Direct op voorsprong tegen Phytophthora Technisch dossier
Inleiding
Tanos® is een nieuw middel tegen Phytophthora in aardappelen. Het middel werkt snel en is direct effectief. De eigenschappen van Tanos® komen met name tot hun recht vanaf opkomst tot aan de bloei van de plant. Door Tanos® te gebruiken voor de eerste drie bespuitingen, is een sterke basis gelegd voor de rest van het groeiseizoen. De combinatie van de overbekende stof cymoxanil met de nieuwe werkzame stof famoxadone maakt van Tanos® een veelzijdig product. Cymoxanil is lokaal-systemisch, curatief, preventief en anti-sporulerend. Famoxadone werkt preventief, is sporendodend en heeft een goede regenvastheid. Tanos® verenigt deze eigenschappen en is zo een uniek middel tegen Phytophthora. Tanos® heeft een goede werking op stengelaantasting. Tanos® is gebruiks –en milieuvriendelijk. De dosering van de handzame spuitkorrel bedraagt slechts 0,6 kg/ha. Dit komt neer op 300 gram actieve stof per hectare. Uniek voor een lokaal-systemisch middel.
Samenstelling Tanos® bevat per kilogram 250 gram cymoxanil en 250 gram famoxadone. Het product is geformuleerd als een spuitkorrel en verpakt per can.
De voordelen van een spuitkorrel ten opzichte van een andere formulering zijn: • Makkelijk af te wegen • Stuift niet • Lost snel en gemakkelijk op • Zakt niet uit • Is vorstbestendig
Milieubelastingspunten Product
Dosering kg/ha
Drift%
Waterleven
Bodemleven
Grondwater
Werkzame stof kg/ha
Tanos®
0,6
0,18
8
2
0
0,3
Milieubelastingspunten
Famoxadone De werkzame stof famoxadone is door DuPont ontdekt in 1989. Vanaf die tijd is famoxodone verder ontwikkeld voor verschillende toepassingen in de land- en tuinbouw. Famoxadone heeft een zeer brede werking tegen schimmels uit diverse families. Daarnaast is famoxadone gewasveilig en toepasbaar in veel gewassen.
Voorbeelden
Werkingsmechanisme
Aangrijpingspunt
De werking van famoxadone berust op het blokkeren van de ademhaling van mitochondriën in de cellen van schimmels. Hierdoor wordt geen energie meer geproduceerd binnen de cellen. Dit heeft tot gevolg dat verschillende essentiële stofwisselingsprocessen worden beëindigd.
Eigenschappen
Aangrijpingspunt in de levenscyclus van Phytophthora infestans Famoxadone voorkomt de directe èn indirecte kieming van sporangia. Hierdoor komen ook vrijwel geen zoösporen vrij uit de sporangia. Zoösporen die wel zijn vrijgekomen raken immobiel en exploderen binnen korte tijd. Eventueel overblijvende sporen zijn minder infectieus.
Famoxadone wordt in de waslaag van de plant opgenomen. Een deel komt in de diepere waslaag van de plant. Een ander deel blijft meer aan het bladoppervlakte aanwezig.
Blad oppervlak Structuurformule famoxadone
0 sec.
Oomyceten
Ascomyceten
Basidiodmyceten
Phytophthora infestans (aardappelziekte)
Alternaria solani (alternaria-ziekte in aardappelen)
Puccinia hordei (dwergroest in gerst)
Bremia lactucae (valse meeldauw in sla)
Cercospora beticola (bladvlekkenziekte in bieten)
Onbehandeld
Behandeld met famoxadone
1 sec.
2 sec.
6 sec.
Op het blad
20-25%
In de waslaag
65-70%
Diepe laag blad
5-10%
Ontploffende zoösporen
Puccinia recondita (bruine roest in tarwe)
Septoria tritici (bladvlekkenziekte in tarwe) Voorbeelden van families van schimmels waar famoxadone werkzaam tegen is
In aardappelen is famoxadone werkzaam tegen Phytophthora infestans en Alternaria solani.
Binnenin blad
Verdeling van famoxadone residu in behandelde bladeren
De hechting van famoxadone aan het blad gaat snel. Binnen 1 uur na toepassing is de stof voldoende gehecht en nauwelijks meer gevoelig voor regen. Door opname in de diepere waslaag is famoxadone ook weinig gevoelig voor grote hoeveelheden neerslag na toepassing.
Phytophthora
Alternaria
Famoxadone behoort als enige werkzame stof tot de chemische groep van oxazolidine-diones. Als onderdeel van een antiresistentiestrategie wordt famoxadone uitsluitend op de markt gebracht in combinatie met andere werkzame stoffen. Voor de aardappelteelt is dit in combinatie met cymoxanil.
Cymoxanil Cymoxanil is een bekende stof. De eerste toelating van een product op basis van cymoxanil dateert al uit 1976. De combinatie van lokaal-systemische werking met curatieve en preventieve activiteit maakt cymoxanil een ideale mengpartner voor preventieve fungiciden. Cymoxanil behoort als enige werkzame stof tot de groep van cyano-acetamides. De werking is uniek en niet vergelijkbaar met andere fungiciden. Cymoxanil is werkzaam tegen verschillende schimmels uit de familie van oomyceten. In de aardappelteelt wordt Phytophthora infestans bestreden door cymoxanil. Eigenschappen
Werkingsmechanisme
Curatief Eén van de meest bekende eigenschappen van cymoxanil is de curatieve werking. Het product is in staat om beginnende Phytophthora-infecties, van maximaal 48 uur oud, tot stilstand te brengen.
Lokaal-systemisch De plant neemt cymoxanil op. Eenmaal in de plant neemt de sapstroom de stof mee. Zo worden ook bladgedeelten die niet door de bespuiting zijn geraakt toch beschermd. Vooral in de periode waarin loofgroei plaatsvindt, is deze eigenschap een duidelijk voordeel. De herverdeling vindt als volgt plaats: Van
Naar
Midden van het blad
Bladranden
Bladoppervlak
Onderzijde van het blad
60
Stengel
Top van de stengel
50
Basis van het blad
Bladpunten
100 90 80 % Bestrijding
70
De werking van cymoxanil is buitengewoon complex. Verschillende processen in de stofwisseling van de schimmel worden verstoord. Zo heeft cymoxanil een effect op de synthese van RNA, synthese van aminozuren en de celademhaling. De laatste jaren is duidelijk geworden dat cymoxanil in een met Phytophthora geïnfecteerde plant een afweerreactie op gang brengt. De met Phytophthora geïnfecteerde cellen worden als het ware ingekapseld door een afweerreactie van de omringende cellen. Hierdoor groeit de schimmel niet verder uit. Niet geïnfecteerde cel
Celwandverdikking
40 30 20
0
1
2
3
4
Curatieve werking Tanos® tegen Phytophthora infestans
Anti-sporulerend Door de anti-sporulerende werking worden er bij aantasting minder sporen gevormd. Bovendien zijn de sporen minder virulent. Hierdoor blijft verdere verspreiding bij aantasting zeer beperkt.
Eén van de kenmerken van cymoxanil is dat het in combinatie met een preventief fungicide vaak een synergetische werking toont. Ook de combinatie van cymoxanil en famoxadone heeft deze eigenschap. Hierdoor is de werking van Tanos® sterker dan op basis van de werking van alleen cymoxanil en van alleen famoxadone verwacht kan worden.
90 80 % Disease control
1400 1200 1000 800 600
81
62
EC 50 (mg/l)
40
Type
A1
F w am aa + rg C en ym om en
+ ve Cy rw m ac ht
Fa m
an il C ym ox
ad on e
14
Fa m ox
en t m ief id de l sy Lok st aa em l i m sch id de l Sy st em i m sch id de l
0
0 ev
Cymoxanil
Metalaxyl
30
10
Pr
Door de complexe werking en door de afweerreactie van de plant is de kans op resistentieontwikkeling tegen cymoxanil zeer gering. Monitoringstudies van de afgelopen 15 jaar tonen aan dat er geen verandering is opgetreden in de gevoeligheid van Phytophthora voor cymoxanil. Ook stammen die resistent zijn tegen phenylamides zijn gevoelig voor cymoxanil. Er is ook geen kruisresistentie bekend met andere fungiciden.
50
200 Ta no s
Afweerreactie cymoxanil
67 60
20
400
O nb eh an de ld
Synergetisch effect
70
Synergetisch effect van cymoxanil en famoxadone tegen Anti-sporulerende werking van Tanos®
Afweerreactie
5
Aantal dagen na infectie toegepast
Aantal sporen / plant
Schimmel
Regenvast Cymoxanil wordt binnen 1 uur na toepassing opgenomen door het blad. Hierdoor is het na opname niet gevoelig voor neerslag.
10
Phytophthora infestans
0,32
A2
0,31
A1 + A2 mengpopulatie
0,34
Phenylamide resistent A1 type
0,27
26,6
Phenylamide resistent A2 type
0,49
29,3
Gevoeligheid A1 en A2 type. Gebaseerd op 86 isolaten van wereldwijde oorsprong EC50>10mg/l wordt als metalaxyl resistent beschouwd.
Tanos® Tanos® is een combinatie van cymoxanil en famoxadone. Omdat deze beide producten elkaar goed aanvullen, is Tanos® een product met een zeer brede werking tegen Phytophthora. Cymoxanil zorgt voor bescherming van binnenuit. Famoxadone blijft op het bladoppervlak en zorgt voor bescherming van buiten af. Cymoxanil beschermt curatief en preventief. Famoxadone geeft preventieve bescherming.
tiedruk van Phytophthora. Kort na de eerste bespuiting was er al druk van Phytophthora aanwezig. Omstandigheden die in de praktijk niet snel voor zullen komen. Tanos® is vergeleken met middelen die contactwerking hebben en met middelen die lokaal-systemisch zijn. 19-aug
12-aug
29-jul
22-jul
15-jul
Toepassing 9 08-jul
Toepassing 3
In de periode dat aardappelen groeien zijn er verschillende fases in gewasontwikkeling te onderscheiden. Voor iedere fase zijn er andere aspecten van Phytophthorabestrijding van belang. Zo ligt de nadruk in het begin van het seizoen op blad- en stengelbescherming. Aan het einde is knolbescherming essentieel. Gewasbeschermingsmiddelen tegen Phytophthora hebben verschillende eigenschappen. Om het gewas zo goed mogelijk tegen Phytophthora te beschermen is het belangrijk in iedere fase een middel te kiezen met de eigenschappen die passen bij de gewasontwikkeling.
05-aug
Door Phytophthora aangetaste bladeren fungeren als infectiebron voor de rest van het perceel en de omgeving. De sporen die gevormd worden op aangetast blad kunnen ook knollen infecteren. Een goede bladbescherming is daarom de belangrijkste basis voor een geslaagde Phytophthorabestrijding.
01-jul
De brede werking en de regenvastheid maken Tanos® een flexibel en bedrijfszeker product.
Een belangrijke eigenschap van Tanos® is de goede regenvastheid. Beide werkzame stoffen zijn ongeveer 1 uur na toepassing regenvast. Famoxadone doordat het zich hecht aan de waslaag. Na deze hechting is famoxadone nauwelijks meer gevoelig voor afregenen. Zelfs grotere hoeveelheden neerslag hebben weinig invloed. Cymoxanil wordt in het blad opgenomen. Na opname is cymoxanil volledig regenvast. Dit geeft een extra zekerheid voor de duurwerking.
24-jun
De anti-sporulerende werking van cymoxanil en de sporedodende werking van famoxadone verhinderen bovendien verdere uitbreiding van een aanwezige aantasting.
Bladbescherming
17-jun
Regenvastheid
0,0 10,0 Aantal aangetaste blaadjes
Eigenschappen
20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0
In de tabel staat voor elke groeifase aangegeven wat de grootste risico’s zijn en welke eigenschappen middelen moeten hebben.
Uitgroei loof
Nieuw gevormd blad
Curatief, preventief, anti-sporulerend
Cymoxanil
Knolvorming
Blad- en knolinfectie
Preventief, duurwerking, anti-sporulerend
Uitgroei knollen
Knolinfectie
Preventief, regenvastheid, sporedodend
Toepassing 3 19-aug
(Lokaal)-systemisch, curatief, stengelbescherming
12-aug
Nieuw gevormd blad, stengelaantasting
Uit de grafiek blijkt dat Tanos® een effect geeft dat vergelijkbaar is met Curzate M®. 05-aug
Snelle loofgroei
Famoxadone
Tanos® vergeleken met Curzate M® (Fijnaart 2002)
29-jul
(Lokaal)-systemisch, curatief, stengelbescherming
22-jul
Geïnfecteerd pootgoed, Stengelaantasting
15-jul
Opkomst
08-jul
Sporulering
3*Tanos®/6*Curzate M/Preventief middel 9*Curzate M/Preventief middel
01-jul
Kieming, infectie en groei schimmelweefsel
Producteigenschappen
24-jun
Zoöspores
Risico
90,0
17-jun
Sporangia
Groeifase
80,0
0,0
100
Middel afgestemd op groeifase
Tanos®
De belangrijkste eigenschappen van • Lokaal-systemisch transport • Curatieve werking • Een goed effect op stengelaantasting
% Bestrijding
75
50
zijn:
Deze eigenschappen komen het beste tot hun recht aan het begin van de teelt. Vooral rond opkomst en in de fase van snelle loofgroei heeft Tanos® de juiste eigenschappen voor een goede bescherming.
25
0 0 mm
30 mm in 1 uur
60 mm in 2 uur
30 mm in 6 uur
60 mm in 12 uur
Hoeveelheid neerslag Regenvastheid Tanos® bij neerslag 24 uur na toepassing (ERDC 2002)
De afgelopen jaren zijn er in Nederland jaarlijks proeven uitgevoerd om de werking van Tanos® te vergelijken met andere producten. Deze proeven worden uitgevoerd onder een hoge infec-
Aantal aangetaste blaadjes
Famoxadone en cymoxanil. Aanvullende werking.
10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 80,0 90,0 3*Tanos®/Preventief middel 9 Preventief middel
Tanos® vergeleken met een preventief contactfungicide (Fijnaart 2002)
Als Tanos® wordt vergeleken met preventieve contactfungiciden dan is het effect van Tanos® duidelijk beter. De bescherming van nieuw gevormde bladgedeelten door het lokaal-systemische transport en de curatieve werking leveren hier een belangrijke bijdrage aan.
Tanos® Stengelaantasting
De laatste jaren wordt er vaak stengelaantasting door Phytophthora gevonden. Stengellesies vallen in het veld veel minder op dan bladaantasting. Hierdoor wordt een stengelaantasting lang niet altijd tijdig opgemerkt. Omdat stengellesies ook onder droge en warme omstandigheden kunnen overleven, vormen zij een gevaarlijke infectiebron. Een op het oog inactieve lesie kan onder gunstige omstandigheden weer tot sporulatie overgaan.
Mengbaarheid
De werking van Tanos® op stengelaantasting is veelzijdig: 1. De curatieve werking van cymoxanil doodt beginnende, nog niet zichtbare aantastingen. 2. De anti-sporulerende werking van cymoxanil zorgt dat een aantasting minder infectiegevaar oplevert. 3. De lokaal-systemische werking van cymoxanil zorgt ervoor dat de stengel van binnenuit wordt beschermd. 4. Famoxadone hecht zich ook zeer sterk aan het stengeloppervlak en voorkomt nieuwe infecties, doordat de stengel als het ware in een film wordt gehuld. In proeven is een goede werking van Tanos® aangetoond tegen zowel stengelaantasting vanuit geïnfecteerd pootgoed als tegen stengelaantasting vanuit een externe bron.
Toepassing
Tanos® is uitgebreid getest op mengbaarheid met andere gewasbeschermingsmiddelen. Tankmengingen met in de aardappelteelt gangbare herbiciden, insecticiden en fungiciden zijn mogelijk. In de pootaardappelteelt is Tanos® ook te mengen met minerale olie.
Aanvangswerking
De goede werking op stengelaantasting en de bescherming van nieuw gevormde bladgedeelten maken Tanos® bij uitstek geschikt voor toepassing in het begin van de teelt. De voordelen van Tanos® komen het beste tot hun recht vanaf opkomst tot aan de bloei van het gewas. Tanos® mag 3 keer worden toegepast met een dosering van 0,6 kg/ha. Het spuitinterval is afhankelijk van gewasgroei, weersomstandigheden en infectiedruk. Phytophthora adviessystemen kunnen helpen het interval tussen de toepassingen te bepalen.
Een gunstige eigenschap is dat Tanos® vanaf de eerste toepassing gelijk volledige bescherming geeft. Dit in tegenstelling tot producten die een opbouw nodig hebben, voordat zij optimaal bescherming bieden.
100 90
96,5 86,7
80 % Bestrijding
70 60 50 40 30 20 10 0 Tanos 0,6
Curzate M 2,5
Stengelaantasting Onbehandeld 10,4% stengels aangetast
Stengelaantasting kan op 2 manieren ontstaan. 1. Besmetting vanuit latent geïnfecteerd pootgoed kan stengelaantasting tot gevolg hebben. Latent geïnfecteerd pootgoed lijkt vrij van Phytophthora. De aantasting is nog niet zichtbaar op de knol. Na opkomst komt deze tot uiting en wordt over het algemeen als stengellesie zichtbaar. Typisch is dat deze lesie vaak zichtbaar is boven de eerste bladetage. Vochtig weer rond opkomst van de aardappelen vergroot de kans op aantasting vanuit het pootgoed. 2. Besmetting vanuit een externe infectiebron kan ook resulteren in stengelaantasting. In een bladoksel is de bladnatperiode meestal iets langer dan op de bladeren zelf. Hierdoor kan er soms in de bladoksels een aantasting ontstaan, terwijl de bladeren gezond blijven.
Phytophthora-besmetting vanuit geïnfecteerd pootgoed (HLB te Wijster 2001)
Opkomst
Toepassing Tanos®
Snelle loofgroei
Loofgroei
Knolvorming
Uitgroei knollen
www.123tanos.nl
Tanos®, direct op voorsprong tegen Phytophthora • Geen opbouw nodig, werkzaam vanaf eerste toepassing DuPont de Nemours (Nederland) B.V.
• Zeer effectief vanaf opkomst tot bloei van het gewas
Crop Protection Products
• Prima bescherming van nieuw gevormd blad
Baanhoekweg 22
• Goede werking tegen stengelaantasting
Postbus 145 / St. 18M
• Sterke regenvastheid
NL-3300 AC Dordrecht
• Gebruiksvriendelijke spuitkorrel
Tel. (078) 630 1101 Fax (078) 630 1998 E-mail
[email protected] Internet www.nld.ag.dupont.com
Lees voor gebruik van gewasbeschermingsmiddelen altijd het etiket.
• Slechts 0,6 kg product per hectare • Zeer lage milieubelasting • Inzetten bij eerste 3 bespuitingen
Tanos® is een gedeponeerd handelsmerk van DuPont
