007: 25 projecten.................................................................................................................52 9.2 2008: 29 projecten.................................................................................................................57 9.3 2009: 34 projecten.................................................................................................................63 10. Colofon........................................................................................................................................72

1. Voorwoord 304 inschrijvingen, 88 gerealiseerde projecten in dorpen van 80 tot 10.000 inwoners, meer dan 5000 vrijwilligers die een veelvoud aan vrijwilligersuren gebruikten om samen te werken aan een leefbaarder dorp. Het blijven ongelooflijke cijfers. Bij de start in 2006 hadden alle partners wel hooggespannen verwachtingen, maar dit durfden we toch niet te dromen. Niet alleen de cijfers ogen indrukwekkend. De projecten zelf zijn dat nog meer. Dat wordt verderop duidelijk. Financieel en bestuurlijk kun je dit kleine projecten noemen, maar dat het bijzonder grote hefbomen werden voor de leefbaarheid van onze dorpen, kan niemand ontkennen. Wij zijn dan ook bijzonder fier dat ‘Dorp met toekomst’ in deze projecten een rol heeft kunnen spelen. De beperkte financiële injectie bracht haar waarde meer dan op. Het ‘seed money’ in handen van vrijwilligers bracht dikwijls een ontwikkelingsdynamiek teweeg die de originele verwachtingen overtrof. Hoe kan je anders verklaren dat men met maximaal 2500 euro bijvoorbeeld een dorpspleintje aanlegt? Door vele vrijwilligersuren; door in de tuinen van dorpsgenoten stekken te nemen en zo bijna gratis planten en hagen te verkrijgen; door te kunnen rekenen op een sterk dorpsnetwerk met niet alleen lokale handelaren, maar ook verschillende particulieren met allerlei specialiteiten: websites bouwen, erfgoedkennis, grafische programma’s, organisatorische vaardigheden, netwerkers etc. Het multiplicatoreffect van ‘Dorp met toekomst’ zal in dit opzicht wellicht niet moeten onderdoen in vergelijking met andere projectoproepen. De verhalen, de mooie herinneringen van de Dorpen met toekomst zijn fantastisch. Jammer dat onze geschreven taal niet toelaat om dit allemaal precies weer te geven zoals de vele stakeholders binnen ‘Dorp met toekomst’ het ervoeren. Maar neem van ons aan dat het zo was. Als voorzitter van de Landelijke Gilden ben ik oprecht trots dat onze vereniging het initiatief heeft genomen voor dit mooie project. Het is belangrijk dat wij hier als plattelandsvereniging aan werken. Plattelandsbewoners stimuleren om zelf actief mee te bouwen aan hun omgeving, is een duidelijke opdracht in de missie van de Landelijke Gilden. Zonder de hulp van onze partners, Cera, de Vlaamse overheid en de mediapartners, Nest, De Zondag, De Streekkrant/De Weekkrant, hadden we nooit deze resultaten kunnen voorleggen. En dat gaat verder dan de financiële ondersteuning. De contactpersoon van een deelnemend dorp omschreef als volgt de meerwaarde van zijn lokale samenwerking met andere organisaties: ‘Elke vereniging heeft zijn specialiteit. Het komt er dus op neer de taken doordacht te verdelen. Wat er ook gebeurt, de kans is bijzonder groot dat het beter zal zijn dan wanneer je het alleen had gedaan.’ Ik wil dan ook graag Franky Depickere, gedelegeerd bestuurder Cera, Kris Peeters, Vlaams minister-president, en Yves Leterme, die bij de start van dit project Vlaams minister-president was, persoonlijk bedanken voor deze kans en de prachtige samenwerking. Met deze publicatie verzamelen en vereeuwigen we de resultaten van drie edities ‘Dorp met toekomst’. Maar bovenal hopen wij dat het een inspiratiebron is voor andere dorpsbewoners om initiatief te nemen. Het zijn immers zij die de troeven in handen hebben om hun dorp en platteland leefbaar en warm te maken. Piet Vanthemsche Voorzitter Landelijke Gilden Januari 2011

2. De Vlaamse prijs ‘Dorp met toekomst’ in een notendop Doelstelling Dorpsgenoten stimuleren om samen actie te ondernemen om de leefbaarheid van hun dorp te verbeteren. Dat was de doelstelling van ‘Dorp met toekomst’. Dat gebeurde niet met grootse projecten. Maar wel door kleinschalige acties die de dorpelingen zelf realiseren. En vooral door samen te werken met verschillende verenigingen en/of andere vrijwilligers uit het dorp.

Leefbaarheid en dorp ‘… leefbaarheid van het dorp verbeteren’. De zin dekte de doelstelling van ons project, maar klinkt ongetwijfeld vaag in de oren. Wat is een dorp en wat is leefbaarheid? Het zijn volgens ons twee vrij subjectieve termen, waar we soepel mee probeerden om te gaan. Leefbaarheid is een containerbegrip met verschillende definities als gevolg. Wij vertrokken vanuit de volgende: ‘de - subjectieve - beleving van de leefomgeving’. Het begrip wordt vervolgens vaak opgedeeld in verschillende thema’s om het vorm te geven. Leefbaarheid wordt dan ‘het product van…‘ Wij hielden het op de vijf onderstaande aspecten. Ze dienden vooral om duidelijk te maken waarrond men aan de slag kon gaan. • • • • •

6

Fysiek woonklimaat Zorg en diensten Inkomen en sociale zekerheid Sociaal woonklimaat Informatie over en betrokkenheid bij lokaal beleid

De drie edities leerden dat vooral rond het fysieke - bijvoorbeeld aanleg ontmoetingsruimte - en het sociale woonklimaat werd gewerkt. De andere drie komen ook aan bod, maar in mindere mate. Al is het opdelen van de projecten volgens de aspecten uiteraard een kunstmatige oefening. Verschillende acties werkten aan meerdere aspecten. Voor een overzicht zie p. 52. Af en toe kregen we de vraag of een bepaalde leefomgeving een dorp is. Een dorp definiëren is echter bijzonder moeilijk. Wij gebruikten een ‘ervaringsbenadering’: iedereen die zijn leefomgeving als een dorp beschouwt, mocht meedoen.

Ontstaan en partners Het verhaal achter de Vlaamse prijs ‘Dorp met toekomst’ start met het jaarthema 2006-2007 van de Landelijk Gilden: ‘Ons dorp?: Buitengewoon Leefbaar’. De resultaten van een enquête uitgevoerd in het kader van dit jaarthema spraken immers voor zich: het is zeker niet slecht in onze Vlaamse dorpen, maar er is nog werk aan de winkel. Opvallend was dat de opgesomde problemen niet onoverkomelijk waren, zoals geen of te weinig contact met de buren of verkeersonveiligheid. De ondervraagden beseften ook dat de verantwoordelijkheid niet enkel bij de overheid ligt. De enquête was een duidelijk signaal dat we aan de slag moesten. En een vereniging die alleen bestaat dankzij haar vrijwilligers kent de kracht die kan uitgaan van een lokale groep vrijwilligers. Maar liefst niet alleen met de gilde. ‘Dorp met toekomst’ was geboren. Cera hapte vrijwel onmiddellijk toe om partner te worden binnen dit project. ‘Werken aan leefbare dorpen’ paste volledig in haar maatschappelijke opdracht: ‘samen investeren in welvaart en welzijn’. En ook de Vlaamse overheid, bij monde van de ministers-presidenten Yves Leterme en later Kris Peeters, liepen warm voor ‘Dorp met toekomst’. Het project sloot naadloos aan bij de doelstellingen van hun plattelandsbeleid: werken aan een leefbaar platteland waar het goed is om te wonen, te werken en te leven. Een zorg van velen, waar we samen aan moeten werken. Ook de mediapartners van Roularta - Nest, De Zondag & De Streekkrant/De Weekkrant - werden vlot overtuigd om mee in het verhaal te stappen.

Timing De drie edities 2007-2009 verliepen volgens een zelfde cyclus. Dorpsbewoners bedachten een idee en schreven het in voor maart. De vijf provinciale jury’s selecteerden een maand later de projecten. Deze kregen tot maximaal 2500 euro om hun idee uit te voeren in de periode 1 april – 15 september. In oktober verkoos de Vlaamse jury de eindwinnaar. Dit dorp kreeg een dorpsfeest ter waarde van 10.000 euro cadeau!

Oproep met feestelijk en ballonrijk startmoment Onder het motto ‘Beweeg je dorp, doe mee’, startte de oproep voor de volgende editie altijd op het dorpsfeest van de vorige winnaar. Daarna gebruikten we verschillende communicatiekanalen: zowel de interne kanalen van de partners als externe. Zo konden we uiteraard oproepen lanceren via de mediapartners Nest, De Zondag en De Streekkrant/ De Weekkrant. Maar we verstuurden ook meer dan 200.000 brochures naar de Cera-vennoten en hun familie. Extern trachtten we zowel de ontelbare dorpsverenigingen en organisaties te bereiken - bijvoorbeeld via de kanalen van Socius, het steunpunt voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk - als de individuele dorpsbewoner: via persberichten, gemeentelijke kanalen etc. Voor de eerste editie was er uiteraard nog geen dorpsfeest om een oproep te lanceren. Daarom organiseerden we een kleiner feest in een dorpsschool. Toenmalig Vlaams minister-president Yves Leterme, Noël Devisch, toenmalig voorzitter Landelijke Gilden en Franky Depickere, gedelegeerd bestuurder Cera, gaven op donderdag 7 december 2006 samen met de 250 leerlingen van de SintAngela Basisschool Tildonk het officiële startschot van de Vlaamse prijs ‘Dorp met toekomst’. Ze stuurden hun dromen voor een leefbaarder dorp met honderden ballonnen de lucht in.

Ondersteuning Prijzen De selectie en de ondersteuning van de 88 dorpen waren de belangrijkste prijzen. Uiteindelijk was dit het opzet van ‘Dorp met toekomst’: dorpsgenoten stimuleren om actie te ondernemen. De 88 dorpen kregen elk tot 2500 euro. Een bedrag dat opzettelijk eerder klein is in vergelijking met andere projectoproepen. Met ‘Dorp met toekomst’ wilden we kleinschalige acties steunen die door hun gedragenheid enorm veel opbrachten. Bovendien bracht deze som een dynamiek op gang, waardoor de vrijwilligers veel meer genereerden dan 2500 euro. Na uitvoering van hun project kregen de dorpen nog een trofeebord als blijvende herinnering aan hun project. Daarnaast was er een extra wedstrijdelement: de hoofdprijs, onder de vorm van een dorpsfeest van 10.000 euro. Slechts enkele dorpen stelden het als doel bij hun inschrijving. De meeste waren al zeer tevreden met de financiële injectie. Maar gedurende elke uitvoeringsperiode van de projecten merkten we dat de gedachte aan zo’n mooie prijs en het geloof in de eigen kansen toenamen. Uiteindelijk gingen ze er alle 88 voor. Om het met de woorden van Bert Moyaers (Schakkebroek 2009) te zeggen: “Uiteraard kan je dromen van de winst, maar we zijn realistisch genoeg om te beseffen dat dit voor het ogenblik maar 1 kans op 35 is, hé. Het is sowieso een unieke ervaring geweest.

8

Gewoon al dat we dit mochten meemaken, maakt dat ik uitkijk naar wat de toekomst ons te bieden heeft.” Een bewijs dat onze doelstelling van deze prijs geslaagd was: de dynamiek binnen de dorpen versterken. De drie eindwinnaars vulden zelf in hoe zij hun 10.000 euro zouden gebruiken. Het werden drie verschillende, maar bijzonder geslaagde feesten. Een verslagje van de drie dorpsfeesten vind je op p. 24, 30 en 35.

Communicatie De 88 dorpen kregen zoveel mogelijk communicatieve ondersteuning. Een gedragen project vereist immers allereerst bekendheid. De dorpen kregen een Dorp met toekomstkoffertje met allerlei gadgets: een bord om te plaatsen in het straatbeeld, hesjes, stickers, buttons, affiches, feestvlaggetjes, enz. Bovendien konden zij gebruik maken van de communicatiekanalen van ‘Dorp met toekomst’ en zijn partners.

Inschrijving en selectie Bij de inschrijving voor ‘Dorp met toekomst’ was laagdrempeligheid een heel belangrijk aandachtspunt. We wilden de uitvoering van goede ideeën stimuleren en niet de beste dossierschrijver. Het inschrijvingsdocument was dan ook niet langer dan vier pagina’s met een summiere beschrijving van het idee, de achtergrond, de lokale communicatieacties en een opsomming van de lokale partners. Dit document ging naar de provinciale jury’s, die er vijf tot acht selecteerden op basis van het beschikbare budget. Zij gebruikten volgende criteria: • •

• •

•

•

De motivering van de actie: aansluiting bij een reëel ervaren leefbaarheidsprobleem en/of uitdaging van het betrokken dorp. De mate van betrokkenheid van heel de dorpsgemeenschap bij de actie in alle fasen van de wedstrijd, evenals naar het (te verwachten) resultaat en de communicatie van de actie naar de dorpsgemeenschap en daarbuiten. De creativiteit en het innovatieve karakter van de (het) actie(voorstel). De mate waarin de (het) actie(voorstel) bijdraagt tot de leefbaarheid van het dorp, op korte en op lange termijn. De mate van samenwerking tussen de vereniging(en) en/of individuen in alle fasen van de wedstrijd. De geselecteerde dorpen kregen eind maart een heugelijk telefoontje en gingen aan de slag van april tot september. In oktober selecteerden de provinciale jury’s hun drie beste projecten, waaruit de Vlaamse jury de eindwinnaar van de editie koos. Zie op p.52 voor een overzicht van het aantal inschrijvingen en selecties per provincie.

Jury Dorp met toekomst telde niet minder dan zes jury’s: vijf provinciale voor de selectie van de projecten en een Vlaamse voor de verkiezing van de eindwinnaar en de inhoudelijke opvolging. Deze verschillende jury’s waren telkens volgens hetzelfde stramien samengesteld, nl. met vertegenwoordigers van de partners: Landelijke Gilden, Cera en de Vlaamse overheid. Enkele externe deskundigen versterkten zowel de provinciale jury’s als de Vlaamse: de plattelandscoördinatoren van de provincies, die fungeerden als voorzitter van hun provinciale jury, de KLJ-voorzitters en enkele journalisten. Wij danken ze allen van harte voor hun tijd, inzet en enthousiasme!

De Vlaamse jury: Voorzitter:

Johan Verstrynge, afdelingshoofd Duurzame Landbouwontwikkeling, departement Landbouw en Visserij

Landelijke Gilden:

Paul Lambrecht, opgevolgd door Ludo Vansant, ondervoorzitter; Karel Lhermitte & Peter van Bossuyt, studiedienst

Cera:

Danny Coulier, Ivan T’Jampens & Frans Van de Maele, leden stuurgroep Land- en tuinbouw en platteland

Vlaamse Overheid:

Davine Dujardin, opgevolgd door Gerlinde Verdoodt, raadgever plattelandsbeleid, kabinet Landbouw en Plattelandsbeleid; Katja Vander Poorten, VLM, Afdeling Platteland

Externe deskundigen:

Frans De Wachter, opgevolgd door An Van Elsacker, voorzitter KLJ; Luc Joos, beleidsmedewerker Samenlevingsopbouw; Jef Gabriels, voorzitter Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten

Antwerpen:

Maarten Puls (voorzitter), Bert Christianen, Jan Francken, Wim Poelmans, Luc Vanoppen, Jos Tournaye, Theo Berebrouckx (†), Gerard Vervisch, Ann Rombaut, Tom Meeus, Johan Van Geyte



Limburg:

Ann Janssen/Tony Lemmens/Marijke Jordens (voorzitter), Arnold Kwanten, Michel Lemmens, Daniel Thijs, Claire Houben, Frans Moons, Karel Sweldens, Hilde Haezebrouck, Wim Vandenrijt, Evi Eerdekens/Marjan Hoes, Ann Schoofs

Oost-Vlaanderen: Santina Driesen (voorzitter), Paul Audenaert, Alex Wijnant, Laurent

Meersschaert, Luc Bosschem, Herman Baele, Roger Bogaert, Evelyne Goemaere, Els Marveille/Séverine Baert, Pieter De Landtsheer

Vlaams-Brabant:

Petra Moons/Eva Roeykens (voorzitter), Jef D’Hertefelt/Victor Emmerechts, Andre Uytterhoeven, Raymond Rosmans, Danny Buls, Didier Rombaut, Mil Van der Auwera, Johan Kerkhof, Els Remans, Ode de Caluwé, Peter Vandeweerdt



West-Vlaanderen: Bern Paret/Kristof Verhoest (voorzitter), Lieven Opsomer, Paul Gadeyne/Gaby

10

Verstraete, Piet Van Parijs/Johan Martens, Robrecht Sarrazyn, Omer Josson, André De Splentere, Frank Stubbe, Sabine Gheysen/ Siska Van de Steene, Pieter Devooght

3. Een terugblik van partners en juryleden Interview met Franky Depickere, gedelegeerd bestuurder Cera Waarom besliste u destijds - in 2006 - dat Cera partner werd van ‘Dorp met toekomst’? ‘Cera had op dat moment net een interne evaluatie van de maatschappelijke domeinen en thema’s achter de rug. In dat kader was beslist om, naast de land- en tuinbouwsector, ook het platteland als doelgroep sterker te benadrukken. Dat wilden we ook tot uitdrukking brengen in de twee thema’s waarbinnen we onze nationale projectwerking verder wilden ontwikkelen, nl. ‘de toekomst van land- en tuinbouw en platteland’ en ‘agrarisch welzijn’. Het project sloot perfect aan bij beide, omdat het een stimulans wilde geven aan positieve en toekomstgerichte initiatieven, die de leefbaarheid en aantrekkingskracht van het platteland voor de huidige en toekomstige bewoners wilden verbeteren.’

Werden deze verwachtingen ingelost? ‘Onze verwachtingen werden meer dan ingelost. Niet alleen wat het aantal projecten betreft, maar vooral in de kwaliteit en het enthousiasme van de deelnemers. ‘Dorp met toekomst’ was, nog meer dan we verwachtten, een hefboom voor sociale cohesie, waar dan ook vaak letterlijk het halve dorp en meer voor op de been kwam. We zijn vooral bijzonder verheugd om weer te zien welke kracht er kan uitgaan van vrijwilligerswerk. In dit jaar (2011) van de vrijwilliger is het op zijn plaats om dit aspect van het project nog eens te benadrukken! Zij zijn het die ervoor zorgden dat acties, die op zich kleinschalig en met beperkte middelen begonnen, toch uitgroeiden tot een groot dorpsgebeuren dat vaak nog steeds nazindert.’

Heeft u uit ‘Dorp met toekomst’ iets geleerd dat u meeneemt? ‘Zoals ik al zei: de kracht van vrijwilligerswerk heb ik hier weer op een buitengewone manier gezien. Maar ook dat onze Vlaamse dorpen hun levenskracht nog niet verloren zijn; dat elk dorp, vanuit zijn eigen mogelijkheden en karakter, in staat blijkt om een dynamiek te ontwikkelen en dat bewoners hier graag deel van uitmaken.’

Wilt u ten slotte nog iets kwijt over ‘Dorp met toekomst’? ‘Ja, om af te sluiten wil ik graag de hoop uitdrukken dat de deelnemende dorpen dit project meenemen om te blijven werken aan hun gemeenschap en dus aan hun toekomst. Als coöperatie van zo’n half miljoen vennoten wil Cera via haar projecten bijdragen aan een sterkere sociale cohesie. Daarom hoop ik dat enthousiaste mensen in onze Vlaamse dorpen, met respect voor de eigenheid van iedereen, zullen blijven samenwerken aan een bloeiende en solidaire gemeenschap. En ik vertrouw er ook op dat dit zal gebeuren: ‘Dorp met toekomst’ heeft bewezen dat het kan.’

Interview met Kris Peeters, Vlaams minister-president en bevoegd voor Plattelandsbeleid Waarom besliste u het project ‘Dorp met toekomst’ te ondersteunen? ‘De leefbaarheid van onze dorpen is een belangrijke bezorgdheid binnen het plattelandsbeleid. De leefbaarheid is geen statisch gegeven, integendeel. Bewoners kunnen zelf de handen uit de mouwen steken. De prijs ‘Dorp met toekomst’ moedigt dorpsbewoners aan om dit ook effectief te doen en mee te bouwen aan actief burgerschap en een dynamisch Vlaams platteland. Ook op Europees niveau is leefbaarheid op het platteland een belangrijke beleidsoptie, alsook het bottom-up werken, waarbij de plaatselijke bewoners zelf initiatieven nemen. Als Vlaamse overheid willen wij dit ten volle ondersteunen en ‘Dorp met toekomst’ heeft daar een belangrijke bijdrage toe geleverd.’

Werden de verwachtingen ingelost? ’Dorp met toekomst’ trachtte de dorpen te stimuleren om te werken rond leefbaarheid. De grote creativiteit die daarbij aan de dag werd gelegd, heeft me zeer positief verrast. De meest uiteenlopende projecten werden ingediend, die alle aspecten met betrekking tot leefbaarheid aanpakken. De winnende projecten van de drie edities zijn een mooi uithangbord voor de daadkracht van de plattelandsbewoners.’

Welke globale evaluatie maakt u van de 88 lokale projecten? Het project ‘Dorp met toekomst’ heeft bewezen dat dergelijke kleinschalige acties toch een grote impact kunnen hebben. Met een minimum aan financiële middelen wordt de creativiteit en het engagement van de lokale bevolking aangewakkerd. Het is verrassend om te zien hoe vrijwilligers zich inzetten om samen acties te ondernemen. Niet alleen de acties zelf brachten heel wat mensen op de been, ook het dorpsfeest van de winnaars vroeg een grote inzet van de betrokkenen.’

Heeft u uit ‘Dorp met toekomst’ iets geleerd dat u verder meeneemt? ‘Plattelandsbewoners zijn zonder meer het best geplaatst om zelf mee na te denken over de leefbaarheid van hun plattelandsgemeenschap. Met relatief kleine financiële injecties kan een radarwerk op gang gebracht worden dat leidt tot samenwerking, creativiteit en samenhorigheid. Deze bottom-up benadering is zeker iets dat we in ons toekomstige beleid willen blijven ondersteunen.’

Interview met Peter Vandeweerdt, hoofdredacteur Nest-Roularta Waarom besliste u dat Nest partner werd van ‘Dorp met toekomst’? ‘Nest staat voor landelijke cultuur. En dat is veel meer dan mooie interieurs, landschappen en dorpsgezichten: mensen staan centraal in het dorpsleven. Meer nog dan in de stad is er in het dorp een belangrijke rol weggelegd voor sociale netwerken en verbondenheid tussen de bewoners. We zijn dan ook blij dat we met Nest een steentje mochten bijdragen aan de versterking van die banden binnen het dorp.’

Bent u ook blij met de resultaten van het initiatief? ‘Absoluut. Ook zonder dat ik lijstjes moet gaan raadplegen, komen een aantal van de ingediende projecten me meteen voor de geest. De bakoven in Veltem-Beisem, bijvoorbeeld, vlak bij mijn deur. Of het Mysteriespel van Eversel, de winnaar van 2007, en het indrukwekkende dorpsfeest dat er

12

werd georganiseerd. Voor mij was het project ‘Een stoel voor jou’ van Elewijt, winnaar in 2008, het hoogtepunt: een simpel idee, gekoppeld aan enthousiaste inzet en creativiteit en met een hartverwarmend gevolg.’

In totaal werden er 88 projecten ingediend, grote en kleine. Een goed resultaat? ‘Meer dan alleen maar goed. Wat mij vooral opviel is de grote verscheidenheid van de voorstellen: kleine en grote, ingediend door een paar mensen of een hele reeks verenigingen, gaande van een fototentoonstelling over een middeleeuwse stoet tot het maken van een dorpskrant - ik hoop dat ze nog bestaat. Er zit pit in onze dorpen, en zin voor initiatief, soms zelfs op plaatsen waar je het niet zou vermoeden.’

Hebt u uit ‘Dorp met toekomst’ iets geleerd dat u verder meeneemt? ‘Dat onze dorpen meer leven dan ooit. In deze tijden van Facebook en Twitter doet het goed om te zien dat echt contact tussen mensen niet verdwijnt. Meer nog, echt goede ideeën groeien nooit uit cybercontacten, maar worden nog altijd gesmeed in zaaltjes en huiskamers, vaak tussen veel andere activiteiten door. Als mij één ding nog duidelijker is geworden, dan is het dat vrijwilligers bergen kunnen verzetten. Dat is iets wat in de media soms nog te weinig in de verf wordt gezet.’

Reppel 2009: klein en groot werken aan hun knuppelpad.

Het oordeel van de jury Johan Verstrynge, voorzitter Vlaamse jury; afdelingshoofd Duurzame Landbouwontwikkeling, departement Landbouw en Visserij: ‘Dorp met toekomst’ bracht dynamisme in plattelandsdorpen. Ideeën worden realisaties dank zij vaak tientallen vrijwilligers die de handen in elkaar slaan, over de grenzen van verenigingen heen. Creativiteit, gedragenheid en samenwerking zijn de kenmerken van de projecten van ‘Dorp met toekomst’, die een rijk palet van uiteenlopende initiatieven vormen. De projecten verbeteren de leefbaarheid van onze plattelandsdorpen en versterken het sociaal weefsel. ‘Beweeg je dorp, doe mee’ heeft bovendien vaak een blijvend effect. Mensen van het dorp blijven elkaar ontmoeten en samenwerken. ‘Dorp met toekomst’ staat dicht bij de mensen. Bijzonder waardevol is dat de initiatieven ontstaan uit een plaatselijke behoefte en uit lokale verbondenheid.’

Ludo Vansant, Vlaams jurylid; ondervoorzitter Landelijke Gilden: ‘Het dorp leeft! Tot die conclusie moet men wel komen na drie edities ‘Dorp met toekomst’. Meer dan ooit zelfs! Achtentachtig projecten, tot in de kleinste uithoeken van Vlaanderen, bewezen de trek- en draagkracht van plaatselijke vrijwilligers en hun grenzeloze creativiteit. Zelfs schijnbaar ingedommelde dorpjes werden door hun toedoen bruisende gemeenschappen, die konden rekenen op het enthousiast meedoen van de lokale bevolking, van oud-dorpsgenoten die hun roots nog altijd in het hart dragen, van ontelbare sympathisanten. Samenhorigheid stond daarbij telkens centraal, vriendschappen kregen nieuwe zuurstof, nieuwe vriendschappen ontkiemden. ‘Dorp met toekomst’ leidde zonder twijfel ook tot meer zelfbewustzijn en een terechte fierheid op ‘hun’ dorp. Niet alleen in het winnende Eversel, Elewijt of in Elst, maar ook in al die andere gemeenschappen voor wie ‘Dorp met toekomst’ meer was dan alleen maar een adrenalineopstoot.’

Eva Roeykens, voorzitter Vlaams-Brabantse jury; coördinator plattelandsbeleid provincie Vlaams-Brabant: ‘Dankzij de subsidies van ‘Dorp met toekomst’ konden heel wat kleinschalige projecten aan de slag. De middelen vormden vaak de kers op de taart en zorgden meer dan eens voor een creatieve boost in de regio. ‘Dorp met toekomst’ was daarom een prima initiatief om met een bescheiden financieel duwtje heel leuke vaak duurzame - dingen te realiseren en vooral: dicht bij de mensen!’

Jef Gabriels, Vlaams jurylid; voormalig voorzitter van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten en ereburgemeester van Genk: ‘Over ‘Dorp met toekomst’ kan ik alleen maar positief zijn. Wat mij enorm getroffen heeft, is het onwaarschijnlijke enthousiasme, de grenzeloze creativiteit en de gigantische inzet van zoveel vrijwilligers die van hun omgeving, hun buurt, het ‘beste plekje’ ter wereld willen maken. Klein maar groots, zo zou ik de meeste projecten willen bestempelen die ik mocht jureren. Hoeveel kracht er aanwezig is in kleine lokale gemeenschappen, besef je pas als een initiatief als ‘Dorp met toekomst’ gelanceerd wordt. Ik denk dat we dankbaar moeten zijn omdat Vlaanderen, tot in zijn kleinste geledingen, tot in zijn dorpjes en buurten, lééft. Ondanks alle doemdenkers die onze wereld en onze samenleving teisteren, oogt er toch een mooie toekomst en die wordt gemaakt door lokaal engagement, door lokale mensen. Het enige wat die vaak sluimerende krachten nodig hebben, is een uitdaging, een perspectief, een ‘rots om te beklimmen en een top om te bereiken. Ik denk dat ‘Dorp met toekomst’, overigens schitterend georganiseerd en begeleid door Hannes Hollebecq, deze uitdaging bood!’

14

Danny Coulier, Vlaams jurylid; lid Cera-stuurgroep Land- en tuinbouw en platteland: ‘Dorp met toekomst’ was voor Cera als maatschappelijk investeerder en voor mezelf als jurylid een bijzondere en leerrijke ervaring. Het is net als een sneeuwlawine die in beweging gezet wordt door een paar mensen met ideeën en eindigt met duizenden mensen die aan verschillende activiteiten deelnemen. Landelijk bewegen is wel heel letterlijk gerealiseerd en de sociale banden die gesmeed werden tussen de verschillende verenigingen zijn heel kenmerkend. De brede waaier aan creatieve inzendingen van zeer hoog niveau maakten het ons als jury bijzonder moeilijk om een selectie te maken, maar iedere keer konden we unaniem een winnaar naar voor schuiven. Kortom ‘Dorp met toekomst’ zal nog lange tijd bij heel wat mensen leuke herinneringen met zich meebrengen.’

Karel Lhermitte, Vlaams jurylid; adviseur plattelandsontwikkeling, Landelijke Gilden: ‘Mensen engageren zich, daar dient zo’n wedstrijd voor. ‘Dorp met toekomst’ gaf aan de deelnemers de kans om een kleine geldprijs te winnen. Ze moesten daarvoor een project indienen dat te maken had met de (be)leefbaarheid van hun woonomgeving. De impact van zo’n simpele formule bleek ongemeen groot. Na een korte bedenktijd werden er projecten ingezonden waartussen echte pareltjes te vinden waren omwille van de originaliteit in uitvoering of opzet of omdat ze ambitie vertoonden. In verslagen hebben die aandachtstrekkers de neiging de gewone inzendingen te overschaduwen, maar feitelijk is iedereen die meedeed een winner. Ze delen allen in de prijs voor het engagement.’

Dorp met toekomst: hartverwarmend nieuws in barre tijden

4. Cijfers en statistieken Inschrijvingen ‘Dorp met toekomst’ De drie edities ‘Dorp met toekomst’ telden 304 inschrijvingen: 127 in 2007, 93 in 2008 en 84 in de laatste editie. Opvallend: telkens was er een vrij gelijke verspreiding over de provincies. Dat blijkt ook uit onderstaande grafiek. Er waren wel enkele dorpen die twee- of zelfs driemaal een idee instuurden. Als we deze filteren, bekomen we 257 unieke ingeschreven dorpen. We schatten het totaal aantal Vlaamse leefomgevingen, die zich als dorp zouden kunnen omschrijven, op 1200. Dit betekent dat we met ‘Dorp met toekomst’ 21,5% van de Vlaamse ‘dorpen’ hebben kunnen warm maken.

Totaal

Antwerpen

Limburg

OostVlaanderen

VlaamsBrabant

WestVlaanderen

2007

127

24

25

28

26

24

2008

93

20

19

19

19

16

2009

84

14

17

15

20

18

Totaal

304

58

61

62

65

58

Geselecteerde en gerealiseerde projecten ‘Dorp met toekomst’ ‘Dorp met toekomst’ kan terecht fier zijn op 88 uitgevoerde projecten. In drie edities werden uiteindelijk slechts drie projecten niet gerealiseerd. De 88 dorpen kregen samen 205.590 euro ‘Dorp met toekomst’-steun ofwel iets meer dan 2300 euro per project. Ook bij de gesteunde projecten zien we een gelijke verdeling over de provincies. Dit is minder opmerkelijk, aangezien de provinciale jury’s elk hetzelfde bedrag ter beschikking hadden.

Gerealiseerde projecten ‘Dorp met toekomst’, 2007-2009 Totaal

Antwerpen

Limburg

OostVlaanderen

VlaamsBrabant

WestVlaanderen

2007

25

5

5

5

5

5

2008

29

5

7

6

6

5

2009

34

7

6

7

6

8

Totaal

88

17

18

18

17

18

‘Dorp met toekomst’ heeft bovendien meer dan 88 dorpen kunnen aanzetten tot actie. Sommige niet geselecteerde ideeën werden toch uitgevoerd. Zo weten we dat de Landelijke Gilde van Sleidinge een deel van hun projectidee op basis van eigen middelen alsnog heeft verwezenlijkt in 2008.

16

Enkele leuke ‘Dorpen met toekomst’ cijfers Gemiddelde per project

Totaal

Laagste

Hoogste

% bereik totale dorp

1344

118.272

80

3600

42

Hoeveel nieuwe mensen leren kennen

60

5280

0

200

/

Aantal vrijwilligers

74

6512

4

300

/

Aantal betrokken verenigingen

13

1144

0

45

41

Aantal feestvierders 3 dorpfeesten

1200

3600

750

2000

50

Aantal betrokken dorpsgenoten

5. Dorp met toekomst-tips: it WWORCS! Dorpen die in de toekomst ook aan de slag willen, kunnen zich laten inspireren door de leuke voorbeelden vanaf p. 21. Hier geven we ze ook zes tips – verplichte aandachtspunten – mee, om van hun idee een geslaagd project te maken. Het zijn tips die je ongetwijfeld kent. Maar de Dorpen met toekomst bevestigden nogmaals dat je er moet aan denken.

1.

Werk samen met andere verenigingen en organisaties uit je dorp.

Een gedragen project is zo veel effectiever. ‘Gedragenheid’ was dan ook een logisch selectiecriterium binnen ‘Dorp met toekomst’. Jef Embrechts (Lichtaart 2009) vat de voordelen als volgt samen: • • • •

Je leert andere verenigingen en mensen kennen met specifieke specialiteiten en talenten. Je kunt de taken verdelen over veel meer mensen. Meer verenigingen leveren meer inspiratie. Meer verenigingen brengen ook veel meer mensen samen.

De meeste contactpersonen van de Dorpen met toekomst hadden het niet zo moeilijk om de andere verenigingen en organisaties te overtuigen. Sommigen geven toe dat het minder evident was, bijvoorbeeld omdat men elkaar niet kent of omdat men van zijn eiland moet komen. Maar eenmaal de meerwaarden duidelijk worden, loopt het wel.

2.

Wees fier op je dorp.

Fierheid zorgt ervoor, dat je het zal opnemen voor je dorp, dat je je wil inzetten. Je dorp bepaalt mee je identiteit. Wie zich duidelijk ‘inwoner van…’ voelt, zal sneller aan de slag gaan om er iets mooi van te maken. Dat trotse gevoel reflecteert ook op je dorpsgenoten. Elk dorp heeft wel iets om trots op te zijn, al was het maar de inwoners!

O

3. verleg zo snel mogelijk met alle stakeholders, niet in het minst met de lokale overheid. Niet alleen je dorpsgenoten en de verenigingen waar je mee samenwerkt, moeten weten wat er aan de hand is. Bestook ook je lokale perscontacten, breng je gemeente op de hoogte, enz. Het kan alleen maar opbrengen. Door samen te werken met verschillende mensen en organisaties uit je dorp, creëer je een bepaalde representativiteit, die belangrijk kan zijn op

18

andere gebieden, bijvoorbeeld met je vragen voor de lokale overheid. Je vormt niet alleen een gezamenlijke spreekbuis, maar door de realisaties van je project merken de lokale bestuurders dat de wensen gedragen en doorleefd zijn. Een mooi voorbeeld komt uit Reppel (2009). Met hun project, de restauratie en het in kijker stellen van verschillende erfgoedelementen en gezichtsbepalende dorpselementen, konden zij de overheid overtuigen om de pastorie te klasseren. Toen de laatste pastoor er vertrok, was er de idee om het uit handen te geven aan een projectontwikkelaar. Dankzij hun gezamenlijke en geslaagde ‘Dorp met toekomst’-project overtuigden zij echter het gemeentebestuur om de pastorie op termijn volledig te restaureren en er een soort dorpshuis van te maken. Een ander voorbeeld komt uit Abele (2009). Abele is een parochie die op het grondgebied van verschillende gemeenten ligt: het Belgische Poperinge en het Franse Boescheepe. Door hun schitterende project besliste de burgemeester van het aangrenzende Franse Godewaersvelde om er de volgende jaren ook zijn schouders mee onder te zetten. De continuïteit was weer een beetje meer verzekerd.

R

4. icht je tot de nieuwe inwoners: ze hebben een andere kijk op je dorp, brengen een nieuwe dynamiek en openen een nieuw netwerk. Het was een opvallende vaststelling: nieuwe inwoners, die er nog maar enkele maanden of jaren wonen, waren soms goed vertegenwoordigd in de ‘Dorp met toekomst’-projecten. Niet alleen als deelnemer, maar ook in verschillende werkgroepen en zelfs als contactpersoon, toch meestal de trekker van het project. Een treffend voorbeeld is Henk Van Hootegem (Elst 2009). De helft van de werkgroep die er de dorpsdag voorbereidde, bestond uit inwijkelingen. De vaak gehoorde klaagzang, dat nieuwe inwoners geen interesse zouden hebben in hun dorp en dorpsgenoten, blijkt dus niet overal te kloppen. Maar je moet hen natuurlijk wel aanspreken. Nieuwe inwoners hebben een andere kijk op het dorp, een fris idee en brengen zo een andere dynamiek op gang. Het zijn ook vaak jongere mensen met kinderen, die soms in een wijk of buurt wonen met nog andere jonge gezinnen. Een heel nieuw netwerk gaat zo open.

C

5. ommuniceer zo veel mogelijk over je project. Bedenk een leuke communicatiecampagne, zeker ook in je eigen dorp. Probeer je project letterlijk in beeld te brengen. Zo weten mensen dat er iets gaande is. ‘Dorp met toekomst’ grensborden, vlaggen, flyers, affiches, dorpskranten en -website. We zagen het allemaal in de verschillende ‘Dorpen met toekomst’. Enkele andere leuke voorbeelden. •

• •

•

In Vissenaken (2009) kreeg elk huis een puzzelstuk. Op het slotevenement vormden alle stukken samen een puzzel die een verrassing verborg: een kunstwerk dat de dorpsgrens en het reliëf weergaf. Bij de start van het project Sterre Ardois (Ardooie 2009) hingen de projectgroepleden tientallen sterren op in het centrum van het dorp. Van bij de start van het stoelenproject in Elewijt (2008) stonden verschillende stoelen buiten om de aandacht te trekken. De scouts sjorden een gigantische stoel, die je zag vanaf de steenweg die het dorp kruist, een stoelengedicht hing op een gigantische banner. In Reppel (2009) bracht men de dorpsgenoten op de hoogte via een speaker die rondreed in het dorp.

S

6. preek je dorpsgenoten aan: het wondermiddel voor de realisatie van een goed idee. Het laatste aandachtspunt lijkt te logisch om te vermelden. Toch doen we het nog eens, omdat het zo belangrijk is. Zit je met een idee? Kom ermee naar buiten. Hoeveel goede ideeën bleven al in de ijskast zitten, simpelweg omdat ze bij de bedenker zijn blijven hangen? Het was bijzonder duidelijk dat de vele leuke ‘Dorp met toekomst’-projecten startten bij een idee van één persoon, maar juist groeiden door de dynamiek en het enthousiasme van heel de projectgroep. Dorpsgenoten, die je al jaren begroet, maar waarmee je nog nooit een echt babbeltje hebt geslagen. Het komt je wellicht bekend voor, en wees gerust, je bent niet de enige met dergelijke ervaringen. Door met een idee naar je dorpsgenoten te stappen, zal je niet alleen merken dat zij een interessante kijk of een onvermoed talent kunnen bijbrengen. Je zult merken dat er verschillende mensen zijn die kunnen uitgroeien tot meer dan dorpsgenoten.

Ger De Broeck (Elewijt 2008), toen ze met haar werkgroep enkele maanden na afloop van hun project samen naar een dorpsactiviteit gingen. ‘Ha, daar zijn de stoelenmadammen... We hadden dan ook wel allemaal onze badge van ‘Dorp met toekomst’ opgestoken. Die avond heb ik nog maar eens ondervonden hoeveel  ‘de stoelen’ ons dichter bij elkaar gebracht hebben. Vorig jaar zaten we de eerste bijeenkomsten nog wat onwennig bij elkaar om gedachten uit te wisselen, nu babbelden en lachten we de hele avond. Ben samen met An, Lieve en Leen pas rond half twaalf naar huis gegaan.’

20

6. De drie eindwinnaars 6.1 Het Mysteriespel, Eversel, eindwinnaar 2007

Projectfiche Project: ‘Het Mysteriespel’ Onderwerp: sociale cohesie, dorpsspel Periode: 2 juli – 6 augustus 2007, voorbereidingen: voorjaar Partners: 23 verenigingen onder coördinatie van werkgroep parochiefeesten Eversel Betrokken dorpsgenoten: 150 deelnemers + vrijwilligers en supporters Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 2571 - e 2500 Opvolging: het project werd en wordt jaarlijks herhaald Dorpsgegevens: 1700 inwoners, gehucht van Heusden-Zolder (Limburg) Contact: www.eversel.be, Jan Vandenput, 011 42 21 22, [email protected]

We spelen een dorpsspel deze maand! ‘Voer een reeks opdrachten uit, verdien een puzzelstuk per geslaagde opdracht en ontdek zo tien mysterieuze plaatsen in het dorp.’ Met die missie trokken vijftien teams in de zomer van 2007 op pad tijdens het Mysteriespel in het Limburgse Eversel. Het resultaat mocht er zijn: het hele dorp was een maand lang in de ban van het raadsel met (h)echte vriendschapsbanden tot gevolg. Het dorpsspel liep van 2 juli tot 6 augustus 2007 en doorheen de verschillende ludieke opdrachten stond samenwerking centraal. Een juiste uitvoering van een opdracht leverde een puzzelstuk op, de puzzel verborg tien mysterieuze plaatsen in Eversel. Op die manier leerden de deelnemers niet alleen het dorp, maar ook elkaar kennen. Een rode draad doorheen het projectidee. Door de lange samenwerking en de competitiviteit tussen de groepen ontstonden stevige vriendschapsbanden. En die al dan niet nieuwe vriendschappen werden ook na afloop verder gestimuleerd. Zo waren de prijzen activiteiten die men met de spelgroep moest opnemen: samen een pizza eten bij de lokale pizzeria, samen een uitstapje uitmaken, enz. De organisatoren hadden bovendien extra aandacht voor de integratie van nieuwe inwoners in het dorpsleven. Achter de samenstelling van de teams zat bijvoorbeeld een weloverwogen idee: een bewerking van de leeftijden van de teamgenoten moest 31 zijn, naar analogie van de 31ste Everselse parochiefeesten. Nieuwe inwoners in een groep leverden extra punten op. Het project bereikte veel dorpelingen: een speciale werkgroep gesteund door 23 verenigingen lag aan de basis, 15 groepen van elk 10 dorpsbewoners deden mee en op avond van de apotheose moedigden meer dan 300 supporters hun dorpsgenoten aan. Maar daarnaast blonk ‘Het Mysteriespel’ ook uit in creativiteit. Niet alleen het opzet van het spel was vernieuwend, ook het gebruik van de website en de ludieke opdrachten vielen bij de jury in de smaak. Zo moesten de ploegen een teamvlag ontwerpen en die laten wapperen aan de huizen van de deelnemers; een kleurrijk schouwspel.

Enkele andere leuke opdrachten: •

• • • •

Bedenk een origineel geschenk dat past binnen de geest van het mysteriespel: een goede sfeer scheppen binnen de kleine leefgemeenschap, waar vriendschap en samenhorigheid hoog in het vaandel worden gedragen. Eversel TV: breng met twee nieuwslezers het laatste en grappige nieuws uit Eversel. Zoek tussen de foto’s van volgende 15 dorpsgenoten de drie verbanden. Ga bij elke lokale handelaar op zoek naar het voorwerp dat er normaal gezien niet verkocht wordt. Zoek op de huisnummers 31 van alle straten een letter. Alle letters samen leiden je naar een bekende dorpsgenoot.

Het dorpsspel werd vanaf dan elk jaar herhaald. De continuïteit stond dus niet enkel op papier. Het professioneel uitgewerkte draaiboek draagt hier zeker toe bij. De jury vond het een bijzonder sterk project, dat voldeed aan alle criteria en een perfect uithangbord was van wat ‘Dorp met toekomst’ vooropstelde. Zij verkozen het dan ook op 4 oktober 2007 tot de eerste eindwinnaar van ‘Dorp met toekomst’. Zij, net als de 24 andere projecten, kregen een telefoontje op zaterdag 6 oktober. Jammer genoeg was dat eerst op de voicemail. Uren later kregen we Jan Vandenput toch aan de lijn. Het nieuws had zich als een lopend vuurtje doorheen Eversel en omstreken verspreid. Onze mediapartner De Zondag kreeg de primeur om dit goede nieuws te verspreiden op zondag 7 oktober. Vrt teletekst en deredactie.be, Radio 2, verschillende nationale en lokale kranten berichtten ook over dit fantastische nieuws.

22

Interview Jan Vandenput Hoe kwam je op het idee? ‘Het basisidee voor het mysteriespel was een wedstrijd van het Belang van Limburg in 2005 ’Jacht naar de gouden sleutel‘ waar men elke dag een raadsel moest oplossen om de gouden sleutel en de bijhorende schat te vinden.’

Was jouw project nodig voor jouw dorp? ‘Ja, want er dreigde een breuk te ontstaan tussen de talrijke nieuwe inwoners van ons dorpje en de autochtone bevolking. We wilden het doemdenken van de autochtone Everselnaar doorbreken en bewijzen dat ook nieuwe inwoners interesse hebben voor hun dorp.’

Was je verrast door de eindoverwinning? ‘Natuurlijk waren we blij en fier, maar vooral verrast met de eindoverwinning. Blij omdat we onze doelstellingen hadden bereikt. Fier omdat we met bescheiden middelen en een eenvoudig, laagdrempelig dorpsspel de hoofdvogel afgeschoten hadden.‘

Wat zijn je herinneringen aan het dorpsfeest? ‘Nooit hebben we procentueel meer Everselnaren bereikt. We kwamen aan meer dan de helft van de inwoners die deelgenomen hebben aan het grote dorpsfeest. Het is en blijft een onvergetelijke avond.’

Heeft je project nog steeds gevolgen? ‘We zijn op dit ogenblik (januari 2011) bezig aan de voorbereiding van onze zesde editie van het mysteriespel. De integratiegedachte van nieuwe inwoners in ons dorps- en verenigingsleven gaat wel wat moeizamer dan in het succesjaar 2007, maar we bereiken elk jaar toch nog genoeg mensen om ons missionarissenwerk verder te zetten.’

Wat heeft jou het meest getroffen? ‘Het enthousiasme waarmee het mysteriespel onthaald en beleefd werd in het dorp. De opbouw van het dorpsfeest en het opruimen daarna heeft indruk gemaakt en heeft eveneens bijgedragen om de kloof tussen de nieuwe inwoners en de authentieke Everselnaren te verkleinen.’

Het dorpsfeest Minstens een ding moet je Eversel toch meegeven: ze kunnen dingen snel en efficiënt organiseren. Zo kwamen we pas half oktober 2007 samen met de werkgroep om het dorpfeest te bespreken. Toen hadden ze al min of meer een idee wat er zou gebeuren. Anderhalve maand later was het dan ook zover. Op vrijdag 7 december volgde het allereerste ‘Dorp met toekomst-dorpsfeest’. Niet minder dan 832 van de 1700 inwoners van Eversel vierden enthousiast en heel feestelijk hun titel. Een geweldige ervaring, dankzij de werkgroep en haar vele contacten. Alles was tot in de puntjes geregeld. De ingrediënten voor deze feestelijke avond werden door alle inwoners, jong en oud, bijzonder gesmaakt: lekkere hapjes en een warme maaltijd van de lokale traiteur, aangevuld met een geslaagde dansavond, die tot in de heel vroege uurtjes duurde. Piet Vanthemsche, voorzitter BB en Landelijke Gilden, Franky Depickere, gedelegeerd bestuurder Cera, en Sonja Claes, burgemeester van Heusden-Zolder, zetten de winnaars in de bloemetjes. Minister-president Kris Peeters kon er jammer genoeg niet bij zijn, maar sprak Eversel wel toe via een videoboodschap. Een gigantische en spetterende ‘Dorp met toekomst’taart was een ander hoogtepunt. De jongsten kregen lekkere frietjes en heel veel animatie met onder meer een toneelstukje en konden aan de slag met heel wat leuk spelmateriaal of zich volledig uitleven op het springkasteel. De toch wel indrukwekkend grote parochiezaal was niet voldoende en werd uitgebreid met enkele verwarmde tenten. De kracht van een hecht dorpsleven en dit bindende project werd de volgende ochtend nog eens in de verf gezet: niet minder dan 50 vrijwilligers, sommigen met heel kleine oogjes of zonder stem, ruimden alles tegen de middag op.

24

6.2 Een stoel voor jou, Elewijt, eindwinnaar 2008 Projectfiche Project: ‘Een stoel voor jou’ Onderwerp: sociale cohesie, contact tussen dorpsgenoten stimuleren Periode: 13 april - 31 augustus 2008 Partners: 10 verenigingen, de dorpschool en enkele individuele vrijwilligers onder coördinatie van het stoelencomité Betrokken dorpsgenoten: 2500 Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 1492 - e 1492 Opvolging: ook in 2009 en 2010 riep men de dorpsgenoten op om het stoelenidee te herhalen. Dorpsgegevens: 4600 inwoners, deelgemeente van Zemst (Vlaams-Brabant) Contact: www.eenstoelvoorjou.be, Ger De Broeck, 015 61 13 03, [email protected]

Stoelen leiden naar babbels Het idee achter het project ‘Een stoel voor jou’ blinkt uit door zijn eenvoud: een stoel op de stoep zetten als uitnodiging om een babbeltje te slaan met buren en dorpsgenoten. Of zoals de slogan van een van de stoelen opriep: ‘Een stoel voor jou. Een stoel voor mij. Maak het gezellig, zet je er bij!’ Dit idee werd heel creatief uitgewerkt. Men versierde de stoelen, onder meer op een stoelenschilderdag, of bouwde creatievere stoelen, bijvoorbeeld met bierbakken, en bedacht heel leuke slogans. De bekende en betreurde auteur en dorpsgenoot, Dirk Verbruggen, schreef een stoelengedicht: ‘Doe de andere stoelendans’. Vooral de bindende kracht viel op. De stoelen en vele creatieve activiteiten brachten mensen samen. Het project liep over enkele maanden. In het voorjaar werd de werkgroep ‘De Stoelenmadammen’ opgericht. Zij vertegenwoordigden 10 verenigingen en waren de stuwende kracht achter het project. Een overzicht van enkele acties:

26

•

• • • •

13 april: teaser, de groep plaatste stoelen aan de kerk en lichtte hun idee toe. Daar kwam voor de eerste keer de verwelkomingstoel op het toneel, die daarna regelmatig dienst deed bij onder meer de vergaderingen van de verenigingen. April: andere teasers. Her en der werden stoelen in het dorp geplaatst, een grote gesjorde stoel viel op als je het dorp binnenreed, enz. 26 april: grote ‘stoelenschilderdag’, waaraan onder meer de kinderen van de scouts en de dorpsschool deelnamen. Begin mei: de stoelen en mensen komen op straat. 30-31 augustus: tentoonstelling met foto’s van het project en uiteraard de vele stoelen-kunstwerkjes. De vele positieve boodschappen in het gastenboek doen het beste vermoeden voor de toekomst.

Het hoogtepunt was het jaarlijkse kermisweekend van 11 en 12 mei, waarin ook de jaarlijkse SintHubertusprocessie werd georganiseerd. Vanaf de week ervoor stonden liefst 1000 stoelen in Elewijt op de stoep. De stoelen waren een uitnodiging om even te verpozen en een babbeltje te slaan. Buren en dorpsgenoten leerden elkaar zo beter kennen. En er werden vriendschapsbanden gesmeed. Zo waren er enkele buren die na de processie op de stoelen bleven zitten. Ze trokken enkele flessen open en de buren bleven nog heel de avond gezellig kletsen.

De Vlaamse jury was vooral gecharmeerd door het idee, de bindende kracht van het stoelenproject en de grote betrokkenheid, zowel van verenigingen als van individuele dorpsbewoners. Bovendien is het een zeer toegankelijk project, dat in andere dorpen kan overgenomen worden. Op 20 oktober werd het grote nieuws bekend gemaakt: Elewijt was de tweede eindwinnaar van ‘Dorp met toekomst’.

Interview Ger De Broeck Hoe kwam je op het idee? ‘Ik mijmerde over de vroegere zomeravonden in het dorp. Mensen trokken toen met hun stoel naar buiten en keuvelden tot in de late uurtjes. “Waarom creëren we niet dezelfde sfeer?” dacht ik bij mezelf. Mijn idee viel meteen in goede aarde. Al snel zag het stoelencomité het licht en ‘Dorp met toekomst’ bezorgde ons de nodige centjes. Onverhoopt kwam ook de rest van het dorp in beweging. Kleinkinderen spoorden hun grootouders aan om werk te maken van een versierde stoel en buren gaven elkaar een zelf versierd exemplaar cadeau. ‘

Was jouw project nodig voor jouw dorp? ‘Het heeft minstens de samenwerking in het dorp wel weer groter gemaakt. We werkten allen samen aan één project, dat was nooit eerder gebeurd.’

Was je verrast door de eindoverwinning? ‘Eigenlijk wel, ik dacht dat ons project te gewoon, te simpel was om kans te maken. De meeste kinderen geloofden er sterk in: zij zagen ons al heel vlug als eindwinnaar.’

28

Wat zijn je herinneringen aan het dorpsfeest? ‘De hoofdprijs van de wedstrijd, het dorpsfeest, was het mooiste cadeau dat Elewijt kon krijgen. Iedereen in het dorp was er van overtuigd dat dankzij zijn medewerking Elewijt de winnaar was geworden. Dat is een heel aangenaam gevoel… Zowat iedereen heeft me gevraagd of we niet elk jaar zo’n feest kunnen houden.‘

Heeft je project nog steeds gevolgen? ‘Wij plannen met het stoelencomité nog eens een herdenkingsdag voor Dirk, onze overleden dichter. Een student aan het RITS wil een film maken over het project met interviews met ’oudere‘ inwoners en beelden van nog bestaande versierde stoelen. Indien het in zijn planning past, willen we graag het metalen kunstwerk, gemaakt door Patrick Tas - een grote stoel met daarop vele kleine stoeltjes - tijdens een feestelijke namiddag, bijvoorbeeld rond Pasen, een vaste plaats geven in het dorp.’

Wat heeft jou het meest getroffen? ‘Het is eigenlijk achteraf pas duidelijk geworden wat dit voor onze dorpsgemeenschap betekend heeft. Toen een 45-jarige vrouw, die ook actief in ons dorp was, plots overleed, verraste haar man ons. Tijdens de begrafenisplechtigheid las hij het volgende voor uit herdenkingsboekje:“Je hebt tijdens het pinksterweekend, toen heel Elewijt vol stoelen stond, nog zo genoten. Een dorp zo zien samenwerken vond je zo prachtig… “ Dat deed ons en de vele mensen in de kerk wel wat’.

Vlaanderen leert Elewijt kennen als ‘Dorp met toekomst’.

Het dorpsfeest De voorbereidingen van het dorpsfeest verliepen in het begin iets minder op automatische piloot dan in Eversel. Met een evenement van dergelijke omvang hadden de stoelenmadammen geen ervaring. Gelukkig konden ze rekenen op Dimmi: een sterke mannelijke dorpsgenoot zonder vrees. Eind december organiseerden ze een volksvergadering waardoor verschillende verantwoordelijken hun eigen team verzamelden. Uiteindelijk waren er niet minder dan 180 vrijwilligers. Zij hielpen bijvoorbeeld mee bij het opzetten van de feesttent bij -10°C. Elewijt beschikt immers niet over een parochie- of ontmoetingscentrum, laat staan een dergelijke grote zaal als Eversel. Het dorpsfeest op 17 januari 2009 verliep perfect. Tussen twee stormen door ontstond misschien wel een van de gezelligste Elewijtse avonden sinds lange tijd. Eerst volgde de huldiging van de eindwinnaars. Dat gebeurde door Ludo Vansant, ondervoorzitter van de Landelijke Gilden; minister-president Kris Peeters; Frans Van de Maele, Cera; en Bart Coopman, burgemeester Zemst. De winnaars van 2007 kwamen de wisselbeker persoonlijk overhandigen aan het stoelencomité. Daarna volgt een echt volksfeest. Op de speelplaats en -tuin van de dorpsschool stonden verschillende eet- en drankstandjes, allemaal bereid door Elewijtenaars. De kinderen speelden de hele avond en in de tent gaven acht Elewijtse muziekgroepjes het beste van zichzelf. De laatsten van meer dan 2000 feestvierders gingen pas bij het eerste hanengekraai naar huis. In april bedankten de stoelenmadammen de vrijwilligers met een receptie.

30

6.3 Dorpsforum Elst, eindwinnaar 2009 Projectfiche Project: ‘Dorpsforum Elst’ Onderwerp: dorpsinfrastructuur (dorpshuis & infozuil), sociale cohesie & communicatiekanalen Periode: april - 6 september 2009 Partners: 16 verenigingen onder coördinatie van de projectgroep Betrokken dorpsgenoten: 600 Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 3342 (excl. dorpszaal) - e 2500 Opvolging: de projectgroep blijft actief, communicatiekanalen infozuil/website/dorpskrant blijven bestaan, dorpszaal in gebruik Dorpsgegevens: 1100 inwoners, deelgemeente Brakel (Oost-Vlaanderen) Contact: www.elst.dorpsforum.be, Henk Van Hootegem, 055 60 03 07, [email protected]

Elstenaars ontmoeten elkaar op verschillende forums Het project begon met een menselijk drama. Na het insturen van hun idee overleed een van de twee indieners. Een echte dorpsfiguur, gekend door alle Elstenaars en drijvende kracht achter tal van Elsterse initiatieven. Toch ging de groep door en hoe… In Elst bouwden de inwoners aan een forum om het dorpsleven zuurstof in te blazen. Een forum heeft volgens Van Dale meerdere betekenissen. En ook het Elsterse Dorpsforum vervulde meerdere doelstellingen: •

• •

•

32

(oorspr.) markt, plein te Rome (…) waar het volk samenkwam om de publieke zaken te bespreken. In Elst restaureerde een groep heel geëngageerde vrijwilligers gedurende een lange periode een plaats waar het volk kan samenkomen: het parochiehuis. In 2009 werkten ze verder aan de bovenverdieping, die als dorpszaal zou fungeren. Twee acties zorgden voor een figuurlijk plein: ‘Het Tenteke’ en de dorpsdag. ‘Het Tenteke’ dook tijdens de zomer enkele keren op op verschillende plaatsen in het dorp om ontmoeting tussen de dorpsgenoten te stimuleren. Zo voetbalde men bijvoorbeeld met de jongeren, zong men met de rusthuisbewoners of speelde een toneelstuk op de binnenplaats van een lokaal café. Tijdens de dorpsdag, met een programma ingevuld door de verschillende verenigingen en individuele bewoners, kwamen begin september meer dan 500 Elstenaars samen. (fig.) openbare gerechtsplaats/het in het openbaar bespreken. ‘De Kleine Elst Enquête’ bevroeg de dorpsbewoners. Bijeenkomst waarop een of meer deskundigen (…) in discussie treden met elkaar en het publiek. Door de werkgroep Dorpsforum kwam er informatiedoorstroming en samenwerking tussen de verschillende verenigingen. Website waar over een bep. zaak kan worden gediscussieerd. Het project werkte aan verschillende communicatiekanalen: een nieuwe dorpssite en -krant en een infozuil met een brievenbus voor de Elstenaars zonder internettoegang. De artikels over de geschiedenis of bekende plekjes in het dorp bleken populair te zijn.

De dynamiek in het Dorpsforum resulteerde ook in een tekenwedstrijd, een dorpsquiz tussen 22 straten, het aanleren van twee herwerkte dorpsliederen en het heroptreden - na meer dan 10 jaar van de dorpsreuzen. Het project ‘Dorpsforum Elst’ draaide overduidelijk rond communicatie en samenwerking. Het Dorpsforum had speciale aandacht voor enkele specifieke doelgroepen: de kinderen van de basisschool, de inwoners van het plaatselijke rusthuis en vooral nieuwe inwoners. Zo bestond bijna de helft van de dorpsdagwerkgroep uit nieuwe inwoners. Genoeg redenen voor de Vlaamse jury om eind oktober 2009 Elst tot derde en laatste eindwinnaar van Dorp met toekomst te verkiezen.

Interview Henk Van Hootegem Hoe kwamen jullie op het idee? ‘Ik had een bijeenkomst georganiseerd op café ideale plek voor een brainstorm - met een aantal mensen die ik kende via de dorpsschool, de lokale KSA, ... maar als recente inwijkeling kende ik niet alle verenigingen. Verschillende ideeën werden uitgewisseld. Het was Johan De Koekelaere, spilfiguur in ons dorp, die met het idee kwam om een samenwerkingsproject tussen verenigingen en tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ dorpsbewoners op te zetten. Johan slaagde erin om in enkele dagen alle verenigingen bij het project te betrekken. Kort nadat we het project hadden ingediend kwam hij echter om in een auto-ongeluk. Met het project konden we toch een van zijn ideeën realiseren.’

Was jouw project nodig voor jouw dorp? ‘Elst is heel wat verenigingen rijk, maar er gebeurden een aantal zaken naast elkaar, en meer samenwerking kon het bestaande versterken. De talrijke inwijkelingen in het dorp en de ‘autochtone’ inwoners kenden elkaar niet zo goed, door het project werden nieuwe vriendschappen gesmeed, kregen verenigingen nieuwe leden, wordt er kennis en gereedschap onderling uitgewisseld, enz. De renovatie van de dorpszaal was reeds gestart, maar kreeg door het project een nieuwe impuls.’

Was je verrast door de eindoverwinning? ‘Ja, want uiteindelijk ging het in de andere dorpen toch ook allemaal om leuke en goed gevonden projecten. Al vonden we zelf dat we een aantal interessante troeven hadden, namelijk het accent op samenwerking en het feit dat heel veel mensen in de nieuwe dynamiek betrokken waren. We hadden ook veel ingezet op een creatieve en originele aanpak met de activiteiten van het ‘Tenteke’, volksdans en oude lokale liedjes, enzovoort.’

Wat zijn je herinneringen aan het dorpsfeest? ‘De namiddagwandeling was een bijzondere ervaring. Ik liep met de fanfare op kop, en als je achterom keek zag je een lang lint van dorpsbewoners op de smalle weg stappen. Voor het avondprogramma waren we met 700, en was er voor elk wat wils. Er is daar toch wel wat afgekletst, gedanst en gefeest!’

Heeft je project nog steeds gevolgen? ‘Ik denk dat een van de sterke kanten van ons dorpsproject toch was dat we gezocht hebben naar instrumenten om de samenwerking en het dorpsforum verder te kunnen zetten: de dorpskrant, de infozuil, de website, de dorpszaal en de werkgroep dorpsforum met de verenigingen en individuele bewoners. Ondertussen heeft ons dorpsforum – zoals elke moderne organisatie – zelfs een missie, en is afgesproken dat we jaarlijks een dorpsmoment tracht te organiseren.’

Wat heeft jou het meest getroffen? ‘Het overlijden van Johan, maar ook het feit dat we zijn idee met heel veel mensen samen hebben uitgewerkt en gerealiseerd. De samenwerking tussen al deze mensen kende zijn discussiemomenten maar vooral ook veel leuke, grappige en creatieve momenten. En dat is dus nog niet ten einde!’

34

Het dorpsfeest 750 Elstenaars zorgden samen voor een bijzonder leuk laatste ‘Dorp met toekomst’-feest. Op 20 februari 2010 startte het feest met een pittige wandeltocht. 280 Elstenaars stapten onder een lentezonnetje langs verschillende mooie plekjes in hun dorp. De muzikale begeleiding, een acrobatie-act en de nodige drank maakten er een fijne wandeling van. Uiteraard konden een dorpsfoto en een geuteling – de zoete dorpsspecialiteit – niet ontbreken. Daarna trok de karavaan naar de grote feesttent. De festiviteiten begonnen er met de samenzang van de ‘Slebbekoers’. De tekst van dit dorpslied viste men tijdens het winnende project uit het geheugen van de alleroudste Elstenaars. Piet Vanthemsche, voorzitter van de Landelijke Gilden, Marc Cocquyt, voorzitter Cera-stuurgroep, Jos De Meyer, Vlaams volksvertegenwoordiger, en Herman De Croo, burgemeester van Brakel, feliciteerden Elst en de winnende werkgroep, onder leiding van Henk Van Hootegem. De ‘Dorp met toekomst’-wisselbeker veranderde nog een keer van eigenaar. Een delegatie van het Elewijtse ‘Stoelencomité’ overhandigde de trofee. Daarna kwam het feest pas echt goed op gang. Een warme feestmaaltijd, streekbieren Sloeber en Ename, kinderanimatie en veel muziek van Brakelse bodem waren de ingrediënten voor een heel mooie avond. Brakelaar Marijn De Valck had geen enkele moeite om de dansvloer te laten beven.

7. Andere inspirerende voorbeelden We clusteren de voorbeelden volgens onze vijf deelaspecten van leefbaarheid (zie p. 6). Een overzicht van alle 88 geselecteerde projecten met de contactgegevens vind je op p. 52.

7.1 Fysiek woonklimaat Het fysieke woonklimaat omvat verschillende pijlers: huisvesting, een verzorgde omgeving, zorg voor open ruimte, (verkeers)veiligheid, enz. Binnen de ‘Dorp met toekomst’-projecten waren er verschillende initiatieven rond deze thema’s. Er volgden nogal wat acties om de omgeving op te knappen: zwerfvuilacties, met onder meer de ludieke hondenpoepbuis (Lembeke, 2008), bebloemingsacties, het restaureren van onroerend erfgoed, het aanleggen van paden, enz. Zeker te vernoemen is de actie in Reppel (2009), waar men ook fysiek heel hard heeft gewerkt. Tientallen vrijwilligers staken in de hete zomer verschillende keren de handen uit de mouwen om vier erfgoedwandelingen en een wandelbrug aan te leggen en de kruidentuin en de gracht van de pastorie te restaureren. De samenwerking tussen de verenigingen en de dynamiek die de actie uitstraalde, bleven niet onopgemerkt in de gemeente. De Reppelnaars konden verhinderen dat de pastorie in handen viel van een projectontwikkelaar en dat ze ‘in en van het dorp’ zal blijven. De aandacht voor open ruimte kwam mooi aan bod in Sint-Kruis-Winkel & Mendonk (2008): men stapte de dorpsgrens tot op de centimeter af – dus door prikkeldraad, moeras en beken – om aan te tonen dat hun dorp veel meer is dan een kanaaldorp, omgeven door zware industrie. Ook acties voor het verhogen van de verkeersveiligheid keerden enkele keren terug, bijvoorbeeld in Leffinge (2007). In Paal (2009) probeerde men een draagvlak te zoeken voor de dorpskernvernieuwing en de heraanleg van de steenweg. De dorpen met toekomst bouwden ook hard aan ontmoetingsplaatsen: van ‘uchterhoekjes’ in Heppen (2007) over een echt dorpsplein in Ramsel (2007) tot een groots dorpshuis in Teuven (2008). Een ander mooi voorbeeld is de bakoven van Veltem (2007). Een groep vrijwilligers en buren restaureerden een verwaarloosde schuur en bakoven in de straat. Nu is het een leuke ontmoetingplaats, waar elke vrijdagavond 8 tot 80 dorpsgenoten samen komen om brood, pizza’s of geutelingen te bakken en vooral elkaar te ontmoeten.

Hier volgt het verhaal van de De Pastorijtuin van Peulis & De Schoolweide van Pollinkhove.

Projectfiche “De Pastorijtuin van Peulis” Project: ‘Een pastorijtuin voor Peulis’, 2007 Onderwerp: dorpsinfrastructuur, ontmoetingsplaats Partners: 8 verenigingen op initiatief van de Landelijke Gilde Betrokken dorpsgenoten: 600 Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 4500 (excl. kosten dorpsfeest) - e 2500 Dorpsgegevens: 1900 inwoners, deelgemeente Putte (Antwerpen) Contact: Frank Liekens, 015 76 03 80, [email protected]

Verpozen op het dorpspleintje In Peulis toverden vrijwilligers van de gilde de verwilderde pastorijtuin om in een gezellige ontmoetingsplaats. Het verhaal startte met de 110e verjaardag van de Landelijke Gilde van Peulis. ‘We vroegen ons af waarmee we ons dorp zouden plezieren én passend onze verjaardag konden vieren’, vertelt Frank Liekens. ‘Al snel kwam het idee om de pastorijtuin opnieuw aan te leggen. De Peulenaren maakten nog amper gebruik van dit verwilderd stukje tuin. De haag en de hoge bomen waren niet meteen uitnodigend en verborgen bovendien de Lourdesgrot en het Heilig-Hartbeeld. We wilden van dit tuintje opnieuw een echte ontmoetingsplaats maken.’ De tuin ligt tussen de pastorij en de Sint-Jozefskerk, een neoromaanse kerk en beschermd monument. Na de bekendmaking van de selectie schoten ze in actie. Een vrijwilliger tekende de plannen en een aantal andere vrijwilligers staken vervolgens twee maanden lang iedere zaterdag de handen uit de mouwen. Dankzij de vlekkeloze samenwerking konden ze eind mei al uitblazen op een bankje in onze tuin. De pastorijtuin transformeerde in een ontmoetingsplaats waar iedereen zijn gading vindt. Zo kunnen de Peulenaren gezellig keuvelen op een van de banken, een balletje gooien op de petanquebaan of de krant lezen in de schaduw van de dakplatanen. Daarna boksten de acht samenwerkende verenigingen, met de steun van de lokale middenstanders en de dorpsschool, een heus feestweekend in elkaar, waarvan 1000 dorpsgenoten hebben genoten. De leerlingen van de dorpsschool tekenden ook nog even hun droomdorp, om zo wat ideeën en prioriteiten mee te geven aan de volwassen projectontwikkelaars.

38

Projectfiche “Onze Weide, Pollinkhove” Project: ‘Onze Weide’, Pollinkhove, 2007 Onderwerp: dorpsinfrastructuur, ontmoetingsplaats Partners: 4 verenigingen op initiatief van het oudercomité Betrokken dorpsgenoten: 600 Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 2503 - e 2500 Dorpsgegevens: 620 inwoners, deelgemeente Lo-Reninge (West-Vlaanderen) Contact: Magali Desmet, 058 62 31 26, [email protected]

Een multifunctionele schoolweide Door een percelenruil met meerdere eigenaars kregen de Pollinkhovenaren in 2007 de kans om de dorpsschool opnieuw een tuin te geven. ‘Deze kans wilden we zeker niet laten liggen’, vertelt Magali Desmet. Als voorzitster van het oudercomité wilde ze het niet bij een schooltuin laten. ‘Wij beschouwen de school als het kloppende hart van het dorp. Door deze weide open te stellen voor alle inwoners, kunnen we onze school nog meer uitspelen als dorpscentrum. Uiteraard heb je hiervoor de steun nodig van de andere verenigingen van het dorp. De lokale afdelingen van KVLV, de Landelijke Gilde, de Gezinsbond, allemaal wilden ze ons helpen.’ In april en mei kreeg de tuin vorm. Op een grote werknamiddag daagden 26 vrijwilligers op. Een tuin aanleggen is niet goedkoop, maar gelukkig zijn de Pollinkhovenaren creatief. ‘Om de kosten te drukken, maakten we ‘een groene ronde’ in het dorp. We stopten bij de struiken en plantjes die we mooi vonden en namen stekjes. Zo groeien er nu heel wat gratis plantjes in onze tuin’. Begin juni volgde de officiële opening met een hapje en een drankje. Alle dorpsbewoners stonden op de gastenlijst, want ‘Onze Weide’ is er voor iedereen: de kinderen om te spelen, de ouderen om even te pauzeren op de banken. ‘Uiteraard kunnen de leerlingen er naar hartenlust ravotten. Zij kregen een voetbalveldje, een zandbak, wat speelgoedmateriaal en heel veel ruimte. Ook de speelpleinwerking gebruikt de weide regelmatig en kinderen uit het dorp organiseren er voetbaltornooitjes. Bovendien kunnen ze ook aan de slag in de moestuin, waarbij enkele kippen en konijnen hen gezelschap houden’, vervolgt Magali. De Weide is nog steeds een ontmoetingsplaats in het dorp. Zo organiseerden de vier betrokken verenigingen in juni 2009 een groot dorpsontbijt op hun weide. 120 volwassenen en 45 kinderen waren van de partij.

7.2 Zorg en diensten Welzijn en (basis)voorzieningen zijn essentiële onderdelen van een leefbaar dorp. Het lijkt veel minder evident om hier met een groep vrijwilligers aan te werken. Toch waren er enkele ‘Dorp met toekomst’projecten die minstens een raakvlak hadden met welzijn. Zo waren er enkele die inzetten op het betrekken van specifieke (kansen)groepen in de dorpsgemeenschap. In het kasteel van Zuurbemde (2007) huizen sinds 1965 bejaarden. Het kasteelpark verloor echter letterlijk de verbinding met het dorp: enkele wandelpaden verdwenen en het park verwilderde. Aan beide problemen werkte de ‘Dorp met toekomst’-alliantie. Door hun project kunnen de rusthuisbewoners weer contact hebben met de andere dorpsgenoten. In het centrum van Ettelgem (2007) kwam een woonproject voor jongeren met autisme. De dorpsgemeenschap en de directie en personeelsleden van het centrum zetten enkele eerste voorzichtige en laagdrempelige stappen om de jongeren mee te integreren in het dorpsleven. Zo konden de Ettelgemaren het centrum bezoeken tijdens een opendeurdag, stelden de jongeren kunstwerkjes tentoon tijdens de dorpskermis, communiceerde men via de dorpskrant en kunnen de verenigingen voor kleine vergaderingen gebruik maken van het centrum.

40

De beschikbaarheid van voorzieningen en (welzijns)-diensten is in plattelandsgebieden een belangrijke indicator van de kwaliteit van de leefomgeving. Voor enkele groepen van plattelandsbewoners valt of staat die beschikbaarheid met de bereikbaarheid. Een mooi voorbeeldproject dat aan de mobiliteitsproblemen van specifieke dorpsgenoten trachtte te werken, was de ‘De Link’, Oekene, 2008.

Projectfiche “De Link” - Oekene Project: ‘De Link’, Oekene 2008 Onderwerp: diensten, mobiliteit Partners: 35 vrijwilligers, met de steun van 14 verenigingen op initiatief van de vzw De Gardeboefeesten Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 6275 - e 2500 Dorpsgegevens: 1750 inwoners, deelgemeente Roeselare (West-Vlaanderen) Contact: Joris Olivier, 051 20 09 70, [email protected]

Busje komt zo! ‘Bijna 1500 keer in drie maanden werd De LINK opgeroepen om een Oekenaar te vervoeren. Dit gebeurde door 35 vrijwillige chauffeurs tijdens 592 ritten. Iedereen in Oekene was laaiend enthousiast’, zo begint Joris Olivier, drijvende kracht achter De LINK, zijn verhaal. De LINK was een vrijwillige taxidienst voor de inwoners van Oekene, van juni tot september 2008. Het succes was zo groot dat vrijwillige dienstverlening de laatste twee twee maanden uitbreidde van 4 naar 7 dagen op 7. Dat gebeurde vanaf 7u ’s morgens tot zelfs eenmaal om 5u ’s morgens. Na een telefoontje werden de Oekenaars opgepikt door een busje. ‘Vooral de vooropgestelde doelgroepen maakten gretig gebruik van deze dienst: senioren en jongeren. Zo reed De LINK naar vijf seniorenbijeenkomsten en fungeerde voor de bejaarde dorpsgenoten ook als boodschappendienst. Voor de jongeren en iets ouderen reden onze chauffeurs als BOB-dienst. Iedereen kon De LINK gebruiken als voor- en natransport naar de bushalte. Omdat voor sommige inwoners de bushalte ver van hun huis is, brachten onze chauffeurs hen daar naartoe. Zo konden zij ook gebruik maken van het openbaar vervoer. Een keer werd De LINK zelfs voor dieren opengesteld: ontsnapte schapen werden ermee terug naar hun weide gebracht’, vertelt Joris. ‘Het was een bijzonder goede ervaring en wij hopen dit in de toekomst nog te kunnen organiseren. Uiteraard is het belangrijk om goed samen te werken met het openbaar vervoer. En we wilden ook zeker niet de beroepstaxichauffeurs tegenwerken. Wij geloven in De LINK en willen ons project ook promoten in andere dorpen’, zo besluit Joris.

7.3 Inkomen en sociale zekerheid In een leefbare omgeving is er voldoende werkgelegenheid en krijgt de lokale economie de juiste kansen. Tewerkstelling in het eigen dorp is nog voor weinigen weggelegd. Ook het inkomen van de plaatselijke zelfstandigen en in plattelandsgebieden, van landbouwers, is niet vanzelfsprekend. Een echte dorpsgemeenschap heeft hier ook oog voor, want het inkomen is zeer bepalend voor het algemeen aanvoelen over de leefbaarheid. Enkele ‘Dorp met toekomst’-projecten probeerden die lokale tewerkstelling in de kijker te stellen. In Essen en Malderen (beide 2007) gebeurde dat voor de landbouw. In Essen kreeg het een educatieve invalshoek. Zo was er een fietszoektocht met allerlei vragen en opdrachten om de kennis over de hedendaagse landbouw bij de dorpsgenoten te verhogen. In Malderen bracht een stoet van 500 figuranten uit 19 verenigingen de evolutie van de landbouw van de laatste honderd jaar in beeld: van zuivere handenarbeid, over paardenkracht tot hypermoderne machines. 7000 toeschouwers maakten er een volksfeest van. Het Wondelgemse project (2009) herinnerde zijn dorpsgenoten eraan dat hun Gentse deelgemeente ooit een landbouwdorp was. Ze spanden met prikkeldraad een wei af op Den Dries met enkele koeien. De schoolkinderen kwamen langs en kregen uitleg en melk van de boer. In Nevele, het geboortedorp van Cyriel Buysse, vierde men in 2009 zijn 150ste verjaardag. De werkgroep ontwikkelde allerlei culturele en toeristische activiteiten over het leven en de bibliografie van deze Vlaamse schrijver; er kwam veel volk naartoe, ook van ver buiten Nevele. De lokale zelfstandigen staken hun streekproducten in een Buysse-kleedje of ontwikkelden ze: meetjeskonte (kersenlikeur), Cyriel Buysse-paté, -nougat, -tomaten etc. kwamen op de markt. Een dorpsbepalend element gebruiken in je dorpsontwikkeling: ‘village branding’ als het ware.

42

Projectfiche “Vissenaken, ons dorp leeft” Project: ‘Vissenaken ons dorp leeft’, 2009 Onderwerp: dorpsidentiteit, toerisme, lokale economie, sociale cohesie Partners: 34 verenigingen/organisaties en lokale handelaars Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 31.250 - e 2500 Dorpsgegevens: 1450 inwoners, deelgemeente Tienen (Vlaams-Brabant) Contact: Jean-Paul Thiry, 016 82 10 66, [email protected]

bron: Stad Tienen

Ontdek je eigen dorp ‘We hadden ons zelf drie doelstellingen opgelegd: de Vissenakers samenbrengen, de verenigingen stimuleren om samen te werken en de toeristische trekpleisters van het dorp en de lokale handelaars promoten’, zo begint Jean-Paul zijn verhaal. ‘Ons project startte in het najaar van 2008. We nodigden alle Vissenaakse verenigingen uit op een oktoberavond om eens te brainstormen over een mogelijke actie. Iedereen wilde meewerken. Het enhousiasme was van in het begin aanwezig. We dienden ons project in bij ‘Dorp met toekomst’ en op 31 maart 2009 kregen we het goede nieuws over onze selectie. Enkele dagen later kon het helemaal niet meer op, want ook het gemeentebestuur verleende zijn steun. Alle dorpsgenoten kregen een foldertje met het goede nieuws en er volgde ook een persconferentie. Daarna gingen tientallen supervrijwilligers gedurende enkele maanden aan de slag.’ ‘Ons project bestond uit twee delen: ‘Ken ons dorp’ en ‘Vissenaken leeft’. Voor het eerste deel hebben we allerlei kanalen gebruikt om ons dorp qua toerisme en natuur te promoten’, vertelt Jean-Paul. Zo kwam er een groot toeristisch paneel met een wandeling waarvoor ook vast bewegwijzering werd geplaatst. Daarnaast volgden er een toeristische kaart, dorpsboek, -website, -film, -vlag en verschillende filmpjes over de troeven van het dorp. Een van de originele elementen was het (puzzel) kunstwerk. Om het hele project bekend te maken bij alle Vissenakers kregen zij allemaal een puzzelstukje. Dat stukje was een onderdeel van een grote puzzel, die gevormd werd op 6 september. Het was niet alleen het symbool van de verbondenheid onder de inwoners, maar ook de aanleiding tot de onthulling van een ander permanent stalen kunstwerk: de grenzen en het reliëf van Vissenaken.

Dat ‘Vissenaken leeft’ hebben ze in de verf gezet op zondag 6 september 2009. Jean Paul: ‘Op die dag brachten we meer dan 3000 (ex-)Vissenakers, maar ook mensen van buiten ons dorp op de been voor allerlei activiteiten. Zo konden zij deelnemen aan een fietslus, waarbij niet alleen de verenigingen zich voorstelden via voor hen typische activiteiten, maar ook de lokale ondernemers: de lokale brouwerij, een biologische boerderij, een hoeveslagerij, twee B&B’s etc. Wanneer bezoek je anders de B&B in je eigen dorp? De inschrijvingen voor de dorpsbarbecue hebben we vroegtijdig moeten stopzetten wegens overrompeling: uiteindelijk waren we met 800. ’s Avonds genoten alle mensen van een wervelend spektakel van lokale muziekgroepjes en toneelstukjes.’ Ook in 2010 was de positieve energie nog niet verdwenen. ‘Zo hebben we begin september 2010 ons tweede dorpsfeest gehad en werken we aan de uitbouw van onze dorpsraad. Met dat platform willen we bijvoorbeeld blijven ijveren voor samenwerking onder de verenigingen en ook de de dorpsbelangen dienen, bijv. bij de restauratie van de pastorie.’

7.4 Sociaal klimaat In een dorp moeten er voldoende sociaal weefsel en persoonlijke netwerken aanwezig zijn. Het niveau van sociale cohesie bepaalt of een dorp kan uitgroeien tot een dorpsgemeenschap. Dorpsgenoten moeten zich verbonden voelen met elkaar, voelen dat ze iets gemeenschappelijks hebben. Uiteraard lukt dit niet zonder elkaar te ontmoeten. Een eerste stap, maar minder evident dan men op het eerste gezicht zou denken door de maatschappelijke tendensen als individualisering, slaapdorpen etc. De meeste ‘Dorp met toekomst’-projecten werkten al dan niet direct aan het sociale klimaat. Ontmoeting tussen de verschillende bewoners(groepen) stimuleren, kwam heel regelmatig terug. Zo bleek kamperen met andere dorpsgenoten in eigen dorp (Ettelgem, 2007) een laagdrempelige, maar bijzonder effectieve actie te zijn. De ongedwongen sfeer speelt hier zeker een grote rol. Een andere mooi voorbeeld zagen we in 2009 in Abele: ‘Leevn lyk God in ’t Franche’. Het dorp ligt zowel op Belgisch als op Frans grondgebied, aangezien de grens er midden door loopt. Abele kent wel iets meer Belgen (500) dan Fransen (100). De grens is in Abele echter eerder administratief. Zeker vroeger, toen de inwoners elkaar ontmoetten in de vele winkels en cafés. Bovendien spraken beide groepen ‘Vlaemsch’. Vandaag zijn de cafés bijna allemaal gesloten en spreken de Fransen geen Vlaemsch meer. Het sociaal contact verwatert, maar niet alleen tussen

44

de Fransen en Belgen, ook bij de Vlamingen onderling. 10 Vlaamse en 4 Franse verenigingen wilden hier samen aan werken. Een kennismakingsfeest bracht de typisch Belgische en Franse gewoonten op verschillende plaatsen in het dorp in beeld. Enkele voorbeelden: • •

• •

•

Op Frans grondgebied organiseerde men de voor de streek typische hanengevechten. Maar het bleef ludiek: het waren de kinderen verkleed als haan die vochten om de titel. Een leraar gaf ‘Vlaemsche’ les in de basisschool. Na de les was het tijd voor ontspanning aan de Abelestatie, waar de Franse inwoners de Belgische leerden hoe je echt pétanque speelt en omgekeerd de Fransen werden ingewijd in ‘stroatebolling’. Een initiatie hommelplukken kon in deze streek natuurlijk ook niet ontbreken. Gedichten en teksten werden in het oud Vlaemsch voorgedragen. De culinaire specialiteiten ontbaken uiteraard niet: als aperitief Picon, Franse baguette met uiensoep en gruyèrekaas, Belgische frietjes en tomatensoep met balletjes, Belgisch St.Bernardusbier, Hommelbier en de Abeelsentrippel tegenover Frans Hommelpapbier, Boeschepebier. Op de Franse radiozender ‘Radio Uylenspiegel’ werd de dag in het Vlaemsch aangekondigd.

De kracht die uitgaat van het verenigingsleven als katalysator van het sociaal klimaat van een dorp kwam duidelijk naar boven in Eke. Niet minder dan 25 verenigingen werkten in 2008 samen om hun dorp in een vijfsterrenhotel te transformeren met hun project: ‘Eke all in*****’. De dorpsgenoten werden voor een dag behandeld als vakantieganger in hun eigen dorp. Een lussenparcours toonde de ‘toeristen’ alle facetten van Eke: Eke cultureel, Eke sportief, Eke landelijk en Eke, poort op de Schelde en er was uiteraard ook lekkere en gezonde hotelkost.

Erfgoed bleek ook een thema te zijn dat dorpsgenoten kan verbinden. Niet alleen door het onderwerp, maar ook door de ontmoeting wordt er gewerkt aan de dorpsidentiteit. In Haringe (2008) greep men terug naar het dorp- en streekidentiteitsbepalend element gedurende tientallen jaren: de smokkel. In de streek ‘blauwen’ genoemd. Bijna driehonderd Haringnaars volgden in het dorp een parcours, waarlangs allerlei tafereeltjes de verhalen van het blauwen in beeld brachten. Ook de parochie Sint-Jozef (Bilzen) werkte een toneelwandeling over dorpsverhalen uit. In Bazel (2008) bleek de kerk een bindend dorpselement te zijn. De ‘Ghesellen van Sint-Pieter’ publiceerden een boek over alle aspecten en de geschiedenis van hun kerk. Toen ontstond ook de idee om met heel het dorp terug te keren naar het begin van die kerk: een dorpsflashback naar 1587. 30 verenigingen beeldden middeleeuwse taferelen uit op de boerenwagens. Na de stoet was er een middeleeuws dorpsfeest

met een ambachtenmarkt en middeleeuwse muziek en dansen. In Ottenburg (2009) verzamelden men de bijnamen van de dorpsgenoten. De verhalen werden bijeengesprokkeld via thuisbezoeken. De ‘verjaardag’ van een dorp of parochie bleek ook een ideale aanleiding om ontmoetingsactiviteiten te organiseren. Zo werden de 900ste in Tildonk en de 100ste verjaardagen in Sint-Juliaan en in Schakkebroek goed gevierd. Ook dorpsidentiteit blijkt een gemeenschapsvormende kracht te hebben. In Kuttekoven (2007), met 80 inwoners het kleinste dorp van de 88, ontwierp men een wapenschild dat op elk huis prijkt. In Herdersem (2007) werkte men rond hun bijnaam, de Meiviskoppen. Een netwerk kan je niet opbouwen zonder elkaar te kennen. In Opdorp pakte men deze problematiek letterlijk op. Ze maakten een fotoboek van alle dorpsgenoten. Een idee dat men in 2008 ook in De Waterhoek en in Hees uit probeerde.

Projectfiche “Opdorp bouwt een brug tussen heden en verleden” Project: fotoboek ‘Opdorp bouwt een brug tussen heden en verleden’, 2007 Onderwerp: sociale cohesie Partners: de actie werd gedragen door 32 verenigingen Projectkost - Dorp met toekomststeun: e 2900 - e 2500 Dorpsgegevens: 2000 inwoners, deelgemeente Buggenhout (Oost-Vlaanderen) Contact: Geert Mannaert, 052 33 70 92, [email protected]

Vlaams middelpunt maakt smoelenboek Opdorp heeft een unieke geografische ligging. Het middelpunt van Vlaanderen ligt op Opdorps grondgebied, niet ver van het drieprovinciepunt met Antwerpen en Vlaams-Brabant. 30 km van Antwerpen en Brussel, 45 km van Gent. Het dorp trekt dan ook veel nieuwe inwoners aan. Maar hoe leren die nieuwelingen de autochtone inwoners kennen? Enkele vrijwilligers bedachten een zeer directe manier: een fotoboek van alle inwoners. Het idee kreeg de steun van alle Opdorpse verenigingen en werd ingeschreven voor ‘Dorp met toekomst’. ‘Uiteraard waren we supertevreden met de selectie, maar tijd om te vieren was er niet. We gingen meteen aan de slag’, vertelt Geert. Een werkgroep van twintig mensen kwam samen voor de verdere uitwerking. Per straat verzamelde een vrijwilliger de foto’s en gegevens voor de bewonersfiches. Eind juni organiseerden we in enkele straten een ontbijt om de tussentijdse resultaten te bekijken. Heel veel mensen kwamen een kijkje nemen en maakten – vaak voor het eerst – een praatje met hun buren’, vervolgt Ann. Het huzarenstukje resulteerde in een uniek eindproduct: een boek, waarin ieder huis een foto kreeg en een fiche van de huidige en vroegere bewoners. Vandaar ook de titel van het project: ‘Opdorp bouwt een brug tussen heden en verleden.’ Niet alleen de normale persoonsgegevens vinden we in de fiches. Ook enkele leuke weetjes ontbreken niet, zoals passies en lievelingsgerechten. Heel veel Opdorpenaars leefden mee met de wedstrijd. De teleurstelling was groot toen bleek dat het fotoboek niet de uiteindelijke winnaar bleek. Achteraf is Opdorp alleen nog maar trots op het werk dat ze geleverd hebben. Katrien verwoordt het zo: ‘Het fotoboek is een ideaal middel tegen de verzuring. De mensen leerden elkaar niet alleen kennen door het boek, maar ook door de vele contacten tijdens de voorbereidingen. Zo bezocht de straatverantwoordelijke elk huis en was er het dorpsontbijt en

46

de officiële voorstelling van het boek. Bovendien kunnen de mensen elkaar nu gericht aanspreken. Als een vereniging bijvoorbeeld hulp nodig heeft bij haar website, kan men in het boek kijken wie daar ervaring mee heeft. Ik hoop dan ook dat ons fotoboek ook in andere dorpen wordt nagevolgd’. Minstens in twee dorpen is dat ook het geval: Hees en De Waterhoek kregen in 2008 de kans om hun smoelenboek te maken, gekoppeld aan een tentoonstelling en een website.

7.5 Informatie en betrokkenheid lokaal beleid Of burgers zelf mee vorm kunnen geven aan het lokaal beleid, is een laatste belangrijke factor van de leefbaarheid van een omgeving. Dorpsgenoten kunnen al dan niet - het gevoel hebben dat ze – greep hebben op hun eigen omgeving. Net zoals een democratisch model verschillende niveaus van participeren kan inhouden (cfr. participatieladder), kunnen ook dorpsgenoten verschillende acties ondernemen. Dat gaat van informeren over het lokaal beleid, over adviseren, tot zelf activiteiten en projecten ontwikkelen. Dit laatste kan je eigenlijk opentrekken naar verschillende ‘Dorp met toekomst’-projecten: al zijn het kleinschalige projecten, je zou kunnen spreken van een zeker vorm van zelfbestuur. Informeren over lokaal beleid gebeurde binnen de Dorpen met toekomst ook meestal via de klassieke communicatiekanalen: de dorpskranten en –websites. Met daarin, naast de menselijke nieuwtjes, nieuws uit de verenigingen en de gemeenteraad, artikels waarvoor en waarom de dorpsraad binnen een bepaald dossier pleitte, etc. In Paal (2009) probeerde men zoveel mogelijk dorpsgenoten te betrekken en informeren over de dorpskernvernieuwing via infomomenten tot teken- en fotowedstrijden. Adviseren gaat al een stapje verder. De burgers krijgen kansen om problemen en oplossingen aan te brengen. Meestal verloopt dit via een al dan niet door het beleid erkende dorpsraad. Deze raad stelt vragen en geeft advies aan de verantwoordelijke beleidsmakers. Maar het kan ook anders. Zo waren er enkele dorpen die een ideeënbus installeerden om goede ideeën te verzamelen. Een ander voorbeeld komt zowel uit Herne (2008) als uit Londerzeel (2009), waar men een fietsknelpuntentocht organiseerde. De deelnemers duidden aan waar problemen dringend moesten aangepakt worden. En uiteraard zijn de informele contacten tussen burger en overheid, vereniging en overheid en verenigingen onderling niet te onderschatten.

8. Partners ‘Dorp met toekomst’ Landelijke Gilden is een gezinsvereniging van mensen met een warm hart voor het platteland. In onze honderden afdelingen trekken vrijwillige bestuursleden de kar en organiseren activiteiten voor de eigen leden en soms ook voor alle dorpsbewoners. De Landelijke Gilden doen wat voor de leefbaarheid van het dorp en het omliggende landelijk gebied. Met concrete acties en projecten maken we er, samen met onze lokale besturen en leden, werk van. www.landelijkegilden.be, 016 28 60 23, Diestsevest 40, 3000 Leuven

Cera ‘Samen investeren in welvaart en welzijn’. Dat is de ambitieuze missie die Cera wil realiseren in nauwe samenwerking met zo’n half miljoen vennoten. Zij bouwen elke dag mee aan maatschappelijke projecten en verstevigen de fundamenten van een sterke coöperatieve financiële groep. www.cera.be, 070 69 52 40, Philipssite 5 bus 10, 3001 Leuven

Vlaamse overheid De Vlaamse Regering neemt, in een sterk partnerschap met gemeenten en provincies, stimulerende maatregelen opdat het platteland zich op een harmonieuze manier verder ontwikkelt als kwalitatief woon- en leefgebied, dynamisch productiegebied en gemeenschappelijke ruimte voor de hele samenleving. www.vlaanderen.be

De Zondag wordt in 15 edities elke zondag verspreid via het unieke kanaal van de bakker. De lezer wordt gratis getrakteerd op een brok actualiteit, het persverse sportnieuws, info uit de regio, een pak amusement en gespecialiseerde duiding in de sectoren van vakantie, jobs, wonen en auto. www.dezondag.be

50

De Streekkrant/De Weekkrant is het grootste medium van Nederlandstalig België. 48 edities staan elke week garant voor een kleurrijke cocktail van informatie en ontspanning. www.roularta.be

Nest Het countrymagazine is er voor mensen die houden van het buitenleven. Nest is een leef- en woonblad met vijf grote redactionele pijlers: huis & tuin, spijs & drank, country living, hobby, natuur & wellness. www.nest.be

9. Overzicht 88 dorpen met toekomst De ‘Dorp met toekomst’-projecten uitleggen in drie regels doet afbreuk aan de lokale dynamiek, creativiteit en vele details, en de honderden vrijwilligersuren die van een doelstelling en acties een bijzonder mooi project maken. Surf dus zeker eens naar www.dorpmetoekomst.be voor meer uitleg.

9.1

2007: 25 projecten ANTWERPEN

52

Dorp

Essen

Titel project

Essen al proevend leren en genieten

Inhoud project

Een leefbare land- en tuinbouw zijn de ruggengraat van een leefbaar platteland. De verenigingen van de Landelijke Raad wilden met dit project de kennis van en het respect voor de moderne landbouw vergroten. Dat gebeurde o.a. door een fietszoektocht en een ludieke evenemententocht.

Contact

Jos Broos, 03 677 33 08 [email protected]

Dorp

Mariekerke

Titel project

Scheldeliederen

Inhoud project

Zeven verenigingen leerden hun dorpsgenoten vergeten Scheldeliederen aan. Schoolkinderen en nieuwe inwoners waren specifieke doelgroepen. Er volgden verschillende samenzangmomenten. Het dorpslied drukte men op een banner en plaatste het centraal in het dorp.

Contact

Bernadette Boeykens, 052 34 12 17 [email protected]

Dorp

Mol - Ginderbuiten

Titel project

Cultuurmarkt

Inhoud project

De Cultuurmarkt liet de inwoners van Mol-Ginderbuiten kennis maken met de verschillende culturen die in hun dorp vertegenwoordigd zijn. De negen organiserende verengingen zorgden o.a. voor een speelstraat, veel multiculturele proevertjes, wereldmuziek en -dans etc.

Contact

Tine Caeyers, 0473 76 44 98 [email protected]

Dorp

Peulis

Titel project

Heraanleg pastorijtuin

Inhoud project

De Landelijke Gilde van Peulis toverde de verwilderde pastorijtuin om tot een leuke ontmoetingsplaats voor alle dorpsgenoten met o.a. banken en een petanquebaan. Samen met zeven andere verenigingen organiseerden zij een heus feestweekend om de tuin in te huldigen.

Contact

Frank Liekens, 015 76 03 80 [email protected]

Dorp

Ramsel

Titel project

Leven als God in Ramsel

Inhoud project

In Ramsel werkte men hard aan een ontmoetingsplaats die de sfeer van een Zuid-Frans dorpje moest uitstralen. Met de aanleg van een pergola, linden, een picknickweide en een kegelbaan waan je je op een zomerse avond inderdaad ergens in het zuiden.

Contact

Nico Verwimp, 016 48 19 39 [email protected] www.degruunesteen.be

LIMBURG Dorp

Eversel

Titel project

Mysteriespel

Inhoud project

Via het Mysteriespel, een groot dorpsspel, leerden de Everselnaars niet alleen het dorp, maar vooral elkaar beter kennen. Zo stelde men groepen samen waarin men elkaar niet altijd kende en bracht men veel tijd met elkaar door in de verschillende rondes gedurende een maand.

Contact

Jan Vandenput, 011 42 21 22 [email protected] www.eversel.be

Dorp

Heppen

Titel project

Aanleg 9 Uchterhoeken

Inhoud project

Negen Heppense buurtwerkingen legden elk een ontmoetingsplaats aan met een picknickbank, plantjes en soms ook een petanquebaan. De Heppenaars leerden de plekjes kennen via een fietszoektocht. De werkingen hoopten ook uit te groeien tot één stem voor de gemeente.

Contact

Peter Beliën, 011 39 30 14 [email protected],users.telenet.be/buurtwerkingdeheikapper-heppen/archief.htm

Dorp

Kuttekoven

Titel project

Kuttekoven leeft!

Inhoud project

In Kuttekoven werkte een feestcomité aan de dorpsidentiteit via de uitgave van een dorpskrant, het ontwerpen van een wapenschild, bevlagging en vertelavonden over de geschiedenis van het dorp. Ontmoeting tussen de 80 inwoners bevorderde men via een receptie, een barbecue etc.

Dorp

Mopertingen

Titel project

Groot Dorpsfeest Mopertingen

Inhoud project

In Mopertingen bracht de Landelijke Gilde samen 14 andere verenigingen hun dorpsgenoten samen op verschillende activiteiten, waarvan enkele voor het goede doel. De apotheose was de organisatie van een eerste dorpsfeest met o.a. een spel zonder grenzen.

Contact

Patrick Froyen, 089 49 26 46 [email protected] www.hetmooiste.be/LG/

Dorp

Paal

Titel project

Paal, waar mensen thuis zijn.

Inhoud project

Paalonline.be promoot het dorpsleven. Samen met 30 verenigingen werd dit versterkt door het opzetten van een rubriek voor nieuwe inwoners en een rond verleden, heden en toekomst, drie ‘uchteravonden’ en de wedstrijden ‘1 uit de 10.000’ en ‘De grootste Palenaar’.

Contact

Jan Elsen, 011 43 33 33 [email protected] www.paalonline.be

OOST-VLAANDEREN

54

Dorp

Evergem-Centrum

Titel project

Ontbijt op het dorpsplein

Inhoud project

Meer dan 1000 inwoners genoten samen van een lekker ontbijt. Talrijke andere activiteiten, zoals een wandelzoektocht, de verkiezing ‘dorpsgeno(o)t(e) van het jaar’ en het kampioenschap eierwerpen, zorgden voor een bijzonder gesmaakte dag.

Contact

Robert Van Durme, 09 253 95 95 [email protected]

Dorp

Herdersem

Titel project

Een Meiviskop voelt zich als een vis in het water

Inhoud project

De Herdersemnaren dragen hun spotnaam ‘de Meiviskoppen’ met trots. Om dit in de verf te zetten, kwam er een fontein met drie Meivissen waar ooit het gemeentehuis stond. 700 inwoners en 30 verenigingen huldigden de fontein in met een stoet en de samenzang van het ‘Meivislied’.

Contact

Alex Van Den Bremt, 0476 45 43 85 [email protected] www.bloggen.be/dorpsraadherdersem

Dorp

Opdorp

Titel project

Opdorp, een straat van verleden naar toekomst

Inhoud project

In Opdorp werkte men aan twee fotoboeken. Een eerste ’Wie is wie’ stelt per straat bij elk huis de vroegere en huidige bewoners voor. Interessante weetjes zoals dorpsfiguren, bijnamen etc. ont-breken niet. De titel van het tweede ‘Dorpsleven - 275 jaar parochie Opdorp’ spreekt voor zich.

Contact

Geert Manneert, 052 33 70 92 [email protected]

Dorp

Sint-Jan-in-Eremo

Titel project

Fietsen in Eremo

Inhoud project

De Landelijke Gilde van Sint-Jan-in-Eremo en enkele andere verenigingen gebruikten de fiets als rode draad om mensen samen te brengen. Dit gebeurde o.a. door een introductiefietstocht, een fietsherstelcursus, een volkskoers, een foto van alle dorpsbewoners op de fiets enz.

Contact

Benny Ingels, 0494 66 87 04 [email protected]

Dorp

Watervliet

Titel project

Een speelpark voor Watervliet

Inhoud project

Een groep Watervlietenaars toverde een bestaand, maar weinig gebruikt en slecht onderhouden speelterrein om tot een speelparadijs en ontmoetingsruimte. De kinderen kregen opgeknapte speeltuigen, de ouderen een petanquebaan.

Contact

André Degenhardt, 052 33 53 46 [email protected] www.lg-malderen.be

VLAAMS-BRABANT Dorp

Malderen

Titel project

Praalstoet ‘3 eeuwen landbouw’

Inhoud project

De praalstoet beeldde uit hoe de landbouw de laatste 110 jaar - de gilde bestond 110 jaar - evolueerde. 20 verenigingen en 500 figuranten stapten mee op. De 7000 toeschouwers konden genieten van landbouwproducten, een tentoonstelling ‘landbouw in de kunst’ en een dorpsfeest.

Contact

André Degenhardt, 052 33 53 46 [email protected] www.lg-malderen.be

Dorp

Tildonk

Titel project

900 jaar Tildonk

Inhoud project

Tildonk vierde in 2007 zijn 900ste verjaardag. En dat moest gevierd worden. Alle Tildonkse verenigingen en scholen werkten samen een feestkalender uit. Er volgende allerlei activiteiten - vaak met aandacht voor de lokale geschiedenis en erfgoed -, publicaties en tentoonstellingen.

Contact

www.tildonk.hagok.be/

Dorp

Wijgmaal

Titel project

Lentekriebeldag

Inhoud project

De Lentekriebeldag bezorgde de dorpsbewoners niet alleen een leuke dag, zij leerden ook de Wijgmaalse verenigingen kennen. Elke deelnemende vereniging organiseerde immers een voor haar typische activiteit.

Contact

Roger Geets,  016 44 56 00 [email protected]

Dorp

Veltem-Beisem

Titel project

Restauratie Bakoven en -huis

Inhoud project

Een groep Veltemnaars restaureerde een bakoven en –huis. Elke vrijdagavond komen de buurtbewoners samen om brood, pizza of geutelingen te bakken. Ook de omgeving rond het bakhuis knapte men op om er een leuke ontmoetingplaats van te maken.

Contact

Annemie Vanwinckel, 0476 22 30 06 [email protected]

Dorp

Zuurbemde

Titel project

Het bronpad: ruimte voor ontmoeting

Inhoud project

De St.-Sulpitiusbron, vroeger de ontmoetingsplaats, werd gerestaureerd, net als de ijskelder in het kasteelpark. Het Bronpad maakte men open en verbond het met het park via een ‘kissing gate’ en wandelpad. Zo kunnen de rusthuisbewoners in het park een praatje slaan met passanten.

Contact

Danny Pieraets, 016 77 85 89 [email protected]

West-Vlaanderen

56

Dorp

Ettelgem

Titel project

Ettelgem Leeft

Inhoud project

Een werkgroep met vertegenwoordigers uit 19 verenigingen sleutelde verder aan de dorpskrant, een zonnebloem- en bevlaggingsactie. Men zette ook nieuwe acties op: dorpsraad en -website, kapelletjesactie, integratie centrum voor autistische jongeren, camping à la ferme etc.

Contact

Daniel Vanmullem, 059 26 62 87 [email protected] www.ettelgem.be

Dorp

Groot-Pervijze

Titel project

Vierdorpenfeest

Inhoud project

Pervijze bestond uit vier polderdorpjes, die in 1976 deel werden van Diksmuide. De dorpsraad van Pervijze is echter altijd blijven bestaan. Om het Pervijzegevoel en vooral het dorpsleven nieuw leven in te blazen, zorgden 30 verenigingen voor een feestelijke dag in de vier dorpen.

Contact

Maria Desaever, 051 55 52 19 [email protected]

Dorp

Leffinge

Titel project

Leffingeleute

Inhoud project

In Leffinge werkten 24 verenigingen aan twee aspecten. Ten eerste aan de verkeersveiligheid in het dorp, met een autoluwe dag en sensibiliserende acties. En ten tweede aan het sociale aspect, met een verenigingenmarkt, een recordpoging ‘candlelight picknick’ en ‘Leffinge Danst’.

Contact

Luc Despodt, 059 30 43 44 [email protected], www.everyoneweb.com/leffingeleute

Dorp

Leke

Titel project

Lekeleet Wandelroute

Inhoud project

Met de (her)aanleg van een wandel-, fiets-, en paardenroute wilde de dorpsraad van Leke, samen met 16 verenigingen, hun dorp letterlijk op de kaart zetten van het plattelandstoerisme. Een brochure, een wandelkaart en infopanelen beschrijven de geschiedenis van de sites.

Contact

Ludwig Vandenbussche, 051 50 37 09 [email protected]

Dorp

Pollinkhove

Titel project

Onze Weide

Inhoud project

Het oudercomité en enkele andere verenigingen veranderden een weide aan de school in een groen paradijs voor iedereen: kinderen kunnen er spelen en tuinieren, tieners voetballen en gezinnen picknicken.

Contact

Magali Desmet, 058 62 31 26 [email protected]

9.2

2008: 29 projecten ANTWERPEN

Dorp

Gooreind

Titel project

Gooreinds tuinfeest

Inhoud project

Gooreind zette de vakantie van 2008 goed in met een groot tuinfeest. Het gemeenschapsgevoel versterken is in een dorp van bijna 7000 inwoners en veel inwijkelingen een bijzonder aandachtspunt. 14 verenigingen en 100 vrijwilligers zorgden voor verschillende leuke activiteiten.

Contact

Mai Van Thillo, 0474 73 63 21 [email protected]

Dorp

Hallaar

Titel project

Hallaar feest n.a.v. 1000 jaar Heist-op-den-Berg

Inhoud project

De Hallaarse gemeenschap wilde de 1000ste verjaardag van haar fusiegemeente, Heistop-den-Berg, ook meevieren, maar dan wel met een eigen invulling. Dat resulteerde in een driedaags feest met o.a. een mysterieus stratenspel en een tentoonstelling over de Hallaarse geschiedenis.

Contact

Marc De Raet, 015 24 29 60 [email protected]

Dorp

Heffen

Titel project

De zomer van Heffen

Inhoud project

‘Heffen Zomert’ zorgt gedurende de zomerse maanden voor verschillende activiteiten om de contacten tussen de Heffenaars te vergroten. Een dorpskrant staat in voor de communicatie. Het concept komt van het buurtcomité in samenwerking met de verenigingen.

Contact

Ward Bosmans, 015 27 28 48 [email protected] www.heffendorp.be

Dorp

Ramsel

Titel project

Het klavertje vier van de kleidabbers

Inhoud project

Ramsel kent een rijke geschiedenis als steenbakkerdorp, vandaar hun bijnaam ‘de kleidabbers’. Met dit project organiseerde men vier activiteiten die deze geschiedenis in de verf zetten: een kleiputtenwandeling, een fietsfotozoektocht, de link met vleermuizen en een Kleidabberskermis.

Contact

Nico Verwimp, 016 48 19 39 [email protected] www.degruunesteen.be

Dorp

Schelle

Titel project

Gardening Schelle. Het dorp als magische voortuin.

Inhoud project

Schelle, op de as Antwerpen-Brussel, verstedelijkt en dreigt een slaapgemeente te worden. Gardening Schelle wilde het landelijke karakter en het natuur- en gemeenschapsgevoel versterken. Zo zaaide men samen bloemenvelden, deed aan ‘Land Art’ en organiseerde workshops.

Contact

Kevin Suetens, 0496 82 00 38 [email protected]

LIMBURG

58

Dorp

Eversel

Titel project

De Gazet van Eversel

Inhoud project

Groepjes van 7 tot 10 Everselnaars gingen samen op pad in hun dorp en maakten artikels voor een gezamenlijke dorpskrant. Zo volgden er interviews met bekende en minder bekende dorpsgenoten, een rubriek ‘waar of niet waar’, dorpsroddels en -geruchten etc.

Contact

Jan Vandenput, 011 42 21 22 [email protected] www.eversel.be

Dorp

Hees

Titel project

Hees bij naam

Inhoud project

‘Elkaar niet meer kennen’ kan je ook letterlijk nemen. In Hees, een dorp van 750 inwoners waarvan een derde – Nederlandse – inwijkelingen, nam men een foto van elke inwoner. Deze gebruikte men voor een album, een boek, een website en een tentoonstelling.

Contact

François Nelissen [email protected] www.heesdorp.be

Dorp

Herderen

Titel project

110 jaar Sint-Jan

Inhoud project

De harmonie ‘Sint-Jan’ bestond in 2008 110 jaar. Een verjaardag, die samen met andere verenigingen en heel het dorp gevierd werd met allerlei activiteiten. Het hoogtepunt was een stoet met taferelen die de Herdense geschiedenis uitbeeldden.

Contact

Willy Duchateau, 012 45 47 61 [email protected]

Dorp

Kleine-Spouwen

Titel project

Kleine-Spouwen, ik zet er mijn schouders onder

Inhoud project

De ‘Geiten’, hun bijnaam, kregen een nieuw dorpsplein. Nu wilden ze zelf ook iets doen om hun mooi kerkdorpje in de kijker te plaatsen en de inwoners samen te brengen. 9 verenigingen stelden een ludiek programma op met o.a. een geitenact, een receptie met geitenkaas etc.

Contact

Leon Vanharen, 089 41 23 36 [email protected]

Dorp

Opoeteren

Titel project

O(poeteren)L(eeft) S(amen)Olympics

Inhoud project

In 2008 had Opoeteren de eer om de in Limburg zeer gekende Oud Limburgs Schuttersfeesten te organiseren. Men wou echter nog iets organiseren om enkel de Opoetenaars samen te brengen. Daarom zette men een groots spel zonder grenzen op en een reuzenbarbecue.

Contact

Leon Moors, 089 86 48 09 [email protected]

Dorp

Teuven

Titel project

Verdere afbouw gemeenschapshuis en omgeving

Inhoud project

Talrijke vrijwilligers startten in 2005 met de bouw van een nieuw dorpshuis voor het Voerense Teuven. Met hun selectie in 2008 werkten zij de benedenverdieping af, zodat de officiële opening volgde in dat najaar. Elke vereniging heeft er zijn plaats en ook de jeugd werd zeker niet vergeten.

Contact

Arie Alleleijn, 043 81 09 64 [email protected]

Dorp

Zelem

Titel project

Zelem Zomert Olympisch

Inhoud project

Een originele versie van een verenigingenmarkt die de Zelemnaars samenbrengt. Zo kan je Zelem Zomert omschrijven. Elke vereniging vertegenwoordigde een Olympische gaststad met een bepaalde sport. De nodige randanimatie zorgde voor een leuke dag.

Contact

Benny Biesmans, 0476 5 309 45 [email protected] OOST-VLAANDEREN

Dorp

Bazel

Titel project

Bazel 1587

Inhoud project

Een groep inwoners beëindigde 5 jaar studie over de bouwkundige geschiedenis van de Bazelse kerk met de uitgave van een boek en een tentoonstelling. Meer dan 20 verenigingen gingen een stap verder en keerden met allerlei activiteiten terug naar 1587, een unieke dorpsbelevenis.

Contact

Nine Gorrebeeck, 0473 72 66 15 [email protected] www.wog.be

Dorp

Eke

Titel project

Eke all in *****

Inhoud project

30 verenigingen maakten van hun dorp een vijfsterrenhotel, waarin 1600 Ekenaars de gasten waren. Zij genoten van een ‘all in arrangement’ met drie maaltijden, sneukels en een parcours met activiteiten, waarbij de verenigingen zich profileerden en alle facetten van Eke werden getoond.

Contact

Viviane De Preester, 0472 45 88 15 [email protected]

Dorp

Gijzenzele

Titel project

Religie in het dorp

Inhoud project

(Im)materieel erfgoed vormt de dorpsindentiteit. Daar moet je de heemkundige kring niet van overtuigen. Na 35 jaar slaagden zij er in, met de hulp van andere verenigingen, de sacramentsprocessie nog eens te laten uitgaan.

Contact

Dirk De Ganck, 09 363 08 85 [email protected] www.gijzenzele.be

Dorp

Lembeke

Titel project

DiZ in actie: voor en door bewoners

Inhoud project

Een projectgroep bevroeg de dorpsgenoten naar de werkpunten voor Lembeke. Men realiseerde hiervan drie acties: de oprichting van een bewonersplatform, een zwerfvuilactie met een preventief luik en een ‘LekkerLeukeVrijetijdsdag’, waar de verenigingen in beeld kwamen.

Contact

Christophe Danschutter, 09 377 29 97 [email protected] www.dorpinzichtlembeke.net

Dorp

Meerdonk

Titel project

Meerdonk 330

Inhoud project

300 jaar Meerdonk werd in 1978 duchtig gevierd. Dat wou men 30 jaar later opnieuw beleven in de hoop het dorpsgevoel weer aan te zwengelen. Men stelde een jaarprogramma op met o.a. de heropbouw van de dorpsreuzen, de lancering van het dorpsbier ‘Corneel’, een tentoonstelling, een stratenspel etc.

Contact

Paul Vereecken, 03 773 51 62 [email protected]

Dorp

Sint-Kruis-Winkel & Mendonk

Titel project

Gentse kanaaldorpen op naar 2020

Inhoud project

Deze twee dorpen tonen dat hun omgeving meer is dan zware industrie. Met hun project brachten ze de verenigingen in beeld en wilden oorspronkelijk ook pleintjes inrichten. Men kreeg er echter geen toestemming voor. Daarom organiseerde men het ludieke Festival ‘De Grens’.

Contact

Kevin Reygaerts, 0476 50 31 18 [email protected] www.moervaartvallei.be/vzw/ VLAAMS-BRABANT

60

Dorp

Dilbeek

Titel project

Ontmoet elkaar op den trottoir

Inhoud project

De stoep of voortuin gebruiken om je buren te ontmoeten is een zeer simpele, maar uiterst effectieve en efficiënte methodiek tot gemeenschapsvorming. Verschillende wijkcomités organiseerden op straat picknicks, spelen (zoals straatvegen en lantaarpaalwerpen), recepties etc.

Contact

Lies Vereecke, 0476 60 57 21 [email protected] www.opdentrottoir.be

Dorp

Duisburg

Titel project

Dorpsfeesten

Inhoud project

De Dorpsfeesten van Duisburg zijn een begrip. Al jaren zorgen het feestcomité en 14 andere verenigingen voor heel wat animo in het dorp. In 2008 werden ze daarvoor beloond met een nominatie voor ‘Dorp met toekomst’. Met een thema probeert men ook elk jaar te vernieuwen.

Contact

Karina Van Hal, 02 767 18 53 [email protected]

Dorp

Elewijt

Titel project

Een stoel voor jou

Inhoud project

Buren die met hun stoel op straat zitten en met elkaar een babbeltje slaan. Een mooi gebruik dat men in Elewijt terug in het leven wilde roepen: men zette versierde stoelen op de stoep, organiseerde een stoelenschilderdag, -tentoonstelling en wandelroute, schreef een -gedicht etc.

Contact

Ger De Broeck, 015 61 13 03 [email protected] www.eenstoelvoorjou.be

Dorp

Herne

Titel project

Actiedag

Inhoud project

Na een bevraging over de leefbaarheid van hun gemeente kwamen zes thema’s en werkgroepen uit de bus. Zij organiseerden een actiedag: de inwoners fietsten naar de vier dorpen, waar men sensibiliseerde rond een thema. Zo bracht men bijv. de mobiliteitsproblemen in kaart.

Contact

Katrien Janssen, 054 34 32 63 [email protected]

Dorp

Waanrode

Titel project

75 jaar Grot - een oog voor elke kapel

Inhoud project

De 75ste verjaardag van hun Lourdersgrot vierden de Waanrodenaars met een onderhoudsactie van de Grot en omgeving, een jubileumviering, een inventarisatie en het onderhoud van alle kapellen etc. Het religieus erfgoed wordt in Waanrode dus goed bewaard.

Contact

Jan Vander Velpen, 016 77 71 62 [email protected]

Dorp

Wilsele-Putkapel

Titel project

Putkapel Leeft

Inhoud project

De werken aan een steenweg, die het dorp in twee snijdt, waren in 2008 na enkele jaren gedaan. De lokale middenstanders haalden opgelucht adem. Ook het verenigingsleven wilde tonen dat ze nog steeds ‘leefden’. Samen organiseerden beide groepen een geweldig straatfeest.

Contact

Johan Geleyns, 016 44 44 85 [email protected] www.lgwilsele-putkapel.be WEST-VLAANDEREN

Dorp

Haringe

Titel project

Haringe Klawiert en Ruwesiert

Inhoud project

200 jaar lang was smokkelen, ‘blauwen’, voor het grensdorp Haringe een economisch belangrijke en identiteitsbepalende activiteit. Een verklede theaterwandeling met verschillende blauwerstaferelen bracht de inwoners terug naar die tijd. Een blauwersfeest sloot de dag af.

Contact

Ingrid Vandromme 0475 26 85 40 bewonersplatformharinge @telenet.be, www.haringe.be

62

Dorp

Nieuwkapelle

Titel project

Zet de bloemetjes buiten…

Inhoud project

Verschillende overheden investeerden in de dorpskernvernieuwing van Nieuwkapelle. De dorpsraad vond dat de inwoners zelf ook moeite konden doen voor hun leefomgeving. Met een bebloemingsactie, een laagdrempelige activiteit, fleurden de Nieuwkapellenaars hun dorp op.

Contact

Tom Decorte, 058 28 75 67 [email protected] http://nieuwkapelle.skynetblogs.be/

Dorp

Oekene

Titel project

De Link

Inhoud project

De LINK was een gratis collectief personenvervoer - op afroep - door 35 vrijwilligers ten dienste van alle inwoners. Deze deden 1500 keer beroep op De LINK als aanvulling op De Lijn-diensten, als ‘klusbus’ (voor boodschappen), als ‘BOBbus’ en als vervoer naar seniorenbijeenkomsten.

Contact

Joris Olivier, 051 20 09 70 [email protected] www.gardeboefeesten.be/delink.html

Dorp

Waterhoek (Waregem)

Titel project

Smoelenboek - Portretten van de Waterhoek

Inhoud project

Een werkgroep bracht de inwoners van De Waterhoek in beeld in een smoelenboek. Persoonlijke gegevens en leuke weetjes vulden de foto’s aan. De inwoners werden voor het boek samengebracht bij een lenteaperitief en de jaarlijkse wijkfeesten.

Contact

Koen Delie, 0474 89 00 14 [email protected]

Dorp

Westrozebeke

Titel project

Eén ‘appel’ voor iedereen

Inhoud project

Een groep uit ‘De Appel’, een sociale woonwijk, wilde werken aan de sociale cohesie binnen de wijk, maar ook aan de integratie met andere Westrozebekenaren. Het wijkcomité herstartte, organiseerde ontmoetingsmomenten en een zwerfvuilactie en vernieuwde het speelplein.

Contact

Vanessa Vanthourenhout, 0494 64 72 61 [email protected]

9.3

2009: 34 projecten ANTWERPEN

Dorp

Essen

Titel project

Viering 850 jaar Essen - Historische optocht

Inhoud project

Essen blies in 2009 850 kaarsjes uit. Een verjaardag die niet snel vergeten zal worden, dankzij verschillende feestelijke activiteiten. Het hoogtepunt was ongetwijfeld de historische optocht waarbij 1100 vrijwilligers 40 taferelen uit de Essense geschiedenis speelden.

Contact

Maria Gommeren [email protected]

Dorp

Lichtaart

Titel project

Ontmoetingsdag voor het goede doel

Inhoud project

15 verenigingen sloegen de handen in elkaar en organiseerden samen een brunch en een muziekfestival. Het was niet alleen een bijzonder aangename dag in Lichtaart. Met de opbrengst wilde men immers Garango, een dorp in Burkina Faso, een toekomst schenken.

Contact

Jef Embrechts, 014 85 30 97 [email protected] users.telenet.be/lglichtaart/

Dorp

Onze-Lieve-Vrouw-Olen

Titel project

Boerkesfeest

Inhoud project

Een goede traditie werd in ere hersteld. Vroeger was er elke eerste zondag van september kermis in Achter-Olen. Vanaf 2009 is dat opnieuw het geval met oude kermisattracties, streekproducten, muziek en animatie, een dorpszichtenwandeling met infoborden etc.

Contact

Jan Luyten, 014 21 68 88 [email protected] www.boerkesfeest.be/

Dorp

Pulle

Titel project

Klokkenfeesten

Inhoud project

De Mariaklok in de parochiekerk van Pulle, een van de oudste klokken in Europa, werd 700 jaar. De Klokkenfeesten stonden nog meer in het teken van de Klok met de uitgave van een boek, Klokkenbier, - koekjes, -postzegels, –gedichten en kunstwerken. Hoe een klok mensen verenigt.

Contact

Ingrid Van Dijck, 03 484 61 21 [email protected]

Dorp

Schoten-Koningshof & Berkenrode

Titel project

Grootstratenfeest Koningsrode

Inhoud project

Koningshof en Berkenrode, twee Schotense wijken, vierden hun 75ste en 50ste verjaardag. Enkele verenigingen maakten er met verschillende activiteiten een gezellig feest van, dat vele inwoners naar buiten lokte. Een laagdrempelige, maar noodzakelijke activiteit in deze ‘slaapwijken’.

Contact

Rian Jacobs, 03 685 42 14 [email protected]

Dorp

Tisselt

Titel project

Herwaardering Sint-Janskermis

Inhoud project

De nieuwe dorpsraad werkt aan het tanend sociaal leven. De kermis groeide met veel vrijwilligers en leuke acts opnieuw uit tot een echt dorpsgebeuren. Via de dorpsschool maakten de kinderen tekeningen over hun dorp. Deze werden tentoongesteld om zo ook de jonge ouders te betrekken.

Contact

Leo Meysmans, 03 886 14 23 [email protected] www.tisselt.be

Dorp

Vorselaar

Titel project

Een dorpsreus voor Vorselaar

Inhoud project

In 2007 trok een reuzenstoet door Vorselaar, echter zonder eigen reus. Vandaar dat verschillende verenigingen samen werkten aan een dorpsreus. Het gezicht wordt geleend door baron Raymond de Borrekens, jarenlang een charismatische burgemeester. Men brouwde ook “Het Baronneke”.

Contact

Bert Verdonck, 0479 99 32 98 [email protected] www. vorselaar.be/TOERISME/dorpmettoekomst.html LIMBURG

64

Dorp

Eigenbilzen

Titel project

Welkom op de koffie!

Inhoud project

Eigenbilzen kreeg een mooi gerestaureerde gemeentezaal. De verenigingen zorgden ervoor dat deze goed ingewijd werd en brachten zoveel mogelijk dorpsgenoten samen op de koffie. De verenigingen stelden zichzelf en een dorpsgids voor. Nieuwe inwoners kregen extra aandacht.

Contact

Jos Jeurissen, 089 41 42 77 [email protected]

Dorp

Paal

Titel project

Niej sèmmele mar voetsdoewn

Inhoud project

Na 20 jaar discussie vatte men eindelijk dorpskernvernieuwingswerken aan. De projectgroep wilde de hinder ombuigen naar een kans om de het dorpsgevoel te vergroten en de positieve punten in de verf te zetten. Zo organiseerde men verschillende infomomenten en kunstprojecten.

Contact

Jan Elsen, 011 43 33 33 [email protected] www.paalonline.be.

Dorp

Reppel

Titel project

Reppel, dorp rond de A-beek

Inhoud project

Reppelse vrijwilligers en verenigingen werkten een zomer lang aan hun materieel erfgoed. Zo werkte men vier erfgoedwandelingen uit en restaureerde de kruidentuin en de gracht van de pastorie, een wandelbrug en kapelletjes. Een inhuldiging sloot het project af.

Contact

Gert Winters, 0478 34 39 56 [email protected]

Dorp

Schakkebroek

Titel project

Spraakmakers of praatjesmakers?

Inhoud project

Schakkebroek stelde een jaarprogramma op voor hun 100ste verjaardag, maar vooral om de dorpsgenoten samen te brengen. Twee acties vormden het hoogtepunt: een weekend waarbij men een eeuw in de tijd terugkeerde en de zoektocht naar de grootste ambassadeur.

Contact

Bert Moyaers, 0498 46 24 09 [email protected]

Dorp

Sint-Jozef (Eik, Hees-veld&Spurk)

Titel project

Sint-Jozefsparochie - Vroeger en nu

Inhoud project

‘Waar mensen gewoon thuis zijn’ is een prachtig boek dat alle facetten van 100 jaar parochiaal leven vertelt. Aan de voorstelling van het boek koppelde men een fietslus langs belangrijke sites, waar lokale acteurs enkele markante, historische gebeurtenissen in het dialect naspeelden.

Contact

Henri Jans, 089 49 21 88 [email protected]

Dorp

Sint-Lambrechts-Herk

Titel project

Volle Bak Verenigd

Inhoud project

De verenigingen hebben het moeilijk in deze Hasseltse deelgemeente. Om de verenigingen in de kijker te plaatsen, organiseerden ze elk een voor hen typerende activiteit tijdens het dorpsfeest en werkte men aan een ‘mobiele toog’, waarvan een vereniging maandelijks de gastheer is.

Contact

Frank Clerix, 011 59 63 65 [email protected]

Dorp

Elst

Titel project

Dorpsforum Elst

Inhoud project

Men bouwde aan een forum door de restauratie van de parochiezaal, maar ook door de uitbouw van een dorpskrant, -website en infozuil en acties zoals ‘Het Tenteke’ en de Dorpsdag. Een forum waar men elkaar, het dorp en de verenigingen leerde kennen en nieuwe ideeën ontstonden.

Contact

Henk Van Hootegem, [email protected] www.elst.dorpsforum.be

Dorp

Herdersem

Titel project

Mijn straat, mijn dorp, onze wereld

Inhoud project

De ‘Blikkenbus’ verzamelt alle preventieve en toekomstgerichte ‘blikken’ van de Herdersemnaren. De aangebrachte problemen of noden probeert men op te lossen of toch minstens door te geven aan de juiste instanties. Het hele idee werd gestart met een feestelijk weekend.

Contact

Alex Van Den Bremt, 0476 45 43 85 [email protected] bloggen.be/dorpsraadherdersem

OOST-VLAANDEREN

66

Dorp

Nevele

Titel project

Viering 150 jaar Cyriel Buysse

Inhoud project

Nevele cultureel en toeristisch ontplooien als Buyssedorp ter gelegenheid van zijn 150ste verjaardag: 13 verenigingen werkten hieraan mee door onder meer een evocatienamiddag anno 1900 te organiseren, een Buyssebloementapijt, streekproducten in een Buyssekleedje te steken etc.

Contact

Roland Verkest, 09 371 72 78 [email protected]

Dorp

Opdorp

Titel project

Iedereen de tuin in, de kleuters eerst

Inhoud project

De Schooltuin geeft de kleuters de kans met hun ogen en handen de wonderen van de moestuin te ontdekken. Met dit project wilde men de ouders van de kleuters betrekken. Het aangrenzende natuurgebied wordt ook meer geïntegreerd.

Contact

Geert Van De Wildt, 052 41 07 09 [email protected]

Dorp

Rupelmonde

Titel project

Keizer Karel ontmoet Mercator

Inhoud project

Mercator, de bekendste cartograaf, werd in 1512 geboren in Rupelmonde en hoort deel uit te maken van hun dorpsidentiteit. Jammer genoeg is dat niet bij iedereen het geval. Daarom organiseerden 40 verenigingen een historische evocatie en een middeleeuwse maaltijd en kamp.

Contact

Frans Vandermeiren, 03 774 17 53 [email protected] www.mercatorghesellen.be

Dorp

Wachtebeke

Titel project

Bal in de straat

Inhoud project

Met dit project zette men in op de verfraaiing van de leefomgeving. Men plaatste een bus die minder nette plekjes en goede ideeën verzamelde. Er kwam ook een infopaneel, een zitbank en een ontmoetingsplaats. Daarnaast organiseerde men een zwerfvuil-, zaai- en ‘balvoortuin’actie.

Contact

Els De Bruyne , 0478 49 47 65 [email protected]

Dorp

Wondelgem

Titel project

Koe de théâtre

Inhoud project

De verstedelijkte Gentse deelgemeente was ooit een landbouwdorp. Om de inwoners – terug- in contact te brengen met elkaar en de landbouw, kwam er een ‘gelegenheidswei’ op de Dries. Schoolkinderen kwamen eens langs en het vormde het ideale decor voor een openluchtcinema.

Contact

Martin Boone, 09 253 04 47 [email protected]

VLAAMS-BRABANT Dorp

Humbeek

Titel project

1001 Nachten Humbeek Dorp

Inhoud project

1001 jaar Humbeek vertaalde zich in een feestprogramma met als thema ‘sprookjes van 1001 nachten’. De inwoners ontmoetten niet alleen elkaar, ze kregen ook de kans om op een receptie een gesprekje te voeren met hun mandatarissen en gemeenteraadsleden.

Contact

Ludwig Willems, 0475 65 11 53 [email protected]

Dorp

Londerzeel Sint-Kristoffel

Titel project

Londerzeel “ ‘t groot samenzijn”

Inhoud project

De Landelijke Beweging wilde werken aan het contact tussen de inwoners in hun verstedelijkte dorp. Zo organiseerde men per straat een ontbijt, ‘Feesten op de Burcht’, een tocht om de gevaarlijke fietsplekjes door te spelen naar de gemeente en ‘Highlandgames’ tussen de straten.

Contact

Jaak Eeckelaers, 052 30 10 47 [email protected]

Dorp

Ottenburg

Titel project

Erfgoed van Ottenburgse bijnamen

Inhoud project

Vroeger had bijna elke Ottenburgenaar een bijnaam. Om dit stukje immaterieel erfgoed niet te verliezen, gingen vrijwilligers van deur tot deur om de verhalen te bundelen in een boek. Een quiz over de bijnamen en andere dorpsverhalen in het dialect zette het project extra in de kijker.

Contact

Bert Costermans, 0477 68 66 95 [email protected] www.bloggen.be/huldenberg/

Dorp

Tildonk

Titel project

Tildoenk leeft

Inhoud project

De band tussen de verenigingen aanwakkeren en het dorpscentrum als beschermd monument aankleden: deze uitdaging bewerkstelligde men door een dorpsfeest, een dag van de parochiezaal en de restauratie van de dorpsreuzen en een gedenkzuil en een boek over de pastoors.

Contact

Roger Van den houdt, 016 60 63 65 [email protected]

Dorp

Vilvoorde-Far West & Hanssenspark

Titel project

Beweeg je door de wijk

Inhoud project

In beide Vilvoordse wijken is fietsen niet evident. Daarom zette men actiedagen op, waarin het fietsgebruik gestimuleerd werd. De inwoners konden hun rijvaardigheid testen, hun fiets ‘tunen’ en vooral ook elkaar ontmoeten, wat in de twee wijken ook niet altijd even gemakkelijk is.

Contact

Johan Gielen, 0474 89 05 31 [email protected]

Dorp

Vissenaken

Titel project

Vissenaken ons dorp leeft

Inhoud project

30 verenigingen wilden alle troeven van hun dorp in de verf te zetten. Een leuke promoactie (met vlaggen en puzzels) leidde tot een schitterende dag met o.a. een uitgewerkte lus, waarin men de toeristische, economische en culturele troeven van hun dorp ontdekte. Daarnaast werkte men nog aan een kunstwerk, een infopaneel en allerhande communicatieproducten.

Contact

Jean-Paul Thiry, 016 82 10 66 [email protected] www.vissenaken.be/vissenakenleeft/

Dorp

Abele

Titel project

Leven als God in Frankrijk /Leevn lik God in ‘t Franche

Inhoud project

De grens snijdt recht door deze parochie. Vroeger spraken Belgen en Fransen ‘Vlaemsch’ en hadden goede contacten. Om het contact terug te verbeteren, organiseerde men een dag vol activiteiten van beide kanten: een ludiek hanengevecht, hommelplukken, een les ‘Vlaemsch’ etc.

Contact

Pascal Vermeersch, 057 33 95 89 [email protected] www.abele.be

Dorp

Ardooie

Titel project

Wie wordt de sterre van Ardooie

Inhoud project

Een speurtocht naar ‘De Ster’ met als opzet: de mensen samenbrengen en binden door een kleine hype. Elke maand kreeg de inwoners opdrachten die men in groep moest oplossen. De antwoorden goot men in een kruiswoordraadsel. Op de slothappening maakte men ‘De Ster’ bekend.

Contact

Chantal Vande Vyvere, 051 74 89 70 [email protected]

Dorp

Bellegem

Titel project

Bellegem overleeft /Survivalweekend Bellegem

Inhoud project

Enkele verenigingen wilden bij het begin van de grote vakantie gezamenlijk een avonturenweekend opzetten voor de 8- tot 14-jarige dorpsgenoten. Op het programma: een oriëntatieloop, koken op houtvuren, schietoefeningen met (kruis)bogen, karabijnen en blaaspijpen.

Contact

Francis Rodenbach, 056 25 95 71 [email protected]

Dorp

Rollegem

Titel project

Rollegem picknickt

Inhoud project

De dorpsfeesten waren toe aan de zoveelste editie. Maar deze keer wilde het comité er nieuw leven inblazen. Verschillende verenigingen gingen rond de tafel zitten met als resultaat: ‘een verenigingenaperitiefmarkt’, een dorpsbarbecue etc.

Contact

Francis Rodenbach, 056 25 95 71 [email protected]

WEST-VLAANDEREN

68

Dorp

Sint-Juliaan

Titel project

100 jaar parochie Sint-Juliaan

Inhoud project

De 800 inwoners vierden hun eeuweling met o.a. een eucharistieviering en openingsreceptie, een dag anno 1909, een erfgoedwandeling en tentoonstelling en een kermisweekend met een stoet over hun geschiedenis. Er volgden ook vier dorpskranten en een foto- en filmreportage.

Contact

Lieven Vanbelleghem, 057 48 53 75 [email protected] www.sint-juliaan.be

Dorp

Sint-Lodewijk

Titel project

Camping op het plein

Inhoud project

Met je dorpsgenoten kamperen in je eigen dorp: in een ongebonden sfeer leert men elkaar het best kennen. Zeker met activiteiten zoals een massaontbijt en een kampioenschap ‘sletseschieten’. Daarnaast verfraaide men het Jan-Lodewijkpad uit 1978 (Het jaar van het Dorp).

Contact

Bruno Vancompernolle, 056 77 96 06 [email protected]

Dorp

Snaaskerke

Titel project

Gluren bij de buren

Inhoud project

Met het project ‘Gluren bij de buren’ kunnen de inwoners op enkele locaties in het dorp gluren naar verschillenden vormen van kunst en cultuur.

Contact

Luk Lowyck, 0486 50 27 21 [email protected]

Dorp

Snellegem

Titel project

Spel zonder grenzen binnen Groot-Jabbeke

Inhoud project

Een bijzonder avontuurlijk spel tussen de vijf deelgemeenten van Jabbeke. De groepen bestonden uit inwoners van de dorpen van verschillende leeftijden. De vele supporters zagen soms een zeer intense strijd. Het was een begin van een jaarlijks avontuur.

Contact

Johan De Soete, 050 81 45 50 [email protected] [email protected]

Redactie & coördinatie Hannes Hollebecq, tel. 016 28 60 42, [email protected] www.dorpmettoekomst.be

Met dank aan Lies Daenen (Cera), Wouter Goolaerts (Landelijke Gilden) en de contactpersonen van de 88 ‘Dorpen met toekomst’ voor de input en het inhoudelijke naleeswerk en Jos Van Grunderbeeck en Greet Leynen voor het taalkundige correctiewerk.

Administratie Landelijke Gilden Diestsevest 40, 3000 Leuven

Verantwoordelijke uitgever Landelijke Gilden, Sonja De Becker, Diestsevest 40, 3000 Leuven

Vormgeving & druk Phobos & Actor © Landelijke Gilden 2011 Alle rechten voorbehouden. Overname van gedeelten van de tekst in publicaties is toegelaten na contact en mits bronvermelding. Het document is beschikbaar op www.dorpmettoekomst.be en www.landelijkegilden.be.

in partnerschap met: een organisatie van: