Dilemma’s en mogelijke antwoorden voor beginnend stagebegeleider Uitgangspunt is dat studenten graag stage willen lopen; kennismaken met en leren van het werkveld; jullie dus. De begeleidingslijn binnen de opleiding van tweede naar derde en vierde jaar; nog wat bij de hand nemend,
een actieve ondernemende instelling en een proactieve zelf regulerende houding. Elke derde- en vierdejaars student dient aan het begin van elk semester een Persoonlijk Ontwikkelplan (POP) en Persoonlijk Activiteitenplan (PAP) te maken. In de plannen worden competentieontwikkeling beschreven en deze kunnen vertaald worden naar stagedoelen, als dat al niet concreet gebeurd is. De stagebegeleider mag dus van een stagiaire verwachten dat deze met stagedoelen op de stageplek aankomt. De student leert in de opleiding ook om stagedoelen concreet te maken en hiervoor stappen te bedenken met betrekking tot de aanpak. Dit alles vanuit een ideaalplaatje geschetst want soms zijn POP en PAP nog niet op orde, stagedoelen nog niet concreet en is een stappenplan nog niet uitgewerkt.
Schematisch zou echter in de optimale situatie de student bevraagd kunnen worden op:
POP en PAP en eventueel daaraan gekoppeld portfolio
Te ontwikkelen competenties
Vertaling naar stagedoelen ( vaak al direct voortvloeiend uit vorige stage)
Concretisering van de stagedoelen naar deze specifieke plek
Stappenplan per stagedoel(ook in tijd)
En…natuurlijk is het niet zo dat ‘u vraagt en wij draaien’. Dit alles in samenspraak en afstemming met de mogelijkheden die de stageplek en stagebegeleider (jij dus) kan en wil bieden! Hieronder een aantal thema’s / dilemma’s zoals die in de afgelopen jaren door collega’s zijn gesignaleerd. Het gaat dan steeds om problematische situaties, waarbij we gelukkig met elkaar kunnen constateren dat de meeste stages op een goede manier verlopen.
Thema’s die in de loop der tijd worden gesignaleerd 1.Start van stage Het is voor sommige studenten veilig om zich van de domme te houden, want dan hoeven ze niet te expliciteren wat ze al weten, vinden, voelen, moeten doen! Ze externaliseren graag dat de opleiding alles onduidelijk houdt! Tip 1: Vraag naar blackboard en laat je met stagiaire wegwijs maken op blackboard en alle info die er staat. Ze weten echt heel veel en krijgen veel info. Of: laat stagiair een demonstratie geven, anders
mogelijk toch gevoel van mede verantwoordelijk gemaakt worden en stagebegeleider (noch externe stagedocent) kan op blackboard. Tip 2: Vibreer niet mee met deze externalisering! Leg c.q. houd de druk bij de student als diens verantwoordelijkheid.
Truc: Vibreer wel mee en zeg vandaag nog contact op te nemen over deze onzin en slechte voorbereiding door opleiding! 2.Allergieën vanuit onze en mogelijk ook jullie ervaring Allergie 1: stagiaire vertelt bij de start dat dit niet zijn eerste keus is…! Allergie 2: stagiair vertelt (of nog erger houdt zijn mond en weerstand neemt voelbaar en zichtbaar
toe) dat adres niet aansluit bij opleiding. Vaak gezien bij BO speciaal onderwijs. Of….dit kan ik al want op Cios al veel gedaan. Tip 1: Laat student verschillen en overeenkomsten beschrijven met BA en BO speciaal onderwijs en laat onderzoeken welke brug hij kan bouwen tussen adres en opleiding. Verwijs daarbij naar stagedocent, SIC, SLB.En hoe kan de student de tweede of derde keuze zodanig invullen dat hij iets leert voor zijn eerste keuze later.
Of… nou dat komt mooi uit, want deze baan was ook niet mijn eerste keus en ook ik heb moeten leren hier iets moois uit te halen. Ben benieuwd hoe jij dat gaat doen. Tip 2: Laat de student nagaan hoe hij/zij van deze stage wel een leerstage kan maken gezien zijn POP/PAP, wat zijn verschillen tussen MBO-HBO?
Of, in het geval van ‘kan ik al’…nou dat komt mooi uit dan mag je morgen direct laten zien hoe je een passend BAPMT aanbodvorm geeft bij deze leerlingen/cliënten en ga ik ervan uit dat je dit prima kunt. Of…dus eigenlijk ben ik overgekwalificeerd als BAPMT-er hier? Werk ik onder mijn niveau dus? 3.Studenten worden door opleiding verplicht tot stagedoelen op persoonlijk, methodisch en taakgericht niveau. Deze moeten met behulp van de vormvoorwaarden of smart zijn geformuleerd zijn bij de start van de stage (natuurlijk zijn deze voorlopig en kunnen bijgesteld worden en het is een moeilijke klus om het goed te doen… leg steeds parallel met doelen cliënt, ook cliënt vindt dit moeilijk). Ook hebben ze een portfolio op basis van competenties… wat ze al kunnen staat daarin beschreven en daarnaast wat ze willen leren (pop) en hoe ze dat willen leren (pap). Tip 1: Vraag naar stagedoelen op papier en hebben ze die niet dan korte termijn afspreken om deze aan te leveren. Verwijs naar SIC/SLB.
Tip 2: Vraag naar portfolio. Dit zijn doorgaans prachtige producten waar veel info in staat en wat spreken over doelen, mogelijkheden en vaardigheden makkelijk maakt, vooral voor student. 4.Hoe structureer je de stage periode: wat is een volgorde van bijvoorbeeld kijken en observeren (de vraag is dan wel hoe laat je kijken en observeren) naar meedoen, naar stukjes zelf voorbereiden en aanbieden naar samen aanbieden, naar alleen aanbieden onder toeziend oog, naar alleen aanbieden en dergelijke.
Met name in therapiesetting merk ik dat begeleiders veel moeite hebben om cliënt los te laten (ik ook) of stagiair toe te laten in therapiesessie van lopende therapieën. Tip 1: Maak een plan op eigen idee en laat stagiaire dat meer invullen! Ook hier parallel met
cliëntproces. Laat stagiair nadenken wat hij moet kunnen qua theorie-attitude-vaardigheden(dit zijn competenties en die staan beschreven in portfolio) om een volgende stap te kunnen maken. Tip 2: Durf zelf ook risico te nemen en te experimenteren. Cliënt kan vaak wel tegen een stootje. Tip 3: Meerwaarde van extra persoon gebruiken (andere arrangementen, rollenspelen, indirecte communicatie gebruiken als interventie). 5.Schroom om contact te leggen met stagedocent van de calo vanuit student .. Vanuit het idee dat wanneer stagedocent calo wordt geraadpleegd of extra energie in student moet steken dan is er wel wat ergs aan de hand … je kan beter hoofd in het zand steken of je van de domme houden! Tip 1: Stagebegeleider moet niet mede redder worden, maar student afspraak laten maken + verslag van initiatief naar stage docent.
Truc: Stagebegeleider gaat kantoor uit en wil over een half uur de mail zien met de vraag! 6.Vragen die spelen met de student zowel van persoonlijke als methodische aard hebben de opleiding.
een plek binnen
Tip 1: bespreek het in supervisie … is eigenlijk een soort verplichting waarin student vanuit opleiding in wordt opgevoed, maar wat zeker ook gestuurd kan worden vanuit stage begeleider. Supervisie moet wel een vrijplek blijven voor stagiaire dus de inhoud van supervisie hoeft niet verteld te worden, stagebegeleider heeft wel recht om te weten of ze er op een andere plek iets mee doet! Tip 2: bespreek het met je Slbér. Maak een pop en een pap en overleg dat in volgende gesprek. 7.Een stagiaire kost tijd en je hebt niet meer de tijd om na iedere bijeenkomst alles door te spreken. Tip 1: Bedenk een Format of laat de stagiaire dat doen waarin hij evalueert en reflecteert op bijeenkomsten zowel op theoretisch, methodisch als op vaardigheidsniveau (attitude, interventies verbaal, non-verbaal, ontwerpen activiteiten etc.) Tip 2: Kijk of je in je team leerdoelen/aandachtspunten kunt verdelen. Tip 3: Kijk of student wat voor je kan betekenen (uitwerken protocol/module/etc). vierdejaars zitten vaak verlegen om scriptie onderwerp, win/win situatie. Student wil in werktijd scriptie schrijven/ opdrachten maken, begrenzen!
Truc: Maak student verantwoordelijk!
8.Andere werkstijl en / of andere leerstijl van stagebegeleider en of stagiaire! Tip 1: Laat studenten verschillen en moeites verwoorden… wel met hulp… En sein uit dat verschillen er mogen zijn, maar dat in gesprek blijven essentie is. Tip 2: Laat ze lezen over verschillen en leerstijlen… vooral op theoretisch niveau… het is vaak een persoonlijk referentiekader dat hen leidt ipv professioneel referentiekader!
Student irriteert je… bijvoorbeeld neemt teveel ruimte of komt te dichtbij of…
Tip: Houd het bespreekbaar. Check bij collega’s of ze het herkennen. Zo ja, neem contact op met stagedocent, laat het niet oplopen. 9.Tussenbeoordeling niet laten verwateren! Tip 1: Maak bij de start daar direct een afspraak over en vertel dat je dan verwacht dat doelen zijn geëvalueerde en eventueel bijgesteld! Tip 2: Laat student uitleg geven over competenties en beroepstaken. Maak alternatief plan van aanpak als competenties niet van toepassing zijn. Student is verantwoordelijk voor behalen van competenties. 10.Beoordeling moet (nieuwe regel) klaar liggen bij bezoek stagedocent voor eindgesprek Tip 2: Student zorgt bijtijds voor formulieren en vult een eigen exemplaar zelf in. Stagebegeleider (en collega’s) lezen in en vullen eigen beoordeling in gesprek met student aan. 11.Wat verwacht je als stagebegeleider van student rond openheid over? socialisatie en eventuele persoonlijke hulpvraag in het heden of verleden? Tip 1: Maak dat duidelijk en laat je niet afschrikken door student dat hij dat op andere stage(s)niet hoefde. Tip 2: Waak voor therapeut worden van de student. Bij elk begeleidingsgesprek een tranendal… tijd voor stagedocent!
Truc: Vooral door zelfonthullingen te doen rond eigen verleden of andere stagiaires… open daarmee gesprek!
Maurits Uijting Januari 2012
