DiAmBer
nummer 2 - september 2009
Bewegen!
Afdeling Amsterdam en omstreken
Is het meten van uw bloedsuiker voor u ook een hele opgave?
gewoon duidelijk • Grote toetsen met klik • Duidelijk leesbaar scherm • Direct meten - zonder coderen
5.5
03/OKT/09
20:57
mmol/L
0800-0222445
www.onetouch.nl
Inhoud:
Colofon Redactie en productie Harry Jonk Ineke van Koert Johan Slof Leonie Smit
Actueel nieuws pag. 28-30 Diabetes en sport
6
Bijeenkomst Medische Fitness
7
Het ontstaan van het "DICA"
10
25 jaar Diabetes Informatie Centrum A-dam
11
Voorlichtingsavond diabetes type 1 en 2
13
Koken met Diamber
14
Beleyes
17
Belangrijke data!
17
Puzzel
18
Senioren-inloop jaarlijkse reisje
20
Vernieuwde brochure Oost en West Beweegt!
21
Alcohol en diabetes
22
Bijeenkomst Elektronisch Patiëntendossier
23
Maak kennis met...
25
Langwerkende insuline kanker risico?
27
Amsterdam Beweegt!
33
Accu-Chek Mobile: de nieuwe manier van meten 34 Diabetes Informatieposten
36
Sporten in Amsterdam Centrum: Fittraining
37
Openings congres Week Chronisch Zieken
38
Vormgeving Yulia Nesterova Druk Elco Amsterdam Het Bestuur Voorzitter Joop Stork Vice voorzitter Els Mandemaker Secretaris Ineke van Koert Leden Jelle Ferwerda Geert Appeldorn Harry Jonk Johan Slof Leonie Smit Diamber is een uitgave van Diabetes Vereniging Nederland afd. Amsterdam en Omstreken. Verschijnt 3 maal per jaar. Redactieadres: DVN- Afd. Amsterdam 1e Helmersstraat 17 B-2 1054 CX Amsterdam tel. 020 6833397
[email protected] www.dvn-amsterdam.nl Informatie over plaatsen advertenties: Harry Jonk tel. 06 53322063 3
Accu-Chek Mobile: zonder teststrips. De nieuwe manier van meten. ®
tes t test
te
es
t test t e t tes s tt es e st test t tt t te
4
Roche Diagnostics Postbus 1007 1300 BA Almere
2009 Roche
st
te
st
st.
test
test tes est tt t t
tes t
De Accu-Chek Mobile bevat een cassette met 50 testen op een tape, dus geen teststrips meer. Uiteraard is coderen niet nodig. Ook heeft de Accu-Chek Mobile de Accu-Chek® FastClix prikpen met 6 lancetten in een houder. Dankzij deze unieke combinatie is bloedglucose meten een kwestie van Test & Go. Meer weten? Ga naar www.accu-chek.nl of bel gratis de Accu-Chek Diabetes Service: 0800 - 0220585.
ACCU-CHEK, FASTCLIX en ACCU-CHEK MOBILE zijn handelsmerken van Roche.
s
te s t t e
t test test
st
tes st
te
s t test
50
st test t e t te
st test
te
te
te
test est t
es
t es
t test te s t tes t te es s tt te s t t e s t t e s st t
Test. En Accu-Chek Mobile doet de rest: t e s t t es tt es t e t s s t e t tes t s t te t
Van de redactie
V. l. n. r. : Johan Slof, Leonie Smit, Harry Jonk en Ineke van Koert
De zomer zit er nagenoeg weer op en we hopen dat u allen hebt genoten van een welverdiende rust. Het nieuwe seizoen dient zich alweer aan; een seizoen waarin er diverse interessante zaken op het programma staan. In dit blad wordt daar uiteraard volop aandacht aan besteed. Al in eerdere nummers hebben wij het belang van bewegen naar voren gebracht. Wij kunnen niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om voldoende te bewegen, immers het aantal nieuwe diabetesgevallen stijgt jaarlijks met ca. 70.000, terwijl dat in veel gevallen voorkomen had kunnen worden met wat meer beweging en een enigszins ander eetpatroon. Dit seizoen zullen onze activiteiten dan ook voor een belangrijk deel in het teken staan van BEWEGEN. Wij nodigen u allen van harte uit om deel te nemen aan de evenementen die we aan het voorbereiden zijn. Verder staan in dit nummer alle rubrieken die u zo langzamerhand van ons gewend bent. We wensen u veel leesplezier en hopen u op een van onze activiteiten te mogen begroeten. De redactie
5
Diabetes en sport
We krijgen alarmerende berichten over de grote toename van het aantal diabetesgevallen in ons land, waarbij met name type 2 met overgewicht ons veel zorgen baart. Jonge kinderen zijn op de schoolleeftijd al vaak dik, bewegen onvoldoende, eten onverstandig en snoepen te veel. Het is dan ook niet merkwaardig dat er steeds meer over een bewegingsprogramma wordt gesproken, zelfs al voor jonge kinderen en het verschijnsel van de sportschool kent bijna iedereen al. Op school wordt nog onvoldoende aandacht besteed aan het belang van bewegen en zeker geldt dat voor de gevorderde leeftijd, waarop het ook allemaal wat minder soepel verloopt. Nu hoeft niet iedereen meteen ook naar een sportclub of sportschool, maar wel moeten jonge mensen zich realiseren dat een uur stevig wandelen per dag eigenlijk heel normaal zou moeten zijn. Voor volwassenen en vooral voor ouderen is 10.000 stappen per dag, d.w.z. 40 6
minuten lopen ook zo gek nog niet. Nu maakt het niet zo veel uit of men wandelt (niet slentert!), fietst, zwemt, verhuist, behangt, klust boodschappen sjouwt of tuiniert: bewegen is bewegen, want daarmee gebruiken we energie en voor energie hebben we brandstof nodig in de vorm van koolhydraten en vetten. In principe kunnen diabeten alle sporten beoefenen. We kennen dan ook verschillende topsporters die diabetes hebben en er heel goed me omgaan. Door bewegen gebruikt de diabeet glucose om de energie te leveren voor deze inspanning en in principe daalt daardoor dan ook het glucosegehalte in het bloed. Grote inspanningen kunnen een dergelijke daling teweeg brengen dat er sprake is van een te lage bloedsuikerwaarde, waardoor een hypo ontstaat met als verschijnsel: trillen, beven, zweten, eventueel dubbelzien en onlustgevoelens. We moeten er bij het sporten dus voor zorgen dat we geen hypo krijgen en de omstandigheden waaronder dat kan gebeuren verschillen vaak van persoon tot persoon; je kunt het krijgen bij het lopen van een marathon, maar ook gewoon bij boodschappen sjouwen. Hoe voorkomen we nu hypoproblemen bij een inspanning: • Voor we gaan sporten of inspannen de glucosewaarde in het bloed meten • Vaak is het verstandig voor een grote inspanning de dosering van de insuline (bijvoorbeeld kortwerkende, maar ook een mixinsuline) wat te verlagen.
• Na afloop van de inspanning opnieuw de glucosewaarde bepalen, want dan weet je ook de volgende keer hoe op een dergelijke inspanning wordt gereageerd. Doet zich de mogelijkheid voor dan kun je ook tijdens de inspanning de waarde bepalen om een indruk te krijgen van de snelheid waarmee de glucosewaarde afneemt. Er zijn wel eens mensen, die merken dat bij inspanning, bewegen of sporten na afloop de glucosewaarde niet is gedaald en soms zelfs is gestegen. Waarschijnlijk spelen stresshormonen hierbij een rol, bijvoorbeeld als een sportprestatie onder grote psychische druk moet worden geleverd, of als men zich tegen zijn zin erg moet inspannen of opeens een kortdurende zeer grote inspanning moet leveren. We zien dan de 4 bekendste stresshormonen, adrenaline en cortisol (vooral uit de bijnieren), glucogon uit de alvleesklier en groeihormoon uit de hypofyse in het bloed toenemen. Het effect van adrenaline is het kortst (zweten en hartkloppingen). Eigenlijk is het allemaal heel simpel: bewegen en sporten is goed voor iedereen en dus ook voor diabeten, op voorwaarde
dat er gelet wordt op hypo’s en regelmatig de bloedsuikerwaarde wordt gemeten, zo mogelijk voor, tijdens en na de inspanning. Sommige duursporters, bijvoorbeeld marathonlopers, beginnen met een hogere bloedsuikerwaarde. Je moet je echter wel fit voelen voor je een grote inspanning gaat leveren. Wanneer je vermoeid of niet fit bent of je hebt verhoging met een glucosewaarde van bv. 20, dan is sporten en bewegen niet aan te bevelen, maar is meer insuline juist wel noodzakelijk. Wanneer je regelmatig sport en van tevoren en na afloop weet hoe de glucosewaarden reageren, kun je daar rekening mee houden voor de volgende keren. Een kind met type 1 bijvoorbeeld, dat op school gymnastiekles heeft moet die morgen iets minder spuiten en het liefst voor de gymles even wat eten. Voor iedere diabeet geldt: ga niet op stap zonder dextro in je zak. Voel je je wat slap worden dan zal dat een beginnende hypo zijn en is er alle tijd om daarop te reageren. ■ Dr. J. Stork, Internist
Medische Fitness Bijeenkomst Medische Fitness Voor diabetici
Amstelland Ziekenhuis, 11 november 2009, 20.00 uur Thirza Blok, fysiotherapeute in het ziekenhuis Amstelland zal deze avond een voordracht houden over het thema: Medische Fitness Voor diabetici Er zal ruim voldoende gelegenheid zijn om vragen over dit onderwerp te bespreken.
Plaats: Ziekenhuis Amstelland, Laan vd Helende Meesters 8, Amstelveen (bereikbaar met sneltram 51 halte Ouderkerkerlaan en met de buslijnen 149, 165 en 199). Informatie en opgave: dhr. R. Lotte , 020-64 56 073 of
[email protected]
7
8
Fysiotherapeuten - diabetesprogramma B&W Fysiotherapie Westerpark Hugo de Grootplein 22 1052 KX Amsterdam 020-470 9197 KNGF beweegprogramma’s Diabetes 2 COPD en hartrevalidatie. Sportfysiotherapie en medische training.
[email protected] www.benwfysiotherapie.nl Fysiotherapie Elisabeth Wolffstraat KNGF beweegprogramma’s Diabetes 2 Elisabeth Wolffstraat 64-68 1053 TW Amsterdam 020-618 2246 www.fysio-inbeweging.nl 1056 AB Amsterdam Maatschap voor Fysio- en Manuele therapie T. H. de Vries T. H. de Vriesstraat 21 1055 Amsterdam 020-682 4166 maatschapt. h.
[email protected] Medische fitness met diverse groepsbehandelingen (diabetespatiënten, revalidatie, migrantenvrouwen en kinderen met overgewicht) vergoed door de zorgverzekeraars CFF-Centrum voor Fysiotherapie en Fysiotraining Beweegprogramma voor diabetes Zie verder onze website Marquette 36 1081 AH Amsterdam-Buitenveldert 020-644 5160
[email protected] cff.
[email protected] Instituut fysiotherapie De Baarsjes KNGF beweegprogramma Diabetes 2, COPD- en hart revalidatie Vergoeding zorgverzekeraar mogelijk Surinameplein 40-46 , 1058 GS Amsterdam 020-612 0899 www.fysiotherapiedebaarsjes.nl
TIGRA Amsterdam Trainingsinstituut voor Gezondheid Revalidatie en Arbeid Schipluidenlaan 4 1062 HE Amsterdam 020-612 7326 E-mail:
[email protected] Fysiotherapiepraktijk FysioPlus Oostoever - Sportfysiotherapie en Revalidatie, - Medische Fitness Bonnefantenstraat 8 1064 PN Amsterdam 020-614 5656
[email protected] www.fysioplus.nl Fysiotherapie Nieuw Sloten Beweegprogramma voor groepen en individueel. Vergoed door o. a. AGIS Berlaarstraat 10 1066 PE Amsterdam 020-615 2295
[email protected] www.praktijkfysiotherape.nl Fysiotherapiepraktijk FysioPlus De Mirandabad - Sportfysiotherapie en Revalidatie - Medische Fitness - Sportief Wandelen en Bewegen op Muziek De Mirandalaan 9 1079 PA Amsterdam 020-642 8073
[email protected] www.fysioplus.nl Veenhoven en Blickman Fysiotherapie Volledig geaccrediteerd door KNGF Stadionweg 63 hs 1077 SC Amsterdam 020-670 1540 www.veenhovenblickman.nl
[email protected]
9
Het ontstaan van het "DICA"
In 1982 was ik secretaris van de afdeling Amsterdam en had dus alle ordners, folders etc. thuis. Vaste voorlichters hadden we eigenlijk nog niet en het bestuur en de kaderleden gingen bij aanvragen voor voorlichting naar de mensen toe. Wanneer men niet zelf meer in bezit van de juiste folders was dan werden die bij het secretariaat opgehaald. In 1983 ging ik verhuizen, maar daar ons nieuwe huis nog verbouwd moest worden, werd alles van het secretariaat (en dat was ook toen al heel erg veel) in de garage opgeslagen. We gingen toen noodgedwongen op zoek naar een ruimte die we als kantoor konden gebruiken. Maar ook wilden we zien dat die ruimte voor voor10
lichting kon worden gebruikt zodat we niet meer naar de mensen toe hoefden en we ook daar onze vergaderingen konden houden en niet meer steeds bij een van de bestuursleden thuis. Via ons bestuurslid Margreet Philips wist onze voorzitter Tjeerd Tijmstra een ruimte te huren in het Wilhelmina Gasthuis dat toen op het punt stond naar het AMC te verhuizen. Het landelijk bestuur was hier erg op tegen want zij bleven verantwoordelijk voor de huur-penningen en had tevens als argument dat dit een precedent voor andere afdelingen zou zijn als dit de afdeling Amsterdam zou worden toegestaan. We konden aangeven dat we een start subsidie kregen van de gemeente en dat we de maandlasten konden opbrengen. Het landelijk bestuur wilde uiteindelijk wel akkoord gaan maar dan moesten we er een stichting van maken. Zij hadden hiervoor bij een notaris een akte laten opmaken die wij dan moesten ondertekenen. Ons bestuur wilde deze akte eerst goed bestuderen en de akte werd door de landelijke voorzitter aan onze voorzitter overhandigd. Deze deed de akte in zijn koffertje, en die is daar nooit meer uit gekomen. Het bestuur ging op zoek naar inventaris en velen wisten meubilair te bemachtigen Met een groot aantal vrijwilligers werd gewit en geschilderd en alles werd netjes ingericht zodat we in 1984 het "DIABETES INFOTMATIE CENTRUM AMSTERDAM" konden starten.
De officiële opening werd gedaan door de wethouder van gezondheid in Amsterdam die bij haar toespraak onze afdeling ook nog een exploitatie subsidie beloofde. We waren nu geheel onafhankelijk, maar moesten wel jaarlijks onze boeken tonen. De bezetting heeft eigenlijk geen problemen opgeleverd, al snel hadden we voldoende vrijwilligers om voorlichting te geven. We noemden ons "ervaringsdeskundigen". De naam DIPPER kwam pas in de negentiger jaren, na het opheffen van de spuitverkooppunten. De bezetting was minimaal 2 mensen per dag. Ook werd een coördinator aangesteld en vonden we een secretaresse voor het
vele administratieve werk en het beantwoorden van de telefoon. De werkgroep diëtisten ging een middag in de week voorlichting geven over diëten en er waren ook dagdelen waarop voorlichting werd gegeven over spuiten, naalden, meters etc. Nooit hebben we kunnen weten dat het DICA zo`n succes zou worden en in een korte tijd een landelijke bekendheid zou krijgen. Maar dit is zeker gekomen door de enorme enthousiaste medewerking van de vele vrijwilligers die zo veel jaren hun tijd aan het DICA hebben besteed. ■ Bert uit den Bogaard
25 jaar Diabetes Informatie Centrum Amsterdam Op 17 september 1984 opende DVN Afd. Amsterdam het DICA in het vroegere Wilhelmina Gasthuis. Al 25 jaar is de afdeling Amsterdam en omstreken van de DVN de enige afdeling met een eigen centrum. Een plaats waar vergadering, cursussen en feestjesplaatsvinden, maar vooral waar mensen met en zonder diabetes informatie kunnen krijgen over die vervelende aandoening die je niet weg kunt stoppen. Het DICA heeft veel mensen weer leren lachen, maar vaak nadat er tranen waren gevloeid. En dat alles door
een klein legertje vrijwilligers. Bert uit den Bogaard schrijft er elders in dit nummer een stuk over. Hoewel feestvieren niet onze eerste prioriteit is, houden we er wel van. 25 jaar vinden we een reden om het glas te heffen en dat doen we graag met u op zaterdag 19 september van 14.00 tot 17.00 uur op het DICA. U bent van harte welkom en wij hopen met u het glas te mogen heffen op de volgende 25 jaar. Bent u van plan te komen, laat ons dat dan even weten: DICA 020-683 3397 of
[email protected]. ■ 11
Voorlichting Voorlichtingsavond voor mensen met diabetes type 1 en 2 en hun familie en vrienden
“Onbekende complicaties bij diabetes” Welk effect kan diabetes hebben op de hersenen, het maag-darmkanaal en de seksualiteit? En is er wat aan te doen? Programma: 19.15 - 19.30 uur Ontvangst koffie/thee, bezoek informatiestands farmaceutische industrie
Datum: 2 november 2009 Tijd: 19.15 - 22.00 uur Plaats: Kliniek Amstel 0 A 2 (auditorium) VU medisch centrum De Boelelaan 1117
19.30 - 19.40 uur Inleiding Dr. M. Diamant, internistdiabetoloog 19.40 – 20.15 uur Cognitie en diabetes, wat gebeurt er? Drs. E. Duinkerken 20.15 – 20.45 uur: Pauze 20.45 – 21.05 uur Seksuele dysfunctie Dr. P. De Ronde, internist 21.05 – 21.30 uur Maag / darm problematiek, Drs. M. Tushuizen 21.30 – 22.00 uur Gesprek met de zaal, Prof. Dr. F.J Snoek, hoogleraar medische psychologie
Gesprek met de zaal Prof. Dr. F.J Snoek, hoogleraar medische psychologie. Aanmelding via de antwoordkaart of via de website www.diabetescentrum.nl
VU medisch centrum, Diabetesteam, 1 OBI 24, Antwoordnummer 7700, 1000 SN Amsterdam
Antwoordkaart
Ondergetekende is op 2 november 2009 aanwezig op de informatieavond
Naam . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Adres . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Telefoon . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Aantal personen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
koken met diAMBER Kunnen we alweer afscheid nemen van de salades en frisse zomergerechten en heerlijk dromen van een stamppot met een goede worst? Om niet gelijk door te slaan, heb ik het volgende hoofd- en nagerecht uitgezocht: Gehakt-groentecurry
Hoofdgerecht voor 4 personen dat per eenpersoonsportie bevat: Energie 545 kcalEiwit 32 g- Vet 34 g- Koolhydraten 27 g.
Ingrediënten (voor 4 personen): • 1 ei • 3 eetlepels paneermeel • 1 zakje Tikka Masala-pasta (80 g) • 500 g rundergehakt • 3 eetlepels olie • 1 grote ui, grofgesnipperd • 350 g bloemkool, in roosjes • 300 g broccoli, in roosjes • 250 g vastkokende aardappels, geschild en in blokjes • 250 ml vleesbouillon (van 1/2 tablet) 14
Bereidingswijze: Kneed in een kom het ei, paneermeel en de helft van de Tikka-pasta door het gehakt. Verdeel het gehakt in 12 porties en vorm met vochtige handen tot ballen. Verhit in een hapjespan olie en bak de gehaktballen in 5 min. rondom bruin. Ui, bloemkool, broccoli, aardappel en de rest van de Tikka-pasta rond de gehaktballen in de pan leggen en 2 min. meebakken. Bouillon erbij schenken en gehaktballen met groenten afgedekt in nog 10 min. zachtjes gaarstoven. Af en toe omscheppen. Lekker met couscous of rijst en ook een andere vleesvariant doet het goed. Gegrilde vijgen met honingkwark
Nagerecht voor 4 personen dat per eenpersoonsportie bevat: Energie 310 kcal- Eiwit 10 g- Vet 5 g- Koolhydraten 56 g.
Ingrediënten (voor 4 personen): 12 gewelde vijgen 2 eetlepels donkere basterdsuiker
1 eetlepel vloeibare margarine 200 g halfvolle kwark 2 eetlepels vloeibare honing 4 eetlepels havermout Bereidingswijze: De ovengrill voorverwarmen en ovenschaal met bakpapier bekleden. Vijgen kruislings insnijden. Vijgen als 'roosjes' openvouwen en rechtop in ovenschaal zetten. Op elke vijg enkele korrels basterdsuiker en enkele druppels margarine leggen. Vijgen in 5 min. lichtbruin roosteren. Kwark met honing mengen. Intussen in droge koekenpan met antiaanbaklaag havermout al roerend goudbruin en krokant roosteren.
Vijgen over vier borden verdelen. Kwark erop scheppen, havermout erover strooien, direct opdienen en smullen maar! Tip: Magere kwark bevat nauwelijks vet en veel eiwit. Franse kwark is smeuïger: hij is geklopt en bevat meer vocht. Kwark is overigens ook prima te gebruiken in ovenschotels, dressings, (dip)sauzen en taarten. Honing is rijker van smaak dan suiker en geeft de kwark een heerlijk zoet tintje. Deze en meer recepten zijn te vinden op internet. Neem voor de bron contact op met de redactie van Diamber. ■ Leonie Smit
“Lekker kunnen lopen” is wat iedereen wil! • Natuurlijk wilt u ook leuke schoenen. • Daarom bieden wij u een uitgebreid assortiment schoenen. • Verscheidene merken in diverse wijdtematen. • Geschikt voor het gebruik van uw eigen inlegzolen. • Bij uw keuze wordt u geadviseerd door deskundig personeel. • Wij zijn erkend schoenconsulent met diabetes aantekening. • Uw reis naar Almere belonen wij met een kopje thee of koffie.
15
Pedicures met certificaat Diabetes 1018 KE Amsterdam Centrum Pedicure praktijk Tilly Brouwer Kattenburgerhof 79, Tel. : 020-626 6112 www.tillybrouwer.nl Gecertificeerd voor schimmelnagels via LCPL Lid van ProVoet + Certificaat Diabetes 1033 HL Amsterdam Joke Leemburg Grondzeiler 36 1035 AL Amsterdam Tel. : 020-631 2953/06-5123 5910 Pedicure diabetische en reumavoet 1053 LR Amsterdam Annemarie Bruning Pedicurepraktijk & Nagelstudio Nassaukade 311, Tel. : 020-612 6041 www.annemariebruning.nl Diabetes certificaat ProVoet en ProCert 1056 AB Amsterdam Pedicurepraktijk Marlene van Wonderen Dr. Jan van Breemeninstituut Dr. Jan van Breemenstraat 2 Aantekening Diabetes- en reumavoet – Lid Provoet Tel. 023-5268670 ’s donderdags ook: 020-5896286 1062 AK Amsterdam Pedicurellie In Sportschool Palestra Marius Bauerstraat 233, Tel. : 06-4663 8910 Diabetische/reumatische voet Aangesloten bij ProVoet 1067 LH Amsterdam Praktijk de Springer Hannie Hamstra Jan Springerhof 14, Tel. : 020-611 5847 Medisch pedicure, Diabetische/reumatische voet,
16
Screening Diabetische/reumatische voet, Podoposturale Therapie, Nagelbeugel- techniek, Nagelreparatie/ regulatie, Orthese-techniek. 1076 AM Amsterdam Praktijk Olympia Hanna Olijve Olympiaplein 172 I, Tel. : 020-671 7269 Diabetische voet, reumatische voet Neemt tijd voor u! 1094 NG Amsterdam Pedicure- en manicuresalon Lea-Louise Sumatrastraat 54, 1094 NG Amsterdam Tel. :020-6942467 1097 SX Amsterdam Pedicure Salon Carla Egstraat 32 a, Tel. : 020-468 1387
[email protected] www.pedicuresaloncarla.nl Gespecialiseerd in diabetische en reumatische voet. 1121 HD Landsmeer Schoonheids- en pedicuresalon Florence de Lange Drakenstein 50, Tel. : 020-482 3791 Gespecialiseerd in de diabetische voet 1187 CK Amstelveen/Bovenkerk Pedicure Willemijn Van Koetsveldstraat 5, Tel. : 06-2478 3555 Certificaat diabetes en reuma 1422 GM Uithoorn Esmiel – Praktijk voor Voetverzorging/pedicure Antoon Coolenlaan 25, 1422 GM Uithoorn Tel. : 0297-524 099, Mob. :06-5164 4585 Geldige aantekening diabetische en reumatische voet. www.esmiel.nl
Beleyes Zelfstandig winkelen als blinde in een winkel waar je alles kunt vinden en mag aanraken. Wie had dat gedacht? Dit was de uitdaging waar een paar visueel gehandicapten zich 4 jaar geleden voor zagen gesteld. Ze richten stichting Beleyes op en vanuit deze stichting werd het Beleyes Servicepunt opgezet. Een winkel met alles wat interessant is voor blinden en slechtzienden (en later ook voor dyslectici!) Een winkel waar je als visueel gehandicapte in principe zelf je weg kunt vinden, door bijvoorbeeld prijskaartjes in grootletter en braille.Het bleek een waar succes. Veel mensen vinden het prettig winkelen bij Beleyes en komen graag en vaak terug. Toch bleek er behoefte aan meer: er werd gevraagd om een webwinkel, zodat men
zich van te voren kon oriënteren op het net of eventueel al eerder in de winkel gevoelde radio besteld kon worden zodra het vakantiegeld binnen was. Die webwinkel kwam er! Wel moest er een goed naam voor gevonden worden en omdat in de winkel alles aangeraakt mag worden kwam als winnaar uit de bus: www.winkelenopdetast.nl. 0nder die naam kan dus voortaan de webwinkel wordenbereikt. ■ Hilmar de Vries, Stichting Beleyes
Stichting Beleyes wordt gerund door blinden en slechtzienden en biedt daarmee werk en werkervaring aan visueel gehandicapten.
Belangrijke data 17 sept.: Bijeenkomst Landelijk Patiëntendossier Lezing door Jessica Polak over het patiëntendossier (zie pag. 23) 19 sept.:
Receptie op het DICA i.v.m. 25 jarig bestaan (zie pag. 11)
3 okt.:
Gemeentelijke seniorendag in de Stopera
2 nov.: Voorlichtingsavond in het VUmc over onbekende complicaties bij diabetes (zie pag. 33) 6 nov.:
Openingscongres Week van de Chronisch Zieken (zie pag. 38)
14 nov.:
Wereld Diabetes Dag in Sporthallen Zuid (zie pag. 33) 17
JP70-722een prijs! Win 1
2
3
4
12
13
17
14
29
33
9
20 26
30
36
42 46
47
51
62
27
39
45
56
21
35
41
55
11
31
38
50
10
16
25
34
40
66
8 15
24
37
61
7
19
23 28
49
6
18
22
32
5
43 48
52
57
58
63
53
54
59
64 67
44
60 65
68 JP70 © JFS
Los de puzzel op en breng de corresponderende letters over in de hokjes. Er verschijnt dan een woord. De HORIZONTAAL: gevonden oplossing kunt u sturen aan 1. Het doden met voorbedachten rade; redactie Diamber, 1e Helmersstraat 175. voorzetsel; 8. beeldzijde van een muntstuk; 12. bergweide; 13. groente; 16. Italiaanse omroep; 17. het Romeinse Rijk; 18. B2 , 1054 CX Amsterdam, of mailen naar: rivier in Duitsland; 19. afscheidingsproduct van naaldbomen; 21. spil; 22. honingbij;
[email protected].. Uiterste 24. uiterste grens; 26. heilige vogel; 28. grote bijl; 30. deel van het oor; 31. deel van inleverdatum: 31 oktober 2009. de visvangst voor de bemanning; 32. rangtelwoord; 35. druk praten; 37. Japans Onder de goede oplossing zullen bordspel; 38. van dezelfde soort; 39. circa; 40. ziedend; 42. volume; 45. wig; 46. de volgende prijzen worden verloot: jonge stier; 48. kind (Eng.); 49. zuurstofmodificatie; 51. schildersgerei; 53. aardig1e prijs: Tab-time automatisch heid; 55. muzieknoot; 56. muziekteken; 58. maar; 60. Denemarken (op auto’s); 61. pillendoosje beschikbaar gesteldbom; 65. Trans-Europa-express; 66. sloerie; 67. of iets dergelijks; 63. onderzeese door fa.International Lydion Transit Routier; 68. de moeite waard zijn. 2e prijs: een USB-stick 3e prijs: een cadeaubon van € 10, VERTICAAL: 1. Zeemacht; 2. brandstof; 3. voorzetsel; 4. Duits persbureau; 5. grasmaand; 6. soort slee; 7. niets; 8. bloeiwijze; 9. bijwoord; 10. grassoort; 11. fluiten; 14. vis; 15. huis18 dier; 18. erotiek; 20. koninklijke aanspreektitel; 23. Noordafrikaans land; 25. vis; 27.
Horizontaal 1 Het doden met voorbedachten rade 5 voorzetsel 8 beeldzijde van een munt- stuk 12 bergweide 13 groente 16 Italiaanse omroep 17 het Romeinse Rijk 18 rivier in Duitsland 19 afscheidingsproduct van naaldbomen 21 spil 22 honingbij 24 uiterste grens
26 heilige vogel 28 grote bijl 30 deel van het oor 31 deel van de visvangst voor de bemanning 32 rangtelwoord 35 druk praten 37 Japans bordspel 38 van dezelfde soort 39 circa 40 ziedend 42 volume 45 wig 46 jonge stier 48 kind (Eng.)
49 zuurstofmodificatie 51 schildersgerei 53 aardig-heid 55 muzieknoot 56 muziekteken 58 maar 60 Denemarken (op auto’s) 61 of iets dergelijks 63 onderzeese bom 65 Trans-Europa-express 66 sloerie 67 Transit International Routier 68 de moeite waard zijn
20 koninklijke aanspreektitel 23 Noordafrikaans land 25 vis 27 streepjescode 29 houten staak 31 dorpsplein 33 ik (Lat.) 34 slot 35 uitroep van schrik 36 water (Fr.) 40 Tibetaans rund 41 ooit 43 euforische toestand
door druggebruik 44 peinzen 46 kanaal 47 scheepsexploitant 50 deel van een schip 51 Palestijnse Bevrijdings-organisatie 52 vod 54 denkbeeld 57 gravure 59 bergpas 62 muzieknoot 64 onmeetbaar getal 65 Tunesië (op auto’s)
Vertikaal 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 14 15 18
Zeemacht brandstof voorzetsel Duits persbureau grasmaand soort slee niets bloeiwijze bijwoord grassoort fluiten vis huis- dier erotiek
Oplossing: 46
5
15
28
7
67
42
33
Oplossing van de vorige nummer: lentedag Winnaars:1e prijs Pillendoos beschikbaar gesteld door Lydion: de heer R.T. van der Heijden 2e prijs een USB stick: Mevr. J.Holsappel, 3e prijs een cadeaubon van 10 euro: De heer D. Engels. De winnaars hebben intussen hun prijs ontvangen. 19
Senioren-inloop jaarlijkse reisje Dagtocht: Urk en de Weerribben, donderdag 25 juni 2009. Het verslag is geschreven door mevr. Hilly van der Hoof. Wij zullen allemaal wel hebben uitgekeken naar 25 juni 2009, de dag van het jaarlijkse reisje en ook dat het mooi weer zou worden en inderdaad, het kon niet beter. Even voor half negen kwam de Labetobus aan bij het Victoria Hotel en voor ons alleen. Wim de Broeder zat al in de bus. In Amstelveen konden wij Hanna oppikken maar Joyce ging niet mee vanwege een verjaardag. Onze chauffeur heette Willem en op de grote weg begint hij te vertellen waar we naar toe gaan en hoe we zullen rijden. De koffie krijgen we op Urk en we blijven daar een hele tijd want er is veel te zien en ook veel te koop. Dan de bus weer in om op tijd naar Ossenzijl te gaan voor de broodmaaltijd. Daar wordt al op ons gewacht met allerlei lekkere dingen.
En dan ineens is het tijd voor de fluisterboot. Voor ons zijn er 18 plaatsen gereserveerd en het is een prachtige tocht door het gebied de Weerribben. De schipper vertelt zoveel en hij raakt niet uitgepraat maar ja, het zijn ook veel dingen waar wij nog nooit van hebben gehoord en ook op zo’n mooie manier met het zachte geluid van de motor. Na 5 kwartier leggen we weer aan en gaan we weer naar de bus om de thuisreis te aanvaarden en de chauffeur maakt er een mooie tocht van want we gaan over binnenweggetjes en we herkennen nooit iets van de heenreis. Ineke deelt nog eens mandarijnen (van Jovita) uit voor de dorst. Hanna wordt weer afgezet in Amstelveen en wij gaan op Amsterdam aan waar we uit elkaar gaan op het Damrak en bedanken Ineke en Els voor de goed georganiseerde reis en de leuke dag. ■ Hilly van der Hoof
Bijeenkomsten senioren/50 plussers Bent u door het lezen van dit leuke verslag enthousiast geworden voor een regelmatige ontmoeting met leeftijdgenoten die ook diabetes hebben? Zij komen zo eens per maand bij elkaar om over allerlei onderwerpen die betrekking hebben op diabetes van gedachten te wisselen, maar ook 20
om gezellig met elkaar een kop koffie te drinken. Geïnteresseerd? Bel dan even met het DICA: 020-683 3397 en vraag naar Ineke van Koert. Zij zal u graag verder helpen. Ineke is elke donderdag en vrijdag van 10.00 tot 15.00 uur op het DICA aanwezig. ■
Vernieuwde brochure Oost en West Beweegt! Gezond bewegen voor mensen met overgewicht en/of diabetes. Voor inwoners van Amsterdam en omstreken met overgewicht en/of diabetes is er de gids: Oost en West Beweegt! Deze gids bevat adressen van organisaties die sport en bewegingsactiviteiten aanbieden voor mensen met deze aandoeningen. De gids wordt verzonden naar alle huisartsen en Praktijk Ondersteuners Huisartsen. Daarnaast ontvangen zij ook een zgn. niveaukaart. Hiermee kunnen ze mensen met overgewicht en/of diabetes doorverwijzen naar sport- en beweegactiviteiten die in de brochure zijn opgenomen. Het OLVG en het St. Lucas Andreasziekenhuis verwijzen al actief mensen door aan de hand van deze brochure. In Amsterdam wil men komen tot een structuur waarbij diverse sportverenigin-
gen, fitnesscentra, sportbuurtwerk, buurtwerkorganisaties en fysiotherapiepraktijken ondersteuning en begeleiding bieden aan deze groep mensen, omdat bewegen essentieel is vooral ook voor deze groep. Ca. 90 (sport) organisaties hebben de afgelopen 2 jaar een bijscholing “Bewegen bij mensen met diabetes en mensen met ernstig overgewicht" gevolgd. In oktober start wederom een bijscholingscursus in het Slotervaartziekenhuis, nu specifiek voor fitnesscentra. De nieuwe brochure kunt u vinden bij de zelfstandige huisartspraktijken, gezondheidscentra en voorlichtingscentra in ziekenhuizen. Ook is de brochure gratis aan te vragen bij de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Amsterdam, afdeling Sport, telefoonnummer: 020–252 8200 of per email:
[email protected] ■
Nieuwsbrief Al ruim een jaar wordt door de afdeling Amsterdam eens of twee keer per maand een Nieuwsbrief verzonden aan alle leden, van wie het e-mailadres bij ons bekend is. Het biedt ons de gelegenheid u te informeren over lezingen, activiteiten, onderzoeken en allerlei ander belanghebbende zaken. Naast de leden melden zich ook steeds meer professionele lezers. Kortom,
of je diabetes hebt of ermee te maken hebt, een bron van informatie. Ontvangt u de Nieuwsbrieven nog niet? Meldt u dan aan door het zenden van een mail naar:
[email protected], graag met vermelding va naam, adres, telefoon en mogelijk professionele gegevens (bv. Ha, dvk, poh etc.). ■
21
ALCOHOL EN DIABETES In tegenstelling tot wat veel mensen met diabetes denken is alcohol niet verboden. Wel kunnen er voor mensen met diabetes redenen zijn om helemaal geen alcohol te gebruiken. Bijvoorbeeld in combinatie met het gebruik van bepaalde medicijnen (lees de bijsluiter of vraag dit na bij uw apotheek), zwangerschap, ernstige neuropathie (schade aan de zenuwbanen) en een te hoog triglyceridengehalte (soort vet in uw bloed). Bij een te hoge bloeddruk en het hebben van overgewicht is het raadzaam om matig te zijn met alcoholgebruik. Een ‘gezond' gebruik van alcohol is niet meer dan 1 glas per dag voor vrouwen en niet meer dan 2 glazen per dag voor mannen. Dit geldt dus per dag en kan niet opgespaard worden tot 1x per week 7-14 glazen. Met een glas wordt bedoeld 1 bierglas (200 ml) of 1 wijnglas (100 ml) of 1 borrelglas (35 ml). Hanteer je deze genoemde hoeveelheid per glas dan krijg je dezelfde hoeveelheid alcohol binnen, namelijk 10 gram, en maakt het dus niet uit of je bier, wijn of whisky drinkt. Alcohol bevat calorieën, te weten 7 calorieën per gram alcohol en dus in totaal 70 calorieën per glas. Daarnaast kan het glas alcohol nog koolhydraten bevatten die 4 calorieën per gram leveren. Zo bevat een glas bier van 200 ml 6 gram koolhydraten, een glas rode wijn van 100 ml 3 gram koolhydraten en een glas jenever van 35 ml geen koolhydraten. 22
In totaal levert dan een glas bier van 200 ml 85 calorieën, een glas rode wijn van 100 ml 80 calorieën en een glas jenever van 35 ml 70 calorieën. Aan de ene kant krijgt u bij het drinken van bier of wijn of jenever of andere alcoholische dranken dus alcohol binnen en aan de andere kant meer of minder of helemaal geen koolhydraten. De alcohol werkt verlagend op uw bloedglucose en de koolhydraten werken verhogend op uw bloedglucose. Het verlagende alcoholeffect treedt vaak pas later op en kan nog lang aanhouden, het verhogende koolhydraateffect treedt direct op. Aangezien de effecten dus niet tegelijkertijd optreden is het niet zo dat dit automatisch met elkaar in balans is en is het belangrijk om bij u zelf te bekijken hoe dit effect is. Voorbeeld: iemand gaat naar een feest in
de avond en drinkt daar een paar glazen rode wijn. Daarbij gebruikt die persoon een paar toastjes. Zowel met de wijn als de toastjes krijgt deze persoon koolhydraten binnen die de bloedglucose direct verhogen. Daarnaast krijgt deze persoon alcohol uit de wijn binnen die de bloedglucose verlagen, maar dat effect is vaak pas veel later dan op het moment dat de wijn gedronken wordt en de toastjes worden gegeten. Het late dalende effect van de alcohol zou ‘s nachts tot een hypo (te lage bloedglucose) kunnen leiden. Hierbij kan het noodzakelijk zijn om voor het slapen toch nog een snee brood te gaan eten om dit te voorko-
men. Door middel van het meten van de bloedglucose, bijvoorbeeld bij thuiskomst voor het slapen gaan, komt u erachter hoe dit bij u zelf werkt. Concluderend kun je dus zeggen: alcohol gebruiken kan ook als je diabetes hebt, maar wees je bewust van de effecten die het heeft op je bloedglucose en hou het bij ‘gezond’ gebruik. De volgende keer ga ik in op zoetstoffen. ■ Elise Kuipers, Diëtist gespecialiseerd in diabetes Diëtistenpraktijk Elise Kuipers, Schipluidenlaan 4, 1062 HE Amsterdam, tel. 020 614 34 02, www.dietistenpraktijk. net
Bijeenkomst
landelijk Elektronisch Patiëntendossier Handig of digitale hoogmoed, mooi of gevaarlijk? 17 september 2009
Eind vorig jaar kregen alle inwoners van Nederland een brief van minister Klink in de bus vergezeld van een folder waarin stond hoe het landelijk elektronisch patiëntendossier (EPD) in grote lijnen werkt en een formulier waarmee je bezwaar kon maken als je niet wilde dat jouw gegevens in het EPD terecht kwamen. De folder stelde alles nogal eenvoudig voor, maar de praktijk is toch een stuk ingewikkelder, want hoe zit het met bijvoorbeeld de privacy en de zorgvuldigheid van jouw specifieke gegevens, om maar eens iets te noemen? Dat bovendien de invoering niet zo eenvoudig is, blijkt wel uit de vele keren dat de invoering is uitgesteld.
Daarnaast groeit ook het aantal bezwaren tegen het EPD; niet alleen vanuit de patiëntenhoek, maar ook vanuit de medische wereld zelf. Zelf alles uitzoeken is lastig en daarom organiseert het APCP speciaal voor ons een bijeenkomst op 17 september a.s. ’s avonds om 19.30 uur. Daar krijgt u van een deskundige goede informatie op basis van feiten en heeft u gelegenheid daarover vragen te stellen. Ten tijde van het ter perse gaan van dit nummer was helaas de plaats van samenkomst nog niet bekend. Deze zal zsm bekend worden gemaakt. Geef u op en informeer er direct naar! Verdere informatie en opgave: DICA 020-683 33 97 of
[email protected]
23
De beste zorg zonder wachttijd
Voor diabetici hebben wij alle deskundigen in huis: internist, diabetesverpleegkundige en diëtist. En vanaf nu is er ook een apart spreekuur voor patiënten met een insulinepomp. Zonder wachttijd kunt u bij ons terecht. Belt u voor een afspraak met onderstaand telefoonnummer. Jan van Goyenkade 1-2, Amsterdam tel 020 6622494 www.medischcentrumjanvangoyen.nl
Maak kennis met de mensen achter de DIPposten Naam Frederik Hunfeld Leeftijd 62 jaar Hobby’s Lezen en zingen Hoe lang heb je diabetes en welk type? Type 2. Diagnose werd gesteld in 1999. Hoe ben je in aanraking gekomen met DVN? Waarschijnlijk via een folder in de apotheek of bibliotheek . Hoe lang ben je al lid ? Sinds ik hoorde dat ik diabetes had in 1999 dus. Wat betekent de DVN specifiek voor jou? Leden van DVN-Amsterdam hebben me inzicht gegeven in mijn diabetes en me geleerd ermee om te gaan. Lotgenotencontact bleek voor mij belangrijk en zinvol. Ik ben dipper geworden, omdat ik ervan houd met mensen om te gaan, omdat ik zelf zo geholpen ben door andere dippers, een hulp die ik zeker anderen gun; Juist bij een ziekte als diabetes heb je als patiënt zo veel invloed op de last die zo’n ziekte op je persoonlijk leven heeft, en omdat ik tijd vrij kreeg. Waarom ben je dipper geworden? Gewoon door me ervoor op te geven. Daarna volgde ik een informatieve cursus via Leusden. Met steun en toestemming van de Afd. Amsterdam bezet ik sindsdien een DIPpost. Waar ben je dipper en hoe lang al?: Ik ben bijna 2 jaar dipper in het Andreas Lucas Ziekenhuis,aanvankelijk samen met Zeki Cenan. Later alleen.Ben er elke maandagmiddag van 13.30 tot 16.00 uur.
Naam Han van der Vlugt Leeftijd 81 jaar Hobby's Ik lees heel erg graag Hoe lang heb je diabetes en welk type? Ik heb 22 jaar diabetes type 2 Hoe ben je in aanraking gekomen met de DVN? Ik ben zelf gaan informeren Hoe lang ben je lid? Sinds ik hoorde dat ik diabetes had, ben ik meteen lid geworden; dat is dus al een flinke tijd. Wat betekent DVN specifiek voor jou? DVN houdt je op de hoogte van alle nieuwe ontwikkelingen en vanwege de onderlinge contacten. Vooral dat laatste is heel belangrijk. Waarom ben je dipper geworden? Ik vind het fijn om mensen te helpen de diabetes beter te leren begrijpen. Waar ben je Dipper en hoelang al? Ik ben dipper in het VU Medisch Centrum gedurende de laatste 20 jaar en dat is heel fijn. Mede doordat Dr. Polak alle nieuwe patiënten die bij haar komen even naar onze post doorverwijst.
25
HET GAAT OM DE
JUISTE INSTELLING, DIABETES.
Bayers nieuwe CONTOUR™ glucosemeter kunt u instellen zoals u dat wilt. Het gemak van niet coderen en simpel, snel testen is standaard. De testherinnering, persoonlijke streefwaarden en veel extra’s kunt u zelf instellen.
Ga voor meer informatie naar www.bayerdiabetes.nl of vraag uw zorgverlener.
26
Langwerkende insuline: kanker risico? Op 26 juni j.l. werden in het leidende wetenschappelijke diabetes tijdschrift Diabetologia vier artikelen gepubliceerd die gaan over een mogelijk verband tussen insuline en het risico om kanker te krijgen. Diabetologia is het wetenschappelijk maandblad van de European Association for the Study of Diabetes - EASD. In twee van deze publicaties wordt er een verband gevonden tussen het gebruik van insuline glargine bij vrouwen met type 2 diabetes en het vóórkomen van borstkanker. In één van de publicaties, een Duits onderzoek, vond men een verband met de totaal gegeven insuline hoeveelheid en de kans op het ontstaan van kanker, onafhankelijk van het type insuline. Personen met humaan insuline hadden een groter risico, er was echter meer insuline nodig dan bij het gebruik van analoge (langwerkende) insuline. Als de totale dosis werd gestandaardiseerd vond men een groter verband voor de langwerkende insuline. In een Zweeds onderzoek werden de effecten van insuline ook onderzocht en daar vond men geen verband tussen het optreden van kanker en het gebruik van langwerkende insuline, met uitzondering van een licht verhoogd risico op het ontstaan van
borstkanker. De vraag was of dit resultaat wel klopt. Men had namelijk mensen met diabetes voor die insuline geselecteerd met om andere reden een hoger risico op borstkanker. Bovendien kwam borstkanker heel weinig voor bij de onderzochte personen. Bij twee van de vier publicaties werd geen enkel verband tussen het optreden van kanker en insuline gevonden. Wel zag men in het Engelse onderzoek dat metformine beschermde tegen het ontstaan van kanker. De onderzoekers zijn het erover eens dat er op basis van de nu beschikbare gegevens geen conclusies kunnen worden getrokken. Deze studies zijn een begin van meer onderzoek naar het gebruik van insuline en het risico op het ontstaan van kanker. Naar mijn mening wegen de grote voordelen van langwerkend insuline in de behandeling en het voorkomen van acute en chronische complicaties op tegen de mogelijke nadelen. ■ Prof. Dr. Giel Nijpels Vrije Universiteit medisch centrum Amsterdam, Afdeling huisartsgeneeskunde Varda Shalev V, Chodick G, Silber H, Kokia E, Jan J, Heymann AD, Continuation of Statin Treatment and All-Cause Mortality, A Population-Based Cohort Study Arch Intern Med. 2009; 169: 260-268
27
Actueel Nieuws Type 1 Diabetes Australische onderzoekers hebben ontdekt hoe monocyten (immuuncellen die in het bloed circuleren) van mensen met type 1 diabetes verschillen van de monocyten van mensen zonder stofwisselingsziekten. Dit kan waardevolle aanknopingspunten opleveren voor het ontstaan van de immuunreactie bij type 1 diabetes. Bij mensen met type 1 diabetes is in de monocyten de NF-kappaB singnaaltransductie (Nuclear Factor kappaB), die betrokken is bij het aansturen van het immuunsysteem, continue geactiveerd. Bij mensen met een gezonde stofwisseling wordt deze signaaltransductie pas na een infectie geactiveerd. De wetenschappers hopen nu methodes te ontwikkelen waarbij type 1 diabetes in een vroeg stadium kan worden herkend. Daarvoor is echter nog meer onderzoek nodig. Bron: Accu-Check Magazine.
Groei Diabetes gevallen Het aandeel inwoners van Nederland met diabetes is gestegen van bijna 3 procent in 2001/2002 naar 4 procent in 2007/2008. Deze toename hangt samen met de vergrijzing van de bevolking en het gestegen aandeel mensen met ernstig overgewicht. Diabetes komt relatief vaak voor bij ouderen en niet-westerse allochtonen. Dat laatste hangt samen met ernstig overgewicht. Met deze risicofactor hebben niet-westerse allochtonen vaker te kampen dan autochtonen. Ook actievere opsporing door huisartsen en een grotere 28
alertheid bij mensen door voorlichtingscampagnes hebben bijgedragen aan de toename van het aantal mensen dat weet dat ze diabetes hebben. Van de diabetespatiënten gebruikt ruim 20% insuline vanaf kort na de constatering.
Bron: Accu-Check Magazine
Glucosemetingen sneller en betrouwbaarder door Point of Care Testing Net als bij veel medische handelingen is de nauwkeurigheid van glucosemetingen van zeer groot belang en moet er tussen bloed afnemen en eventueel medisch handelen zo weinig mogelijk tijd zitten. Bij VUmc bleek op dat vlak het nodige verbeterd te kunnen worden. Klinisch chemicus i.o Annemieke Heijboer en analist John Otten vertellen over Point of Care Testing, dat nu bij VUmc wordt ingevoerd. Tot nu toe lopen analisten door het hele ziekenhuis hun rondes. Het bloed dat zij bij de patiënten afnemen, gaat naar het laboratorium waar de metingen worden verricht. De periode tussen bloedprikken en de uitslag is soms anderhalf uur. Dat is een situatie waar niemand tevreden over is, vertelt Otten. “Want in het geval van teveel of te weinig glucose is onmiddellijk handelen gewenst.” Niet ideaal Bovendien is deze procedure niet geschikt voor noodgevallen, bijvoorbeeld voor patiënten die niet tijdens de reguliere “priktijden”op de zaal aanwezig zijn. Daarvoor zijn op de afdelingen een kleiner soort meters aanwezig. “Maar aan deze metertjes kleven nadelen” legt Annemieke Heijboer
uit. “Het belangrijkste is dat ze onnauwkeurig zijn met een mogelijk verkeerde uitslag tot gevolg. Een verkeerd beeld van het werkelijke glucosegehalte in het bloed kan verstrekkende gevolgen hebben.” En dan is er nog het probleem van de administratieve verwerking van deze metingen. Otten: “Dat was zo omslachtig, dat ook daarin snel fouten ontstonden.” Deze metertjes vormden dan ook een noodoplossing, waarnaar niettemin vaak moest worden uitgeweken. Geen ideale situatie dus, de afdelingsmeters noch de tijdrovende metingen door de analisten. Heijboer is daarom op zoek gegaan naar alternatieven. Doel was een betrouwbare meter te vinden, die op de afdelingen gebruikt kan gaan worden. Dat zou de tijdrovende rondes door de analisten overbodig maken. Het zou bovendien een uiterst nauwkeurig apparaat moeten zijn, dat zo min mogelijk last heeft van storende factoren. Zo’n meter is nu gevonden. Heijboer: “Het grootste voordeel van deze meter is zijn betrouwbaarheid. Andere meters die we hebben uitgeprobeerd, gaven toch meer kans op schommelingen.” Binnen VUmc gaan alle afdelingen nu geleidelijk over op het meten door de verpleegkundigen op de afdelingen zelf. Otten:”Alle verpleegkundigen die glucosemetingen gaan doen, krijgen daarvoor eerst van mij instructie. Als zij dat hebben doorlopen, krijgen zij een pasje met een barcode om de metingen te kunnen doen. De instructie wordt aan maximaal vijf verpleegkundigen tegelijk gegeven.” Hoewel de voordelen evident zijn, kleven er ook nadelen aan Point of Care Testing (POCT). De meting zelf is niet ingewikkeld, maar in de preanalytische fase kan het nodige misgaan. “Stel dat een patiënt net een appel geeft gegeten en zijn vin-
gers zijn niet goed schoongemaakt voordat er geprikt wordt. Dan zit er glucose op de vinger, waardoor de meting niet waarheidsgetrouw is. Stel nu dat die patiënt een te laag glucosegehalte in zijn bloed heeft, maar door deze meting te hoog lijkt, dan kan de patiënt insuline toegediend krijgen en zelfs in coma raken. De metingen blijven overigens de verantwoordelijkheid
van het lab. Daarom zal Otten alle metingen volgen via de computer. Bij vreemde uitslagen of bij storingen kan hij onmiddellijk ingrijpen. Op drie afdelingenheeft inmiddels een pilot gedraaid. Joyce Jansen, teamleider VHON: “Dit is goed verlopen en de verpleegkundigen zijn enthousiast. Het gemak waarmee de uitslag via een docking station onmiddellijk in het ziekenhuisinformatiesysteem wordt geregistreerd, maakt allerlei administratieve rompslomp uit het verleden overbodig. We hopen dat de patiënten snel een barcode krijgen, waardoor wij patiëntnummers niet mee hoeven in te toetsen.” Jansen vindt het niet meer dan logisch dat de afdelingen zelf de glucosemetingen uitvoeren. “Diabetenzorg is patiëntenzorg; regelmatig bloedprikken is dus een taak die bij verpleegkundigen thuishoort.” Bron: Tracer.
29
Leven met een chronische ziekte
Cursus voor chronisch zieke mensen die hun stemming willen verbeteren. Diabetes, Mutiple Sclerose, Reuma, Harten vaatziekten, Astma en COPD,…..: Een chronische ziekte hebben en nooit meer helemaal gezond worden is eigenlijk voor niemand volledig te accepteren. Toch is het voor mensen die een chronische ziekte krijgen belangrijk om te leren omgaan met de kenmerken en de gevolgen van deze ziekte. GGZinGeest en CordaanThuiszorg organiseren samen een cursus. In het najaar van 2009 start deze groepscursus “Leven met een chronische ziekte” in Amsterdam. Tijdens de cursus leren deelnemers oa om meer inzicht te krijgen in hun eigen situatie, beter te ontspannen, hun mogelijkheden te benutten, positiever te denken en om te gaan met onbegrip en afhankelijkheid. Cursisten ontvangen een werkboek met informatie en thuisopdrachten. De cursus bestaat uit tien wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur en wordt gegeven door een medewerker van GGZinGeest en CordaanThuiszorg. Geïnteresseerden krijgen vooraf een (telefonisch) kennismakingsgesprek, waarna men definitief kan beslissen of men gaat deelnemen aan de cursus. De kosten bedragen € 30,- incl. cursusmateriaal. Voor meer informatie en aanmelding: GGZ inGeest, Afd. preventie. Tel. (020)788 45 70. Via de site www.snelweerwel.nl kan een vragenlijst worden ingevuld waarmee iemand zich kan aanmelden voor een persoonlijk adviesgesprek. 30
Eiwit uit vetweefsel veroorzaakt diabetes bij dikke mensen. Overgewicht leidt vaak tot diabetes en nu is een stuk duidelijker geworden hoe dat kan. Vetweefsel produceert een eiwit, CREB, dat cellen minder gevoelig maakt voor insuline: insulineresistentie, ontdekten onderzoekers van het Salk Institute in Califonrnië. En insulineresistentie is de oorzaak van diabetes type 2. Het vele vet van dikke mensen zorgt dus voor veel CFREB, waardoor de insulineresistentie toeneemt.
Bron: Cell Metabolism, 3 maart2009
Nieuws uit de industrie
LifeScan, de producent van oa One Touch™ heeft de verpakking van One Touch™ Vita ™ gewijzigd. Aan het product op zich is helemaal niets veranderd en ook de inhoud van 50 strips is ongewijzigd gebleven. ■
Korte nieuwtjes
Foto: Yulia Nesterova
Mobiele presentatiewand Sinds begin dit jaar zijn we in het gelukkige bezit van een mooie mobiele presentatiewand, die we gebruiken bij manifestaties, presentaties en andere happenings. Op deze wijze kunnen we ons professioneel manifesteren en springen we goed in het oog. Op 19 september, bij de viering van
het 25-jarig jubileum van het DICA kunt u het zelf bewonderen, maar ook op de gemeentelijke seniorendag op 3 oktober in de Stopera zullen wij hem ook opstellen als aandachtstrekker. ■
31
Industriepark Nieuw Walden Nieuw Walden 90 1394 PE Nederhorst den Berg Tel.0294 253 983 Fax 0294 252 457 E-mail
[email protected] www.duoform.nl
Een paar zetten vooruit denken.....
Lamineren • Spotlaminaat Kettingformulieren • Pinfeedetiketten Rillen • Slitten • Stansen • Nummeren • Perforeren
voorlichting
Voorlichtingsavonden Sint Lucas Andreas ziekenhuis
Ook in dit najaar worden er weer in samenwerking met de DVN, afd. Amsterdam en Omstreken voorlichtingsavonden over Diabetes onder naam ‘Ik en mijn Diabetes’ gegeven in het Sint Lucas Ziekenhuis, Jan Toroopstaat 164, 1061 AE Amsterdam. Het zijn 5 bijeenkomsten waarin behandeld worden : wat is diabetes, de behandeling ervan, voeding, zelfcontrole en complicaties. Voorlichters mevr. Els Mandemaker en Ineke van Koert.
De data voor deze bijeenkomsten zijn: woensdag 23 september, 30 september. 7 oktober. 14 oktober en 21 oktober 2009 van 19.30 tot 21.30 uur. De totale kosten voor deze voorlichtingsavonden bedragen € 30, Voor inlichtingen kunt u terecht bij de patiëntenvoorlichting van het St. Lucas Andreas Ziekenhuis en/of bij mevrouw Ineke van Koert op ons DICA; tel: 020-6833397 (donderdags en vrijdags aanwezig van 10.00 – 15.00 uur)
Belangrijke datum!! 14 november 2009. Op 14 november a.s. zal onder auspiciën van DVN Afd. Amsterdam in samenwerking met Week van de Chronisch Zieken, DMO Amsterdam, CordaanThuiszorg, MbvO, NISB en Voedingscentrum een groots evenement worden gehouden in Sporthallen Zuid. Thema: “Amsterdam Beweegt” U vindt er alles op het gebied van bewegen , met name voor chronische zieken, informatie, demonstraties, workshops en een informatiemarkt. Kortom een evenement dat u niet voorbij kunt laten gaan. U krijgt hier binnenkort nog veel meer informatie over; mis het niet en zet het alvast in uw agenda!
33
Accu-Chek Mobile: de nieuwe manier van meten De mogelijkheid om uw bloedglucose te meten zonder strips en een lang weekend weg te kunnen zonder na te hoeven denken of u genoeg losse strips en lancetten bij u heeft – voor veel mensen met diabetes is dit een wens. Maar met de nieuwe en innovatieve Accu-Chek Mobile is deze wens nu werkelijkheid geworden. Geen losse teststrips De Accu-Chek Mobile bevat een cassette met 50 testen op een tape en een geïntegreerde prikpen met 6 lancetten in een lancettenhouder. Zo heeft u alles bij de hand. Mensen met diabetes hoeven nu alleen nog maar aan de Accu-Chek Mobile te denken als ze de deur uitgaan. Hiermee behoort de zorg om zonder strips of lancetten te zitten tot het verleden. Met de Accu-Chek Mobile kunt u snel en eenvoudig meten in een paar simpele stappen. De meter is direct klaar voor gebruik. Een ander voordeel van Accu-Chek Mobile is dat u geen losse strips en lancetten meer hoeft te hanteren na elke test. De AccuChek Mobile biedt dus optimaal gemak. Discretie Al meer dan 30 jaar verbeteren innovaties met betrekking tot de controle van bloedglucose het leven van mensen met 34
diabetes. Maar nog steeds blijven veel behoeftes onvervuld, met als gevolg mogelijke fouten bij de zelfcontrole van de bloedglucose of overgeslagen metingen. Een onderzoek van een Duitse studiegroep wijst uit dat meer dan een derde van de ondervraagde mensen met diabetes het lastig vindt om te meten als ze onderweg zijn, vanwege alle spullen die ze van tevoren moeten inpakken en de hele tijd bij zich moeten houden. Ongeveer hetzelfde aantal deelnemers meldde het vervelend te vinden om in het openbaar hun bloedglucose te meten1. Met de nieuwe AccuChek Mobile behoort dit tot het verleden. Deze bloedglucosemeter heeft alles wat nodig is om onderweg de bloedglucose te kunnen meten. Daarmee speelt het in op de behoefte aan meer discretie van mensen met diabetes en biedt het een nieuwe en meer geavanceerde manier van meten. Geen afval meer Met een cassette met 50 testen op een tape en een prikpen met 6 lancetten in een
houder biedt de Accu-Chek Mobile mensen met diabetes een bloedglucosemeter met alles wat ze nodig hebben om te meten. U hoeft niet langer na te denken over wat u allemaal mee moeten nemen of waar u gebruikte losse lancetten of teststrips hygiënisch weg kunt gooien. De AccuChek Mobile slaat alle gebruikte testen en lancetten veilig op in het systeem. En de nieuwe Accu-Chek FastClix Mobile-prikpen die is geïntegreerd in de Accu-Chek Mobile, zorgt voor veilig en vrijwel pijnloos bloedprikken. Dankzij de lancettenhouder met 6 lancetten is het verwisselen van het lancet bijzonder eenvoudig en is het niet meer nodig losse lancetten te hanteren. De Accu-Chek FastClix Mobile-prikpen werkt bovendien met de betrouwbare Clixmotion-technologie, die zich als minst pijnlijke heeft bewezen in vergelijking met andere toonaangevende prikpennen2.
abetes voor een efficiënte controle van de bloedglucose. Deze nieuwe manier van meten reduceert de benodigde voorbereidingen en de complexiteit van het testen aanzienlijk en verhelpt de meest voorkomende problemen. Hierdoor kan het de motivatie verhogen om het door uw behandelaar aanbevolen aantal metingen uit te voeren en de glycemische controle te verbeteren. ■
1 Koschinsky T, Lederle M, Rose-Fröhlich S. Blutzuckerselbstmanagement-Report Deutschland 2006. 2 Koubek RJ. Accu-Chek® blood glucose monitoring systems and lancing devices are least painful. A comparative survey (2007).
Eenvoudiger en gemakkelijker “Dit maakt het meten zoveel eenvoudiger en gemakkelijker”, vertelt Dr. Eberhard Bauer, hoofd van de afdeling productontwikkeling van Roche Diabetes Care. Hij vervolgt: “Je hoeft de meter niet meer voor te bereiden voor elke test en er zijn maar 4 simpele stappen nodig om de bloedglucose snel en betrouwbaar te testen. Bovendien draait het systeem automatisch door naar de volgende test en is het vrijwel altijd en overal direct klaar voor gebruik.” Nog meer voordelen De hygiënisch opgeborgen gebruikte testen en lancetten en de praktische en veilige automatische codering zorgen ervoor dat de gebruiker aanzienlijk minder handelingen hoeft te verrichten. De AccuChek Mobile speelt dan ook in op de meest dringende behoeftes van mensen met di35
Diabetes Informatieposten Diabetes Informatie Centrum Amsterdam - DICA Het DlCA is op maandag tot en met vrijdag geopend van 10. 00 tot 15. 00 uur. In de vakantiemaanden en rond de feestdagen worden de openingstijden aangepast. Zie ook de website: www.dvn-amsterdam.nl, 1 e Helmersstraat 17, 1054 CX Amsterdam. Telefoon: 020-683 33 97. Bezetting*: Maandag: Bert uit den Bogaard, Isoline Guijt-Bouman Dinsdag: Jelle Ferwerda Woensdag: Jelle Ferwerda Donderdag: Ineke van Koert Vrijdag: Ineke van Koert AMC Elke eerste en derde donderdag van de maand van 9. 30 tot 12. 00 uur. Gebouw A, 2e etage, tegenover de liften bij de polikliniek Interne Geneeskunde. Bezetting’: Joke Rijnders. In juli en augustus is deze post gesloten! Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Elke donderdag van 14. 00 tot 16. 00 uur in de Lichtstraat bij P I Bezetting’: Ellen Versteeg VU Ziekenhuis Elke donderdag van 9. 00 tot 12. 00 uur. Polikliniek Oogheelkunde, 2e etage, in de nabijheid van de receptie. Bezetting: Lia Picavet en Han van der Vlugt Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Elke maandag van 13. 30 tot 16. 00 uur bij poli Interne op de 1e etage, in de buurt diabetesverpleegkundigen. Bezetting: Frederiek Hunfeld Preventiepost Anand Joti Welcare - 1 Huisartsenpraktijk van R. A. Blankendal, Bijlmerdreef 659, Amsterdam ZO.
36
Elke Dinsdag van 9. 00 tot 12. 30 uur. Telefoon: 020-699 0268/06-21563943 Bezetting: André Bhola Preventiepost Anand Joti Welcare - 2 Bezetting: Andre Bhola Woongroep Anand Joti, Mijehof 1, Amsterdam ZO. Maandag van 9. 00 tot 10. 00 uur Telefoon: 06-W2156 3943 En verder: Geert Appeldorn, tel. : 020-6458475 Jelle Ferwerda, tel. : 020-6187300 Els Mandemaker, tel. : 020-6006721, 20. 00 tot 21. 30 uur Joke Rijnders, tel. : 020-6964390 Esje Heera, tel. : 020-6950979, maandag tot en met vrijdag: 9. 00 tot 12. 00 uur, Hindoestaans/Nederlands. Ike d’Fonseca, tel. : 020-3371667, woensdag 18. 30 tot 22. 00 uur, Surinaams/Nederlands. Deniz Keklik, tel. : 020-6193931, woensdag 18. 30 tot 20. 30 uur, Turks/Nederlands. Mohamed el Morabit, tel. : 06-55842486, Marokkaans. Vydia Thakoersingh, tel. : 020-6972297, woensdag 16. 00 tot 17. 00 uur, Hindoestaans Raci Topal, tel. : 06-24251472, Turks Bezetting*: Wanneer u op een van de Diabetes Informatieposten een bepaalde persoon wilt spreken, dan is het verstandig van te voren te informeren of de betreffende persoon aanwezig is of zal zijn!
Sporten in Amsterdam Centrum: Fittraining Sinds 2007 organiseert SCIANDRI Sportmanagement in opdracht van het stadsdeel Amsterdam Centrum het sportbuurtwerk. Een van die activiteiten in het sportbuurtwerkprogramma is het organiseren van activiteiten voor speciale doelgroepen. Deelnemers met diabetes is daar een van. Normaal gesproken kunnen diabetespatiënten op een goede manier sporten (weten we uit ervaring door onze verbintenis met de Bas van der Goor Foundation) maar voor, tijdens en na het sporten moet wel rekening worden gehouden met de bloedwaarden. Dr. Stork schreef hier eerder in zijn artikel ook al over. In het programma wordt hier dan ook rekening mee gehouden. Ook met de belasting en de belastbaarheid van de deelnemers. De activiteiten, genaamd FITTRAINING, vinden plaats op maandagmiddag van 16.00 tot 17.00 uur in de sportzaal van het Marnix (Marnixplein 1) en op donderdag-
avond van 18.00 tot 19.00 uur in de sporthal Oostenburg aan de Oostenburgergracht nr. 151. Deelname aan de activiteit kost 1,75 per keer. Deze FITTRAININGEN bestaan uit een warming/up, gevolgd door een deel waarbij de ene keer gewerkt wordt aan conditieverbetering en de andere keer aan versterking van kracht of verhoging van snelheid in combinatie met coördinatie en er wordt afgesloten met een cooling/down met versterkende oefeningen voor buik en benen. Opgeven voor de trainingen is niet noodzakelijk. Door per keer te betalen kunt u zelf bepalen of u wel of niet komt. Het is echter duidelijk dat hoe vaker en frequenter u komt, des te beter dit is voor uw lichamelijke conditie. Voor meer vragen over de FITTRAINING of andere activiteiten van SCIANDRI kunt u het best de website raadplegen: HYPERLINK "http://www.sciandri.com" www.sciandri.com of stuur een mail naar:
[email protected]. Wij hopen u een keer te mogen begroeten op onze trainingen. ■ 37
Ik kan nu lekker doorslapen...
Nu oo k voor k indere n vanaf 6 jaar!
FreeStyle Navigator - Navigeer uw toekomst
ADCFSN120209
Wilt u meer weten over Continue Glucose Meten? Kijk dan op www.freestyle-navigator.nl of bel gratis 0800 - 022 88 28
