Dit was 2012… Activiteitenverslag Innotek
Inhoud Spil in het Vlaamse ondernemerschap
4
Geef uw onderneming de ruimte
6
Voorwoord Ludwig Caluwé
Technologiehuizen Geel en Mol Bewoners in de kijker
Caringo: bewoner Technologiehuis Geel In the Cloud avant la lettre Qarad: bewoner Technologiehuis Geel Wegwijs in Europese regelgeving ECJ Automation: bewoner Technologiehuis Mol Industriële automatisatie voor machinebouw en procesindustrie
De ondernemerszin van Vlaanderen Industriële en diensten spin-offs
Succesvolle methodiek Gerealiseerde output vervolgproject Cases: Spin-offs van Dymotec en Videolab
Van onderzoek naar Business Incubatorennetwerk(t)
Voor wie? Welke ondersteuning? Masterclasses Best practices Eerste universitaire samenwerkingen
2
< Jaarverslag 2012
10 12 14
16 18 19 20
26 27
Space Odyssey
28
Innotek wordt ESA BIC Flanders
Complementariteit Lanceringsevent Eerste ESA BIC-bedrijf: AtSharp
29 30
Ernstige spelen
32
New Business Development
Case: YellowMole Het serious game project van Innotek
34
Grensoverschrijdende samenwerking voor maritieme economie TIME
36
Methodologie Resultaten
37
Van creatief idee naar commercieel product
38
25 jaar Innotek
De mensen achter Innotek
40
Jaarverslag 2012 >
3
Spil in het Vlaamse ondernemerschap
4
< Jaarverslag 2012
2012 was een bijzonder jaar voor Innotek. We vierden immers ons 25-jarig bestaan en lanceerden het ESA BIC Flanders. Terugkijken op 25 jaar Innotek deden we tijdens een academische zitting op 31 mei 2012. Met een trots gevoel, want er waren de voorbije jaren meerdere geslaagde projecten. Denken we maar aan het Technologiehuis in Geel dat van bij de start in 1996 permanent meer dan goed gevuld is met innovatieve bedrijven, aan onze succesvolle spin-offprojecten waar onze coaches de afgelopen vier jaar 77 nieuwe spin-offs realiseerden, of de vlucht die we met serious gaming aan het nemen zijn. Er is niets mis met even stilstaan bij het verleden. Stilstaan is echter achteruitgaan. Wij hebben dan ook het momentum van een zilveren jubileum aangegrepen om op ons elan verder te gaan. Getuige hiervan ons nieuw initiatief ESA BIC Flanders dat, na een intensieve voorbereiding, eind 2012 officieel werd gelanceerd in aanwezigheid van onder andere Vlaams ministerpresident Kris Peeters en ruimtevaarder Frank burggraaf De Winne. Met ESA BIC Flanders willen we starters en jonge bedrijven, die ruimtevaartechnologie en/ of satellietcommunicatie gebruiken in hun producten of diensten, coachen en financieel ondersteunen. Dit project is dan ook een belangrijke complementaire schakel in ons aanbod aan diensten en onze ondersteuning voor ondernemers en beloftevolle projecten. Alle Innotek-activiteiten draaien om nieuw ondernemerschap en vernieuwende bedrijvigheid. Onze slogan, Let’s start new business, verwoordt onze overtuiging dat meer innovatief ondernemerschap een sleutelelement is voor duurzame economische ontwikkeling. Wij willen hieraan blijvend ons steentje bijdragen. In dit jaarverslag vindt u een overzicht van onze activiteiten in 2012 met speciale aandacht voor praktijkgetuigenissen van bedrijven en ondernemers. Zij zijn immers de belangrijkste toetssteen om onze projecten te evalueren en eventueel bij te sturen.
Ludwig Caluwé Voorzitter
Jaarverslag 2012 >
5
Geef uw onderneming de ruimte
6 < Jaarverslag 2012
In opdracht van het provinciebestuur van Antwerpen baat Innotek twee Technologiehuizen uit: in Geel en Mol.
Deze Technologiehuizen beschikken over uitgebreide faciliteiten
met een waaier aan gemeenschappelijke dienstverlening. Ze bieden een ideale uitvalsbasis voor startende bedrijven die hiermee een professionele uitstraling krijgen.
Ondernemingen kunnen rekenen op een globaal dienstenpakket,
waardoor ze zich ten volle kunnen concentreren op hun kernactiviteiten. Bovendien maken ze in één klap deel uit van een professioneel netwerk waarbinnen ze ideeën kunnen uitwisselen.
Het Technologiehuis in Geel bleef ook in 2012 quasi volledig bezet. Genzyme verliet enkele lokalen die door een ontwikkelingsafdeling van Cipal werden ingenomen in afwachting van de realisatie van hun nieuwbouw op de Technologiezone.
Het Technologiehuis in Mol vraagt nog steeds een volgehouden inspanning
om bedrijven aan te trekken. In 2012 verliet Terra Energy ons, maar op 1 januari 2013 mochten we twee nieuwe bedrijven verwelkomen: Ronin Technologies en LED Maatwerk. De bezettingsgraad bedraagt hiermee 37 %. Om de invulling wat te versnellen, werd beslist om nieuwe bedrijven tijdens de eerste drie jaar een aanzienlijke korting toe te staan om op die manier hun start ook financieel wat te ondersteunen. De tabel hierna geeft een overzicht van de bewoners in onze Technologiehuizen. Even verder leest u getuigenissen van drie ‘bewoners’ (Caringo, Qarad en ECJ Automation) over de voordelen van deze Technologiehuizen.
Jaarverslag 2012 >
7
Overzicht van de bewoners
8
< Jaarverslag 2012
ABIWARE
EKWA CONSULT
PROVINCIE ANTWERPEN
AEOLUS
FARION (TTS)
QARAD
ANTRATEK ELECTRONICS
GENZYME
RESCOTEC
AUSY DATAFLOW
INNOVATIECENTRUM PROVINCIE ANTWERPEN
RIDEONTRACK
www.antwerpen. innovatiecentrum.be Innovatieadvies voor Antwerpse kmo’s
www.rideontrack.com Dispatch-oplossingen voor gsm-R netwerk en advies voor kritische communicatienetwerken
B2BGRID
LED MAATWERK
RONIN TECHNOLOGIES
BIO PLUS services
LOGIT SYSTEMS
SYGEL
BUSSAP
NAVTRONICS
TERRA ENERGY
CARINGO / ETA
OCI CHEMICAL EUROPE
UNION BIOMETRICA
ECJ AUTOMATION
ORBID
VAREL ALARM
www.abiware.com Software voor brandweerkorpsen en urgentiediensten
www.aeolus-consulting.be CFD – Computational Fluid Dynamics simulaties en studies
www.antratek.be Ontwikkelingshulpmiddelen voor de elektronica-industrie
dataflow.be ICT-oplossingen voor bedrijven
www.b2bgrid.be EDI - Electronic Data Interchangetoepassingen
www.bio-plus.org Diensten voor de biotech- en farmaindustrie
www.bussap.com Ontwikkeling en integratie van beveiligingssystemen
www.caringo.com CAS – Content Adressable Storage systemen
www.ecj-automation.be Industriële automatisatie
www.ekwaconsult.be HR-consultancy
www.farionsolutions.com Technologieën voor ouderenzorg
www.genzyme.be Biofarmaceutisch bedrijf
www.ledmaatwerk.be Verlichtingsontwerpen met leds
www.logit-systems.com Engineeringbureau voor supply chain, transport & logistics
www.navtronics.be Precisie gps-systemen voor de landbouw
www.ocichemical.com Verkoop soda (natriumcarbonaat)
www.orbid.be ICT-oplossingen voor bedrijven
www.provant.be/ondernemen/ sociale_economie/Sportdienst en dienst sociale economie
www.qarad.com Diensten voor en advies aan fabrikanten van medische hulpmiddelen
www.rescotec.com ICT-oplossingen voor kmo’s
www.dipitys.com Mobiele applicaties
www.sygel.com Java-softwareontwikkelingen
www.terra-energy.be Ondergrondse energieopslagsystemen
www.unionbio.com Flow Cytometrie
www.varelalarm.be Alarmsystemen
Jaarverslag 2012 >
9
US-opdrachtgever aan bewoners van het Technologiehuis Geel
Caringo In the Cloud avant la lettre Jan Van Riel en Paul Carpentier hebben reeds lang een
band met Innotek: toen zij samen in 1992 Wave Research oprichtten, werd deze start-up financieel ondersteund
door het Seed Capital Fonds, een financiële samenwerking tussen Innotek en de GIMV. Ook daarna kruiste hun pad opnieuw bij Caringo, marktleider inzake scalable object storage en voor privé-Cloud toepassingen.
10
< Jaarverslag 2012
“
Voor het leveren van diensten aan een virtueel bedrijf als Caringo biedt het Technologiehuis de juiste flexibiliteit”
Paul Carpentier: “Het belangrijkste product van Wave Research was FileWave, een systeem om Macintosh computers in een bedrijfsomgeving te beheren zodat manuele interventies – met name voor softwareinstallaties - tot een minimum konden herleid worden. Toen we dit ook in een Windows-omgeving wilden implementeren, stootten we op een belangrijk principe: de manier om digitale bestanden binnen een netwerk te identificeren door het toekennen van een uniek ID.”
Documenten veilig en gebruiksvriendelijk archiveren
Jan Van Riel: “We verkochten Wave Research, richtten FilePool op, vroegen patenten aan op de technologie en bouwden een gratis website als prototype om te bewijzen dat het principe schaalbaar werkte. Het was een Cloud-toepassing avant la lettre, waarbij je documenten kon opladen, opslaan en koppelen aan andere documenten of toepassingen, gebaseerd op digitale vingerafdrukken, berekend uit de gerefereerde documenten zelf.
Eind jaren negentig werd FilePool overgenomen door EMC2, wereldleider in opslagsystemen. Jan bleef er actief. De software kwam een jaar later als CAS (Content Addressed Storage) op de markt onder de naam Centera. In 2008 besliste EMC2 om de R&Dactiviteiten in België te stoppen.
Terug samen
Paul Carpentier: “Ik had in 2005 met twee Amerikaanse vennoten Caringo opgericht, een Amerikaans bedrijf in Austin (Texas), dat zich richt op economische, schaalbare opslag. Drie jaar later begon ook Jan R&D-diensten aan ons te leveren.
Caringo’s hoofdproduct is CAStor, een derde generatie object storage software product waarmee klanten grote hoeveelheden informatie kunnen opslaan op een beveiligde manier en op lange termijn.” Caringo heeft wereldwijd 400 klanten in o.a. onderwijs (Johns Hopkins University, Baltimore, MD), healthcare (Universitair Medisch Centrum, Utrecht, NL), IT (Dell) ... Jan Van Riel: “We spelen in op de uitdagingen van de digitale samenleving. Ziekenhuizen bijvoorbeeld, moeten nu zelf de beelden bewaren die ze van patiënten maken (X-rays, scannings ...). Wij zorgen ervoor dat ze op een beschermde en veilige manier worden opgeslagen, op lange termijn, en dat ze die ook onmiddellijk kunnen terugvinden.”
Virtuele bedrijven en Technologiehuis gaan hand in hand
Caringo is een virtueel bedrijf: iedereen werkt van thuis uit. Toch biedt kantoorruimte in het Technologiehuis een meerwaarde aan Vlaamse subcontractors binnen grotere projecten zoals Caringo. Jan Van Riel: “Mijn apparatuur begon thuis wat te veel ruimte in te nemen, dus hebben we dat hierheen verplaatst. En het Technologiehuis is een plaats waar we kunnen samenkomen om te overleggen of samen plannen uit te werken.” Paul Carpentier: “De gedeeld benaderbare infrastructuur biedt veel voordelen. Alles is beveiligd, je kan terugvallen op een boel gedeelde resources, er zijn goed uitgeruste vergaderzalen ... voor het leveren van diensten aan een virtueel bedrijf als Caringo biedt het Technologiehuis de juiste flexibiliteit.” Jaarverslag 2012 >
11
Bewoner Technologiehuis Geel
Qarad Wegwijs in Europese regelgeving Dirk Stynen, voorzitter en oprichter van Qarad, heeft
al meer dan 20 jaar ervaring over In Vitro Diagnostica
en meer specifiek over de Europese wetgeving die hier van toepassing is. Bedrijven die producten leveren aan laboratoria, ziekenhuizen en bloedbanken, doen dan
ook veelvuldig beroep op zijn kennis. Naast adviseren,
biedt Qarad zijn klanten een breed palet aan bijkomende diensten.
12
< Jaarverslag 2012
“
Ik heb voor het Technologiehuis gekozen omwille van zijn uitstraling”
In Vitro Diagnostica (IVD) valt onder de grote noemer ‘medische hulpmiddelen’ en meer bepaald dat aspect waarbij stalen worden genomen van het menselijk lichaam om mogelijke ziektes op te sporen. Denk aan bloedanalyses, urineonderzoeken e.d. waaraan men een bepaald product toevoegt om een bepaald defect op te sporen. “In 2000 kwam de Europese regelgeving in voege die stelde aan welke voorwaarden producten onderworpen waren, op welke manier bedrijven moesten aantonen dat de producten aan de eisen voldeden en aan welke kwaliteitsnormen deze bedrijven moesten voldoen”, vertelt Dirk Stynen. 2000 was ook het jaar waarin Qarad werd opgericht om bedrijven bij te staan in deze regelgeving. “We leggen niet alleen de wetgeving uit, we stellen ook praktische oplossingen voor, helpen bij het opstellen van de technische documentatie en dossiers, zodat bedrijven op een degelijke manier de noodzakelijke CE-markering kunnen verkrijgen.”
Steeds meer In Vitro Diagnoses
Het legde Qarad geen windeieren: opgestart als een eenmanszaak, neemt de onderneming binnenkort zijn vijfde werknemer in dienst. Deze uitbreiding is het gevolg van het feit dat er meer mogelijkheden ter beschikking komen om zaken te testen dan vroeger (denk aan tijdig opsporen van kankercellen, genetische testen, gepersonaliseerde medicijnen1 ...). Dit heeft tot gevolg dat er zich steeds meer spelers op deze markt begeven. Het zijn meestal kleinere bedrijven die niet over een specialist beschikken om de Europese wetgeving te doorploegen. Een tweede reden tot uitbreiding is het feit dat deze wetgeving binnenkort zal herzien worden, wat voor vele bedrijven opnieuw een analyse van de bedrijfsprocessen zal inhouden.
Breed palet aan diensten
Naast de adviesfunctie, is Qarad ook erkend als European Authorised Representative (EC REP ofte ‘gemachtigde’) voor niet-EU-bedrijven. Deze bedrijven zijn verplicht om over een Europees aanspreekpunt te beschikken voor het geval zich calamiteiten voordoen. Stel dat een Frans labo zijn twijfels heeft over een Amerikaans product, dan kan de Franse overheid bij Qarad terecht voor meer uitleg. 1 Patiënten kunnen getest worden hoe ze op een bepaald geneesmiddel zullen reageren
Qarad is ondertussen gemachtigde voor zo’n 30 niet-Europese bedrijven met producten voor In Vitro Diagnose. Verder biedt Qarad ook de mogelijkheid tot e-labeling aan. De Europese Commissie heeft sinds enkele jaren de IVDproducenten de mogelijkheid gegeven om hun papieren bijsluiter te vervangen door een elektronisch label. Maar dit kon enkel op voorwaarde dat de bijsluiter op een website werd gepubliceerd die aan bepaalde voorwaarden voldeed én dat de klant via een gratis telefoonnummer in heel Europa toch een papieren bijsluiter kon bestellen indien hij dat wou. “We zijn er in geslaagd een website te ontwikkelen die aan de Europese normen voldoet én we hebben in 32 Europese en 8 niet-Europese landen een gratis telefoonnummer op poten gezet. We beschikken over call centers in 16 talen, zodat de klant onmiddellijk wordt doorgeschakeld met iemand die zijn taal spreekt.” De meeste fabrikanten zetten hun bijsluiter zelf op de website en sparen hiermee tot 85 % van de kosten uit. Een derde dienst die Qarad bovenop zijn adviserende functie aanbiedt, zijn vertalingen. “Wij beschikken over een netwerk van freelancers die ervaring hebben in het vertalen van medische bijsluiters.” Als je een product op de hele Europese markt wil brengen, moet je de bijsluiter in 16 talen aanbieden, wat voor veel niet-EU-producenten een hele opgave is. Qarad is ondertussen een wereldspeler geworden: 2/3 van de omzet wordt buiten België gerealiseerd. Eén derde binnen Europa en één derde overzees.
De meerwaarde van het Technologiehuis
“Toen ik mijn eerste medewerker heb aangeworven, zijn we naar hier verhuisd. Het is leuker om in een sociale omgeving te zitten waar we ’s middags samen kunnen eten met de rest van de bewoners, waar we kunnen netwerken en ideeën uitwisselen. Ik heb voor het Technologiehuis gekozen omwille van zijn uitstraling; ik hou van de architectuur en het is een mooie locatie om mensen te ontvangen. En natuurlijk vormen de gemeenschappelijke diensten een pluspunt: we kunnen het kopieerapparaat gebruiken, de catering, vergaderzalen, backup telefoondienst ... Ja, dit is een uitstekende plek voor ons.”
Jaarverslag 2012 >
13
Bewoner Technologiehuis Mol
ECJ Automation Industriële automatisatie voor machinebouw en procesindustrie Wat doe je als je een oude schoolmakker tegenkomt en je hebt beide een complementaire eenmanszaak,
maar bent toch aan uitbreiding toe? Je vormt samen één onderneming. Dat deden Jurgen Janssens en Stijn Van Der Steen twee jaar geleden.
Ondertussen heeft het bedrijf naast zijn 2 zaakvoerders 2 werknemers in dienst. 14
< Jaarverslag 2012
ECJ Automation is actief in de industriële automatisatie via PLC-sturingen en visualisatie- en bedieningssystemen. De onderneming zorgt voor de engineering en softwareontwikkeling van allerlei systemen die zowel voor de procesindustrie als door machinebouwers gebruikt worden. De belangrijkste sectoren waarin het bedrijf actief is, zijn farma, chemie en milieutechnologie.
Gezamenlijke nood wordt deugd
Stijn Van Der Steen: “Jurgen had zijn klantenportefeuille voornamelijk in de procesindustrie, ik in de machinebouw. Bleek dat we allebei de behoefte hadden om iemand aan te nemen, maar onze eenmanszaak had onvoldoende kritische massa om die stap te zetten. Ik heb mij dan voor de helft ingekocht in de zaak van Jurgen, zodat enkele bestaande contracten konden verderlopen. En even later hebben we ons eerste personeelslid aangeworven.”
De meerwaarde van het Technologiehuis
ECJ Automation huurt in het Technologiehuis in Mol twee lokalen: een kantoorruimte en een testlokaal. Jurgen Janssens: “De uitstraling en de moderne accommodatie van het gebouw sprak ons enorm aan. Ook de onthaalfunctie en de vergaderzalen zijn een pluspunt. De kantoorruimte biedt plaats aan vier bureaus, maar we kunnen altijd uitbreiden als we willen.
In het testlokaal doen we afnametesten met de PLC’s en de bedieningspanelen. Voor onze klanten testen wij de volledige werking in een simulatieomgeving zodat ze met hun eigen ogen de functionaliteit en alarmering van de software kunnen controleren alvorens ze groen licht geven om in productie te gaan. Wat ik ook in dit Technologiehuis een grote meerwaarde vindt, zijn de gezamenlijke maaltijden met de andere bewoners. Het is interessant om ideeën uit te wisselen, de anderen hun verhaal te horen en ook de tegenvallers. Je steekt daar altijd iets van op.”
Toekomst
ECJ Automation gaat voor de organische groei: niet te snel, om de kwaliteit te kunnen bewaken. Nu zijn ze op het punt gekomen om nieuwe klanten aan te trekken. Uit de voedingssector, bijvoorbeeld. Stijn Van Der Steen: “We hebben niet echt een groeiplan in de zin van ‘dat jaar moeten we daar staan’. Het zou kunnen dat we bv. het bouwen van borden en de bekabeling in eigen beheer nemen, dat hangt allemaal af of hiervoor voldoende kritische massa is. En in dat geval zullen we wel een groter onderkomen moeten vinden. Maar voorlopig zitten we hier uitstekend.”
“
Het is interessant dat je in het Technologiehuis ideeën kan uitwisselen met anderen”
Jaarverslag 2012 >
15
De ondernemerszin van Vlaanderen Industriële en diensten spin-offs
16
< Jaarverslag 2012
In 2012 brachten wij het EFRO spin-off vervolgproject op
kruissnelheid en kwamen daarmee bijna aan een voorlopig einde van een bijzonder mooi traject.
Innotek heeft gedurende vier jaar (2009-2013) het EFROproject ‘Meer ondernemerschap door industriële en diensten spin-offs’ gecoördineerd.
Met dit project wilden we bedrijven motiveren om ook uit hun niet-kernactiviteiten economische waarde te
creëren. We deden dit door kandidaat-ondernemers aan te sporen tot de opstart van een nieuw bedrijf of een nieuwe
bedrijfsdivisie waardoor bijkomende jobs gecreëerd worden of jobs behouden blijven die anders verloren zouden gaan. Een andere doelstelling was het stimuleren van spin-
offcreatie en ondernemerschap in Vlaanderen door de voordelen en de mogelijkheden hiervan te promoten.
Om ondernemers grondig voor te bereiden, organiseerden we binnen dit project verschillende ‘mini-MBA’s’ ondernemerschap.
Jaarverslag 2012 >
17
Succesvolle methodiek
Om onze doelstelling te bereiken - de creatie van een 20-tal spin-offs op jaarbasis - deden wij een beroep op ons netwerk van ervaren (ex-) ondernemers en business angels, de zogenaamde spin-offscouts. Zij gingen tewerk in drie fasen:
Fase I – scouting
De spin-offscouts informeerden bedrijven over de voordelen van spin-offcreatie. In een verkennende bespreking met de directie van het moederbedrijf trachtten zij het spinoffpotentieel in te schatten.
Fase II – scanning
Met behulp van de zogenaamde ‘spin-offscan’ werd het potentieel van een spinoffopportuniteit objectief gemeten. De spin-offscan is een wetenschappelijk onderbouwd instrument waarin een aantal sleutelelementen diepgaand bediscussieerd worden met het moederbedrijf en het spin-offteam zodat er een duidelijk beeld ontstaat over de reële opportuniteiten en valkuilen om een spin-off te realiseren. Het legt de aan te pakken werkpunten bloot die zich laten groeperen rond drie thema’s: het spin-offteam, de steun van het moederbedrijf, de businesscase.
Fase III – coaching
In het geval van een beloftevolle spin-offopportuniteit en voldoende ambitie, medewerking en bereidwilligheid, konden het moederbedrijf en het spin-offteam rekenen op begeleiding op maat bij de spin-offcreatie. Coachingtrajecten spelen zich meestal af op vijf grote thema’s: het commerciële, de marketing, het technische, het financiële luik en het team. Voorbeelden van begeleidende activiteiten zijn: het verfijnen van de strategie en/of het businessplan, de zoektocht naar een geschikte ondernemer, het in goede banen leiden van een goed onderbouwd marktonderzoek en de resultaten ervan helpen interpreteren, en het helpen zoeken naar financiering. Vaak fungeren de coaches ook als kritisch extern klankbord en als timekeeper om de projectplanning te bewaken. Hoe dit concreet in zijn werk gaat, kunt u lezen in de hiernavolgende cases.
18
< Jaarverslag 2012
Gerealiseerde output vervolgproject
Nevenstaande grafieken en tabellen tonen de status op 7 februari 2013 van het project ‘Meer ondernemerschap door industriële en diensten spin-offs (vervolgproject)’ dat liep van 17 maart 2011 tot en met 16 maart 2013.
Sectorverdeling scoutingbezoeken
Tijdens de scoutingfase werden spin-offopportuniteiten bij bedrijven uit diverse sectoren onderzocht. Ongeveer 40 % van deze bedrijven kwam uit de industriesector en 60 % uit de dienstensector.
Realisaties vs doelstellingen
Een overzicht van het aantal scoutings, scannings en coachings die werden uitgevoerd om de projectdoelstellingen m.b.t. spin-offcreatie en tewerkstelling te bereiken vindt u in de tabel hiernaast. In de nabije toekomst worden nog een aantal spin-offoprichtingen verwacht, zowel van coachingtrajecten die nog bezig zijn als van coachingtrajecten die al afgelopen zijn, maar waar de ondernemers nog verder werken aan de realisatie van een spin-off.
Indrukwekkend rendement
Door te vertrekken van bestaande ideeën en activiteiten van bedrijven in plaats van totaal nieuwe concepten, verhogen de slaagkansen van de nieuwe business unit of het nieuwe bedrijf. Meer dan de helft van de opgestarte coachingtrajecten resulteerde reeds in een spin-off. Aangezien deze trajecten nog niet allemaal zijn afgelopen, zal dit percentage ongetwijfeld toenemen. Toch is een coaching geen garantie voor succes. Ondanks de inspanningen van ondernemers en coaches wordt niet elke spinoffopportuniteit werkelijkheid. Daar zijn vele redenen voor: • het moederbedrijf wordt overgenomen of fusioneert, • de financiering wordt niet gevonden of laat op zich wachten, • tijdsgebrek (de corebusiness krijgt volledige prioriteit of slorpt teveel tijd op), • externe factoren houden het project op ( vb. patentaanvraag), • plots blijkt de markt geen interesse meer te hebben, • het commercieel potentieel van de activiteit blijkt ondertussen minder gunstig dan initieel verwacht, • het spin-offteam blijft onvolledig om de activiteit verder uit te bouwen.
status vervolgproject (2011-2013)
Gerealiseerd
Doelstelling
Stap I
142
160
Stap II
117
120
Stap III
90
90
Spin-offs gecreëerd
45
50
Scoutingbezoeken uitgevoerd Scanningbezoeken uitgevoerd Coaching gestart Tewerkstelling in deze spin-offs
150
• Huidig
100
• Verwacht in de toekomst
283
Innotek en spin-off creatie in de toekomst
Wij hebben de vaste wil om de opgedane ervaring met industriële spin-offcreatie in Vlaanderen verder te ontwikkelen en valoriseren. Recent lanceerde het Agentschap Ondernemen een oproep voor projecten rond ‘Starters’ waarin industriële spin-offs expliciet aan bod komen. Dit schept voor ons mogelijkheden om deze succesvolle werking verder te zetten. Jaarverslag 2012 >
19
Microgolftechnologie binnen de Dymogroep
De verfrissende wind van een spin-off Zeventien jaar nadat ze Dymotec, gespecialiseerd in industriële
automatisering, hadden opgericht, vonden Marc Thijs en Pieter van der Zweep dat het tijd werd voor herbronning. Sven Bos en Davy Nuydens
wierpen zich op als de trekkers die het bedrijf een nieuw elan wilden geven. En omdat toeval niet bestaat, wandelde er tegelijkertijd een Innotek-coach binnen ...
20
< Jaarverslag 2012
“
Dankzij Innotek zullen wij potentiële investeerders een beauty van een businessplan kunnen voorleggen”
MOEDERBEDRIJF
Marc Thijs: “Dymotec werkt voornamelijk in onderaanneming van machinebouwers en productiebedrijven, en staat in voor het ontwerp, de ontwikkeling, de engineering, de software en de bekabeling van het automatiseringsgedeelte van de machine. Dymotec is de schakel die alle industriële componenten gaat aansturen om de machine automatisch te laten draaien. Op een bepaald moment ontstond de nood om onze interne structuur te verbeteren. Sven en Davy hebben zich hiervoor geëngageerd en kregen de bestuursverantwoordelijkheid over Dymotec.”
KANTELMOMENT
Sven Bos: “Het was duidelijk dat we op zoek moesten naar meer diversificatie om minder afhankelijk te zijn van de economische fluctuaties. Net op dat moment kwam ingenieur Carlo Groffils op de proppen, gepokt en gemazeld in de microgolftechnologie, met de vraag of wij geïnteresseerd waren in een project om een machine te bouwen met microgolftechnologie. We zijn hier vol enthousiasme aan gestart, hebben een prototype gemaakt, dit geleverd bij onze klant in Engeland en de uitslagen van de testen zijn heel bevredigend.” In diezelfde periode organiseerden Sven en Davy een interne marketingopleiding. Toeval of niet, de man die hen die opleiding kwam geven, was ook coach bij Innotek. Toen hij over hun microgolftechnologie hoorde, stelde hij voor dat ze in het EFRO-traject van Innotek zouden meestappen om van deze technologie een spin-off te maken.
En ook ingenieur Carlo Groffils had zijn contacten bij Innotek en zag dat de nieuwe ontwikkelingen bij Dymotec wel eens tot een interessante spin-off zouden kunnen leiden. Meer overtuiging was er niet nodig ... Sven Bos: “De oorspronkelijke vraag was om een oven te bouwen voor het uitsmelten van gietmallen met microgolftechnologie. Dit zogenaamde ‘verlorenwas-gietproces’ wordt vooral toegepast bij het vervaardigen van metalen onderdelen, heupprotheses en juwelen. Met onze machine kan de was nu veel sneller en veel milieuvriendelijker verwijderd worden: op één tiende van de oorspronkelijke tijd, met een kwart van het oorspronkelijke energieverbruik en met veel meer recuperatiemogelijkheden van de gebruikte was. De bouw van het prototype werd financieel mee ondersteund door het IWT. Tijdens de bouw ervan hebben we meerdere testen uitgevoerd en gemerkt dat deze technologie ook in heel wat andere processen kan toegepast worden.” Marc Thijs: “Het drogen van hout bijvoorbeeld. Of poeders die gedroogd moeten worden. We hebben onlangs een test gedaan voor iemand die wereldwijd delfstoffen moet vervoeren. Zijn bedrijf kan momenteel de goederen drogen tot 30 %: er blijft dus nog 30 % water in zitten. Met onze technologie kunnen wij gaan tot 0 %. Als die man morgen onze technologie implementeert, kan hij 30 % meer goederen vervoeren. Maar ook in de voedingsindustrie zien wij verschillende toepassingsmogelijkheden ...”
Jaarverslag 2012 >
21
Innotek
Marc Thijs: “De samenwerking met Innotek was heel belangrijk. Door Sven, Davy en Innotek is het concept binnen Dymotec helemaal veranderd: er waait een nieuwe wind en er wordt op een gestructureerde manier gewerkt. Met deze nieuwe technologie zijn we niet langer de onderaannemer die afhankelijk is van machinebouwers, maar leveren we nu zelf een machine. Dat geeft ons een heel andere uitgangspositie.” Sven Bos: “Innotek was niet alleen belangrijk voor het coachen van dit spin-offtraject; Davy en ik hebben in dit kader ook de mini-MBA gevolgd en dat was enorm leerrijk: je leerde andere businesscases kennen, je hoorde anderen vertellen hoe zij er tegenaan keken ... Binnen het spin-offproject heeft onze coach ons vooral begeleid in het opstellen van een businessplan en parallel daaraan loopt de oprichting van de spin-off. We proberen geleidelijk aan alles op te starten. Dat businessplan schrijven, daar hadden we echt geen kaas van gegeten. En het is belangrijk. Tot nu toe hebben we alle investeringen zelf gedaan, maar als we dat nu moeten vermarkten, dan zullen we heel wat bijkomende investeringen nodig hebben. Maar dankzij de coach zullen wij potentiële investeerders een beauty van een businessplan kunnen voorleggen.” (lacht)
TOEKOMST
Marc Thijs: “Ons prototype heeft bewezen dat bedrijven die deze technologie gebruiken hun CO2-uitstoot aanzienlijk kunnen verminderen doordat alles veel sneller gaat en er dus minder energie moet gebruikt worden. Dat spreekt multinationals sterk aan.” Sven Bos: “En er is ook een enorme kruisbestuiving met de activiteiten van Dymotec. We hebben hier een vraag liggen vanuit de voedingssector voor kant-en-klaarmaaltijden. Een tunnel van 12 meter lang met vier rijen naast elkaar om de maaltijden te pasteuriseren. Op zich al heel geweldig, maar met Dymotec kunnen we de klant nu ook het automatisatieproces ervoor en erna leveren: plaatsen van de voedingswaren in de schaaltjes, bedekken met folie, na de pasteurisatie automatisch verpakken ... het kan allemaal.
22
< Jaarverslag 2012
Coach Walter Schoenmaekers Als burgerlijk ingenieur en Doctor in de Toegepaste Wetenschappen, heb ik ervaring opgedaan met universitair wetenschappelijk onderzoek, industrieel onderzoek, en met productie in een groot industrieel bedrijf. De opstart en uitbouw van een eigen onderneming in een nichesector maakte mij vertrouwd met de specifieke noden van een jong opstartend technologiebedrijf en alles wat er nodig is om van een ingenieursdroom een commercieel succes te maken. Gaandeweg deed ik ook ervaring op met de financieringsproblematiek van ondernemingen, venture capital en mergers & acquisitions in binnen- en in buitenland. Hierdoor raakte ik gepassioneerd door alles wat het verschil maakt tussen succes en mislukking in een onderneming en wat een bedrijf nodig heeft om op een duurzame wijze te kunnen groeien: een welomschreven businessdomein, duidelijke doelstellingen, een weloverwogen groeistrategie, een organisatie met de nodige competenties, een plan met de noodzakelijke opvolging en, last but not least: een team om dat alles waar te maken. Als jonge ingenieur en als ondernemer heb ik het geluk gehad mensen rond mij te hebben die mij kansen gaven en mij steunden. Als business angel en als lid van de raad van bestuur van enkele jonge ondernemingen hoop ik op mijn beurt anderen een kans te geven en een stukje van mijn ervaring te kunnen overdragen. De rol die Innotek kan spelen om het ondernemerschap in Vlaanderen te bevorderen, de hefboom waarover dit centrum beschikt met zijn uitgebreid team van coaches, kan mijns inziens niet overschat worden.
Bubobox, spin-off van Videolab
Op het snijpunt van twee passies Koen Stevens had nog geen baard in de keel toen hij al bezig was met het
ontwikkelen van websites. Voor niemand minder dan Praga Khan die een eigen
platenlabel had met new beat- en dancegroepjes. Koen kreeg mailtjes vanuit de hele wereld. Het was toen al duidelijk dat België te klein zou worden. Tijdens zijn studies
software-ingenieur startte hij in 2005 E-KON, een webcontent managementbedrijf, dat nog steeds bestaat. Drie jaar later richtte hij met een vriend een zijtak op: KMO Video, actief in bedrijfsfilmpjes. Dat bestaat ook nog steeds. Maar Koen wilde
een meer schaalbaar product in plaats van een servicebedrijf. En vond dat op het snijpunt van twee passies: web en video.
Jaarverslag 2012 >
23
“Vanuit KMO Video hadden we restox.tv ontwikkeld: een wereldwijde restaurantgids met zo’n 15.000 restaurants en een heleboel video freelancers waardoor de mensen filmpjes konden opnemen en zo in de restaurantgids terechtkwamen. Maar ook dat was niet schaalbaar, want je had altijd die video freelancers nodig, terwijl ik droomde van een product dat zichzelf verkoopt terwijl je ’s nachts ligt te slapen, bij wijze van spreken.”
Kantelmoment
“Toen schreef ik mij in bij het Founder Institute, een Amerikaanse ‘early stage start-up accelerator’ die in Brussel cursus kwam geven. Er was een strenge selectie alvorens je werd toegelaten en het was allemaal zeer Amerikaans: grote jongens uit de internet start-up wereld kwamen ons de levieten lezen. Super strikt, maar heel interessant voor mensen die een bedrijf willen lanceren in de internationale markt. Gedurende drie maand werd je daar elke week op een harde manier met je neus op de feiten gedrukt. Het programma dwong je ook om op het einde van de rit een nieuw bedrijf op te starten. Ik liep toen rond met het idee om de mensen van thuis uit via hun webcam reclame te laten maken voor een restaurant. Dan had ik die video freelancers niet meer nodig. De mensen van Founder vonden dat niet slecht, maar ze daagden mij toch uit om een groter verhaal neer te zetten. Gedurende het hele programma werd mijn idee voortdurend gechallenged. Eind 2010 heb ik Videolab opgericht met het schaalbare product Bubobox. De beide andere bedrijven bestaan ook nog, maar staan op een laag pitje. Voor Bubobox heb ik ook een nieuw team samengesteld zodat we er met zijn allen tegenaan konden gaan. Als je dit met het bestaande team doet, is het moeilijk om prioriteiten te leggen.”
Spin-off
“Met Bubobox kan de klant getuigenissen verzamelen over zijn dienst of product en die op een eenvoudige manier integreren in zijn website, delen met sociale netwerksites, e-messages .... De tijd van gladde reclamefilmpjes maken om je product of dienst aan te prijzen, is voorbij. De man in de straat die onbezoldigd en op een authentieke manier vertelt waarom hij jouw dienst of product zo geweldig vindt, dàt is pas geloofwaardig. Authentieke videogetuigenissen door mensen zoals jij en ik zijn veel sterker dan de platgeproduceerde commercials die niemand nog gelooft. Onze plug ’n play-toepassing zorgt ervoor dat mensen dit onmiddellijk kunnen gebruiken zonder dure reclamebureaus
24
< Jaarverslag 2012
of webdesignbedrijven in te schakelen die dat allemaal moeten programmeren. Klanten kunnen modules aanvinken voor de voor hen meest relevante functionaliteiten. Het programma biedt heel veel mogelijkheden op het gebied van meten en tracen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld hun brand ambassadors in kaart brengen: die mensen die het meeste reclame hebben gemaakt voor hun product/dienst. Die kunnen dan een bepaalde periode opgevoerd worden als key ambassadeurs of op andere manieren in de kijker worden gezet. Een voorbeeld. ABInbev, en meer bepaald Jupiler, heeft de webcamfunctie van onze iPad-applicatie geïnstalleerd op het muziekfestival I Love Techno waar mensen kwamen vertellen hoe goed ze zich amuseerden, hoe lekker het bier was ... en dat vindt dan zijn weg via de sociale websites. Uit alle onderzoek blijkt dat mensen zich veel sterker laten beïnvloeden door ‘peer reviews’. We beschouwen het als een nieuwe vorm van mondaan-mond reclame. Op mijn kaartje staat dan ook: Word-OfMouth Director. We zijn een B2B-bedrijf dat zich richt naar B2C-bedrijven, maar het kan ook binnen een B2B-context gebruikt worden voor bijvoorbeeld interne bedrijfscommunicatie. We hebben een klant die ons programma gebruikt voor sollicitaties: de sollicitant kan er een videofilmpje aan toevoegen waardoor hij zich niet moet verplaatsen om zich voor te stellen. Op die manier spaart iedereen tijd en kosten uit. Bovendien wordt deze sollicitatievideo automatisch gekoppeld aan het systeem van de klant, zodat ze er later kunnen naar teruggrijpen als ze bijvoorbeeld een nieuwe vacature hebben die beter bij het profiel past. Aangezien het een SaaS (Software as a Service)-product is dat in the Cloud draait, kan iedereen het gebruiken. En het is een productconcept. Stel je voor dat ik voor elke klant een nieuwe campagne zou moeten ontwikkelen, elk met zijn eigenheden, dan ben ik maatwerk aan het doen, een servicebedrijf. Dit is een basisproduct waaraan we kleine aanpassingen kunnen doen voor de klant.
Evolutie
We mikken absoluut op de internationale markt. Als een van de winnaars van de Plug & Play accelerator van het vroegere IBBT (nu iMinds) konden we als startend ICT-bedrijf drie maanden op hun kosten naar Silicon Valley, waar we kleine en grote beursgenoteerde Amerikaanse bedrijven hebben ontmoet. Maar dat is een proces dat we nog aan het opstarten zijn. We zitten in een fase dat we naar recurrente inkomsten gaan.
Onze grootste investering zit in de software: daar hebben we heel lang aan gewerkt zonder onszelf een loon uit te keren. We hebben onszelf een jaar gegeven om bepaalde mijlpalen te halen en het ziet er naar uit dat dit zal lukken. Twee grote doelen heb ik hierbij voor ogen: internationalisatie en het product ‘market fit’ maken. Nu moeten we nieuwe klanten nog te veel opvoeden: het is vrij nieuw om op zo’n manier te communiceren en ook vrij transparant. Brands staan daar wat afwijzend tegenover omdat ze op die manier de controle verliezen over hun product. Maar anders komt het toch naar boven zonder dat ze het weten, dus het is beter van het te kaderen binnen toffe en ludieke acties waarover je meer controle hebt. Die mentale switch gebeurt niet zo snel in het kleine België, vandaar ook dat we over de landsgrenzen kijken.”
Innotek
“Bij het Innovatiecentrum kreeg ik te horen dat Bubobox een spin-offactiviteit was die perfect paste binnen het EFROprogramma van Innotek. Toen ik met hen contact opnam, kreeg ik Luc Geudens als coach en daar zijn we echt zeer tevreden over. Die heeft ons vrij intensief gecoacht, niet in de zin van: stuur mij uw Excel of uw financieel plan eens door en ik zal wat aanpassingen doen, nee, hij was vooral een kritisch klankbord. Als we te ver afweken, bracht hij ons opnieuw bij onze kern. Cijfers zijn belangrijk, zeker als je met een groep jonge mensen bent. Gezien zijn ervaring dwong hij veel respect af. Hij heeft ons op verschillende vlakken begeleid: bij het zoeken naar externe investeerders, bij het uitdenken van onze salesorganisatie, bij de gesprekken met geïnteresseerden die ons aandelen aanboden ... Hij zorgde ervoor dat we meer focus legden op marketing en sales, want wij stelden dat steeds maar uit. We komen uit de ITwereld en dan kom je pas met iets naar buiten op het moment dat het draait, terwijl hij aantoonde dat je vanaf dag 1 met je marketing en sales moet bezig zijn. Onze aandacht is dan ook stilletjes aan meer in die richting verschoven: we krijgen meer marketingdenken. Dat is een van de belangrijkste inzichten. Hij heeft ons ook geleerd om ons financieel plan beter te onderbouwen en op te bouwen: hij bekeek het van een ander niveau. Ik vond het ook een enorme verrijking dat hij een realistisch klankbord gaf.”
Coach Luc Geudens Na een loopbaan van meer dan 20 jaar, eerst als werknemer bij Siemens en Telindus (product management, verkoop, marketing en management), daarna als ondernemer in de Internet business (UUNET), besliste ik in 2005 om de ervaring en kennis die ik tijdens al deze jaren heb opgedaan, in te zetten om andere ondernemers te adviseren, te coachen en bij te staan. Daarna is er een nauwe samenwerking ontstaan tussen meerdere bedrijfsadviseurs, welke geleid heeft tot de oprichting van TopAdvies Vlaanderen en tot de samenwerking met Coforce (overnamebegeleiding en bemiddeling). Het eerste project waar ik als bedrijfsadviseur aan deelnam was het spin-off project van Innotek. Een interessant en zeer nuttig project dat nog steeds zijn meerwaarde bewijst. Elke dag zijn er wel nieuwe ideeën in bestaande ondernemingen die een extra zetje nodig hebben om aan de oppervlakte te komen, levensvatbaar te worden en te groeien. Het coach/consultant netwerk dat Innotek heeft uitgebouwd, biedt vanuit zijn kennis, ervaring en complementariteit een enorme toegevoegde waarde voor andere ondernemers.
Jaarverslag 2012 >
25
Incubatorennetwerk(t)
Van onderzoek naar business Incubatorennetwerk(t) is een Interreg IVA VlaanderenNederland project dat door Innotek gecoördineerd wordt. De uitvoerende partners zijn UAntwerpen
(Interfacedienst), UHasselt (Tech Transfer UHasselt),
TUEindhoven (TU/e Innovation Lab), KU Leuven (Leuven Research and Development) en Leuven.Inc (Leuven Innovation Network Circle).
Het project startte op 1 oktober 2011 en loopt nog tot 30 september 2014.
Het doel van Incubatorennetwerk(t) is om meerwaarde te bieden bij het opstarten van nieuwe spin-offs en
bij de doorgroei van bestaande universitaire spin-offs door kennis- en technologie-uitwisseling tussen de verschillende partners te stimuleren.
Tijdens de uitvoering van het Incubatorennetwerk(t)
willen de projectpartners op deze manier 10 startende
spin-offs en 5 spin-offs met groeipotentieel coachen en bijstaan. 26
< Jaarverslag 2012
Voor wie? • •
onderzoeksprojecten met spin-offpotentieel (pre-start fase) pas opgerichte universitaire spin-offbedrijven met groeipotentieel (incubatie- en groeifase)
Welke ondersteuning?
Geselecteerde projecten komen in aanmerking voor: een financiële ondersteuning per project om bijkomende externe kosten te financieren. Deze kosten kunnen ingezet worden voor: > inhuren van externe deskundigen, > aankoop van diensten en producten, > vergoeding van een onderzoeker, hetzij via interimovereenkomst, hetzij op loonlijst universiteit. interuniversitaire of interregionale coaching of begeleiding en kennisuitwisseling toegang tot het uitgebreid netwerk van kenniswerkers, business development managers en financiers van de verschillende partners bundelen van resultaten van complementaire onderzoeksprojecten tot een grotere kritische massa ondersteuning bij proof-of-concept en funding zodat investeerders sneller kunnen aangetrokken worden.
Masterclasses
Een ander belangrijk luik van Incubatorennetwerk(t) zijn de masterclasses. Er zullen in totaal 5 masterclasses voor (pre) starters en 3 masterclasses voor groeiers worden georganiseerd. In 2012 werden drie masterclasses georganiseerd: twee voor (pre)starters en een voor groeiers. Een eerste masterclass voor (pre)starters werd georganiseerd op 20, 21 en 22 juni 2012. In totaal waren er 19 deelnemers uit 11 projectteams (TUEindhoven: 4, KULeuven: 4, Universiteit Antwerpen: 2 en Universiteit Hasselt: 1). Er waren 10 coaches aanwezig en er traden 17 personen op als spreker of jury. De tweede masterclass vond plaats op 5, 6 en 7 december 2012. 21 deelnemers uit 9 projectteams (TUEindhoven: 2, Uantwerpen: 3, KU Leuven: 3 en de Uhasselt: 1) volgden deze masterclass. Verder waren er 10 coaches aanwezig en traden 15 personen op als spreker of jury.
Best practices
Voorafgaand aan de detectie en selectie van potentiële kandidaat-projecten was er een fase waarin de verschillende TTO (Technology Transfer Offices) hun methodologieën voor en ervaring met de detectie van spin-offs uitwisselden om op deze manier niet enkel van elkaar te leren, maar ook tot een soort best practices te komen. Deze ervaringsuitwisseling vond plaats in twee workshops: • detectie en screening van potentiële spin-offs (9-02-2012) • drempels voor interuniversitaire en grensoverschrijdende samenwerking bij de realisatie van universitaire spin-offs (10-05-012).
Eerste interuniversitaire samenwerkingen
Patent mining: validering van een datamining technologie van KULeuven. Dit dossier heeft als doelstelling het valideren van een mogelijke detectietool voor interuniversitaire samenwerkingsmogelijkheden op het gebied van materiaaltechnologie. De detectie gebeurt door het intelligent screenen en koppelen van gegevens uit octrooidatabanken. Indien de resultaten positief zijn, kan deze methode uiteraard ook toegepast worden voor andere technologiedomeinen. DoseVue: samenwerking tussen het Studiecentrum Kernenergie, de Universiteit Hasselt en de KULeuven. Er wordt een technologie ontwikkeld en gevalideerd voor dosimetrie van radiotherapie bij kankerbehandeling. De bedoeling is om op non-invasieve wijze een realtime 3D-beeld te vormen van de toegediende dosis en de precieze locatie van de bestraling. ADX Neurosciences: samenwerking tussen UAntwerpen en ADX Neurosciences (spin-off KULeuven). ADX Neurosciences richt zich op de ontwikkeling van nieuwe biomerkers voor neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson. Binnen UAntwerpen wordt in het Referentiecentrum voor Biologische Merkers voor Dementie (BIODEM) onderzoek gedaan naar de validatie en standaardisatie van biomerkers voor neurodegeneratieve ziekten.
Voor de masterclass ‘groei’ werd eerst een curriculum opgesteld. De eerste masterclass werd aangeboden op 23 en 24 november 2012. Van de TUEindhoven namen 3 projectteams deel, van de UAntwerpen 2 projectteams, UHasselt was aanwezig met 1 team en de KU Leuven was vertegenwoordigd door 3 projectteams.
Jaarverslag 2012 >
27
Innotek wordt ESA BIC Flanders
Space Odyssey Innotek werd in 2012 door het European
Space Agency (ESA) gekozen om het ESA
BIC (ESA Business and Incubation Centre) in
Vlaanderen te worden. Via de ESA BIC’s wil ESA ondernemingen ondersteunen en coachen
die ruimtevaarttechnologie gebruiken voor
aardse toepassingen. Dat zijn producten en
toepassingen op aarde die hun ontwikkeling te danken hebben aan ruimtevaarttechnologie
of satellietgegevens. Ruimtevaarttechnologie
is vaak compact, robuust en betrouwbaar. Dat maakt het aantrekkelijk om mee te werken.
28
< Jaarverslag 2012
Momenteel zijn er in Europa zeven ESA BIC’s: • ESA BIC Noordwijk, Nederland, nabij het European Space Research and Technology Centre (ESTEC) • ESA BIC Darmstadt, Duitsland, nabij het European Space Operations Centre (ESOC) • ESA BIC Bavaria, Duitsland, nabij het Aerospace Technology Park Oberpfaffenhofen (ASTO) in Gilching • ESA BIC Rome, Italië, nabij het ESA Centre for Earth Observation (ESRIN) • ESA BIC Harwell, Groot-Brittannië, op de Harwell Science and Innovation Campus • ESA BIC Redu, België, nabij het ESA grondstation in Transinne-Libin • ESA BIC Flanders, België. Ondertussen lopen er ook gesprekken om een ESA BIC op te richten in Barcelona (Spanje) en Toulouse (Frankrijk).
Complementariteit
Het ESA BIC Flanders is een complementaire component aan de activiteiten van Innotek voor het stimuleren en ontwikkelen van nieuwe bedrijvigheid en hoogwaardige tewerkstelling in Vlaanderen. Dat ESA voor zijn BIC in Vlaanderen voor Innotek als partner kiest kan ons alleen maar verheugen, al betekent het ook een hele uitdaging: de ambitie is om op vier jaar tijd 10 belovende businessopportuniteiten te ondersteunen en te coachen tot succesvolle bedrijven. Om een modewoord te gebruiken én om in de sfeer te blijven: wij zijn ervan overtuigd dat we zullen ‘landen’ . Wat ons sterkt in deze overtuiging zijn de partners die hun schouders mee onder dit initiatief zetten. ESA, BELSPO (Federaal Wetenschapsbeleid), het Agentschap Ondernemen, PMV en IWT zorgen voor de financiële steun. Voor technische expertise kunnen we rekenen op ESA en op het SCK, de VITO en IMEC. Naast een financiële bijdrage neemt Innotek ook het management van het ESA BIC Flanders en het businessdevelopmentaspect van de individuele projecten op zich.
Lanceringsevent
Het ESA BIC Flanders werd officieel gelanceerd op 14 december 2012 in aanwezigheid van Vlaams ministerpresident Kris Peeters en ruimtevaarder Frank burggraaf De Winne. Op dit event konden we ook al het eerste ESA BIC Flanders goedgekeurd project van AtSharp aankondigen (zie verder). De kop is er dus af.
Jaarverslag 2012 >
29
Eerste ESA BIC-bedrijf in de steigers
Atsharp AtSharp combineert meerdere omgevingstechnologieën in één device AtSharp werd opgericht in februari 2010 als een spin-off
van de Artesis Hogeschool, en ontwikkelde de ORCA-service: Opportunistic Realtime Context Awareness. AtSharp wil
verschillende complementaire technologieën combineren
binnen één device en dit commercialiseren in sectoren die
nood hebben aan een realtime opvolgsysteem. Denk hierbij aan demente bejaarden in rusthuizen, dure apparaten in
een grote omgeving, het dispatchen van personeel in een ziekenhuisomgeving ... Zaakvoerder Tim Denis licht toe. 30
< Jaarverslag 2012
“
Door ESA BIC kunnen we sneller anticiperen op vragen van de klanten”
ORCA is een online platform dat bedoeld is om applicaties of personen zich bewust te laten worden van de omgeving waarin ze zich bevinden (context awareness). Dit gebeurt in realtime door gebruik te maken van de technologieën die op dat moment in de omgeving voorhanden zijn (opportunistic): wifi, gps, RFID ... Tim Denis: We gebruiken deze methodiek omwille van twee belangrijke redenen: als je de infrastructuur gebruikt die al aanwezig is, daalt de installatiekost omdat je geen dedicated infrastructuur moet gebruiken om de beoogde data te capteren. En doordat je de bestaande technologieën combineert, kunnen deze elkaar ondersteunen waardoor je een beter resultaat krijgt. Als bijvoorbeeld een wifi-signaal minder sterk is, maar een gps-signaal dan weer wel, schakelt het device onmiddellijk over van wifi naar gps.
Opportunistic multitechnology-tag
Vanuit het ORCA-concept wil AtSharp de opportunistic multitechnology-tag bouwen, een tag die zich op een zeer eenvoudige manier aan de specifieke noden uit zijn omgeving aanpast en op een slimme manier die technologie detecteert en combineert, voor een optimaal resultaat. Tim Denis: Een dergelijke tag die verschillende technologieën combineert, is vooralsnog onbestaande in het technologielandschap: het is of wifi of RFID of gps of bluetooth1. Deze verticale oplossingen hebben een tag die gekoppeld is aan één bepaalde technologie. De klassieke aanbieders verkopen de softwarelicentie in combinatie met een eindapplicatie.
marktsegmenten die onze oplossing zullen inzetten voor hun klanten. Dat is een logische weg, want AtSharp focust zich op locatiebepaling en de daarmee samenhangende data. Op die manier concentreren we ons op een aantal integratoren die gespecialiseerd zijn in bepaalde marktsegmenten. Ook de hardware bouwen we niet zelf, omdat ook dat onze corebusiness niet is; ook hier werken we samen met partners.
Met steun van ESA BIC
Atsharp werd door ESA BIC Flanders geselecteerd om ondersteund te worden. Dit betekent dat de onderneming kan rekenen op 25.000 euro voor de verdere ontwikkeling, op tien dagen externe expertise (IMEC) en op 40 dagen business development-ondersteuning van Innotek om na te gaan op welke manier dit verder kan gecommercialiseerd worden. Tim Denis: Zonder ESA BIC Flanders had deze ontwikkeling moeten wachten op een concrete case. Door ESA BIC Flanders kunnen we sneller anticiperen op concrete vragen van klanten. AtSharp is in februari 2010 van start gegaan met het bouwen van een concreet platform. Daarnaast werd een haalbaarheidsstudie uitgevoerd met steun van het IWT en een marktstudie. In juni 2011 begon AtSharp te bouwen aan het platform en nu focust men zich op een concrete case door testprojecten op te zetten om na te gaan op welke manier dit het beste kan gecommercialiseerd worden. Het ESA BIC-project van AtSharp loopt 18 maanden: kick-off medio januari 2013, om te landen in de zomer van 2014.
AtSharp ziet opportuniteiten in kleinere roll-outs, zeg maar tot maximum 500 tags. Dat is ook de reden waarom het als een cloud systeem is geconcipieerd: een online service waardoor de gebruiker geen licentiekosten heeft en geen eigen infrastructuur moet neerzetten onder de vorm van servers of netwerkinfrastructuur. Tim Denis: Onze aanpak richt zich niet op één specifieke sector: in plaats van zelf eindoplossingen te bouwen voor klanten, werken we samen met integratoren in verschillende Jaarverslag 2012 >
31
New Business Development
Ernstige spelen Ons New Business Development (NBD)-project staat voor hands-on business development van belovende ideeën. Door een intensieve coaching en begeleiding, maar ook door actief mee te werken aan de verdere ontwikkeling
van het project, willen wij samen met de projecteigenaar
zijn initiatief doen groeien naar een gezonde start-up. We kunnen hierbij een beroep doen op onze interne business development managers, maar we gebruiken ook vaak
externe experten die wij rekruteren uit ons netwerk van
ervaren coaches, business angels en ex-ondernemers. Zij pakken deze projecten aan alsof het hun eigen bedrijf wordt.
32
< Jaarverslag 2012
Ons NBD-project is een risicodelend project. Bij een positief resultaat van het business developmentproces (met andere woorden: bij de oprichting van een nieuwe onderneming) krijgen wij onze inspanningen vergoed onder de vorm van winstbewijzen. Deze winstbewijzen worden ondergebracht in de cvba Spinlinc, die Innotek samen met het het Studiecentrum Kernenergie, Thomas More Hogeschool en Belgoprocess heeft opgericht. Momenteel heeft Spinlinc winstbewijzen in twee bedrijven (zorgtechnologie en ontwikkeling van draadloze toepassingen voor o.a. beveiliging). In 2012 werd er voornamelijk gewerkt aan de oprichting van een derde bedrijf, YellowMole, dat ‘serious games’ ontwikkelt voor beveiliging en veiligheidsonderricht. Tevens werden in 2012 nog enkele projecten onderzocht en gescreend: • een project rond innovatieve coatings voor glazen spiegels, • een geïntegreerd concept voor woningen met aandacht voor duurzame materialen, efficiënt energiegebruik en energievoorziening, en constructie-elementen en -methodes die de kostprijs gevoelig kunnen drukken, • een project rond een stalling- en laadstation voor elektrische fietsen, • de commercialisatiemogelijkheden van onze Innocallonline-software, • een ICT-platform voor contact en samenwerking door internationale projectteams met toepassingen in selectie en rekrutering.
Jaarverslag 2012 >
33
Case New Business Development
YELLOWMOLE Het serious game project van Innotek Het is misschien een open deur intrappen, maar gaming is hot en serious business. Traditioneel worden games gespeeld voor het plezier. Uit allerlei onderzoeken blijkt steeds meer dat ‘games’
meer dan entertainment kunnen bieden. Regelmatig gamen zou
ondermeer de oog-handcoördinatie verbeteren, geheugenverlies vertragen of zelfs verbeteren, bijdragen aan de ontwikkeling van probleemoplossende kwaliteiten ...
34
< Jaarverslag 2012
“
Het grote voordeel van serious games is dat ze de traditionele en vaak saaie leer- en lesmethodes kunnen vervangen”
Daarom verschijnen er sinds enige tijd steeds meer games waarbij het spel- en plezieraspect van ondergeschikt belang is en waarbij de secundaire effecten van de entertainment games het hoofddoel zijn: de zogenaamde serious games, games met een ernstig doel. Ook serious games worden big business. Volgens markstudies (IDATE) zal de mondiale markt voor serious games jaarlijks met bijna 50 % groeien tot 10 miljard euro in 2015. Het grote voordeel van serious games is dat ze de traditionele en vaak saaie leer- en lesmethodes kunnen vervangen. Er zijn meerdere redenen waarom serious games zo goed werken: ze verhogen de motivatie, omdat er een juiste mix van uitdagingen, doelen en beloningen wordt gegeven. Ze kunnen zich ook aanpassen aan de speler, wat het spel aantrekkelijker maakt. En tegelijkertijd blijft er een sociaal element aan vastzitten.
Veel factoren voor succes
Innotek volgt reeds sinds enige tijd deze ontwikkeling en ziet mogelijkheden voor de oprichting van een bedrijf dat serious games ontwikkelt. Zo’n start-up lijkt ons haalbaar, ondermeer omdat de waardeketen van serious games grondig verschilt van deze van entertainment games, waardoor de intrededrempel een stuk lager ligt. Meestal zijn het single players die zowel de ontwikkeling, distributie als verkoop van hun games in handen hebben. Drijvende krachten voor de aanvaarding van game technology voor ernstige toepassingen zijn onder meer: • goedkope hardwareplatforms (pc, gameconsoles, tablets, smartphones …); • meer gesofistikeerde software; • sociale acceptatie van games en gaming; • successen in niche-industries (militair, medisch); • meer innovatieve experimenten in early adopter industries.
Eerste niche: veiligheidssector
Serious games worden op verschillende fronten ingezet, maar hoofdzakelijk met de bedoeling mensen te trainen en op te leiden. Voor onze start-up willen we in eerste instantie mikken op serious games in de sector van veiligheidstrainingen: voor veiligheidswerkers, binnen bedrijven, bij het grote publiek. Deze initiële focus sluit andere toepassingsdomeinen evenwel niet uit. Om het nut van games voor training en opleiding aan te tonen en potentiële klanten te overtuigen, hebben wij samen met YellowMole met en voor twee geïnteresseerde partijen pilootgames ontwikkeld. We deden hiervoor een beroep op een selectie van Vlaamse gameontwikkelaars. Een eerste game werd ontwikkeld samen met het provinciebestuur van Antwerpen en campus Vesta, het opleidingscentrum voor de politie en brandweer in de provincie Antwerpen. Het gaat over het gebruik van AED-toestellen (Automatische Externe Defibrillatoren). Met dit game is het de bedoeling de drempelvrees voor het gebruik van AED-toestellen weg te nemen. Spelen kan online via www.provant.be/leren/ vormingscentra/campus_vesta/opleidingen/virtueel_leren/ index.jsp of via Facebook. Een tweede game werd ontwikkeld samen met het Havenbedrijf Antwerpen en wil bij iedereen die in de haven werkt een bewustmaking creëren voor verdachte en onveilige toestanden en hen leren hoe hier op te reageren. In het game zijn een zestal scenario’s verwerkt, gaande van perimetercontrole tot evacuatie. Het game werd eind maart officieel gelanceerd en is ook beschikbaar op iPad. Spelen kan online via www.portofantwerp.com/nl/portantwerp-security-game. Deze pilootgames moeten ertoe bijdragen dat wij in 2013 van YellowMole een apart bedrijf kunnen maken voor de ontwikkeling van serious games voor onder andere veiligheidstrainingen.
Jaarverslag 2012 >
35
TIME
Grensoverschrijdende samenwerking voor maritieme economie TIME (Transferring Innovation to the Maritime Economy) is
een grensoverschrijdend samenwerkingsproject dat Innotek samen met partners uit Nord-Pas-de-Calais (Aditec) en
Southhampton (Marine South East) uitvoerde in de periode 2009-2012. Het werd deels gefinancierd in het kader van het Interreg-2-Zeeën programma.
“With the ever increasing demand for renewable energy across Europe and with the current focus firmly on the marine opportunities; the need to share our knowledge hopes and concerns with each other has never been greater. The ‘TIME’ project encapsulated this concept, demonstrated that by sharing our experiences we all gained knowledge and understanding. Time is of the essence if we going to balance the existing sea user interests with the renewable sector. To some up I gained more knowledge than I gave which was ‘TIME’ well spent.” Colin Warwick (UK Crown Estate - UK) We developed with our partner NG2 an electrical outlet to provide shoreside electrical power to ships while they are at berth. Our first markets for this innovative technology are the countries of Northern Europe. The European project TIME provided sales momentum to our project. It has enabled us to promote our technology to Belgian ports. It would be interesting to extend this type of initiative on a wider geographical area to support the business activities of SMEs in Europe.” Philippe Faucœur – Président – RMR - France
36
< Jaarverslag 2012
TIME had als bedoeling om grensoverschrijdende samenwerkingen tussen bedrijven, onderzoekcentra en kennisinstellingen aan te moedigen en te ondersteunen in de regio’s Nord-Pas-de-Calais, Zuidoost-Engeland en Vlaanderen. Na diepgaande lokale impact- en marktstudies, werden onderstaande sectoren weerhouden: • veiligheid en logistiek • hernieuwbare energie • visserij.
Methodologie Fase 1 Deskonderzoeken
Initieel werden zes sectoren uitgekozen (zeetransport, logistiek, veiligheid, visserij, hernieuwbare energie, sport & ontspanning). Voor iedere sector werd in elke regio een rapport opgesteld. Op basis hiervan werd voor iedere sector een transregionaal rapport opgemaakt dat zich toespitste op de verschillen, gelijkenissen, complementariteiten en opportuniteiten voor samenwerking in de drie regio’s. Dit leidde tot de uiteindelijke selectie van bovenstaande drie sectoren.
Fase 2 Brede verkenning
Dit werd voornamelijk gerealiseerd door bezoeken aan sleutelspelers in elke sector (bedrijven, professionele organisaties, kennisinstellingen, overheden …). Hierdoor verkreeg men een praktische kijk op onder andere de toeleveringsketen van de verschillende sectoren en een inzicht in de belangrijkste problemen en opportuniteiten.
Fase 3 Koppelingsproces
Door intensieve bedrijfsbezoeken konden specifieke problemen en innovatie-opportuniteiten geïdentificeerd worden, wat leidde tot grensoverschrijdende contacten tussen bedrijven, kennisinstellingen en professionele organisaties. Dit onder de vorm van individuele en geval-per-geval contacten, of georganiseerd: de zogenaamde regionale en interregionale ‘collaboration workshops’.
Resultaten Globaal
• 18 regionale en 6 syntheserapporten • extensief veldwerk • bezoek aan 234 bedrijven • bezoek aan 43 technologieaanbieders • organisatie van 50 samenwerkingsmeetings • initiatie van 20 samenwerkingen • 3 interregionale professional events > Serious gaming technology and the use of access and video control systems in maritime logistics and security – Oostende, 26 mei 2011 > Off shore wind farm logistics – Cost reduction through optimization – Oostende, 24 mei 2012 > Fishing for the good ideas for our fisheries – Wimille, 19 oktober 2012 • 3 interregionale meetings van professionele clubs > Contactless technologies in port security and logistics – Gent, 5 juli 2012 > Renewable energy professional club meeting – Wimille, 18 oktober 2012 > Professional club fishing sector – Calais, 29 november 2012 • 2 collaborative workshops > Serious games in port security and logistics – Calais,11 juli 2012 > Flemish regional event RFID companies – Mol, 15 mei 2012
Interregionaal Cross Border results - status February 2013
Collaborative Cross border Business Technological Meetings Collaborations Agreements Agreements organised launched
Security and
6
2
2
0
Maritime
6
4
3
1
Fishing
4
2
2
0
Total
16
8
7
1
Logistics
Renewable Energy
Eindrapport
Een uitgebreid rapport kan gedownload worden op de website www.time2seas.eu en op www.innotek.be
Jaarverslag 2012 >
37
25 jaar Innotek
Van creatief idee naar commercieel product In 2012 hebben we het 25-jarig bestaan van Innotek gevierd.
Ruim 170 aanwezigen vierden dit met ons mee tijdens een academische zitting met achteraf een uitgelezen receptie en netwerkgelegenheid.
38
< Jaarverslag 2012
Directeur Luc Peeters blikte terug op het parcours dat Innotek had afgelegd in wat hij samenvatte onder motiveren, observeren, stimuleren en zelf doen. “We observeerden en bestudeerden ondersteuningsmechanismen om meer ondernemerschap en innovatie te realiseren bij bedrijven, we trachtten hen te overtuigen om IWT-projecten in te dienen en zaaigeld te zoeken, vooruit te denken, dingen zelf te doen. Op die manier konden wij Innotek uitbouwen tot een efficiënte organisatie ter ondersteuning van ondernemerschap en innovatie. Later ontdekten we het belang van spin-offs en van de ondersteuning hierbij door coaches. Om de motor van de economie te doen aanslaan, heb je een platform voor ondernemerschap nodig, een netwerk van scouts en business development. De inschakeling van het netwerk van coaches is de versnellingsbak voor ondernemerscreatie.” Martin De Prycker, CEO bij Caliopa, managing director van InnoConsult en voormalig topman bij Barco en Alcatel, stond stil bij het innovatieproces, verwees niet alleen naar succesverhalen, maar ook naar faalverhalen en benadrukte dat vooral uit die laatste veel geleerd kan worden. Hij gelooft sterk in de idee dat innovatie 5 % inspiratie en 95 % transpiratie is. “Je
moet starten met een goed idee, maar dat niet alleen: je hebt ook nog 95 % energie nodig om dit idee effectief in de markt te zetten. Naar verhouding investeert men te veel in r&d en in de technologische implementatie, maar te weinig in de effectieve realisatie van een goed idee.” Peter Bellens, voorzitter van Innotek, schetste de evolutie van 25 jaar Innotek, met de jongste jaren vooral de focus op de creatie van nieuwe bedrijvigheid. “De organisatie zal zich ook in de toekomst blijven richten op de ‘matchmaking’ tussen een goed idee en een succesvol ondernemersinitiatief. De technologie is in de bedrijven wel aanwezig, maar het platform van coaches die de ontwikkeling moeten ondersteunen, zullen we nog verder professionaliseren.” Tot slot volgde nog een boeiend en interessant panelgesprek over ondernemerschap en innovatie. Guy Tegenbos (De Standaard) modereerde het gesprek tussen Ajit Shetty (erevoorzitter RVB Janssen Pharmaceutica), Martin De Prycker, Peter Bellens, Bernard De Potter (administrateur-generaal Vlaams Agentschap Ondernemen), Rudy Van Baelen (oprichter The Sniffers), Poel Van den Eynde (zaakvoerder Orakel) en Luc Peeters.
Jaarverslag 2012 >
39
De mensen achter Innotek
40
< Jaarverslag 2012
Leden, Raad van Bestuur en Directiecomité (2012) Onderstaande tabel geeft een overzicht van de leden van Innotek met hun vertegenwoordiging in de raad van bestuur en directiecomité. Zowel de raad van bestuur als het directiecomité worden voorgezeten door Ludo Helsen (tot AV 2012)/Peter Bellens (vanaf AV 2012) met Dirk Ceuterick als ondervoorzitter. In beide bestuursorganen is Luc Peeters, directeur van Innotek, secretaris.
Leden
Vertegenwoordiger Raad van Bestuur
Directiecomité
AGC Glass Europe
Dhr. R. Van Broekhoven
Dhr. R. Van Broekhoven
ALCATEL LUCENT
Dhr. M. Botte
BELFIUS BANK BNP PARIBAS CIPAL ELECTRABEL
Dhr. L. Broekaert
GENZYME BVBA
Dhr. P. Houwen
IMEC JANSSEN PHARMACEUTICA
Dhr. T. Heyman
JOHNSON CONTROLS INTERNATIONAL KBC BANK KBC VERZEKERINGEN KEMPENS BEDRIJVENCENTRUM PHILIPS
Dhr. A.J. Boerema
POM-ANTWERPEN
Dhr. L. Broos
SCK
Dhr. D. Ceuterick
SIEMENS
Mevr. V. Janssens
Dhr. D. Ceuterick
STRATEGISCHE PROJECTORGANISATIE KEMPEN THOMAS MORE
Dhr. T. Taverna
UMICORE VITO
Dhr. F. De Schutter
VOKA Kamer van Koophandel Kempen
Dhr. J. B.E. Hendrickx
Jaarverslag 2012 >
41
Leden aangeduid vanuit het
Provinciebestuur Antwerpen
Vertegenwoordiger Raad van Bestuur
Directiecomité
Dhr. P. Bellens
Dhr. P. Bellens
Dhr. P. Bellens
Mevr. I. Ceustermans
Mevr. I. Ceustermans
Dhr. J. Claessens
Dhr. J. Claessens
Dhr. B. Deckers
Dhr. B. Deckers
(vanaf AV 2012)
(vanaf AV 2012)
Mevr. A. Desmedt Dhr. G. Eggermont Dhr. P. Frighem Dhr. J. Geuens
Dhr. J. Geuens
Dhr. J. Geuens
Dhr. L. Helsen
Dhr. L. Helsen
Dhr. L. Helsen
Dhr. L. Hofmans
Dhr. L. Hofmans
Dhr. L. Hofmans
Dhr. S. Geysemans (tot AV 2012)
Mevr. A. Luyckx Dhr. A. Luyten
Dhr. A. Luyten
Mevr. S. Maes
Mevr. S. Maes
Mevr. L. Mariën
Mevr. L. Mariën
Dhr. M. Meeus Mevr. T. Op De Beeck
Mevr. T. Op De Beeck
Dhr. F. Reniers Dhr. R. Röttger Dhr. F. Sels
Dhr. F. Sels
Mevr. W. Van Dorst Mevr. M. Van Olmen Dhr. P. Van Rompaey
42
Dhr. K. Welters
Dhr. K. Welters
Dhr. M. Yücel
Dhr. M. Yücel
< Jaarverslag 2012
(tot AV 2012)
Personeel (2012) Luc Peeters Directeur
Erik Degroof Technology Manager
Roger Dams Senior business development manager
Toon Peeters Business support manager
Sonja Mertens Management assistente
Linda Asselberghs Boekhoudkundig & administratief medewerkster
Sofie Verhaegen (vanaf 01/04/2012) Business developer
Iris Van den Akkerveken Administratief medewerkster
Christy Huybrechts Business analyst
Wim Dams (vanaf 01/04/2012) Selma Ramic Coördinator Onthaal & administratrief ESA BIC Flanders medewerkster
Jaarverslag 2012 >
43
Innotek vzw Cipalstraat 3 2440 Geel – België T +32 14 570 570 F +32 14 570 560 www.innotek.be
