Sandra Derksen
Disclaimer Met het oog op de complexiteit en het individuele karakter van gezondheidskwesties kan dit boek en de ideeën, oefeningen en suggesties nooit het advies van getrainde medische professionals vervangen. Alle kwesties die iemands gezondheid aangaan vragen om een medische expertise. De rol van de auteur is gericht op educatie in de context van deze materie. De auteur verleent geen medische assessments, individuele therapeutische interventies of persoonlijk medisch advies. De auteur wijst elke aansprakelijkheid van de hand die direct of indirect ontstaat door het gebruik van dit boek. © 2011 Sandra Derksen Tweede versie, 2012 Illustratie omslag: afbeelding Stanford Education voor het congres Food For Thought in 2009. Tekstcorrectie: Ingrid Timmermans Meer informatie over de activiteiten van de auteur en bestellen van dit boek: www.afvallenalsspiritueleoefening.nl (website) www.spiritueelafvallen.nl(weblog) Ondanks al de aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan de auteur geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door druk, fotokopie, microfilm, of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Alle rechten voorbehouden.
Food for Thought
2
Food for Thought
3
Menukaart Voorgerecht
6
Buffet: 1.
Geloof jij dat iedereen kan afvallen?
7
2.
Help! Ik heb weer een (vr)eetbui. En nu?
9
3.
Leef wie je bent! Maar wie ben je eigenlijk?
11
4.
Een ander perspectief op wilskracht
14
5.
Gouden bezuinigingstip om moeiteloos af te vallen
16
6.
Het ene willen, het andere doen
19
7.
Bevrijd je van je negatieve lichaamsbeeld
22
8.
Druk, haast, stress… heb jij wel tijd om af te vallen?
25
9.
Al die eetadviezen. Wat is nu eigenlijk waar?
27
10.
Voed jij jezelf met wat je écht nodig hebt?
29
11.
Daar wordt aan de deur geklopt
32
12.
Schrijf je licht en op gewicht
37
13.
Realiseer je doel door onmiddellijk te finishen
40
14.
1001 dingen die je kunt doen in plaats van eten
42
15.
Dwing je succes af met een focusmoment
44
16.
Weet jij jouw energiebalans?
46
17.
Tien tips om jouw verbranding te boosten
49
Food for Thought
4
18.
Het ik-ben-het-zat moment
52
19.
Verleid door je denken
54
20.
Dé sleutel tot succes: gewoon doen!
56
21.
Zin en onzin over BMI
58
22.
Wees jezelf… daar word je een ander mens van!
61
23.
Durf jij ja te zeggen tegen jouw nee?
64
24.
Bevrijd jezelf door te ontspannen in dat wat is
66
25.
Hé pssst, zeg eens eerlijk… hoe vaak doe jij het?
68
26.
Eet jij jezelf ook weg?
70
27.
Kan niet? Dan niet!
72
28.
Vijf successtrategieën om gewichtsverlies te handhaven
74
29.
Elk moment heeft zijn eigen behoefte
77
30.
M&M’s… de basisingrediënten voor succesvol afvallen (en meer)
79
31.
Vijftig oorzaken van overgewicht op een rijtje
82
32.
Hoe hou ik het nu vol?
85
33.
De zon (een kort verhaaltje)
88
Over de auteur en afvallen als spirituele oefening
Food for Thought
89
5
Voorgerecht Food for Thought is geschreven voor mensen die worstelen met hun gewicht, eetgedrag en zelfbeeld. De teksten, training en coaching van de auteur zijn bedoeld om lichter in het leven te staan.
langer gewenst eetgedrag of anderszins. Ik hoop dat het waar nodig jou ook (weer) mag inspireren.
Het is namelijk mijn missie mensen met eet- en gewichtsproblemen te leren lichter in het leven te staan zodat zij zichzelf blijvend kunnen (ver)vullen.
Sandra
Lees smakelijk!
Dit lichter in het leven staan is in de eerste en belangrijkste plaats innerlijk bedoeld, wat zich kan uiten in andere leefen eetkeuzes. Uitgangspunt is de bereidheid tot zelfonderzoek om zo de wortels van je eetgedrag bloot te leggen. De inhoud van dit boek bestaat uit een verzameling columns geschreven voor het ezine Afvallen als Spirituele Oefening van juni 2010 tot en met november 2011 plus enkele speciaal voor dit boek gepubliceerde columns. Deze columns waren ook volledig te lezen via de weblog Spiritueel Afvallen. Ze zijn in chronologische volgorde van uitgave geplaatst, waarbij de nieuwe columns op willekeurige plaatsen zijn toegevoegd. Deze columns zijn in originele uitgave, hooguit met correctie van spelling- en stijlfouten, opgenomen in dit boek. Menig lezer van deze columns heeft laten weten dat zij geïnspireerd raakten door het lezen ervan en dat het als steuntje in de rug heeft gediend bij het veranderen van niet Food for Thought
6
1.
Geloof jij dat iedereen kan afvallen?
Die vraag werd mij recentelijk gesteld toen ik iemand aan het vertellen was over afvallenalsspiritueloefening.nl. Mijn eerste spontane reactie was gelijk een nee, maar we konden ons gesprekje niet afmaken en ook na het contact bleef de vraag bij me hangen. Ik had hier zowel ja als nee antwoorden op. Nee, ik geloof niet dat iedereen kan afvallen. Dat blijkt wel uit de statistische gegevens dat meer dan de helft van de Nederlanders die zichzelf te zwaar vindt graag zou willen afvallen en dat slechts 5 tot 15% van de afvalpogingen succesvol is. En succesvol betekent dan dat iemand het lagere gewicht stabiel weet te houden of op zijn minst 9 – 11 kg gewichtsverlies minimaal drie jaar kan handhaven. Daarnaast kunnen er allerlei medische (waaronder medicijngebruik) en biologische oorzaken zijn die bepalend zijn voor gewicht en eetgedrag. En zo zijn er nog wel meer factoren te noemen. Maar ook ja. Ik geloof dat iedereen zou kunnen afvallen. Ik betrap mijzelf erop dat ik hier al wel een voorbehoud maak met een ‘zou kunnen’. Maar bij dit antwoord dacht ik juist aan het bemoedigende feit dat een hele groep mensen toch
Food for Thought
ook in staat is gedurende enkele maanden aardig wat kilo’s af te vallen. Blijkbaar weet men in die periode toch de verleidingen voldoende te weerstaan en veelal meer te gaan bewegen om een zeker gewichtsverlies te realiseren. Voor een moment was men dan toch in staat tot die verandering. De geest was even een tijdje sterker dan de driften van het lichaam. Ik vind dat zeker perspectief bieden. Maar goed, ik neig ondanks mijn kritische aard van nature sneller naar een half vol in plaats van naar een half leeg glas. De vraag was klaarblijkelijk echter nog niet voldoende beantwoord, want hij bleef maar terugkomen. Dat kwam omdat ik in eerste instantie was gefocust op het woordje ‘iedereen' in de vraag. Totdat ik mij tijdens een half uurtje hardlopen (niet alleen goed voor afvallen maar ook voor invallen) realiseerde dat het antwoord al in de vraag zelf zat. In het woordje geloven. De juiste vraag zou namelijk zijn: geloof jij dat jij kunt afvallen? Er is een bekende uitspraak: met geloof kun je bergen verzetten. Deze bevat een diepe waarheid (zolang je hem niet letterlijk neemt natuurlijk). Het maakt een groot verschil of je op deze vraag aarzelend met een misschien of 7
weet niet zou antwoorden, of met een kordate ja. Geloof is gestoeld op een of meerdere overtuigingen (ook twijfels zijn overtuigingen!) en hoe krachtiger die zijn, hoe meer effect ze hebben op je handelen. Geloof bepaalt jouw motivatie en wilskracht. Als je gelooft dat je kunt afvallen ontstaat er een beweging gericht op het realiseren van dit geloof. Het is een kwestie van geloven wat je doet en doen wat je gelooft. Het lijkt alsof je hier iets voor doet, maar in werkelijkheid gebeurt het gewoon. Geloof brengt je niet alleen in beweging, het draagt vertrouwen in zichzelf en heeft bijna alle tijd, want het is geen kwestie van óf het gebeurt, maar dát het gebeurt. En resultaat zien vanuit hetgeen je doet waarin je gelooft, verdiept je geloof en vertrouwen. Doen verdiept dan je geloof, wat weer je doen versterkt. Ik heb het hier overigens wel over een diep overtuigd geloof. En, alhoewel paradoxaal, een wetend geloven; het krachtigste van alle geloofsniveaus. Als jij gelooft dat jij kunt afvallen, dan val je af! Er zijn geen maren.
Dus als je dit al niet (eens) hebt gedaan, zou jij jezelf die vraag eens kunnen stellen. Geloof jij dat jij kunt afvallen? Waarom wel, niet of misschien? Als je oprecht nieuwsgierig bent, schrijf je antwoorden dan eens op. Je kunt beginnen met de zin: ik geloof dat ik niet/misschien/wel kan afvallen, omdat…. En laat spontaan alle omdats uit je pen rollen. En kijk daarna eens naar je antwoorden, voel je bij sommige antwoorden meer dan bij andere? Kende je deze antwoorden al, of verrassen sommige je? Dit zijn je overtuigingen, dat wat jij gelooft (in meer of mindere mate).
Bij aarzeling en twijfel daarentegen is er een hele andere energie. Hier zijn er de nodige maren en misschiens. Deze energie uit zich in een beweging van dan weer wel en dan weer niet willen. Van hoopvol tot gelaten (niet durven hopen). Van vertrouwen is niet echt sprake, of deze is in elk geval wisselvallig. Je vertrouwt er niet echt helemaal op en de kans is groot dat je bij een tegenslag denkt ‘zie je wel, ik… enz.’ Het lichamelijke gejojo weerspiegelt hierin het innerlijke gejojo.
Food for Thought
8
2.
Help! Ik heb weer een (vr)eetbui. En nu?
Vooral vrouwen hebben hier last van, maar je ziet het ook steeds meer bij mannen. Je hebt ineens een onbedwingbare behoefte aan niet slechts één koekje of chocolaatje, maar liefst dat hele pak. Geen schaaltje chips, maar die hele zak moet leeg. Een drang die niet te stuiten is en die je gijzelt, zodat het zich kan uitleven.
viel. Ik kon in die visualisatie even helemaal het pure geluk van die baby ervaren.
Voordat je begint hou jij jezelf natuurlijk voor (de gek) dat je maar één koekje neemt of maar één schaaltje chips. Maar meestal weet je ook al wel dat dit voornemen tegen beter weten in is, omdat dat wat bevredigd wil worden zich niet vervuld voelt met dat ene koekje, zelfs niet met twee. Nee, het liefst moet gewoon alles op en als het nog even kan ietsje meer. Zodat je verzaligd en verzadigd kunt verzuchten hoe lekker dat was.
Het was niet moeilijk de link te leggen tussen de behoeftes die ten grondslag liggen aan de drang tot een vreetbui, het oproepen van de verzadiging en de diepe ontspanning, overgave, vrij zijn van stress en zorgeloosheid van die baby die net gevoed was. Voeding, die voor de baby naast liefdevol fysiek contact met een verzorger, een primaire en basale levensbehoefte is. Het leven van een baby bestaat uit hele simpele en ongecompliceerde zaken, zoals slapen en gevoed worden. En bij de meesten van ons zit in ons lichaam en ons onderbewuste geheugen de conditionering van die verzadigde baby.
Ik werd recentelijk ook weer geplaagd door die drang. Overigens voor veel vrouwen, waaronder ik, gaat dit vaak gepaard met een specifieke periode in hun cyclus waarin ze gevoeliger (kwetsbaarder) zijn. Ik pakte pen en papier om (weer eens) dieper te kijken wat er nu gebeurde. In dat schrijven ontstond ineens een beeld van een baby die net gevoed is en met een rond gevuld buikje zich voldaan, tevreden en geborgen voelend in slaap
De eenvoud van het leven van een baby, hoe kwetsbaar en afhankelijk overigens ook, is niet te vergelijken met de complexiteit waar wij als volwassenen in het dagelijkse leven mee te maken hebben en de keuzes die we geacht worden te nemen. Daar lijkt namelijk weinig eenvoudig en simpel. Er is een constante wisselwerking met de wereld van ervaringen die ons prikkelen tot (re)acties. Een wereld waarin wij ons constant
Food for Thought
9
moeten handhaven en moeten zien te overleven (ook wel coping binnen de psychologie). Het is dan ook niet zo vreemd dat, nu eten ‘overal, snel, makkelijk en betaalbaar’ is, zich het psychologische fenomeen van comfort food heeft ontwikkeld. Onrust eten, troost eten, stress eten, emotie eten. Uit Amerika zijn onder andere hieraan gerelateerde termen als binge eating en night eating disorder(NES) overgewaaid. Er is zelfs een discussie gaande om deze laatste ‘eetstoornissen’ op te laten nemen in DSM-IV-TR (handboek diagnose en statistiek voor psychische aandoeningen). Eten is, naast de pure fysieke overlevingsbehoefte en het sociale aspect, voor menigeen een coping mechanisme geworden. Het is een vorm van zelfmedicatie. Zoals te vergelijken met een aspirientje tegen de hoofdpijn of een oxazepammetje bij slaapproblemen; daar is bij verstandig (matig) gebruik helemaal niets mis mee. Tot het moment dat je dit eetmedicijn als een belemmering begint te ervaren en je ontdekt dat deze je de baas wordt of al is. Wat betekent dat jij in het moment dat de drang begint geen vrije wil hebt om een andere keuze te maken (een criterium voor verslaving).
Stap 2: laat het medicijn zijn werk doen en kijk wat er gebeurt. Kijk wat je denkt, voelt, doet. Dit kijken is volstrekt neutraal en is wat jij bent. Mocht je kijken en oordelen, dan is dit slechts weer een van de eindeloze gedachten en niet het kijken dat jij bent! Stap 3: schrijf je eigen bijsluiter. Het helpt als je het proces dat je waarneemt ongenuanceerd op papier zet. Geestelijke (denken en voelen) bewegingen zijn vaak zo snel, dat schrijven het zichtbaarder naar de voorgrond haalt. Focus je vooral op (a) wat de drang je geeft (het medicijn voor dient), (b) wat eventueel de aanleiding is waardoor de drang wordt geactiveerd en (c) welke bijwerkingen (oordelen, schaamte, schuld, misselijk etc.) er zijn. Stap 4: herhaal deze stappen elke keer als de drang zich aandient en herlees je bijsluiter(s) ook eens op een ander moment. Kijk of er hierdoor nieuwe inzichten ontstaan. Schrijf deze eventueel ook op! Op den duur zal je dan gaan merken dat door deze alerte innerlijke waarneming jij meester kunt gaan worden over je (vr)eetbuien. Succes!
Als je af wilt van deze vreetbuien, adviseer ik je het volgende bewustwordingsrecept: Stap 1: als je geen keus kunt maken, neem het medicijn, oftewel laat de drang gebeuren.
Food for Thought
10
3.
Leef wie je bent! Maar wie ben je eigenlijk?
Leef wie je bent. Dat zinnetje bevat de diepste waarheid alsook de grootste illusie. De waarheid is dat je nooit niet kunt leven wie je bent. In elk moment ben je. De illusie ontstaat alleen doordat jij niet weet wie je bent, behalve wie jij denkt te zijn, wat niet is wie jij bent. Het verschil tussen de illusie en de waarheid van wie je bent is het heldere inzicht dat jij weet wie jij bent. Geen intellectueel inzicht, maar een inzicht vanuit ervaren, vanuit kennen, vanuit weten. Dat is wat verlichting betekent, of ook wel zelfrealisatie of zelfbevrijding. Het is niet een bepaalde staat, toestand, ideaal persoon of wat dan ook waar elke zoeker naar streeft om te bereiken en zich kan verbeelden hoe dat zou moeten zijn. Het heeft namelijk niets te maken met wat jij je verbeeldt; het is heel simpel een volmaakt inzicht waardoor je totale perspectief op de werkelijkheid en wie jij bent verandert. Alle wegen in het leven leiden naar dit inzicht. En als het inzicht er is, zie je dat er geen enkele weg was geweest en dat het er altijd al was. Je speelde als het ware verstoppertje met jezelf. Terwijl je zocht, was het er al, klaar om te worden gevonden. Of beter gezegd: klaar om te worden gezien.
Food for Thought
De grootste belemmering om het te zien is het ‘ik’. Ook dit woordje bevat de diepste waarheid en de grootste illusie. De moeder van alle vragen in het leven is ‘wie ben ik?’ Hieruit ontstaat elke andere vraag. Bijvoorbeeld existentiële vragen als: is er iets na de dood, waarom ben ik hier, wat is de zin van het leven, waarom zijn de dingen zoals ze zijn, waarom is er lijden in de wereld, wat is het goede en het kwade, waarom doe ik wat ik doe? Enzovoort! Dus… wie ben jij? De meeste mensen leven het leven vanuit wie ze denken te zijn. Ze verbeelden zich een dit of een dat te zijn. En daardoor niet dat andere dit of dat, want het één denken te zijn sluit het andere in dat moment uit. Men denkt daardoor dat dit is wie ze zijn en wie ze daardoor niet zijn. Wat bedoel ik met een dit of dat denken te zijn? Het is een verhaal wat je over jezelf hebt gecreëerd aan de hand van een dit of dat denken te zijn. Een voorbeeld. Stel ik heb de gedachte, die waarschijnlijk de meesten zo niet iedereen wel zal herkennen: ‘Ik word niet gezien en erkend.” Dit vertaalt zich in: ‘Ik ben Sandra, die niet gezien en erkend wordt.’ Natuurlijk heb je allerlei bewijzen vanuit het dagelijks leven die deze gedachte en 11
bijbehorende gevoelens bevestigen. Want in deze ‘ik ben dit of dat’-gedachte zijn er anderen en ervaringen die je dit of dat gevoel ‘geven’. Het is de perfecte onfeilbare spiegel. Deze zogenaamde bewijzen rechtvaardigen hetgeen je denkt en kleuren (versluieren) je perspectief op de werkelijkheid. Het is de gedachtebril waar je doorheen kijkt. Het kleurt je zienswijze over jezelf en automatisch ook die over de ander, want vanuit dit verbeelde ‘ik ben dit of dat’ ontstaat tegelijk een verbeeld ‘jij bent dit of dat’. Het spel echter dat jij met jezelf speelt is de enige die jou niet ziet of erkent! Nog even dieper op dit voorbeeld ingaand. Vanuit het ‘ik word niet gezien en erkend’ ontstaat het verlangen te worden gezien, alsook de angst niet te worden gezien en erkend. Verlangen en angst zijn twee zijdes van dezelfde medaille. De een verschijnt tegelijk met de ander. Vanuit deze gedachte (of overtuiging) met zijn verlangen en angst ontstaat een specifiek handelen gericht op gezien en erkend worden. En natuurlijk het voorkomen van niet gezien en erkend te worden. Het leidt tevens tot normen en waarden dat jij vindt dat je elkaar hoort te zien en erkennen (of het alternatief: te respecteren). Dit leidt tot een ‘dat hoort zo’ (goed gedrag) en een ‘dat doe je niet zo’ (fout gedrag). Zo heeft zich een (deel)persoonlijkheid gecreëerd rondom slechts één enkele gedachte. Kun jij je voorstellen wat er gebeurt – wat voor de meesten van ons geldt – als je heel veel gedachten over jezelf hebt? De gedachte een dit of een dat te zijn is de grootste illusie of, zoals ik zelf graag zeg, zelfhypnose die er is. Dit is wat met illusie in spirituele termen wordt bedoeld en met de hindoeïstische en boeddhistische maya, de sluier van
Food for Thought
onwetendheid. Doordat nagenoeg iedereen in deze zelfhypnose leeft, denkt een dit of een dat te zijn, krijgen we overal om ons heen constant bevestigd dat deze zelfhypnose de werkelijkheid is. Want niet alleen denken wij over onszelf een dit of een dat te zijn, we denken dat ook over de ander en de ander die een dit of een dat denkt te zijn, denkt dit over ons. Het is een eeuwige vicieuze cirkel. Met zijn allen houden we deze illusie in stand en blijft het ons in dromenland houden. Maar dan eentje die heel echt lijkt. En in ons dromenland creëren wij dan bijvoorbeeld concepten als een hiernamaals, een God, een moment van verlossing en vervulling waarop wij werkelijk vrij en heel zijn, eeuwige vrede, geluk enzovoort. Niet een hier maar een daar, niet een nu maar een dan, niet een al zijn, maar eerst moeten worden, niet al hebben, maar eerst moeten verkrijgen. We creëren tijd en ruimte, een dan en een daar. Allerlei bedachte theorieën en voorwaarden waaraan voldaan moet worden, voordat… in plaats van NU. Als het ‘ik ben dit of dat’ niet is wie je bent, wie (of wat!) ben je dan? Het kan op vele manieren gezegd worden en allemaal verwijzen ze naar hetzelfde. Ik kan nu tegen je zeggen dat je het Licht bent, het Nu, Puur Bewustzijn, Kennendheid, Stilte, Leegte, de Volmaaktheid, het Ene, God, enzovoort. Allemaal waar, maar veel heb je er niet aan behalve dat het je kan helpen de aandacht de goede kant op te richten. Wat heb je er aan als je diep in slaap bent en droomt dat je in een woestijn sterft van de dorst, terwijl er een glas water op je nachtkasje staat? Het gaat er uiteindelijk om dat jij wakker wordt en je realiseert dat jij
12
dat bent, wat niet hetzelfde is als er een nieuw concept (dus een ik-gedachtegang) van maken, want dat is nu net weer niet waar het over gaat. En eigenlijk blijft het ook bij proberen te zeggen, want dat wat je bent kan niet worden uitgesproken, het is de volmaakte Stilte en tegelijkertijd bevat het alle woorden omdat deze hieruit ontstaan. In mijn eboek (red. ‘Waarom afvallen zo moeilijk is en tien tips hoe dit te doorbreken’) schreef ik al ‘jij bent het weten dat weet dat jij bent’. Je kunt ook zeggen: ‘jij bent dat wat aan de gedachten vooraf gaat, in en tussen de gedachten zit en na de gedachten komt’. Kortweg: jij bent dat waaruit gedachten ontstaan. Jij bent de Stilte waaruit beweging verschijnt. Als je dit doorziet, of beter nog dit wordt doorzien (ik zal daar in andere eZine-artikelen nog uitgebreid op terugkomen, want er is niemand die doorziet of überhaupt maar iets doet) en je ‘ont-dekt’ wie (of wat) je werkelijk bent, krijgt het ‘leef wie je bent’ ineens een totaal ander perspectief. Dan leef je niet vanuit wie je denkt te zijn, maar dan leef je helder wetend, bewust, vanuit wie je bent. Daarin kan er overigens nog steeds een ik ben dit of een ik ben dat verschijnen, maar je weet tegelijkertijd dat dit niet is wat je bent maar slechts een van de eindeloze verschijningen.
wordt ervaren en gekend. En geleidelijk aan zal het zich steeds meer en meer manifesteren. Het is als een appel die aan de boom hangt te rijpen en op het moment van rijping plotsklaps op precies het juiste moment van de boom valt. Het had niet eerder en ook niet later kunnen zijn, dát moment was precies het juiste. Zelfbevrijding zit dus in het doorzien van wie je bent. Doorzien wie je bent is zelfrealisatie. Begin gewoon met te kijken naar alle gedachten die jij over jezelf hebt en vraag je bij deze ik-gedachten af ‘wie ben ik’? Wie denkt deze gedachten? Waar komen al deze gedachten, gevoelens, verlangens, angsten vandaan? Volg het spoor terug tot de oorsprong, dat onomstotelijk, onveranderlijk, onbeweeglijk en allesomvattend is. Waarin je bent, zonder een dit of een dat te zijn en tegelijkertijd alle ditten en datten bent. Wat je totaal niet met je denken kunt begrijpen en toch kent, waarin je niets weet terwijl je alles weet wat er te weten valt, waarin het leeg en toch vol is en zo kan ik nog eindeloos doorgaan omdat het uiteindelijk niet genoemd kan worden. Je kunt het alleen ”zien” door te Zijn. Het is hét antwoord dat je thuis brengt, terwijl je in het thuiskomen beseft dat je nooit bent weggeweest.
Wat ik hier schrijf is iets wat we allemaal al ergens weten. Misschien ervaar je tijdens het lezen wel een gevoel van herkenning. Deze herkenning is dat wat jij bent. Tijdens het spelen van het spel, het dromen, sijpelen er namelijk op een moment glimpen van Helderheid tussendoor waardoor het
Food for Thought
13
4.
Een ander perspectief op wilskracht
Er wordt veelal gesteld: ”Afvallen, je eetstoornis overwinnen, stoppen met roken, alcohol- en drugsmisbruik of welke verslavende activiteit dan ook is, een kwestie van wilskracht.” Of anders gezegd: zonder wilskracht lukt het je niet om deze gedragingen te veranderen en overwinnen. Wilskracht wordt zo verheven tot een mythische grootheid. Het is hét doorslaggevende principe dat leidt tot succes. Dus onvoldoende wilskracht betekent onherroepelijk een niet lukken, een falen. Dat legt nogal een druk op de ketel voor menigeen die zich geconfronteerd ziet met bepaalde gedragingen waar hij of zij niet blij mee is en graag anders zou willen zien. Want het startpunt is dan een verondersteld ‘ik moet genoeg wilskracht hebben’. Ik heb in het verleden in mijn praktijk als hypnotherapeut af en toe cliënten in mijn praktijk gehad die vroegen of ik met behulp van hypnose er niet voor kon zorgen dat ze meer wilskracht kregen. Het hebben van genoeg wilskracht zou dan het vertrouwen geven dat het overwinnen van belemmerende gedragingen mogelijk maakt. Helaas werkt het in de meeste gevallen niet zo simpel.
Food for Thought
Wilskracht is zeker een mogelijke weg. Echter slechts voor een enkeling bij wie dit past en die al een zekere mentale volharding kennen en daardoor gefocust kunnen blijven om zo tot de gewenste verandering te komen. Maar het is tegelijkertijd een moeilijke weg. Deze weg kent een bepaalde hardheid en strengheid. Het is de weg van jezelf bepaalde zaken ontzeggen en andere dingen juist doen en er voor over hebben, wat leidt tot dat wat jij voor ogen hebt. Het is de weg van de niet-opgevers, de strijders, de volharders, de asceten, de gedisciplineerden, de opofferaars, enzovoort. Vergelijk het met de weg van de topsporter. Er is echter ook een andere weg, die mijns inziens toegankelijker is voor een veel grotere groep mensen en vele malen milder. Waarbij niet wilskracht tot vertrouwen leidt en daardoor de gewenste verandering brengt, maar juist vertrouwen het startpunt is dat tot wilskracht leidt om het gewenste te realiseren. Het lijkt misschien een gegoochel met woorden, maar toch is het voor deze weg een fundamenteel verschil. Tenminste, zoals ik het heb ervaren. Negenendertig jaar lang heb ik nou niet bepaald over mijzelf gedacht als een wilskrachtig en gedisciplineerd persoon. Niet dat ik niet doelgericht iets kan ondernemen, maar in relatie 14
tot mijn eetgedrag vond ik mijzelf daarin eerder zwak en ongedisciplineerd. Woorden als (zelf)discipline en wilskracht riepen zelfs de nodige weerstand in mij op. Een verzet tegen moeten. In combinatie met het besef van al die mensen die keer op keer talloze vergeefse pogingen ondernemen om af te vallen, maakten dat ik mij sceptisch voelde tegenover de mythische proporties van wilskracht. Op de dag dat ik het besluit nam om mijn eet- en leefgedrag radicaal voor de rest van mijn leven om te gooien was dit geen daad van wilskracht maar van vertrouwen. Van een krachtig ‘ja!’. Ik geloofde dat het mogelijk was. Het was een sprong in het diepe onbekende en toch was er het vertrouwen dat het mogelijk was. Dit vertrouwen kwam door het inzicht van het kunnen inzetten van ‘de spirituele oefening’, de kracht van het aanwezig zijn in dat wat is. Ik hoefde verder geen wilskracht op zelfdiscipline te hebben om tig kilo te kunnen afvallen, behalve dan steeds weer te vertrouwen op het stil worden en te kijken naar dat wat er op dat moment is. En in dat kijken, zeg bijvoorbeeld naar een onrustige drang om te willen snaaien, hoefde ik niets anders te doen dan het er geduldig in uit te houden. Het geduldig kijken werd in die ongeduldige eetdrang het stille oog in de storm (van buitje tot orkaan). Een stil oog dat er altijd is, onaantastbaar, en waarin de keer op keer optredende storm van gedachten en emoties vanzelf door de kracht van kijken uitraast. Waardoor ik dus op de weg kon blijven van het doel dat ik voor ogen had. Door dan te ervaren dat slechts dit kijken werkt, dat je niet van je pad wordt afgeslagen, verdiept het vertrouwen.
Food for Thought
En als gevolg daarvan ontstaat dan als vanzelf een wilskracht en vastberadenheid om steeds weer hierop terug te vallen. Nu dreigt natuurlijk het gevaar dat niet wilskracht maar vertrouwen tot een mythische grootsheid wordt verheven. Dat jij jezelf oplegt dat je voldoende vertrouwen moet hebben zodat je kunt afvallen of welk ander doel je dan ook voor ogen hebt. Dat dit een verhaal rondom jou creëert wat jij moet zijn of in elk geval zou moeten hebben om dat te kunnen realiseren. Dan ben je precies weer in dezelfde valkuil gestapt, waarbij wilskracht is vervangen door vertrouwen. Wat ik slechts met dit artikel beoog is de hype die rondom wilskracht bestaat te nuanceren en hier een ander, waarschijnlijk voor menigeen beter werkzaam perspectief tegenover te plaatsen. Dat neemt niet weg dat de een op weg gaat vanuit wilskracht en de ander vanuit vertrouwen. Er zijn zelfs nog wel meer startpunten dan deze te noemen. Maar welk startpunt voor jou ook de juiste is, misschien kun je deze niet eens benoemen, je vertrouwen hierin bepaalt vanzelf de kracht van het willen en dit zal voor jou de weg van de minste weerstand en dus meeste overgave zijn.
15
5.
Gouden bezuinigingstip om moeiteloos af te vallen
In Nederland moet de broekriem worden aangehaald vanwege een ernstig tekort in de staatskas. Miljarden moeten er worden bezuinigd en de politieke onderhandelingen voor een te vormen regering gaan in belangrijke mate over de wijze waarop er bezuinigd moet worden. De logica zal niemand ontgaan dat het op de korte of lange duur tot problemen leidt als je meer geld uitgeeft dan dat je binnenkrijgt. Dát we moeten bezuinigen staat dus niet ter discussie, wel wáárop we bezuinigen. Diezelfde bezuinigingsdrift blijkt ook onlangs uit een nieuwsberichtje op nu.nl. Daar staat te lezen dat door de financiële perikelen meer mensen bewuster inkopen bij supermarkten. Consumenten houden beter de aanbiedingen in de gaten en men is daardoor eerder bereid eens naar een andere winkel te gaan dan de gebruikelijke voor die ene aanbieding. Er is een treffende parallel te trekken naar overgewicht. Echter in plaats van een tekort is hier juist sprake van een overschot. Een overschot van energie, dat door biologische wetmatigheden als extra kilo’s vet wordt opgeslagen in het lichaam. Niet (een dreigend) rood staan, maar juist een voor menigeen goed gevulde spaarpot. Zodra echter de wens Food for Thought
ontstaat om je overgewicht aan te pakken, draait het ook hier fysiek gezien allemaal om… bezuinigingen. Overigens wat betreft die broekriem die moet worden aangetrokken: dat is bij deze vorm van bezuinigen geen middel, maar juist een prettig gevolg . Een toename in lichaamsgewicht is het gevolg van een positieve energiebalans: de energie-inname is groter dan het energieverbruik. Bezuinigen is slechts een kwestie van er voor zorgen dat je energieinname afneemt en/of dat je energieverbruik toeneemt. Als je voor beide zorgt, versnel je het afvalproces. Misschien denk je dat dit allemaal logisch is. Dat is het ook! Maar menigeen beseft niet hóe logisch! Weinig mensen zijn zich ervan bewust dat kleine dagelijkse veranderingen in het energieverbruik grote gevolgen hebben voor het lichaamsgewicht op de lange termijn. Als je deze simpele wetmatigheid volgt, kun je op een heel eenvoudige wijze moeiteloos iets doen aan je overgewicht. Het is een bezuinigingstip die je juist winst oplevert! Door hem slim toe te passen, laat je deze wet vóór je werken. Dat is nog eens andere koek dan menen keihard aan de slag te gaan om af te vallen met een gevoel jezelf van 16
alles en nog wat te moeten ontzeggen. Afvallen op deze manier is eigenlijk het meest eenvoudige. Geen beproevingen met enorme wilskracht en zwaar moeten afzien. Ik ga je daarvan zo een heel concreet persoonlijk voorbeeld geven, want ik heb deze wetmatigheid ook toegepast en het is er voor een belangrijk deel oorzaak van dat ik veertig kilo ben afgevallen én op gewicht blijf! Het enige wat je er voor nodig hebt, is interesse om je meer bewust te worden van het energiegehalte van de specifieke producten die jij eet en drinkt. Maar als ik jou hopelijk met dit artikel overtuigend weet te inspireren tot de eenvoud en effectiviteit daarvan, zal het ongetwijfeld goed komen met de interesse. Wat je zelf daarnaast nog moet doen is de bereidheid om enkele slimme aanpassingen te doen en daarnaast de tijd zijn werk te laten doen door consequent en geduldig te zijn. Nog even: fysiek gezien wordt energie uitgedrukt in calorieën. Meer energie verbruiken is dus meer calorieën verbruiken, minder energie innemen is minder calorieën innemen. Een balans in je energie betekent dat er die hoeveelheid energie wordt ingenomen en verbruikt die past bij het functioneren van jouw lichaam. Gemiddeld genomen is dit voor vrouwen 2.000 kcal per dag en voor mannen 2.500 kcal. Nu denken veel mensen gelijk bij het verminderen van de energie-inname dat dit betekent dat je minder gaat eten. Nee dus! Dat hoeft helemaal niet. Niet dat dit niet nodig is voor menigeen, maar de aandacht wil ik nu even richten op het juist slimmer en anders eten! Een simpel voorbeeld uit
Food for Thought
mijn eigen leven. Al zo’n anderhalf jaar eet ik dagelijks een liter magere yoghurt (drie porties op een dag). Wélke magere yoghurt ik eet kan hierin ontzettend (!) veel schelen. De magere yoghurt van de Coop bevat 28 kcal per 100 ml; een liter is dus 280 kcal. De magere yoghurt van Super de Boer bevat 38 kcal per 100 ml; een liter is dus 380 kcal. Een verschil van 100 kcal per pak op een dag. Dat is niet zo heel veel. Je denkt snel, als je daar überhaupt al bij stil staat: ‘Dat is maar 100 kcal!’. Maar… op jaarbasis betekent het gebruik van het ene of andere pak yoghurt een verschil van 100 kcal x 365 dagen = 36.500 kcal. Eén kilo lichaamsvet vertegenwoordigt een waarde van 7.000 kcal. Een kilo afvallen of aankomen staat voor 7.000 kcal minder of meer eten dan je persoonlijke energiebalans nodig heeft. De keuze voor het ene of andere pak yoghurt is dus afgerond 5 kilo (36.500/7.000) per jaar aankomen of afvallen. Of in mijn geval moeiteloos op gewicht blijven. En het enige (!) wat ik hiervoor hoef te doen is even op het etiketje kijken en vervolgens te besluiten welk pak yoghurt ik koop. Nog even in de herhaling: kleine dagelijkse veranderingen met grote gevolgen op langere termijn. Zo heb ik meer van dit soort voorbeelden ingevoerd in mijn dagelijks eten (en drinken). Ik at bijvoorbeeld elke dag een ei op brood… maar dan wel bovenop een plak geitenkaas met daarnaast nog tomaat, mayonaise en basilicum. Tja, wat kan ik zeggen, ik . Maar ik vond het geen enorme hou van lekker eten opoffering dat ei en die mayonaise te skippen. Dat broodje met geitenkaas, tomaat en basilicum vond ik ook een lekker
17
en aanvaardbaar alternatief. Zeker toen ik mij ervan bewust werd wat deze besparing mij zou opleveren. Namelijk op jaarbasis een bezuiniging van bijna 8 kilo! Geduld is dus wel belangrijk. Deze wet werkt, maar heeft tijd nodig. De kracht zit hem juist in de staart, namelijk ”op de lange termijn”. De valkuil van menigeen die wil afvallen is dat dit snel en drastisch moet, men blijft op de korte termijn denken en de lat wordt daardoor te hoog gelegd en is ook niet eens realistisch. Door deze gouden bezuinigingstip in je eetgedrag door te voeren, rekening houdend met je plezier in eten, dat je eet wat je ook lekker vindt, is het geen kwestie meer van volhouden. Niet jij gaat aan het werk, maar deze wet gaat vóór jou aan het werk. Tot slot wil ik toch nog even een waarschuwing afgeven. Deze gouden tip is niet bedoeld om in door te slaan en obsessief gefixeerd te raken in calorieën. Zorg daarnaast dat je alle essentiële voedingsstoffen binnen blijft krijgen. Gebruik dus je heldere verstand om zo te komen tot een bewuster, gezonder en natuurlijker energiemanagement.
Food for Thought
18
6.
Het ene willen, het andere doen
Soms lukt het je om langere tijd dat wat jij je hebt voorgenomen ook na te leven, soms haak je al dezelfde dag af. ‘Nee… ik neem echt maar één glaasje wijn bij het eten!’, waarna je er vervolgens weer eentje neemt. We kennen het allemaal. Misschien niet dit specifieke voorbeeld, maar ongetwijfeld vele andere. Je denkt en zegt het één en vervolgens doe je het andere. Het lijkt soms wel alsof iets of iemand anders het van je overneemt. Wat jij met je goede voornemens wilt, doet er op dat moment gewoonweg even niet toe. Wat als je al de nodige kilo’s bent afgevallen en je ziet jezelf ineens gedrag vertonen wat niet bijdraagt aan het in standhouden van het bereikte streefgewicht of het verliezen van nog meer overbodige kilo’s? Wat als je het voornemen hebt je eetgedrag aan te pakken, maar intussen doe je van alles wat haaks staat op deze wens? De kans is groot dat je dit in meer of mindere mate toch als een probleem gaat ervaren. Zeker als de wens krachtig is, maar het gedrag iets anders vertoont. Er is dan sprake van een innerlijk conflict door twee haaks op elkaar staande belangen. Het ene belang dat een bepaald voornemen heeft en het andere belang dat hier, om het maar even plat te zeggen, maling aan heeft. En we zien deze Food for Thought
tegengestelde belangen terug in alle aspecten van ons leven. Het ene denken, willen, zeggen en het andere doen. Welke waardevolle tip kan ik jou nu aanreiken waarmee je dit succesvol kunt aanpakken? Waarin je dat wat je wenst kunt realiseren en het ondermijnende gedrag geen invloed meer heeft? Ik ga je drie antwoorden geven. De eerste is het meest ware antwoord waar jij niets mee kunt doen, slechts inzien. Het tweede antwoord is een alternatief, waar de meesten waarschijnlijk meer mee kunnen en het derde is gewoon een pragmatische tip. Dus wat kun jij doen om wat je wenst succesvol aan te pakken? Het eerste antwoord is…niets! Want er is niemand die iets doet. Er is alleen dat wat gebeurt en daarin wordt gedaan. Alles is. Gemanifesteerd bewustzijn als leven. Dat is wat jij bent. In alles wat gebeurt: afvallen, aankomen, jojo-en, plannen maken ter verbetering, meer bewegen, eetproblemen overwinnen, snaaien, controle houden, angst, zelfmedelijden, worstelen, niet volhouden of wel volhouden en je hier goed over voelen, iets willen bereiken, manieren waarop het gedaan kan worden, enzovoort, enzovoort.
19
Kortom, er is alleen maar de oneindige ervaring. Zelfs het denken dat jij een persoon bent die toch doet, is niets meer dan bewustzijn als ervaring. Zodra dit doorzien wordt, is er geen identificatie meer met het idee een persoon te zijn. Er is geen doener meer, er wordt slechts gedaan. Wat blijft is de ervaring waarbinnen het idee van een persoon kan opkomen. In de Zen is er een bekende uitspraak: ‘voor de verlichting water halen en hout hakken, na de verlichting water halen en hout hakken.’ Het verschil is dat er voor de verlichting nog het idee was dat er een persoon was die deed. Na de verlichting – wat niets anders is dan een zien dat een persoon slechts een gedachte is – blijft nog steeds wat gebeurt, maar is er niemand meer aan wie dit gebeurt of die doet. Dit is totale vrijheid en voor de identificatie met het idee een persoon te zijn (ook wel ego) de ultieme bedreiging. Het tweede antwoord is voor degenen die denken dat ze toch wel degelijk zelf iets kunnen doen en niets kunnen met de volstrekte simpelheid van het vorige antwoord. Hen raad ik de spirituele oefening aan. Het aanwezig zijn in dat wat is. Het waarnemen van dat wat gebeurt, dat wat ervaren wordt. Het waarnemen van het denken, het voelen, het handelen. Waarnemen dat je het ene wenst, en het andere doet. Waarnemen dat jij dit nu zit te lezen, misschien gretig of wat dan ook, hopende op hét antwoord. Waarnemen dat je de ene dag trouw je dieet volgt en er de volgende dag weer de klad in zit. Waarnemen dat je deze week al een paar dagen niet gewandeld hebt. Waarnemen
Food for Thought
dat je toch echt na zoveel te zijn afgevallen nog graag vijf kilo extra wilt afvallen, maar dat je het eigenlijk niet meer kunt opbrengen. Waarnemen dat je heel erg graag wilt afvallen, maar het er om een of andere reden niet van komt. Het steeds weer kijken naar jezelf, naar wat je voelt, denkt, doet, naar je motieven. En zie dat hetgeen dat kijkt en waarneemt neutraal is. Het waarom van wat je denkt, voelt en doet is niet eens belangrijk. En stel jezelf dan op momenten de vraag: ‘wie ben ik?’ Ben ik die gedachte, ben ik dat gevoel, ben ik dat handelen? Maar nu denk ik dit, over een uur denk ik weer dat, morgen is het zus en volgende week is het zo. Wat als er geen denken, geen voelen, geen handelen is, ben jij dan ook? Neem hierin geen antwoord van mij aan. Wat heb je eraan als het zelf nog niet geweten wordt? Mijn laatste antwoord is speciaal voor hen die met een voornemen willen starten. Vraag jezelf af of dit voornemen er één is die jij jezelf op de lange termijn, eventueel de rest van je leven, ziet doen. Niet dat dit persé moet, maar als indicatie of je het als een hele opoffering ervaart of niet. Is het een voornemen dat dicht bij jezelf ligt en misschien met enige aanpassing goed in je leven is te integreren? Als je nu bijvoorbeeld wilt afvallen met shakes, zie jij jezelf dit dan de rest van je leven doen? Als je nu wilt afvallen door lid te worden van de sportschool en drie tot vier keer in de week te gaan sporten, zie jij jezelf dit de rest van je leven doen? Kortom, gebruik je heldere verstand en niet je wanhoop of verlangen om te bepalen of je voornemen realistisch is. Een realistisch voornemen verhoogt je
20
succeskans betekenis.
Food for Thought
en
geeft
”volhouden”
ineens
een
andere
21
7.
Bevrijd je van je negatieve lichaamsbeeld
Eten en lichaamsbeeld hebben bij veel mensen alles met elkaar te maken, vooral daar waar er sprake is van eetstoornissen. Als je een negatief zelfbeeld van je lichaam hebt, kan het gebeuren dat je bepaald gedrag vertoont wat je een beter gevoel geeft. Maar eigenlijk geeft dit gedrag je niet echt een beter gevoel. En indien wel, dan hoogst waarschijnlijk zeer tijdelijk. Je mist bijvoorbeeld bepaalde sociale aangelegenheden omdat je het niet leuk vindt hoe je eruit ziet. Het vermijden van die confrontatie geeft je dan rust, maar hooguit voor het moment. En het bevestigt de misvatting dat we het alleen waard zijn bij anderen te zijn als we er op een bepaalde manier uitzien. Na verloop van tijd brengen deze gedragingen je uiteindelijk alleen maar meer stress en onrust. Het zet jezelf in de positie van ‘anders te zijn dan anderen’,er niet echt bij horen en het houdt de cyclus van het negatieve lichaamsbeeld in stand. Op den duur ga je op deze manier betekenisvolle ervaringen missen en de kans op fijne ontmoetingen met andere fijne mensen, die je een waarlijk gevoel van vervulling en leven geven. Food for Thought
Er zijn twee soorten ontwijkende acties te onderscheiden: 1) het vermijden van bepaalde situaties en activiteiten vanwege je verschijning en 2) het verbergen van bepaalde lichaamskenmerken die jij zeer negatief beoordeelt met kleren, make-up of op een andere wijze. Deze zijn weer onder te verdelen in de volgende vermijdingssituaties: • Activiteiten vermijden: zoals kleren en kleuren dragen die jouw veronderstelde lichaamsfouten benadrukken; het vermijden van fysieke activiteiten die jouw lichaam in de spotlight zetten, zoals dansen of yoga; niet op de foto willen; actieve situaties vermijden waar je nette verschijning onder te lijden kan hebben (zoals iets waarbij je haren nat worden of je make-up kan uitlopen); vermijden te eten waar anderen bij zijn. • Plaatsen vermijden: zoals het strand of de sauna omdat men daar je lichaam te goed kan zien; formele situaties zoals feestjes op het werk omdat jij dan teveel in de aandacht zou kunnen staan; kledingzaken met spiegels buiten de pashokjes omdat je dan teveel
22
aandacht trekt van winkelbezoekers.
het
personeel
en
andere
geen miljoen jaar’ en 100 is ‘Ik ben er 100 procent van overtuigd dat mij dat lukt.’.
• Mensen vermijden: die mogelijk over jouw verschijning praten en misschien zelfs wel een vervelende opmerking kunnen maken; vermijden van personen die verondersteld worden aantrekkelijk te zijn.
3. Creëer nu jouw piramide van succes. Zet de moeilijkste actie aan de top en de makkelijkste onderaan. Het is wel prettig als op je lijst ongeveer de helft van je acties een score onder de 50 hebben. Als twee of meer acties dezelfde score hebben, zet dan de makkelijkste onderaan en de moeilijkere er boven.
• Houdingen of gebaren vermijden: die kenmerken van jouw lichaam benadrukken die jij afstotend vindt, zoals voorover bukken om iets te pakken van de grond; bepaalde posities vermijden gedurende intieme momenten met je partner zodat zij niet de lichaamsdelen zien of voelen waar jij zo’n hekel aan hebt. De enige manier om er voor te zorgen dat deze gedragingen niet als een boemerang naar je terugkomen en je negatieve lichaamsbeeld bevestigen, is door de confrontatie ermee aan te gaan. Dit kan onder andere door spelenderwijs te experimenteren met nieuwe mogelijkheden. Je kunt hiervoor de volgende oefening doen, de piramide van succes: 1. Maak een lijst met jouw specifieke ontwijkende acties. 2. Zet achter elke actie in hoeverre jij jezelf in staat acht deze anders te gaan doen. Geef het een cijfer van 0 tot 100, waarbij 0 betekent ‘dat lukt me echt in
Food for Thought
Als je vervolgens de confrontatie met één van deze acties aangaat, krijg je met de volgende stappen te maken: 1. Voorbereiding Besluit met welke situatie jij de confrontatie aan wilt gaan en op welke wijze je dit gaat doen en wanneer. Probeer alvast vooruit te lopen op de negatieve dingen die jouw innerlijke criticus gaat zeggen en hoe jij hiermee zou kunnen omgaan. Probeer ook te zien waar het allemaal goed zou kunnen gaan en wat jij doet om ervoor te zorgen dat het goed gaat. Denk ook alvast na over hoe jij jezelf gaat belonen na het uitvoeren van deze activiteit (is de laatste stap). 2. Handel Besluit hoe je wilt handelen. Specificeer de locatie, datum, tijd, duur en frequentie van je activiteit. Als het moment daar is, bereid je dan voor door jezelf innerlijk aan te moedigen. Het is heel normaal dat jij je onrustig voelt. Je verlaat per slot van rekening je comfort zone. Ondersteun jezelf waar nodig met ontspanningstechnieken en accepteer hoe jij je voelt.
23
3. Denk aan de copingsstrategieën die jij kunt inzetten om je door de activiteit heen te loodsen. Herinner jezelf eraan dat jij je oncomfortabel zou voelen en dat dit niets vreemds is. Het doel is om de actie te volbrengen en niet om deze zonder onrust en spanning uit te voeren. Zie het als een spannend experiment dat jij spelenderwijs gaat ervaren. 4. Neem waar wat je denkt en voelt terwijl je de activiteit uitvoert en wees je ervan bewust dat je waarneemt (kortom doe de spirituele oefening). 5. Geniet! Erken na het volbrengen van de activiteit dat je deze hebt volbracht en beloon jezelf! Dus… welke dingen heb jij vermeden door het beeld dat jij hebt van je lichaam? Ben je bereid het experiment van deze oefening ‘de piramide van succes’ aan te gaan? Waarom wel of niet? En als je ermee aan de slag gaat… veel plezier!
Food for Thought
24
8.
Druk, haast, stress… heb jij wel tijd om af te vallen?
Het verliezen van de overtollige kilo’s gaat niet van vandaag op morgen, dat heeft tijd nodig. Vooral als het om veel kilo’s gaat. Hoewel… je kunt soms vrij snel veel afvallen en over die laatste kilo een aantal maanden doen; wat in mijn geval dus gebeurde . Maar hoe dan ook, tussen het moment dat je begint en het moment dat je die overtollige kilo’s bent kwijtgeraakt, zit tijd. Maar het heeft niet alleen tijd nodig, het vraagt ook tijd van jezelf. En dan zou ik het woordje tijd hier eigenlijk graag willen vervangen door een ander woord dat te maken heeft met tijd, maar beter uitdrukt waar het over gaat… aandacht! Afvallen of het veranderen van andersoortig ongewenst (eet)gedrag, vraagt aandacht. Natuurlijk begint het met de wens, of liever de ferme wil, om het te willen aanpakken, maar hierna staat of valt het met de aandacht die je er in investeert. Ja, investeert! Ik moet hierbij denken aan een stel dat samen een succesvol bedrijf runt, nagenoeg elke avond uit eten gaat en er van droomt om af te vallen. Ze leiden en druk en vol leven, zowel zakelijk als privé. Ze vroegen aan mij of ik hun niet met een aantal sessies hypnotherapie kon helpen zodat ze konden afvallen. Ik heb dat geweigerd. Niet omdat ik ze niet wil helpen, maar omdat Food for Thought
ik ze in dit geval niet kán helpen. Bij het verder doorvragen, bleek namelijk al snel dat ze niet bereid waren er zelf de benodigde aandacht in te investeren en liefst een of andere snelle toveroplossing wilden zonder al te veel eigen moeite te hoeven doen. Tja… We leven in een samenleving waarin het voor veel mensen een druk, haastig, snel en behoorlijk vol, zo niet overvol leven is. In de vierentwintig uur tijd die we elke dag weer hebben, komt menigeen tijd te kort. In die hektiek wordt ‘even’ afvallen dan knap lastig. Al is het maar omdat de biochemische processen in het lichaam zich tegen je wens keren, doordat door de stress(hormonen) het bloedsuikergehalte stijgt, waardoor de hersenen een hongersignaal afgeven. Afvallen betekent al honger leiden. Afvallen en stresssignalen in het lichaam is dubbel honger leiden. Een valkuil voor verkeerd eetgedrag en eetaanvallen. Ook heel logisch: want het hele fysieke systeem roept NU, ONMIDDELLIJK om energierijk eten. Afvallen vraagt aandacht. Aandacht om je eetgedrag onder de loep te nemen, aandacht om stil te staan bij wat je anders zou willen doen, aandacht voor gevoelens die anders door eten worden gedempt, aandacht om bewust boodschappen te kunnen doen, aandacht om etiketten van 25
voedingsproducten te vergelijken, aandacht om meer te bewegen, aandacht wat je deze dag gaat eten, aandacht om te voelen wat je nodig hebt, aandacht om alert te zijn als de verleidingen toeslaan, aandacht om te ontspannen en rust te creëren, aandacht om goed voor jezelf te zorgen, aandacht om te proeven wat je eet en drinkt, aandacht om bewust te zijn, enzovoort, enzovoort. En aandacht is tijd, of beter: de tijd hebben of de tijd nemen. De vraag is dan eigenlijk niet of je tijd hebt om af te vallen, maar of je bereid bent tijd – en dus aandacht – te creëren om af te vallen. Tijd is niet zomaar iets wat ons overkomt en waarin we gevangen zitten. Tijd bepaalt niet alleen, wij zijn ook in staat tijd te bepalen. Dus… heb jij vanaf nú tijd om je wens om af te vallen mogelijk te maken? Oftewel kun jij jezelf die aandacht geven? Of heb je daarvoor eigenlijk geen tijd?
Food for Thought
26
9.
Al die eetadviezen. Wat is nu eigenlijk waar?
De media staat er bol van. Voeding en vooral het overgewichtprobleem en hoe deze aan te pakken is een hot issue. Het ene populaire dieet na het andere wisselt elkaar af. Zodra het ene dieet op zijn retour is, verschijnt het ander al weer. Atkins, Montignac, Sonja Bakker, om er maar even een paar te nemen, en nu dan weer Dr. Frank. Veel koolhydraten en weinig vet óf juist veel vet en weinig koolhydraten. Laag glycemisch, meer eiwitten, of nee… een dieet afgestemd op je bloedgroep. Volgens de een is het een kwestie van energiebalans en calorieën tellen, volgens de ander is het helemaal geen caloriekwestie maar heeft het juist alles met hormonen te maken. Links en rechts lees ik het nodige. Voor elk wetenschappelijk onderzoek dat het ene zegt, is wel een ander wetenschappelijk onderzoek te vinden die precies het tegenovergestelde zegt. Tijdens mijn studie gewichtsconsulent leer ik braaf een aantal wetenschappelijk bewezen zaken. Maar bij sommige vraag ik me toch best af of het nu écht waar is (gezien andere informatie). En zelfs in mijn cursusboek staat dat ik vooral niet alles voor ‘waar’ moet aannemen. Dat het belangrijk is dat ik op de hoogte ben van de vele mogelijkheden die er zijn in het Food for Thought
vakgebied van gewichtsconsulent (wat héél erg veel is) en tot slot het advies: “Ontwikkel dus uw eigen visie: ‘waar staat u’. Als u dat weet, kunt u goed en selectief met alle informatie omgaan. O ja…?!? Een ander advies was om altijd af te gaan op de bron van de informatie. Was het wetenschappelijk of lagen er andere bronnen aan ten grondslag die commerciële belangen hadden. Klinkt logisch. Of toch niet…? Van de week keek ik namelijk naar een online beschikbare presentatie over de big-fat-fiascotheory. Ik heb er van genoten om er naar te kijken! Het zat argumentatief goed in elkaar en het werd ook nog eens boeiend en vermakelijk gebracht. Vrij snel gaf de presentator aan dat een wetenschapper eens onderzoek heeft gedaan naar wetenschappelijk onderzoek zelf, en tot de ontdekking kwam dat maar liefst 90% van de onderzoeken niet klopte! Dus daar sta ik dan met het logische klinkende advies van de opleiding om af te gaan op de bron. In de loop van de video presenteerde hij op overtuigende wijze zijn positie (waarin hij overigens niet alleen staat) waarin de hele hype rondom minder eten van vet totaal uit de lucht gegrepen was en meer te maken had met politieke, economische en persoonlijke belangen. En dat het zelfs onze gezondheid ernstig in gevaar bracht. Ik laat verder in het midden of het waar is of niet, maar overtuigend klonk het 27
absoluut. Als je zin hebt te kijken, http://bit.ly/daNcpr (wel in het Engels!).
hier
de
link
structureel. Dat lijkt me de ultieme toetssteen of iets waar is: dat het voor en door jóu bewezen waar is.
Dag in dag uit worstelen mensen met hun gewicht en eetgedrag. Er is een breed aanbod aan mogelijke oplossingen en net zoveel adviezen. Wat mag je nu wél eten? Wat kun je beter niet eten? Welke oplossing is het beste? Je raakt er helemaal van in verwarring, de een zegt ‘geen koolhydraten’ en de ander zegt ‘juist wel (ongeraffineerde!) koolhydraten’. En over elkaar zeggen ze dat de andere positie niet waar is. En ondanks die intensivering van aandacht worden we alleen maar zwaarder en zwaarder, waar overigens in de eerder genoemde video een interessante oorzaak voor wordt aangewezen (kijken dus ).
En laat ondertussen elke deskundige en wetenschapper lekker deskundigen en wetenschappen… Alhoewel ik héél graag zou willen weten welke wetenschappelijke onderzoeken onder die 10% vallen die wél goed zijn.
Dus wat is nu waar? Wat moet ik – en jij – dus nu geloven? Als de experts het al niet met elkaar eens zijn, dan blijft er volgens mij uiteindelijk maar één bron over waarop je kunt vertrouwen… jezelf! Jij weet uiteindelijk zelf het beste wat voor jou werkt, of misschien eerder wat niet werkt . Ik schreef het al in mijn eboek (red. ‘Waarom afvallen zo moeilijk is en tien tips hoe dit te doorbreken’) ‘als ervaringsdeskundige geeft mij dat de meest persoonlijke en autoritaire wetenschap’. Geloof dus vooral wat jij wilt geloven. Denk voor jezelf. Maar wat nog belangrijker is, is dat als jij je eetgedrag wilt veranderen en wilt afvallen, kijk dan of dat wat jij gelooft en bereid bent voor waar aan te nemen ook werkt voor jou. Of jouw visie en plan van aanpak het gewenste resultaat heeft. Dat jij je er gezonder, beter, fitter, energieker, meer ontspannen enzovoort bij voelt. En dan niet eventjes, maar
Food for Thought
28
10. Voed jij jezelf met wat je écht nodig hebt?
Eten speelt een rol bij verschillende behoeftes in ons leven. De meest primaire en biologische behoefte is natuurlijk dat ons lichaam eten nodig heeft als bron van energie zodat het kan functioneren. Het honger- en verzadigingscentrum in onze hersenen geeft via een vernuftig samenspel van allerlei processen een signaal af wanneer het eten nodig heeft en vervolgens wanneer het genoeg heeft. Maar het lichaam doet meer dan alleen maar aangeven wanneer het energie nodig heeft en genoeg heeft ontvangen. Het is ook zo slim om aan te geven wélke energie het nodig heeft. Zo kun je ineens ontzettend zin hebben in een bepaald soort eten. Ik móet dan bijvoorbeeld een beker melk drinken, of een stuk rood vlees, witte bolletjes met hagelslag, een gekookt ei, een bepaalde groente enzovoort eten. Zo voel ik eigenlijk altijd wel wat ik, of liever mijn lichaam, die dag wil eten. Waar heeft het lichaam zin in? Waar wordt mijn aandacht naartoe getrokken? Wat proef ik als het ware al in mijn mond en voelt als juist? En soms is er een voedingsproduct dat heel sterk ‘trekt’. Ik vertrouw er dan op dat dit precies is wat ik nodig heb.
Food for Thought
Zo weet ik door mijn studie gewichtsconsulent wat meer over de aard van diverse voedingsproducten, zoals de mineralen en vitamines die bepaalde producten bevatten. En dan is het ook logisch om te zien dat als het lichaam bepaalde vitamines of mineralen nodig heeft, je automatisch naar een voedingsmiddel verlangt dat deze bevat. De intelligentie van het lichaam is wat dat betreft één grote bron van verwondering. Het lichaam weet het beter dan jij. Zo heb ik meestal rondom mijn menstruatie een grote behoefte aan vlees wat dus ijzer bevat ter compensatie van het bloedverlies. Of dat ik gewoonweg door de hormoonwerking tijdens deze periode en herstel van het bloedverlies meer energie verbruik, dus er meer roep om etenis. Maar eten heeft een energetische waarde die meer is dan alleen het fysieke. Christianne Beerlandt heeft hier een lezenswaardig boek over geschreven De Hoorn des Overvloeds. In dit boek worden de psychologische en symbolische betekenis van meer dan 200 voedingsmiddelen beschreven. De filosofie erachter is dat elk voedingsproduct een eigen psyche, eigenheid, karakter heeft dat resoneert op een bepaalde trilling in jou. Haar uitgangsgedachte is dat het eten waarnaar je verlangt gezond is, wanneer je maar toepast wat het voedingsmiddel 29
zegt. Dit laatste achter de komma is in het kader van eetstoornissen en overgewicht niet onbelangrijk . Nu is de titel van dit artikel bewust ‘voed’ jezelf met wat je nodig hebt en niet ‘eet’ wat je nodig hebt. Want in tegenstelling tot wat ik hiervoor heb geschreven, waarin het lichaam zijn eigen wijsheid heeft en je hierop kunt (leren) vertrouwen, wordt eten (en drinken) tegenwoordig heel veel gebruikt ter compensatie van andere behoeftes! Bijvoorbeeld de behoefte aan controle, aan niet willen voelen, aan troost, aan afleiding van verveling, aan geborgenheid, aan bevestiging, aan liefde, aan dempen van onrust enzovoort, enzovoort. Er kan een behoefte zijn aan willen slapen, een wandeling willen maken, in bad willen liggen, een goed gesprek, gewoon iets leuks doen, noem het maar op. Op het moment dat de behoefte niet onderkend wordt, laat staan dat het vervuld wordt op die manier zoals het nodig heeft, ontstaat er een energetisch conflict vertaald in stress (bijvoorbeeld die bekende onrust). Dit heeft gelijk zijn fysieke weerslag, want bij stress worden hormonen geactiveerd die gevolgen hebben voor met name je bloedsuikerspiegel, maar het ontregelt nog wel meer in je lijf. Stress kost fysieke energie, en als de stress maar chronisch en/of heftig genoeg is zelfs heel veel energie, en energie moeten worden aangevuld… in de vorm van voedingsmiddelen. Dit wordt dan op den duur een patroon en dus aangeleerd gedrag.
Food for Thought
De kunst is te leren ontdekken of datgene wat je eet (of drinkt) de echte behoefte is of dat de behoefte die aanwezig is juist niets met eten te maken heeft. Het gaat er om bewust te worden van wat het is dat je écht nodig hebt ene vervolgens toe te staan jezelf dit te geven. En dit zijn nog twee hele verschillende stappen! Niet alleen hebben veel mensen moeite te voelen wat het is wat ze echt nodig hebben, omdat dit wordt bedolven door de prikkels van het leven van alledag, vervolgens zitten er nog allerlei blokkades op om jezelf dat dan ook toe te staan. Om een hartstikke menselijke behoefte weer te geven: hoe vaak heb je eigenlijk geen behoefte aan een omhelzing en hoe vaak sta jij jezelf vervolgens toe dat aan iemand te vragen van wie je dit zou willen te vragen? Of hoe vaak wil je misschien liever nee zeggen, maar zeg je toch maar ja, omdat…? Of er zit je iets dwars wat je graag wilt uitspreken, maar…? Dat wél doen, voelt in mijn beleving altijd een beetje als in het diepe springen zonder te weten waar de bodem is en of je veilig landt. Het is een overgave aan het niet weten en alle controle loslaten in het vertrouwen dat… Whatever ‘dat’ dan ook is. We zijn echt geweldige magische denkers om ons allerlei scenario’s te verbeelden waarom we dat vooral maar niet moeten doen. De angst om afgewezen te worden, de ander te kwetsen, de gevolgen die het zou kunnen hebben, ervaringen uit het verleden, enzovoort. Complete theorieën. Soms zijn deze processen heel duidelijk aanwezig, maar vaak spelen deze zich als ingesleten patronen op hele subtiele lagen af. Eten (en drinken) kan dan ter compensatie een dankbare én veilige uitlaatklep zijn.
30
Soms weten we al dat eten niet de juiste behoeftevervulling is, maar zijn we desondanks niet in staat om uit dit patroon te stappen. Dat hoeft ook niet, zelfs al willen wij dat heel graag. Het is zoals het is. Als je het zou kunnen en het juiste moment daar was, zou je het namelijk doen. Maar je kunt wel beginnen met er naar te kijken, je bewust te worden van wat er nu eigenlijk gebeurt. Ik zou je willen uitnodigen om in de aankomende week eens te kijken of er een moment is waarop je een behoefte voelt die je geneigd bent op te vullen met eten of drinken, terwijl deze behoefte eigenlijk om iets anders vraagt. Sta jezelf dan even toe dat eten of drinken niet te nemen en eerst eens te voelen wat het is dat je eigenlijk nodig hebt. En als je dit dan bewust wordt, kun jij jezelf dit dan geven? En als je het jezelf wel of niet kunt geven, hoe is dat voor je? Onderzoek het helemaal. Kijk zonder oordeel… ook naar eventuele oordelen. Mocht je alsnog besluiten om de behoefte te compenseren met eten of drinken, wees je dan even bewust bij die eerste happen of slokken, wat het je geeft. En kijk dan eens hoe vaak je dit eigenlijk doet. Is het incidenteel of is het een patroon?
Food for Thought
31
11. Daar wordt aan de deur geklopt
Leeswijzer: dit artikel kan schadelijk zijn voor de persoonlijkheid en bedreigende informatie bevatten voor jouwbeeld op de werkelijkheid . Veel mensen streven naar een bepaalde bewustzijnsstaat en -ervaring, zijn bezig met persoonlijke of spirituele groei en/of zijn actief om een hoger doel te realiseren: wel of niet in dit leven, een volgend leven of een of ander hiernamaals. De rode draad hierin is dat er wordt uitgegaan van een ideaalbeeld: een ideaal persoon, een ideale samenleving, wereld, hierna- of het populaire hiernumaals en wat er nog meer voor ideaals te bedenken is. Wat het ook is, het is het meest ultieme dat bereikt kan worden. Dé eindbestemming. Het is iets bijzonders en volmaakts alsook een altijddurende, oftewel eeuwige ervaring. Het is het paradijs, de hemel, het nirwana, verlichting, de nieuwe aarde, de hoogste dimensie, zelfrealisatie, het ultieme Nu, de Stilte, of welk ideaal hier dan ook bij wordt voorgesteld en welke woorden goeroes, spirituele leraren, heiligen en meer gebruiken.
inhouden. Om het maar simpel te zeggen: als dat ultieme bereikt wordt, zijn er bepaalde dingen vooral niet meer aanwezig en andere dingen wel, en zelfs in overvloed. Wat niet meer aanwezig is, is wat gedacht wordt als het onwenselijke, zeg maar ‘het foute’. En wat overblijft, is dat wat als wenselijk gedacht wordt, oftewel ‘het goede’. Of beter nog: het Goede, want dat moet natuurlijk met een hoofdletter! Niet onbelangrijk, zelfs een voorwaarde voor de meeste strevingen, je moet er wel wat voor dóen om die eindbestemming te realiseren. Je krijgt het niet zomaar kado. Ben je gek? Behalve dan misschien een enkele mazzelaar die hét heeft bereikt. Natuurlijk is dat gelijk een ideaalpersoon met de ideaal gerealiseerde karaktereigenschappen. Hoewel… er zijn ook weer ideeën dat als je hét hebt bereikt, je hier niet meer zou zijn. Maar goed, die persoon die hét heeft bereikt of er héél dichtbij lijkt te zijn, dient voor menigeen als rolmodel. Stiekem ben je misschien jaloers op hem of haar (wat dan meestal wel onder de onwenselijke gedachten valt), want jij wilt ook dát wat hij of zij heeft, ervaart, weet en over praat. Wat dát dan ook precies is. Gelukkig weet hij of zij dit en kan jou de weg daar naartoe wijzen.
Dit ultieme dat bereikt kan worden, gaat gepaard met een verwachtingsvol beeld over wat dat dan allemaal zou kunnen Food for Thought
32
“Vertel mij maar wat ik kan doen om ook dáár te komen. Dát te hebben, te ervaren. En als ik goed mijn best doe, hard werk, gefocust ben, misschien duurt het meerdere of zelfs ontelbare levens… hoe dan ook, ik word vast, hopelijk, toch (?) vanzelf een keer beloond. Als ik maar aan mijn lijstje met voorwaarden voldoe, ook al ben ik daarin soms zoekende.” En de meeste rolmodellen geven deze graag. Dat lijstje met voorwaarden, heb je even…? Bijvoorbeeld gemediteerd, vegetarisch gegeten, onbaatzuchtig klaar gestaan voor anderen, jezelf weggecijferd, je ego uitgezuiverd, je egoïsme overwonnen, yoga beoefend, aandachtig geleefd, verlangens overwonnen zodat je er nu vrij van bent, slechte gedachten vervangen door positieve, je woede getransformeerd, je trillingsfrequentie verhoogd, zieltjes bekeerd, je volledige kracht gerealiseerd, veel gebeden, gul gegeven aan donaties, bijzondere krachten eigen gemaakt, alles en iedereen vergeven, geoefend in het hier-en-nu leven, je afgestemd op de dolfijnenfrequentie, beproevingen overwonnen, maatschappelijk betrokken geweest, drie jaar lang niet gesproken, je taak volbracht, karma uitgezuiverd, alle chakra’s geopend en in balans met elkaar, geoefend in stil-zijn, boete gedaan voor je zonden, elke zondag naar de kerk gegaan, het ‘goede’ gedaan, geleefd als een of andere voorbeeldheilige, etcetc. Het is werkelijk een eindeloos lijstje - en ze kunnen ook van elkaar verschillen - waar menigeen knap druk mee is. Sterker nog, voor menigeen is dit lijstje hun levensdoel met als beloning… Eigenlijk zou ik het hier toch heel respectvol en eerbiedig ‘De Lijst” moeten noemen, want…
Food for Thought
… dan, ooit, eens….hieperdepiep hoeraaaaa…. gefeliciteerd! Je missie is volbracht. Je diepste verlangen vervuld. Je behoort dan nu (ergens in een onbepaalde toekomst) tot de groep van uitverkorenen die zich in het paradijs bevinden, verlichting hebben bereikt, op de nieuwe aarde leven, in de hemel komen, egoloos zijn, meegenomen zijn door intergalactische liefdevolle ruimtewezens, de vervolmaakte getranscendeerde persoon zijn, permanente een-zijn ervaren, alleen nog maar liefde uitstralen, zeer bijzondere krachten beheersen, zonder lijden zijn, verlossing hebben gevonden, naast Jezus en God zitten, of wat voor beeld hier dan ook over is. Eh…. als jij tot deze groep mensen behoort, zal het volgende waarschijnlijk even niet leuk, misschien zelfs wel pijnlijk zijn. Als je graag wilt blijven geloven in wat je gelooft en je daar helemaal ‘happy de peppie’ bij voelt, het je zelfs heilig is, zou ik vooral niet verder lezen. Het mag wel natuurlijk. Maar als je toch nieuwsgierig bent of zelfs nog zoekende naar ‘de waarheid’ … you’re my special guest. Ik ga daarvoor een gelijkenis gebruiken waarmee ik je iets anders probeer duidelijk te maken. Ik zeg probeer… want ik kan toch wel jaloers zijn op die enkele anderen die het zo treffend en to the point weten te zeggen wat ik hier poog. Vanwege de Sinterklaastijd (red. geschreven ten tijde van) zal ik proberen er een leuke surprise van te maken. De ontknoping zit hem dus in de staart. Daar komt ‘ie dan… Al deze mensen waar ik hiervoor naar verwijs, zijn als kinderen die rotsvast in Sinterklaas geloven. Deze kinderen zetten ’s avonds verwachtingsvol hun schoentje. Leggen daar iets in voor Sinterklaas zelf of zijn paard en hopen zóóóóóó
33
dat ze er de volgende ochtend voor beloond worden met een kadootje in de schoen. Want zo werkt het natuurlijk: ‘door zus of zo te doen, word ik (hopelijk) beloond met dit of dat’. Verwachtingsvol wordt er dan de volgende dag naar de schoen gekeken en hoe groot is de teleurstelling als deze beloning er niet is. Laten we hopen dat er niet een ouder is die dan zegt: ‘Tja, je was gisteren ook niet zo lief toen je… misschien dat daarom…als je nu eens vandaag…, dan…’. En gelukkig is er dan nog het zoetmakertje dat Sinterklaas wel is geweest, want die brief aan Sinterklaas of dat lekkers voor het paard is meegenomen. Vanavond dus gewoon weer opnieuw proberen! Niet de moed opgeven. En oh, wat een blijdschap als er dan de volgende morgen een kadootje in de schoen zit. Zie je wel… Hij bestaat écht! Maar dan breekt toch het onvermijdelijke moment aan van het besef van het slechte nieuws, namelijk: Sinterklaas bestaat niet. Ja, wel de een of andere bisschop ooit in de een of andere eeuw in een of ander land die het een of ander aan goeds heeft gedaan. Maar dat is natuurlijk niet deze Sinterklaas. Hoe dit proces van inzicht in zijn werk gaat, kan per kind verschillen. Bij sommige kinderen daagt dit besef geleidelijk, anderen zitten in een tussenfase met nep- en hulpsinten naast de echte Sint, en weer andere kinderen worden ineens geconfronteerd met een mededeling uit de omgeving dat Sinterklaas helemaal niet bestaat. De reacties zijn ook divers: zo’n beetje bewegende tussen het zelf al ontdekt hebbende, tot een periode van ongeloof en twijfelen, ontgoocheling (mooi woord trouwens!), en tot slot de meer traumatische ervaring waarin kinderen
Food for Thought
teleurgesteld zijn, zo niet ontzettend boos op hun ouders en ieder ander die hun hierin voor de gek heeft gehouden. In elk geval is er dus een moment waarop gerealiseerd wordt dat Sinterklaas niet bestaat. Ontgoocheld, de magie is verbroken, ontnuchterd, wakker geworden uit de droom. Natuurlijk verschijnt elk jaar na dit besef Sinterklaas gewoon weer op het toneel, de boot blijft aankomen uit Spanje en zolang het kind daar nog niet te oud voor is, wordt zelfs de schoen nog gezet. En op latere leeftijd wordt dit vervangen door lootjes trekken, surprises en gedichten maken. Het hele ritueel wordt gedurende een aantal weken gespeeld, maar het ont-goochelde kind weet nu hoe het werkelijk in het elkaar zit. En als dit kind later zelf ouder is, zal het zeer waarschijnlijk meedoen met dit bij ons cultuur horende ritueel. Echter wel wetende dat het niets meer is, maar ook niets minder dan een prachtig magisch spel. Het geloven in die ideaalstaat, die eindbestemming, is net als dat kinderlijke geloof in Sinterklaas. Au, neeee?! Of… misschien valt er nu een kwartje bij je en denk je: ‘Aha, ik heb volgens mij door wat Sandra hier duidelijk probeert te maken’. Namelijk dat het geloof in Sinterklaas illusie is en dat het besef dat er een man is die zich verkleed heeft als Sinterklaas en een rol speelt, de werkelijkheid is. In dat geval: sorrie, maar de ontgoocheling gaat nog wat verder! Alhoewel veel hier blijven steken. Kijk of het kwartje nog even verder kan vallen. Het is eigenlijk veel simpeler. Zo simpel dat je denkt dat het niet zo simpel kan zijn en er daardoor straal over heen kijkt.
34
Natuurlijk is er een verschil tussen het geloof in die Sinterklaas en het zien dat het een man is die een rol speelt als Sinterklaas. Je perspectief op wat je waarneemt is veranderd en dit heeft ook zo zijn voordelen in de dagelijkse ‘werkelijkheid’. Je doorziet wat zich aan je voordoet. Om een ander voorbeeld te geven: als je een fata morgana in de woestijn ziet, ga ik er even vanuit dat je weet dat je ogen je bedriegen en dat je, hoe dorstig je ook bent, je daar toch echt niet moet wezen om die bron met water te vinden. Die eindbestemming zoals in het begin genoemd, is als een fata morgana. Dat lijstje met voorwaarden een routebeschrijving naar een fata morgana. Sommigen komen daar trouwens wel aan… die hebben zich onderweg laten begoochelen en geloven dat ze er zijn. Als ze dan ook nog gaan lopen verkondigen hoe mooi die fata morgana er is en hoe jij er kunt komen… Maar in feite is het zo simpel dat het tegelijkertijd mindblowing is! Want dat wat jij zoekt, waarin je probeert de ideale eindbestemming te bereiken, is er al en het te realiseren volmaakte, ben jij al. Terwijl jij druk bezig bent met zoeken, streven en proberen te vinden, is het er al. Even een ingelaste extra waarschuwing: nu komt het meest bedreigende deel voor de persoonlijkheid… Want laat het idee los dat jij een persoon bent, of beter: zie dat het denken dat jij een persoon bent, niets anders is dan een idee, een concept! En dat is heel makkelijk, want iets ziet dat dit een idee is, dat gedachten en gevoelens opkomen en ook weer gaan. Jij bent namelijk de moeiteloze waarnemer van alle dingen. Jij bent dat wat aanwezig is voor elke gedachte, na elke
Food for Thought
gedachte en tijdens elke gedachte. Je hoeft het niet eens van mij aan te nemen, je kunt het zelf zo ontdekken. Door stil te zijn en te zien hoe dit gebeurt met je gedachten en je gevoelens. En dat ‘jij’ steeds in je gedachten zit, alsook ervoor en erna. Jij bent niet je denken en voelen. Je denken en voelen is in jou. Net zoals iets in jou weet, ziet, dat dit gelezen wordt. En dat terwijl ‘je’ stil kijkt, zie ‘je’ dat alles gewoon gebeurt, alles gewoon opkomt en weer gaat. Dat ‘jij’ daar niets aan doet. “Je” bent “je” er alleen maar van bewust dat dit gebeurt. En ik zet ‘je’ tussen aanhalingstekens, omdat het hier niet om de persoonlijke je gaat. Ik verwijs hier naar een hele andere ‘je’. En alles wat je waarneemt, daarin ben jij. Zonder ‘ik ben’ geen waarneming. Het is bewustzijn dat zichzelf ervaart via alle dingen in de wereld. Het is bewustzijn dat zichzelf ervaart als een persoon omdat het idee van een persoon opkomt. Het is bewustzijn dat zichzelf ervaart als een kind dat in Sinterklaas gelooft. Het is bewustzijn dat zichzelf ervaart als boos, teleurgesteld, verdrietig dat het voor de gek is gehouden of dat zichzelf ervaart als een kind dat ineens doorheeft dat Sinterklaas niet bestaat. Het is bewustzijn dat later als ouder weer het Sinterklaasspel speelt met zijn of haar kinderen,wetende hoe het nu ‘echt’ in elkaar zit. Het is bewustzijn dat zichzelf ervaart als een iemand die een ideaalstaat moet bereiken, als iemand die hier van alles en nog wat voor moet doen, als gelovig, spiritueel, zoeker, werker en het is bewustzijn dat zichzelf ervaart als iemand die het doorheeft. En misschien is het zelfs op dit moment bewustzijn dat dit leest en heftige irritatie ervaart,
35
ongeloof, een stellig er niet mee eens zijn, te ingewikkeld vindt of herkenning of wat dan ook. Het is gewoonweg alles wat wordt ervaren. Jij bent Ervaren en daarin komt het idee op dat er iemand is die iets ervaart. En alles wat wordt ervaren is. Het kan nooit anders zijn, want dan zou het dat andere zijn. Daarin is niet-iemand die wat doet. Want ‘iemand’ is niet meer dan een idee, een gedachte, een concept dat opkomt in bewustzijn, in het ervaren. Het één wat is, is niet beter dan het ander. Noch fout, noch goed. Noch volmaakt, noch onvolmaakt. Er bestaat geen waarheid in de zin van dat het ene dat wordt waargenomen meer waar, echter, werkelijker, beter, hoger etc. is dan het andere dat wordt waargenomen. Gedachten en concepten daarover zijn ook niets anders dan bewustzijn wat verschijnt als gedachten en concepten daarover. De enige waarheid is het zien van deze waarheid, maar dat is tegelijkertijd een lege waarheid. Want alles wat je daarover zegt is vervolgens ook weer een concept. Zelfs dit artikel. In feite kan je er niets over zeggen, terwijl alles wat je er over zegt er toch over gaat. Begrijp je? Zo ja, dit begrijpen ben jij. Zo nee, dit niet begrijpen ben jij.
werken om de een of andere ideaalbestemming te bereiken, waarin je de perfecte jij bent in een perfecte wereld. Want dat is niets anders dan een concept wat opkomt in de waarneming. Je hoeft niet anders te zijn of iets te worden, want je bent het namelijk al. Er is totale vrijheid. Je kunt gewoon Zijn. En daarin blijft zich gewoon alles aandienen wat wordt ervaren door het bewustzijn. Als je dan nog steeds wilt blijven mediteren, blijf je mediteren, als je nog steeds anderen wilt helpen, blijf je helpen, als jij jezelf nog steeds wilt laten inspireren door een voorbeeldfiguur, laat jij jezelf inspireren. Of als je behoefte hebt aan jezelf bezatten of twee zakken chips opeten, doe je dat en als je deze impulsen wilt beheersen, is dat wat je doet. Er is geen straf en er is geen beloning. Het is gewoon wat gebeurt, dat wat is en zich aandient als ervaring in het bewustzijn. Precies zoals het jaarlijks terugkerende Sinterklaasspektakel, ook al weet je hoe dit in elkaar zit. En daardoor hoef je niet meer te voldoen aan een lijstje met voorwaarden, want daarvan weet je dan dat dit lijstje een routebeschrijving is naar een fata morgana. Want die bron die je daar hoopt te vinden, die eindbestemming, dat ideaal… dat ben je dus altijd al Zelf.
En wat kun je ermee? Helemaal niets en tegelijk alles. De wereld is nog steeds de wereld, de ervaring blijft. Echter concepten worden doorzien en er ontstaat ontspanning en overgave aan al dat wat nu is. Existentiële vragen vallen weg, want antwoorden worden als bewustzijn doorzien wat opkomt in concepten. Er is een bevrijding. Er wordt een zucht van opluchting geslaakt dat je niet meer hoeft te
Food for Thought
36
12. Schrijf je licht en op gewicht
Mijn allereerste dagboekpagina schreef ik als jonge puber over de logeerervaring bij mijn opa en oma. In de jaren daarna heb ik bij vlagen geschreven, zo’n beetje totdat ik verkering kreeg met mijn eerste vriendje. Blijkbaar viel de behoefte aan schrijven toen weg, want vlak daarna stopte het schrijven en heb ik vele jaren niet meer geschreven. Tot zo’n tien jaar geleden.
heb ik het schrijven weer opgepakt en ben ik niet meer gestopt. Duizenden pagina’s heb ik vanaf toen volgeschreven. Maar van de aanvankelijke intentie om alleen maar vast te willen leggen om later dan eens terug te kunnen zien welk proces zich heeft voltrokken, openbaarde zich in die jaren daarna gaandeweg iets anders in het schrijven.
Ik sprong voor mijn gevoel toen in het diepe door van de ene op de andere dag een sabbatical van negen maanden te nemen bij mijn toenmalige werkgever. Ik had dringend behoefte aan ruimte, aan een time-out van de rat race van het dagelijks leven en aan een periode van bezinning om dieper aanwezig te zijn in mijzelf en dat wat gezien wilde worden. Het alternatief was doorgaan en het idee een burnout te krijgen. Ik koos er voor dit voor te zijn vanuit een gevoel van nu-of-nooit. Erop terugkijkend was dit een belangrijk keerpunt in mijn leven.
Ik begon te merken dat ik het schrijven nodig had. Met name in periodes waarin ik het moeilijk had met mijzelf en het leven (waarvan ik heb ontdekt dat dit uiteindelijk hetzelfde is), vond ik in mijn dagboek een luisterend oor waar ik alles aan kon toevertrouwen en belangrijk: dat niet oordeelde over wat ik schreef. Het enige oordeel wat er was, waren de vele oordelen die ik zelf toevertrouwde aan . En niets was zo geduldig in het luisteren als
Ik herinner me nog goed hoe ik bewust besloot om de reis in en naar mijzelf schrijvend vast te leggen. Ik sprak dat uit tijdens een opleidingsdag van mijn laatste jaar als hypno- en regressietherapeut, waarin je tijdens een werkvorm in een centraal geplaatste fauteuil moest plaatsnemen en de groep iets mocht vertellen wat je graag wilde delen. Sedertdien Food for Thought
het papier het papier.
In het schrijven kon ik helemaal mijzelf zijn en daardoor dus ook mijzelf ont-dekken. Er stond niemand klaar met een opgeheven vingertje over dat wat ik deelde, met een goed bedoelend – maar heel vaak misplaatst – advies (vanuit ‘beter’ weten en persoonlijke inkleuring), of iets anders waardoor ik me niet helemaal gezien voelde. Het schrijven werd letterlijk een ontdekkingsreis. Alle ‘ik ben ditjes en 37
datjes’ van mijzelf in ogenschouw nemende en van me afgooiend om uit te komen bij mij Zelf. Het schrijven heeft mij héél veel gebracht, zo niet alles. Een van de belangrijkste is wel de overgave aan het aanwezig zijn in dat wat is zonder dat dit anders hoeft te zijn. Wat ik naar aanleiding van een inspirerende zin in één van Eckhart Tolles boeken de spirituele oefening noem, maar tegenwoordig ook mindfulness wordt genoemd. De veiligheid van het schrijven vormde de poort van overgave om alles te durven zien. Niet alleen ruimde het mijn innerlijke huis op, maar het bracht mij ook thuis bij mijzelf. Ik weet nu zonder enige twijfel ‘wie’ er in dat huis woont! Ik kan dan nog wel eens uit gaan ‘logeren’, maar de weg terug naar huis vergeet ik niet meer. Allemaal beeldspraak natuurlijk, want uiteindelijk is iedereen altijd al thuis, ook al denk je dat je dit niet bent en ben je er naar op zoek. Overigens… het schrijven ging niet altijd zonder verzet. Er zijn genoeg schrijfmomenten geweest, en die zullen vast nog steeds komen, waarin ik begin met de voor mij bekende woorden: “Ik heb helemaal geen zin om te schrijven en te voelen wat er in mij speelt, maar toch…”. Soms had ik genoeg aan één bladzijde, of zelfs een paar zinnen, soms schreef ik pagina’s achter elkaar vol. Daarna voelde ik mij 9 van de 10 keer een heel stuk lichter. En soms als iets té pijnlijk was, kon ik niet eens schrijven. Maar daardoor ontdekte ik juist ook dat het dus nog te veel zeer deed. Ook goed natuurlijk. In het aanwezig zijn in dat
Food for Thought
wat is, is dat het. Juist het moment waarop ik dan wél kon schrijven, was het moment dat schrijven als medicijn haar helende werk kon doen. Daar waar ik bijvoorbeeld anderen niet snel mijn verdriet en boosheid durfde te laten zien, leerde ik in het schrijven er helemaal contact mee te maken en vrijuit te huilen of zelfs woest te zijn. Er was niemand die mij kon afwijzen in deze kwetsbaarheid of in dat ‘onaanvaardbare’ gedrag en daardoor deed ik al schrijvend iets heel belangrijks: ik wees mijzelf niet af en ontving daardoor mijzelf. En in het mij niet begrepen en gezien voelen door anderen, begon ik mijzelf al schrijvend te begrijpen en te zien. Het schrijven en daarin de spirituele oefening gaf ook het antwoord om mijn voedingspatroon eens en voor altijd aan te pakken. De moeilijke momenten waren natuurlijk mijn grootste struikelblok. Ik wilde een eetpatroon doorbreken, zeg maar gerust verslaving, maar patronen zijn natuurlijk niet voor niets patronen. Maar mede dankzij het hulpmiddel schrijven is mij dat gelukt. In elk moment als ik het moeilijk had met de voor mijzelf afgesproken eetstructuur, die verder heel verstandig en ook lekker was, pakte ik mijn schrijfboek erbij. In het begin was dit zeker diverse malen per dag en vaak had het ‘gulzigheidsmonster’ in het begin van het schrijven de pen in de hand. Maar als die even alle ruimte had gekregen – op papier dan wel – met alle bijbehorende gevoelens en gedachten, ontstond dan vanzelf ook weer ruimte om mijzelf al schrijvend te herinneren aan mijn vastberadenheid. Met hoofletters schreef ik dan bijvoorbeeld krachtig ”IK BEN DE BAAS EN NIET HET ETEN” of ”IK GA DIT MEESTER WORDEN”.
38
Zo had ik allerlei persoonlijke krachtzinnen die mij hielpen. Ik kan oprecht zeggen dat ik mijzelf zo al schrijvend licht en op gewicht heb geschreven.
Food for Thought
39
13. Realiseer je doel door onmiddellijk te finishen
Telkens weer zie ik hoe mannen en vrouwen starten met een afvaltraject en hierbij gericht zijn op de korte termijn. Met een bepaald moment in hun hoofd hopen ze dan zoveel kilo te zijn afgevallen. In de hoop natuurlijk dat ze daarna wel op het gewicht weten te blijven. Ze zijn bereid hiervoor ‘alles’ te doen wat nodig is om dit doel te halen. Gedurende een bepaalde periode zetten zij zichzelf op een meestal streng dieet, want dat moet dan maar even voor die tijd. De meeste mensen haken onderweg echter af of weten uiteindelijk na het behalen van het doel het aangepaste eetgedrag niet vol te houden en vallen weer terug in hun oude eetgedrag. Misschien ook herkenbaar voor jou? Het is niet voor niets dat slechts 4% van de mensen succesvol weet af te vallen. En met succesvol afvallen wordt dan bedoeld dat men ook dit gewicht ook weet te handhaven of in elk geval niet zoveel meer aankomt. Ik behoor tot die ‘gelukkige’ 4%. Niet alleen ben ik 40 kilo afgevallen, maar ik blijf ook al meer dan een jaar moeiteloos ‘op gewicht’. Ik begin daar eerlijk gezegd nu pas goed in te ontspannen, gezien al het lekkers dat ik nog steeds eet . Ik ben al die kilo’s zeker niet afgevallen door te gaan diëten, daar geloof ik totaal niet in, maar gewoon door vanaf startdag één normaal maar verantwoord te gaan eten op een door mij doordachte en Food for Thought
aangevoelde manier waar ik mij lekker bij voelde. Gevoel én gezond verstand dus! Dit was natuurlijk wel anders dan hoe ik voorheen at, want je hebt niet zomaar overgewicht van ongeveer 35 kilo. In het begin heb ik ook even flink door de zure appel heen moeten bijten, door de confrontatie met mijn geconditioneerde eet- en denkgedrag plus alle gevoelens die ik door het eten wegat en dempte. Dat ging soms zeker met vallen en opstaan, maar wel met mijn blik vol vertrouwen en vastberaden gefocust op wat ik voor ogen had. Ik had daarbij geen einddatum of streefgewicht voor ogen. Ik zag gewoon in elk moment de rest van mijn leven voor me, een aaneenschakeling van continue nu’s. Een van de krachtigste gedachte die ik ter ondersteuning had was het besef dat als ik het in elk verleidingsmoment wist uit te houden en niet toegaf, ik mijn droom al mentaal had gerealiseerd. Het was alleen nog een kwestie van tijd en geduld dat dit zich in mijn lijf en gewicht uitte en ik de ene leefstijl had vervangen door de andere gewenste leefstijl, zonder gevaar voor terugval. Een van de grootste valkuilen van niet succesvol afvallen, wat ook betekent op gewicht blijven, is naar mijn mening de niet realistische verwachting en aanpak die mensen hebben als ze beginnen aan een afvaltraject. De gedachte is vaak 40
iets van: ‘eerst maar eens die kilo’s eraf, liefst snel, dan voel ik mij tenminste goed over mijzelf en dan heb ik vanzelf wel de power om daarna op gewicht te blijven’. Maar dit is net zo onrealistisch als het oefenen voor een wedstrijdsprint voor een bepaalde datum, deze dan misschien ook te winnen en dan ineens te beseffen dat terwijl je behoorlijk hebt afgezien om dit doel te bereiken, je nu nog voor de rest van je leven met de marathon mag beginnen. Dat dit dus eigenlijk alleen nog de aanloopsprint was. Pffff… geen wonder dat 96% ‘uitvalt’. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om je vanaf dag één, als je wat aan je gewicht of eetgedrag wilt gaan doen, te richten op je eetgedrag voor de rest van je leven en te kiezen voor een goede leefstijlaanpassing. Vraag jezelf eens af hoe jij jezelf de rest van je leven ziet eten op een manier waar jij je prettig bij voelt en wat gezond voor je voelt? Want ook na een streng dieet zul je toch iets anders dan je huidige eetgedrag moeten hebben om niet terug te vallen in je oude gewicht of zelfs zwaarder te worden (het jojo-en). Waarom zou je daar überhaupt mee wachten tot dán, als je daar nú al mee kunt beginnen? Eerst een streng dieet, wat voor de meesten al afzien is, en daarna nog weer eens een mentale slag en zoektocht om tot een stabiel eetgedrag te komen. Als je dat al kunt opbrengen na een periode van zwaar afzien. Ik zie daar de logica niet van in, juist eerder de valkuil van falen waarvan de bewijzen in overvloed aanwezig zijn. Begin liever vanaf dag één een stevig fundament te bouwen voor een stabiele verandering in plaats van een kaartenhuis dat hoogst waarschijnlijk bij een
Food for Thought
beproeving weer instort. Kortom: train niet voor de sprint, maar voor de marathon. Weiger ook elke gedachte te geloven dat je dit niet zou kunnen of dat het heel erg moeilijk is of slechts voor weinig haalbaar. Het wel of niet geloven hierin bepaalt of jij tot die 4% of 96% behoort. Ik zal niet zeggen dat het makkelijk is in het begin, maar het is net als een kind dat leert lopen. Dat denkt ook niet elke keer als hij of zij valt ‘zie je wel, ik kan het niet, laat ik er maar mee stoppen’. Die gedachte komt niet eens op in het kind! Die laat zich alleen maar leiden door het natuurlijke verlangen te gaan lopen, zonder daar enige bewuste gedachte bij te hebben. Wees net zo vrij als dat kind door elke belemmerende gedachte resoluut te weigeren. Doorzie je conditionerende overtuigingen en negeer ze vervolgens. Dan ontdek je dat wat voor menigeen zo moeilijk is (lijkt!), achteraf gezien hartstikke simpel is en daardoor als het ware vanzelf gebeurt. Ga niet eens afvallen, begin gewoon vandaag zo te eten, drinken, bewegen zoals dit echt eerlijk goed voor je voelt voor de rest van je leven. Dan heb je de finish al meteen gehaald. Als ík het zelfs kan, dan moet het voor jou ook mogelijk zijn!
41
14. 1001 dingen die je kunt doen in plaats van eten
Een groot deel van ons eetgedrag is gewoontegedrag. Het zijn langzaam ingeslopen en daardoor aangeleerde eetpatronen die zich lekker comfortabel in je dagelijks leven hebben genesteld. Wij zoeken daarbij de eetverleidingen op, en als we ze niet opzoeken maar er mee geconfronteerd worden, geven we er negen van de tien keer toch maar al te graag aan toe. Eten niet alleen als voeding voor het lichaam, maar bijvoorbeeld ook als medicijn voor minder fijne gevoelens of als genotsmiddel omdat het zulke fijne sensaties geeft. Soms, en voor sommigen zelfs heel vaak, kan eten zo onze aandacht gevangen houden, terwijl er totaal geen fysieke noodzakelijkheid is om te eten. Je gedachten blijven dan malen rondom dat lekkere wat je wilt nemen. Om te voorkomen dat je aan de eetverleiding toegeeft helpt het om je aandacht op iets anders te richten. Het liefst natuurlijk iets anders wat je een fijn gevoel geeft, snel te doen is en je aandacht afleidt van eten. Creëer dus je eigen afleidingsplan. Hier vele voorbeelden van wat je zou kunnen doen.
Laat de hond uit ☺ Pak een boek of tijdschrift dat je graag wilt lezen ☺ Ga gewoon even rustig zitten ☺ Stuur een kaartje naar iemand ☺ Verpot de planten een keer ☺ Luister naar mooie muziek ☺ Steek een kaars aan ☺ Plak alle foto’s in een fotoalbum ☺ Neem een voetenbad ☺ Doe een dutje ☺ Ruim de klerenkast op ☺ Steek de haard aan ☺ Ga lekker in bad ☺ Zoek een lekker en verantwoord recept uit om te koken ☺ Was de auto ☺ Bel een goede vriend(in) ☺ Tuinier ☺ Schrijf een brief aan iemand ☺ Trakteer jezelf op een bioscoopje ☺ Maak een boswandeling ☺ Mediteer ☺ Zet lekkere muziek op en dans ☺ Laat je masseren ☺ Doe lekker even niets ☺ Schrijf een liefdesbrief aan jezelf ☺ Zet het raam open en luister naar de regen of vogels ☺ Vraag om een knuffel ☺ Werk je administratie bij ☺ Schrijf in je dagboek ☺ Doe iets leuks met je kinderen ☺ Richt je kamer eens anders in ☺ Stel een aantal doelen voor jezelf ☺ Boek een vakantie ☺ Zing luidkeels (mee met) een liedje ☺ Knip
Food for Thought
42
de nagels van de poes ☺ Zoek een leuke workshop of studie
via twitter of facebook ☺ Kijk in de spiegel en zeg iets liefs
☺ Gooi (geef) alle verzamelde spullen weg die je niet langer
tegen jezelf ☺ Ga op ziekenbezoek ☺ Vrij met je geliefde of
nodig hebt ☺ Ga lekker buiten zitten ☺ Maak een collage van
jezelf ☺ Ga sporten ☺ Koop een kadootje voor jezelf of
tijdschriftknipsels over waar en hoe jij jezelf over één jaar
iemand anders ☺ Schoon je computer een keer op ☺ Laat je
ziet ☺ Ga naar de kapper ☺ Spreek uit wat je dwars zit ☺
tranen eens gaan ☺ Pak de trein en ga ergens naartoe ☺ Ga
Ga op visite ☺ Doe een spelletje ☺ Zet een kopje thee of
naar de sauna ☺ Lak je (teen)nagels ☺ Ruim de bestekla op
koffie voor jezelf ☺ Kijk of je mail hebt ☺ Doe iets aardigs
☺ Wandel of fiets eens een ander rondje ☺ Neem een
voor iemand ☺ Smeer jezelf in met een lekkere bodycrème
zonnebankje ☺ Zeg eens ferm ‘Stop hiermee!’ tegen jezelf
☺ Leg een moes- of kruidentuin aan ☺ Schilder iets in je huis
☺ Leg een ideeënbus aan en vul deze met spontane invallen
☺ Bid ☺ Repareer iets wat al een tijdje had moeten
die je graag eens wilt doen ☺ Doe de spirituele oefening.
gebeuren ☺ Zeg eens iets liefs tegen iemand anders ☺ Begin aan een idee waar je al een tijdje mee rondloopt ☺ Plan een etentje bij jou thuis ☺ Kijk een leuke film ☺ Schrijf eens een keer een gedicht ☺ Ga lekker vroeg naar bed ☺ Koop een bos bloemen voor jezelf ☺ Neem een (haar)masker ☺ Sop de keukenkastjes ☺ Maak een tekening of schilderij ☺ Bezoek een museum ☺ Stel een nieuwe uitdaging voor jezelf en begin hiermee ☺ Doe een paar yogaoefeningen ☺ Zet je video en/of cd-verzameling op alfabetische volgorde ☺ Leer een nieuw muziekstuk op de piano ☺ Kijk dat ene programma via uitzending gemist ☺ Maak even een praatje
Food for Thought
43
15. Dwing je succes af met een focusmoment
Op het moment dat je het besluit neemt om je gewichts- en eetprobleem aan te pakken, ga je de confrontatie aan met vaste gewoonten, patronen, conditioneringen en programmeringen. Allemaal woorden voor hetzelfde. Hier vallen ook de bijbehorende gedachten en gevoelens onder. Deze gewoontes zijn als veelal onbewuste handelingen ingesleten in je (neurologische) systeem en het is dan ook niet meer dan logisch dat ze je steeds zullen ‘verleiden’ hierin terug te vallen. Dat is nu eenmaal het makkelijkst voor het systeem, omdat het zo geprogrammeerd is. En vanuit het systeem gezien ook hartstikke efficiënt, want het kost zo de minste energie. Ik heb eens ergens gelezen dat circa 90% van onze dagelijkse handelingen uit dit soort gewoonten bestaat. Een voorbeeld dat de meesten wel herkennen: denk er nog maar eens aan terug hoe het was toen je leerde autorijden. In het begin moest je overal heel bewust aan denken, was er voor je beleving zoveel tegelijk waar je rekening mee moest houden. Je vergat daarbij het nodige, maar langzamerhand leerde jij jezelf om zo auto te rijden zoals vereist was om te slagen bij het afrijden. En nu? Je denkt er waarschijnlijk niet meer over na en rijdt als het ware grotendeels op de automatische piloot. Denk maar eens Food for Thought
aan die momenten dat je op de snelweg rijdt, je even totaal in gedachten verzonken bent en je ineens beseft dat je een stuk gereden hebt zonder je dit bewust te herinneren. Zo is het dus ook met aangeleerd eet- en leefgedrag, een (verkeerd) getraind brein, wat grotendeels gewoonte is geworden. Het scheelt al de wereld als je het op deze manier kunt onderkennen. Het geeft de illusie alsof het daardoor sterker is dan jij bent. Maar jezelf zwak vinden, kan dan in een andere context worden geplaatst. Misschien ontstaat hierdoor ruimte om meer begripvol naar jezelf te zijn en op momenten dat het ‘mis’ gaat niet onnodig streng te zijn. Streng zijn voor jezelf kan heel liefdevol en noodzakelijk zijn, behalve als het misplaatst is. Als je dus aan de slag gaat met je eet- of gewichtsprobleem, ga je de gebaande paden van je systeem verlaten die je laten doen wat je doet. Je kiest voor een nieuwe weg, waarvan de koerswijziging tijd nodig heeft om in je systeem te worden verwerkt, waarbij oude gewoontes vervangen worden door nieuwe.
44
Ik wil je dan ook graag een tip aanreiken die hierbij voor mij van grote waarde is geweest. Aan het begin van de meeste dagen (want soms schoot het er wel eens bij in) nam ik een rustig moment om me voor te stellen en in te voelen hoe ik die dag graag wilde leven. Dat ging verder dan alleen maar mijn eten; wat, wanneer en hoe ik wilde eten. Dat had namelijk ook te maken met de momenten die ik wilde reserveren voor studie, werk en ontspanning, of ik wel of niet een wandeling wilde maken, boodschappen moest doen en wat de belangrijkste prioriteiten van die dag waren. Ik pakte dan een notitieblaadje óf mijn dagboek en schreef zo in grote lijnen, aan de hand van tijden, de belangrijkste punten op.
slot van rekening. Ik had daardoor een effectief middel in handen om de op de loer liggende ingesleten gewoontes minder kans te geven en ik kon door de kracht van herhaling geleidelijk aan oude gewoontes door nieuwe gewenste vervangen.
Soms had ik er meer tijd voor nodig als ik ontdekte dat er te veel to do’s waren of de dag door afspraken anders liep dan gebruikelijk. Als ik mij bij het maken van dat lijstje al benauwd of ongemakkelijk begon te voelen, oftewel als er stress ontstond, keerde ik dieper naar binnen om goed te voelen wat de oorzaak hiervan was en wat dan wel het meest kloppende was, oftewel mij het meeste ruimte en rust gaf. Zo was ik steeds voelende om te komen tot een balans tussen ‘echt nodig hebben’ en ‘willen en moeten’. De ene keer ging dit natuurlijk beter dan de andere keer, dat is ook een geleidelijk leerproces geweest.
Het te verbinden aan een tijdsschema was essentieel, omdat dit voor mij de stok achter de deur was die voorkwam dat mijn gewoontes met mij aan de haal gingen. In het begin, maar ook nu nog wel eens, moest ik ter ondersteuning het alarm op mijn telefoon instellen om mij te herinneren aan die tijdsmomenten. Want ingesleten gewoontes hebben nu eenmaal de neiging je te doen vergeten wat jij je hebt voorgenomen. Natuurlijk kan niet elke dag precies verlopen zoals voorgenomen en zijn er onverwachte omstandigheden die je voorgenomen focus in de war kunnen schoppen, maar ook op die momenten of vlak erna, kun je weer even de tijd nemen om je opnieuw af te stemmen op de rest van je dag.
Wat ik dus deed om mijn leefstijl te veranderen was mijn intentie te focussen op de betreffende dag zelf. En dat deed ik elke dag opnieuw omdat elke dag zo weer zijn eigenheid heeft. Met deze focus stemde ik mij meteen krachtiger af op de intentie om mijn eet- en gewichts-probleem aan te pakken. Want vanuit die vastberaden wens deed ik dat per
Food for Thought
Niet onbelangrijk hierbij was dat de structuur die de focus bood, of ook wel bedding, me aanzienlijk meer rust en ruimte gaf. En ik verbond mij met een wezenlijke kern van mijzelf, waardoor ik het gevoel had stabieler te staan. In plaats van dat de dag met zijn veelheid aan activiteiten mij zo’n beetje overkwam, kreeg ik de gewaarwording dat ik in het centrum er van stond .
In het begin vraagt dit, net als het leren autorijden, steeds weer bewuste aandacht. Maar door hierin niet op te geven, geduld te hebben en zelf álle tijd te mogen hebben met jezelf en te beseffen dat je iets nieuws aan het leren bent, zul je onherroepelijk je doel bereiken.
45
16. Weet jij jouw energiebalans?
Tijdens mijn ‘afvaltraject’ was ik niet op de hoogte van eenvoudige formules waarmee je kon uitreken hoeveel calorieën je lichaam nodig heeft. Omdat de kilo’s er probleemloos afvlogen, was er voor mij ook geen noodzaak toe. Maar tijdens mijn studie tot gewichtsconsulent kwam het voor in de leerstof en ik vond het toch wel hele interessante informatie waarmee je misschien je voordeel kunt doen. Net zoals het in het kader van zelfvoorlichting en bewustwording interessant kan zijn om te weten wat de energetische waarde van voedingsmiddelen is, is het ook handig om te weten wat het verbruik is van je lichaam. Als er namelijk net zoveel energie binnenkomt als er verbruikt wordt, is er sprake van een energiebalans. Een positief energiebalans is als er meer energie binnenkomt dan dat er wordt verbruikt; oftewel je komt aan. Een negatief energiebalans is als er minder binnenkomt dan wordt verbruikt; oftewel je valt af. De stofwisseling Je stofwisseling en mate van beweging is belangrijk voor je energiebalans. Laat mij je daarvoor kort iets meer uitleggen over de stofwisseling. Dit is namelijk het proces waarop Food for Thought
voedingsstoffen de cel ingaan tot en met het moment waarop zij de cel weer verlaten. Ook wel basaal metabolisme (BM) genoemd. Stofwisseling is dus niet hetzelfde als spijsvertering, wat het proces is waarbij voedsel wordt bewerkt en in kleinere deeltjes afgebroken om door het bloed naar onze cellen te worden vervoerd. De stofwisseling is eigenlijk een verbrandingsproces van voedseldeeltjes waarbij energie vrijkomt. Deze energie hebben we nodig om het lichaam te kunnen laten functioneren (inwendige arbeid) en te kunnen handelen (uitwendige arbeid). Zelfs als we slapen moet ons hart blijven kloppen en de longen blijven werken om adem te halen. Dus zelfs als wij niets doen, blijft er een minimale energiebehoefte bestaan. Grondstofwisseling en ruststofwisseling Deze minimale energiebehoefte heet ook wel grondstofwisseling. Hiermee wordt de energie bedoeld die nodig is om in rust te blijven functioneren. Er vindt dus alleen inwendige arbeid plaats en deze kan van mens tot mens verschillen onder invloed van o.a. lichaamsgrootte, lichaamssamenstelling, hoeveelheid vetvrije massa en hormonale invloeden. Op het moment dat inwendige arbeid wordt uitgebreid met voedselverwerking, 46
oftewel spijsvertering, wordt dit ruststofwisseling genoemd. Hiervoor is dan extra energie nodig. Dus al zou je helemaal niet bewegen, het lichaam blijft energie nodig hebben om in leven houdende functies te kunnen blijven vervullen. Op het moment dat het lichaam deze benodigde energie niet via voedingsmiddelen tot zich krijgt, raken lichaamsfuncties – op den duur – dus verstoord. Mijn advies is dan ook om NOOIT in je calorieverbruik onder de benodigde energie van je grondstofwisseling te gaan zitten, tenzij dit absoluut kortdurend is en met verantwoorde redenen. Het gevaar van de spaarstand Een andere valkuil hiervan is namelijk dat het lichaam bij een langer durende te lage energie-inname in de spaarstand gaat, de verbranding vertraagt. Heel slim van het lichaam want het is gericht op overleven! Echter als het lichaam door herhaaldelijk (streng) diëten in de spaarstand blijft (!), zullen juist bij het stoppen van diëten en meer gaan eten de kilo’s er bij aanvliegen. Dit is een belangrijke oorzaak waarom jojo-ers steeds zwaarder en zwaarder worden. En één van de redenen waarom ik tegen diëten ben.
Man BM = (10x je lichaamsgewicht in kg) + (6,25x lengte in cm) – (5x je leeftijd) + 5 Vrouw BM = (10x je lichaamsgewicht in kg) + (6,25x lengte in cm) – (5x je leeftijd) – 161 De uitkomst geldt dus voor een gemiddelde man of vrouw. PAL-waarde Om te berekenen hoeveel energie er nodig is voor de dagelijkse behoefte is het belangrijk je dagelijkse activiteitenpatroon te weten. Deze kan ook per persoon verschillen en wordt uitgedrukt in PAL-waarde. PAL staat voor Physical Activity Level, oftewel de mate van lichamelijke activiteit. Berekenen van PAL-waarde • 1,2: niet actief (weinig of geen beweging) • 1,375: licht actief (lichte beweging of sport, 1-3 dg per wk)
Hoe bereken je nu je grondstofwisseling (BM)? Ik ben inmiddels verschillende formules tegengekomen, maar ik maak bij de begeleiding van cliënten zelf gebruik van de formule van Mifflin-St Jeor:
Food for Thought
• 1,550: gemiddeld actief (gemiddelde beweging of sport, 3-5 dg per wk) • 1,725: erg actief (veel beweging of sport, 6- 7 dg per wk)
47
• 1,9: extreem actief (zware beweging of sport en lichamelijke activiteit) Op de site van het Voedingscentrum staat het volgende. Voor volwassenen met een weinig actieve leefstijl (zittend werk met weinig beweging in de vrije tijd) geldt tot 50 jaar een PAL van 1,5 bij een leeftijd van 50-70 jaar 1,4 en vanaf 70 jaar 1,3. Bij volwassenen die lichamelijk wat actiever zijn, wordt een PAL-waarde van 1,7 genomen voor volwassenen tot 50 jaar, 1,6 voor volwassenen van 50-70 jaar en 1,5 voor volwassenen ouder dan 70 jaar. Dagelijkse energiebehoefte en afvallen Je dagelijkse energiebehoefte reken je uit door de calorieën van je grondstofwisseling te vermenigvuldigen met jouw PALwaarde. De uitkomst hiervan is dus wat je dagelijkse gemiddeld benodigde energiebehoefte is om jouw energiebalans te handhaven. Als je nu een pond per week wilt afvallen, bereik je dit door per dag 500 kcal minder in te nemen of te compenseren door meer te verbruiken met extra bewegen. Je blijft hiermee boven de minimaal benodigde calorieën voor het gezond functioneren van je lichaam.
Food for Thought
48
17. Tien tips om jouw verbranding te boosten
In de vorige column heb ik al uitgelegd wat basaal metabolisme is (oftewel grondstofwisseling). Dit artikel sluit daar op aan, want ik wil je graag meer vertellen over een verlaagde verbranding en wat je kunt doen om deze te stimuleren. Hoe weet je nu of jij last hebt van een verlaagde verbranding? Voor een volwassene geldt als vuistregel dat als je minder dan 1500 kcal per dag aan voeding gebruikt en toch aankomt, hiervan sprake kan zijn. Mits andere oorzaken natuurlijk zijn uitgesloten. Een verlaagde verbranding kan deels genetisch zijn bepaald. Genetisch verschilt ons lichaam niet zoveel met die van onze voorouders uit het stenen tijdperk. In tegenstelling tot die tijd leven wij echter nu in een Westerse wereld waar sprake is van een voedselovervloed. Als je lichaam genetisch gezien al in de spaarstand staat, maar je geniet volop van al het lekkers wat er aangeboden wordt, kom je dus heel gemakkelijk in gewicht aan. Je kunt voorkomen dat je lichaam in de spaarstand komt door minimaal 80% van je dagelijks benodigde energie te blijven innemen. Wat dit voor jou is kun je uitrekenen met de formule in het vorige hoofdartikel.
Food for Thought
Een andere oorzaak is een lage verbranding die geactiveerd wordt door regelmatig te hebben gediëet waarbij weinig gegeten mocht worden. Je lichaam is hierdoor dus in de spaarstand gaan staan. Logisch, want het lichaam is zo slim om te anticiperen op het verminderde aanbod van voedsel en gaat efficiënter met de beschikbare energie om. De genen in je lijf grijpen onmiddellijk in en geven binnen een week de opdracht om het basaal metabolisme te verlagen. Dit heeft grote gevolgen voor je energiebalans, want je verbrandt nu 24 uur per dag minder energie. Het maakt dan niet zoveel uit of je meer beweegt en daardoor denkt dat je verbranding toeneemt. Wist je dat alleen al bij een verbranding in rust circa 70% van alle calorieën verbruikt worden die je dagelijks nodig hebt! Dit betekent dat ongeveer 30% slechts door beweging wordt verbrand. Een kleine verhoging van je basaal metabolisme heeft dus een geweldig effect, want deze verhoging is meteen 24 uur per dag actief, 7 dagen in de week. Ook als je rustig op een stoel zit of een aantal uren slapend in bed ligt.
49
Hier een aantal tips hoe jij je verbranding in rust kunt verhogen: 1. Als je wilt gaan sporten, richt je dan niet op het verbranden van calorieën, maar op het verhogen van je basaal metabolisme. Een uurtje sporten op het verhogen van je basaal metabolisme heeft een effect van 24 uur, terwijl een uurtje sporten op calorieverbranding slechts dat uurtje effect heeft. Hoe verhoog jij je basaal metabolisme? Door te trainen op spierontwikkeling oftewel krachttraining. Door je spiermassa te verhogen, verhoog je ook de grondstofwisseling in je lichaam. 2. Het tijdstip waarop je beweegt, heeft ook gevolgen. Dát je beweegt is al mooi, maar als je sport voor het ontbijt is je insulinespiegel nog laag en wordt er geen opdracht gegeven koolhydraten in vet op te slaan. Daarnaast blijkt dat lichaamsbeweging voor het ontbijt ervoor zorgt dat overdag je verbranding op een hoger niveau staat en je dus daardoor meer energie verbruikt. Activiteiten die je zou kunnen doen zijn wandelen, fietsen of zwemmen. Doe dit zeker vier keer week minimaal een half uur per keer. 3. Zorg dat jij je buikvet verminderd. Buikvet wordt de laatste jaren steeds meer gezien als een orgaan dat in staat is om verschillende signalen via hormonen aan het lichaam af te geven. Een aantal van deze hormonen heeft dusdanige consequenties voor je insulinepeil, waardoor je in een vicieuze cirkel terechtkomt wat betreft overgewicht. Je blijft niet alleen je buikvet vasthouden, maar blijft ook meer vet opslaan.
Food for Thought
4. Drink meer groene thee omdat dit de warmteproductie in het lichaam (thermogenese) verhoogt waardoor je ongemerkt meer energie verbruikt. Het advies is minimaal vier kopjes thee per dag. En naast dit voordeel heeft groene thee nog meer gezondheidsvoordelen voor het lichaam. 5. Eet voeding met een hoge thermische waarde. Oftewel je lichaam moet goed aan de slag om het te verteren en op te nemen. Iets wat snel verteerd wordt en makkelijk is voor het lichaam om op te nemen, bijvoorbeeld een reep chocola, heeft een lage thermische waarde. Producten met een hoge thermische waarde zijn bijvoorbeeld volkoren producten, eiwitten en verse groenten. Er zijn zelfs producten met een negatief caloriesaldo. Dit betekent dat je lichaam harder moet werken om het te verbranden, dus het meer energie kost, dan dat het je lichaam aan energie oplevert; bekende voorbeelden zijn sla en broccoli. Dit geldt overigens niet voor fruit. Fruit heeft een lage thermische waarde doordat het veel suikers bevat. 6. Versnel je stofwisseling door te kiezen voor meer kleinere maaltijden, bijvoorbeeld 5 á 6, met veel groenten op een dag en sla geen maaltijden over. Hou de stofwisseling in beweging. 7. Velen richten zich bij het afvallen op het drastisch verminderen van vetten. Maar je blijft juist vetten nodig hebben, zodat belangrijke processen in het lichaam uitgevoerd kunnen worden. Zo kunnen de vitamines A, D, E en K ook alleen maar worden opgenomen door vetten te
50
gebruiken. Bij een vermindering van vetten gaat je vetstofwisseling omlaag, waardoor je juist trekt krijgt in suikers (koolhydraten). Suiker wordt dan namelijk opgeslagen in het lichaam als vet. Door voldoende goede vetten te eten, blijft je stofwisseling in een goed tempo actief. Wat zijn nu de goede vetten? Dit zijn onverzadigde vetten als olijfolie, tarwekiemolie en zonnebloemolie. Hiervoor geldt nadrukkelijk dat het om koudgeperste (extra vierge) oliën moet gaan. Zonnebloemolie uit de supermarkt is veelal niet koudgeperst dus ongezond!
10. Blijf voldoende calorieën eten en voorkom dat je lichaam (opnieuw) in de spaarstand gaat.
Literatuurvermelding: Cora de Fluiter, SLIM op uw juiste gewicht, 2009
8. Een effectief middel om je stofwisseling te verhogen is kokosvet. Kokosvet bestaat voor 50% uit laurinezuur dat goed is voor je spijsvertering. Het brengt daarnaast je vetstofwisseling omhoog en het voorkomt schommelingen in je bloedsuikerspiegel. Smeer het bijvoorbeeld onder je boterham onder zoet (suikerarm) beleg. 9. Drink voldoende water. Voor een goede stofwisseling heeft het lichaam namelijk water nodig. Daarnaast worden opgeslagen vetten in het lichaam bij voldoende water makkelijker omgezet naar energie. Te weinig water verstoort juist allerlei lichaamsprocessen en vertraagt de stofwisseling. Je komt dus aan! Daarnaast helpt het als je het water goed koud drinkt. Het lichaam moet dit vervolgens op lichaamstemperatuur brengen wat extra energie kost en dus de stofwisseling verhoogt. Een indicatie is een glas water per uur of minimaal 1,5 liter per dag.
Food for Thought
51
18. Het ik-ben-het-zat moment
Zo noem ik het moment toen er in juli 2008 bij mij een knop omging. Ik weet het nog goed. Ik zat in de tuin, een mooie zomerse dag en voelde me behoorlijk hyperig. Er ontstond weer de bekende neiging om te gaan eten. Iets wat ik door intensere onrust al dagen meer dan gebruikelijk aan het doen was. En ineens was ik mijn neurotische eetgedrag meer dan zat. Ik had er schoon genoeg van dat de neiging mij steeds de baas was en ik niet de neiging. Ik voelde me als een marionet waar aan de touwtjes werd getrokken en die iedere keer willoos naar de keuken werd gedirigeerd om gehoor te geven aan die eetgedachten. En waarom eigenlijk? Omdat het eten ontspanning bracht in de onrust? Omdat het mij afleidde? Terwijl ik er eens even heel kritisch en eerlijk bij stil stond, kwam ik tot de conclusie dat het me totaal geen beter gevoel gaf. Integendeel zelfs. Ik werd er eigenlijk alleen nog maar onrustiger van. Dus ik was dat hele gedoe helemaal zat. Ik had er letterlijk én figuurlijk mijn buik meer dan vol van. Het was klaar over, uit, met dat gekke onbeheersbare eetgedrag. En vanaf die dag is het dan ook anders gegaan. Niet dat ik dat toen écht kon weten, dat zie je alleen maar als je er enige tijd later op terugkijkt. Ook had ik geen compleet plan van aanpak paraat om hiermee aan de slag te gaan. Ik had Food for Thought
zelfs niet eens een duidelijk idee van hoe ik het doen moest. Wel of niet met hulp, wel of niet met een dieet, hoe moest het in de moeilijke momenten, etc.? Allerlei vragen waar ik op dat moment nog geen antwoord op had. Maar wat wel duidelijk was, was een krachtige nee tegen dat neurotische ongestructureerde eten. Hóe ik het ging doen, wist ik nog niet exact, maar dát ik het wilde, daar was geen twijfel meer over. In dat moment werd een nieuwe missie geboren: gewoon normaal eten voor de rest van mijn leven. En alhoewel afvallen niet mijn primaire doel was, wist ik natuurlijk logischerwijze dat dit daar een gevolg van zou zijn. Ik was daarbij vastberaden om niet te falen. Juíst omdat zoveel mensen falen bij het afvallen of op gewicht blijven, was ik vastbesloten niet in bepaalde valkuilen te stappen. Ik voelde me door dit gegeven juist uitgedaagd om te slagen. Eigenlijk maakt het volgens mij dan zelfs niet eens zoveel uit wát je doet, maar het feit dát je het doet en hier achterstaat, draagt het succes in zich. Het is geen kwestie meer van proberen, maar er voor vastberaden voor gaan. Zo af en toe spreek ik mannen en vrouwen die succesvol iets hebben overwonnen. Bijvoorbeeld een alcohol- of 52
rookverslaving, maar ook anorexie of boulemia. En allemaal vertellen ze mij over eenzelfde specifiek moment waarop er bij hun een knop omging. Een helder moment waarop ze beseffen: ‘Waarom doe ik dit nou nog? Ik wil dit niet langer. Ik ben de enige die hiermee kan stoppen en dit kan veranderen’. Er is een heel krachtig ik-besef in dat moment, een objectief en daardoor genadeloos eerlijk kijken naar jezelf. En tegelijkertijd is het liefdevol en vol compassie, maar niet op een misplaatste vergoelijkende manier… want dat is nu net wat al die tijd daarvoor al is gedaan. Is er iets dat jij heel graag veranderd wilt hebben? Wil jij ook zo’n ik-ben-het-zat moment en zo’n keerpunt? Blijf gewoon ‘lekker’ datgene doen wat je aan het doen bent. Blijf daarin vol verbazing naar jezelf kijken en ik wens je toe dat je het uiteindelijk helemaal zat wordt, waardoor je eindelijk in staat bent ‘stop’ te zeggen tegen jezelf. En als de tijd daarvoor rijp is, dan kan dat overigens nu meteen, na het lezen van deze tekst.
Food for Thought
53
19. Verleid door je denken
Wat ik ontzettend vaak hoor is: ‘Ik weet het eigenlijk best heel goed, maar toch…’. Veel mensen die ik spreek weten heel goed wat ze zelf wel of niet doen waardoor ze niet afvallen of zelfs aankomen. Het gaat bijvoorbeeld overdag goed, maar ’s avonds uit het werk of bij de televisie gaat het mis. Al het goede wat overdag is neergezet om het doel te bereiken, wordt ’s avonds teniet gedaan. Dan begint het gesnaai, gesnoep en gelekkerbek en wel of niet de strijd om zich tegen de verleidingsimpulsen te verzetten. Wat is hier nu aan de hand? Ik ben daar weer eens rustig voor mijzelf op gaan voelen hoe dat nu bij mij zat toen ik startte met het aanpakken van mijn eetverslaving. Maar ook hoe ik tegenwoordig vaker met verleidingsmomenten wordt geconfronteerd en geneigd ben toe te geven. Het is dus voor mij ook even goed om deze blog te schrijven. En het wordt mij snel duidelijk hoe simpel het ondanks die lastige momenten eigenlijk is. Want wat gebeurt er nu eigenlijk? Het is allereerst belangrijk dat er een besluit dient te komen dat je het zo niet langer wilt. Dat je er genoeg van hebt. Deze beweging is een absolute noodzaak om te komen tot Food for Thought
verandering. Die kan niemand je opleggen en heeft alleen kracht als het van binnenuit komt. Een nee-gevoel tegen het niet langer gewenste en tegelijkertijd een verlangende ja naar wat je wel wilt. Stel dat deze innerlijke motivatie er is en je gaat van start met het veranderen van je leef- en eetgedrag. Wat dan? Je begint natuurlijk vol goede bedoelingen aan je voornemen, maar de verleidingsmomenten liggen op de loer. Overdag gaat het goed, maar ’s avonds na het werk of bij de televisie komt de klad er in. Of thuis lukt het je prima, maar zodra je ergens op visite of een feestje bent, gaat het mis. Je hebt misschien je goede dagen, maar zodra er iets is wat stress geeft of emoties oproept, ga je voor de bijl. Of je loopt langs een eetkraam, ruikt de lekkere geuren en bent verkocht. Zomaar enkele veelvoorkomende voorbeelden. Op het moment dat de verleiding toeslaat en je zwak dreigt te worden… sta dan eerst eens even stil en richt je aandacht naar binnen in plaats van naar buiten op hetgeen je wilt eten of drinken. Want heb je wel eens heel bewust gekeken naar al die gedachten in dat moment van de eetverleiding? En welke gewaarwordingen er zich in je lichaam afspelen? 54
Nog vele malen beter, écht !, pak pen en papier en geef die stem in jou die tegen je voornemens in wil gaan op papier de ruimte. Wat zegt die stem allemaal? Zie gewoon eens welke gedachten er ontstaan als je nee zou zeggen tegen die verleiding en welke gedachten als je ja zou zeggen. Schrijf ze allemaal ongegeneerd op. Voel eens wat al die gedachten in je oproepen aan gevoelens, aan sensaties. En als je het moeilijk vindt het op te schrijven, schrijf ook dat op. Op papier zie je dan zwart op wit het verhaal wat je gedachten jou vertellen. Zie ook de enorme magneetwerking er van. Maakt het je helemaal bewust. Ondanks dat het begin moeilijk was, vond ik het op den duur bij het aangaan van mijn neurotisch eetgedrag erg humoristisch wat ik opschreef en allemaal waarnam in mijzelf. Ik moest lachen om en had zelfs bewondering voor die enorme creativiteit van mijn denken, die met allerlei overtuigende argumenten aankwam waarom ik dat lekkers vooral wel moest nemen. En dat tégen alle argumentaties in van het voornemen dat ik had. En gaandeweg begonnen die gedachten aan magnetische kracht te verliezen.
vanuit schaamte, schuld, zogenaamd quasi onverschillig, boos zijn op jezelf, verdrietig etc. Neem de proef eens op de som. Geef gewoon eens om te beginnen één keer niet toe aan iets wat een ontzettend lastige verleiding voor je is en wat je graag anders zou willen zien. Doe eens één keer niet wat je volgens die denkriedel moet, maar doe iets wat jij heel graag zou willen en wat voor jou als waar voelt. Observeer, neem waar wat er dan gebeurt. En weet dan dat als je het hier in uit kunt houden, zonder er aan toe te geven, en waarneemt hoe die denkenergie op den duur vanzelf wegzakt, je dit in elk moment kunt doen.
Wat ik je dus nu vertel, maar ontdek het vooral voor jezelf, is dat niet dat lekkere product je verleidt via je zintuigen, maar dat het je denken is. Eetverslaafd zijn zoals ik was, of welke andere neurotische eetstoornis dan ook, is in de eerste plaats een denkverslaving. Een vastzitten in gedachten die jou verleiden van daaruit te handelen. Die je beheersen, tegen je praten en je vertellen wat je moet doen. En als je vervolgens tegen het beter weten in hebt toegegeven, begint in de meeste gevallen daarna het verhaal
Food for Thought
55
20. Dé sleutel tot succes: gewoon doen!
Ik kan uren vertellen over wat ik allemaal gedaan heb om mijzelf te ondersteunen in het succesvol veranderen van mijn eetgedrag en leefstijl. Maar steeds weer komt het uiteindelijk op één ontzettend eenvoudig ding neer: het is een kwestie van gewoon doen! Geen ‘ja, maren’ of ‘proberen’. Nee… gewoon doen! Ik ben niet bijzonder, speciaal of uitzonderlijk. Ik ben geen afslankgoeroe, expert of heb welke status dan ook. Ik heb ook geen pact gesloten met de duivel (een ietwat bijzondere doch serieuze vraag van een bekende). Ik heb gewoon heel simpel iets wat ik heel graag wilde en waar ik wat aan kon doen… gedaan! Hoe? Door te stoppen met het niet langer gewenste en het te vervangen door het gewenste. Niet altijd makkelijk, maar toch wel zo eenvoudig. Ik heb niet alle antwoorden ook al geef ik antwoord op alle vragen die mij hierover worden gesteld. Dat kan ik eindeloos doen en ik doe het ook erg graag(waar ik minder goed in ben, is eindeloos geduldig luisteren naar de ‘ja, maren’ ). Er worden mij tips en adviezen gevraagd en die heb ik ook best te geven. Negen van de tien keer vertel ik iets wat de ander eigenlijk al wel weet, maar het nog even nodig heeft dat ik het nog eens zeg. Food for Thought
Dat is klaarblijkelijk wel een groot voordeel dat ik heb. Ik ben geloofwaardig en inspirerend, omdat ik het heb… gedaan! En ook nog eens zonder enige externe hulp en geheel op eigen kracht. Tjonge jonge… dat is knap! Ja… in jouw ogen… zolang jij het zelf niet gewoon óók hebt gedaan! Dus geloof me als ik zeg: ga het doen! Wees je eigen inspiratiebron. Laat je inspireren waar nodig, maar doe het niet op mijn manier of wiens manier dan ook, behalve op de jouwe. Voor wat het waard is, zo heb ik het eigen-wijs gedaan. Gooi het proberen, de excusen en de eventuele teleurstellingen van niet gelukte eerdere pogingen meteen in de prullenbak van ongewenste en niet dienende overtuigingen. Een film die je niet leuk vindt, ga je toch ook niet eindeloos in de herhaling zitten kijken! Verander je eetgedrag, je leefstijl, gooi overboord wat je niet langer dient, geef je zelf wat je écht nodig hebt in plaats van het weg te eten (of niet te eten), enzovoort. Het enige wat negen van de tien mensen belemmert zijn slechts conditioneringen. En dat is gelijk goed nieuws: want daar kun je wat aan…doen! En als er onderliggende psychische redenen zijn die je nu compenseert met eten en
56
die je niet in je eentje kunt oplossen, zoek dan zeker de juiste adequate hulp. Ga ook dit gewoon… doen! Vorige week kwam ik het volgende verhaaltje tegen over Mullah Nasrudin. Dit is een archetypische wijze uit het Midden Oosten die in vele verhaaltjes die er zo over de wereld bestaan op ludieke wijze zijn wijsheid verkondigt. Ik wil je dit verhaaltje niet onthouden. Een man komt bij Nasrudin voor wat individueel advies. Hij vraagt om hem te helpen bij het afkicken van zijn koffieverslaving, omdat hij maar niet kan ophouden dit de hele dag te drinken. Na een moment van afweging vertelt Nasrudin de man dat hij vermoedt deze te kunnen bijstaan. Hij vraagt hem om na twee maanden terug te komen. De man stemt in met deze afspraak en keert na twee maanden terug. Nasrudin kijkt hem recht in de ogen aan en zegt: ‘Stop met koffiedrinken, je hebt het niet meer nodig”. De man kijkt hem verbaasd aan en vraagt met ongeloof: “Is dat alles?”. “Ja”, antwoordt Nasrudin, “je zal zien dat jouw koffieverslaving geheel verdwenen is”. “Nou, dat had je mij toch ook kunnen zeggen toen wij elkaar voor het eerst ontmoetten, waarom heb je mij twee maanden laten wachten om dan terug te keren?”. Nasrudin lacht en antwoordt: “Omdat ik eerst zelf mijn koffieverslaving moest afleren”. Hoe simpel kan het zijn? Zo simpel dus! Dus… ga jij het vanaf vandaag ook gewoon doen?
Food for Thought
57
21. Zin en onzin over BMI
De meeste mensen die worstelen met hun gewicht en hier met meer dan normale aandacht mee bezig zijn, kennen het begrip BMI, oftewel Body Mass Index. De Body Mass Index is een methode die een snelle beoordeling van het lichaamsgewicht mogelijk maakt. Bij deze methode wordt het lichaamsgewicht (in kilogrammen) gedeeld door de lengte (in meters) in het kwadraat. Afhankelijk van de uikomst wordt bepaald van welk soort gewicht er sprake is. Voorbeeld: ik ben 1,74 en woog voordat ik mijn eetgedrag veranderde 109,5 kilo. Mijn BMI was destijds 109,5 / (1,74 x 1,74) = 36. Toch kan BMI niet gebruikt worden als betrouwbare maat voor overgewicht bij een individu, aangezien individuele verschillen in lichaamsbouw niet in de berekening worden meegewogen (verhouding van spier-, boten vetweefsel). Er is dan ook de nodige discussie over het handhaven van de BMI-methode. Desondanks wordt in de geneeskunde de BMI wel veel gebruikt.
(metingen van mensen) en de statistiek. Zo deed hij als eerste systematische metingen bij grote reeksen militaire dienstplichtigen en deed daar allerlei berekeningen mee. Hij observeerde dat het gemiddelde gewicht van dienstplichtigen evenredig toenam met het kwadraat van hun lengte. In 1972 werd door de Amerikaanse fysioloog Ancel Keys vastgesteld dat de rekenmethode van Quételet, de Quételetindex, tevens een goede maat was voor de hoeveelheid vet in het lichaam. Hij noemde de Quételet-index de Body Mass Index. Dit laatste is inmiddels de gangbare term, maar je komt het dus ook nog wel tegen als Quételet-index. Overigens gaf Keys al aan dat BMI expliciet bedoeld was voor populatie studies en niet voor individuele diagnose. Desondanks is het een tegenwoordig gangbaar gebruikte methode, daar het in 1992 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) internationaal werd overgenomen.
Ontstaan BMI-methode De grondlegger van BMI was de Belgische astronoom, wiskundige, statisticus en socioloog Quételet (1796 – 1874). Hij was een pionier op het gebied van antropometrie Food for Thought
58
BMI categorieën < 16; ernstig ondergewicht 16 – 18,5: ondergewicht 18,5 – 25: normaal (gezond) gewicht 25 –27: licht overgewicht 27 – 30: matig overgewicht 30 – 40: ernstig overgewicht, oftewel (medische) obesitas • 40 – 50: ziekelijk overgewicht, oftewel morbide obesitas • > 50: superobesitas
• • • • • •
De grenswaarden 25, 30 en 40 Hoe zijn nu de belangrijkste grenswaarden van 25, 30 en 40 vastgesteld? Dit gebeurde in 1981 door de Engelse arts en hoogleraar John Garrow. Hij deed dit nadat hij de gegevens van levensverzekeringen had bestudeerd. Hij berekende de Quételet-index van verzekerden en relateerde die aan hun sterfterisico. Hij zag dat het laagste risico op overlijden werd gevonden bij een Quételet-index tussen de 20 en 25. Bij hogere boven de 30 en lagere waarden van de Quételetindex nam het sterfterisico snel toe. In 2010 is er een onderzoek gepubliceerd dat kan worden beschouwd als het definitieve onderzoek op dit terrein. Gedurende enkele decennia werden anderhalf miljoen Amerikanen gevolgd en net als Garrow dertig jaar eerder constateerde, zagen de onderzoekers dat het laagste risico op sterfte bij mensen met een BMI tussen de 20 en 25 lag. Bij onder- en overgewicht nam het sterfterisico gestaag toe: bij Food for Thought
overgewicht (BMI tussen 25 en 30) was het risico 15% verhoogd, bij een BMI tussen 30 en 35 45%, bij een BMI tussen 35 en 40 90% en met een BMI hoger dan 40 is het sterfterisico met 250 tot 300% verhoogd. Enkele beperkingen van de BMI-methode De BMI is alleen geschikt vanaf 18 jaar tot 70. Voor meting van overgewicht bij kinderen, adolescenten en ouderen is de Body Mass Index niet geschikt. Het alleen uitrekenen van BMI zegt echter nog niets over de verdeling van het vet over het lichaam. De buikomvang, wat een indicatie is voor aanwezig vet rondom de organen in de buik, is een betere voorspeller van ziekte en sterfte dan de BMI. Daarnaast kunnen zwaar gespierde mensen (bodybuilders) in verhouding tot hun lengte een hoog gewicht hebben, maar worden over het algemeen niet als obees beschouwd. Het lichaamsgewicht alleen is dus geen goede indicator voor onder- of overgewicht. Er moet worden gecompenseerd voor lichaamsbouw. De BMI corrigeert alleen voor lichaamslengte, maar dat is dan ook verreweg de belangrijkste factor. Zelf uit te voeren alternatieven 1. Een snelle en goede alternatieve rekenmethode om je normale gewicht uit te rekenen als je geen rekenmachine bij de hand hebt, is je lichaamslengte minus 1 meter.
59
2. Daarnaast kan de buikomvang worden gemeten. Dit dient zorgvuldig te gebeuren, omdat dit anders snel grote afwijkingen in de uitslag kan geven. Meet direct op het lichaam op het smalste deel tussen heup en onderste rib. Enne… hou de adem verder niet in en trek ook de meetlint niet strak aan! Afvallen wordt ten zeerste aanbevolen als de omvang meer dan 102 cm is bij mannen en meer dan 94 bij vrouwen.
bovenbenen en –armen kun je dan zien dat je wel cm’s verliest door vetverbranding. En dat is wat het meest belangrijke is bij het kwijtraken van overgewicht.
Bron: Jaap Seidell, Tegenwicht, feiten en fabels over overgewicht
3. De Middel-Heupratio: buikomvang gedeeld door heupomvang. Verhoogd risico bij vrouwen met een Middel-Heupratio hoger dan 0,8 en bij een mannen met een Middel-Heupratio hoger dan 0,95. 4. Meet de omtrek van je buik, heup, bovenbenen en bovenarmen. Meten is weten Als jij je eetgedrag wilt veranderen en je wilt zien of je resultaat bereikt, zijn metingen zeer behulpzaam. Alleen dan kan je zien of wat je doet ook werkt. Dit kan je extra stimuleren en motiveren. Als het niet of niet voldoende werkt, kun je ook nog eens bijsturen in je eetgedrag. Natuurlijk is het niet de bedoeling hier obsessief mee om te gaan. Ik heb het hier over bewuste zelfsturing. Als je niet alleen je voedingspatroon aanpast, maar ook meer gaat bewegen, kan ik het je zeker aanraden. Het kan namelijk zijn dat je wel afvalt qua vet, maar ook weer aankomt door opbouw van spiermassa. Dan lijkt het alsof je niet veel bent afgevallen, terwijl je fysieke gezondheid wel degelijk vooruitgaat. Door de omvang te meten van je buik, heup,
Food for Thought
60
22. Wees jezelf… daar word je een ander mens van!
Op twitter kwam er in het vroege voorjaar van 2011 eens een berichtje voorbij: ‘Je Zelf kunnen zijn. Daar word je een ander mens van.’ Ik vond dat meteen zo mooi, dat ik de betreffende tweep (twittertaal voor iemand die twittert) vroeg of ik deze mocht gebruiken als titel voor een blog. Hij – John Knappers (@johnknappers) – reageerde positief en ik heb hem beloofd dat ik zijn naam zou noemen. Wij delen beiden de liefde voor de Advaita Vedanta dat uitgaat van het nondualisme, oftewel niettweeheid. Het Ene dat zich voordoet als twee. Ik ontdekte de Advaita Vedanta nadat er een wezenlijk inzicht was ontstaan over mij Zelf en merkte dat de Advaita dit inzicht treffend verwoordde. Jezelf kunnen zijn of ook wel je Zelf kunnen zijn. Van alles waar naar verlangd wordt, is dit volgens mij de moeder van alle verlangens. Er zijn zoveel invalshoeken om hier iets over te vertellen en dit kan zowel in één zin worden uitgelegd als met een dik boek. De een heeft genoeg aan die ene zin, de ander ziet het niet, ook al heeft hij of zij het hele boek (ettelijke malen) gelezen. Zo heb ik jarenlang talloze boeken gelezen en ondanks dat ik meende het ergens te begrijpen, zag ik steeds weer waar het werkelijk om ging over het hoofd en bleef ik Food for Thought
maar zoeken naar dat ene ontbrekende. Totdat het kwartje viel en nu die ene zin volstaat die op vele manieren gezegd kan worden: Jij bent! Of zelfs in één woord… ZIJN. En zonder woorden zegt de stilte het nog het beste. Jezelf… dit woordje bevat net als het woordje ‘ik’ de diepste waarheid als de grootste illusie. Op het moment dat je doorziet dat alles Een is, is het absoluut onmogelijk niet jezelf te zijn. In elk moment BEN JE altijd jezelf. Zelfs in het niet jezelf zijn, ben jij jezelf. Het Ene dat zichzelf presenteert als de twee-heid. Het Zelf dat zich voordoet als je niet jezelf voelen te zijn. Een uiterst merkwaardige paradox, maar van grote schoonheid en bevrijding als je deze doorziet. Dat doorzien is geen intellectueel trucje maar een onomstotelijk helder weten dat voorafgaat aan elke (mentale) theorieen conceptvorming. Terwijl jij dit aan het lezen bent, is het dit Zelf dat weet dat jij dit aan het lezen bent. In mijn praktijk en trainingen, maar ook in het dagelijks leven, hoor ik regelmatig mensen letterlijk of tussen de zinnen door zeggen dat ze zo graag zichzelf zouden willen zijn. En niet onbelangrijk: hierin geaccepteerd en geliefd willen worden. Want het is juist één van de (verbeelde) 61
angsten deze te verliezen, waardoor menigeen niet zichzelf durft te zijn. Je past je aan situaties en mensen aan, terwijl je eigenlijk diep van binnen heel iets anders voelt, denkt en zou willen doen. Of soms weet je het (nog) niet precies, maar is er een vaag gevoel van onbehagen dat er iets niet klopt. Vanwege je geloof in mogelijke consequenties en verinnerlijkte dogma’s over wat wel en niet hoort, zet jij jezelf in deze momenten aan de kant en speel je jouw verhaal van niet jezelf kunnen zijn. En de ander(en) intussen hoogst waarschijnlijk maar denken dat jij jezelf bent! Ik schrijf opzettelijk ‘geloof’, want jij gelooft niet jezelf te kunnen zijn omdat je jouw gedachten gelooft, die verhalen produceren over wat er wel of niet zou kunnen gebeuren als jij jezelf zou zijn. Wat er wel of niet zou kunnen gebeuren als jij in die specifieke situatie bij die betreffende persoon of personen wél eerlijk zou uitspreken wat je werkelijk voelt en denkt, en zou doen wat je echt zou willen doen. De woorden werkelijk en echt zijn niet voor niets cursief gedrukt, omdat je hierdoor juist jouw (on)werkelijkheid en (on)echtheid - oftewel niet jezelf zijn - creëert. Niet de ander of de situatie maakt dat jij jezelf niet kunt zijn… dat doe jij bewust of onbewust helemaal zelf. En intussen ga je uit frustratie, stress, onmacht, behoefte aan je toch goed voelen of wat voor emotie dan ook wat uit deze disharmonie ontstaat, je onrust dempen met (niet) eten, overgeven, drinken enzovoort. Weer een beetje het gevoel krijgen van grip op je leven en jezelf. Waarna in veel gevallen menigeen zichzelf vervolgens hierna op de kop
Food for Thought
geeft dat ze weer hebben toegegeven aan die gedragingen. En intussen maar blijven zoeken naar jezelf en verlangen jezelf te zijn. Of willen dat de situatie of de ander verandert, zodat jij jezelf kunt zijn. Zie je wat een vreemd spel dit is wat jij keer op keer creëert? Kun jij je voorstellen hoeveel energie het kost om steeds weer te geloven dat je vanuit deze verhalen zou moeten leven? Pfff… ik voel zelf fysiek hierbij de moeheid en benauwdheid van dit mentale keurslijf. Kun jij je voorstellen hoeveel energie er vrijkomt op het moment dat jij je verhalen loslaat over wat er wel of niet zou kunnen gebeuren en trouw aan jezelf het leven door jou heen laat leven? Terwijl menigeen in verhalen leeft over wat er wel of niet zou moeten gebeuren, hoe het wel of niet zou moeten zijn – iets wat zich alleen maar afspeelt in je denken – is de werkelijkheid precies zoals die IS. Het is Leven dat zich door jou heen leeft. Het is dat wat jij in alle eerlijkheid ten diepste ervaart. En dit is noch goed of fout vanuit dogmatisch denken, en daardoor ten diepste GOED met hoofdletters. Zie je hoe simpel het is? Het is niet ingewikkeld… behalve voor het denken. Elk moment biedt de uitnodiging om jezelf te zijn! Stel jezelf steeds in situaties en interactie met (bepaalde) personen vragen als: 1. Ben ik nu écht helemaal mijzelf?
62
2. Waarom kan ik in dit moment wel of niet écht helemaal mijzelf zijn? 3. Als ik niet mijzelf ben: is dat OK voor mij en zo ja waarom? 4. Als het niet OK is: wat heb ik nu nodig en wat kan ik nu doen om mijzelf te zijn? Ik kan je verzekeren, als jij jezelf gaat leven, word je daar een heel ander mens van! Eentje waar jij je helemaal thuis bij voelt en waar onvoorwaardelijke liefde is te vinden, omdat JIJ dit ZELF BENT. Je Zelf zijn is het meest bevrijdende, vervullende, innerlijk rustgevende en liefdevolle wat er is.
Food for Thought
63
23. Durf jij ja te zeggen tegen jouw nee?
Ik denk dat we die allemaal wel eens gehoord hebben, terwijl we iets lekkers weigerden dat ons werd aangeboden: ‘doe toch niet zo ongezellig!’. Een stuk taart op een verjaardagsfeestje, iets lekkers dat ‘je echt even moet proeven’ of ‘neem jij dat laatste stukje ook nog even, dan is het op’. Sinds ik mijn overgewicht kwijt ben, hoor ik nog wel eens op mijn nee: ‘jij kunt het nu toch best hebben’. Met andere woorden: neem toch (nog) wat. Kortom, we belanden regelmatig in situaties waarin we verleid worden toe te geven. En die verleiding kan soms zelfs heel dwingend zijn. Regelmatig krijg ik vragen hoe je hier nu het beste mee kunt omgaan als je wat wilt doen aan je overgewicht. Zoals ik er naar kijk, gaat het hier om assertiviteit en kiezen voor wat echt goed voelt voor jou. Je zegt nee tegen wat je wordt aangeboden, omdat je daarmee ja zegt tegen je intentie en uiteindelijk jezelf. Trouw blijven aan waar jij voor staat, wat jij je hebt voorgenomen, daagt je uit in je assertiviteit. Jouw grenzen aangeven, waardoor jij je volledige ruimte inneemt. En dit geldt natuurlijk niet alleen voor eetkwesties
Food for Thought
Iets doen aan je overgewicht, je leefstijl veranderen of welke verandering je dan ook wilt doorvoeren, betekent onherroepelijk nee zeggen tegen het oude, waardoor onmiddellijk ja ontstaat voor het nieuwe. Het een kan niet zonder het ander, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als je dit niet zou doen, is de volgende wijsheidsuitspraak treffend van toepassing: ‘als je blijft doen wat je deed, krijg je wat je kreeg’. Jij zelf blijft de oude situatie in stand houden, niemand anders doet dat voor je. Als je dan toch toegeeft ondanks dat je het aangebodene eigenlijk niet wilt, is het interessant om te ontdekken wat je motivatie hierbij is. Wat beweegt jou om ja te zeggen. Wat is of zijn de onderliggende overtuigingen? Welk verhaal heb jij hierbij, terwijl jij het eigenlijk niet wilt? Wil je de ander niet kwetsen en afwijzen, moet je het van jezelf dan toch eten omdat het anders zonde is als het wordt weggegooid, wil jij jezelf niet buiten de groep plaatsen door niet mee te doen? Enzovoort. Stel jezelf ook eens de vraag ‘wat zou ik doen als ik me niet druk hoefde te maken over de uitwerking van mijn nee op de ander?’ Ik weet zeker dat bij de nodige mensen al een 64
gedachte omhoog komt dat dit egoïstisch is. Bij nagenoeg iedereen zit veel lading op nee zeggen, vooral tegen degenen die ons na staan, omdat dit ons onherroepelijk confronteert met kernovertuigingen, eigen afwijzingspijn en aangepast gedrag. Soms zelfs bij zoiets simpels als het weigeren van een gebakje. Mijn valkuil bij het nee zeggen was dat ik meende dat ik dit vervolgens moest uitleggen. Ongetwijfeld herkenbaar voor velen. Dat als je iets wel of niet doet, jij je hiervoor dient te verantwoorden. Nog zo’n geconditioneerd kindstuk in ons. Maar dat móet natuurlijk helemaal niet. Als jij wilt, mág het. Mijn ervaring is inmiddels dat bij degenen die het onmiddellijk respecteren, wat niet hetzelfde is als begrijpen, uitleg verder niet nodig is. Het is goed zoals het is. Dan kun je vriendelijk voor het gebakje bedanken door te zeggen: ‘nee dank je wel, het ziet er overheerlijk uit, maar ik hoef nu even niet’. En het is meteen OK.
creëren. Reflecteer op jezelf. Kijk, onderzoek, neem waar wat maakt dat je doet wat je doet, wat je hierbij denkt en voelt. En belangrijk: doe dit zonder enig oordeel! Iets niet mogen of kunnen denken en voelen, is klinkklare nonsens en gaat in tegen de werkelijkheid waarin het wél gedacht en gevoeld wordt. Het moment is precies zoals die is in plaats van hoe deze zou moeten zijn. Zie het als kans tot inzicht in jezelf, waar je bij een mogelijke volgende keer je voordeel mee kunt doen. Gedragsverandering is geen kwestie van een trucje, maar van inzicht en diepgaand begrip. Verandering vraagt dus bewustwording en de nieuwe handeling die hieruit kan ontstaan vraagt moed omdat je het onbekende tegemoet treedt. Krishnamurti zei eens treffend: `inzicht zonder handeling brengt geen verandering’.
De andere valkuil waar ik nog wel eens instapte was me te laten verleiden tot een discussie. Dat komt dan toch nog deels voort vanuit het automatisme dat ik het zou moeten uitleggen of dat ik mijzelf in de verdediging gedrongen voel door een bepaalde reactie. Als ik dat nu doorzie, kan ik het meteen laten. Ik hou het vriendelijk, of dat probeer ik tenminste , en blijf verder beknopt. Als je dan toch toegeeft, ondanks dat jij het eigenlijk niet wilt, is het niet erg! Erg bestaat overigens sowieso niet, alleen maar als een verhaal in ons hoofd. Zoals uiteindelijk alles verhalen in ons denken zijn. Maar goed, maak dan meteen van de gelegenheid gebruik bewustwording te
Food for Thought
65
24. Bevrijd jezelf door te ontspannen in dat wat is
Een van de meest gestelde vragen aan mij is wat nu precies de spirituele oefening is en hoe je deze kunt gebruiken om af te vallen of in te zetten bij (andere) eetproblemen. Daarbij is het niet alleen goed deze hierop toe te passen, maar op elke ervaring die op je weg komt. De methode is het meest simpele wat er maar is en volgens wijsheidsleraren de krachtigste manier voor transformatie en zelfbevrijding. Ik kan dit alleen maar uit ervaring volmondig beamen. De spirituele oefening staat voor het waarnemend aanwezig zijn in dat wat is, zonder dat het anders hoeft te zijn. Een andere manier waarop ik dit waarnemend aanwezig zijn ook wel uitleg, is het ontspannen in dat wat is. Het klinkt zo eenvoudig en toch vindt menigeen het o zo moeilijk. Want waar het moeilijk is, is in het stukje ‘zonder dat het anders hoeft te zijn’. Ik hoor vaak in gesprekken met anderen het ‘zou moeten’. Ik zou toch dit of dat moeten van mijzelf. Men is constant bezig te streven naar een ideaalbeeld van zichzelf. En als dit ‘zou moeten’ dan niet lukt, wat in de meeste gevallen gebeurt, ondanks alle goede voornemens en plannen van aanpak om dat toch voor elkaar te krijgen, slaan faal-, schuld- en schaamtegevoelens toe. Die er vervolgens ook niet ‘zouden Food for Thought
moeten’ zijn. Een vicieuze cirkel waar je in blijft zitten en die niet te doorbreken is. De oplossing ligt op een heel ander ‘niveau’. Stap uit deze vicieuze cirkel! Nu, meteen, direct! Door te ontspannen in dat wat is. Hoe ziet dat er concreet uit? Het betekent dat jeje in elk moment, of in elk geval die momenten dat jij je hier van bewust bent, gewaar bent van alles wat zich in je afspeelt zonder de geringste poging het te veranderen of te sturen. Je ziet elke gedachte en elk gevoel opkomen en ook weer gaan om na een moment van gedachte- en gevoelloosheid te worden vervangen door de volgende gedachte en het volgende gevoel. Dit is een proces van zuiver waarnemen. Zuiver omdat er geen agenda is van de wil die het anders wil hebben (het ‘zou moeten’ zijn). Het is zuiver omdat er geen enkel doel is, anders dan de meest verbazingwekkende ontdekkingen over jezelf doen en te ontdekken wat vals en echt is. De paradox is dat het doel om er alleen maar ontspannen in te zijn toch ook het middel is om te komen tot verandering. Terwijl je niet anders doet dan aanwezig zijn in wat zich aandient, zet je een diepgaande radicale transformatie en 66
zelfbevrijding in werking. Zie hoe de gedachten die opkomen steeds bezig zijn met verwerpen, ontkennen, vergelijken, fantaseren, verklaren, oordelen, troost of veiligheid zoeken. En word je dan eens bewust van datgene in jou wat dit alles waarneemt. Je kunt het niet grijpen, je kunt het niet vastpakken, je kunt je er alleen maar van bewust zijn dat er iets in jou is dat dit allemaal waarneemt. Want terwijl je dit bijvoorbeeld zit te lezen, is er iets in jou dat zich er van bewust is dat dit wordt gelezen. In alle veranderingen die er continu zijn in je gevoelens en gedachten, want het ene moment is het zus en het andere moment is het zo, is dát wat dit allemaal waarneemt en zich hiervan bewust is steeds als een constante factor op de achtergrond aanwezig. Dát is het weten dat weet dat jij bent. Want zodra jij zegt ‘ik ben’, is er iets in jou dat weet dat jij bent en wat jou dit hoort zeggen. Dát is wat jij bent, het tijdloze en onveranderlijke, wat er altijd is geweest en altijd zal zijn en waarin verleden, het heden en de toekomst met al zijn veranderingen verschijnen. Dát wat jij bent, kent geen oordeel, geen wensen, enzovoort. Het neemt alleen maar waar. Het is volstrekt leeg en wordt daarom in spirituele tradities ook wel De Leegte of Het Niets genoemd waarin het leven verschijnt.
die deel uitmaakt van de oceaan, terwijl jij de oceaan zelf bent waarin al deze golven verschijnen. Sta jezelf eens toe gewoon rustig te kijken naar de eetimpulsen die in je opkomen zonder hier meteen gehoor aan te geven. Zelfs als je gespannen bent, wat hoort bij de onrust die hiermee gepaard gaat, ontspan je in het waarnemen hiervan en het feit dat het is zoals het is. Geef eens één keer niet toe en kijk alleen maar, observeer, neem waar, wees alert op alles wat in je verschijnt. En als je dan toch toegeeft aan de neiging, neem dan ook dit waar. Je hoeft er niet voor in een meditatiehouding te gaan zitten, je kunt het doen terwijl je afwast, wandelt of in de winkel loopt. Kortom overal en altijd. En breidt deze oefening dan uit, doe het elke dag een keer of een paar keer per dag. Laat het maar gewoon ontstaan en gebeuren. Want denken dat er een jij is die dit kan doen, is niets anders dan een gedachte die verschijnt over een jij die denkt dat die dit kan doen . Ik wens je een spannende ontdekkingsreis toe die je thuisbrengt bij je Zelf.
Veel mensen identificeren zich echter nog met al die gedachten en gevoelens. Denken dat zij dit zijn of juist niet zouden moeten zijn, en dus iets anders willen zijn, zoals een ‘lichtere’ ik. Ook met tien, twintig, dertig of zelfs veertig kilo lichter ben jij nog steeds niet die ‘lichtere’ en echte ik. Het is hetzelfde als denken dat je één van die golven bent
Food for Thought
67
25. Hé pssst, zeg eens eerlijk… hoe vaak doe jij het?
Ja, ook ik doe het nog wel eens! Vorige week ‘betrapte’ ik mijzelf tot mijn verrassing op stiekem eten. Stiekem omdat ik niet wilde dat het gezien werd door mijn vriend. We hadden speciaal voor de visite een pak lekkere koekjes in huis. Uit zelfkennis en zelfbescherming heb ik namelijk verder nooit zomaar koek in huis. Het waren van die spritsen waarvan de ene helft uit een roze glazuurlaagje bestaat. Ken je ze? Ik ben niet zo’n uitgesproken koekjesmens, maar spritsen staan wel in mijn persoonlijke top vijf van lekkere koekjes. Overheerlijk! Volgens mij zaten er zo’n twaalf in. Voordat de visite kwam, had ik al stiekem – terwijl hij de hond aan het uitlaten was – het pak open gemaakt en er twee van gegeten. Heel bewust ervaarde ik de magie dat zo’n stiekem-moment voor mij had. Ik doe iets ‘verbodens’ waar ik even intens van geniet terwijl ik toch snel die koekjes wegwerk. Snel was ook zo’n typisch kenmerk er van, want hij kon toch elk moment weer terugkomen met de hond. En ik wilde pertinent niet betrapt worden met nog een half koekje in mijn mond of een kruimeltje dat nog ergens aan mijn lippen hing. Het bewijs, en daarmee schuldbekentenis van mijn stiekeme gedrag. Later, nadat de visite weg was, heb ik ook nog ergens kans gezien de resterende koekjes op te eten. Volgens mij tijdens Food for Thought
de voorbereidingen voor het avondeten. Ook stiekem en snel natuurlijk. Geen haar op mijn hoofd die er aan denkt die koekjes in zijn nabijheid op te eten. Ik wil ze ongestoord – lees: zonder mogelijk beschuldigend commentaar, verbaal of via blikken – kunnen eten. En natuurlijk wil ik ze ook niet delen. Eigenlijk heel grappig allemaal hoe dat gebeurt. Toen ik recentelijk nog alleen woonde had ik ook zo mijn snoepmomenten, maar stiekem waren ze nooit. Dat was niet nodig, want niemand die het dus kon zien en er dan iets over kon zeggen. De snoepmomenten waren als het ware gelegitimeerd… door mijzelf in elk geval . Ik had ze misschien één keer in de week en rond mijn menstruatie wat vaker. Dan ging ik er eens even uitgebreid voor zitten en genoot in alle rust van die hele zak chips of die toastjes met lekkers erop. Dat was dan gewoon een feestje. Mijn eigen privéfeestje dan wel, waarvoor ook even helemaal niemand was uitgenodigd. Alles helemaal alleen voor mij. Een verwenmoment, een eetfeel-good vanuit het lief zijn voor jezelf. Het is ook eigenlijk een heel erg intiem moment heb ik gemerkt. Ik samen met mijn op dat moment allerbeste vriend… lekker eten. Zonder enig commentaar dat een schaduw kan werpen op dat genotmoment. 68
Om meteen maar even mogelijke misverstanden te voorkomen: mijn vriend heeft nog nooit enig commentaar of een toespeling op mijn eetgedrag gegeven.. Behalve dan dat hij zegt dat hij sinds wij samen zijn nog nooit zo gezond en goed heeft gegeten en ik vaak gehaast eet (wat waar is en ik steeds weer vergeet). Maar van meer beladen commentaar heb ik wel andere voorbeelden van vroeger in mijn geheugen. Bijvoorbeeld ‘zou je dat nou wel doen?’, (te verstaan als ‘want je bent al zo zwaar’) of ‘ik dacht dat je wilde afvallen?’ of ‘dat pak hoeft niet in één keer leeg!’. Kortom allerlei opmerkingen die een veroordeling inhielden op wat ik deed en allerlei lastige gevoelens opriep zoals schaamte en schuld, maar ook rebellie. Ik vond het heel fascinerend om die beweging zo in mijzelf te zien. Ik heb er ook geen verhaal bij dat dit erg is. Terwijl ik ervaar wat er gebeurt, mijn gedachten en gevoelens zie én beleef, ben ik mij ervan bewust dat het gebeurt (de spirituele oefening). Dat ervan bewust zijn is neutraal. Er is ongetwijfeld nog veel meer te schrijven en te analyseren over deze stiekeme momenten, maar ik ben heel benieuwd of jij ook wel eens, of misschien zelfs heel vaak, stiekem eet en hoe jij dit ervaart.
Food for Thought
69
26. Eet jij jezelf ook weg?
Hoe jij je voelt en wat en hoe je eet zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Eten is niet alleen een fysieke aangelegenheid om te zorgen dat je lichaam functioneert, eten heeft ook een belangrijke psychologische functie waardoor jij je gevoelsmatig beter voelt. Het zorgt dus bij wijze van spreken niet alleen voor een goed functionerend vel, maar ook dat je lekker in je vel zit! Net zoals de meesten van ons een aspirientje innemen bij erge hoofdpijn, kan eten worden gebruikt als een medicijn bij bepaalde gevoelens zoals stress, onrust, verveling, onbehagen, verdriet, boosheid enzovoort. Op zich helemaal niets mis mee, zolang de gulden regel voor een evenwichtig leven van toepassing is: alles met mate. Het gaat mis zodra het uit de hand begint te lopen en je er afhankelijk van begint te worden. Zo kan het afhankelijk worden van eten om je beter te voelen uiteindelijk weer stress, onbehagen, schuldgevoel, verdriet enzovoort activeren. Het wordt dan een neerwaartse vicieuze cirkel die zichzelf in stand houdt en beetje bij beetje erger wordt, waarin het lijkt alsof jij hier niets meer in te kiezen hebt. Mijn inziens een aspect van verslavend (afhankelijk) gedrag.
Food for Thought
Deze vicieuze cirkel is heel simpel te doorbreken. Hoe? Hieronder een aantal stappen die ik ook wel de spirituele oefening noem: 1. Word in het moment dat de eetbeweging ontstaat je hiervan bewust. 2. Stel jezelf dan eens de vraag of je wilt eet omdat je honger hebt. Honger is te herkennen omdat er een overheersende beleving is dat je echt iets moet (!) eten omdat je lichaam anders tekort komt. De agenda van honger is een hele andere dan van trek (gewoon zin hebben in wat lekkers) of psychologisch eten. De gedachten die elk hebben, zijn van een hele andere orde. 3. Als je zeker weet dat je niet wilt eten omdat je honger hebt, doe dan eens een keer verder helemaal niets behalve onderzoeken wat er in je aanwezig is. Je kunt jezelf de vraag stellen wat eten jou in dat moment geeft. Doe dit bij voorkeur schrijvend. Gedachten gaan enorm snel en juist schrijven helpt je vele malen beter het bewust te maken én uiteindelijk te houden. Schrijvend kun jij jezelf ook veel minder makkelijk voor de gek houden. Schrijven nodigt uit tot eerlijkheid!
70
4. Zie alleen maar wat er in jou leeft, wat er in jou gevoeld en gedacht wordt. En belangrijk: wees je ervan bewust dat je dit ziet. Dat wat dit bewust is, is je wezenlijke natuur. Is wat jij bent. 5. En kijk eens of er iets anders ontstaat wat je werkelijk nodig hebt in plaats van eten. Als je het jezelf kunt geven, geef jezelf dit dan. De oefening die ik je hier geef, is ontzettend simpel. En toch kan het een van de moeilijkste dingen zijn om te doen. Waarom? Omdat de meeste mensen niet willen voelen wat er gewoon gevoeld wil worden. Maar gevoelens en gedachten zijn slechts energieën, golven op de zee die komen en gaan. Het is de angst voor wat zou kunnen gebeuren en het jezelf identificeren met deze gevoelens en gedachten, die je uiteindelijk gevangen houden. Ik geef je drie eyeopeners die in de spirituele oefening verborgen zitten:
meer jij je verzet, hoe pijnlijker het op de korte of lange termijn juist wordt. Juist in de ontspanning en de overgave aan je gevoelens is het minder pijnlijk. Wees niet bang voor pijn. Het is slechts een tijdelijke energie, een van de golven op de zee, en totaal niet persoonlijk. 2. Het voor iedereen te ontdekken geheim is dan, dat als er eventueel iets gedaan wil worden, het juiste antwoord pas ontstaat áls je helemaal voelt wat er is. En dit is geen antwoord dat jij je vooraf kunt bedenken… het is een antwoord dat je weet zodra het helemaal gevoeld wordt. 3. Dit is de poort waarop je blijvend thuis komt bij jezelf. Durf eerlijk te voelen en leef deze eerlijkheid dan, ongeacht verbeelde (!) consequenties. Je hoeft namelijk niet na te denken over wie je bent en wat je moet doen om jezelf te zijn, behalve gewoon eerlijk jezelf Zijn. Dus waarom zou jij wat je voelt nog langer weg eten als je jezelf juist kunt ont-dekken door te voelen? Eerlijk voelen is weten, is leven, is Zijn… en dat Ben Jij!
1. Een van de meest gestelde vragen tijdens mijn begeleiding rondom stresseten en eetstoornissen is: ‘en wat dan als ik dat voel, wat moet ik er dan mee doen?’. Het antwoord is heel simpel: niets! Het enige wat je ‘doet’ is toestaan dat je gevoel er mag zijn. Stop met je te verzetten tegen dat wat gevoeld wil worden door weg te vluchten in eten. Het is net als bij een bevalling en weeën. Je verzet je niet tegen de wee, maar geeft je er juist aan over. Zo is het ook met gevoelens. Dat is voor velen een tegennatuurlijke beweging vanuit de conditionering om pijn te willen vermijden. Maar hoe
Food for Thought
71
27. Kan niet? Dan niet!
Een paar weken geleden las ik het boek ‘Gaat niet, bestaat niet’ van Sir Richard Branson. Bij menigeen vast wel bekend als de oprichter van de Virgin Group en van de vele gekke PR-stunts die hij uithaalt en recordpogingen die hij doet door met een luchtballon de wereld rond te varen. De persoonlijke en zakelijke boodschap die hij uitdraagt in dit boek is heel simpel: geloof dat je alles kunt wat je wilt en geniet van wat je doet. Hoewel dit boek totaal niet over eten ging, is dit of een ander soortgelijk boeken voor mij altijd een feest van herkenning met het eeten leefstijltraject waarmee ik uiteindelijk veertig kilo ben afgevallen. Ik herken daarin vooral dat de manier waarop je denkt, je mentale houding, allesbepalend is voor de uitkomst. Het cruciale punt voor mij zat dan precies in die momenten waarop het moeilijk werd en er een verleiding was om toe te geven aan zwakke eetmomenten. Juist dán dacht ik altijd ‘ik wil het, ik moet het kunnen en het gaat me lukken’. En vervolgens gebruikte ik de spirituele oefening, het waarnemend aanwezig zijn in dat wat er was, om te onderzoeken wat er allemaal in mij gebeurde zonder onmiddellijk toe te geven aan de eetverleiding.
Food for Thought
Op het moment dat je grondhouding er één is van ‘gaat niet, bestaat niet’, betekent dit automatisch dat je andere keuzes maakt op die momenten. Ik ken namelijk ook het omgekeerde, zowel uit persoonlijke ervaring als ook bij cliënten en anderen. Ik vat deze maar kort samen als ‘kan niet, dan niet!’ Het verschil zit hem erin dat je bij het ene niet opgeeft en doorzet en bij het andere toegeeft en dus (tijdelijk) opgeeft. Het zichzelf vervullende is dan duidelijk in de mentale houding die met ‘ik kan het niet’ vanzelf weer de bewijzen creëert waardoor je kunt zeggen ‘ zie je wel!’. Het blijft zichzelf in stand houden. Op zich niets mis mee natuurlijk, behalve als je er behoorlijk last van begint te krijgen. Ik heb jarenlang gedacht dat ik het niet kon, wat dan natuurlijk ook zo was. Daar had ik allerlei, voor mij volstrekt legitieme redenen voor. Dat hoort er natuurlijk bij: dat je bewijzen hebt bij je verhaal dat je het niet kunt, wilt, klaar voor bent, niet het juiste moment is etc. De mitsen en de maren zeg maar. Toen de last uiteindelijk groot genoeg werd, brak mijn ik-ben-het-zat moment aan, waardoor ik de ommekeer kon maken.
72
Het is overigens niet als mentaal kunstje even toe te passen. Je kunt niet zomaar de gedachte ‘kan niet, dan niet’ (opgeven) vervangen door ‘gaat niet, bestaat niet’ (niet opgeven). De kracht van de overtuiging is de voedende motor. Als je ergens toch blijft geloven dat je het niet kunt, zal dit je blijven belemmeren en zeer waarschijnlijk laten falen. Trouwens meteen weer een extra bewijs voor een ‘zie je wel!’. Overigens hoef je niet te falen, want je kunt deze ‘kan-niet’ houding als kans gebruiken door je ervan bewust te gaan worden dat deze in je leeft. Zie welke gedachten je erover hebt, welke bewijzen en gevoelens er bij je opkomen. Hoe je de neiging hebt dit allemaal als ‘waar’ te beleven en van daaruit te handelen, waardoor je een werkelijkheid van ‘niet kunnen’ blijft creëren. Het mooie is dat op het moment dat dit waarnemende alerte bewustzijn er is, er onmiddellijk ruimte ontstaan om een andere keuze te maken. Spannend is dan ook om te zien welke keuze, en daardoor welke beweging wordt gemaakt.
Food for Thought
73
28. Vijf successtrategieën om gewichtsverlies te handhaven
In de VS bestaat een National Weight Control Registry (NWCR) waaraan mensen mogen deelnemen die meer dan 10% gewicht hebben verloren en dit gewichtsverlies gedurende minstens een jaar hebben behouden. Momenteel zitten er in dit bestand zo’n 3.000 mensen vanaf 18 jaar die gemiddeld 30 kilo gewicht verloren hebben (dus gemiddeld genomen meer dan 10% gewichtsverlies) en dit verlies gemiddeld 5,5 jaar hebben behouden. Ze worden ook wel de ‘succesvolle verliezers’ genoemd . Wat is nu hun geheim? De gemiddelde succesvolle lijner in dit register vertoont een aantal gemeenschappelijke strategieën. In mijn plan van aanpak om mijn eetgedrag te veranderen, herkende ik mij in alle strategiën en ik pas ze ook nog steeds toe! Ik wil ze je niet onthouden, want ik ben van mening dat de nadruk niet moet liggen op afvallen – wat veel mensen die een dieet volgen helaas geneigd zijn te doen – maar op hoe we het er vervolgenmees af houden. Dus niet het korte termijn denken waar menigeen juist de mist in gaat, maar het lange termijn denken!
Successtrategie 1: Eten met een laag vetpatroon Bij navraag onder die 3.000 mensen is niet aan te geven of het succesvoller is een dieet te volgen of het op eigen houtje te doen. Vrouwen zijn sneller geneigd een populair afslankprogramma te volgen, mannen doen het vaker zelf. Opvallend is echter dat er bijna geen mensen in dat register zitten die gewicht hebben verloren met een laag koolhydraatdieet. Een hoog koolhydraat en laag vet eetpatroon komt voor bij alle deelnemers. Met de kanttekening dat mensen altijd op achteraf basis een lagere energie-inname doorgeven, gebruikt men ca. 1.300 tot 1.500 calorieën per dag waarvan 23 á 24% vet (hoog dit dus nog wat op!). Gemiddeld genomen eten de succesvolle lijners één keer per week bij een fast food restaurant. Ter aanvulling: een laag veteetpatroon betekent dus niet dat je géén vet moet eten. Een minimale hoeveelheid vet is noodzakelijk voor allerlei belangrijke lichaamsprocessen en de vitamines A, D, E en K zijn alleen maar oplosbaar in vet! Het voedingscentrum adviseert dat 20 tot 40% van je voedingsinname uit vet dient te bestaan.
Hier komen ze dan:
Food for Thought
74
Successtrategie 2: Bijna elke dag ontbijten Het merendeel van de succesvolle lijners ontbijt zonder uitzondering elke dag. Dit doet de initiatiefnemers van het NWCR vermoeden dat ontbijten nog belangrijker is voor het handhaven van gewichtsverlies dan aanvankelijk gedacht. Persoonlijk kan ik daar over zeggen dat ontbijten voor mij een wezenlijk onderdeel is van mijn dagelijkse eetstructuur. Het verzekert mij van een eetmoment en een gevulde maag gedurende de ochtend, zodat het geen excuus is om later in de ochtend een hongeraanval te krijgen en daardoor meer te gaan eten. Successtrategie 3: Het zelf regelmatig monitoren van het gewicht Dit punt is vaak controversieel; veel mensen hebben weerstand tegen het wegen. Voor sommigen werkt het, maar voor menigeen is het niet wegen een vorm van struisvogelpolitiek. Als je het niet ziet, is het er ook niet. Totdat jij jezelf weer eens in de spiegel ziet of die ene jurk of broek aan wilt die steeds wat strakker zit. Toch blijkt dat bij de succesvolle lijners iedereen zichzelf minimaal één keer week weegt. Wegen lijkt hierbij te dienen als een vroegtijdig waarschuwingssysteem. Door te wegen kun je over een verloop van een aantal weken zien wat je gewicht doet. Nu vertoont het gewicht altijd wat schommelingen, vrouwen zijn bijvoorbeeld rondom de menstruatie wat zwaarder door het vasthouden van vocht. Maar over een bepaalde tijd kun je door te wegen zien of er sprake is van een constante (met inbegrip van kleine schommelingen) of dat het gewicht lichtjes toeneemt, waardoor het tijd is bij te
Food for Thought
sturen. Succesvolle lijners hebben hiervoor hun eigen plan van aanpak hoe dit te doen. Het blijkt overigens uit vele andere studies dat zelfmonitoren van gewicht voorspellend is voor het succes van lange termijn gewichtsverlies. Successtrategie 4: Actieve beweging Slechts een klein deel van de ‘succesvolle verliezers’ handhaaft hun gewicht zonder extra beweging. Het bleek dat 1% zoveel afviel door alleen beweging; maar liefst 89% van hen koos echter voor een combinatie van dieet en beweging om af te vallen. Dit is een belangrijk gegeven omdat veel afslankprogramma’s alleen gericht zijn op gewichtsverlies. Vrouwen verbruiken ca. 2500 kcal/week met beweging en mannen ca. 3300 kcal/week. Dit betekent gemiddeld genomen 60 á 90 minuten per dag beweging. Wandelen is het meest populair, soms in combinatie met een andere sport zoals fietsen of zwemmen. Gemiddeld lopen ze ca. 11 á 12.000 stappen per dag, oftewel zo’n 8 á 9 kilometer. Om even een beeld te geven: iemand met een zittend beroep en inactief leven komt gemiddeld per dag op zo’n 2.000 stappen. Iemand die redelijk actief is in het werk en huishouden komt gemiddeld op zo’n 5.000 stappen per dag. Het advies is dan ook om niet een half uur maar een uur per dag extra te bewegen. Successtrategie 5: Consequent eetpatroon Alhoewel dit niet als een aparte strategie wordt vermeld, is het toch opvallend dat alle deelnemers in het register doordeweeks en in het weekend eenzelfde eetpatroon aanhouden. Ik vind dit wel degelijk een succesfactor die het
75
waard is extra te vermelden. Ze zijn dus ook, nadat ze zijn afgevallen, jaren later nog steeds op een redelijk streng, of zoals ik liever zeg een regelmatig en consequent dieet. Overigens bleek uit een extra analyse dat het rustmetabolisme van vijftig succesvolle verliezers hetzelfde was als een groep van vijftig mensen met eenzelfde postuur die nooit obees was geweest; kortom het rustmetabolisme was hetzelfde. Er zijn dus geen signalen ontdekt dat een ‘succesvolle verliezer’ een laag rustmetabolisme heeft, waardoor ze als het ware vatbaar zijn om weer in gewicht aan te komen. Voor wie wat meer thuis is in deze materie is dit een interessant gegeven. Het mooie is dat uit deze strategieën blijkt, en wat ik dus kan beamen, dat als je deze volgt het misschien niet altijd even makkelijk is, maar dat als je bereid bent je hier aan te committeren het mogelijk is blijvend veel gewicht te verliezen. Het goede en slechte nieuws is eigenlijk: wil je blijvend gewichtsverlies handhaven, dan zul je er zelf permanent wat voor moeten doen! Aan de andere kant, zoals ook blijkt uit het onderzoek onder de ‘succesvolle verliezers’, geeft 95% van de mensen aan dat de levenskwaliteit erdoor is toegenomen. Wat mij betreft maakt die toename in levenskwaliteit en vitaliteit elke dag weer de ‘moeite’ waard om regelmatig en consequent te blijven eten en extra te bewegen. Bronnen: Tegenwicht van Jaap Seidell en The Permanent Journal, summer 2003, Volume 7, nr. 3 over The National Weight Control Registry
Food for Thought
76
29. Elk moment heeft zijn eigen behoefte
Ik heb het me vast voorgenomen: vandaag wil ik minimaal drie hoofdstukken bestuderen voor mijn studie. Maar zittende in mijn comfortabele stoel tijdens het studeren, nog één hoofdstuk te gaan, betrap ik mijzelf erop dat mijn blik voor de zoveelste keer verlangend naar buiten afdwaalt. Er hangt zo’n diffuse sfeer buiten, bijna geen windje, iets heel zachts… heerlijk om te hardlopen. Mijn hoofd is suf, ik voel me zelfs wat depressief en mijn lijf is moe en beladen van dat typische maandelijkse gebeuren waar vrouwen door geplaagd kunnen worden. En toch, of misschien daardoor, is er behoefte om hard te lopen. Frisse lucht, energie die lekker door het lijf stroomt, een ruimtegevende ademhaling en alle cellen volstromend met zuurstofrijk bloed dat enthousiast rondgepompt wordt door de inspanning. Ik zag mijzelf al een extra lang rondje lopen over de dijk, genietend van de natuur van de uiterwaarden en de stilte op die plek. Maar het duurt toch zeker nog een half uur voordat ik het gesprek met de stemmetjes in mijn hoofd resoluut afkap. Die stemmetjes fluisteren mij onder andere in dat ik toch gewoon lekker in die stoel moet blijven zitten, het studieboek maar even opzij moet leggen en lekker een filmpje kan gaan kijken ter ontspanning, het ook nog niet Food for Thought
mijn gebruikelijke tijd is om hard te lopen, ik ook lekker een bakje yoghurt kan nemen of een dutje zou kunnen gaan doen en bla bla bla.... Terwijl het antwoord aanwezig is waar er behoefte aan is, komen die stemmetjes met allerlei alternatieven aan. Het blijft een vreemd gebeuren. Zo heb ik tijdens het afvallen heel wat confrontaties gehad met die stemmetjes! En met welke argumenten dit soort stemmetjes ook aankomen, de strekking lijkt dat deze eigenlijk altijd wel met iets komen wat ingaat tegen die stillere stem die aangeeft wat er écht wil gebeuren. Die stille stem weet precies wat het nodig heeft in dat moment. Ik noem het gemakshalve nu maar even een stem, maar het kan natuurlijk ook een beeld, een gevoel, een weten of wat dan ook zijn. De kunst is om deze stem allereerst te leren horen. Bewust te worden wat er in dat moment écht nodig is. Elke keer vraagt dit weer om een overgave. En afhankelijk van wat het is dat nodig is in dat moment, is die overgave de ene keer makkelijker dan de andere keer en is het wel of niet geconfronteerd worden met belemmerende overtuigingen. Ik heb Eckhart Tolle een keer horen antwoorden op een vraag wat het verschil was tussen een verlicht en een niet verlicht iemand, dat een verlicht iemand zich niet meer 77
verzet tegen dat wat is. Met andere woorden: er is een overgave aan de stroom van het leven en in elk moment manifesteert zich precies wat nodig is en wil gebeuren. Je kunt je daar tegen verzetten (die stemmetjes), wat persoonlijk lijden en gevangenschap geeft, of je kunt je hieraan overgeven en daardoor vrij zijn. Ik heb bij mijzelf ontdekt dat eten een belangrijke rol heeft gespeeld in ‘het mij gevangen zetten’. Eten was een lange tijd een demper geweest van een stillere, diepere stem. Sinds ik mijn eetgedrag ben gaan veranderen en niet meer datgeen wat dieper gevoeld en gehoord wil worden demp met voedsel, kan ik die zachte stem die mij op de achtergrond altijd toefluistert veel beter horen. Ik heb daarin ontdekt dat als ik bereid ben hiernaar te luisteren en er gehoor aan geef, ik mij vele malen beter voel dan als ik het demp door en vlucht in eten. Ik hoef helemaal niet te weten wat er steeds nodig is en wat het juiste is. In elk moment openbaart zich dat steeds via die stille stem in mij. Door deze stem te respecteren wordt er in elk moment voor mij gezorgd en word ik gevoed met dat wat nodig is. Een voeding die verzadigt en vervult zoals eten dat nooit zal kunnen.
Food for Thought
78
30. M&M’s… de basisingrediënten voor succesvol afvallen (en meer)
Als ik terugkijk op hoe het mogelijk is geweest om 40 kilo af te vallen en dit gewichtsverlies ook te handhaven, kan ik deze mogelijkheden samenvatten tot de M&M’s. Het zijn de basisingrediënten die je nodig hebt om succesvol af te vallen. Maar niet alleen afvallen, het geldt voor alles wat je wilt realiseren en waar jij invloed op kunt uitoefenen. Het zijn de sleutels om de poort te ontsluiten waarachter succesvolle verandering op je wacht.
voelt… ongeacht wat iemand daarvan zegt! Laat je daarbij waar nodig inspireren, maar dan bij voorkeur wel door diegenen die zelf doen wat ze weten, zij zijn de ware experts. En niet al die ‘deskundigen’ die beweren het te weten, maar niet doen. Je gaat per slot van rekening voor Mission possible. Laat je inspireren, maar weet dat er uiteindelijk maar één expert is… jij zelf!
Ik heb overigens niets nieuws hiermee uitgevonden. Zij worden door menig ander goede (mental) coach en inspirator verkondigd, ieder in zijn of haar eigen bewoordingen. Ik ontdekte dat de letters M&M’s precies de essentie dekken en het is ook nog eens makkelijk te onthouden. Dus pas op… als je vanaf nu M&M’s ziet liggen in de winkel, dan is de kans groot dat je nu steeds aan deze tekst moet denken .
Voor de Mission possible zijn de volgende vier M’s (M&M’s) noodzakelijk. Ik noem ze hier apart, maar in de praktijk zijn ze onlosmakelijk met elkaar verbonden. Elke M voedt de andere, waarbij het voorkomt dat je op momenten wat meer van de een nodig hebt. Maar steeds dienen deze in balans te zijn met elkaar. De M’s waar het om gaat zijn:
Mission possible
Voordat je überhaupt ook maar iets wilt realiseren, zal er een wens, droom, verlangen, behoefte, een willen moeten zijn dat jou in beweging brengt. Het is de brandstof die je voedt om te doen wat je wilt doen. Hoe krachtiger je motivatie is, hoe sterker de beweging, hoe groter de kans op succes. Wil jij graag iets? Zorg dan dat je hetgeen wat jou motiveert zo helder mogelijk krijgt. Stel jezelf vragen als:
De eerste en tevens overkoepelende M van de M&M’s staat voor Mission possible. Ik noem deze ook wel gekscherend de M-way, oftewel My way, denkend aan het liedje van Frank Sinatra: “I did it my way.” Want wat je ook doet, doe het op jóuw manier, zoals het voor jou werkt en waar jij je goed bij Food for Thought
De vier M’s
M1: Motivatie
79
Wat brengt mij in beweging? Waar wil ik naartoe? Wat levert het mij op? Wat raak ik erdoor kwijt? Echter met alleen motivatie kom je er niet, je hebt daarvoor de volgende M’s nodig. M2: Mindset De manier waarop je denkt maakt een wezenlijk verschil. Met name een gedragsverandering, wat het aanpakken van je overgewicht en/of eetprobleem inhoudt, betekent dat je ingaat tegen ingesleten patronen, oftewel geconditioneerde overtuigingen. Deze hebben de vervelende maar begrijpelijke neiging je steeds terug te trekken. Voorbij deze patronen gaan, betekent uit je comfort zone stappen om een nieuwe, onbekende wereld tegemoet te treden waar niet de onmogelijkheden maar de mogelijkheden leven. Doorzie je excuses die als verhalen en zogenaamde feiten je steeds saboteren, accepteer deze niet langer en creëer je nieuwe gewenste verhaal en train jezelf in het focussen op je doel. Het denken is een instrument dat jij met de kracht van je bewustzijn op een heel andere manier voor je kunt laten werken.
Bijvoorbeeld het volgen van een dieet, elke dag een uur wandelen, deskundige begeleiding zoeken, stress- en emotiemanagement, een foto van jezelf met een figuur en gewicht zoals je graag weer wilt op de koelkast plakken, meer bewegen, je verdiepen in kennis over voeding, mindful eten, leren hoe jij je focus hoog kunt houden en kunt bevrijden van belemmerende gedachten, voldoende slaap krijgen, leren je grenzen te stellen, assertief te zijn en nee te zeggen, enzovoort. Allemaal methoden (acties) die jij kunt inzetten om jezelf te ondersteunen. Zo had ik onder andere de voor mij zeer belangrijke spirituele oefening en het schrijven. Dit is iets wat je niet per se allemaal meteen hoeft te weten. Dit valt allemaal te leren en er zijn goede experts die je hier graag bij helpen. Belangrijk is dat je ziet dat het hier gaat om kennis en vaardigheden die je simpelweg kunt leren. Wees dus niet te oordelend naar jezelf door te vinden dat je dit allemaal al zou moeten kunnen. Ik heb ook mijn leefstijl en eetrelatie veranderd door al doende te leren. Want leren doe je in de praktijk. En dat brengt me meteen naar de laatste M. M4: Moeite
M3: Methoden De juiste vraag om jezelf hierbij te stellen is: wat kan ik doen om succesvol af te vallen en/of mijzelf te bevrijden van mijn eetprobleem? Hoe ga je het doen? Je hebt een plan van aanpak, een strategie, nodig om dat wat je wilt voor elkaar te krijgen. Dit kan werkelijk van alles zijn waarvan jij maar denkt dat het jou helpt.
Food for Thought
De drie vorige M’s zijn nergens zonder dat er moeite voor gedaan wordt. Aan de motivatie ligt het vaak niet, de meeste mensen willen best een paar of soms zelfs heel veel kilo’s eraf hebben of van hun eetprobleem af zijn. En je hebt misschien hulp nodig bij het ontwikkelen van een juiste mindset en het jezelf eigen maken van bepaalde methoden. Maar alles staat of valt uiteindelijk met jouw bereidheid om
80
er moeite voor te willen doen. Doen is cruciaal om de verandering in beweging te brengen. Er moet een besluit worden genomen ervoor te gaan of niet. Er zit nog een verschil tussen ‘ik wil ervoor gaan’ en ‘ik ga ervoor’. Die stap, wat een besluit is, móet genomen worden. Vervolgens is blijven doen, oftewel niet opgeven als het even lastig wordt – en dat is het geregeld! – cruciaal om je droom binnen handbereik te halen. Volhouden, niet opgeven, standvastig, vastberaden en bovenal geduldig blijven doen. Ga je een keer onderuit, geen probleem, je staat weer op en gaat verder! Dat maakt het verschil tussen falen en succes. Dat is het mooie van het woordje voldoening, daar zit de clou al in verpakt… vol-doen-ing. Zonder doen geen voldoening. En voldoening betekent resultaat. En resultaat krijg je door… juist ja, te doen! Zover dus kort iets over de vier M’s. Samen vertegenwoordigen ze het spectrum van iets willen, kunnen, doen en realiseren. Als jij jouw motivatie met een cijfer zou waarderen, en deze is een 9 of een 10, en hetzelfde geldt voor je bereidheid er moeite te voor willen doen… dan biedt dit ongelofelijk veel perspectief. Want mindset en methoden, de kennis en de vaardigheden, die kun je leren. Deze vier M’s samen maken dat jouw droom werkelijkheid kan worden.
Food for Thought
81
31. Vijftig oorzaken van overgewicht op een rijtje
De aanleiding om dit artikel te schrijven is de mening die leeft dat overgewicht je eigen verantwoordelijkheid is. Nu heb ik niets tegen dit standpunt. Ik ben het er namelijk zelfs mee eens dat jouw overgewicht, de last die je er van hebt en de zorg voor jezelf jouw verantwoordelijkheid is. Anders wordt het als mensen dit standpunt innemen en hiermee eigenlijk zeggen dat overgewicht jouw schuld is. Dit vanuit de meest voorkomende aannames (wel of niet terecht) dat, kort door de bocht gezegd, ‘elk pondje door het mondje’ gaat en er te weinig lichamelijke activiteit is. Maar dit is tevens een erg simpele benadering van overgewicht. Alhoewel ik mijzelf richt op de mentale, emotionele en gedragsoorzaken rondom overgewicht, zijn er nog vele andere oorzaken te noemen. Voor een beter begrip van overgewicht wil ik hier alle oorzaken van overgewicht op een rijtje zetten. Sommige zijn algemeen en overkoepelend, andere zijn meer gedetailleerd met hier en daar een overlap. Als bron heb ik grotendeels dankbaar gebruik gemaakt van Jaap Seidell’s Tegenwicht, feiten en fabels over overgewicht. 1. Er wordt meer energie ingenomen dan er wordt verbruikt: Obesitas is een logisch gevolg van de eerste Food for Thought
hoofdwet van de thermodynamica: de wet van behoud van energie. Als er meer energie in een lichaam gaat dan er wordt verbruikt door activiteit, neemt de hoeveelheid energie in het lichaam toe. Deze toegenomen energie wordt dan opgeslagen als vet. 2. Overgewicht is een normale reactie op een abnormale omgeving: Drie golven van ontwikkeling hebben de mensheid gevormd: de uitvinding van de landbouw, de industriële revolutie en de informatietechnologie. Deze hebben er allemaal toe geleid dat de mens meer calorieën (energie) is gaan binnenkrijgen, terwijl ons leven steeds inactiever is geworden. 3. Onze genen zijn evolutionair bepaald: Vanuit onze oorsprong is het menselijk lichaam evolutionair geprogrammeerd om zichzelf te beschermen tegen hongersterfte en daardoor effectief met energie om te gaan. Bij tijden van overschot moest energie worden opgeslagen als buffer voor tijden van schaarste. Vetten en suikers zijn de meest energierijke voedingsstoffen. Onze genen staan nog in deze evolutionaire stand geprogrammeerd op schaarste, terwijl we in een welvarende tijd leven met een overvloed aan vetten en suikers.
82
4. Overproductie en intensieve marketing door de voedingsindustrie: Voeding is big business. Gezien de obesitas-problematiek kan ‘big’ inmiddels wel letterlijk worden genomen. Eten en drinken is overal, altijd en betaalbaar aanwezig. Goedkoop, lekker en gemak zijn voor veel consumenten belangrijkere aankoopcriteria dan gezondheidsaspecten. 5. Hogere energiedichtheid voedsel: Het industrieel bewerken van ons voedsel heeft het steeds energierijker gemaakt. Niet alleen is het aantal calorieën van voedingsmiddelen enorm toegenomen, ook de steeds grotere porties leiden ongemerkt tot een hogere energieinname. Dit is in de nodige gevallen doelbewust door de voedingsindustrie gedaan om zo meer te kunnen verkopen en dus winst te maken. Bij de consument echter leidt dit niet tot een automatische toename in een merkbare verzadiging… integendeel. 6. Variatie in aanbod: ‘Verandering van spijs doet eten’. Variatie in aanbod van voeding is een aantoonbare oorzaak van overgewicht. Het aanbod in de supermarkt is tegenwoordig niet meer te vergelijken met die van decennia geleden. Iemand die honderd jaar geleden geleefd zou hebben, zou met een open mond van verbazing door een supermarkt lopen en veel producten niet als – volgens zijn begrippen - écht voedsel zien. 7. Zittend bestaan: De mensheid moest bij haar ontstaan leven van de jacht, dit is in de loop van de evolutie langzaam gewijzigd in het zelf bewerken van een stukje land (landbouw) naar de uiteindelijk huidige
Food for Thought
geïndustrialiseerde landbouw en veeteelt. Dit oorspronkelijke arbeidsintensieve werk (jagen en land bewerken) is voor de meeste mensen tegenwoordig vervangen door een zittend beroep. Werkdagen achter de computer en telefoon, op een stoel achter de kassa of uren op de weg in de (vracht)auto. 8. Fysieke omgevingsinvloeden: Denk hierbij bijvoorbeeld aan de aanwezigheid van liften en roltrappen, het ontbreken van fietspaden, minder speelplaatsen, kinderen die niet naar school kunnen lopen vanwege een drukke weg of grote afstand en met de auto gebracht moeten worden, de continue beschikbaarheid van voedsel (bijv. in automaten op scholen, benzinepompen, stations) en de uitbreiding van het aantal winkels en restaurants. 9. Omgevingstemperatuur: Kou is een belangrijke stimulator voor energieverbranding. Het lichaam moet werken om een stabiele lichaamstemperatuur te handhaven. Factoren als betere kleding en centrale verwarming maken dat het lichaam een constante bescherming krijgt tegen kou, waardoor er minder energie hoeft te worden verbruikt. Over een jaar of tien kan dit zo een paar kilo zijn. 10. Slaap: Onder invloed van met name de televisie en internet zijn we aanzienlijk minder gaan slapen. Eén of twee generaties geleden sliepen we zo’n negen uur per nacht, tegenwoordig is dat zo’n zeven uur. Uit onderzoek is aangetoond dat slaapgebrek leidt tot een grotere eetlust. Minder slaap en vaak ook nog bepaald voedsel nuttigen voor het slapen gaan leiden tot een verstoring
83
van de hormoonbalans en daarmee de stofwisseling. Dit kan zo tot een aantal extra kilo’s leiden.
moedermelk tussen 1972 en 1998 meer dan 20x in aantal zijn vergroot.
11. Medicijnen: Middelen als bijvoorbeeld antipsychotica, antidepressiva, anticonceptie, antihistaminica (bijv. bij hooikoorts), anti-epileptica, bloedsuikerverlagende middelen en insuline vormen een risico voor gewichtstoename. Voor veel medicijnen is echter een alternatief beschikbaar die niet tot gewichtstoename leidt.
15. Stress: Het leven van alledag is vele malen stressvoller geworden door een veelheid van prikkels waarop gereageerd moet worden. Dit prikkelt constant de ‘fight and flight’ respons die onze hormoonhuishouding en stofwisseling danig kunnen verstoren, vooral als stress chronisch gaat worden. Het is een gegeven dat dit leidt tot een grotere behoefte aan energie, oftewel voedsel, wat door een verstoring in de stofwisseling vervolgens niet adequaat verbruikt kan worden en opgeslagen wordt als vet.
12. Stoppen met roken: Steeds minder mensen roken. Roken maakt dat het lichaam hard moet werken om zich te verweren tegen de schadelijke stoffen. Dit leidt tot een toename van het energieverbruik. Daarnaast vermindert roken de eetlust. Stoppen met roken betekent dus dat het lichaam minder hard hoeft te werken en de eetlust toeneemt. 13. Leeftijd van de moeder: Uit onderzoek blijkt dat de leeftijd waarop een vrouw moeder wordt een rol kan spelen bij overgewicht van het kind. Iedere vijf jaar dat de moeder ouder is, neemt de kans op ernstig overgewicht met 15% toe. Dit heeft te maken met bepaalde eiwitten die een rol spelen bij de vetafzetting.
Vanzelfsprekend heb ik hier niet alle oorzaken van overgewicht genoemd en zijn sommige punten nog beter te specificeren. Ik wil je echter ook uitnodigen om een oorzaak nader toe te lichten of een ontbrekende te noemen, zodat wij samen tot een totaaloverzicht van oorzaken komen. Volgens mij moeten we met gemak tot 50 oorzaken kunnen komen.
14. Industriële stofjes in ons milieu: De industrialisering heeft geleid tot een toename van moeilijk afbreekbare industriële stofjes in ons milieu, die onze hormoonhuishouding zodanig kunnen verstoren dat dit tot overgewicht leidt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ‘weekmakers’ die plastic zacht houden. Uit een onderzoek blijkt dat deze verstorende stofjes in Food for Thought
84
32. Hoe hou ik het nu vol?
Eén van de belangrijkste zorgpunten die ik regelmatig hoor als men eenmaal op weg gaat het om eetgedrag aan te pakken, is hoe deze verandering vol te houden. Deze zorgen worden ondersteund door gedachten als: • “In het verleden is het mij ook (herhaaldelijk) niet gelukt.” • “Als ik een keertje voor de bijl ga, is dat een bevestiging van dat ik geen controle kan houden. Dus waarom zou ik er de rest van mijn leven grip op kunnen houden? • “Mijn omgeving steunt mij er niet in, dus ik weet niet of ik dit wel kan blijven volhouden.” • “Er zijn omstandigheden buiten mij die steeds invloed hebben op mijn eetpatroon (partner, werk, stressvolle gebeurtenis, etc.). Zolang dat zo blijft, weet ik niet of het mij wel gaat lukken.” • “Bij mij mislukt er heel vaak iets.”
• “Ik moet nog heel veel leren of aan mijzelf werken (c.q. verwerken), wil ik het blijvend kunnen veranderen” • "Ik val niet zo veel af” ook wel ‘het gaat niet snel genoeg’ of nog ‘erger’ ”oh help, ik ben wat aangekomen vorige week, dus...”. Deze en nog veel meer gedachten dienen allemaal de zorgen bevestigen. Het om te onderzoeken welke hierbij hebt.
van dit soort als bewijs die is interessant gedachten jij
En wat maakt nu dat het een zorg wordt? Als jij deze gedachten gaat GELOVEN! En jij gelooft in deze gedachten omdat jij bereid bent ze als WAAR aan te nemen. Een vicieuze cirkel dus, waarmee de gedachten zichzelf bevestigen. En als je niet alert bent creër je een continue zelfvervullende werkelijkheid, waardoor je uiteindelijk verslagen, berustend of misschien zelfs triomfantelijk zegt: ‘Zie je wel!’
• “Het is zo moeilijk”.
Food for Thought
85
Hoe stap je hier nu uit? De meest directe permanente oplossing is geen trucje, methode of iets wat je kunt toepassen. Het antwoord op de vraag 'Hoe hou ik het nu vol?' zit hem in het simpele doorzien van de vraag, die niets anders dan een gedachte in vragende vorm is. In het doorzien lossen de vraag en het antwoord dat gezocht wordt zich onmiddellijk op. Totdat je het blijvend doorziet, kun je jezelf er keer op keer vanuit verschillende invalshoeken aan herinneren, verschillende manieren die figuurlijk gezien mindblowing zijn. . De volgende invalshoeken verschillen enigszins, maar in essentie gaat het steeds om hetzelfde. 1. Je zorg over het wel of niet volhouden is gericht op de toekomst. Nú gaat het namelijk best goed, misschien heb je soms even een ‘zwak toegeefmomentje’, maar je weet de verandering en de acties die daarbij horen weer op te pakken. Máár… wat als straks, later, dan... Zie dat je gedachten bezig zijn met een fictieve werkelijkheid die helemaal niet bestaat, behalve op één plek... in je denken! Zo bestaan verleden en toekomst alleen maar in je denken, ook wel psychologische tijd. Maar als je niet denkt in verleden en heden, kan je niets anders dan concluderen dat er alleen maar NU is. Alhoewel zelfs dat NU een gedachte is wat die opkomt, want zonder denken aan tijd is er geen tijd! 2. Vraag jezelf eens bij elke gedachte af die in je opkomt of je absoluut zeker kunt weten of deze waar is. Zelfs bij elk bewijs dat je aanvoert om de waarheid van de
Food for Thought
gedachte te ondersteunen, kun je vragen of je absoluut zeker weet of dit bewijs voor altijd waar is. Kun je je eventueel een situatie voorstellen waarin het niet waar zou kunnen zijn? Mocht je hier nog niets over kennen, dan raad ik je het boek van Byron Katie over The Work aan. Zie hier een van de vele filmpjes met Byron Katie op YouTube: http://www.youtube.com/watch?v=AF_p7F4CI2E 3. Doe de spirituele oefening: neem een time out momentje en zie welke gedachten er opkomen en weer gaan. Wees erin aanwezig zonder er naar te handelen of te hoeven veranderen. Je hoeft niet anders te denken, denken is gewoon wat er gebeurt. En wees je ervan bewust dat jij je bewust bent van je gedachten. Dit bewustzijn wat jij bent, is voor, na, tijdens en tussen de gedachten altijd aanwezig. Zelfs als jij zoiets denkt als ‘ik kan nu even niet denken, ik raak in de war, het is even helemaal leeg in mijn hoofd’, denk je dit en is er iets in jou dat zich hiervan bewust is! Focus je dus niet zozeer op de gedachte maar vooral op dát wat de gedachte waarneemt! Dat geeft een radicale verschuiving van perspectief. Zo simpel! Zie je het? Dus doorzie hoe de gedachte in je opkomt over het wel of niet volhouden, al dan niet met het daarbij behorende verhaal. Als je er neutraal naar kunt kijken omdat je het niet meer gelooft, roept het geen gevoel van zorg meer op. Dan ontstaat er ruimte voor een nieuwsgierige, open houding en kan je gaan ontdekken hoe het ‘in de toekomst’ zal zijn met jouw eetgedrag.
86
Ben jij bereid op te geven wat je allemaal vindt, denkt, gelooft en ben je klaar om een nieuwe werkelijkheid te ontdekken? Verras jezelf!
Food for Thought
87
33. De zon (een kort verhaaltje)
De zon zit met een dringende vraag. Terwijl zij schijnt, ziet zij vele dingen. Sommige maken haar blij, maar veel geeft haar ook pijn en verdriet. Liever ziet ze dit laatste niet, maar omdat ze er naar verlangt bevrijd te zijn van deze pijn en de oorzaak van het lijden wil begrijpen, gaat ze op zoek naar hoe ze dit kan doen. Want als ze de oorzaak kent, heeft ze ook de oplossing. Ze begint alles wat ze waarneemt te onderzoeken, te bevragen en te observeren. Wat is de oorzaak ervan? Hoe komt het dat iets is zoals het is? Wat is de zin ervan? Wie is zij eigenlijk? En geleidelijk aan ontstaat er een besef dat alles wat zij ziet komt doordat háár licht erop schijnt. Dit inzicht maakt dat zij ineens heel anders naar de wereld en het universum kijkt. In plaats van haar aandacht te richten op alle dingen die zij ziet, keert haar aandacht zich om en wordt zij zich ineens bewust van haar licht en zichzelf. Zij begint te beseffen dat zij zich vergist als ze denkt dat zij al die dingen is waar haar licht op schijnt. Maar toch worden die verschijnselen gezien en bestaan ze, juist doordat zij erop straalt.
Food for Thought
En terwijl alles waar haar licht op schijnt aan verandering onderhevig is, groeit en weer afbreekt, pijn en plezier ervaart, ontdekt zij dat zij zelf onveranderlijk en onbewogen blijft. Terwijl alle verschijnselen aan geboorte en sterven onderhevig zijn, komen en gaan, is zij er eeuwig om deze waar te nemen. Zonder deze waarneming zijn ze er niet eens, beseft zij. Ze realiseert zich dat zij zichzelf nooit kan zien. Net zo min als een oog of een spiegel zichzelf kan zien. De enige manier waarop ze zichzelf kan zien, is door zichzelf te ervaren door gewoon zon te Zijn en de wereld van de verschijnselen te blijven waarnemen. Na dit inzicht gaat de zon natuurlijk rustig door met schijnen, omdat dit haar ware natuur is en zij niets anders kan. Maar terwijl zij nog steeds van alles ziet, wat soms plezier en soms pijn geeft, weet zij nu dat zij de bron is die hieraan vooraf gaat.
88
Over afvallen als spirituele oefening
Spiritueel afvallen wordt zo door Sandra Derksen genoemd, omdat zij met de spirituele oefening in minder dan twintig maanden veertig kilo is afgevallen en al vanaf december 2009 moeiteloos ‘op gewicht’ blijft. Met training en coaching zet zij haar persoonlijke inzichten en ervaring in, gecombineerd met haar therapeutische expertise om diegenen te begeleiden die een blijvende oplossing willen voor hun gewichts- en eetprobleem en lichter in het leven willen staan. Uitgangspunt is de bereidheid tot zelfonderzoek om zo de wortels van je eetgedrag bloot te kunnen leggen. De nadruk ligt hierbij op de spirituele oefening, een ‘waarnemend aanwezig zijn in dat wat is zonder dat het anders hoeft te zijn’. Het krachtigste hulpmiddel bij persoonlijke verandering en zelfbevrijding. Een eeuwenoud en universeel wijsheidsprincipe. Wezenlijke verandering ontstaat namelijk door inzicht dat vertaald is in gefocuste aandacht. Zo is afvallen of aanpakken van je eetstoornis in deze begeleiding niet alleen een doel op zichzelf, maar tevens een middel tot het ont-dekken van jezelf. Het jezelf kunnen bevrijden van belemmerende conditioneringen door deze simpelweg te doorzien, waardoor je ziet dat je vrij bent te Zijn wie je bent.
Food for Thought
Sandra geeft elke twee weken een gratis digitale nieuwsbrief (ezine) uit. Bij aanmelding hiervoor ontvang je meteen als welkomstkado het eboekje ‘Waarom afvallen zo moeilijk is en tien tips hoe dit te doorbreken’. Informatie over het aanvragen van het eboekje alsook de begeleiding die Sandra biedt, is te vinden op de website www.afvallenalsspiritueleoefening.nl
Contactgegevens: www.afvallenalsspiritueleoefening.nl www.spiritueelafvallen.nl
[email protected] T 06 33 58 77 28 Volg mij op twitter: @_sandraderksen_ Of op Facebook: Sandra Derksen
89
