AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN

AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN AFDELINGSBLAD 2013 NUMMER 2-3

NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

1

AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN

BESTUUR: Voorzitter: J.W. (Jan) Limpers Timorlaan 5, 7314 BV Apeldoorn, (055) 578 6529 e-mail: [email protected] Secretaris, tevens PR-functionaris en redacteur afdelingsblad F.C. (Frans) Nelis Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn, (055) 366 53 08 e-mail: [email protected] Penningmeester: H.A. (Henk) Weltje Westenenkerweg 103, 7335 CV Apeldoorn, (055) 5418023 e-mail: [email protected] Algemeen bestuurslid: M. (Mario) Prudon Brederodelaan 36, 7412 NH Deventer e-mail: [email protected] Algemeen bestuurslid, PR-functionaris C. (Carla) Scholten-de Groot Fortunalaan 142, 7321 GN Apeldoorn, (055) 360 4333 e-mail: [email protected] Afdelingswebsite: http://apeldoorneo.ngv.nl Webmaster: J.W.G. (Jan) Netelbeek Klingmakersdonk 212, 7326 GC Apeldoorn, (055) 533 1663 e-mail: [email protected] Afdelingsblad NGV Apeldoorn en omstreken ISSN: 1571-9014 Verschijnt in 2013 vier maal: maart, juni, augustus en november. Redactieadres: Kruizemuntstraat 135, 7322 LG Apeldoorn

2


VAN DE VOORZITTER Bijgaande foto is genomen op woensdag 23 mei 1934. Mijn toekomstige ouders Tjipke Limpers en Tjiske Sackman zijn zojuist in het huwelijk getreden en verlaten als man en vrouw met hun twee bruidskinderen het stadhuis aan de Groenmarkt in ’s-Gravenhage. Buiten staat de fotograaf die zoals gebruikelijk het bruidspaar vereeuwigt op de stoep van het stadhuis. Maar er is kennelijk nog een fotograaf die staande in de gang van het stadhuis het bruidspaar op de rug gezien fotografeert. Waarom een foto waarop je een onherkenbaar bruidspaar ziet? Dat wordt een paar weken later duidelijk. In het geïllustreerde weekblad ’s-Gravenhage in Beeld van 15 juni 1934 (losse nummers 15 cent) staat een verhaal met als titel “Het witte sprookje” waarbij de betreffende foto ter illustratie is opgenomen met als onderschrift: Als kinderen naar de verschijning van een fee, zoo staren ze roerloos naar de jonge bruid. De fotograaf wist dus waarom en voor wie hij deze foto maakte. Heel opmerkelijk is het feit dat deze foto tien jaar later opnieuw wordt gebruikt. Ditmaal in het Damesweekblad Libelle van 18 februari 1944 (losse nummers 16 cent) als illustratie bij een verhaal met als titel “Een bruidsbouquet gaat mijn neus voorbij”. Bizar is natuurlijk dat de bruidegom op de foto op dat moment krijgsgevangen zit in Kobierzyn bij Krakau in Polen en dat het hele blad vol staat met luchtige verhalen terwijl de wereld in brand staat! Maar waar komt deze foto na tien jaar vandaan? Het lijkt er op dat de tijdschriften over een (gemeenschappelijk?) archief beschikken waaruit voor artikelen toepasselijke foto’s worden gelicht. Heeft u ook een voorbeeld van opmerkelijk gebruik van foto’s en/of weet u iets over het fotoarchief van kranten/weekbladen/tijdschriften, stuur dan uw bijdrage naar de redactie van het afdelingsblad. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

3

VAN DE REDACTIE Ditmaal schotelt de redactie u een dubbelnummer voor. Eigenlijk had u eind juni, begin juli een nummer 2 moeten ontvangen, maar ook uw redacteur is niet immuun voor computerproblemen en zo is hij vanaf 22 juni druk bezig geweest om zijn desktop op orde te krijgen, bestanden veilig te stellen, tijdelijk op zijn oude laptop te werken en tenslotte een nieuwe computer aan te schaffen en die te voorzien van de nodige programma’s en veilig gestelde bestanden. Dat werkt nu, maar de volledige back-up van de desktop moet nog uitgepakt worden. Dat geldt bijvoorbeeld voor de fotobestanden van de laatste drie jaren, waar ook foto’s van Kasteel Ter Horst in zitten. JanLimpers opperde het idee van een dubbelnummer en dat kwam heel goed uit. Niet alleen was een verschijningsdatum in juli al niet meer haalbaar, de hoeveelheid kopij zou ruim genoeg zijn om een dubbelnummer te vullen. Met onze eerstvolgende bijeenkomst op 10 september moet dit nummer toch wel uiterlijk eind augustus bezorgd worden. Dat betekent dat uw redacteur de verlokkingen van het zomerse weer wel eens moest weerstaan om in zijn – gelukkig op het noorden geörienteerde werkkamer – te werken aan de tekst. Door een artikel in het blad van de Historische Vereniging Wijhe werd ik op het spoor gezet van de familie Knobelsdorf(f). Dat leidde met enig opzoek- puzzelwerk tot extra ondersteuning voor de mogelijkheid dat Jan Derk Gottszki een (bastaard)zoon is van Willem III. Het schrijven van een goed onderbouwd artikel met enige genealogie Knobelsdorf(f) en Van Pallandt en de functies van leden van die families aan het hof van koning Willem III bewaar ik voor de wintermaanden. De nasleep van een telefoontje van de 91-jarige mevrouw Thijsse uit Apeldoorn kostte ook enige tijd. Haar eigen familie is al uitgezocht, maar zij wilde die van haar overleden echtgenoot graag zelf uitzoeken. Welke rechtgeaarde genealoog zou niet – net als ik – meteen even hebben gekeken of er al niet snel even iets meer gevonden kan worden. Zo ontdekte ik, dat de gemeente Maassluis een mooi bestand van gezinnen heeft opgesteld. Dat leidde door naar Digitale Stamboom Delft en met de gevonden gegevens kon aansluiting worden gevonden bij verzamelingen op Geneanet en op Stamboom op de NGV-site. Voor het in samenwerking met de betrokkene verder uitwerken van een en ander bleek Jacques Bel bereid daar wat tijd in te steken. In dit nummer treft u naast de gebruikelijke onderwerpen een artikel aan van de hand van Mario Prudon over een Willem Oranje. De naam zet je in eerste instantie op het verkeerde been, maar Mario’s artikel leert precies hoe de naamgevingin zijn werk is gegaan. De hoofdmoot wordt gevormd door het verslag van de lezing van Corrie de Kool. Dank zij haar medewerking konden enkele illustraties worden toegevoegd, terwijl de tekst met haar aanpassingen en aanvullingen kon worden verbeterd. Het jaarlijkse overzicht van de inhoud van de periodieken van zusterverenigingen maakt u mogelijk nieuwsgierig naar de volledige artikelen. U kunt die bij mij (secretaris/redacteur) inzien 4


en desgewenst lenen. In nummer 1 van deze jaargang hadden we een lijst van archieven opgenomen. De archivaris van Voorst liet ons weten de gegevens van haar archief daarop te missen. De archivaris van Epe-Heerde-Hattem meldde fouten in de opgenomen gegevens. Sinds juni is het Gelders Archief op een nieuw adres te vinden. Alles bijeen genoeg redenen om in dit nummer een herziene lijst op te nemen. RECTIFICATIE: KWARTIERHERHALING IS GEEN KWARTIERVERLIES Mario Prudon In ons afdelingsblad nummer 1 van 2013 staat – naar mijn mening – iets merkwaardigs. In jouw verslag van de lezing van Jan Limpers over Aldfaer staat op bladzijde 21 onderaan: Als er zogenaamd kwartierstaatverlies is, wordt de verwantschap sterker. Hoe kan dat nou? Kwartierverlies wil zeggen dat je een voorouder niet kent. En daarmee dus ook zijn of haar verdere voorgeslacht niet. In de meeste gevallen betreft het dan de vader van een kind van een ongehuwde moeder, een buitenechtelijk of onecht kind. Daarvan ken je alleen de moeder, niet de vader. En daarmee lijd je kwartierverlies. Een mens stamt voor 50% af van zijn vader en voor de andere 50% van zijn moeder. Maar als de vader onbekend is, stamt die mens toch niet ineens voor 100% af van zijn moeder? Waarschijnlijk had er in plaats van kwartierverlies kwartierherhaling moeten staan. In dat geval stamt iemand op meerdere manieren van dezelfde voorouders af. In dat geval wordt de verwantschap sterker. In ons afdelingsblad nummer 2 van 2008 is er door onze voorzitter ook al eens aandacht besteed aan het verschil tussen kwartierverlies en kwartierherhaling. Toch ging uw redacteur in de fout, waarvoor excuus. Dank aan Mario voor zijn reactie.

BIJEENKOMSTEN, EXCURSIES, CURSUSSEN (Zie ook www.ngv.nl/agenda)

De Stolp, Violierenplein 101, 7329 DR Apeldoorn; zaal open 19.00 uur en aanvang programma 19.30 uur; sluiting 21.50 à 22.00 uur. Zowel voorafgaand aan de lezing, als tijdens de pauze is er gelegenheid voor onderling contact en inzien van de periodieken van zusterafdelingen. De Stolp is het zalencentrum van De Maten, waarin ook een vestiging van de bibliotheek is; het ligt aan het Violierenplein, het parkeerterrein bij het winkelcentrum De Eglantier aan de Eglantierlaan. Dinsdag 10 september 2013: Het streekarchief Epe-Hattem-Heerde, lezing door G. (Gerrit) Kouwenaar, archivaris. Over de organisatie van het archief, de vestigingen en de collecties. Wat er in de studiezalen te vinden is en wat op de website. Bijzondere stukken en onderdelen van de collectie. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

5

Dinsdag 8 oktober 2013: Tachtig jaar oorlog op de Veluwe; De Opstand vanuit Oost-Nederlands perspectief lezing door E. (Evert) de Jonge Op de lagere school was De 80-jarige Oorlog, tegenwoordig De Opstand genoemd, een belangrijk onderwerp van het vak Vaderlandse Geschiedenis, zoals dat toen heette. Wie herinnert zich niet het begin van die oorlog met Het smeekschrift der edelen (1566), De Beeldenstorm (1566), Alva, Heiligerlee (1568), Den Briel (1571), De wraaktocht van Don Frederik, Leiden en haar ontzet en de Victorie, beginnend bij Alkmaar. Kort daarna werd de Unie van Utrecht en in het verlengde de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een feit en was de oorlog voor Holland voorbij.... Dus duurde de oorlog wel werkelijk 80 jaar? Immers nadat Amsterdam in 1578 ‘bevrijd’ werd hebben ze daar geen Spanjaard meer gezien. Sterker, de handelssteden in het westen van Nederland zouden op grote schaal handel gaan drijven met de ‘vijand’. Geheel anders was de situatie in het overige deel van de kersverse Republiek. Nadat in 1581 stadhouder Rennenberg overliep naar de Spaanse zijde zouden vooral Gelderland en Overijssel het zwaar te verduren krijgen. Er waren perioden dat op sommige plekken niemand woonde; plunderende soldaten, doortrekkende legers en wisselende bezettingsmachten zorgden voor onveiligheid en angst, met als gevolg paniek en wegvluchtende inwoners. Deze situatie keerde pas, nadat Den Bosch (1629) door Frederik Hendrik werd ingenomen. Toch zou het gevoel van onveiligheid nog eenmaal terugkeren in de periode 1635/36 door de inname van fort Schenkenschans. Pas nadat de Vrede van Munster in zicht kwam, was de bedreiging voorbij, zodat in 1648 in Oost-Nederland volmondig kon worden gezegd: ‘Geen blijder maar in 80 jaar’. Dinsdag 12 november 2013: Najaarsledenvergadering Agenda ledenvergadering • Openingstijden • Notulen van de voorjaarsledenvergadering van 9 april 2013 • Begroting voor 2013 (zie afdelingswebsite) • de agenda van de Algemene Ledenvergadering in november (zie te zijner tijd de website en de Nieuwsbrief) • Wat verder ter tafel komt • Sluiting Rondetafelbijeenkomst Het bestuur zal zich tijdens zijn vergadering op 20 augustus buigen over de mogelijke onderwerpen. U hoort op de bijeenkomst in september en leest in de nieuwsbrief wat ditmaal het thema wordt. Eerste donderdag van de maand: Bijeenkomst HCC! Afd. Apeldoorn Wijkcentrum Dok Zuid, 1e Wormenseweg 460, Apeldoorn; aanvang 20.00 uur. Op alle eerste donderdagen van de maand biedt HCC een lezing of demonstratie. Ook is er iedere donderdagavond op de HCC-bijeenkomst in Dok Zuid een genealoog aanwezig voor hulp. Zie voor meer informatie: www.genealogie.hcc.nl 6


Historische Vereniging Wijhe, werkgroep genealogie Genealogische contactdagen op zaterdag 14 september, 19 oktober, 23 november en 21 december in de Oudheidkamer “IJsselstreek”, Kerkstraat 34, 8131 BZ Wijhe; 10:30 tot 16:00 uur. Informatie voor beginners en mogelijkheid voor onderzoek in de beschikbare bronnen en indices. Toegang gratis, iedereen is welkom. Vrijwilligers zijn aanwezig om starters te helpen bij hun onderzoek. Zie voor meer informatie www.historischeverenigingwijhe.nl. Zondag 22 september 2013: Open dag Gelders Archief op het nieuwe adres aan de Westervoortsedijk in Arnhem. (Zie www.geldersarchief.nl en overzicht archieven op de laatste pagina’s.) Zaterdag 5 oktober 2013: Dag van de Ouderen: ‘Senioren in de veranderende maatschappij.’ Van 10 tot 16 uur In Sprengeloo, Sprengenweg 81, 7314 PH Apeldoorn. De Dag wordt georganiseerd door de Stichting Contactorgaan Apeldoornse Ouderenorganisaties. Onze afdeling zal met een stand vertegenwoordigd zijn. Zondag 10 november 2013: Twentse Voorouderdag: ‘Ons verleden’. Van 11 tot 16 uur, Beursstraat 34 7551 HV Hengelo. Ook hier zal onze afdeling een bijdrage leveren. Cursussen genealogie voor beginners In het najaar geven de Volksuniversiteiten Nunspeet en Putten een cursus Genealogie voor beginners. Nunspeet start op 3 oktober met een les theorie en daarna op 10 en 17 oktober met onderzoek via internet. Aansluitend in overleg met de cursisten een bezoek aan een archief. In Putten start dezelfde cursus op 29 oktober met vervolg op 5 en 12 november. Volksuniversiteit Nunspeet: www.vununspeet.nl Volksuniversiteit Putten: vuputten.nl Bron: Nieuwsbrief 16 van Veluwse Geslachten Landelijke evenementen Alle evenementen zijn te vinden op de website www.ngv.nl; linker kolom NGV Actueel, Agenda; kies in het kader de categorie evenementen waar u meer van wilt weten.


7

OVER DE LEDEN VAN DE AFDELING Overleden. Ons oud-lid Ir. Hendrikus Johannes (Hans) Schut is 14 juni te Eerbeek overleden. Jarenlang heeft hij onze bijeenkomsten bezocht. Hij stamt uit een familie van Veluwse papiermakers. Van 1979 tot zijn pensionering in 1990 was hij president-directeur van Koninklijke Schut nv. Wij houden zijn gedachtenis in ere en wensen de familie de nodige sterkte. Van de ledenadministratie vernamen wij het overlijden van mevrouw Th.A.Th. Nieuwenhoff-Emich te Apeldoorn; van de heer J.Th. Eggink te Vleuten en van de heer ir. A. Bos te Zwolle. Een hartelijk welkom aan onze nieuwe leden: de heren F.G.J. Driezes en R.D.A. Scholten te Apeldoorn; de heer T. Grave te Vaassen en mevrouw S.J.T. Walters te Deventer. Van de afdeling Achterhoek en Liemers komt de heer J. Stooker te Zevenaar. Registratie op de NGV-website Van nieuwe leden wordt door de ledenadministratie een basisprofiel op de website geplaatst. Dat kan door hen zelf worden aangevuld met inhoudelijke gegevens, zoals onderzochte families, onderzoeksgebied en gebruikt programma. Ook kunnen een pasfoto, een eventueel familiewapen en een DNA-profiel worden toegevoegd. Nieuw e-mailadres? Denk eraan om dat ook in uw profiel op de NGV-website in te voeren, dan blijft u verzekerd van ontvangst van nieuwsbrieven.

VERSLAG van de ledenvergadering van de NGV afdeling Apeldoorn e.o. van 9 april 2013. Carla Scholten / Frans C. Nelis

1. Opening en mededelingen. Voorzitter Jan Limpers heeft zich vanwege ziekte afgemeld, Frans Nelis neemt voor hem waar. Na een welkomstwoord bedankt hij de grote groep leden (19 personen) voor hun komst ondanks de regen. 2. Vaststelling notulen en jaarverslag. Geen op- of aanmerkingen op de notulen van de najaarsvergadering. Een opmerking uit de zaal naar aanleiding van het secretarieel jaarverslag: De stukjes in de Stentor over de bijeenkomsten staan alleen in de Apeldoornse Stentor en niet in die van Deventer en Zutphen. Frans zegt dat de Stentor dit ook vertikt te doen, omdat men in deze rubriek alleen activiteiten in de regio waar de versie verschijnt wil vermelden. Suggestie uit de zaal dat het misschien handig is om te kijken of we een en ander in De Stedendriehoek en andere streekbladen kunnen plaatsen. Nadeel voor de secretaris is, 8


dat we dan het persbericht 14 dagen van te voren moeten insturen (i.p.v. een week), maar het is de moeite van opzoeken van redactieadressen waard. Verder geen opmerkingen over het jaarverslag: ongewijzigd vastgesteld. 3. Financiën. Henk Weltje geeft toelichting op het jaarverslag. De overschrijding van de begroting kwam door een fout van PostNL, maar dit is inmiddels rechtgetrokken (zie afdelingsblad 2013-1) waardoor de uitgaven zelfs € 180,-- lager zijn dan begroot. Het meeste geld ging naar het afdelingstijdschrift. De sprekers e.d. kwamen op € 370.--, de zaalhuur op € 265,-De kascommissie (de heren Ad van Seeters en John v.d. Kuip) heeft de administratie gecontroleerd en goedgekeurd en voorgesteld penningmeester en bestuur te dechargeren. De aanwezigen stemmen met applaus in. Nieuwe kascommissie: Ad van Seeters wordt na 3x deelname bedankt; John v.d. Kuip is nu 1x lid geweest en blijft lid; Arthur Gerstel wordt lid en plaatsvervangend lid wordt Adri Stuart. 4. Verslagen van de Algemene Vergadering. (e vinden op de website) Er zijn geen vragen over. 5. Bestuursverkiezing en benoeming afdelingsafgevaardigden. Jan Limpers wil aftreden i.v.m. zijn leeftijd, maar stelt zich herkiesbaar en zal zolang er nog geen opvolger is aanblijven. De penningmeester (Henk Weltje) is na 1 jaar ook al weer aftredend volgens het aftreedrooster van de penningmeester. Het bestuur stelt herbenoeming van beide functionarissen voor, wat met applaus wordt aanvaard. John Hamaker wil na 18 jaar bestuurslidmaatschap aftreden. Frans bedankt hem voor al het goede werk dat hij voor de afdeling heeft gedaan. Hij is ook jarenlang actief voor Genlias (met een grote groep vrijwilligers in de bunker Diogenes te Schaarsbergen) waardoor ook de Gelderse archieven op het internet staan. John neemt een groot applaus in ontvangst. Het bestuur telt nu 4 leden. Volgens de statuten telt een afdelingsbestuur een oneven aantal leden (i.v.m. met de doorslaggevende stem bij stemmingen). Bij de vraag of er nog kandidaten zijn stelt Mario Prudon zich beschikbaar. Strikt volgens de regels zou zijn kandidatuur vóór de vergadering bekend moeten zijn gemaakt. Gezien het belang van het hebben van een vijfde lid en de geschiktheid van de kandidaat, besluit de vergadering na veel instemmend geknik met applaus tot benoeming van Mario Prudon als lid van het afdelingsbestuur. Voor de Algemene Vergadering van 20 april a.s. is Jan Limpers verhinderd. Het bestuur stelt voor Frans te benoemen als afdelingsafgevaardigde en Henk Weltje als plaatsvervanger. De vergadering gaat daarmee akkoord. 6. Algemene Vergadering: De heer Roelof Vennik legt zijn functie op de AV neer. Het hoofdbestuur heeft de heer Robert Philippo geschikt en bereid gevonden om de functie over te nemen. De heer Hans Duitgenius is door de afdeling Heraldiek kandidaat gesteld NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

9

en door het HB op de lijst geplaatst. Het HB heeft daarbij een voorkeur voor de heer Philippo aangegeven. Het HB vraagt om een duidelijk mandaat voor de afdelingsafgevaardigde betreffende de keuze van de nieuwe voorzitter. De aanwezigen stemmen in met zodanige mandatering van de afdelingsafgevaardigde, dat deze naar bevind van zaken kan stemmen. Dit houdt in, dat op grond van de nu bekende informatie voor de heer Philippo zal worden gekozen, maar desnoods op grond van tijdens de AV naar voren gekomen informatie tot een andere keuze gekomen zou mogen worden. 7: Rondvraag: Geen vragen of opmerkingen. De koffie is voor rekening van de afdelingskas. Toevoegen van foto’s aan Pro-Gen Na de pauze is het woord aan Henk Weltje om te vertellen hoe hij foto’s toevoegt in het programma Pro-Gen. Als hij vraagt wie dit programma gebruiken, blijkt dat meer dan de helft van de aanwezigen dat doet. Henk toont zijn eigen website. Hiervoor gebruikte hij Joomla als basis. Voor 25 euro per jaar is Antagonist zijn provider. Een collega van Henk maakte al eens een patch om foto’s in te voeren, maar die werkt niet meer in nieuwere versies van Pro-Gen. Daarom maakte Henk zijn eigen oplossing, die voor iedere versie werkt. Hij gebruikt Picasa en gebruikte de gezichtsherkennings-functie bij het maken van de pasfoto’s. In het kladveld van Pro-Gen geeft hij het kenmerk van de foto’s aan en om dat te herkennen heeft hij Pro-Gen aangepast. In de directory is een map Pro-Gen-images aangemaakt. De rest van de presentatie met uitleg en handleiding stelt Henk aan belangstellenden ter beschikking. (Aanvragen via henk.weltje@hccnet. nl) Daar hoeft in dit verslag dan ook niet verder op te worden ingegaan. Henk laat ook even zien hoe hij een recente foto van zijn jongste kleinzoon invoert en hoe Picasa uit groepsfoto’s pasfoto’s selecteert. Nieuwe foto’s komen uiteraard pas op de website, nadat ze van de desktop daarheen zijn overgebracht. Na iedere toevoeging moet opnieuw het hulpprogramma Python worden gedraaid via de DOS-box. WieWasWie Mario Prudon krijgt bij gebruik van WieWasWie in Explorer bij ieder nieuw scherm een beveiligingsvraag. Op Stamboomforum vond hij hoe je daar af kunt komen. Adri Stuart heeft daar bij gebruik van Google en Firefox geen last van. Volgens hem gebruiken veel mensen nu Firefox als browser. Protocollen van Het Loo Arend Maas toont een voorbeeldpagina voor het invoeren van gegevens van de Protocollen van Het Loo. Samen met Riet Bloemendaal is hij in CODA bezig met het invoeren van de gegevens van de in die protocollen genoemde personen en van korte beschrijvingen van de aktegegevens.

10


Digitaliseringsproject NGV Jan Netelbeek vertoont de powerpointpresentatie Digitalisering bij de NGV. Die geeft aan hoe het project is georganiseerd en wat en hoe er gedigitaliseerd wordt. Bidprentjes, overlijdensadvertenties en drukwerken worden in stapels (batches) gescand en op de server gezet, zodat die batches door vrijwilligers kunnen worden geïndexeerd. De presentatie laat ook zien hoe dat praktisch in zijn werk gaat. De vrijwilligers krijgen punten voor hun werk, zodat ze al over punten beschikken om gegevens uit de gereedgekomen en vrijgegeven bestanden mee te betalen. Die punten zullen ook op de website te koop worden aangeboden. Bij wijze van test is al een deel van de verzameling bidprentjes van Theo Weijn, de beheerder van De Stolp, gescand en geïndexeerd. Zo kon in de proeffase worden geschaafd aan het invoerscherm en de richtlijnen voor het invoeren. De mogelijkheid om actief bij te dragen aan het beschikbaar komen van een grote hoeveelheid gegevens blijkt aan te spreken, want er geven zich spontaan al direct 5 aanwezigen op om mee te doen.

EXCURSIE: vrijdag 19 april 2013 naar de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Frans C. Nelis

Het was een select gezelschap van vijf leden van de afdeling, dat door Hans Walstra werd rondgeleid in het fraaie, binnen de begroting gerealiseerde gebouw van de rijksdienst. Eerst een beeldpresentatie over dienst en gebouw en vervolgens uitleg over de diverse activiteiten. De bibliotheek is indrukwekkend van omvang. Het werkgebied Cultureel Erfgoed wordt dan ook door de bibliothecaris beslist ruim genomen. Al dat moois is ook ter plaatse in te zien; er wordt niet uitgeleend. Een bijzondere collectie is die van gesorteerde botjes. Mocht iemand een gevonden bot, of botje – van mammoetskelet tot vogelteenkootje – willen determineren, dan kan hij hier terecht. Er is verschrikkelijk veel vergelijkingsmateriaal beschikbaar. Er wordt ook gewerkt met dendrochronologie, dat is het bepalen van ouderdom van hout op grond van de karakteristieken van jaarringen. Men heeft jaarreeksen over vele eeuwen. De dienst geeft adviezen op het gebied van restauratie. Voor belangstellenden is er een serie brochures over verschillende onderwerpen, zoals het hergebruik van kerkgebouwen, of fabrieksgebouwen. Ook wordt driemaal per jaar een tijdschrift in groot formaat (24,4 x 34 cm) uitgegeven met een staalkaart van recente en toekomstige projecten. V.l.n.r.: Arthur Gerstel, rondleider Hans Walstra, Carla Scholten en An Peters. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

11

Bij ons bezoek lag er een stapeltje van nummer 1 van dit jaar met als hoofdonderwerp de restauratie van het Rijksmuseum te Amsterdam. Tot mijn verrassing stond er ook een verhaal in over Kerkelijke monumentale schilderkunst: het werk van Antoon Molkenboer in de Antonius Abt in Scheveningen, mij bekend uit mijn jonge jaren. U kunt dit tijdschrift bij CODA-kenniscentrum inzien. We sluiten af op het dakterras voor een riant uitzicht over Amersfoort’, zo schreef ik in de aankondiging. Helaas was het niet zo helder dat we kerktorens van Utrecht en Barneveld konden zien, maar Amersfoort zelf is al mooi genoeg

De Amersfoortse Waterpoort

We hebben de heer Walstra hartelijk bedankt voor zijn toelichtingen. Het was duidelijk, dat hij ook als stadsgids optreedt en het klappen van de zweep kent. Hij was door korte gesprekjes met de deelnemers al wat meer belangstelling voor familiegeschiedenis aan het krijgen en kon onze PR-snufjes goed gebruiken. Wie op verhinderd was, kan uiteraard op een derde vrijdag (14 tot 15:15 uur) van een der volgende maanden kennismaken met het bijzondere gebouw en het werk van deze Rijksdienst (cultureelerfgoed.nl).

12


WILLEM ORANJE GEBOREN TE DEVENTER Ambtenaar Burgerlijke Stand maakt bezwaar Mario Prudon

Koning geeft goedkeuring

1 april 1872. Overal in het land was het feest. Van alle torens, huizen, fabrieken en winkels wapperde de nationale driekleur. Inwoners van veel straten hadden erepoorten of erebogen opgericht. Gevels waren rijkelijk voorzien van vaandels, schilden, bloemen, guirlandes, kransen, kronen en portretten van historische figuren. Ook de mensen zelf hadden zich feestelijk uitgedost: oranje hoeden en petten, linten en strikjes. Driehonderd jaar eerder hadden de watergeuzen Den Briel heroverd op de Spaanse bezetting onder leiding van Alva. En de verjaardag van die gebeurtenis werd uitgebreid gevierd met klokgelui, kanonschoten, muziek, optochten, bals en vuurwerk. Een feest ter ere van de 300ste verjaardag van de grondlegging onzer onafhankelijkheid. Het werd een eerbetoon aan de Vader des Vaderlands, Willem I, de Prins van Oranje. Vroeg in de ochtend van diezelfde dag schonk Jenneken Roeterdink, de echtgenote van Hendrik Jan Beusekamp, in Deventer het leven aan een zoon. Hendrik Jan was grutter en vader van een kroostrijk gezin. Zijn geluk kon niet op met de geboorte van zijn jongste zoon. Nog helemaal in een feestroes meldde hij zich op dinsdag 3 april bij de ambtenaar van de burgerlijke stand om aangifte te doen van de geboorte. Nadat de ambtenaar, Lucas Hulscher, de vader met zijn gezinsuitbreiding had gefeliciteerd, vroeg hij hem hoe de jongen moest gaan heten. Willem Oranje sprak Hendrik Jan trots. Maar dat zag de ambtenaar toch niet zitten. Hij weigerde om die namen te noteren. Het werd een hele discussie. Uiteindelijk toonde Hendrik Jan zich de wijste en liet de ambtenaar dan maar zijn eigen voornamen opschrijven. De jongen werd geregistreerd als Hendrik Jan Beusekamp. Maar de grutter liet het er niet bij zitten. Hij liet niet over zich lopen. Hij klom onmiddellijk in de pen en schreef een brief aan Zijne Majesteit de Koning. Volgens Hendrik Jan zou er geen enkel bezwaar moeten bestaan tegen die voornamen en was hem ook geen wetsbepaling bekend waarin het gebruik van die voornamen was verboden. De koning antwoordde direct dat hij geen enkel bezwaar had tegen die voornamen. En met dat antwoord schreef Hendrik Jan een brief aan de Arrondissementrechtbank van Deventer waarin hij vertelde wat er had plaatsgevonden. Dat hij zijn zoon de voornamen Willem Oranje had willen geven maar dat die ambtenaar dat weigerde. De rechters, de Officier van Justitie en de griffier, vergaderd in de Raadkamer van de Rechtbank, konden nu natuurlijk niets anders meer besluiten dan aan Hendrik Jan toe te staan zijn zoon Willem Oranje te noemen. En zij schreven een vonnis waarin de ambtenaar van de burgerlijke stand werd opgedragen om de namen Hendrik Jan in de geboorteakte te wijzigen in Willem Oranje. En aldus geschiedde. Hoe ging het verder met Willem Oranje? Hij trouwde, twee keer, kreeg uit zijn eerste huwelijk twee kinderen. Een dochter Janna Jet Wilhelmina Hendrika, en een zoon Gerard Dirk Willem Oranje. Met de familienaam Beusekamp uiteraard. Willem Oranje overleed in Breda op 8 januari 1964. Aan de Oranjesingel. Dat dan weer wel. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

13

KASTEEL TER HORST IN LOENEN

Lezing door mevrouw C.C. (Corrie) de Kool-Verhoog te Loenen; verslag Frans C . Nelis

Mevrouw De Kool woont nu 15 jaar in Loenen. Al drie maanden na haar komst werd haar gevraagd om rondleidingen te geven in Ter Horst. Er waren toen slechts enkele stenciltjes als houvast, reden om te gaan zoeken naar meer feiten. In het Gelders Archief te Arnhem vond ze het huisarchief van Ter Horst en daarin is zij systematisch gaan zoeken. De Veluwse geschiedenis was voor haar geheel nieuw. Ze was opgegroeid in Kennemerland en had vanuit prot.--christelijk perspectief geschiedenisonderwijs gekregen, terwijl de historie van Ter Horst en Loenen lang verbonden is geweest met een rooms-katholieke adellijke familie. Omdat het huisarchief nogal fragmentarisch bleek, moest de onderzoekster veel extra bronnen aanboren. Special voor deze lezing heeft zij nog nieuwe bronnen geraadpleegd en zo nieuwe verbanden ontdekt. Op een vraag uit de zaal of zij mevrouw Russelman nog heeft gekend moest de spreekster ontkennend antwoorden. Mevrouw Russelman overleed in 1994. De resultaten van haar onderzoek heeft De Kool niet alleen gebruikt voor de rondleidingen, maar ook voor een boekje. De gasten wilden immers graag ook iets op schrift hebben van hetgeen ze tijdens de rondleiding hadden gehoord. Het boekje “Kasteel ter Horst. Een lagchend landhuis in Loenen” kwam uit in 2002, telt 64 pagina’s en ongeveer evenveel illustraties en bevat een uitgebreide literatuurlijst. De inleiding van het boekje is een prima bron voor enige basisinformatie. De naam Ter Horst is afgeleid van de plaats van het kasteel: op een verhoging in het terrein, ontstaan in de voorlaatste ijstijd als uitloper van een stuwwal. Een van de waterlopen die water van de Veluwe naar de IJsselvallei voeren gaat over de bij het kasteel behorende gronden. Volgens de Gelderse geschiedschrijver Arend van Slichtenhorst bestond er in 1354 een heerlijkheid (adellijke bezitting) in of bij Loenen. Dat schreef hij drie eeuwen later in zijn verslag over de machtsstrijd tussen Reinald III en Eduard van Gelre. En in het Kentenisboek van Zutphen 1461-1470 bevindt zich een losse aantekening: “Henrix guet van Doirnick, gehie14


ten de Horst, gelegen in Lonen ende bouwman gehieten Heinrick ter Hoen”. Deze Van Doirnick zal dezelfde zijn als Henrick van Doirninck die toen lid was van het Arnhemse stadsbestuur. Zijn dochter was gehuwd met Derck van Stepraedt en dat echtpaar verkreeg in 1528 Huis Doddendael in Ewijk. Loenen behoorde in 1488 tot het ambtsgebied van de pastoor van Beekbergen (evenals Apeldoorn, FCN) en moest jaarlijks een bijdrage leveren in de kosten van zijn levensonderhoud. Omstreeks 1550 kocht Wijnand Hackfort (geb. ca. 1522, ovl. 1563) de horst in Loenen van Henrick van Stepraedt van Doddendaal. Zijn vader, Olivier Hackfort, had al in 1537 ‘ vier hoeven gronds in het Loenense Horst of Veen’ verworven van Karel van Egmond, hertog van Gelre. Jaarlijks moest hiervoor een cijns worden voldaan aan Johan Bentinck, de jagermeester van de hertog, die woonde op kasteel Het (Oude) Loo. Als burgemeesters van Arnhem zullen de Hackforts zeker contact hebben gehad met hun buurman Maarten van Rossum, die in Arnhem het Duivelshuis had gesticht en in 1543 in Vaasen de Cannenburch had laten herbouwen. Het huis dat Wijnand Hackfort in Loenen laten bouwen – hij trouwde in 1546 – heeft in bouwkundig opzicht enkele kenmerken gemeen met de Cannenburch. Wijnand Hackfort is als schepen 4 of 5 keer burgemeester van Arnhem geweest. Uit het college van schepenen fungeerden er telkens twee als burgemeester. Mogelijk is het huis Ter Horst door Wijnand in 1557 gebouwd; dat jaartal komt voor op een schouw. Uit sleutelstukken onder balken blijkt echter, dat het oorspronkelijke huis al van rond 1480 dateert. In het jaarboek van “Gelre” van 2012 is een artikel van Corrie de Kool opgenomen met een iconografische analyse van de schouw en de beelden. Zij vermoedt, dat de schouw van Arnhem naar Loenen is verhuisd. Een schildering op een andere schoorsteen is zeer bijzonder, omdat die de familiegeschiedenis van de Hackforts symboliseert. En dat, terwijl alles wat aan de Hackforts herinnerde vóór de verkoop van het pand in 1906 moest worden verwijderd.

Tot 1791/92 is de huidige achterzijde de voorzijde van het huis geweest. In die jaren werd de nieuwe neo-classistische voorgevel gebouwd en een extra verdieping toegevoegd. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

15

Ook werden toen de beide bouwhuizen gebouwd, werd het voorplein aangelegd en werd een landschapstuin ingericht. Deze veranderingen werden ingeluid door de verharding tot grindweg van de weg van Arnhem via Woeste Hoeve, Loenen en Gietelsche Brouwerij naar Deventer. De nieuwe gevel werd op deze weg georiënteerd. Vanaf het begin van de 20e eeuw zijn zeer veel prentbriefkaarten van het huis uitgegeven. De klokkentoren heeft een uurwerk van Hermanus Braakman, een belangrijk uurwerkmaker, die ook heeft geleverd aan Twickel. Ten oosten van het huis staat een spieker, of spijker later in gebruik als oranjerie. Een spieker diende voor de opslag van de uit tijns, of cijns verkregen goederen. Het was de plaats waar de pacht werd geïnd. Tegen de oranjerie is later een Engelse kas gebouwd. Buiten de slotgracht liggen ook ijskelders. Deze werden in 2011 gerestaureerd, waarbij een fundering van kloostermoppen werd ontdekt. In 1792 werd het oostelijke bouwhuis gebouwd. Drie van de schoorstenen zijn voor de sier: wel mooi voor de symmetrie, maar je hoefde er geen haardstedengeld voor te betalen. In dit bouwhuis was een grote schuilkapel. Hiervan is later een deel als woning in gebruik genomen. Momenteel is minder dan de helft van de oorspronkelijke kapel weer als zodanig ingericht. Twee oude beelden staan weer op hun originele plaats. In 1849 schonk de familie Hacfort tot Ter Horst de inventaris van de schuilkapel aan de nieuwe r.kik. parochie van Loenen (H. Antonius Abt) voor hun nieuwe kerk aan de Hoofdweg. Een inventarislijst (191 stukken) bevindt zich in het kerkarchief, dat te vinden is in CODA-archief (Apeldoorn). Kostbare (o.a. zilveren) voorwerpen werden later in bruikleen gegeven aan het Museum Catharijneconvent. Na de pauze kwamen meer genealogische aspecten aan bod, met als rode draad de herkomst van de voornamen van de laatste manlijke Hackfort als eigenaar van Ter Horst: Caspar Florentius Ignatius Franciscus baron Hacfort tot Ter Horst. De geschiedenis van het huis is namelijk nauw vervlochten met die van de bewoners . De schrijfwijze van de naam kent in de loop van de tijd vele varianten. Na 1814 is die officieel Hacfort tot Ter Horst, maar we lezen op het bidprentje van mr. Caspar: ‘Gedenk in Uwe gebeden de Ziel van Zaliger de Hoogwelgeboren Heer Mr. Caspar Florentius Ignatius Franciscus Baron HACFORT van TER HORST, …. , overleden op den huize Ter Horst, den 28 December 1875’. Deze Caspar was een van de 14 kinderen van Olivier Hackfort en Maria van Wijnbergen. Uit veel archieven, de burgerlijke stand en van bidprentjes was informatie over zijn verdere voorouders en hun gezinnen bij elkaar gesprokkeld. Olivier Hackfort 1602-’65 (bron: Iconografisch Bureau) 16


Grootvader Olivier was getrouwd met Maria van der Borch, vrouwe van Den Ham in Vleuten. De katholieke familie Utenham(me) woonde in Vleuten op ridderhofstede Den Ham, waar ook een schuilkapel was ingericht. Tot de inventaris behoorde een puntschotel van 1624. Deze vererfde op Maria en kwam zo terecht op Ter Horst. Hij is nu in het Catharijneconvent te bewonderen. Een van de stamouderparen is dat van Caspar de Bruxelles en Christina Monix. In deze familie komen dezelfde voornamen voor als in het gezin van keizer Karel te Brussel. In het wapenboek van Aernout van Buchel komen familiewapens voor van voorouders van de Hackforts. Corrie de Kool toonde een reproductie van een portret van een Hackfort. Het Iconografisch Bureau van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (www.rkd.nl) beschikt over meer informatie betreffende portretten, maar kent niet van alle portretten de verblijfplaats. Heel toevallig was de vondst van en rouwbord van Elisabeth Maria Hackfort (geb. 1645; ovl. 30 nov 1711) weduwe van Alard Hackfort (6 mei 1638 – 16 feb 1700). Zij trof dat aan bij een bezoek aan de familie Wijnbergen.

Rouwbord uit 1711 met verklaring van de wapens

Het bord heeft aanvankelijk een plaats gehad bij de familiegrafkelder in de Hervormde Kerk van Loenen en is later overgebracht naar de schuilkapel van Ter Horst. Op het rouwbord staat een reeks wapens in een voorgeschreven volgorde op basis van de kwartierstaat. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

17

Er is een prachtig charter met de huwelijksvoorwaarden van Alard en Elisabeth van 1666, waar nog 6 zegels aan gehecht zijn. Daarvan is ook een gewaarmerkt afschrift met de handtekeningen van de partijen.

We werden nog getrakteerd op enkele portretten van Olivier Hackfort en diens eega en een foto van het charter met de huwelijks-voorwaarden van Wijnand Hackfort en Aleyt Boshof. De Kool maakte een verzamelprent van vele tegels in Ter Horst. Die tegeltableaus zijn uit de tijd van Robert Melvil baron van Lynden en jonkvrouw Catharina Johanna van Weede. Op enkele zijn oude gebouwen in Nijkerk afgebeeld, die alle op een of andere manier verbonden kunnen worden met de familie Van Weede. Spreekster toonde het belang van die familie met functies en woonplaatsen. Er is nog een prentbriefkaart met de bestelling van een tableau van Kasteel ter Horst. Gevraagd werd of de genoemde Maria van der Borch verwant is met Van der Borch van Verwolde. Volgens De Kool is dat zeer waarschijnlijk niet het geval. Wat betreft de Barneveldse familie Hackfort: die heeft evenals Wijnand Hackfort haar voorouders in de OverBetuwe. Een relatie tussen deze Over-Betuwse familie en de familie Hackfort in Vorden kan niet worden aangetoond. Rondleidingen: Iedereen is welkom om individueel deel te nemen aan een rondleiding in en rond Kasteel ter Horst. Omdat het huis nog wordt bewoond, is het aantal dagen waarop rondleidingen plaatsvinden beperkt. Iedere rondleiding is weer anders, want toegesneden op 18


Bron: ‘Kasteel Ter Horst. Een lagchend landhuis in Loenen’

de deelnemers. De opbrengst is voor de Stichting Wijnand Hacfort te Loenen, die de gelden bestemt voor kleinere restauratieprojecten (dit jaar het uurwerk van Braakman). Openingstijden et cetera zijn te vinden op de website van Kasteel Ter Horst: www.kasteelterhorst.nl NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

19

PERIODIEKEN UIT DE REGIO, jaargang 2012 Nieuwsbulletin Felua 26e jaargang 2011/’12 www.historischeverenigingfelua.nl Dubbelnummer 3-4 (nov 2012): R.M. Kemperink: Vraagtekens bij een Veluwse streekkaart. Een onlangs in de publiciteit gekomen kaart kan worden gedateerd vóór 1627. Corrie C. de Kool: Verkocht: Kasteel ‘De Havezathe’ genaamd Ter Horst. Over de veiling van het landgoed in 1890 en de verkoop in 1906. Met informatie over verkoper Van Wijnbergen en koper Castens; een kadastrale kaart van de te verkopen percelen en de volgende verkoop in 1907 aan Robert Melvil baron van Lynden. Boekbespreking: Willem Anne Schimmelpenninck van der Oije. Een notabel Gelders regent op het breukvlak der tijden 1750-1816. Door M.A.M. Franken. 256 pp. ISBN 978-90-5345-442-8. Deze Schimmelpenninck werd geboren in 1750 als zoon van Andries Schimmelpenninck van der Oije en Woltera Geertruid van Wijnbergen. Hij was petekind van en vernoemd naar stadhouder Willem IV en diens echtgenote Anna van Hannover. In de tijd van de Bataafsche Republiek trok hij zich terug op zijn landgoed De Pol (gemeente Voorst). Nieuws uit CODAmuseum: ADO-speelgoed speelt goed, houten speelgoed van ontwerper Ko Verzuu. Een tentoonstelling die een beeld geeft van de ontwerper en het productieproces laat zien van het in het sanatorium Berg en Bosch vervaardigde speelgoed. Kroniek, Oudheidkundige Kring Voorst, 35e jaargang www.okvvoorst.nl Nr.1 Auke Vlietstra en Gerrie Groenewold: Landgoed Beekzicht in Voorst. In de voormalige wagenloods worden de familiestukken bewaard die herinneren aan de drie broers Bosch ridder van Rosenthal en mevrouw J.M.A. Bosch van Rosenthal-den Tex.; Jannie Kraijo-Holleman: Levensschets van ds. D. Lekkerkerker (1915-2001); D. Lekkerkerker +: Uit de geschiedenis van de dorpskerk; de laatste jaren van Willem Nagge als predikant van Twello (1618-1638); B.W. Van ‘t Erve en J. Lubberts: Het markeboek van Voorst en Noord-Empe (2; volgende delen in de nummers 2, 3 en 4); Wim Tempelman: De opa van de thee als polderjongen. Over Johannes Kerkhoven (1783-1859) die in 1809 eigenaar werd van het Hunderen. Bertus ten Bosch: Een oude herinnering (aan straatvegers). Nr. 2 Ed Stol: Recensie van het in 2002 bij De Walburg Pers verschenen boek van M.A.M. Franken ‘Dienaar van Oranje, Andries Schimmelpenninck van der Oije (1705-1748); Een politieke en bestuurlijke levensbeschrijving van een Gelderse luitenant-stadhouder’. Redactie: 2012, het Jaar van de Historische Buitenplaats en Open Monumentendag. Met lijst van de 9 open te stellen buitenplaatsen in de gemeente Voorst. Jan Groenenberg en Auke Vlietstra: De geschiedenis van De Matanze in Terwolde (oorspronkelijk geheten: Redingesgoed). Ada van der Goot-van Eck en J. Lubberts: Met de pen door Voorst, ‘t Hartelaer. Wim Tempelman: Geld als water, maar omgekeerd kan ook. Over het huwelijk 20


van Elbert van Isendoorn en Maria Hadewijch van Essen (geschilderde kwartierstaat in de Cannenburch) en dijkgraven vaan Veluwe, zoals Andries Schimmelpenninck van der Oije (tot de Pol). Nr.3 Bert Visser: Klarenbeek... familie Krepel, de stichters. Ook het landgoed, de sigarenkistenfabriek, het spoor en de galerie. Ed Stol: Recensie van ‘Willem Anne Schimmelpenninck van der Oije, Een notabel Gelders regent op het breukvlak der tijden (1750-1816)’, door M.A.M. Franken, 2011. Ada van der Goot-van Eck en J. Lubberts: Met de pen door Voorst, Stationskoffiehuis Radstaake. Willem Tempelman: Tinus Pol, alias Tinus de Kroeperd. Nr.4 Wim Tempelman: Vrijdag de dertiende: dertien keer ter dood. (Over Voorster verzetsmensen.) Ed Stol: Landgoed het Schol. Niels Daan: Nostalgisch bezoek aan Landgoed het Schol in 1976 (1). Landgoed het Schol Zwarte handel (bewerking van een artikel uit De Koerier, het Deventer Dagblad van 17 juni 1943). Ampt Epe www.ampt-epe.nl Nr. 185 (feb) Lijda van den Bremen-Jonker: Het voorbije thuis (in Zuuk) met vervolg in nrs. 186, 187, 188 en 189. Peter Stork: Historisch grondgebruik in de gemeente Epe met vervolg in nrs. 187, 188 en 189. Tjada Amsterdam: Op de schop: de ontginning van de grote stille heide deel 1, Inleiding; in nr. 186 deel 2: Zand erover; in nr. 187 deel 3: De wal die wild en vee keert. Peter Stork: Herinneringen van Gerit van Laar (1889-1980) van de Steenderbult in Emst. Schapenmarkt in Hattem en Soerel; in nr. 187 IJzerwinning en ontgraven grafheuvel in Schaveren. Tiendrechten in Gortel; in nr. 188 over Gortel en in nr. 189: Levering van rogge tijdens de oorlog 1914-1918. Op jacht met prins Hendrik. Dianne Hamer: Jan Jacob Lodewijk ten Kate (1850-1929); in nr. 186 deel 2, slot. Willy Smit-Buit: Gescheiden na de dood (3) Over de begraafplaats op de Oosterhof in Vaassen. Jan Kiesbrink: Onderduiker Jos (uit Dordrecht): In Oene mijn gelukkigste jeugdjaren. Evert de Jonge: De marke van Emst (1). Evert de Jonge: De boerderij De Pir(c)k in Wissel, een naamsverklaring. Nr. 186 (apr) Evert de Jonge: De marke Emst en Westendorp (2); Eef Brummel: Winterlezing door de heer en mevr. Maassen over ‘Groen door Oranje’. Els van Vemde: Aalt van Vemde, deel 3: Voordrachtskunst en slot. Nr. 187 (jun) Jan Paasman: De Eper film van 1933. Film Kortenkamp (1938). Evert de Jonge: De marke van Emst (3, slot). Eef Brummel: Lezing van Evert de Jonge over bierbrouwen op de Veluwe. Janny Jacobs-Berkhoff: Hoe de Berkhoffs in de gemeente Epe kwamen. Verkoopakte van de Smallertse watermolen. Evert de Jonge en Jan Paasman: Brouwerij De Wuuste in Wissel. Dianne Hamer: De Oosterhof (schuurkerk, waterstaatskerk, houten noodkerk en de definitieve kerk van 1917). Nr. 188 (sep) Peter C.Ch. Hakstege: Nu 60 jaar Epe, over contacten in zijn jeugd met de familie Plakmeijer, zijn vakanties en jaren van vestiging. Dianne Hamer: Gerrit Veenhuizen, schilder en beeldhouwer. NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

21

Nr. 189 (dec) Evert de Jonge en Jan Paasman: ‘De Hooge Eest’ in Epe. Evert de Jonge: Het Hanendorp en de Hanendorperweg, een wandeling langs oude en nieuwe panden. Gerrit Kouwenhoven, streekarchivaris: Zerk in de kerk van Epe. Reconstructie van de tekst. Cor Verweij: Denkend aan Oene (herinneringen van een Rotterdamse onderduiker). Dianne Hamer: Gerard Bilders (138-1865) Rondom de toren, Historische Vereniging Wijhe www.historischeverenigingwijhe.nl Nr. 91 (apr) G.J. Veerman: Wijhe in 1813 (Huis Wijhezicht). Freerk Kunst en Gerard Nanninga: Kwartierstaat van ds. Matzer (predikant in Wijhe van 1911 tot zijn overlijden in 1935). H.G. Dijk: Voettocht tussen Leugenhorst en Waarheidsdrost deel 6 De Steen des Aanstoots. Marjet Schippers: Portret van Jan Veerman (hoe het boek tot stand kwam; in nr. 92 iets over de inhoud). Nr. 92 (sep) Riny van der Kolk: Het leven op een boerderij (in Herxen), lang geleden. Boekbespreking: Op het spoor van 200 jaar Stationsweg in Wijhe. Freerk Kunst: De canon van Wijhe is gepresenteerd. Een hertshoornen bijl – Eerste bewoning. Venster 1, ca. 3000 v. Chr. Freerk Kunst en Gerard Nanninga: Kwartierstaat van Alwine Antoinette de Vos van Steenwijk. Freerk Kunst: Van de werkgroep Archief en Bibliotheek. De vereniging heeft een cd-rom met alle kadastrale kaarten en perceelgegevens uit 1832 van alle gemeenten in Overijssel aangeschaft en een overeenkomstige cd-rom laten maken met de gegevens van 1880. Hiervoor werd en bijdragen gekregen van de gemeente Olst-Wijhe en van het Historisch Centrum Overijssel. G. Nanninga: Top 50 achternamen in Wijhe volgens de Volkstelling 1947. Nr. 93 (dec) Freerk Kunst en Gerard Nanninga: Kwartierstaat van Onze man in Constantinopel: Frederik Gijsbert van Dedem tot de Gelder. G. Nanninga: De hoogste inkomens van Wijhe in 1808 (uit de quotisatie). Freerk Kunst: Nederlandsche Speelgoed Industrie Wijhe (fabrikant van Struc metaalbouwdozen, naar het voorbeeld van Meccano). Twee honderdjarigen: Zangvereniging Excelsior en de Rooms-katholieke kerk op de Boerhaar. De Marke, oudheidkundig mededelingenblad, jrg. 36 www.ohv-demarke.nl Nr.3 (mrt) Clara Uenk-Dirksen: Tjark Riks. Wietse Venema: Freule Hartsen. Willem Reu4sink: Fredrikshoeve Leuvenheim bestaat 150 jaar. (Bewoningsgeschiedenis, familie Wijnen). G.J. Ter Hennepe en Marianne van Zadelhoff: Geschiedenis de Eerbeekse (Hervormde) Kerk 1858-1945. Willem Reusink: Huis De Koppelenburg. Vensters op de Gemeente Brummen (canon in wording). Nr. 2 (jun) Jaap van der Weel: De oude school in Hoenderloo. 22


Theo de Kool: Het orgel in de NH kerk te Loenen (van orgelmaker Ehrenfried Leichel). Joop Groenendijk en Willem Reusink: Bewoners van het Huis te Eerbeek (families Van Lamsweerde en Berns). Bert Visser: Klarenbeek, familie Krepel. Van Koperfabriek naar sigarenkistenzagerij; Station Klarenbeek en losplaats bij de fabriek; Smederij; Stoomwerktuigen etc. Willem Reusink: Terugblik op 35 jaar De Marke. Nr. 3 (sep) L.Ch. Van Deventer: De oude molen van de gebroeders Lentink in Brummen. Corrie C. de Kool: Jonkheer L.F. De Beaufort: bouwheer op Het Schotsteek in Eerbeek. Willem Reusink: De Becker’s Sons (metaalwarenfabriek, o.a. Bekend van de Beckson plaatskaartenapparaten) Vervolgd in het volgende nummer. Nr. 4 (dec) Boekbespreking: ‘Het Hoogeland” door dr. Ad Sulman, ISBN 978 908 788 1061, Schaffelaarreeks nr. 49, BDU Uitgevers b.v. Barneveld 2009. Henk Demoed: De verdeling van de marke Voorstonden. Hans van der Made: Assenrade, een statig herenhuis in Brummen.

KORTE BERICHTEN Uit de Nieuwsbrief van 8 maart 2013 van de Vereniging Veluwse Geslachten Op dit moment zijn we bezig met het scannen van de bibliotheek. Onze complete bibliotheek is straks digitaal raadpleegbaar. Dit in het kader van ons beleidsplan. We zijn druk bezig om zoveel mogelijk te digitaliseren. Niet alleen de bibliotheek maar ook een enorme hoeveelheid genealogieën, parentelen en kwartierstaten. Twee nieuwe vrijwilligers zijn voor ons aan de slag gegaan. Verder zijn we bezig met zoveel mogelijk te transcriberen. Er wordt hard gewerkt aan de bouw van een nieuwe site voor de VVG. De eerste opzet hebben we in beeld. We hopen tijdens de Veluwedag in oktober daar een eind verder mee te zijn. Al met al werken we hard aan onze digitale toekomst. Dick van de Heg, Secretaris VVG

Bevolkingsregister van oud-Gorssel is nu digitaal deweekkrant.nl ZUTPHEN / GORSSEL - Het Regionaal Archief Zutphen heeft het oude bevolkingsregister van de voormalige gemeente Gorssel digitaal beschikbaar gemaakt. Iedereen die tussen 1861 en 1939 woonde in zowel het dorp Gorssel als in Almen, Eefde, Epse, Harfsen en Kring van Dorth, is met een simpel trefwoord te vinden op regionaalarchiefzutphen.nl. De pupillen die in de Mettray verbleven ontbreken in het register evenmin. Op de scan staan voorts geboorteplaats, vorige woonplaats, adres en huisgenoten van de persoon in kwestie. Boek over vliegtuigcrashes in de gemeente Epe In verband met het 15-jarig bestaan van de stichting Broken Wings 40-45 bracht deze in samenwerking met Uitgeverij Gelderland in het najaar van 2012 het boek ‘Gevallen helden’ uit. Het is geschreven door Gerrit Kamphuis uit Epe samen met zijn dochter NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

23

Sylvie en behandelt alle vliegtuigcrashes tijdens de Tweede Wereldoorlog in de gemeente Epe op basis van uitgebreid bronnenonderzoek. Een ander dochter van Gerrit verzorgde de website www.gevallen helden.nl. Het boek kan voor € 27,95 worden besteld bij de boekhandels in Epe, via e-mail: [email protected] en via de bestelpagina op de eerder genoemde website. Bron: Ampt Epe nr. 188, sep 2012

Cultuurhistorie, grafheuvels, wegen Een mooi uitgangspunt voor belangstellenden zijn de diverse provinciale en landelijke cultuurhistorische waardekaarten, zie www.kich.nl. KICH staat voor Kennisinfrastructuur Cultuurhistorie. Type de naam van de gewenste plaats in en kies bijvoorbeeld de historische kaart van 1900. Daar kun je dan de huidige wegenstructuur overheen leggen. Op www.edugis.nl zijn ook 17e-eeuwse atlassen van Blaeu te raadplegen. Het Utrechts Archief heeft een wegwijzer uitgebracht met uitgebreide informatie over de zoektocht naar historische infrastructuur (Koen en Renes, 2003); zie ook: www.hetutrechtsarchief.nl/webwinkel/onderzoeksgidsen/wegwijzer. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed biedt de Gids Cultuurhistorie nr. 20 van februari 2012 ‘Historische wegen’. Bron: Ampt Epe nr. 189, dec 2013

Gelderse doop-, trouw- en begraafboeken komen integraal op de website Het Gelders Archief gaat de doop-, trouw- en begraafboeken (DTB's) van Gelderland integraal op zijn website publiceren. Het gaat om de Gelderse kerkboeken, die van de 16e eeuw tot 1811 werden bijgehouden door de plaatselijke kerkelijke gemeenten en parochies. Voor de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811 hielden de kerken een administratie bij van lidmaten en mensen die gedoopt of begraven werden en huwden. Zo zijn in de DTB’s, behalve de namen van dopelingen, gestorvenen en gehuwden, onder meer doop-, begraaf- en trouwdata, namen van getuigen en aangevers van geboorten of overlijden te vinden. De DTB's worden de komende maanden in fasen op internet geplaatst: de eerste zijn vanaf nu raadpleegbaar, de laatste worden naar verwachting in het najaar gepubliceerd. Het betreft enige honderdduizenden scans, die op internet worden geplaatst. Deze belangrijke bron is niet alleen van belang voor genealogen, maar ook voor onder meer regiohistorici, biografen en historisch demografen. Het online plaatsen van de akten van de DTB's past in het meerjarenbeleid van het Gelders Archief om een zwaarder accent te leggen op de ontwikkeling van een digitale studiezaal, waarin archieven zoveel mogelijk via internet geraadpleegd kunnen worden. In 2011 publiceerde het Gelders Archief 4,5 miljoen namen uit de Gelderse kerkboeken op het internet. Deze namen worden nu gekoppeld aan de scans van de DTB's. In maart 2013 maakte het Gelders Archief een begin met het integraal plaatsen van de Burgerlijke Stand in Gelderland (1811-1902/1952) op het internet. 24


Historische persoonsgegevens zijn razend populair onder een historisch geïnteresseerd publiek. Jaarlijks zoeken bezoekers enige miljoenen keren naar persoonsnamen in de internetcollecties van het Gelders Archief. Hoe zijn de akten van de Gelderse DTB's straks te vinden? Zoek op de website www. geldersarchief.nl op personen. Voer de naam van een persoon in, klik op zoeken, klik vervolgens op het juiste zoekresultaat en blader door de gescande registers tot de juiste datum. Deze zoekmethode is nu nog omslachtig, maar zal in de komende tijd worden verbeterd. Bovendien zullen er meer zoekmogelijkheden komen. Bekijk als voorbeeld het huwelijk van Geertruid Wendering en Teunis Koenen op 30 juli 1789 in Aalten. Bron: bericht van 5 juli 2013 in de Nieuwsbrief van het Gelders Archief. Eerste 50 jaargangen De Nederlandsche Leeuw online op www.knggw.nl Vanaf 1 juni 2013 zijn de eerste 50 jaargangen van De Nederlandsche Leeuw te raadplegen op de site van het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde. De jaargangen zijn verschenen tussen 1883 en 1932. Het gaat om meer dan 8.600 pagina’s met een schat aan gegevens voor historici, kunsthistorici en voor ieder die zich op een wetenschappelijke manier met familiegeschiedenis bezighoudt. De jaargangen zijn te vinden onder Raadplegen / De Nederlandsche Leeuw 1883-1932. Daar kunt u door de individuele jaargangen bladeren en alle jaargangen op woorden doorzoeken.

Bron: Nieuwsbrief 16 van Veluwse Geslachten en website KNGGW.

HERZIENE LIJST VAN ARCHIEVEN CODA Archief en kenniscentrum www.coda-apeldoorn.nl Vosselmanstraat 299, 7322 CL Apeldoorn, 055 5268400, [email protected] Ingang hoek Vosselmanstraat-Roggestraat Openingstijden: dinsdag en woensdag 10:00 – 17:30, donderdag 10:00 – 20:30 uur. Gelders Archief www.geldersarchief.nl Vanaf 18 juni open voor publiek op het NIEUWE ADRES: Westervoortsedijk 67-D, 6827 AT Arnhem, 026 3521600, [email protected] Openingstijden: dinsdag, woensdag en donderdag 10:00 - 17:00 uur en iedere tweede zaterdag van de maand 9:00 - 17:00 uur. Historisch Centrum Overijssel www.historischcentrumoverijssel.nl Van Wevelinkhovenstraat (geen nummer) Zwolle parkeeradres: Eikenstraat 20, 8021 WX Zwolle, 038 4266300 Openingstijden: dinsdag en woensdag 9:00 – 17:00 en donderdag 9:00 – 21:00 uur NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

25

Streekarchief Epe Hattem Heerde www.streekarchiefepe.nl Sint Martinusplein 16, 8160 AP Epe, 0578 678817, [email protected] Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 10:00 – 16:00 uur. Streekarchivariaat Noordwest-Veluwe www.streekarchivariaat.nl Zuiderzeestraatweg Oost 19, 8081 LA Elburg, 0525-688717, [email protected] Openingstijden: maandag en dinsdag 9:00 – 12:30 en 13:30 – 16:00 uur. Ermelo: Gemeentehuis, Raadhuisplein 2, 3851 NT Ermelo, 0341 567101 Openingstijden: maandag t/m donderdag 9:00 – 12:30 uur. Harderwijk: Stadhuis, Havendam 56, 3841 AA Harderwijk, 0341 411454 Openingstijden: maandag 9:00 – 12:30 uur en maandag t/m donderdag 13:30 16:00. Nunspeet: Gemeentehuis, Markt 1, 8071 GJ Nunspeet, 0341 259258 Openingstijden: maandag t/m donderdag 9:00 – 12:30 uur. Oldebroek, Gemeentehuis, Raadhuisplein 1, 8096 CP Oldebroek, 0525 638300 Openingstijden: woensdag en donderdag 9:00 – 12:30 en 13:30 – 16:00 uur. Gemeentearchief Barneveld www.barneveld.nl/gemeentearchief Raadhuisplein 2, 3771 ER Barneveld, 0342 140342, [email protected] Openingstijden: dinsdag t/m donderdag 9:00 – 16:30 uur. Hier is ook de bibliotheek te raadplegen van de Vereniging Veluwse Geslachten, www.veluwsegeslachten.nl Regionaal Archief Zutphen (ook Brummen) www.regionaalarchiefzutphen.nl Spiegelstraat 13, 7201 KA Zutphen, 0575 512157, [email protected] Openingstijden: dinsdag t/m donderdag 9:00 - 17:00 uur. Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer www.sabinfo.nl Klooster 3 7411 NH Deventer, [email protected] Openingstijden: maandag t/m vrijdag 13:00 – 17:00 uur Gemeentearchief Voorst www.voorst.nl/wonen/kunst-cultuur-en-historie/historie-van-de-gemeente-voorst/ gemeentearchief-voorst H.W. Iordensweg 17, 7391 KA Twello, 0571 279258, [email protected] Bezoektijden studiezaal: maandag van 9.00-17.00 uur

26


Inhoudsopgave: pagina: Van de voorzitter...................................................................................................3 Van de redactie . ...................................................................................................4 Bijeenkomsten, excursies en agenda voorjaarsledenvergadering ........................5 Over de leden van de afdeling...............................................................................8 Verslag van de ledenvergadering van de NGV afdeling Apeldoorn e.o. van 9 april 2013..8 Excursie: vrijdag 19 april 2013 naar de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.....11 WILLEM ORANJE GEBOREN TE DEVENTER, M. Prodon......................... 13 Kasteel Ter Horst in Loenen, verslag lezing C.C. de Kol-Verhoog.........................14 Periodieken uit de regio, jaargang 2012..............................................................20 Korte berichten...................................................................................................23 Herziene lijst van archieven.................................................................................25

Aanmelden lidmaatschap NGV en adreswijzigingen Aanmelden lidmaatschap NGV (€ 39,- per jaar per acceptgiro; € 38,- per jaar bij automatische afschrijving en doorgeven van adreswijzigingen bij de landelijke ledenadministratie. Dit gaat hel snelst via de website www.ngv.nl. Klik in de rechter kolom op Tien redenen om lid te worden van de NGV en volg de aanwijzingen, dan verschijnt een aanmeldformulier. Voor aanmelding per post is het adres: Ledenadministratie NGV, Postbus 26, 1380 AA Weesp. De landelijke ledenadministratie deelt de leden in bij één van de regionale afdelingen op grond van de postcode van de woonplaats, tenzij men heeft aangegeven bij een andere afdeling ingedeeld te willen worden. Daarnaast kan ieder lid voor € 9,- per jaar ‘bijkomend’ lid worden van een extra afdeling Voor de afdeling Apeldoorn en omstreken gelden de volgende postcodes: 3887-3889, 6876-6899, 6950-6979, 6990-6994, 7300-7429, 8000-8059, 8070-8099 en 81608199. Abonnementen en losse nummers Voor leden en bijkomende leden is een abonnement inbegrepen in de contributie. Niet-leden kunnen zich abonneren door overmaking van € 7,- per jaar op ING Bankrekening 3501951 ten name van NGV afdeling Apeldoorn en omstreken te Apeldoorn met vermelding van het jaar. Losse nummers kunnen à € 2,50 worden besteld door overmaking dat bedrag op voornoemde rekening met vermelding van het gewenste nummer. Overname van artikelen Toegestaan met vermelding van de bron: Afdelingsblad NGV afdeling Apeldoorn en omstreken(met jaargang en nummer). NGV afdeling Apeldoorn en omstreken

27

AFDELING APELDOORN EN OMSTREKEN

Recommend Documents