Detailhandel in Almere Welke ontwikkelingen zijn te verwachten in het stadshart en de stadsdeelcentra? Ruimte en diversiteit

Economische Zaken November 2004

Hoe wordt Almere een complete en aantrekkelijke winkelstad?

Detailhandel in Almere Ruimte en diversiteit in winkelgebieden Welke ontwikkelingen zijn te verwachten in het stadshart en de stadsdeelcentra?

Welke winkelvoorzieningen willen we in buurten en wijken bevorderen?

Wat gaan we doen om dit te bereiken?

Detailhandel in Almere 1

Meer informatie?

www.almere.nl

Wilt u reageren?

@almere.nl jesondern@

Hebt u vragen?

(036) 548 43 54

Detailhandel in Almere Ruimte en diversiteit in winkelgebieden

november 2004

Detailhandel in Almere


Inhoudsopgave

Samenvatting

I

1. Inleiding 1.1. Aanleiding en doel 1.2. Ontwikkelingen 1.3. Rol van de gemeente 1.4. Begrippen en definities

1 1 2 3 4

2. Visie op de detailhandelstr uctuur tot 2010 5 2.1. Inleiding 5 2.2. Ambitieniveau en uitgangspunten voor beleid 5 2.3. Stadshart 8 2.4. Perifere en grootschalige detailhandel 10 2.4.1. Algemeen 10 2.4.2. Locaties voor perifere detailhandel 12 2.4.3. Locaties voor grootschalige detailhandel 14 2.5. Centra van de stadsdelen, Almere Haven, Almere Buiten en Almere Poort 15 2.5.1. Centrum Almere Haven 15 2.5.2. Centrum Almere Buiten, BuitenMere 16 2.5.3. Centrum Almere Poort (nieuw) 17 2.6. Wijk- en buurtwinkelcentra: ondersteunend dagelijks aanbod 18 2.6.1. Algemeen 18 2.6.2. Buurtwinkelstructuur in Almere Stad 20 2.6.3. Buurtwinkelstructuur in Almere Buiten 21 2.6.4. Buurtwinkelstructuur in Almere Haven 22 2.6.5. Buurtwinkelstructuur nieuwe stadsdelen, Almere Poort en Almere Hout 23 2.7. Traffic-voorzieningen 24 2.8. Kleinschalige detailhandel buiten de winkelgebieden 25 2.9. Doorkijk naar de verdere toekomst 27 3. Ambulante handel en overige onderwerpen 3.1. Inleiding 3.2. De warenmarkt 3.3. Themamarkten en braderieën 3.4. Standplaatsen en venten 3.5. Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit 3.6. Detailhandel via internet 3.7. Winkelopenstelling

29 29 29 30 31 32 33 33

4. Instrumentarium 4.1. Inleiding 4.2. Organisatie binnen de gemeente 4.3. Contact met marktpartijen en overleg 4.4. Ruimte voor starters en zelfstandig onder nemers 4.5. Ontwikkeling van nieuwe en uitbreiding van bestaande winkelgebieden 4.6. Selectie en uitgifte van supermarkten 4.7. Ruimtelijke ordening, bestemmingsplan en toetsingskader 4.8. Handhaving detailhandel op bedr ijfsterreinen 4.9. Centrummanagement en beheer van de openbare r uimte 4.10. Marktbeheer 4.11. Marketing en Promotie 4.12. Monitoring van ontwikkelingen

35 35 35 36 36 37 37 38 38 39 40 40 41


Bijlagen I Koopstromen II Huidig aanbod en functioneren van de detailhandel III Kwantitatieve uitbreidingsruimte tot 2010 en plannen voor uitbreiding van detailhandel in Almere IV Overzicht van literatuur, beleidsnota’s en onderzoeken V Beg rippenlijst VI Perifere detailhandel op bedr ijventerreinen; wat is waar toegestaan


42 43 48 52 53 55

Samenvatting

1. Algemeen Kwalitatieve visie van winkelgebieden De winkelvoorzieningen in Almere worden in de komende jaren for s uitgebreid. Daarmee wordt de huidige achter stand ingelopen en het winkelaanbod kwantitatief en kwalitatief op peil gebracht. De bouw van het nieuwe Stadshart is in volle gang. En ook voor het centrum van Almere Buiten en voor nieuwe buurtwinkelcentra zijn plannen in ontwikkeling. Met de nota ‘Detailhandel in Almere’ wil de gemeente haar visie gev en op de toekomstige ontwikkeling van de winkelgebieden in Almere. Het inwonertal neemt snel toe, groeit van ca. 172.000 in 2004 tot ca. 206.000 in 2010. En ook de dynamiek in de detailhandel gaa t steeds sneller. Vraag en aanbod zijn in Almere in voortdurende verandering. Dit vraagt om flexibiliteit in de planvorming. Daarom is in de detailhandelsnota gekozen v oor een kwalitatieve visie op de str uctuur van winkelgebieden. Een visie op hoofdlijnen, die het kader biedt voor verdere evenwichtige ontwikkeling van de detailhandel in de verschillende delen van Almere. Daarbij bevat de nota een toetsingskader v oor de beoordeling van nieuwe initiatieven op hun toegevoegde waarde aan de bestaande en toekomstige detailhandelstr uctuur. Vooral in de huidige economische situatie, waarbij in 2003 de bestedingen in de non-foodsector v oor het eerst in jaren niet zijn gestegen, maar zelfs iets zijn gedaald, wil de gemeente nieuwe initiatieven zorgvuldig afwegen. Extra aandacht wordt ook besteed aan de monitoring van detailhandelsontwikkelingen. Met het detailhandelsbeleid heeft de gemeente de ambitie om een compleet en aantrekkelijk aanbod van winkelgebieden te ontwikkelen. ‘Detailhandel in Almere’ vormt een kadernota voor de uitvoering van de verschillende taken van de gemeente op het ter rein van detailhandel; een integrale nota met het gemeentelijk detailhandelsbeleid op hoofdlijnen en het in te zetten instr umentarium. De nota heeft een looptijd tot 2010, met een globale doorkijk naar de verdere toekomst. Belangrijke thema’s voor de komende jaren zijn r uimte bieden en diversiteit creëren. Voldoende vestigingsruimte en diversiteit in winkelgebieden en branchering, van laag tot hoog segment, kleine en grote winkels, ketenbedrijven, starters en zelfstandig onder nemers. De gemeente wil met de detailhandelsnota en het beschikbare instr umentarium de voorwaarden scheppen voor de uitvoering. Daadwerkelijk winkelpanden realiseren en diversiteit in het winkelaanbod bieden is v ooral een taak van de marktpartijen, winkeliers, eigenaren en projectontwikkelaars. Samenwerking en overleg tussen marktpartijen, organisaties en gemeente speelt daarbij een belang rijke rol. Bij de voorbereiding van de detailhandelsnota heeft dit vorm gekregen door marktpar tijen en organisaties breed te betrekken. En ook voor het uitvoeringstraject zijn de nodige instr umenten hiervoor opgenomen, zoals een detailhandelscommissie, brancheringsoverleg en centrummanagement. Onderzoek detailhandelstructuur en sterkte/zwakte-analyse Voor de detailhandelsnota is onderzoek uitgev oerd door Ecorys Kolpron. Er is een brede inventarisatie gemaakt van huidig aanbod, functioneren, uitbreidingsplannen en marktruimte tot 2010. Verder is advies gegeven over de gewenste detailhandelstructuur. Uit de sterkte-zwakte-analyse is naar voren gekomen dat de detailhandelstructuur duidelijk en herkenbaar is, de winkelgebieden doorgaans goed bereikbaar zijn en dat de winkelvoorzieningen gemiddeld goed tot zeer goed functioneren. Ook komen er zwakke punten naar voren. Aandachtspunten daarbij zijn: • Te kort aan ruimte (kwantitatief); met de uitvoering van de bestaande plannen kan overigens in deze r uimte worden voorzien; • Ondervertegenwoordiging van bepaalde branches van niet-dagelijks aanbod; nog weinig aanbod in het hoger segment;

Detailhandel in Almere I

• Te kort aan goedkope winkelpanden voor starters en zelfstandige onder nemers; • Vrijwel ontbreken van B2- en C-locaties; • Versnippering van perifere detailhandel op bedr ijfsterreinen; • Buurtsupermarkten staan onder dr uk; aandacht voor trekkracht; • Ontbreken van grootschalige supermarkt; • Sfeer en beleving; en gevoel van (on)veiligheid. Samenhangende detailhandelstructuur op hoofdlijnen De detailhandelstructuur in Almere tot 2010 bestaat uit de volgende winkelgebieden. • Sterk Stadshart, gericht op recreatief winkelen en vr ijetijdsbesteding • Locaties voor perifere en grootschalige detailhandel: beperkt aantal, goed bereikbaar en met een onder scheidende thematisering • Sterke centra in de stadsdelen: Almere Buiten, Almere Haven en Almere Poort; stadsdeelverzorgend en aandacht voor extra, onderscheidend aanbod en eigen identiteit • Wijk- en buurtwinkelcentra: ondersteunende voorzieningen, dagelijks aanbod • 1 à 2 g rootschalige supermarkten (ca. 3.000 à 4.000 m2 v.v.o.), op een goed bereikbare loca tie, in principe in/aansluitend aan stadsdeelcentrum • Warenmarkten in het Stadshart en in de centra v an de stadsdelen • Ondersteunend traffic-aanbod op drukbezochte locaties, gericht op passanten, zoals bij NS-stations en tankstations e.d. • Enige verspreide kleinschalige detailhandel in de wijken, ter bevordering van de levendigheid, met vooral ook niet-winkelfuncties zoals dienstverlening, horeca en zorg. Uitgangspunt van beleid in de detailhandelsnota is da t detailhandel wordt gevestigd in of aansluitend aan de winkelgebieden. Behalve de reguliere detailhandel wordt perifere en grootschalig/thematische detailhandel (PDV en GDV) onderscheiden die ook buiten de reguliere winkelgebieden op daar toe aangewezen locaties kan worden gevestigd. Als vestiging in of aansluitend aan deze winkelgebieden niet mogelijk blijkt, kunnen locaties elders in het verstedelijkte gebied in aanmerking komen. Per geval zal nadere besluitvorming plaatsvinden.

Samenhangende detailhandelstructuur Almere tot 2010

ALMERE BUITEN N

CENTRUM

ALMERE BUITEN DOE MERE

ALMERE STAD STATION PARKWIJK

7

STADSHART

A2

ALMERE PAMPUS

D TA

S LY

LE

A6

ER LV

HI

N

EC

TR

U M/ SU

STATION MUZIEKWIJK

IJMEER

HT

A6

N CENTRUM

ALMERE POORT

ALMERE HAVEN

M DA

ER

T MS

CENTRUM

ALMERE HOUT

A

HOLLANDSEBRUG GOOIMEER

STICHTSEBRUG c DSA/GGM/Visual

Stadshart, hoofdwinkelcentrum Winkelcentrum stadsdeel (nog nieuw te bouwen) Wijk/buurtwinkelcentrum Wijk/buurtwinkelcentrum (nog nieuw te bouwen)

II Detailhandel in Almere

Themagericht (PDV, GDV) Themagericht (nog nieuw te bouwen)

Kwantitatieve uitbreidingsruimte tot 2010 en plannen v oor uitbreiding Ter indicatie zijn berekeningen gemaakt van de uitbreidingsruimte voor het dagelijks aanbod en het niet-dagelijks aanbod. De uitbreidingsruimte voor het dagelijks aanbod bedraagt tot 2010 afhankelijk van de groei van de bestedingen (0-2%) ca. 20.000 tot ca. 30.500 m2 v.v.o.. Wanneer dit wordt afgezet tegen de omvang van de bestaande uitbreidingsplannen dan kan w orden geconcludeerd dat deze plannen in goede v erhouding staan tot de geconsta teerde uitbreidingsruimte. Tabel 1. Kwantitatieve uitbreidingsruimte en planmetrage dagelijks aanbod Planlocatie

Planmetrage dagelijks aanbod (m2 v.v.o.)

Harde plannen Stadshart, uitbreiding Almere Buiten Centrum, uitbreiding Almere Haven Centrum, revitalisering Almere Poort Centrum, nieuw Noorderplassen-west, buurtwinkelcentrum Tussen de Vaarten-Zuid, buurtwinkelcentrum Almere Buiten Oost, wijkwinkelcentrum Almere Buiten Stripheldenbuurt, buurtwinkelcentrum Totaal Kwantitatieve uitbreidingsruimte tot 2010

4.000 3.250 400 5.200 1.200-1.500 1.200-1.500 2.500-2.800 1.200-1.500

Verwacht realisatiemoment 2003-2007 2005-2007 2008-2010 2006-2007 2005-2006 2005-2007 2005-2006

23.300-24.000 20.000 – 30.500

De uitbreidingsruimte voor het niet-dagelijks aanbod wordt tot 2010 bij 2% bestedingsgroei geraamd op ca. 89.400 m2 vvo. Bij een nulgroei van de bestedingen bedraagt de uitbreidingsr uimte tot 2010 ca. 54.300 m2 vvo. Wanneer de uitbreidingsruimte wordt afgezet tegen de bestaande uitbreidingsplannen voor het Stadshart, centrum Almere Buiten/Koppelgebied, centrum Almere Haven en het stadsdeelger ichte centrum van Almere Poort, dan staan deze in goede verhouding tot elkaar, te meer omdat het inwonertal van Almere ook na 2010 blijft toenemen. In de periode tot 2010 kunnen deze plannen w orden uitgevoerd. Vooral nu de consumentenbestedingen in de non-food sector v anwege de economische omstandigheden na jarenlange toename in 2003 v oor het eerst iets zijn gedaald, is continue monitoring van de marktruimte noodzakelijk. Benadrukt moet overigens worden dat de berekende uitbreidingsr uimte een globale indicatie van de uitbreidingsmogelijkheden aangeeft. Tabel 2. Kwantitatieve uitbreidingsruimte en planmetrage niet-dagelijks aanbod Planlocatie

Planmetrage niet-dagelijks aanbod (m2 v.v.o.)

Verwacht realisatiemoment

Harde plannen Stadshart, uitbreiding CV Hart Stadshart, herontwikkeling Circus Almere Buiten Centrum, stadsdeelgericht Almere Haven Centrum, stadsdeelgericht Almere Poort, Centrum, stadsdeelgericht Almere Buiten, Koppelgebied, GDV/PDV Almere Buiten, locatie Praktica, PDV (gereed eind 2004) Almere Stad, Uitgeverij (bouwmarkt) Subtotaal harde plannen

44.000 7.400 6.500 1.300 4.000 10.000 7.600 5.600 86.400

2003-2007 2006-2007 2005-2007 2004-2005 2008-2010 2005-2007 2004-2005 2004-2006

Zachte plannen Stadshart, wijziging Blok 5 Almere Buiten, DoeMere, PDV Almere Poort, thematische retail Almere Poort, woninginrichting Almere Poort, Europakwartier Subtotaal zachte plannen

10.400 4.000 35.200 24.000 2.000 75.600

p.m. p.m. p.m. p.m. 2006-2009

Totaal Kwantitatieve uitbreidingsruimte tot 2010

162.000 54.300 – 89.400

Detailhandel in Almere III

2. De winkelgebieden van Almere Stadshart, hoofdwinkelgebied van Almere Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

gebiedsgericht, recreatief en vergelijkend winkelen non-food: alle branches (breed aanbod; kwaliteit/diversiteit) food: ondersteunende functie kleinschalige winkels, beperkt grootschalig lokaal/regionaal centrummilieu

Het Stadshart wordt in de jaren 2003-2007 meer dan v erdubbeld. Het aantal winkels neemt toe v an ca. 190 tot meer dan 300 v erkooppunten (van 37.400 m2 vvo naar ca. 93.000 m2 vvo). Daarmee wordt het een winkelgebied van formaat. Het huidige beleid voor het Stadshart wordt in grote lijnen voortgezet. De invulling van het winkelgebied vindt plaa ts aan de hand van het brancheringsplan. Nu na jaren van planontwikkeling de periode van uitvoering volgt, verdienen de volgende punten specifieke aandacht: • Invulling van het winkelaanbod: kwaliteit en diversiteit, aanbod in het hogere segment, bijzondere formules en aanbod van zelfstandige ondernemers • Verplaatsingscarrousel van bestaande naar nieuwe deel; herinvulling leeggekomen panden, vooral sleutellocaties • Vervlechting van functies: detailhandel, horeca en vrije tijd • Ontstaan van B2- en C-locaties • Inrichting van de openbare r uimte, sfeer en beleving • Voldoende bereikbaarheid. Belangrijke instrumenten zijn overleg en afspraken met marktpar tijen, brancheringsoverleg (BAC), brancheringsplan, centrummanagement, bestemmingsplan en monitoring. Perifere en grootschalige detailhandel Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

thema- en doelgerichte aankopen non-food: perifere en grootschalige detailhandel grootschalige winkels lokaal/(boven)regionaal centrummilieu - specifiek werkmilieu

Ook het huidige beleid ger icht op de per ifere detailhandel wordt voortgezet, en is nader uitgewerkt. Voorts is er nieuw beleid toegev oegd voor vestiging van grootschalige detailhandel. Tot de perifere detailhandel (PDV) behoort detailhandel in volumineuze artikelen in de volgende branches: woninginrichting, keukens, sanitair/badkamers, tuincentra, bouwmarkten, auto’s, boten, motoren, caravans, landbouwwerktuigen, grove bouwmaterialen en detailhandel in branden explosiegev aarlijke stoffen. Grootschalige detailhandel (GDV) betreft clusters van detailhandelsvestigingen met een zeer g root oppervlak. Als richtlijn voor de minimale omvang wordt een oppervlak van 1.000 m2 v.v.o. per bedrijf gehanteerd. Uitgangspunten van beleid zijn: • Bevorderen van concentratie en clustering • Nieuwe PDV- en GDV-locaties zijn onderscheidend en complementair t.o.v. bestaande locaties en t.o.v. het Stadshart • Bouwmarkten en tuincentra ook solitaire v estiging. Locaties voor perifere en/of grootschalige detailhandel: • DoeMere: PDV, beperkt uitbreiden/upgrading, meer nadruk op wonen • Markerkant: PDV, ruimte bieden voor de korte termijn • Poldervlak: PDV, huidige situatie consolideren; geen verdere uitbreiding • De Steiger, Markerkant, Poldervlak, Lagekant (nieuw): ondersteunend aanbod PDV met stadsdeelverzorgende functie • Locatie A6/A27 (nieuw): vestiging van supergrootschaligen in PDV • Koppelgebied, tussen centrum Almere Buiten en DoeMere (nieuw): GDV, doelgericht, frequent aanbod, en PDV; • Olympiakwartier, centrum Almere Poort (nieuw): GDV/thematisch, thema’s aansluitend op sport- en vrijetijdsvoorzieningen.

IV Detailhandel in Almere

Centra van de stadsdelen: Almere Haven, Almere Buiten, Almere Poort Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

gemaksgericht - gebiedsgericht; dagelijkse en frequent niet-dagelijkse aankopen food: compleet, breed aanbod non-food: meeste branches aanwezig, gericht op frequent benodigd aanbod kleinschalige winkels stadsdeelgericht centrummilieu

De centra van de stadsdelen hebben een stadsdeelv erzorgende functie. De binding wordt bevorderd door de centra eigen identiteit en karakter te geven met bijbehorende winkelvoorzieningen: • Almere Haven: watersport, boulevard, kunst en cultuur • Almere Buiten: DoeMere en Koppelgebied met per ifere en grootschalige detailhandel • Almere Poort: sport en vrije tijd. In het centrum van Almere Haven is een revitaliseringsproces gaande (Ontwikkelingsvisie Revitalisering Almere Haven). Kern hiervan is dat het primaat bij het centr umgebied ligt en ger icht is op het behoud v an de bestaande (koopkracht)binding vanuit Almere Haven aan het centr um. Het daarbij ingezette beleid wordt voortgezet: • Versterking winkelfunctie binnen het halter model • Draagvlakvergroting door aanvullende woningbouw • Behoud binding aan centr um door supermarkten te versterken (uitbreiding: 500 m2 bvo) • Vestiging van een trekker op de zuidelijke pool (uitbreiding: 1.600 m2 bvo). Het centrum van Almere Buiten, BuitenMere, wordt herontwikkeld en uitgebreid tot een omvang passend bij het definitieve inwonertal van Almere Buiten van ca. 53.000, dat in 2010 wordt bereikt. Het beleid is opgenomen in de Nota v an Uitgangspunten Centrumplan Almere Buiten 2010, en wordt voortgezet: • Uitbreiding met 3.250 m2 v.v.o. dagelijks aanbod en 6.500 m2 v.v.o. nietdagelijks aanbod • Uitbreiding (en deels verplaatsing) van de aanwezige supermarkten (deels uitgevoerd) • Koppeling BuitenMere met DoeMere door in vulling van het Koppelgebied met GDV en eventueel PDV In 2005 wordt gestart met de bouw van het nieuwe stadsdeel Almere Poort. In de plannen voor Poort is een centr um met een stadsdeelverzorgende functie opgenomen (5.200 m2 vvo dagelijks; 4.000 m2 vvo niet-dagelijks; verwachte realisatie 2008-2010). Het centrum wordt versterkt door het in de plannen opgenomen sport- en vrijetijdscluster dat grenst aan het stadsdeelgerichte centrum, en de leisureboulevard tussen centrum en strand. Wijk- en buurtwinkelcentra: ondersteunend dagelijks aanbod Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

gemaksgericht; dagelijkse aankopen (korte bezoeken) food: 1 of 2 super marktniveaus, wv. 1 full-service supermarkt; eventueel versspeciaalzaken non-food: eventueel frequent benodigde ar tikelen kleinschalige winkels buurt/wijk gemengd woon-/werkmilieu

Vanwege het maatschappelijk belang van buurtwinkelcentra hecht de gemeente Almere aan het laten voortbestaan van een fijnmazige buurtwinkelstructuur. Detailhandel in Almere V

Daarbij is het van belang de buurtwinkelcentra voldoende trekkracht te bieden. In nieuwe gebieden worden voorwaarden geboden voor ontwikkeling van buurtwinkelcentra bestaande uit een super markt met een omvang van 1.000-1.200 m2 vvo en beperkt aanvullend aanbod. In bestaande gebieden spelen ook de fysieke mogelijkheden mee, en wil de gemeente onder gestelde fysieke en markttechnische randv oorwaarden in de voorwaardenscheppende sfeer meewerken aan het vergroten van een supermarkt tot max. 1.000-1.200 m2 vvo. Daarbij zijn betrokken marktpar tijen verantwoordelijk voor het uitbreiden van de supermarkt. De gemeente levert geen bijdrage hieraan. In par. 2.6 zijn tabellen opgenomen met een overzicht van de wijken b uurtwinkelcentra per stadsdeel. Grootschalige supermarkt De vestiging van een grootschalige supermarkt (ca. 3.000-4.000 m2 vvo) vormt onder gestelde randvoorwaarden een versterking van de detailhandelstructuur. Geschikte vestigingslocaties hiervoor zijn de goed ontsloten stadsdeelcentra. Randvoorwaarde voor vestiging is o.m. dat het voorzieningenniveau in de buurten en wijken geen onaanvaardbare schade ondervindt. Traffic-voorzieningen en kleinschalige detailhandel b uiten de winkelgebieden Traffic-voorzieningen zijn kleinschalige winkels op zgn. traffic-locaties, waar de consument vooral snel en gemakkelijk boodschappen kan doen, en die voorzien in een specifieke behoefte. Het gaat daarbij om kleinschalig winkelaanbod bij o.m. NS-stations, een ziekenhuis, detailhandel bij tankstations en business facility centra. In par. 2.7 zijn criteria voor traffic-voorzieningen opgenomen. De gemeente wil levendigheid en ontmoeting in de b uurten en wijken bevorderen. Eén van de middelen hiertoe is - na verkenning van de fysieke mogelijkheden - v oorwaarden te bieden voor verspreide bewinkeling in de centr um-randzone en langs aanloopstraten naar de centra. Ambulante handel: warenmarkten, themamarkten, standplaatsen Uitgangspunt van beleid voor de warenmarkten blijft het houden van een warenmarkt in ieder stadsdeel. Daarbij wordt ingezet op kwaliteitsversterking. Naar verwacht kan omstreeks 2008 in Almere Poort met een warenmarkt worden gestart. Het aanbod van warenmarkten wordt aangevuld met bijzondere themaof evenementenmarkten in een jaar rondprogramma. Het standplaatsenbeleid is geactualiseerd in de Nota Straa thandel. Daarbij is het beleid met v astgestelde locaties aangevuld met een meer flexibele aanpak, waarbij ook nieuw voorgestelde locaties kunnen worden toegevoegd. Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit komt in verschillende vormen voor: vliegende winkels, winkeltjes in moskeeën, ondergeschikt bij productie- of handelsbedr ijven op bedrijfsterreinen, en bij toeristisch-recreatieve of culturele projecten. Onder gestelde randvoorwaarden, o.a. beperkte omvang en van ondergeschikt belang, wordt detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit toegestaan. Er wordt opgetreden wanneer er niet meer wordt voldaan aan deze randvoorwaarden.

3. Instrumentarium Om de gewenste ontwikkelingen in de detailhandelstr uctuur mogelijk te maken en ongew enste ontwikkelingen te voorkomen is een goed instr umentarium van belang. De rol van de gemeente is vooral voorwaardenscheppend, marktpartijen bij elkaar brengen, begeleiden van de uitvoering en in sommige gevallen kiezen voor een aanjaagfunctie. In de afgelopen jaren is het detailhandelsbeleid v ooral gericht geweest op ontwikkeling en uitbreiding. Dit beleid wordt de komende jaren voortgezet, maar er is toenemende aandacht nodig voor beheer, handhaving en modernisering. In tabel 3 is een o verzicht gegeven van het in te zetten instr umentarium. Als eerste zijn instrumenten opgenomen gericht op contact en overleg met betrokken marktpartijen en organisaties. Voortzetting van contact en overleg en deze verder intensiveren is een belang rijke voorwaarde voor het bereiken van de ambitie van een compleet en aantrekkelijk aanbod v an winkelgebieden. In het hoofdlijnenakkoord 2004-2006 is startersbeleid voor detailhandel opgenomen. In de detailhandelsnota is hieraan uitwerking gegeven door locaties op te nemen voor detailhandel op B- en C-loca ties, waar starters zich vooral vestigen. Verder zal overleg plaatsvinden met marktpartijen en bieden Kamer van Koophandel en Starters Service Centrum Almere voorlichting, advies en begeleiding. Indien deze instrumenten onvoldoende resultaat opleveren, wordt een bijdrage aan een b usinessplan voor een winkelproject voor starters overwogen.

VI Detailhandel in Almere

Het bestemmingsplan is een belangrijk instrument in de stimuler ing van de detailhandelstructuur. Er wordt een inventarisatie gemaakt van de aanpassingen in bestemmingsplannen aan het beleid v an de detailhandelsnota (meerjarenplanning bestemmingsplannen). Wanneer een gewenste vestiging niet past in een geldend bestemmingsplan kan een vrijstellingsprocedure worden toegepast. Voor grotere vestigingen en winkelplannen wordt het opgenomen toetsingskader gehanteerd. Belangrijk daarbij zijn de toegevoegde waarde aan de detailhandelstr uctuur en de gevolgen voor de bestaande detailhandel. Om verdere ongewenste versnippering tegen te gaan wordt in de detailhandelsnota ruimte voor vestiging van detailhandel geboden, en wordt de handhaving op ongewenste locaties geïntensiveerd. Het centrummanagement in het Stadshart is met de realiser ing van het nieuwe deel een nieuwe fase ingegaan. Daarbij is uitbreiding van centrummanagement en accountmanagement noodzakelijk, gericht op het gezamenlijk bereiken v an de gewenste invulling van het totale stadshar t, het nieuwe en het bestaande deel, met voldoende kwaliteit, diversiteit en sfeer. Ook voor de centra van Almere Haven en Almere Buiten wil de gemeente het in gang gezette centrummanagement gezamenlijk met betrokken marktpar tijen voortzetten en waar nodig uitbreiden. Belangrijk onderdeel van centrummanagement is het stimuleren van de gewenste branchering. Met de uitbreiding van de detailhandel in de komende jaren w ordt Almere een echte winkelstad. Daarbij past marketing en promotie om de klanten te binden en investeerders te informeren over de mogelijkheden. De marktpartijen, vooral ook de winkelier sverenigingen, spelen hierin een centrale rol. De gemeente is bereid met de middelen die haar ter beschikking staan, hieraan een faciliterende bijdrage te leveren, bijv. met een brochure over de detailhandel in Almere en de vestigingsmogelijkheden. Het monitoren van ontwikkelingen blijft in de komende jaren belang rijk, vooral in de huidige economische omstandigheden. Actuele gegevens zijn nodig voor het zorgvuldig beoordelen van uitbreidingsplannen, om te volgen of de beoogde resultaten worden gehaald, en of beleid moet worden bijgesteld.

Detailhandel in Almere VII

Tabel 3. Overzicht van in te zetten instrumentarium Detailhandelscommissie

Volgen van ontwikkelingen, stimulering vernieuwing, toetsen nieuwe initiatieven

Brancheringsoverleg

Sturen branche-ontwikkeling (brancheringsplan)

Ondernemersloket EZ

Eerste aanspreekpunt voor ondernemers met vestigingsvragen en plannen voor winkelprojecten; registratie van belangstellenden

Stadsdeelkantoren/Dienst Stadscentrum

Aanspreekpunt voor m.n. praktische zaken en veiligheid; contact met detailhandelsbedrijven; deelname vanuit gemeente aan centrummanagement

Centrummanagement, beheer openbare ruimte en veiligheid

Samenwerking in beheer en versterking van winkel/ centrumgebieden

Coördinatie-overleg detailhandel

Afstemming beleid en uitvoering tussen diensten/afdelingen gemeente

Vestiging van starters en zelfstandig ondernemers

- Overleg met marktpartijen; - Ruimte bieden (bestemmingsplan) op goedkopere locaties: zij- en aanloopstraten van centra, centrumrandzone, beperkt op Markerkant; - Starters Service Centrum Almere - T.z.t. bij onvoldoende resultaat overwegen bijdrage businessplan winkelproject starters

Integrale planvorming stedelijke ontwikkeling (w.o. winkelgebieden)

Multidisciplinaire projectteams, Nota van Uitgangspunten, Ontwikkelingsplan, Inrichtingsplan

Bestemmingsplan

Ruimte bieden aan detailhandel op locaties detailhandelsnota; aanpassen bestemmings-plannen aan beleid detailhandelsnota

Toetsingskader voor nieuwe initiatieven

Beoordelen nieuwe initiatieven en zachte plannen aan aspecten toetsingskader, o.a. toegevoegde waarde, gevolgen voor bestaande detailhandel

Selectie en uitgifte van supermarkten via gekwalificeerde selectie

Hierbij worden meerdere criteria betrokken,o.a. grondopbrengst, gevoerde formule, toegevoegde waarde aan ontwikkeling Almere

Gronduitgifte voor winkelgebieden

Waar nodig afspraken in overeenkomst over o.a. gebruik van de grond, invulling en beheersaspecten

Actief grondbeleid

Aankoop van winkelpanden wordt in incidentele gevallen overwogen

Handhaving

Handhaving detailhandel op ongewenste locaties

Marktbeheer

Marktcommissie, marktverordening

Marketing en Promotie

Centrale rol marktpartijen, winkeliersverenigingen, gemeente beperkt faciliteren

Monitoring van ontwikkelingen

Volgen ontwikkelingen vraag en aanbod, winkelaanbod, bestedingen enz.

VIII Detailhandel in Almere

Inleiding 1.1 Aanleiding en doel Almere blijft in de komende jaren for s doorgroeien van 172.000 inwoners in 2004 tot ca. 206.000 in 2010. En ook daarna is een verdere toename van het inwonertal voorzien tot 250.000 en mogelijk tot meer dan ca. 300.000 inwoners in 2030. De stad ontwikkelt zich van een jonge g roeikern naar een complete, grote netwerkstad. Voor de detailhandel betekent deze g roei omvangrijke mogelijkheden voor uitbreiding, niet alleen in omvang maar vooral ook in kwaliteit. Daarbij heeft de gemeente de ambitie om een inhaalslag te maken en een kwaliteitsimpuls te geven aan het voorzieningenaanbod. Uitbreiding en verdieping van de voorzieningen is één van de pijlers van het Structuurplan Almere 2010. De samenhangende visie op de detailhandelstr uctuur, die in deze detailhandelsnota wordt uitgewerkt, biedt een kader voor deze kwaliteitsimpuls in de detailhandel en v oor de verdere ontwikkeling van de winkelvoorzieningen. De detailhandel is een basisvoorziening, waar het gaat om boodschappen doen, maar is ook steeds meer een vr ijetijdsvoorziening geworden. Bovendien zorgen winkels voor sfeer en levendigheid. Een voldoende kwalitatief en kwantitatief aanbod van winkelvoorzieningen, attractief en divers, speelt dan ook een essenti ële rol in de verdere uitbouw van Almere naar een complete stad. Verder vormt de detailhandel onderdeel van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven en instellingen. En ook de detailhandel zelf is een belang rijke sector van werkgelegenheid met inmiddels meer dan 6.000 arbeidsplaatsen. Met het detailhandelsbeleid heeft de gemeente Almere voor de komende jaren de ambitie om een compleet en aantrekkelijk aanbod v an winkelgebieden te ontwikkelen voor de inwoners van Almere. In de afgelopen periode heeft herijking en actualisering van het beleid plaatsgevonden. Het geactualiseerde beleid is opgenomen in onderhavige nota ‘Detailhandel in Almere’. De nota heeft als ondertitel ruimte en diversiteit in winkelgebieden’. Ruimte bieden en diversiteit creëren vormen de komende jaren belang rijke beleidsopgaven in het detailhandelsbeleid van Almere teneinde de ambitie van vooral meer kwaliteit te bereiken. Samenwerking speelt daarbij een belang rijke rol, samenwerking tussen marktpartijen, betrokken organisaties en gemeente.

Ontwikkeling inwonertal Almere tot 2010 Almere is de snelst g roeiende gemeente van Nederland. In de periode tot 2010 neemt het inwonertal toe tot ca. 206.000 inwoners.

Almere Haven Almere Stad Almere Buiten Almere Poort Almere Hout

2004 22.569 100.488 46.162 130 1.376

2010 26.556 107.628 53.004 16.332 2.394

Almere Totaal

170.725

205.914

Bron: Gemeente Almere

‘Detailhandel in Almere’ is een integrale beleidsnota, waarin op hoofdlijnen het gemeentelijk detailhandelsbeleid en het in te zetten instr umentarium aan de orde komen. Met de nota wil de gemeente Almere een samenhangende, kwalitatieve visie geven op de toekomstige structuur van winkelgebieden, die een basis en leidraad vormt voor de verdere evenwichtige ontwikkeling van de detailhandel in de verschillende delen van Almere. De nota heeft een looptijd tot 2010, met een globale doorkijk naar de v erdere toekomst. De beleidsnota vormt een kadernota voor de uitvoering van de verschillende taken van de gemeente op het terrein van detailhandel. Op grond hiervan kunnen prioriteiten worden gesteld en plannen worden ontwikkeld en uitgevoerd. Verder is de nota een informatiedocument over de ontwikkeling van detailhandel in Almere voor de inwoners, bedrijven en andere betrokken par tijen. In ‘Detailhandel in Almere’ komen de volgende onderdelen aan de orde: • De visie op de toekomstige detailhandelstr uctuur van Almere; de positionering van de winkelgebieden in hun onderlinge samenhang; • Beleid voor de bestaande en nog nieuw te ontwikkelen winkelgebieden; invulling en ontwikkelingsmogelijkheden per winkelcentr um; • Ambulante handel en overige vormen van detailhandel; • Winkelopenstelling; • Instrumentarium voor het stimuleren en realiseren v an de toekomstige detailhandelstructuur. In de bijlagen zijn opgenomen de huidige situa tie van de detailhandel in Almere en plannen voor uitbreiding.


1.2 Ontwikkelingen Ontwikkelingen in detailhandel in Almere De groei van Almere maakt uitbreiding van het winkelapparaat mogelijk en noodzakelijk. Momenteel anno 2004 is er een g root tekort aan ruimte in de bestaande winkelgebieden om aan de vraag v an detailhandelondernemers tegemoet te komen. In de komende jaren wordt het winkelbestand in Almere echter fors uitgebreid en daar mee kwantitatief en kwalitatief op peil gebracht. Met de bouw van het nieuwe deel van het Stadshart, waarmee inmiddels is gestar t, wordt er in de per iode 2003-2007 ca. 55.000 v.v.o. detailhandel toegevoegd aan het hoofdwinkelcentr um, en wordt het winkelaanbod in het Stadshar t meer dan verdubbeld. Verder worden ook de vr ijetijdsvoorzieningen fors uitgebreid (ca. 16.000 m2 bvo leisure). In Almere Haven wordt de revitalisering verder uitgevoerd. Dit geeft een kwalitatieve impuls aan het winkelaanbod in het centr um van Almere Haven. Daarbij wordt het winkelaanbod versterkt en beperkt uitgebreid. Door de groei van Almere Buiten is ook in dit stadsdeel uitbreiding v an het stadsdeelcentrum en van de buurtwinkelcentra noodzakelijk. In de komende jaren dienen de uitbreidingsplannen v oor het centrum van Almere Buiten te worden uitgevoerd, waardoor het centrum met ca. 20.000 m2 v.v.o. wordt vergroot. Ook wordt in 2005 gestar t met de bouw van het nieuwe stadsdeel Almere Poort en in 2008 met de verdere uitbreiding van Almere Hout. De plannen voor Almere Poort bevatten een centrum voor het stadsdeel, twee buurtwinkelcentra, en thematische/grootschalige detailhandel gerelateerd aan de spor t-, strand- en leisure ontwikkelingen voorzien in Almere Poort. Ook is ruimte nodig om te voorzien in de vraag van perifere en grootschalige detailhandel. Hieraan wordt in het nieuwe Almere ten dele ruimte geboden in gebieden g renzend aan de stadsdeelcentra van Almere Buiten en Almere Poort. Op deze wijze kr ijgen de stadsdeelcentra extra identiteit en trekkracht. Ten dele dient echter ook r uimte te worden gevonden op meer per ifere locaties, zoals daartoe aangewezen bedrijventerreinen en op ter mijn op de nieuw te ontwikkelen loca tie A6/A27. Bij de vestiging van bedrijven wordt clustering nagestreefd en complementar iteit tussen locaties. Ten slotte is er in Almere weinig detailhandel in aanloopstraten en zijstraten van de hoofdwinkelstr uctuur, ruimte voor detailhandel op B- en C-loca ties. Hierdoor is er ook een tekort aan goedkopere vestigingsruimte voor starters in de detailhandel. Gericht ruimte bieden op deze loca ties en in woonwijken voor verspreide detailhandel levert een bijdrage aan de v erruiming van de vestigingsmogelijkheden voor starters, en tevens ook aan de gewenste levendigheid en functiemenging in de wijken. Ruimte voor starters leidt ook tot verbreding en diversiteit van het winkelaanbod en tot meer aanbod v an lokale en zelfstandige ondernemers. Door toename van gunstig gelegen B-locaties worden de vestigingsmogelijkheden uitgebreid voor winkelaanbod in het hogere segment, dat nu nog is onder vertegenwoordigd. Juist deze vormen van kleinschalig aanbod in combinatie met aanbod van de bekende winkelketens maken de winkelgebieden extra a ttractief voor de consument. Ook na 2010 zal Almere naar verwachting verder doorgroeien. Over de omvang en het tempo van de groei zal in de komende per iode meer duidelijkheid komen. De huidige plannen gaan uit v an een groei van Almere tot 250.000 inwoners. Maar de Rijksoverheid heeft aangegeven voornemens te zijn Almere aan te wijzen als g roeilocatie, waarbij de stad met een schaalsprong zal doorgroeien tot meer dan 300.000 inwoners in 2030. Dit biedt uiteraard ook kansen v oor de detailhandel. In de nota wordt derhalve een doorkijk gegeven op de toekomstige detailhandelstr uctuur in de jaren na 2010. Dynamiek in de detailhandel Bij al deze uitbreiding en (her)ontwikkeling v an het winkelaanbod heeft Almere de kans om in te spelen op de dynamiek van de detailhandel. Daarbij spelen trends een rol, zoals de veranderende vraag en het koopgedrag van de consument, trends van schaalvergroting, branchevervaging, functiemenging en nieuwe vormen van winkelaanbod. De hedendaagse consument wil de ene keer snel en gemakkelijk boodschappen doen, en de andere keer winkelen, zich vermaken en een dagje uitgaan. In de winkelgebieden wordt hierop ingespeeld door een totaalpakket te bieden v an detailhandel, horeca, cultuur, openbare ruimte en evenementen: integratie van detailhandel en vr ijetijdsvoorzieningen. De juiste mix en vervlechting leidt tot synergie en extra kwaliteit. Sleutelwoorden daarbij zijn onderscheidend vermogen, sfeer en beleving. Deze ontwikkeling speelt in eer ste instantie in het hoofdwinkelgebied. In de plannen voor het Stadshart wordt dan ook op deze trends ingespeeld. Maar ook in buurtwinkelcentra, die worden bezocht om de dagelijkse boodschappen te doen, speelt deze vervlechting van functies een toenemende rol. De buurtwinkelcentra vervullen steeds meer een ontmoetings- en sociale functie, vooral ook wanneer het aantal ouderen in de b uurt toeneemt. 2 Detailhandel in Almere

Sterkte-zwakte analyse winkelaanbod en winkelgebieden Almere Sterkten • Duidelijk herkenbare hoofdstructuur, weinig overlap tussen de verzorgingsgebieden • Doorgaans goede bereikbaarheid en voldoende parkeerplaatsen • Hoge binding dagelijks aanbod • Goed functionerende warenmarkten • Gemiddeld hoge vloerproductiviteiten, weinig leegstand Zwakten • Versnippering op m.n. bedrijventerreinen • Weinig belevingswaarde, sfeer en gezelligheid • Snelle veroudering van het vastgoed • Niet-dagelijks aanbod beperkt en weinig onderscheidend; hoge filialiseringsgraad; lage binding en beperkte toevloeiing. • Druk op vastgoed, geen units beschikbaar voor nieuw aanbod en behoorlijke huur prijzen • Ontbreken centrumrand, B-/C-locaties • Deel van de solitaire super markten is niet zo groot, minder bereikbaar en beperkt verzorgingsgebied Kansen • Sterke groei inwonertal en werkgelegenheid • Ruimte om initiatieven te situeren • Inzetten op netwerkgedachte • Planvorming; inhaalslag • Fijnmazige structuur; voldoet aan wensen van ouderen en gezinnen met jonge kinderen Bedreigingen • Plannen niet-dagelijks aanbod omvangrijk in relatie tot marktruimte • Groot aantal ontwikkelingslocaties; versnippering • Voorzieningen lopen achter op het inw onertal • Toename mobiliteit kan leiden tot winkelen buiten Almere

Kwalitatieve visie op hoofdlijnen en toetsingskader Vanwege deze vervlechting en integrale ontwikkeling, de snelle veranderingen in de detailhandel en de for se groei van Almere, kan een toekomstige detailhandelstructuur niet meer tot in de finesses w orden vastgelegd. Een aantal plannen en ontwikkelingen zijn bekend en opgenomen in de detailhandelstructuur. Maar ook in de komende jaren zullen er nieuw e ontwikkelingen en concepten ontstaan, die nu nog niet zijn te v oorzien, maar wel een toegevoegde waarde kunnen hebben voor de detailhandelstructuur van Almere. De stad vormt een aantrekkelijke vestigingslocatie voor nieuwe concepten en initiatieven vanwege de snelle g roei, de beschikbare ruimte en de gunstige ligg ing in de noordelijke Randstad. Flexibiliteit in de planvorming is derhalve van belang. En de visie op de toekomstige detailhandelstr uctuur bestaat uit een kwalitatieve visie op hoofdlijnen, en daarbij een toetsingskader voor nieuwe initiatieven. Daarbij speelt kwaliteit en toegevoegde waarde op het bestaande winkelaanbod een grotere rol dan voorheen. De aandacht verschuift van kwantiteit en m2’s naar kwaliteit. Door de sterke groei van Almere is er veel ontwikkelingspotentieel voor detailhandel. Daarbij is fasegewijze uitbreiding van belang, met aandacht voor het functioneren van de nieuwe en bestaande winkelgebieden. Deregulering van rijksbeleid Ten slotte vormen ook de veranderingen in het Rijksbeleid over de perifere en grootschalige detailhandel (PDV/GDV) en de deregulering belangrijke ontwikkelingen voor de detailhandel. Het te voeren ruimtelijk detailhandelsbeleid is tot nu toe door het Rijk v astgelegd in het zgn. PDV/GDV-beleid. Maar in de nieuwe Nota Ruimte, die nog moet worden vastgesteld, geeft het Rijk aan da t ze het huidige per ifere en grootschalige detailhandelsbeleid op r ijksniveau niet zal continueren. De bevoegdheid en verantwoordelijkheid voor het lokale detailhandelsbeleid komt dan bij de gemeentelijke o verheid te liggen. Ten aanzien van bovenlokale effecten heeft de provinciale overheid een regisserende rol.

1.3 Rol van de gemeente De rol van de gemeente Almere in het detailhandelsbeleid is in de afgelopen jaren met name voorwaardenscheppend geweest. De ontwikkeling en het beheer van de winkelvoorzieningen is een taak van marktpartijen, van detailhandelondernemers, eigenaren en ontwikkelaars. Bij de ontwikkeling van nieuwe stadsdelen en bij de uitbreiding v an bestaande winkelgebieden speelt de gemeente wel een initiërende rol in de planvorming van winkelgebieden. En bij de revitaliser ing van het centrum van Almere Haven heeft de gemeente een meer initiërende en ook sturende rol ingenomen. In de komende jaren wil de gemeente haar v oorwaardenscheppende rol voortzetten, maar tevens stimuleren en soms initiëren. De gemeente wil positieve ontwikkelingen stimuleren en negatieve ontwikkelingen afremmen. Ze richt zich daarbij op het voeren van regie op basis van het beleid van de detailhandelsnota, het begeleiden van de uitvoering en in sommige gevallen kiezen voor een aanjaagfunctie. Met de uitvoering van de nota “Detailhandel in Almere” betekent dit verdere intensivering van beleid, samenwerking met betrokken marktpartijen en daarbij inzetten op v ooral ruimte en diversiteit in winkelgebieden. De primaire rol van de gemeente wat betreft detailhandelsbeleid ligt op het vlak van ruimtelijke ordening, het aanwijzen van winkelgebieden, gronduitgifte, investeringen in de openbare r uimte en de infrastr uctuur, het reguleren van de ambulante handel en van winkelopenstelling. In het huidige beleid w as deze primaire rol al verder uitgebreid met een aantal instrumenten, en in het geactualiseerde beleid v an de nota “Detailhandel in Almere” worden deze verder geïntensiveerd en uitgebreid. Het instrumentarium kan worden onderscheiden in organisatorische, juridisch/ruimtelijke en financiële instrumenten.


Organisatorisch: • stimuleren van overleg • contact met marktpartijen via ondernemersloket en accountmanagement • centrummanagement maken van brancheringsafspraken: brancheringsplan en brancheringsoverleg Juridisch/ruimtelijk: • actualiseren van bestemmingsplannen en beleid • handhaven van ruimtelijk beleid en verkeers- en vervoersbeleid • maken van afspraken bij de g ronduitgifte (bijv. over beheer of invulling van een gebied)(nieuw) • toetsingskader voor (omvangrijke) vestingingsaanvragen (nieuw) Financieel: • investeren in de openbare r uimte, infrastructuur en parkeren • investeren in startershuisvesting (nieuw) • onderzoek (monitoring van ontwikkelingen) In hoofdstuk 4 wordt deze rol en inzet v an instrumentarium nader uitgewerkt.

1.4 Begrippen en definities In het detailhandelsbeleid komen verschillende begrippen voor, die soms als onduidelijk worden ervaren, en soms door elkaar heen w orden gebruikt. Om deze reden worden enkele centrale beg rippen en definities hieronder toegelicht. In bijlage V is een beg rippenlijst opgenomen. Onder detailhandel als activiteit wordt verstaan het bedrijfsmatig ter verkoop uitstallen en aanbieden aan eindgebruikers/consumenten van artikelen die niet ter plaa tse worden geconsumeerd. Detailhandel wordt onderscheiden in dagelijkse en niet-dagelijkse goederen. Verder is er onder scheid naar branches, segmenten (hoog, midden, laag) en thematisering. De detailhandel is in Nederland omwille v an functioneren in pr incipe gevestigd in de winkelgebieden. De perifere detailhandelsvormen (PDV) kunnen zich ook buiten de bestaande winkelgebieden vestigen op daartoe aangewezen locaties. Perifere detailhandel heeft vanwege de omvang en aard van de gevoerde artikelen een groot oppervlak nodig voor het uitstallen van de goederen en is v oor het vervoer ervan veelal aangewezen op de auto. Hierdoor past de per ifere detailhandel minder goed in de fijnmazige str uctuur van centrumgebieden en is vestiging ervan buiten de reguliere winkelgebieden meer geschikt. En vanwege deze vestiging buiten de reguliere (centr um)winkelgebieden wordt deze detailhandel per ifere detailhandel genoemd. In deze nota wordt onder perifere detailhandel verstaan de detailhandel in de volgende branches/categorieën: • detailhandel in zeer volumineuze artikelen: auto’s, boten, motoren, caravans, landbouwwerktuigen, grove bouwmaterialen, keukens, sanitair/badkamers en daarmee rechtstreeks samenhangende ar tikelen, zoals accessoires, onderdelen en onderhoudsmiddelen; • woninginrichting, w.o. meubels • detailhandel in branden explosiegevaarlijke stoffen • tuincentra • bouwmarkten. Perifere detailhandel is vaak gevestigd in grotere winkelunits, maar het indelingscriterium is naar branche. Behalve in de branches van perifere detailhandel is er ook schaalv ergroting gaande in andere branches. Dit heeft geleid tot het ontstaan v an de specifieke grootschalige detailhandel (GDV). Grootschalige detailhandel heeft niet een branche maar opper vlak als indelingscriterium, zij het dat de branches food en warenhuizen niet tot de g rootschalige detailhandel worden gerekend. Grootschalige detailhandel betreft clusters van detailhandelsvestigingen met een zeer g root oppervlak. Als richtlijn voor de omvang wordt een oppervlak van minimaal 1.000 m2 v.v.o. per vestiging gehanteerd. Bij de omvang van winkelvestigingen worden de begrippen verkoopvloeroppervlak (v.v.o.) en brutovloeroppervlak (b.v.o.) gebruikt (b.v.o./v.v.o., omrekeningsfactor 0,8). In draagvlakberekeningen speelt het verkoopvloeroppervlak een rol. Het verkoopvloeroppervlak betreft (het metrage van) de winkelruimte die voor de consument vr ij toegankelijk of zichtbaar is. Het bruto vloeroppervlak omvat het verhuurbare winkelmetrage inclusief magazijn, sociale ruimtes en dergelijke.

4 Detailhandel in Almere

2. Visie op de detailhandelstr uctuur tot 2010

Figuur 2.1. Locatiecriteria voor detailhandelvoorzieningen

2.1 Inleiding Belangrijke uitgangspunten voor de opzet van de detailhandelstructuur zijn het koopgedrag, de bezoekmotieven, en de ontwikkelingen in de detailhandel. Verder wordt rekening gehouden met het v eranderende Rijksbeleid: het juiste bedrijf op de juiste plek. In dit hoofdstuk komt het beleid, de visie op de detailhandelstructuur voor Almere tot 2010, aan de orde. Er is bij de opzet van de visie een indeling gemaakt v an de winkelgebieden op basis v an bezoekmotieven, trekkracht, schaalniveau en branchering. In paragraaf 2.2 worden het ambitieniveau beschreven en de uitgangspunten van beleid voor de geschetste detailhandelstructuur. Verder wordt een overzicht gegeven van de samenhangende detailhandelstructuur voor Almere. Daarna komen in de volgende paragrafen de verschillende winkelgebieden aan de orde: • 2.3. Stadshart • 2.4. Perifere en grootschalige detailhandel • 2.5. Centra van de stadsdelen: Haven, Buiten, Poort • 2.6. Wijk- en buurtwinkelcentra: ondersteunend dagelijks aanbod: • 2.7. Traffic-voorzieningen • 2.8. Verspreide bewinkeling Tot slot wordt in paragraaf 2.9 een doorkijk gegeven naar de verdere toekomst, 2015-2020.

Kleinschalig

2.2 Ambitieniveau en uitgangspunten voor beleid In de afgelopen jaren is het detailhandelsbeleid v an Almere gericht geweest op het ontwikkelen van een attractief winkelaanbod, dat tenminste de eigen bevolking optimaal weet te binden. Tot nu toe blijft het v oorzieningenaanbod achter bij het inwonertal van Almere. Maar er zijn inmiddels plannen ontwikkeld en deels in uitvoering gericht op het maken van een inhaalslag (zie bijlage III, overzicht van bestaande plannen). Er is daarbij gekozen om allereer st in te zetten op de versterking van de verzorgingsfunctie voor de eigen bevolking. De stad heeft op dit moment ook een beperkte reg ionale verzorgingsfunctie, voornamelijk voor het overig deel van Flevoland. De uitvoering van de plannen voor de komende jaren te samen met het reeds aanw ezige winkelaanbod zal een aantrekkelijk voorzieningenapparaat voor de inwoners van Almere moeten gaan bieden. Daarnaast zal het automatisch tot een sterkere reg ionale positie leiden. De plannen voor het Stadshart betreffen het g rootste binnenstedelijke uitbreidingsproject in Nederland. En ook andere locaties, zoals Almere Poort en locatie A6/A27 hebben mogelijkheden voor een (boven)regionaal voorzieningenapparaat op termijn. Gemiddelde toonbankbestedingen per hoofd Peiljaar

Dagelijkse artikelen 1992 t 1.560,-1995 t 1.626,-1998 t 1.785,-2000 t 1.858,-2002 (prognose) t 1.947,-2002 t 2.045,-2003 t 2.052,-Bron: EIM, HBD, Ecorys

Niet-dagelijkse artikelen t 1.867,-t 1.940,-t 2.259,-t 2.489,-t 2.734,-t 2.601,-t 2.452,--

De ambitie van de gemeente Almere op het vlak van voorzieningen is beschreven in het Str uctuurplan Almere 2010. Daarbij komen uitgangspunten naar voren als: • Creëren van een aantrekkelijk woon-, verblijfs- en investeringsklimaat • Ontstaan van een volwaardige en aantrekkelijke stad, met een volwaardig voorzieningenpakket • Compleet en attractief voorzieningenniveau, primair voor de Almeerders zelf • Inzetten op variëteit en identiteit van de buurten en wijken Het ambitieniveau voor de ontwikkeling van de winkelgebieden kan direct worden afgeleid uit het ambitieniveau voor het voorzieningenaanbod. Ambitieniveau winkelgebieden Almere • Het bieden van een compleet en aantrekkelijk aanbod v an winkelgebieden primair voor de inwoners van Almere. • Hierdoor wordt het winkelaanbod op een dusdanig niv eau gebracht dat het ook aantrekkelijk wordt voor andere doelgroepen, zoals bijv. in Almere werkzame personen, inwoners uit de reg io, toeristen en overige bezoekers.


Uitgangspunten voor een toekomstige detailhandelstr uctuur • Aansluiten bij koopgedrag, bezoekmotieven en dynamiek in de detailhandel • Aansluiten op Structuurplan Almere 2010 en het economisch stimuler ingsprogramma “De Turbo aan”: inhaalslag voorzieningenaanbod en ruimte voor startende ondernemingen • Ontwikkelen van een samenhangende detailhandelstr uctuur, ‘het juiste bedrijf op de juiste plek ’ en een evenwichtige totaalstructuur • Ruimte bieden voor het versterken van de detailhandelstructuur van Almere; waar mogelijk voortzetten van een fijnmazige voorzieningenstructuur • Completeren van het detailhandelsaanbod: - kwantitatief op niveau brengen - kwalitatief versterken: meer variatie en bijzonder aanbod - kansen stimuleren voor zelfstandige ondernemers • Stimuleren van concentratie en thematisering; dit heeft aantrekkingskracht en onder scheidend vermogen en beperkt de mobiliteit • Kleinschalige detailhandel in de woonwijken beperkt ruimte bieden, gericht op levendigheid, ontmoeting en het creëren van een startersmilieu. Nadere uitwerking hiervan is nodig. • Detailhandel vestigen in verstedelijkte of te verstedelijken gebieden, zoveel mogelijk aansluitend aan de bestaande detailhandelstructuur: reguliere detailhandel vestigen in reguliere winkelgebieden; grootschalige detailhandel (GDV) in/grenzend aan de centra van Buiten en Poort; perifere detailhandelsvormen (PDV) ook daarbuiten op daartoe aangewezen locaties; op bedrijventerreinen in beginsel geen reguliere detailhandel als hoofdactiviteit. • Voor nieuwe vestigingsaanvragen geldt dat overwogen moet worden of het project in een bestaand winkelgebied of in een hard plan kan w orden gevestigd. Als vestiging hier niet mogelijk blijkt, kunnen locaties elders in het verstedelijkte gebied in aanmerking komen, mits de ontwikkeling past binnen de gewenste detailhandelstructuur en aanvullend is. Per geval zal nader beleid worden ontwikkeld en besluitvorming plaatsvinden. Randvoorwaarden voor de inrichting van winkelgebieden Voor het goed functioneren van winkelgebieden zijn de volgende randvoorwaarden van belang: • goede bereikbaarheid en voldoende parkeercapaciteit (auto + fiets) • goede verdeling passantenstromen en evenwichtige spreiding van trekkers • compact en overzichtelijk winkelgebied: • loopcircuits, kwaliteit van de openbare r uimte, verblijfsgebied (inrichting, onderhoud, gebruik) • flexibiliteit wat betreft invulling van het vastgoed • aandacht voor gevoel van veiligheid Deze aandachtspunten vormen randvoorwaarden bij de ontwikkeling en inr ichting van nieuwe en bestaande winkelgebieden. Daarnaast kunnen er per winkelgebied specifieke randv oorwaarden gelden afgestemd op de locatie en de situer ing. Kwantitatieve uitbreidingsruimte tot 2010 en plannen v oor uitbreiding In het onderzoek voor de detailhandelsnota zijn ter indica tie berekeningen gemaakt van de uitbreidingsruimte voor het dagelijks aanbod en het niet-dagelijks aanbod. In bijlage III zijn deze berekeningen opgenomen. Tabel 2.1 Kwantitatieve uitbreidingsruimte en planmetrage dagelijks aanbod Planlocatie



Planmetrage dagelijks aanbod (m2 v.v.o.) 4.000 3.250 400 5.200 1.200-1.500 1.200-1.500 2.500-2.800 1.200-1.500 23.300-24.000 20.000 – 30.500


Bezoekmotieven en str uctuur van winkelgebieden

Consumenten doen boodschappen, kopen doelgericht bepaalde artikelen of gaan een middag winkelen en willen daarbij kunnen vergelijken. Verder wordt het middagje winkelen steeds vaker een dagje uitgaan. Anderzijds wordt het boodschappen doen ook steeds vaker op weg van werk naar huis gedaan. En hierbij is gemak, snelheid en bereikbaarheid van belang. Daarnaast blijft de winkel in de buurt met name voor minder mobiele bevolkingsgroepen belangrijk. Deze patronen van boodschappen doen, doelgericht en vergelijkend winkelen kunnen worden vertaald naar verschillende bezoekmotieven van consumenten: gebiedsgericht, gemaksgericht, thema/productgericht en trafficgericht. De bezoekmotieven kunnen worden doorvertaald naar typen van winkelgebieden. Binnen het stedelijk netwerk kunnen daarbij in een detailhandelstructuur de volgende winkelgebieden worden onderscheiden: - Centrumgebieden: recreatieve winkelgebieden - Grootschalige voorzieningengebieden, PDVen GDV-locaties, themacentra: centra voor doelgerichte aankopen - Stadsdeelcentra: gemaks-/recreatieve centra - Buurt- en wijkwinkelcentra, gericht op dagelijks aanbod: gemakscentra - Trafficlocaties. Bezoekmotieven van de consument

GEBIEDSGERICHT Recreatief verblijf Multifunctioneel Sfeer/Kwaliteit/keuze Spontaan / impulsief

GEMAKSGERICHT Dagelijkse boodschappen Gemak/doelgericht TRAFFICGERICHT CGER R IIn of aan woongebieden Frequent bezoek THEMA/MERK-GERICHT Kopen/vergelijken Thema/kwaliteit/prijs Bereikbaarheid/parkeren Doelgericht/spontaan

Bron: Ecorys Kolpron

De uitbreidingsruimte voor het dagelijks aanbod bedraagt tot 2010 afhankelijk van de groei van de bestedingen ca. 20.000 tot ca. 30.500 m2 v.v.o. (huidige omvang dagelijks aanbod: 37.400 m2). Wanneer dit wordt afgezet tegen de omvang van de bestaande uitbreidingsplannen dan kan w orden geconcludeerd dat deze plannen in goede v erhouding staan tot de geconsta teerde uitbreidingsruimte. De uitbreidingsruimte voor het niet-dagelijks aanbod wordt tot 2010 geraamd op ca. 54.300 m2 vvo bij een nulg roei van de bestedingen. Bij 2% bestedingsgroei per jaar bedraagt de uitbreidingsr uimte ca. 89.400 m2 v.v.o. (huidige omvang niet-dagelijks aanbod: 150.750 m2 v.v.o.). Wanneer de uitbreidingsruimte wordt afgezet tegen de bestaande uitbreidingsplannen v oor het Stadshart, centrum Almere Buiten/Koppelgebied, centrum Almere Haven en het stadsdeelgerichte centrum van Almere Poort, dan staan deze in goede v erhouding tot elkaar, te meer omdat het inwonertal van Almere ook na 2010 blijft toenemen. In de periode tot 2010 kunnen deze plannen w orden uitgevoerd. Door de snelle groei van Almere laten de 2 varianten een behoorlijk verschil in uitbreidingsruimte zien. Vooral nu de consumentenbestedingen in de non-food sector vanwege de economische omstandigheden na jarenlange toename in 2003 voor het eerst iets zijn gedaald, is continue monitoring van de marktruimte noodzakelijk. Op basis hiervan zullen zachte plannen en nieuw e vestigingsaanvragen zorgvuldig worden afgewogen en beoordeeld aan de hand v an het opgenomen toetsingskader (par. 4.7). Vervolgens vindt dan besluitvorming plaats over de concrete uitvoering en realisatieperiode. Benadrukt moet overigens worden dat de berekende uitbreidingsr uimte een globale indicatie van de uitbreidingsmogelijkheden aangeeft. Feitelijke vloerproductiviteiten kunnen vooral in de non-food sector aanzienlijk afwijken v an het gemiddelde. Tabel 2.2 Kwantitatieve uitbreidingsruimte en planmetrage niet-dagelijks aanbod Planlocatie




44.000 7.400 6.500 1.300 4.000 10.000 7.600 5.600 86.400

2003-2007 2006-2007 2005-2007 2004-2005 2008-2010 2005-2007 2004-2005 2004-2006


10.400 4.000 35.200 24.000 2.000 75.600

p.m. p.m. p.m. p.m. 2006-2009


162.000 54.300 – 89.400

Samenhangende detailhandelstructuur voor Almere op hoofdlijnen tot 2010 • Een sterk Stadshart, gericht op recreatief winkelen en vr ijetijdsbesteding • Een beperkt aantal locaties perifere en voor grootschalige detailhandel, goed bereikbaar en met een onder scheidende thematisering • Sterke centra in de stadsdelen: Almere Buiten, Almere Haven en Almere Poort; hierbij aandacht voor extra, onderscheidend aanbod en eigen identiteit • Ondersteunende voorzieningen voor dagelijks aanbod: wijken buurtcentra • 1 à 2 g rootschalige supermarkten (3.000 à 4.000 m2 v.v.o.), op een goed bereikbare locatie, in principe in/aansluitend aan stadsdeelcentr um; Detailhandel in Almere 7

• Warenmarkten in het Stadshart en in de centra v an de stadsdelen • Ondersteunend traffic-aanbod op drukbezochte locaties, gericht op passanten, zoals bij NS-stations en tankstations e.d. • Enige verspreide kleinschalige detailhandel in de wijken , ter bevordering van de levendigheid, met daarbij ook niet-winkelfuncties zoals dienstverlening, horeca en zorg In de volgende paragrafen wordt deze detailhandelstructuur op hoofdlijnen verder uitgewerkt voor de verschillende winkelgebieden. Samenhangende detailhandelstructuur Almere tot 2010

ALMERE BUITEN N

CENTRUM


ALMERE STAD STADSHART

STATION PARKWIJK

7 A2

ALMERE PAMPUS

LV HI S ER

STATION MUZIEKWIJK

N

RE

UT

/ UM

IJMEER

D TA

S LY

LE

A6

T

CH

A6

N CENTRUM

ALMERE POORT

ALMERE HAVEN

M DA

ER

T MS

CENTRUM

ALMERE HOUT

A

HOLLANDSEBRUG GOOIMEER

STICHTSEBRUG

Stadshart, hoofdwinkelcentrum Winkelcentrum stadsdeel (nog nieuw te bouwen) Wijk/buurtwinkelcentrum Wijk/buurtwinkelcentrum (nog nieuw te bouwen)

Themagericht (PDV, GDV) Themagericht (nog nieuw te bouwen)

2.3 Stadshart, hoofdwinkelgebied van Almere Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

gebiedsgericht, recreatief en vergelijkend winkelen non-food: alle branches (breed aanbod; kwaliteit/diversiteit) food: ondersteunende functie kleinschalige winkels, beperkt grootschalig lokaal/regionaal centrummilieu

Het centrum van Almere Stad, het Stadshart, vormt het hoofdwinkelgebied van Almere. Het Stadshart heeft een lokaal/regionale functie, maar ook een stadsdeelger ichte functie voor Almere Stad. In de komende jaren vindt er for se uitbreiding plaats van het winkelgebied. Daarmee groeit het centrum van ca. 190 verkooppunten in 2002 naar meer dan 300 v erkooppunten in 2006/2007. Het winkelvloeroppervlak neemt toe van ca. 37.400 m2 vvo tot in totaal ca. 93.000 m2 vvo (bestaande stadshart + nieuwe deel + herontwikkeling Circus). Hiermee wordt het Stadshart een recreatief winkelen vr ijetijdsgebied van formaat met een unieke architectuur en parkeren direct bij het winkelgebied. De plannen zijn beschreven in het Master plan voor het stadscentrum. Bij de opstelling er van is distributieplanologisch onderzoek uitgevoerd en de invulling van het winkelgebied vindt plaa ts op basis van het brancheringsplan, dat regelmatig wordt geactualiseerd. Verder is er centr ummanagement en een brancheadviescommissie (BAC), waaraan alle relevante partijen deelnemen. De uitvoering van de plannen is gaande en de eerste projecten zijn opgeleverd. Het beleid voor de periode tot 2010 is ger icht op de verdere uitvoering van de huidige plannen. Daarbij dient vooral aandacht te worden besteed aan de kwalitatieve invulling van het winkelaanbod, zowel 8 Detailhandel in Almere

Trends aan de vraagzijde, de consument • Het aantal één- en twee-persoonshuishoudens neemt toe Deze groep heeft vaak meer te besteden, maar doet dat efficiënt, in minder tijd. Er is een groeiende behoefte aan kant-en-klaar-maaltijden en aan afhaal- en bezorgcentra. • De bevolking vergrijst Ook in Almere neemt het aantal ouderen toe, vooral in Almere Haven. • Consumenten hebben hoger opleidingsniveau en meer te besteden Meer combinatiebezoek, grotere vraag naar speciaalzaken en kwaliteitswinkels, groeiende behoefte aan sfeer en beleving en commercieel cultureel aanbod. Vooral hoofdwinkelcentra bieden dit aanbod. • Consumenten zijn mobieler geworden Geen bezwaar om verder te rijden voor een gevarieerder winkelaanbod. Dit geldt vooral voor het recreatieve winkelen. Hierdoor ontstaat grotere concurrentie tussen winkelgebieden. • Een nieuwe tak van detailhandel ontstaat voor Nederlanders van allochtone afkomst In de afgelopen jaren zijn er ook in Almere winkels gevestigd met specifieke producten voor allochtone bevolkingsgroepen. • Consumenten stellen hogere eisen, zijn minder merkentrouw en tonen een vluchtiger vrijetijdsgedrag. Vraag naar een breder assor timent, verschillende segmenten en pr ijsniveaus. Bij dagelijkse boodschappen wordt de keuze voor een bepaalde supermarktformule, gemak en bereikbaarheid steeds belangrijker. Bij nietdagelijkse goederen is er behoefte aan de bekende winkelketens, maar ook aan hoogwaardige producten, breed assortiment, service en kleinschalige (super-)speciaalzaken van zelfstandige ondernemers.

in het nieuwe als in het bestaande deel. In het nieuwe deel wordt in dit verband een bijzonder winkelproject (ca. 4.000 m2) ontwikkeld door lokale zelfstandige ondernemers. Verder zijn de vervlechting met horeca, cultuur en vrijetijdsvoorzieningen en ook de inr ichting van de openbare r uimte aandachtspunten om een aantrekkelijk winkelgebied te cre ëren. Het nieuwe aanbod zal een sterke impuls betekenen voor het overige deel van het Stadshart. Verwacht wordt dat ook delen van het bestaande aanbod vernieuwd zullen gaan worden en dat een zgn. carrousel van verplaatsingen zal ontstaan. Daarbij komen ook grote panden vrij, die vanwege hun ligging geschikt zijn voor grootschalige winkelvestigingen met een trekker sfunctie. Het brancheringsplan voor het Stadshart is in 2004 geactualiseerd. In dit plan is een visie op de deelgebieden en een v oorgestelde branchering opgenomen, waarbij rekening is gehouden met de tot nu toe bekende v erplaatsingen van het bestaande naar het nieuwe deel. De hoofdwinkelstructuur en loopcircuits zijn aangegeven, sleutellocaties voor trekkers en grootschalige winkels en A- en B-gebieden zijn benoemd. Een goede invulling van de locaties voor trekkers is essentieel voor de aantrekkelijkheid en het functioneren v an het Stadscentrum, bestaand en nieuwe deel als één Stadshart. De passages zijn opgenomen als aantrekkelijk B-milieu, met divers kleinschalig aanbod en een g root aandeel ‘couleur locale’. Het is van belang het functioneren van de nieuwe winkelvoorzieningen en de uitwerking op bestaande delen op de v oet te volgen. Daarbij vormt de invulling van de Stationsstraat een aandachtspunt. De uitvoeringsfase vergt een verdere intensivering van overleg en het maken van (brancherings)afspraken tussen betrokken partijen, onder meer in de Branche Adviescommissie en in de Stuurgroep Centrummanagement, op basis van een actueel brancheringsplan. Verder zal het centrummanagement en accountmanagement uitbreiding behoeven. De huidige uitbreidingsplannen zijn gebaseerd op een inw onertal van Almere van 180.000 inwoners. Dit aantal wordt in 2005 al bereikt. Doorgroei tot 250.000 inwoners en mogelijk meer, betekent (na 2010) verdere uitbreidingsmogelijkheden voor het Stadshart. In de komende jaren zal hier toe planvorming nodig zijn. Daarbij is het van belang verdere uitbreiding van de winkelvoorzieningen fasegewijs te laten plaatsvinden. Na de realisering van de huidige uitbreidingsplannen dient nieuw marktevenwicht te ontstaan; nieuw aanbod moet zich zetten. Met de bouw van een stadshart zijn omvangrijke investeringen gemoeid. En de economische positie van het Stadshart tot 2010 vormt dan ook een aandachtspunt bij v erdere uitbreidingsplannen. Bij de ontwikkeling van nieuwe uitbreidingsplannen vormt het aanbod en het functioneren van het uitgebreide Stadshar t een belangrijke bouwsteen. Ervan uitgaande dat de huidige uitbreiding in 2007 gereed komt, kan hierin rond 2008 inzicht worden verkregen. Er zal op basis van monitoring en de inzichten op da t moment (o.a. over groei en stedelijk concept van Almere) een visie worden ontwikkeld voor de periode na 2010 voor de detailhandelstructuur van heel Almere. Centrumrand Binnenstedelijke centra kenmerken zich in het algemeen door een centraal winkelgebied met een breed winkelaanbod in het midden- en hogere segment (A- en B1-locaties). Daarnaast bieden de zijstraten een gebied met een sterke functiemenging, lage huren en kleinschalige winkeleenheden met aantrekkelijk aanbod (B2- en C-locaties). De combinatie van het aanbod in het centrale winkelgebied te samen met het meer bijzondere winkelaanbod in de zijstra ten bepaalt steeds meer de a ttractiviteit van een winkelen centr umgebied. De centrumrand vervult vaak ook een broedplaatsfunctie voor startende ondernemers. In nieuwe planmatig opgezette winkelgebieden treft men deze gebieden vrijwel niet aan. Het ontstaan van deze B2- en C-loca ties is in beg insel een natuurlijk proces en veelal moeilijk te sturen. De belangrijkste voorwaarde wordt gevormd door lage huurprijzen en deze komen in rela tief nieuwe planmatig ontwikkelde winkelgebieden in feite niet voor. B2- en C-locaties ontstaan wanneer er in het Stadshart sprake is van voldoende dynamiek. Daarbij gaat het om voldoende Detailhandel in Almere 9

vestigingsmogelijkheden alsmede aanwezigheid van diverse soorten locaties met verschillende uitstraling en verschillende huurprijzen. Na uitbreiding van het Stadshart neemt deze diversiteit in locaties toe en kunnen B2- en C-locaties gaan ontstaan, met ruimte voor zelfstandig ondernemers, starters en winkelaanbod in branches die nu nog sterk zijn onder vertegenwoordigd. Instrumenten voor enige sturing zijn bijv. het aanwijzen van locaties, overleg met marktpartijen over het aantrekken van bepaalde soorten van detailhandel en een actief g rondbeleid. Positionering Stadshart • Stadshart van de toekomst, grootstedelijk en met moder ne architectuur • Hoofdwinkelgebied, recreatief winkelgebied en vr ijetijdsbestemming voor geheel Almere • Compact centrum, met verschillende deelmilieus en elk een eigen identiteit • Aantrekkelijke mix van grootschalige en kleinschalige for mules; internationale, nationale, regionale en lokale ondernemingen • (Thema-)markten en evenementen Aandachtspunten specifiek voor het Stadshart • Goede bereikbaarheid (infrastructuur en parkeergelegenheid) per openbaar v ervoer, auto, fiets en te voet; ontwikkelingen zullen nadrukkelijk worden gevolgd • Evenwichtige spreiding van bronpunten en trekker s • Compact en overzichtelijk winkelgebied met onderling samenhangende deelgebieden • Aandacht voor herontwikkeling verouderde delen; overleg met betrokken par tijen • Verbetering kwaliteit openbare ruimte, o.a. uitstallingen en sfeer/uitstraling; levendigheid bevorderen door samenhang met horeca en w onen • Aandacht voor de te verwachten zgn. verplaatsingscarrousel en herinvulling, bijvoorbeeld met kleinschalige mengfuncties • Mogelijkheden voor de ontwikkeling van een centrumrand • Goede inpassing van warenmarkt en evenementen voor het omliggende aanbod; aanwijzen van geschikte locaties. Aandachtspunten voor invulling detailhandelsaanbod • Herkenbare thematisering van deelgebieden met een eigen sfeer en gezicht • Winkelaanbod van goede kwaliteit en in alle branches confor m brancheringsplan, gericht op recreatief en vergelijkend winkelen: - Versterken van specialistisch en hoogwaardig aanbod - Aantrekken vernieuwend, uniek aanbod: zoals hoogwaardige formules, brandstores, galeries - Streven naar aanbod inter nationaal/nationaal, regionaal, lokaal in een ver houding van 1/3:1/3:1/3 • Nadruk op niet-dagelijks aanbod; dagelijks aanbod heeft onder steunende functie, is vooral gericht op de centrumbewoners of van specialistisch karakter; • Aantrekken van mengvormen op het gebied van detailhandel, horeca en cultuur • Veel aandacht voor themamarkten en evenementen in relatie tot de detailhandel • Zorgvuldige inpassing van grootschaligheid op locaties met een trekkerfunctie en met een goede bereikbaarheid en voldoende parkeercapaciteit.

2.4 Perifere en Grootschalige Detailhandel Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

thema- en doelgerichte aankopen non-food: perifere en grootschalige detailhandel grootschalige winkels lokaal/(boven)regionaal centrummilieu - specifiek werkmilieu

2.4.1 Algemeen Met de Nota Ruimte wordt de gemeente naar verwacht verantwoordelijk voor de lokale detailhandelstructuur, en gaat de Rijksoverheid het huidige beleid ger icht op perifere en grootschalige detailhandel op rijksniveau beëindigen. Het rijksbeleid voor perifere en grootschalige detailhandel wordt onderdeel van het algemene locatiebeleid. Van de gemeente wordt verwacht dan zelf vorm te geven hieraan. In deze paragraaf geeft de gemeente Almere invulling aan het PDV/GDV-beleid. Daarbij kiest de gemeente in grote lijnen voor voortzetting van het PDV-beleid en tevens voor invulling van GDV-beleid.


Trends aan de aanbodzijde, het winkelaanbod • Schaalvergroting Schaalvergroting doet zich al jaren v oor in de detailhandel: warenhuizen, supermarkten, grootschalige bouwmarkten, tuincentra en woonboulevards, grootschalige supermarkten en megastores. Vraag naar breder assor timent en snel inkopen doen, bij voorkeur op één locatie. • Samenwerking en ketenvorming; franchise en filiaal Manifesteert zich vooral in nieuwe winkelgebieden, zoals in Almere. Samenwerking bij inkoop en marketing neemt nog steeds toe. • Schaalverkleining, specialisatie en branding Ten gevolge van specialisatietendensen schaalverkleining vooral in het hogere marktsegment: superspeciaalzaken in binnensteden en product als merk. • Branchevervaging en combinatie van functies Branchevervaging binnen de detailhandel blijft toenemen. Verder integratie van detailhandel, horeca en diensten, gericht op het verlengen van de verblijfsduur. • Thematisering Vraag naar breder assor timent leidt tot thematisering: woonboulevards, mode, gezondheid, groen, en sport/vrije tijd. Themacentra hebben een grote trekkracht, regionale reikwijdte, en leiden tot g roeiende bestedingen. • Internationalisering Steeds vaker doen buitenlandse formules hun intrede.

Perifere Detailhandel (PDV) Perifere detailhandel is – zoals in par. 1.4 omschreven – detailhandel in volumineuze artikelen in de volgende branches: woninginrichting, keukens, sanitair, tuincentra, bouwmarkten, auto’s, motoren, boten, caravans, landbouwwerktuigen, grove bouwmaterialen en branden milieugevaarlijke stoffen. Door de toenemende welvaart, vrije tijd en aandacht voor woning en tuin is het winkelaanbod in deze branches sterk uitgebreid. Overal zijn concentraties van PDV-branches ontstaan, zoals auto-, doe het zelf-, vrije tijds- en woonboulevards. Ook in Almere is het aanbod vooral in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Daardoor kan worden geconcludeerd dat de huidige kwantitatieve uitbreidingsruimte in belangrijke mate is ingevuld. Maar in kwalitatief opzicht ontbreken bijv. nog verschillende segmenten in woninginrichting. Met de groei van Almere komt er in de komende jaren o verigens ook weer kwantitatieve uitbreidingsruimte beschikbaar. Vanwege de economische situatie zijn de bestedingen in woninginrichting en keukens na jaren v an groei in de afgelopen periode stabiel gebleven. De consument vraagt naar breed aanbod en wil effici ënt en vergelijkend winkelen. En de ondernemer zoekt herkenbare en a ttractieve locaties. Hierdoor heeft voor een aantal branches van PDV clustering meerwaarde en blijft er sprake van toenemende schaalvergroting. Clustering is van belang in de autobranche, in de woninginrichting en keukenbranche. Bouwmarkten en tuincentra vestigen zich ook solitair, maar zoeken ook steeds vaker clusterlocaties met andere PDV-branches. De in Almere gevestigde perifere detailhandel heeft vooral een verzorgingsfunctie voor heel Almere, is in sommige gevallen meer stadsdeelgericht en deels ook regionaal gericht (DoeMere). Schaalvergroting zien we met name bij bouwmarkten en tuincentra, en ook formules van woninginrichting. Ze groeien door tot supergrootschaligen met een omvang van ca.10.000-30.000 m2 b.v.o. per vestiging. Deze supergrootschaligen hebben een reg ionaal verzorgingsgebied. De toegevoegde waarde van deze supergrootschaligen op het bestaande aanbod is g root. Ze functioneren vaak als trekker, en kunnen zowel solitair als naast een PDV-cluster functioneren. Een uitstekende bereikbaarheid en aanwezigheid van een groot aantal parkeerplaatsen zijn vestigingsvoorwaarden. Supergrootschaligen hebben verder voldoende ruimte nodig en kiezen vaak voor zichtlocaties. Thans beschikt Almere enkel over DoeMere als clusterlocatie voor perifere en thematische detailhandel. De omvang van de locatie DoeMere is echter te beperkt om ruimte te bieden aan de PDV passend bij de g roeiende omvang van Almere (ook vanwege bereikbaarheid en parkeercapaciteit). In de afgelopen jaren kon DoeMere slechts beperkt r uimte bieden aan nieuwe PDVvestigingen. Deze situatie heeft geleid tot versnippering. Daarbij was er enkel ruimte op bedrijventerreinen. In de Nota Vestigingsbeleid Perifere Detailhandel (1999) is de loca tie A6/A27 op termijn aangewezen als nieuw te ontwikkelen clusterloca tie voor PDV. Verder is het centr um van Almere Poort opgenomen als clusterlocatie voor hoogwaardige woninginrichting. Het zal nog enkele jaren duren v oordat deze locaties kunnen worden uitgegeven. Derhalve is ook bedr ijventerrein Markerkant in de Nota Vestigingsbeleid Perifere Detailhandel opgenomen als vestigingslocatie voor bepaalde vormen van perifere detailhandel. Op Markerkant hebben zich in de afgelopen jaren nieuw e bedrijven in de woninginrichting, keukens en sanitair gevestigd. Maar door het blijvende tekort aan ruimte is de versnippering verder toegenomen. Hierdoor is de trekkracht van de meeste vestigingen niet optimaal. Er komen te weinig consumenten bij deze solitair gelegen v estigingen. Verder sluit deze spreiding van perifere detailhandel niet aan op het beleid v an kwaliteitsdifferentiatie van bedrijventerreinen. En het verkeersaantrekkend karakter kan leiden tot verkeers- en parkeerproblemen op bedrijventerreinen. Deze aspecten pleiten voor het aanwijzen van specifieke clusterlocaties en conceptmatige ontDetailhandel in Almere 11

wikkeling, waarbij de vestigingseisen van perifere en grootschalige detailhandel in de plannen kunnen worden opgenomen. Grootschalige Detailhandel (GDV) Door de vraag van de consument naar breed aanbod is de g rootte van de winkelunits over de hele linie toegenomen, en is er in een aantal branches v an detailhandel sprake van grootschalige detailhandelsvormen (GDV). Dit zijn clusters van detailhandelsvestigingen met een zeer g root oppervlak per vestiging (1.000 m2 v.v.o. of meer per vestiging). In het huidige r ijksbeleid kan een gemeente ook v oor clusters van grootschalige detailhandel locaties aanwijzen buiten de reguliere winkelgebieden. Daarbij is het Rijk uitgegaan v an vestiging in de 13 stedelijke knooppunten (Almere behoorde niet tot deze 13 knooppunten). In de Nota Ruimte is de beperking tot deze 13 knooppunten niet meer w orden opgenomen. Vanwege de beperkte r uimte in de reguliere winkelgebieden wordt grootschalige detailhandel vaak op perifeer gelegen locaties gevestigd. Almere als nieuwe stad biedt echter ook mogelijkheden bij bestaande winkelgebieden, zelfs in het Stadshar t. Ruimte voor clusters van grootschalige detailhandel wordt geboden op locaties grenzend aan de stadsdeelcentra van Almere Buiten en Almere Poort. Vestigingsbeleid Perifere en Grootschalige Detailhandel (PDV/GDV) • Voortzetten beleidslijn gericht op concentratie en clustering • Alle perifere en grootschalige detailhandel kan zich vestigen in Almere, maar niet op elke loca tie • Nieuwe clusterlocaties voor PDV en GDV zijn onderscheidend en complementair t.o.v. de bestaande locaties van PDV en GDV en t.o.v. het Stadshart; onderlinge afstemming van het aanbod op elkaar ; complementariteit kan worden gevonden in branchering (thematisering, segmentering, formules), schaalgrootte, verzorgingsgebied en doelgroep. • Aansluiten op de vestigingseisen van de bedrijven: - clustering - herkenbare en attractieve locaties - goede bereikbaarheid en voldoende parkeergelegenheid - vraag naar zichtlocaties (in sommige gevallen) - vraag naar huurlocaties én naar vastgoed in eigendom • Bevorderen van een beperkt aantal g rotere clusterlocaties. Dit sluit aan op de vraag v an consument en ondernemer, het genereert van trekkracht en vermindert versnippering. Met conceptmatige ontwikkeling valt kwaliteit te bereiken en synerg ie ook t.a.v. verkeersafwikkeling en parkeren. • Nog meer synergie is te bereiken door vr ijetijdsvoorzieningen te betrekken bij projecten v an PDV/GDV. • Bouwmarkten en tuincentra: ook solitaire vestiging, evenwichtig verspreid over de stadsdelen.

2.4.2 Locaties voor Perifere Detailhandel DoeMere DoeMere is als themacentr um van wonen, doe-het-zelf en vrije tijd een cluster van perifere en grootschalige detailhandelsvormen en heeft een lokaal/reg ionaal verzorgende functie. DoeMere biedt ruimte aan de perifere detailhandelsvormen (branches) woninginrichting, keukens, sanitair, bouwmarkten en tuincentra, en aan grootschalige detailhandelsvormen aansluitend op het thema vr ije tijd (sport/camping/caravans, creativiteit/hobby) en in de branche wit- en br uingoed. Het winkelaanbod is daarmee grootschalig van omvang en is vanwege de schaal moeilijk inpasbaar in centr umstructuren. Er wordt gestreefd naar versterking en upgrading van DoeMere als clusterlocatie voor perifere en thematische detailhandel door beperkte uitbreiding v an DoeMere. Daarbij wordt gedacht aan uitbreiding van ca. 10% van de huidige omvang (v.v.o.). Randvoorwaarden bij uitbreiding zijn het realiseren v an een goede bereikbaarheid en voldoende parkeergelegenheid. Daarbij kan vooralsnog de huidig toegestane limitatieve thematisering worden voortgezet: wonen, doe het zelf, vrije tijd en br uin- en witgoed. Ter vergroting van de trekkracht wordt verdere specialisatie op gebied van wonen aanbevolen in afstemming met het winkelaanbod in het Koppelgebied, Olympiakwartier en het Stadshar t. De huidige schaal van de winkeleenheden kan worden voortgezet: nadruk op grootschalige winkels (huidige situatie: ca. 75% van v.v.o. groter dan 1.000 m2 per winkeleenheid, ca. 10% van v.v.o. kleiner dan 200 m2). Markerkant Inmiddels heeft zich ook op Markerkant per ifere detailhandel gevestigd. Het gaat om bouwmarkten, woninginrichting, keukens en sanitair (ca. 18.000 m2 v.v.o.). Verder zijn er ook autobedr ijven gevestigd. Markerkant is geen clusterlocatie, maar een bedrijfsterrein waar perifere detailhandel in elkaars nabijheid is gevestigd. Om op korte termijn ruimte te bieden aan per ifere detailhandel wordt op Markerkant het huidige beleid voortgezet: vestigingsmogelijkheden voor bouwmarkten en woninginrichting, keukens en sanitair. 12 Detailhandel in Almere

Trends aan de aanbodzijde, het winkelaanbod • Toenemend belang vrijetijdsvoorzieningen in relatie tot detailhandel en opkomst belev eniseconomie Bestedingen aan vrije tijd nemen al jaren sneller toe dan bestedingen in de detailhandel. Ook het oppervlak van vrijetijdsvoorzieningen in hoofdwinkelcentra neemt toe t.o.v. detailhandelvoorzieningen (van 30% : 70% naar 50% : 50%). Onderscheidende combinaties van detailhandel, vrije tijd, cultuur en horeca leiden tot hoge synerg ie. • Clustering Clustering is al jaren gaande is in de detailhandel: profiteren van elkaars nabijheid, vergroting van draagvlak en een toenemend aantal bezoekmotieven. • Nieuwe verkoopkanalen en gethematiseerde centra - Factory outlet, of fabriekswinkel: voorkeur voor vestiging in clusters en in afzonderlijke winkelcentra. In Nederland zou er r uimte zijn voor drie tot vier f actory outletcentra. Batavia Stad in Lelystad is er één van. - Winkels van allochtonen: opereren relatief onafhankelijk van reguliere detailhandel en hebben een eigen klantenkr ing, eigen toeleveranciers en een eigen kostenstr uctuur. - Traffic-aanbod in spoorwegstations, bij tankstations en op kantoorlocaties: gevolg van behoefte van consument om op weg van werk naar huis snel boodschappen te doen.

Daarbij wordt gestreefd naar cluster ing in de zones Markerkant 10, 11, 13 en 16, teneinde trekkracht en kwaliteit te vergroten en vanwege aspecten van verkeerskundige aard. Randvoorwaarden bij vestiging en uitbreiding van PDV zijn: een goede verkeersafwikkeling, het creëren van voldoende parkeercapaciteit op eigen ter rein en aspecten van toegevoegde waarde en beschikbare marktruimte (vestigingen groter dan 500 m2 v.v.o. via vrijstelling). De PDV in DoeMere en op Markerkant is deels aan vullend aan elkaar: verschillende formules, huur/koop, verzorgingsgebied, en deels is er overlap: woninginrichting in het lager- en middensegment. Markerkant heeft ook vestigingsmogelijkheden voor de perifere branches auto’s, motoren, boten en caravans. Dit beleid wordt voorgezet, onder voorwaarde van parkeren op eigen terrein. Tuincentra worden op Markerkant niet toegestaan. Poldervlak Ook op bedrijventerrein Poldervlak is enige per ifere detailhandel gevestigd, met name in de branches w oninginrichting en keukens/sanitair. De PDV in deze branches is vooral gevestigd in het gebied tussen Polderdreef en busbaan (deelgebieden 1 en 3) en w as in de vorige nota perifere detailhandel nog niet toegestaan. Wel was vestiging van de perifere branches auto’s, boten en caravans beperkt mogelijk. Om op korte termijn ruimte te bieden aan PDV, zonder daarbij de relatie met DoeMere uit het oog te v erliezen, wordt het beleid als volgt. Het is de bedoeling om uitsluitend in de deelgebieden 1 (tussen P olderdreef en busbaan) en 3 (tussen Polderdreef en Molenbuurt) perifere detailhandel mogelijk te maken, teneinde concentratie en clustering te bevorderen. Daarbij worden de branches woninginrichting, keukens en sanitair toegestaan (deelgebied 1+3). In deze gebieden is ca. 6.000 m2 v.v.o. in deze branches gevestigd en dit metrage mag niet worden uitgebreid. Voor de branches auto’s, boten en caravans wordt het beleid deze uitsluitend toe te staan in deelgebied 1 en te la ten uitsterven in deelgebied 3 (zittende bedr ijven: uitsterfbeleid). De ruimtelijke structuur van deelgebied 3 leent zich slecht v oor dergelijke bedrijven en hier is de kans op overlast voor de woonbuurt groot. Tuincentra en bouwmarkten zijn op Poldervlak niet toegestaan. Locatie A6/A27 (nieuw) Mede door de g roei van Almere zal er vraag naar v estigingslocaties voor PDV blijven. In de komende jaren neemt de marktr uimte weer toe. Om hiervoor ruimte te bieden wordt een gedeelte van het nieuwe bedrijvenpark A6/A27 als PDV-locatie ontwikkeld. Hiermee wordt het huidige beleid voortgezet. De locatie zal worden ontwikkeld om r uimte te bieden aan supergrootschaligen in de PDV-branches (richtlijn omvang vanaf ca. 10.000 m2). Verder zal de locatie A6/A27 op de langere ter mijn ruimte bieden aan de dan aanw ezige vraag van PDV/GDV-vestigingen (indicatie minimale omvang locatie: 30.000 m2 b.v.o. vanwege trekkracht). Ook andere functies zullen een plaa ts krijgen op bedrijvenpark A6/A27 (Masterplan A6/A27). Gelet op de marktvraag en het beperkte aanbod v an locaties in Almere in de komende jaren, is het van belang het uitg ifte gereed maken van deze PDVlocatie waar mogelijk te versnellen. Grotere vestigingsaanvragen worden beoordeeld aan de hand van het in par. 4.7 opgenomen toetsingskader. Randvoorwaarden voor bepaling van de specifieke situer ing van de PDV-locatie binnen A6/A27 zijn: • ligging nabij afslagen van A6 en A27 • goede bereikbaarheid voor Almere en regio • voldoende parkeercapaciteit • zichtlocatie • bedrijvenlocatie van voldoende grote omvang Olympiakwartier (westelijk deel), Almere Poort (nieuw) In de plannen voor het centrum van Almere Poort, Olympiakwartier, is een reservering opgenomen voor een cluster van hoogwaardige woninginrichting Detailhandel in Almere 13

(30.000 m2 b.v.o.). Uit het onderzoek van Ecorys Kolpron blijkt dat voor een dergelijke ontwikkeling in de eerstkomende jaren niet voldoende marktruimte beschikbaar zal zijn, mede gezien het bestaande aanbod in de reg io. Vanwege de verwachte groei van Almere ook na 2010 wordt de reservering vooralsnog in de plannen gehandhaafd. Overige bedrijfsterreinen Op de (overige) bedrijfsterreinen wordt perifere en ook g rootschalige detailhandel over het algemeen niet wenselijk geacht. Een uitzondering kan worden gemaakt voor de opslag van grove bouwmaterialen, branden explosiegevaarlijke stoffen en milieuverstorende stoffen. Verder is op een aantal bedr ijventerreinen vestiging van de ABC-branches (auto’s, boten, caravans) mogelijk (zie bijlage VI). Vestiging van de overige PDV-branches op logistieke, industriële, gemengd-plus en hoogwaardige terreinen is vanuit het beleid van aanboddifferentiatie van bedrijventerreinen niet wenselijk. Ook is vestiging van grootschalige PDV op binnenstedelijke bedr ijfsterreinen niet gewenst, omdat deze terreinen in principe bedoeld zijn voor kleinschalige, lokaal verzorgende en ambachtelijke bedr ijven. De verkavelings- en ontsluitingsstructuur van deze binnenstedelijke bedr ijfsterreinen is niet opgezet voor vestiging van (clusters van) grootschalige perifere activiteiten. Op gemengde bedrijfsterreinen, die bedoeld zijn voor ongelijksoortige bedrijven, is vestiging van PDV-bedrijven vanwege de aard van het bedrijfsterrein wel mogelijk. Teneinde clustering en trekkracht te bevorderen, zijn daarbij Markerkant en Poldervlak aangewezen voor vestiging van de clustergevoelige vormen van PDV (zoals woninginrichting, keukens). Ondersteunend aanbod met een stadsdeelverzorgende functie, die niet van grote toegevoegde waarde is voor een clusterlocatie (zoals een middelg rote bouwmarkt), wordt op de volgende gemengde bedrijfsterreinen toegestaan: de Steiger in Almere Haven, Poldervlak in Almere Buiten (m.u.v. bouwmarkt i.v.m. aanbod DoeMere), Markerkant in Almere Stad en Lagekant in Almere Poort. In bijlage VI zijn per bedr ijfslocatie de specifieke vestigingsmogelijkheden van PDV aangegeven.

2.4.3 Locaties voor Grootschalige Detailhandel Koppelgebied, centrum Almere Buiten (nieuw) Het Koppelgebied in het centr um van Almere Buiten is het gebied gelegen tussen winkelcentr um BuitenMere en DoeMere. In de uitbreidingsplannen van het centrum van Almere Buiten zal deze loca tie bebouwd worden en de schakel gaan v ormen tussen het stadsdeelger ichte BuitenMere en het lokaal/regionaal gerichte DoeMere. In de plannen voor het Koppelgebied is 10.000 m2 v.v.o. grootschalige detailhandel opgenomen, dat in de komende jaren kan w orden gerealiseerd. Daarbij wordt gedacht aan doelgerichte en frequent benodigde g rootschalige functies, gericht op het midden-segment. Indien er onvoldoende vraag naar r uimte voor GDV blijkt (o.a. vanwege beschikbare ruimte voor grootschalige winkels in het Stadshar t), dan kan de invulling worden verruimd met PDV, aansluitend op DoeMere. Bij de invulling dient afstemming (brancher ing, schaal) plaats te vinden met het Stadshar t, BuitenMere, DoeMere en Olympiakwartier. Het gebied vormt in functionele zin en qua schaal een o vergangsgebied tussen BuitenMere en DoeMere. Olympiakwartier, centrum Almere Poort (nieuw) In de plannen voor het centrum van Almere Poort zijn de ontwikkelingen onder meer ger icht op de realisering van een sport- en leisurecluster (Olympiakwartier), met daaraan gerelateerd thematisch-grootschalig winkelaanbod. Daarbij wordt gedacht aan de thema ’s sport/bodycare en spel/communicatie/edutainment . De periode van realiseren zal in belang rijke mate bepaald worden door de marktmogelijkheden. Uit het onderzoek voor de detailhandelsnota is naar v oren gekomen dat in de per iode tot 2010 het realiseren v an ca. 20.000 m2 b.v.o. detailhandel vooralsnog haalbaar zou zijn als onderdeel v an een sport- en leisurecluster, daarbij uitgaande van Almere als verzorgingsgebied. Wanneer de plannen meer concreet zijn uitgewerkt (invulling, realisatieperiode) worden deze beoordeeld op toegevoegde waarde aan de hand van het toetsingskader (par. 4.7). Aandachtspunten specifiek voor Olympiakwartier • Grootschalige detailhandel situeren nabij het centr um van Almere Poort; profiteren van elkaars bezoekersstromen (combinatiebezoek) • Goede bereikbaarheid (zo dicht mogelijk bij de snel wegafslag) en voldoende parkeercapaciteit • Kiezen voor invulling met één of twee thema’s: daarbij wordt gedacht aan de thema ’s sport/bodycare en spel/communicatie/edutainment • Detailhandelsaanbod aanvullen met horeca, cultuur, dienstverlening en doe-functies. • Flexibiliteit in plannen en qua fysieke r uimte i.v.m. aanpassing aan nieuwe inzichten en verdere uitbreiding op lange ter mijn • Aandacht voor vastgoed en openbare r uimte; creëren van sfeer en beleving 14 Detailhandel in Almere

Eigen karakter centra stadsdelen De centra van de stadsdelen hebben in eer ste instantie een stadsdeelverzorgende functie. Teneinde de binding te vergroten en daarmee het winkelaanbod, is het beleid erop ger icht de centra eigen identiteit en karakter te gev en door (een) extra functie(s) en bijbehorende winkelvoorzieningen toe te voegen: • Almere Haven: watersport, boulevard, kunst en cultuur • Almere Buiten: grenzend aan DoeMere en Koppelgebied, met grootschalige en perifere detailhandel • Almere Poort: sport en vrije tijd

2.5 Centra van de stadsdelen, Almere Haven, Almere Buiten, Almere Poort Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

gemaksgericht - gebiedsgericht; dagelijkse en frequent niet-dagelijkse aankopen food: compleet, breed aanbod non-food: meeste branches aanwezig, gericht op frequent benodigd aanbod kleinschalige winkels stadsdeelgericht centrummilieu

2.5.1 Centrum Almere Haven Het centrum van Almere Haven heeft een verzorgende functie voor de inwoners van Almere Haven en voor recreanten en toer isten. De ligging aan de haven, de ontwikkeling van kunst en cultuur en de synerg ie met winkelaanbod en horeca spelen daarbij een belang rijke rol. In het centrum is een revitaliseringsproces gaande (Ontwikkelingsvisie Revitalisering Almere Haven). Het daarbij ingezette beleid wordt in de komende jaren v oortgezet: • Versterking van de winkelfunctie binnen het halter model • Draagvlakvergroting door aanvullende woningbouw incl. ontsluiting naar winkelgebied (plannen voor woningbouw opgenomen op ter mijn te realiseren) • Behoud van de binding aan het centr um door de trekker sfunctie van de supermarkten te versterken en deze te vergroten tot maximaal 1.500 m2 b.v.o. (1 supermarkt is reeds vergroot; de andere kan volgens plannen worden vergroot met 500 m2 b.v.o.). • Vestiging van een trekker op de zuidelijke pool (is inmiddels in gang gezet) • Ontwikkeling van een toeristisch-recreatief klimaat in combinatie met ontwikkeling van kunst/ cultuur Kern van de revitalisering is dat het primaat bij het centr umgebied ligt en gericht is op het behoud v an de bestaande (koopkracht)binding vanuit Almere Haven aan het centr um. Voor de invulling van het winkelgebied is een brancheringsplan opgesteld. Het stimuleren van de uitvoering ervan vormt één van de projecten van het centrummanagement. Positionering Centrum Almere Haven • Stadsdeelverzorgend voor Almere Haven • Compact koopcentrum en groei naar verblijfscentrum: - Standaardwinkelaanbod gericht op dagelijkse en frequent benodigde ar tikelen voor de inwoners van Almere Haven - Aantrekkelijk, divers voorzieningenaanbod gericht op beleving voor eigen inwoners alsmede toeristen en recreanten - Kunst en cultuur, (thema-)markten en evenementen Beleidsuitgangspunten in de randvoorwaardelijke sfeer • Vergroting van het draagvlak om het bestaande centr um van Almere Haven goed te laten functioneren door toevoegen van woningen of binding van bezoekers/toeristen (huidige plannen: 800 woningen op termijn). De beperkte geplande uitbreiding van de winkelvoorzieningen is onder deze voorwaarde mogelijk. • Goede bereikbaarheid en voldoende parkeergelegenheid • Trekkracht verder vergroten door: - toename van mogelijkheden voor waterrecreatie en toerisme in het jachthavengebied - versterken van synergie met “Kunst aan de g racht” - verbeteren van zichtlijnen tussen winkelgebied en boulev ard/haven; overgangsgebied creëren - uitbouwen boulevardfunctie Detailhandel in Almere 15

Beleidsuitgangspunten voor het voorzieningenaanbod • Instandhouden van een compleet aanbod voor de dagelijkse voorzieningen: tenminste één full-service-supermarkt, maar bij voorkeur een full-service-supermarkt en een supermarkt uit een lager segment; daarnaast aanvullende versspeciaalzaken, drogist, apotheek, bank en postkantoor (zijn aanwezig); verder in stand houden van aanvullend aanbod, zoals bloemen, textiel/schoeisel, optische artikelen, hobby/spel en electro/media (zijn aanwezig); tevens standaardketens op gebied van bijvoorbeeld kleding; streven naar trekker op de zuidelijke pool, bijv. miniwarenhuis. • Aandachtspunt vormt het aanbod ger icht op recreatief winkelen, onderscheidend t.o.v. de overige centra, bijv. kledingzaken, toeristisch en cultureel aanbod (w atersportwinkel/nautisch centrum, galeries). • In aanvulling op de horecafunctie op de boulev ard streven naar een gedeeltelijke verkleuring van de Markt tot horecaplein • Locatie “Kunst aan de Gracht” benoemen tot centrumrand; blijvende aandacht voor de in gang gezette branchering (kunst/cultuur, lokale ondernemers). • Versterken van de winkelfunctie door organiseren v an themamarkten en evenementen • De huidige warenmarkt heeft een trekker sfunctie voor het winkelaanbod.

2.5.2 Centrum Almere Buiten - BuitenMere Het centrum van Almere Buiten, BuitenMere, heeft een verzorgingsfunctie voor het stadsdeel Almere Buiten en in de eer stkomende jaren ook nog voor Almere Hout. Verder heeft het centr um tot nu toe ook een verzorgingsfunctie voor de nieuwe wijk Tussen de Vaarten in Almere Stad. Almere Buiten groeit tot 2010 verder uit naar een omvang van ca. 53.000 inwoners. Deze groei maakt verdere uitbreiding van het stadsdeelcentrum noodzakelijk. Het huidige beleid en de plannen v oor deze uitbreiding en herontwikkeling zijn beschreven in de Nota van Uitgangspunten Centrumplan Almere Buiten 2010 en worden momenteel (anno 2004) uitgewerkt in een ontwikkelingsplan. Ter onderbouwing van de plannen is distr ibutieplanologisch onderzoek uitgevoerd. Ook is een stedenbouwkundige visie en een brancher ingsplan opgesteld. Het brancheringsplan is op onderdelen verouderd en zal worden aangepast. De realisering van de plannen is voorzien vanaf 2005. Het beleid dat in deze plannen is opgenomen, wordt voortgezet: • Versterking van de stadsdeelfunctie door uitbreiding v an de winkelvoorzieningen met 3.250 m2 v.v.o. dagelijks aanbod en 6.500 m2 v.v.o. niet-dagelijks aanbod. • Uitbreiding (en deels verplaatsing) van de aanwezige supermarkten (deels uitgevoerd). • Koppeling van het stadsdeelgerichte centrum BuitenMere met DoeMere, door invulling van het Koppelgebied met 10.000 m2 v.v.o. grootschalig winkelaanbod (zie par. 2.4). • Invulling van gebied tussen NS-station en DoeMere met vr ijetijdsfuncties en avondhoreca; vrijetijdsfuncties onderscheidend t.o.v. vrijetijdsconcentraties elders in Almere Positionering Centrum Almere Buiten, BuitenMere • Stadsdeelverzorgend voor Almere Buiten • Koopcentrum en groei naar verblijfscentrum door koppeling met g rootschalig winkelaanbod van DoeMere en Koppelgebied • Gemak: goede bereikbaarheid en voldoende parkeerplaatsen Beleidsuitgangspunten in de randvoorwaardelijke sfeer • Goede bereikbaarheid (infrastructuur, toeleidende wegen) en voldoende parkeergelegenheid, ook na realisatie van de uitbreidingsplannen • Stimuleren van herontwikkeling van vastgoed, vooral in het noordelijk en middengedeelte, ingezet door de huidige plannen voor uitbreiding/herontwikkeling van het centrum. • Aandacht voor de invulling van het winkelgebied rond het NS-sta tion (barrièrewerking door het spoor). Beleidsuitgangspunten voor het voorzieningenaanbod • In stand houden van een compleet aanbod voor de dagelijkse voorzieningen: een compleet supermarktaanbod (full-service-, prijsvriendelijke- en discountsupermarkt); de aanwezige supermarkten vergroten conform de huidige plannen; daarnaast aanvullende versspeciaalzaken, drogist, apotheek, bank en postkantoor (zijn aanwezig). • Voorts uitbreiden van aanvullend aanbod in de branches bloemen, textiel/schoeisel, optische artikelen, hobby/spel en/of electro/media. Inzetten op de komst van een miniwarenhuis en bijv. een markthal met oosterse en exotische producten. • Vergroten van attractiviteit door synergie tussen winkelaanbod en vr ijetijdsfuncties (zoals Vrijbuiter, 16 Detailhandel in Almere

Het Rijksbeleid tot nu toe In de afgelopen jaren is het detailhandelsbeleid op rijksniveau gericht geweest op het handhaven van de winkelfunctie van bestaande winkelgebieden in de centra en op het bev orderen van de dynamiek in de detailhandel. Sinds 1973 wordt er beleid gevoerd voor de perifere en grootschalige detailhandel (PDV/GDV). In 1984 en 1990 werd de categorie “volumineus” uitgebreid met meubeldetailhandel en bouwmarkten en met keukens, sanitair en woninginrichting. In 1993 zijn ook mogelijkheden gegeven voor ontwikkeling van geclusterde grootschalige detailhandelsvestigingen in dertien stedelijke knooppunten (GDV-beleid, richtlijn omvang 1.500 m 2 b.v.o). In mei 2004 heeft het kabinet de Nota Ruimte gepresenteerd (voorheen 5e Nota RO, PKB3). De nota wordt in de loop van 2005 behandeld. In de Nota Ruimte wordt het locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen (ABC-beleid) en het beleid voor perifere en grootschalige detailhandelsvestigingen (PDV/GDV-beleid) vervangen door een integraal locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen. Het doel is een goede plaa ts voor ieder bedrijf te bieden. De Nota Ruimte geeft aan dat decentraal het beste kan w orden bepaald wat een “goede” plaats is. Provincies en gemeenten zijn verantwoordelijk voor een op de vraag afgestemd aanbod van locaties voor bedrijven en voorzieningen. Het beleid dient regels te bevatten, die waarborgen dat aan bedrijven (w.o. detailhandel) met omvangrijke goederenstromen en/of verkeersaantrekkende werking ruimte wordt geboden op locaties met een goede aansluiting op verkeers- en vervoersverbindingen. Winkels passen bij uitstek in goed bereikbare centra. Op specifieke daarvoor bestemde bedrijfslocaties zijn vooral bedrijven gevestigd, die door hun aard niet inpasbaar zijn in centra of wijken. Met de Nota Ruimte komt op r ijksniveau een afzonderlijk PDV/GDV-beleid te vervallen. Ook de beperking van GDV tot de der tien stedelijke knooppunten en de minimale winkelvloeroppervlakte vervalt. In het nieuwe beleid van de Rijksoverheid zijn met name de gemeentelijke overheden verantwoordelijk voor de lokale detailhandelstructuur binnen hun gemeente.

bibliotheek, horeca). • De huidige warenmarkt heeft een trekker sfunctie voor de detailhandel. • Toevoegen van daghoreca, bij voorkeur op de pleinen aan de winkelroute (en verdwijnen tegengaan); verdere (ook avond)horeca in eerste instantie stimuleren aan het horecaplein. • Bij het NS-station aandacht voor stimuleren van zgn. traffic-aanbod.

2.5.3 Centrum Almere Poort (nieuw) In 2005 wordt gestart met de bouw van het nieuwe stadsdeel Almere Poort. In de eindfase is een inwonertal van ca. 25.000 inwoners opgenomen (in 2010 naar verwachting ca. 16.000 inwoners). Belangrijke uitgangspunten voor de invulling van Almere Poort zijn: • Creëren van een stedelijke omgeving; een stadsdeel van wonen, werken en recreëren; 30.000 arbeidsplaatsen, functiemenging en integrale planontwikkeling. • Een centrumgebied, Olympiakwartier, aan weerszijden van het spoor bij het nog te realiseren NS-station, met een stadsdeelverzorgende functie en spor ten vrijetijdsvoorzieningen gericht op heel Almere en de reg io. • Flexibele invulling van het totale centr um; de bouw van de stadsdeelgerichte winkelvoorzieningen is gepland in de per iode 2008-2010. • Tussen het stadsdeelcentrum en de kustzone/strand is in de plannen een leisureboulevard opgenomen, een aantrekkelijke verbinding tussen centrum en strand met r uimte voor vrijetijdsvoorzieningen. Positionering Centrum Almere Poort • Stadsdeelverzorgend voor Almere Poort, gericht op de inwoners en tevens op de werkzame personen • Koopcentrum, compleet aanbod op het gebied v an dagelijks en frequent benodigde artikelen • Tevens mogelijkheden voor groei tot een verblijfscentrum met een sterk sport- en vrijetijdscluster en gerelateerd daaraan thematisch/grootschalig winkelaanbod in sport en vrije tijd Beleidsuitgangspunten gericht op randvoorwaarden en voorzieningenaanbod • Goed bereikbaarheid vanuit de woonwijken in Almere Poort, en voldoende parkeergelegenheid. • Bij een draagvlak van ca. 10.000 woningen/ca. 25.000 inwoners bedraagt de haalbare omvang van het stadsdeelgerichte centrum op basis van thans in te schatten bestedingscijfers, bindingsgegevens en vloerproductiviteiten ca. 11.500 m2 b.v.o. detailhandel. Dit is ca. 9.200 m2 v.v.o., wv. 5.200 m2 dagelijks en 4.000 m2 niet-dagelijks; daarnaast voor overige voorzieningen ca. 2.000 m2 b.v.o.. • Compleet aanbod voor dagelijkse voorzieningen: één of twee elkaar aanvullende full-service supermarkten (ieder 1.000-1.500 m2 v.v.o.) en een pr ijsvriendelijke discountsupermarkt (700-900 m2 v.v.o.), óf een grootschalige supermarkt (3.000-4.000 m2 v.v.o.) en een discountsuper markt; de grootschalige supermarkt vervult niet alleen een functie v oor Almere Poort, maar ook voor het westelijk deel van Almere. • Verder winkelaanbod met versspeciaalzaken, frequent bezocht non-food aanbod, zoals een drogist, en aanvullend aanbod in bijv. de branches bloemen, textiel/schoeisel, optische artikelen, hobby, spel en electro/media; verder service/dienstverlening, zoals een bank, postkantoor en kapsalon, zelfstandige horeca en zorg/welzijn en maatschappelijke voorzieningen. • Het grote aantal werkzame personen in Almere Poort biedt te zijner tijd mogelijkheden voor aanvullend aanbod, traffic-aanbod en horeca. Een verdere analyse van deze vraag kan te zijner tijd concreet inzicht bieden in de aard en omvang van dit aanvullend aanbod. • Op termijn (2008-2010) starten van een wekelijkse warenmarkt in het centrum van Almere Poort (zie par.3.2). Detailhandel in Almere 17

2.6 Wijk- en buurtwinkelcentra: ondersteunend dagelijks aanbod Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

gemaksgericht; dagelijkse aankopen (korte bezoeken) food: 1 of 2 super marktniveaus, wv. 1 full-service supermarkt; eventueel versspeciaalzaken non-food: eventueel frequent benodigde ar tikelen kleinschalige winkels buurt/wijk gemengd woon-/werkmilieu

2.6.1 Algemeen Fijnmazige buurtwinkelstructuur Almere heeft een detailhandelstr uctuur met buurtsteunpunten en enkele wijkwinkelcentra. Veel consumenten in Almere doen de dagelijkse boodschappen bij de super markt in de buurt. Daarbij is de binding aan de wijken b uurtwinkelcentra in Almere Stad hoger dan in Almere Haven en Almere Buiten. De buurtwinkelcentra leveren ook een belang rijke bijdrage aan de sociale cohesie en lev endigheid, en ze hebben betekenis voor de werkgelegenheid en de economie in de wijken. Verder blijft de nabij gelegen buurtsupermarkt van belang voor het toenemende aantal oudere inw oners en ook voor gezinnen met (jonge) kinderen. In de Wijkpeiling 2001 noemt r uim 20 % van de bewoners van Almere winkels als meest gemiste voorziening in de wijk. Mede vanwege dit maatschappelijk belang hecht de gemeente Almere aan het laten voortbestaan van de fijnmazige buurtwinkelstructuur, te meer daar nevenmaatregelen voor de minder mobiele consument, zoals rijdende winkels, ook steeds moeizamer functioneren. Omvang nieuwe buurtsupermarkten, verscheidenheid formules Door de groei van Almere wordt het aantal super markten/buurtwinkelcentra voortdurend uitgebreid. Bij de uitgifte van nieuwe buurtsteunpunten wordt rekening gehouden met de eisen die v anuit de bedrijfsvoering van de supermarkt worden gesteld. In de Nota Detailhandelsbeleid 1995-2000 w erd als richtlijn bij de uitg ifte van nieuwe supermarkten uitgegaan van een omvang van ca. 800 m2 v.v.o.. Door verschuivingen in consumentengedrag, vraag naar breed assor timent en prijsniveau, is de omvang van supermarkten verder toegenomen. Uit het onderzoek voor de detailhandelsnota is naar v oren gekomen, dat voor de komende jaren op b uurtniveau aanbevolen een supermarkt met een omvang van 1.0001.200 m2 v.v.o. als wenselijk wordt parkeernorm van 5 parkeerplaatsen per 100 m2 b.v.o.). Consumenten kiezen verder steeds vaker voor een bepaalde super marktformule, hoewel nog steeds de meeste boodschappen in de dichtstbijzijnde super markt worden gedaan. Verscheidenheid van supermarktformules op stadsdeelniveau versterkt derhalve de detailhandelstructuur. Voor bepaalde formules is er een verschuiving opgetreden van een buurtgerichte naar stadsdeelgerichte verzorgingsfunctie. Dit heeft in enkele buurtwinkelcentra in Almere tot klachten bij aanvoer van producten en parkeren geleid, ook omdat de destijds gehanteerde parkeer norm lager was dande huidige parkeer norm. Nieuw te ontwikkelen gebieden Voor nieuw te ontwikkelen gebieden biedt een str uctuur van buurten wijkwinkelcentra, met een opzet zoals in onderstaande kaders is aangegeven, de mogelijkheid om een fijnmazige str uctuur te behouden. Daarbij geeft de gemeente Almere in nieuwe gebieden de voorkeur aan de ontwikkeling van buurtwinkelcentra (i.v.m. kortere afstand tot de woning en levendigheid). Het draagvlak voor buurtwinkelcentra groeit in de komende jaren naar een omvang van ca. 7.000 inwoners. De kenmerken van een buurtwinkelcentrum in een nieuw gebied zijn de v olgende. Kenmerken van een nieuw buurtwinkelcentrum • Draagvlak eigen verzorgingsgebied neemt toe tot ca. 7.000 inwoners • Goede bereikbaarheid, voldoende parkeercapaciteit (5 parkeer plaatsen per 100 m2 b.v.o.) en fietsenstallingen • Voldoende omvang: full-service-supermarkt van 1.000-1.200 m2 v.v.o., beperkt aanvullend winkelaanbod zoals een bakker en drog ist, en horeca en dienstverlening als een snackbar, kapper, fysiotherapeut (indicatie ca. 300-500 m2 v.v.o.; maatwerk per locatie) • Trekkracht vergroten door bundeling met buurtvoorzieningen als een school, buurthuis en kinderdagverblijf Bestaande gebieden In de bestaande gebieden zijn super markten vaak nog kleiner van omvang. Om ook deze buurtwinkel18 Detailhandel in Almere

Structuurplan Almere 2010 Het Structuurplan Almere 2010 bevat de hoofdlijnen van de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van Almere tot 2010, met een doorkijk tot 2030 (schaalsprong; doorgroei tot ca. 350.000400.000 inwoners). Tot 2010 staat de afronding van Almere als volwaardige stad centraal. Daarbij wordt gestreefd naar een kw aliteitsimpuls, die is vertaald in 9 extra opgaven: 1. Kwaliteitsverbetering van de groenstructuur 2. Betere benutting van het water 3. Inhaalslag externe bereikbaarheid 4. Verbetering van de interne bereikbaarheid 5. Verdere uitbreiding en verdieping van het voorzieningenaanbod 6. Meer verscheidenheid in woningen en woonmilieus 7. Een actief beheer van de bestaande stad 8. Een kwalitatieve werkgelegenheidsimpuls 9. Ruimte voor startende en groeiende ondernemingen Voorzieningen: een mix tussen de “traditionele” hiërarchische centra (stadscentrum, stadsdeelcentrum, wijken buurtcentra) en meer thematische centra, op goed ontsloten plekken in de stad. Thematische inkleuring van de centra: Almere Stad centrale stadshar t, Almere Haven nautisch centrum in combinatie met kunst en cultuur, Almere Buiten themacentrum op gebied van wonen, doe-het-zelf en vrije tijd, en Almere Poort sport en leisure. De huidige uitbreiding van het stadscentrum is gebaseerd op een inwonertal van 180.000. Voorzieningen op wijkniveau: basisvoorzieningen met een kleine “plus”: alles wat in Nederland standaard is en iets erbij, en differentiatie op wijkniveau. Starters- en doorstroommilieus: in Almere met een omvang van ca. 200.000 inwoners ontstaan allerlei kleinschalige economische initiatieven. Almere biedt tot nu toe w einig vestigingsruimte hiervoor. Kenmerk van deze vestigingslocaties is dat ze ontstaan in stedelijke margegebieden met lage huur- en g rondprijzen. Zones die hiervoor in Almere in aanmerking kunnen komen, liggen in het stadscentrum, de stadsdeelcentra en de gebieden om het centr um van Almere Stad (Staatsliedenbuurt, Stedenwijk, Markerkant).

centra voldoende trekkracht te bieden, is de gemeente bereid in de v oorwaardenscheppende sfeer medewerking te verlenen aan het vergroten van buurtsupermarkten tot een omvang van 1.000-1.200 m2 v.v.o.. Daarbij zijn betrokken marktpartijen verantwoordelijk voor het uitbreiden van de supermarkt. De gemeente levert geen bijdrage hieraan. Teneinde geen nieuwe ruimtelijke problemen te creëren, worden aan een aanvraag om uitbreiding de volgende randvoorwaarden gesteld: • uitbreiding is fysiek/ruimtelijk inpasbaar • goede bereikbaarheid, ook voor aanvoer van goederen en laden/lossen • voldoende parkeergelegenheid (5 parkeerplaatsen per 100 m2 b.v.o.) • evenwichtige spreiding van buurtsteunpunten binnen stadsdeel. Ook dient rekening te worden gehouden met de aanwezige marktruimte. Overigens is de gemeente bereid mee te w erken aan uitbreidingsvragen van ondergeschikt belang, die voor een normale bedrijfsvoering nodig zijn. Ook voldoende parkeergelegenheid is van belang voor het goed functioneren van een supermarkt. De gemeente probeert waar mogelijk mee te werken aan aanvragen om uitbreiding van parkeerruimte. Deze zullen per geval worden beoordeeld (fysieke inpasbaarheid, bestemmingsplan, financieel). Kenmerken van een nieuw wijkwinkelcentr um • In of aan woongebieden; draagvlak verzorgingsgebied neemt toe tot ca. 15.000 inwoners • Doelgericht, frequent bezoek, ontmoetingsfunctie (sociaal) • Goede bereikbaarheid, voldoende parkeerplaatsen (parkeernorm: 5 parkeerplaatsen per 100 m2 b.v.o.) en voldoende fietsstallingen • Compleet dagelijks aanbod: - full-service supermarkt (ca. 1.000-1.500 m2 v.v.o.) - tweede supermarkt in een ander marktsegment (pr ijsattractief of discount) - een basispakket aan dagelijkse ar tikelen met een bakker, slager, groentezaak, drogist - postagentschap en mogelijkheid tot pinnen • Aanvullend frequent benodigd non-food aanbod, bijvoorbeeld bloemist, fotograaf, fietsenwinkel etc., één of enkele niet-dagelijkse trekker s • Maatschappelijke, zorgen welzijnsfuncties, zoals huisarts, fysiotherapeut, apotheek • Aanvullende horecavoorzieningen, zoals lunchroom/brasserie, snackbar, afhaaldiensten, buurtcafé • Prettig verblijfsklimaat: aantrekkelijke openbare ruimte en onderhouden winkelpanden Segmentering van supermarkten en prijsattractieve formules In de afgelopen jaren heeft een v erschuiving plaatsgevonden in de segmentering van supermarkten van full-service naar formules in het laag , midden en hoger segment. In Almere komen de full-ser vice formules in het hogere en middensegment het meeste voor. Het aantal prijsattractieve formules, discountsupermarkten, blijft achter. In ons land bedraagt het marktaandeel v an discountsupermarkten ca. 10 % van de bestedingen aan dagelijkse goederen en dit aandeel is mede v anwege de economische situatie verder toegenomen. Discountsupermarkten hebben doorgaans een stadsdeelverzorgende functie en trekken daardoor relatief veel verkeer aan. Om deze redenen vormen wijkcentra en stadsdeelcentra geschikte loca ties voor vestiging van discountsupermarkten. De gemeente Almere streeft naar uitbreiding van het aantal discountsupermarkten en vestiging bij voorkeur in wijken stadsdeelcentra. Randvoorwaarden bij beoordeling van vestigingsaanvragen vormen: • vestigingslocatie bij voorkeur in wijk- of stadsdeelcentr um • goede bereikbaarheid • uitbreiding is fysiek/ruimtelijk inpasbaar • voldoende parkeergelegenheid • aanwezigheid van voldoende marktruimte


Grootschalige supermarkten Grootschalige supermarkten zijn een verdere voortzetting van de bestaande schaalvergrotings-processen. Het zijn formules van momenteel ca. 3.000-4.000 m2 v.v.o., te vestigen buiten de buurten wijkwinkelcentra. Het draagvlak voor grootschalige supermarkten bedraagt momenteel ca. 75.000 mensen. Ze worden doelgericht bezocht en zijn ger icht op de minder frequente en b ulkaankopen, food- en beperkt (actiematig) non-food aanbod, gemaksproducten, service en op horeca. Ecorys Kolpron heeft onderzoek verricht naar de vestigingsmogelijkheden voor grootschalige supermarkten in Almere. Hieruit komt naar voren dat grootschalige supermarkten van toegevoegde waarde zijn op de detailhandelstr uctuur, onder voorwaarde dat het voorzieningenniveau in buurten en wijken geen onaanvaardbare schade ondervindt. De gemeente waardeert vestiging van een grootschalige supermarkt in beginsel positief vanwege de versterking van de detailhandelstructuur. Geschikte vestigingsplaatsen voor een grootschalige supermarkt zijn locaties in of aansluitend aan de stadsdeelcentra. Daarbij gelden de volgende randvoorwaarden bij vestigingsaanvragen: • vestigingslocatie in-/aansluitend aan stadsdeelcentr um • aanwezigheid voldoende marktruimte • geen onaanvaardbare schade aan voorzieningenniveau in buurten en wijken; vestiging heeft niet tot direct gevolg het verdwijnen van de omliggende fijnmazige b uurtwinkelstructuur • goede (bovenlokale) bereikbaardheid (ook per OV) • voldoende parkeercapaciteit. Kleinschalige formules Ondanks schaalvergroting zijn er ook specifieke kleinschalige super markten, bijv. kleinschalige fullservice-formules, allochtone supermarkten en traffic-voorzieningen (zie par. 2.7). In Almere gaat het op buurten wijkniveau om een enkele kleinschalige for mule en om winkels van allochtonen. Deze zijn vaak gevestigd in bedrijfsruimten in de woonwijken en in de aanloopstra ten van de centra van Almere Stad, Haven en Buiten. In de komende jaren zal blijken of ook in deze segmenten schaalv ergroting zal doorzetten, dan wel dat deze kleinschalig van opzet zullen blijven. Vooral in wijken met rela tief veel allochtone bewoners is er draagvlak voor winkels met allochtone producten. De gemeente is bereid medewerking te verlenen aan het mogelijk maken hier van, onder de eerder genoemde randvoorwaarden van ruimtelijke inpasbaarheid en marktruimte.

2.6.2 Buurtwinkelstructuur in Almere Stad In Almere Stad bestaat het huidige dagelijks aanbod uit tw ee wijkwinkelcentra bij de NS-sta tions Muziekwijk en Parkwijk, en tien buurtwinkelcentra. Daarnaast is er dagelijks aanbod in het Stadshar t met een wijk-, stadsdeel- en stedelijk verzorgende functie. Dit aanbod is omvangrijk in vergelijking met hoofdwinkelcentra elders. Het Stadshart is het eer ste winkelgebied dat in Almere-Stad is gebouwd, en heeft eerst een wijkfunctie gehad.

Wijk- en buurtwinkelstructuur in Almere Stad stadshart wijkwinkelcentrum

14

9

buurtwinkelcentrum

8

6

gepland buurtwinkelcentrum

ALMERE STAD

10

7 2

5

ALMERE STAD CENTRUM 1 jn

rli

o po

os ev Fl

STATION PARKWIJK

STATION MUZIEKWIJK

11

12 3

13

4 A6


Kaderplan Bestaande Stad Het Kaderplan Bestaande Stad (KBS) bevat de visie op de gewenste ontwikkelingen van de bestaande stad, prioriteiten voor beheer en vernieuwing voor de komende 10 jaar. Centrale doelen in het KBS zijn: - Diversiteit waarborgen en bevorderen: ruimtelijke en sociale diversiteit - Vergroten (beeld) kwaliteit - Meer ruimte voor eigen verantwoordelijkheid, initiatief en creativiteit. Almere als geheel moet een sterk aanbod hebben voor (minimaal) zijn eigen inwoners. De centra moeten daar, bij elkaar opgeteld, voor zorgen; centra die elkaar versterken, met thema’s per centrum voor de gebiedsoverstijgende functie. Verder is er behoefte aan kleine centra, activiteitenknooppunten, buurtwinkelcentra geclusterd met scholen en bedr ijfspanden. Almere Haven: - Versterken van de winkelstructuur in het centrum, incl. kunstgracht. - Streven naar behoud van de buurtsupermarkten, en waar mogelijk deze aanvullen met kleinschalige voorzieningen. Almere Buiten: - Winkelaanbod gericht op een stadje van 50.000 inwoners, met een volwaardig winkelaanbod. Doorontwikkelen van DoeMere. Citymanagement verder ontwikkelen t.a.v. beheer, veiligheid en branchering. - Ontwikkelen centrumrandgebied: locaties voor kleinschalige voorzieningen, startende winkels. - Buurtknooppunten: toevoegen functies aan de huidige informele ontmoetingsplekken, zoals supermarkten en scholen. Almere Stad West: - Omgeving winkelcentrum Muziekwijk/station verlevendigen. - Ontwikkelen centrumrand: Stedenwijkmidden/noord, Staatsliedenwijk, Markerkant. - Ruimte bieden aan star ters; verkennen waar goedkope units mogelijk zijn. Almere Stad Oost: - Ontwikkelen centrumrand: zorgvuldige overgang tussen woonwijk en stadscentrum, bijv. aan Cinemadreef en in Komiekenb uurt. - Locaties mogelijk maken voor verspreide bewinkeling langs doorgaande wegen.

Tabel 2.3: Dagelijks aanbod Almere Stad Wijkwinkelcentra

1. Muziekwijk-centrum 2. Parkwijk-centrum 3. Stedewijk, ’s-Hertogenboschplein 4. Literatuurwijk, Prozastraat 5. Muziekwijk, Wim Kanplein 6. Kruidenwijk, Lavendelplantsoen 7. Kruidenwijk, Saffraanplein 8. Waterwijk, Geinplein 9. Waterwijk, Botplein 10. Tussen de Vaarten, Rembrandtweg 11. Tussen de Vaarten Zuid (nieuwe locatie) 12. Danswijk, Salsastraat 13. Filmwijk, Walt Disneyplantsoen 14. Noorderplassen-west (nieuwe locatie)

Buurtwinkelcentra

Het dagelijks aanbod wordt in de per iode tot 2010 uitgebreid met tw ee nieuwe buurtwinkelcentra in Tussen de Vaarten Zuid en Noorder plassen West. De wijken buurtwinkelcentra staan weergegeven in tabel 2.3. Deze structuur van dagelijks aanbod biedt voldoende perspectief in de per iode tot 2010. De supermarkten in de buurtwinkelcentra kunnen worden vergroot tot ca. 1.000-1.200 m2 v.v.o., indien aan de eerder genoemde randv oorwaarden wordt voldaan (zie par. 2.6.1). Verder kan het toevoegen van een discountsupermarkt worden verkend. Wijkcentrum Muziekwijk biedt overigens vrijwel geen extra fysieke r uimte voor verdere uitbreiding.

2.6.3 Buurtwinkelstructuur in Almere Buiten In tabel 2.4 zijn de bestaande en nog nieuw te ontwikkelen loca ties voor dagelijks aanbod in Almere Buiten aangegeven, de structuur van buurten wijkwinkelcentra voor de periode tot 2010. Door de groei van Almere Buiten is uitbreiding van het dagelijks aanbod mogelijk en is r uimte in de plannen opgenomen voor een klein wijkcentr um (Almere Buiten Oost) en een b uurtwinkelcentrum (Stripheldenbuurt/3T). Verder wil de gemeente vanwege behoud van de trekkracht van de bestaande buurtsupermarkten in de voorwaardenscheppende sfeer meewerken aan uitbreiding er van tot ca. 1.0001.200 m2 v.v.o., indien aan de gestelde randvoorwaarden wordt voldaan (zie par. 2.6.1). Vanwege aspecten van marktruimte en prioriteit bij de buurtwinkelstructuur dient het wijkcentr um Almere Buiten Oost niet g roter te worden dan ca. 2.500-2.800 m2 v.v.o. detailhandel (bij voorkeur full-service supermarkt, prijsvriendelijke supermarkt, kleinschalig aanvullend aanbod). Wijk- en buurtwinkelstructuur in Almere Buiten Bu iten rin g

Fluitbos

Kotterbos

2 6

Station Oostvaarders

7

ALMERE BUITEN 1

3


e ss Tu

4

g La

5

rt aa eV

A6

nr ing

Stadsdeelcentrum

Buurtwinkelcentrum

Gepland wijkwinkelcentrum

Gepland buurtwinkelcentrum


Tabel 2.4: Dagelijks aanbod Almere Buiten Wijkwinkelcentra

1. Almere Buiten centrum1 2. Almere Buiten oost; (nieuwe locatie) 3. Bouwmeesterbuurt, Van Eesterenplein 4. Faunabuurt, Wezelstraat 5. Regenboorgbuurt, Regenboogweg 6. Seizoenenbuurt, Meistraat 7. Stripheldenbuurt/3T (nieuwe locatie)

Buurtwinkelcentra

1 meer dan alleen een wijkcentrum; 2 klein wijkcentrum

2.6.4 Buurtwinkelstructuur in Almere Haven In tabel 2.5 zijn de v erschillende locaties voor dagelijks aanbod in Almere Haven opgenomen. In dit oudste stadsdeel zijn de buurtwinkelcentra gerealiseerd in een per iode waarin het koopgedrag nog in hoofdzaak op de buurt gericht was, en de schaalvergroting nog minder ver was doorgevoerd. Wat betreft het draagvlak is er balans tussen de aanw ezige marktruimte en de totale omvang van het winkeloppervlak voor dagelijkse artikelen. De grootte van de buurtsupermarkten is voor een aantal super marktformules beperkt, maar er zijn ook winkelfor mules voor locaties van 500-600 m2 vvo. De gemeente Almere hecht vanuit maatschappelijk belang aan het la ten voortbestaan van een fijnmazige buurtwinkelstructuur. De betrokken marktpartijen zijn onder de gestelde v oorwaarden (zie par. 2.6.1) verantwoordelijk voor het uitbreiden van een supermarkt. De gemeente levert geen bijdrage hieraan. De beperkte uitbreidingsruimte voor dagelijkse artikelen in Almere Haven wordt, zoals in het kader van de revitalisering van Almere Haven is besloten, ingezet voor uitbreiding van de bestaande super markten in het centrum (500 m2 bvo, zie par. 2.5). De marktruimte die in de komende jaren kan ontstaan door toename van het inwonertal of bestedingen wil de gemeente inzetten v oor versterking van de buurtwinkelstructuur. Wijk- en buurtwinkelstructuur in Almere Haven Weerwater

Stadsdeelcentrum Buurtwinkelcentrum

A6

4

3 Waterlandsebos

Kromslootpark

ALMERE HAVEN 5

2

1

Gooimeer

Tabel 2.5: Dagelijks aanbod Almere Haven Wijkwinkelcentrum Buurtwinkelcentra

1 meer dan alleen een wijkcentrum


1. Almere Haven centrum1 2. Meenten, Jaagmeent 3. Marken, Vrijmark 4. Gouwen, Brongouw 5. Wierden, Oldewierde

2.6.5 Buurtwinkelstructuur nieuwe stads delen: Almere Poort en Almere Hout Almere Poort In de plannen voor Almere Poort zijn 2 buurtsteunpunten opgenomen van ieder ca. 2.500 m2 b.v.o.. Het gaat hierbij om buurtwinkelcentra met een fullservice supermarkt van ca. 1.000-1.200 m2 v.v.o. en een aantal aanvullende voorzieningen (detailhandel, horeca, verzorgende dienstverlening). Op basis van de huidige gegevens over bestedingen, binding en vloerproductiviteit is het draagvlak in Almere Poort bij 25.000 inwoners (en daarnaast bezoekers/toeristen en een g root aantal werkenden) van voldoende omvang voor realisering van 2 buurtwinkelcentra naast het centr um van Almere Poort. Daarbij zullen de buurtsupermarkten voldoende trekkracht moeten kunnen genereren (r ichtinggevende omvang: 1.000-1.200 m2 v.v.o.). Door een goede bereikbaarheid, combinatie met andere voorzieningen en een aantrekkelijke inr ichting van de openbare ruimte kan de trekkracht worden versterkt. Daarbij is een goede infrastructuur voor de aanvoer van goederen en laden en lossen aandachtspunt. Vanwege het geplande bouwtempo zal de daadw erkelijke realisering nog enkele jaren duren. Door de snelle ontwikkelingen in de detailhandel is flexibele invulling en fasering van de plannen noodzakelijk. Wijk- en buurtwinkelstructuur in Almere Poort Almere Pampus

STATION MUZIEKWIJK

Pampushout

IJmeer

n lij

or

po

os ev Fl

A6

ALMERE POORT Kromslootpark Almeerderstrand

Gepland stadsdeelcentrum (stadsdeelgericht) Reservering buurtwinkelcentrum

Tabel 2.6: Gepland dagelijks aanbod Almere Poort Wijkwinkelcentrum Buurtwinkelcentra

1. AlmerePoort centrum1 2. Columbuskwartier 3. Homeruskwartier

1 meer dan alleen een wijkcentrum

Almere Hout Almere Hout telt momenteel bijna 1.400 inw oners. In de komende jaren worden er ca. 40 woningen per jaar toegevoegd. In 2008 wordt volgens de plannen met de verdere woningbouw in Almere Hout gestart. Tot 2010 zal het inwonertal toenemen tot ca. 2.400 personen. Het draagvlak is daarmee tot 2010 nog te beperkt voor het realiseren van dagelijks aanbod in Almere Hout. Wat betreft winkelvoorzieningen ligt het centr um van Almere Buiten vooralsnog het meest nabij. Detailhandel in Almere 23

In het vastgestelde Structuurplan voor Almere Hout is een prog ramma van 20.000 woningen opgenomen (ca. 50.000 inwoners op termijn). Het bouwtempo zal mede worden bepaald door de afspraken die in het kader van de schaalsprong worden gemaakt met de Rijksoverheid. In het Structuurplan voor Almere Hout is opgenomen om de centr umvoorzieningen, w.o. detailhandel, in belangrijke mate te concentreren bij voorkeur in één centrum. Daarbij is een opper vlak gereserveerd van in totaal 28.500 m2 b.v.o, waarvan 14.000 m2 b.v.o. dagelijks aanbod en 14.500 m2 b.v.o. niet-dagelijks aanbod. Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat ook in Almere Hout een detailhandelstr uctuur wordt ontwikkeld zoals in de andere stadsdelen, met één centrum gericht op het eigen stadsdeel, een kleiner wijkcentrum en enkele buurtwinkelcentra. De verdere planontwikkeling zal over enkele jaren, in ieder geval voor 2010, van start gaan. Vanwege de grote dynamiek in de detailhandel dient dan te w orden nagegaan of de huidige geplande structuur nog in voldoende mate aansluit bij het koopgedrag v an de consument.

2.7 Traffic-voorzieningen Bezoekmotieven: Branchering: Schaalniveau: Trekkracht locatie: Openbare ruimte:

momentbehoefte food/non-food: direct te gebruiken artikelen en diensten kleinschalige winkels passanten alle milieus: verkeers- cq. bezoekersknooppunten

Door veranderingen in leefstijlen en hierdoor wijzig ingen in het consumentengedrag , is er steeds meer vraag naar kleinschalig winkelaanbod op zgn. traffic-locaties, waar grote stromen bezoekers samenkomen, zoals NS-stations, tankstations, kantoorparken, bedrijfslocaties, ziekenhuizen, onderwijsinstellingen enz.. Het gaat daarbij om winkelvoorzieningen, die voorzien in een specifieke behoefte, en waar de consument vooral snel en gemakkelijk boodschappen kan doen. De omvang van de formules dient beperkt te blijven. Het winkelaanbod dient enkel een “traffic-functie” te hebben en onder steunend te zijn aan de bestaande detailhandelstructuur. Het is niet de bedoeling da t traffic-voorzieningen de functie van een buurtwinkelcentrum overnemen. In Almere is op een aantal loca ties winkelaanbod in de vorm van traffic-voorzieningen aanwezig. Detailhandel bij tankstations Voor de detailhandel bij tanksta tions is beleid gefor muleerd in de notitie “Detailhandel bij Tankstations” (2000). De huidige 12 shops bij tanksta tions variëren in grootte van minder dan 50 m2 tot 125 m2 v.v.o.. Voor nieuw te vestigen detailhandel bij tankstations is in het huidige beleid een omv ang van maximaal 100 m2 v.v.o. toegestaan, teneinde mogelijke concurrentie met de buurtwinkelstructuur zoveel mogelijk te beperken. Als randvoorwaarde voor de detailhandelsactiviteiten bij tanksta tions geldt, dat tenminste 50% van de totale omzet van het tankstation uit de verkoop van brandstoffen, smeermiddelen e.d. moet komen. Voor de komende jaren wordt het huidige beleid voortgezet en is detailhandel bij tankstations mogelijk tot een omvang van maximaal ca. 100 m2 v.v.o.. Detailhandel in Business Facility Centra Op kantoorlocaties en op g rotere bedrijfsterreinen neemt ook de vraag naar v oorzieningen toe. Het gaat daarbij om zakelijke voorzieningen als vergaderruimte en horeca, maar ook om kinderopvang en detailhandel in de vorm van traffic-aanbod. Bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijfslocaties worden deze business facility centra als onderdeel van de geïntegreerde gebiedsontwikkeling opgenomen. Ze zijn in de plannen opgenomen van Stichtsekant, Hogekant/Lagekant en Zakenpoort. De traffic-voorzieningen zijn ook van belang in verband met verlevendiging van de plinten. Tot nu toe zijn er nog geen b usiness facility centra gerealiseerd in Almere. Evenals bij detailhandel bij tanksta tions is het ook bij v estiging van een business facility centrum van belang dat de bestaande detailhandel- en b uurtwinkelstructuur niet wordt aangetast. Door de grotere afstand tussen de betreffende w erklocaties en de woonwijken, en vanwege andere bezoekersstromen, zal hiervan naar verwachting geen sprake zijn. Bij de ontwikkeling van business facility centra wordt uitgegaan van een omvang van de detailhandelsvoorziening van maximaal ca. 250 m2 v.v.o. (ca. 300 m2 b.v.o.). Overige vormen van traffic-voorzieningen In de komende jaren zullen ook andere v ormen van traffic-aanbod zich voordoen. Het is van belang de ontwikkelingen op dit vlak nauwgezet te v olgen. In Almere kan bijv. detailhandel ontstaan bij de uitbreiding van het ziekenhuis.


Voor deze overige vormen van traffic-voorzieningen worden de volgende toetsingscriteria gehanteerd: • gericht op passanten • gericht op moment- en impulsaankopen • kleinschalig van opzet (richtinggevende omvang tot max. ca. 100 m2 v.v.o.) • beperkt aantal formules per traffic-locatie (maatwerk per locatie) • van ondergeschikt belang voor de bestaande detailhandelstr uctuur (en buurtwinkelstructuur)

2.8 Kleinschalige detailhandel buiten de winkelgebieden In Almere treffen we vanwege de planmatige opzet weinig verspreid winkelaanbod aan. Detailhandel is meestal gebaat bij concentratie. Maar door de planmatige opzet en relatief nieuwe winkelgebieden is er een tekor t aan vestigingsruimte op B2- en C-loca ties in de centr umgebieden, en ligt het aantal startende bedrijven in de detailhandel in Almere lager dan elder s. Startende en doorstartende ondernemers leveren een extra bijdrage aan de couleur locale en daarmee aan de attractiviteit van winkelgebieden. Teneinde vestiging van starters en vooral de levendigheid, sociale cohesie en werken in de wijk te bevorderen, zijn er in de afgelopen jaren bedr ijfsruimten in woonwijken opgenomen. Tot nu toe zijn deze bedr ijfsruimten - door beperkte omvang of ongunstige ligging - slechts in enkele gev allen ingevuld met detailhandel. Wel is het gebr uik door detailhandel wat toegenomen. Het gaat daarbij vooral om winkels van allochtonen. Vanwege tekort aan (goedkope) winkelr uimte elders hebben zich ook enkele startende winkeliers gevestigd in bedrijfsverzamelgebouwen op bedrijfsterreinen. Dit is in het bestemmingsplan doorgaans niet toegestaan. Vestiging in winkelgebieden of in woonwijken heeft de voorkeur. De gemeente wil levendigheid, sociale cohesie en werken in de wijk bevorderen. Detailhandel kan hieraan een bijdrage lev eren. Daarom wil de gemeente verspreide bewinkeling in woonwijken gericht mogelijk maken. Daarmee komen er tevens meer vestigingsmogelijkheden voor starters in detailhandel. Bedrijfsruimten in woonwijken De bedrijfsruimten in woonwijken hebben tot nu toe mede een rol v ervuld als vestigingsplaats voor startende bedrijven. De bedrijfsruimten zijn bedoeld voor kleinschalige bedrijven en voorzieningen, waaronder detailhandel. Als richtlijn wordt er tot nu toe in de w oonwijken één bedrijfsruimte per 150 woningen gerealiseerd. In Almere Poort waar verdere functiemenging wordt nagestreefd, wordt in de plannen van Europakwartier uitgegaan van één bedrijfsruimte per 100 woningen. Voor de komende jaren zal het beleid ger icht op het realiseren van deze bedrijfsruimten in de woonwijken worden voortgezet (richtlijn één bedrijfsruimte per 100-150 woningen). Daarbij vormt voldoende parkeergelegenheid een randvoorwaarde. Verspreide detailhandel aan buurtontsluitingswegen nabij winkelcentra Voor detailhandel zijn overigens de aanloopstraten naar een buurt-/wijk- of stadsdeelcentrum gunstiger locaties voor vestiging dan de verspreid gelegen bedrijfsruimten. Langs deze buurtontsluitingswegen passeren de meeste mensen. Via een nadere verkenning zal de gemeente de fysieke mogelijkheden voor voorzieningen w.o. detailhandel nabij centra inventariseren (in samenhang met “Werken in de Wijk” en de Kadernota Bestaande Stad/wijkontwikkelingsplannen). Deze inventarisatie vormt de basis voor de beoordeling op welke locaties vestiging mogelijk gemaakt kan worden (via bestemmingsplan). De vestigingslocatie is gunstiger voor detailhandel naarmate het nabijgelegen winkelcentrum groter is.


Initiatieven tot vestiging van detailhandel op deze loca ties en aanvragen tot aanpassing van het bestemmingsplan zullen op basis van de inventarisatie worden beoordeeld, of als aan de volgende randvoorwaarden wordt voldaan: • Locaties liggen aan een b uurtontsluitingsweg of aanloopstraten, in de nabijheid van de bestaande buurt-/wijk- of stadsdeelcentra. • Zichtbaarheid en attentiewaarde • In totaal ca. 5-10% van het totale aanbod van het nabijgelegen centr um • Kleinschalige detailhandel van zelfstandige ondernemers (richtlijn tot max. ca. 100 m2 v.v.o.) Overigens gaat het vooral in bestaand gebied vaak om maatwerk per locatie. Verspreide detailhandel in de centr um-randzone Het Structuurplan Almere 2010 zet ook in op star tersmilieus. Elders ontstaan deze gebieden in de stedelijke margegebieden met lage huur- en g rondprijzen. Het jonge Almere kent deze gebieden nog niet. Ruimtelijk kunnen deze gebieden ontstaan in aanloop- en zijstra ten van de centrumgebieden, en in de gebieden rond het centr um: Staatsliedenwijk, Stedenwijk-Noord en -Midden, Markerkant en Indische buurt. Het gaat daarbij om kleinschalige winkelvoorzieningen, maar veel meer ook om andere kleinschalige voorzieningen en bedrijven. Eén van de knelpunten is de bestaande fysieke str uctuur. Ook voor de gebieden van de centrum-randzone zal een verkenning van de fysieke mogelijkheden voor voorzieningen w.o. detailhandel worden uitgevoerd. Bovenstaande randvoorwaarden worden gehanteerd teneinde het vestigen van perspectiefvolle detailhandelbedrijven te bevorderen. Kleinschalige voorzieningen in plint Europa-allee, Almere Poort In Almere Poort is functiemenging een belangrijk aspect in de planvorming. Daarbij gaat het ook om functiemenging van wonen en kleinschalige voorzieningen. In de plannen voor Europakwartier is hieraan invulling gegeven door in de plinten v an de Europa-allee kleinschalige bedr ijven, kantoren en voorzieningen, w.o. detailhandel en horeca, mogelijk te maken (max. 3.500 m2 b.v.o. kleinschalige detailhandel). Bij volledige invulling met detailhandel en voorzieningen is er in feite geen sprake v an verspreide bewinkeling, maar van voorzieningenstrips. Wat betreft de invulling dient het te gaan om dienstv erlening, atelierruimte en woon-werkruimten en horeca, en enige verspreide kleinschalige detailhandel. Het gaat daarbij niet zozeer om wijken b uurtfuncties, detailhandel in dagelijkse goederen. Hiervoor zijn de buurtwinkelcentra in de plannen opgenomen. Het is niet de bedoeling de detailhandel aan de Europa-allee concur rerend te laten zijn voor het te ontwikkelen stadsdeelcentrum en de buurtwinkelcentra, maar het betreft met name bijzondere detailhandelsfuncties en winkelpanden voor startende ondernemers, die elders in Almere geen plaats kunnen krijgen. Deze invulling kan wellicht niet alleen worden bereikt door stur ing via een bestemmingsplan, maar ook het instrument van overleg en afspraken maken bij g ronduitgifte met projectontwikkelaar/eigenaren zal waar nodig worden toegepast. Voorwaarden voor de winkelunits zijn da t deze niet zodanig te koppelen zijn, waardoor er alsnog een volwaardige supermarkt gevestigd zou kunnen worden, en dat het huurniveau past bij deze bijzondere detailhandelsfuncties (bijv. omzetgerelateerd). Starters in kleinschalige detailhandel op Markerkant Een bedrijfsterrein is in beg insel geen geschikte locatie voor vestiging van reguliere detailhandel. Er komen weinig consumenten. In het bovenstaande zijn vestigingsmogelijkheden aangegeven voor startende ondernemers, die baat hebben bij relatief lage huren. Het stimuleren van starters in detailhandel dient in eerste instantie plaats te vinden in of aansluitend aan de reguliere winkelgebieden of zoals aangegeven in de woonwijken. Het zal op de kor te termijn om fysieke redenen echter niet altijd gemakkelijk zijn om woningen in de aanloopstraten naar de bestaande centra om te v ormen tot kleinschalige winkelpanden. Vestiging in een bestaand bedr ijfsverzamelgebouw is eenvoudiger te realiseren, hoewel dit op bedrijfsterreinen leidt tot ongewenste situaties. Alleen het gemengde bedr ijventerrein Markerkant, dat in feite g renst aan het stadscentr um en in het Structuurplan is opgenomen in de zgn. centrumrandzone, zou gezien deze specifieke situer ing een redelijk alternatief vormen voor vestiging ook op de kor te termijn. Teneinde meer vestigingsruimte voor starters te kunnen bieden, maar deze ook te reguleren en ongew enste vestiging te voorkomen, zal in het bestemmingsplan Markerkant beperkt r uimte mogelijk worden gemaakt voor een aantal kleinschalige vestigingen (via vrijstelling). Hierbij wordt gedacht aan ca. 10 vestigingen. Het dient daarbij te gaan om kleinschalig winkelaanbod met een omvang van maximaal ca. 100 m2 v.v.o. per vestiging, van startende ondernemers en in segmenten/branches die elder s worden aangetroffen in aanloop- en zijstra ten van centrumgebieden. Randvoorwaarde voor vestiging is parkeren op eigen ter rein.


2.9 Doorkijk naar de verdere toekomst In deze nota “Detailhandel in Almere” wordt een visie gegeven op de toekomstige detailhandelstructuur in de per iode tot 2010. Door de grote dynamiek in de detailhandel is verder vooruitkijken met het oog op concreet beleid w einig realistisch. Maar ook na 2010 zal Almere doorgroeien. Te meer nu de Rijksoverheid heeft aangegeven Almere te willen aanwijzen om in de per iode tot 2030 door te g roeien naar een stad van ca. 350.000-400.000 inwoners. Het zal duidelijk zijn da t het detailhandelsaanbod bij een dergelijke bev olkingsomvang en schaalsprong veel groter kan worden dan de omvang rond 2010. Bij deze bevolkingsomvang zullen behalve de nieuw te ontwikkelen stadsdelen Almere Poort, Almere Hout en Almere Pampus ook nog andere nieuwe stadsdelen ontwikkeld worden. De toenemende omvang en de veranderende ruimtelijke structuur van Almere zullen ook consequenties hebben voor de toekomstige centr um- en detailhandelstructuur. Het is van belang tijdig met deze ontwikkelingen rekening te houden in het beleid en in de plannen. Daarbij wetende dat de concrete ontwikkelingsmogelijkheden in de detailhandel na 2010 nog met g rote onzekerheid omgeven zijn. Hierbij speelt ook de feitelijke realiser ing en kwalitatieve invulling van het Stadshart en Centrum Almere Buiten in de per iode tot 2010 een rol. Voor de beleidsontwikkeling in de per iode na 2010 is het essentieel de detailhandelsontwikkelingen in de komende jaren nauwgezet te v olgen. Een belangrijke bouwsteen daarbij is het monitoren v an het detailhandelsaanbod en het uitvoeren van een koopstromen-onderzoek zodra de omv angrijke uitbreidingen in het Stadshar t en ook elder s in Almere, zoals in Almere Buiten, zijn gerealiseerd. Vervolgens moeten deze resultaten worden vertaald in een visie op de toekomstige detailhandelstr uctuur voor Almere na 2010. De detailhandelstructuur die in dit hoofdstuk is beschrev en, biedt ook voldoende toekomstperspectief na 2010. Daarbij blijven flexibele invulling, mogelijkheid tot uitbreiding en flexibiliteit en f asering in de planvorming aandachtspunten. Bij een doorkijk naar de toekomst (2010-2020) gaa t het om het volgende: • Verdere groei van Almere betekent verdere kwalitatieve en kwantitatieve uitbreiding van de detailhandel en andere v oorzieningen. Vanwege de veranderingen in de detailhandel en de integ ratie met vrijetijdsvoorzieningen bieden kwantitatieve berekeningen van de marktruimte na 2010 op dit moment niet meer houvast dan globale indicaties over de uitbreidingsmogelijkheden. Deze berekeningen en scenar io’s zijn in het kader v an deze nota dan ook niet verder uitgewerkt.


• Gefaseerde uitbreiding; uitbreiding wanneer voldoende draagvlak aanwezig is, en wanneer een juiste locatie binnen de totale detailhandelstr uctuur kan worden gevonden. • Met de schaalsprong geen plannen maken v oor een tweede zelfde Stadshart; aandachtspunt is de bereikbaarheid van het huidige Stadshar t. • Stadshart op termijn uitbreiden: - aandacht en tijd geven om de huidige plannen v oor het Stadshart en het bestaande aanbod v oldoende marktkansen te bieden; - evenwichtige versterking van het winkelcircuit met r uimte voor diversiteit; - aandacht voor integratie van detailhandel met vr ijetijdsvoorzieningen. • Voor perifere en grootschalige detailhandel vasthouden aan een beperkt aantal loca ties (trekkracht); daarbij rekening houden met flexibiliteit en met de mogelijkheid v an gefaseerde uitbreiding op ter mijn. Locatie A6/A27 zal daarbij onder scheidend aanbod bieden, complementair aan het Stadshar t. Locatie A6/A27 vormt een strategische knoop, waar verschillende functies, w.o. perifere detailhandel, een plek zullen krijgen (Masterplan). • Voor de centra in de stadsdelen (Ha ven, Buiten, Poort) blijvend inzetten op extra onder scheidend vermogen door eigen identiteit, thematische detailhandel en vr ijetijdsvoorzieningen. Deze centra alleen uitbreiden wanneer het draagvlak toeneemt. • Bij de structuur voor dagelijks aanbod, wijkwinkelcentra en buurtwinkelcentra, rekening blijven houden met schaalvergroting en concentratie. Daarbij vormt het consumentengedrag belang rijke input voor de toekomstige structuur. Voor de nieuwe stadsdelen kan op basis hier van de benodigde str uctuur worden bepaald. Centrale ligging en bereikbaarheid blijven de belangrijkste aandachtspunten. • Ter verlevendiging van de wijken blijft enige spreiding v an commerciële functies, w.o. detailhandel, gewenst.


3. Ambulante handel en overige onderwerpen

3.1 Inleiding De detailhandel bevat behalve de in winkels gevestigde detailhandel, ook nog andere vormen van detailhandel, zoals de ambulante handel en detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit. In dit hoofdstuk komen deze o verige vormen van detailhandel aan de orde. Verder wordt de winkelopenstelling behandeld. Van de ambulante handel is de markt de meest bekende v orm. Achtereenvolgens worden beschreven: • de warenmarkt • themamarkten en brader ieën • standplaatsen en venten • detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit: vliegende winkels, winkels in moskeeën, detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit op bedrijfsterreinen • detailhandel via internet • winkelopenstelling

3.2 De warenmarkt In Almere is gekozen voor een ruimtelijke structuur van warenmarkten, waarbij voor elk stadsdeel een w arenmarkt wordt nagestreefd. Deze structuur zal ook in de komende per iode worden voortgezet. Een warenmarkt is een verzameling van kramen, verkoopwagens en grondplaatsen, van waaruit de toegelaten kooplieden (vergunninghouders) de handel bedr ijven. Een warenmarkt wordt met vaste regelmaat gehouden op een bepaald tijdstip op een bepaalde dag en moet ingesteld zijn krachtens een collegebesluit. In Almere zijn er warenmarkten in het Stadshar t, in Almere Haven en Almere Buiten. Regulering vindt plaats volgens de marktverordening. Tabel 3.1 Warenmarkten in Almere, enkele kenmerken Almere Stad - Dag Woensdag/zaterdag - Plaats Stadhuisplein - Tijdstip 9.00-16.00 uur - Aantal kooplieden 71/76 - Aantal strekkende meters 688/731 m. - Branchering (%): - food 31/29% - textiel 30/31% - flora/fauna 8/7% - overig non-food 31/33% - Functioneren zeer goed/zeer goed

Almere Haven Vrijdag Markt/Brink 9.00-12.30 uur 36 354 m.

Almere Buiten Donderdag Globeplein 9.00-12.30 uur 28 260 m.

30% 29% 7% 30% goed

27% 32% 7% 34% goed

Huidige situatie warenmarkten in Almere De warenmarkt in het Stadshar t is in de afgelopen jaren uitgebreid v an 1 naar 2 dagen, en wordt gehouden op het Stadhuisplein op w oensdag en zaterdag van 9.00-16.00 uur. Deze markt telt 71-76 kooplieden en functioneer t zeer goed. In de periode 2004-2007 is de markt v anwege de bouw van het nieuwe deel van het Stadshart tijdelijk gedeeltelijk verplaatst. De markt in Almere Stad heeft een functie voor het stadsdeel, maar ook voor de hele stad. Daarbij trekt de woensdagmarkt relatief meer koperspubliek uit Almere Stad. De zaterdagmarkt trekt meer recreatief-winkelend publiek uit heel Almere. De warenmarkt in Almere Haven is een wekelijkse ochtendmarkt op de vr ijdag. De markt telt 36 kooplieden. Ook deze markt functioneer t goed, vooral nu deze weer op de Markt/Br ink is gehuisvest. Vanwege het recreatieve karakter van het centrum van Almere Haven kan ook met de w arenmarkt op dit recreatieve karakter worden ingespeeld. De warenmarkt in Almere Buiten wordt wekelijks op de donderdagochtend gehouden, en telt 28 kooplieden. Deze markt op het Globeplein is in de afgelopen periode ook steeds beter gaan functioneren. Naast deze weekmarkten in de centra van de stadsdelen wordt er wekelijks een biologische markt gehouden op het Stadslandgoed de Kemphaan. Detailhandel in Almere 29

De warenmarkten in Almere hebben een lokale verzorgingsfunctie. Daarbij vervullen de markten in Almere Haven en Buiten vooral een functie voor het eigen stadsdeel. De markt in Almere Stad trekt consumenten uit heel Almere. De warenmarkten vervullen een versterkende rol voor de detailhandel, omdat ze goed functioneren en een breed publiek aantrekken. Daarnaast speelt de sociale en recrea tieve functie van de markt een steeds g rotere rol. Het gaat daarbij om de ontmoetingsfunctie, om sfeer en om gezelligheid. Het aantal standplaatsen per 1.000 inwoners (warenmarkt + vaste standplaatsen) ligt in Almere met 2,0 onder het landelijk gemiddelde van 2,4. Wat betreft de brancher ing zijn de onderdelen food en bloemen/planten vergeleken met het landelijk gemiddelde w at ondervertegenwoordigd, en komt wat meer textiel voor. Verder is het aantal “vrije” plaatsen beperkt. Dit biedt weinig mogelijkheden om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Voor het benodigde r uimtegebruik wordt als vuistregel uitgegaan van maximaal 10 m2 per strekkende meter v erkoop. Het beleid inzake de warenmarkten is uitgewerkt in de Nota Warenmarkten 1998-2002. Het marktbeheer vindt door de gemeente plaa ts. Beleid voor de ontwikkeling van de warenmarkten in Almere Warenmarkten vormen een speciaal onderdeel in de aanbodstr uctuur van een stad. De gemeente richt zich in haar beleid op het bev orderen van een evenwichtige opbouw van kwalitatief hoogwaardige markten in Almere, passend bij de g roei en bij de vraag v an burgers en ondernemers. Daarbij is uitgangspunt van beleid dat in elk stadsdeel een warenmarkt wordt gehouden, ingevuld door weekmarkten in een “weekronde” afdekking, iedere dag ergens in Almere een warenmarkt. In de periode 2004-2007 is de w arenmarkt in het Stadshart tijdelijk (gedeeltelijk) verplaatst en wordt deze gehouden op het Stadhuisplein en de Grote Markt. Vanaf 2007 keert de warenmarkt weer terug naar een definitieve locatie in het centr um. Daarbij wordt gestreefd naar het houden v an een dagmarkt. De woensdag- en de zaterdagmarkt worden voortgezet, en de verdere invulling van een dagmarkt zal nader worden verkend. In Almere Haven wordt de weekmarkt in de huidige vorm voortgezet, met een breed assor timent, meer accent op recreatief gehalte, en aandacht voor aansluiting van de branchering op de vraag van de consument. Nagegaan zal worden op welke wijze een hoger recrea tief gehalte kan worden bereikt. In Almere Buiten kan de weekmarkt gelet op het inwonertal in de komende jaren w orden uitgebreid. Op de huidige locatie is een uitbreiding tot ca. 70 standplaatsen fysiek mogelijk. Een andere meer geschikte locatie in het centr um van Buiten waar verdere groei mogelijk is, is niet voor handen. Vooralsnog kan met een uitbreiding tot ca. 70 standplaatsen op het Globeplein worden volstaan, mede vanwege de bevolkingssamenstelling van Almere Buiten met relatief veel tweeverdieners. Daarbij wordt de huidige brancher ing voortgezet, met een breed assor timent, en ook hier aandacht voor aansluiting bij de vraag van de consument. Verder wordt uitbreiding van de weekmarkt naar een hele dag nagestreefd, en zullen de mogelijkheden hier toe worden uitgewerkt. Met de uitbreiding van het centrum van Almere Buiten wordt, indien het Globeplein aan de w estzijde wordt gesloten, ook het aspect windgevoeligheid verbeterd. Ook in het nieuwe stadsdeel Almere Poort zal er omstreeks 2008/2009 voldoende draagvlak voor een weekmarkt zijn. In beginsel wordt deze markt gesitueerd in het centr um van Almere Poort. In de inrichtingsplannen voor het centrum van Almere Poort zal hiermee rekening worden gehouden. Daarbij wordt vooralsnog uitgegaan van een weekmarkt met 20-30 kooplieden en een breed assor timent vergelijkbaar met de warenmarkt in Almere Haven. Te zijner tijd kan ook w orden ingespeeld op het leisure- en recreatief-toeristisch karakter van Almere Poort, en op de vraag van de werkconsumenten. Verwacht wordt dat de weekmarkt in Almere Poort in 2008-2010 daadwerkelijk van start kan gaan. Over enkele jaren dient de invulling en branchering van de warenmarkt nader te worden verkend, mede afhankelijk van de behoeften en het karakter van de toekomstige inwoners van Almere Poort. Vooralsnog worden er in Almere geen warenmarkten in de wijken overwogen. Indien de behoefte hieraan in de komende jaren naar v oren komt, zal voor realisering nadere verkenning naar de haalbaarheid en invulling ervan nodig zijn. Een sterke warenmarkt heeft daarbij de voorkeur boven versnippering.

3.3 Themamarkten en braderieën Themamarkten In de afgelopen jaren zijn in Almere een toenemend aantal themamarkten gehouden, zoals de stoffenbeurs, luilak bloemenmarkt, boekenmarkt, kunst- en cultuurmarkt en antiek- en cur iosamarkt.


Ontwikkelingen warenmarkten In Nederland is het aantal marktkooplieden in de afgelopen jaren afgenomen en zijn er warenmarkten die minder goed functioneren. In Almere is dit mede door de g roei van het aantal inwoners, niet het geval. De afname van het aantal kooplieden heeft onder meer met arbeidsmarktaspecten te maken. De bestedingen in de amb ulante handel zijn in de afgelopen jaren wel op peil gebleven. In 2001 zijn de bestedingen met ca. 8% zijn toegenomen (Brancheverkenning Ambulante Handel, HBD). Het marktaandeel van de ambulante handel, waarvan de warenmarkten een onderdeel zijn, bedraagt 5% van de totale bestedingen in de detailhandel. Trends in de ambulante handel

• ontwikkeling van themamarkten • veranderende behoeften van de consument • inkoopproblematiek op veilingen • omzet en werkgelegenheid in de ambulante handel in toenemende mate onder druk Succes warenmarkt positief beïnvloed door: • De mate van aansluiting bij een goedlopend winkelcentrum en andere voorzieningen: winkelaanbod voedt de markt en omgekeerd • Goede bereikbaarheid en voldoende parkeerplaatsen, zowel voor de marktkooplieden als voor de consument • Groei van de bevolking; bepaalde bevolkingsgroepen als 55+-ers en allochtonen bezoeken relatief vaak een warenmarkt; tweeverdieners bezoeken relatief weinig een warenmarkt (vrije tijd sluit vaak niet aan op openingstijden markt) • Warenmarkt op woensdag en zaterdag worden het beste bezocht • Kwaliteit en gevarieerdheid van het aanbod, aansluitend op de vraag • Opzet van de markt: routing, toegankelijkheid en zichtbaarheid • Kwaliteit van het marktterrein: bestrating, elektriciteit, toilet- en watervoorzieningen, ligging t.o.v. windrichting en stormvoorzieningen • Mogelijkheid voor de consument om op de markt te pinnen en te chippen.

Themamarkten zijn markten die op een regelma tige basis rond een bepaald thema worden georganiseerd. Ze scoren goed bij de consumenten. Het aantal en type themamarkten kan in de komende jaren v erder worden uitgebreid. Daarbij wordt er een jaar rondprogramma opgesteld met regelmatig terugkerende thema- en evenementenmarkten. Themamarkten worden door de gemeente als evenementen beschouwd, waarvoor een vergunning dient te worden aangevraagd (zie braderieën). Braderieën Braderieën zijn oorspronkelijk winkeliersmarkten, meestel in een winkelstraat of winkelcentrum, waaraan ook andere onder nemers kunnen deelnemen. Het beleid inzake braderieën is vastgelegd in de B&W-nota “Regulering bedrijfsmatige buitenmarkten (braderieën)” (mei 2001). Daarbij is bepaald dat er per winkelgebied jaarlijks maximaal twee braderieën kunnen worden gehouden (excl. themamarkten en markten bij evenementen). De volgende winkelgebieden worden onderscheiden: Centrum Almere Haven, Centrum Almere Buiten, de winkelcentra Muziekwijk, ‘s Hertogenboschplein en Parkwijk, Almere Stad omgeving Zadelmakerstraat, Almere Stad omgeving Stadhuisplein. Na gereedkomen van nieuwe winkelgebieden zullen ook in deze gebieden loca ties worden bepaald. Braderieën zijn evenementen waarvoor een vergunning moet worden aangevraagd bij de gemeente. Door het hanteren van een toetsingskader bij aanvragen wordt de kwaliteit en uitstraling op peil gehouden. Daarbij gaat het om in ieder geval: • afvalbeheersing • (vak)kennis van de markten • mate van pluriformiteit van de handelswaar • kinderactiviteiten • vermakelijkheden. Bij meerdere aanvragen en gelijke geschiktheid wordt geloot. De aanvragen voor een volgend jaar dienen in beg insel voor 1 november te worden ingediend en worden dan in behandeling genomen tussen 1 no vember en 31 december.

3.4 Standplaatsen en venten Een standplaats is een verkooppunt aan of in de openbare r uimte. De verkoopruimte dient onmiddellijk verrijdbaar te zijn. Marktstandplaatsen en venten behoren niet hier toe. De grondslag voor uitgifte van standplaatsen is gelegen in ar tikel E8 van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV 1996). Het standplaatsenbeleid is uitgewerkt in de Nota Straa thandel (2004). In deze nota zijn de regels opgenomen v oor het aanvragen van een vergunning voor een standplaats en de wijze van toewijzing. Verder bevat de nota de geog rafische locaties, waar een standplaats kan worden ingenomen. Een aanvrager kan ook zelf met een loca tie voor een standplaats komen, in de vorm van een kanten-klaar-plan, dat vervolgens aan de hand van criteria wordt getoetst. Voor deze criteria wordt verwezen naar de Nota Straa thandel. Het standplaatsenplan bevat geen branche-toedeling. Wel kunnen er op bepaalde loca ties bepaalde branches gewenst zijn. Dit wordt in de toewijzing meegenomen. Voor nadere informatie over aanvragen, toewijzing en verdere regelgeving wordt verwezen naar de Nota Straa thandel. Het venten betreft ondernemers die met hun koopw aar langs de straten trekken en deze aan “onbekend” publiek trachten te verkopen. Het venten is geregeld in Artikel E7 van de APV. Het beleid is uitgewerkt in de Nota Straathandel. Venters dienen geregistreerd te zijn bij het Centraal Registratiekantoor Ambulante Handel. Het verkoopmiddel moet na maximaal 15 minuten worden verplaatst.


3.5 Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit Al eerder is aangegeven dat detailhandel steeds vaker voorkomt in combinatie met andere functies. De detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit geschiedt vanuit vestigingen of voorzieningen die als hoofdactiviteit geen detailhandel hebben. Afhankelijk van de omvang van de detailhandel als nevenactiviteit kan dit verschijnsel ongewenste gevolgen hebben en het behoud v an de bestaande detailhandelstructuur bemoeilijken. Aan de andere kant zijn de dynamiek v an de detailhandel en het belang v an de consument gebaat bij nieuwe verkoopformules. In deze paragraaf komen de volgende vormen aan de orde: • Vliegende winkels • Winkeltjes in moskeeën • Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit gelieerd aan bedr ijven op bedrijventerreinen. • Kleinschalig aanbod bij toer istisch-recreatieve en culturele projecten Vliegende winkels Vliegende winkels zijn tijdelijke verkooppunten in bijvoorbeeld horecagelegenheden of spor thallen. De verkoopacties worden doorgaans kort voor de activiteit zelf aangekondigd en zijn v an korte duur. Veelal hebben vliegende winkels een goedkopere v erkooplocatie en kunnen ze werken met verlaagde prijzen en aanbiedingen. De omvang en frequentie dient derhalve te worden beperkt vanwege oneerlijke concurrentie met het winkelaanbod, de warenmarkten e.d.. Voor de verkoop in horecabedrijven kon ontheffing worden aangevraagd ex. art. 44 van de Drank- en Horecawet. Per 1 november 2000 is deze ontheffingsmogelijkheid niet meer in de Drank- en Horeca wet opgenomen en is aangegeven dat er geen handel mag w orden uitgeoefend in een horecabedr ijf, mits er maatregelen worden getroffen, zoals het sluiten van de bar. Hierdoor is het aantal vliegende winkels v erminderd. In de afgelopen per iode is het aantal vliegende winkel-activiteiten in Almere gering van omvang geweest. De gemeente Almere zal ingrijpen indien het aantal van zodanige omvang wordt dat de detailhandelstructuur hierdoor wordt verstoord. Winkels in moskeeën In den lande komt het op v erschillende plaatsen voor dat er winkeltjes zijn gevestigd in moskeeën. Daarbij gaat het om kleine winkeleenheden, vaak mede ter onder steuning van de exploitatie van de moskee. Ook in Almere is er een zeer kleine winkel gev estigd in de moskee aan de Lier straat in Almere Stad. Ook hier betreft het kleinschalig aanbod in hoofdzaak ger icht op de bezoeker s van de moskee. Dit zeer kleinschalig aanbod wordt toegestaan, onder randvoorwaarden dat: • de omvang zich beperkt tot een orde v an grootte van maximaal 25 m2 v.v.o. • de detailhandelsactiviteit ondersteunend is • en gericht is op de bezoeker s van de moskee. Waar nodig dient legaliser ing in het bestemmingsplan plaa ts te vinden. Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit op bedrijfsterreinen Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit komt in Almere op verschillende bedrijventerreinen voor. Het komt voor bij productie- en ambachtelijke bedr ijven, maar ook bij groothandelsbedrijven. Daarbij is de detailhandel gelieerd aan de hoofdfunctie v an het bedrijf. Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit wordt toegestaan op gemengde, industriële en binnenstedelijke bedrijfsterreinen. Op logistieke terreinen is detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit niet toegestaan. Voor hoogwaardige terreinen wordt het al dan niet toestaan per ter rein bepaald mede afhankelijk van de aard van het terrein (zie bijlage VI). Wanneer detailhandel de hoofdactiviteit wordt en het niet meer gaa t om ondergeschikte nevenactiviteit, dan is dit veelal strijdig met het bestemmingsplan. Tegen detailhandel door (productie- en g roothandels)bedrijven wordt opgetreden wanneer niet meer voldaan wordt aan de volgende randvoorwaarden voor detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit: • de detailhandelsfunctie dient aantoonbaar ondergeschikt te zijn aan de hoofdfunctie • mag geen verkeers- en parkeerproblemen veroorzaken (parkeren oplossen op eigen ter rein) • de detailhandelsfunctie mag maximaal 15-20% v an het totale b.v.o. van de vestiging bedragen, met als richtlijn een maximummaat van ca. 100 m2 v.v.o. • de detailhandelsfunctie moet gelieerd zijn aan de hoofdfunctie. In enkele bestemmingplannen van gemengde en binnenstedelijke bedr ijventerreinen is detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit momenteel niet toegestaan. Wel hebben zich op deze ter reinen bedrijven gevestigd met detailhandel als ondergeschikte nev enactiviteit. De betreffende bestemmingsplannen dienen te w orden aangepast aan het beleid, waarbij detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit wel mogelijk wordt. 32 Detailhandel in Almere

Provinciaal Voorzieningenbeleid, Omgevingsplan Flevoland In het provinciaal beleid is opgenomen bovenlokale voorzieningen zoveel mogelijk te situeren op locaties in Almere, Lelystad of Emmeloord. Deze locaties moeten goed bereikbaar zijn met openbaar vervoer, per auto en per fiets. Detailhandelvestigingen kunnen in beginsel enkel gesitueerd worden binnen verstedelijkte of te verstedelijken gebieden. De ontwikkeling van weidewinkels wordt uitgesloten. Er dient zoveel mogelijk te worden gestreefd naar bundeling van winkels. De vestiging van winkels dient aan te sluiten bij het loca tiebeleid voor bedrijven en voorzieningen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het accommoderen van de ruimtevraag in of aansluitend aan bestaande detailhandelconcentraties. Wanneer dat niet mogelijk blijkt komen locaties elders in het verstedelijkte of te verstedelijken gebied in aanmerking , welke bij voorkeur gebaseerd zijn op een gemeentelijke detailhandelsvisie. Over detailhandelvestigingen met een bovengemeentelijke aantrekkingskracht, zoals megastores en woonboulevards, dient een goede intergemeentelijke afstemming plaats te vinden. Dergelijke vestigingen dienen in beginsel een plek te kr ijgen in Almere, Lelystad of Emmeloord. Ten aanzien van de detailhandelstructuur maakt de provincie het volgende onderscheid: • Vestiging van branden explosiegevaarlijke detailhandel op locaties buiten de winkelgebieden, op voldoende afstand van woongebieden. • Vestiging van detailhandel in per ifere goederen - bouwmarkten, meubelzaken, tuincentra, auto's, boten, caravans zoveel mogelijk gebundeld en bij voorkeur op locaties met een goede autobereikbaarheid. • Vestiging van bezoekersintensieve detailhandel, zoals clusters van meubelzaken, op goed met het openbaar v ervoer bereikbare locaties. De provincie Flevoland is niet voornemens een provinciale detailhandelstructuurvisie op te stellen in aanvulling op het Omgevingsplan. Wel hecht ze aan zorgvuldige procedures bij de vestiging van nieuwe bovenlokale ontwikkelingen van detailhandelsclusters.

Kleinschalig aanbod bij toer istisch-recreatieve en culturele projecten Bij toeristisch-recreatieve en culturele projecten kan winkelaanbod w orden gevestigd dat niet concurrerend is ten opzichte van bestaande of toekomstig geplande winkelgebieden. Bij vestiging zijn de volgende randvoorwaarden van toepassing: • detailhandel is ondersteunend aan de hoofdfunctie van de locatie en heeft geen eigen aantrekkingskracht • winkelaanbod heeft een eigen karakter da t aansluit bij de hoofdfunctie • gericht op passanten, bezoekers van de toeristisch-recreatieve en culturele projecten • gericht op moment- en impulsaankopen • kleinschalig van opzet (richtinggevende omvang maximaal 100 m2 v.v.o.) • beperkt aantal winkelformules.

3.6 Detailhandel via internet De detailhandelsaankopen via inter net en t.v. zijn in de afgelopen jaren v erder toegenomen. Verwacht wordt dat de detailhandelsbestedingen via inter net ca. 1 à 1,5 % van de totale bestedingen zullen gaan bedragen (HBD , 2002). Het lijkt erop dat de detailhandel via inter net een nieuwe volwassen fase is ingegaan. Er zijn specifieke internetwinkels, maar ook steeds meer reguliere winkels zijn te bezoeken op het inter net en hebben een eigen inter netsite. Daarbij functioneert het internet voor de detailhandel nu nog v eel meer als informatiebron dan als aankoopkanaal. De consequenties verschillen sterk per branche. Vooral digitaal over te brengen of te v erhandelen producten en diensten (software, audio, reizen) worden steeds meer via inter net afgehandeld. Ook voor wat betreft de dagelijkse goederen w ordt verdere uitbreiding van internet-shopping verwacht. Voor fysiek te distribueren producten blijft de verzending of bezorging nog een kostbare en moeilijke zaak, met name aan huis. Daarom worden alternatieven uitgewerkt met afhaalpunten op bijv. tankstations of in bepaalde winkels. Want het internet heeft ook g rote voordelen: lage zoekkosten, tijd en afstand zijn geen beperkende factoren. Verder kan de klant gemakkelijk v ergelijken, en kunnen de bedrijven een op maat gesneden informatiepakket presenteren. Er wordt ook geëxperimenteerd met virtuele winkelcentra. Maar vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat de detailhandel via inter net in de per iode tot 2010 geen grote veranderingen te weeg zal brengen in de fysieke winkelgebieden. Indien mocht blijken dat - in de looptijd v an deze nota - detailhandel via internet en t.v. een grote vlucht neemt en ook r uimtelijk consequenties krijgt, zal hiervoor aanvullend beleid worden opgesteld.

3.7 Winkelopenstelling In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden tot winkelopenstelling in Nederland uitgebreid. In de Winkeltijdenwet (1996) is geregeld da t winkels op werkdagen van 6.00 uur tot 22.00 uur v oor publiek geopend mogen zijn. Vooral supermarkten en bouwmarkten maken gebr uik van de ruimere openingstijden. Met de langere openingstijden wordt ingespeeld op het consumentengedrag. Overigens wordt er al weer minder gebruikt gemaakt van de ruimere openingstijden op de werkdagen. Door de langere openingstijden wordt extra omzet gecreëerd, maar er is ook sprake v an verschuiving van bezoek (en omzet) en voor de winkeliers extra kosten en toenemende w erktijden. Wel bereiken ons aanvragen voor verruiming van de zondagopenstelling. De huidige Winkeltijdenwet biedt daarvoor onvoldoende mogelijkheden. De gemeente zal in het kader v an het traject Dereguler ing deze aanvragen bij de Rijksoverheid onder de aandacht brengen.


Verordening Winkeltijden Almere Met de Verordening Winkeltijden Almere kan de gemeente vr ijstelling en/of ontheffing verlenen voor bepaalde vormen van winkelopenstelling, voor zover de Winkeltijdenwet daartoe ruimte biedt. Daarbij kan de gemeente onder meer v oor ten hoogste twaalf zon- en feestdagen per jaar vr ijstelling verlenen. Ondernemersconcentraties kunnen hiertoe bij de gemeente een aan vraag indienen. Tot ondernemersconcentraties horen de winkelcentra, maar ook DoeMere en bijv. gezamenlijke autodealers, buurtwinkelcentra en tuincentra, aan wie afzonderlijk vr ijstelling kan worden verleend. Van deze mogelijkheid wordt gebruik gemaakt door de diverse winkelcentra in de stadsdelen. Verder maken bouwmarkten, tuincentra en andere verspreid gelegen detailhandelsvestigingen op bedrijfsterreinen gebruik van de mogelijkheid tot vrijstelling. De aanvraag wordt meestal ingediend via de winkelier svereniging in een winkelgebied. Er kan ook vr ijstelling worden gegeven voor winkelopenstelling of het uitstallen v an goederen op zon- en feestdagen ingeval van bijzondere gelegenheden van tijdelijke aard. Het gaat daarbij om evenementen, exposities, veilingen en beurzen (ar t. 7 Verordening Winkeltijden Almere). De gemeente houdt toezicht op de naleving v an de Winkeltijdenwet. Indien er overtredingen worden geconstateerd, dan wordt contact opgenomen met het bedr ijf en ontvangt deze eerst een waarschuwing via een brief. Blijft een bedrijf in overtreding dan wordt opnieuw contact opgenomen met het bedr ijf. Bij voortdurende overtreding ontvangt het bedrijf een brief waarin het voornemen tot sanctionering en de strafmaat worden aangekondigd. Blijft er sprake van overtreding dan volgt tenslotte sanctionering. Toerisme en winkelopenstelling In voor toerisme belangrijke gebieden kan de gemeente winkelopenstelling op meer dan de 12 aangewezen zon- en feestdagen toestaan. In de Verordening Winkeltijden Almere (1e wijziging, 2002) is de openstelling van winkels voor toeristische doeleinden in ar tikel 9 geregeld. Daarbij gaat het om winkels gelegen op een kampeer terrein of in/aan een w atersportgebied die resp. met kamperen en met w atersport verband houdende artikelen verkopen. Deze kunnen vrijstelling aanvragen om van 1 april tot 1 november op zon- en feestdagen geopend te zijn. Verder gaat het om een winkel op Stadslandgoed de Kemphaan, die biologische en ecologische producten verkoopt. Deze heeft vrijstelling om gedurende het gehele jaar op zon- en feestdagen geopend te zijn. Avondwinkels Met de Verordening Winkeltijden Almere (art.6) kan ook vr ijstelling worden verleend voor de openstelling van avondwinkels. Gelet op het draagvlak wordt in Almere thans 1 avondwinkel per 15.000 inwoners toegestaan. De mogelijkheden worden op het niveau van de stadsdelen afzonderlijk bezien. Voor de periode tot en met 2010 betekent dit concreet: • 1 vestiging in Almere Haven • 7 vestigingen in Almere Stad • 3 vestigingen in Almere Buiten • 1 vestiging in Almere Poort Overigens zijn er op dit moment geen a vondwinkels meer in Almere. Door de ruimere openingstijden van de reguliere winkels is de behoefte aan a vondwinkels duidelijk verminderd. Aan een vrijstelling voor een avondwinkel worden de volgende voorschriften verbonden: • De winkel dient gesloten te zijn tussen 00.00 en 16.00 uur . • Er dienen uitsluitend of hoofdzakelijk eet- en dr inkwaren te worden verkocht. • De ontheffing kan worden geweigerd vanwege verstoren van de openbare orde en w oon- en leefsituatie door openstelling van de winkel.


4. Instrumentarium

4.1 Inleiding In de vorige hoofdstukken zijn de beleidslijnen v oor de ontwikkeling van de verschillende winkelgebieden en voor de ambulante handel geschetst. In dit hoofdstuk wordt het instrumentarium beschreven om de ambitie van een compleet en aantrekkelijk aanbod van winkelgebieden te bereiken; om gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken en te stimuleren, en ongewenste ontwikkelingen te voorkomen. In de inleiding (par. 1.4) is de rol die de gemeente Almere wil spelen in het detailhandelsbeleid beschreven: regie voeren, voorwaarden scheppen, marktpartijen bij elkaar brengen, begeleiden van de uitvoering en in sommige gevallen kiezen voor een aanjaagfunctie. De gemeente wil daarbij het beschikbare instrumentarium geïntensiveerd inzetten en uitbreiden, en samenwerken met de marktpartijen. Een detailhandelsnota die de visie van de gemeente verwoord, maar ook gedragen wordt door de marktpar tijen is daarbij een belangrijk instrument. Vervolgens dient de visie samen met marktpar tijen te worden opgepakt. In de afgelopen jaren is het detailhandelsbeleid in sterke ma te gericht geweest op ontwikkeling en uitbreiding. In de komende jaren wordt dit beleid voortgezet, maar is er toenemende aandacht nodig v oor beheer, handhaving en modernisering. In dit hoofdstuk komen de v olgende instrumenten aan de orde: 4.2. Organisatie binnen de gemeente 4.3. Contact met marktpartijen en overleg 4.4. Ruimte voor starters en zelfstandig onder nemers 4.5. Ontwikkeling van nieuwe en uitbreiding van bestaande winkelgebieden 4.6. Selectie en uitgifte van supermarkten 4.7. Ruimtelijke ordening, bestemmingsplan en toetsingskader 4.8. Handhaving op bedrijventerreinen 4.9. Centrummanagement en beheer van de openbare r uimte 4.10. Marktbeheer 4.11. Marketing en Promotie 4.12. Monitoring van ontwikkelingen

4.2 Organisatie binnen de gemeente Met het opstellen van een integrale detailhandelsnota geeft de gemeente het belang aan van de integrale benadering van het opstellen, de uitvoering en de handhaving van het detailhandelsbeleid binnen de gemeente Almere. Detailhandelsbeleid is facetbeleid. De afdeling DSO/EZ is verantwoordelijke voor het formuleren van een integraal detailhandelsbeleid. Dit beleid wordt vervolgens in overleg met de verschillende diensten uitgevoerd; diensten die een eigen verantwoordelijkheid dragen voor beheer en ontwikkeling van een gebied en die het beleid binnen de v astgestelde kaders uitvoeren. Via het instellen van het coördinatieoverleg detailhandel zal coördinatie en afstemming van beleid en uitvoering plaatsvinden. De vraag naar r uimte voor detailhandel, kwantitatief en kwalitatief, kan door registratie van de aanvragen voor detailhandelsvestiging in Almere beter inzichtelijk worden gemaakt. Het Ondernemersloket EZ houdt sinds kor t deze belangstellendenregistratie voor vestiging bij. Overigens komt slechts een deel van deze vraag bij de gemeente binnen. De stadsdeelmanagers hebben vanwege de contacten in het stadsdeel/stadscentrum inzicht in de wensen van bewoners, in de situatie van de winkelgebieden en in het functioneren v an de detailhandel. Ze signaleren wensen en problemen en beoordelen in veel gevallen of een vraag ter plekke moet/kan w orden opgelost of van zodanige aard is da t een bijzondere maatregel of beleidswijziging wenselijk is. Verder zijn de stadsdeelmanager s vanuit de gemeente opdrachtgever voor het centrummanagement. De uitvoering van deze taken, coördinatie en afstemming, registratie, signaleren van knelpunten, zal waar nodig nader worden uitgewerkt. Detailhandel in Almere 35

4.3 Contact met marktpartijen en overleg Ondernemersloket en accountmanagement Het Ondernemersloket EZ is het eer ste aanspreekpunt voor detailhandelondernemers en andere marktpartijen met plannen en vestigings- en uitbreidingsaanvragen. Op stadsdeelniveau en voor het stadscentrum zijn de stadsdeelmanager s en de centr ummanager Stadscentrum aanspreekpunt voor de praktische zaken, die in het bestaand gebied spelen. Voor de ontwikkeling van nieuwe winkelgebieden en nieuwe vestigingen zijn de gebiedsontwikkelaar resp. de vestigingsadviseur contactpersonen vanuit de gemeente (afstemming via het coördinatieoverleg detailhandel). Detailhandelscommissie Voor het volgen van nieuwe ontwikkelingen, het toetsen van nieuwe initiatieven of het stimuleren van vernieuwing op bestaande locaties stelt de gemeente voor een detailhandelscommissie in te stellen dan wel het overleg met de Stichting Detailhandelsbelangen Almere nader gestalte te geven. De deelnemers, taken en bevoegdheden van het overleg dienen nader te worden uitgewerkt. Overleg met deskundigen uit verschillende geledingen is gewenst en noodzakelijk om tot een v erantwoorde invulling en fasering van de detailhandelstructuur te komen. Structureel overleg is daarbij nodig om de v orderingen van de detailhandelsnota te volgen, acties uit te zetten en plannen op elkaar af te stemmen. Brancheringsoverleg De gemeente heeft in de praktijk w einig directe middelen voor het opnemen van brancheringsbepalingen bij de invulling van winkelgebieden. In een bestemmingsplan kunnen geen branches w orden geregeld zonder dat deze ruimtelijke relevantie hebben. Samenwerking op het gebied van branchering kan wel vorm krijgen door het instellen van branche-adviescommissie. Deze kan sturing geven aan brancheontwikkelingen, zoals in deze detailhandelsnota zijn w eergegeven. In het Stadshart wordt thans reeds gewerkt met een branche-adviescommissie (BAC). Het overleg is samengesteld uit vertegenwoordigers van de winkeliersvereniging, de Stichting Detailhandelsbelangen Almere, eigenaren en de gemeente Almere. Het brancheringsplan biedt een gezamenlijke visie en kader voor het overleg in de Branche Advies Commissie. Actuele informatieverstrekking tussen de deelnemende partijen vormt een belangrijke basis voor het functioneren van een branche-adviescommissie. In een statuut zijn taken, bevoegdheden en werkwijze opgenomen. Bij de uitvoering van uitbreidingsprojecten van enige omvang (zoals centrum Almere Buiten) is de gemeente v oorstander van de vorming van een brancheringsoverleg. Op zoek naar “parels” en kwaliteit Voor het ontstaan van goede winkelgebieden is de in vulling van het grootste belang en daarbij het aantrekken van ondernemers met formules passend binnen de gewenste differentiatie van aanbod. Hierbij is de hoofdrol weggelegd voor de verhurende partijen. De gemeente is bereid een f aciliterende rol te vervullen door gerichte promotie en acquisitie van stad en centra, en doorverwijzing van detailhandelondernemers. In specifieke gevallen zal de gemeente w aar nodig afspraken over de invulling van (nieuwe) winkelgebieden opnemen in de overeenkomst bij gronduitgifte.

4.4 Ruimte voor starters en zelfstandig ondernemers De gemeente Almere vindt het belang rijk dat de vestigingsruimte voor zelfstandig ondernemers en starters in detailhandel toeneemt, en wil daarbij de volgende instrumenten inzetten: • Overleg met marktpartijen, gericht op het vergroten van vestigingsruimte voor startende en zelfstandige ondernemers. • Verkennen van de fysieke mogelijkheden voor voorzieningen w.o. detailhandel in de aanloopstraten naar winkelgebieden en in de centr umrandzone (zie par. 2.8), en waar nodig en gewenst mogelijk maken in bestemmingsplannen. • Voortzetten van het beleid ger icht op ontwikkeling van bedrijfsruimten in woonwijken (1 bedrijfsruimte per 100 - 150 woningen). • Ruimte bieden aan kleinschalige voorzieningen in de plint van Europa-allee, Almere Poort. • Beperkt mogelijk maken van specifieke kleinschalige vormen van detailhandel (starters) in het bestemmingsplan Markerkant (via vr ijstelling; zie par. 2.8). • Het Starters Service Centrum (is al aanwezig) geeft voorlichting en advies, aanvullend op de Kamer van Koophandel, aan startende ondernemers. Dit zijn ook star ters in de detailhandel, onder meer ook allochtone starters. • Businessplan winkelproject starters: Indien de vorengenoemde instrumenten onvoldoende ruimte bieden,


wordt een bijdrage aan het ontwikkelen v an een businessplan voor een winkelproject gericht op starters in de detailhandel overwogen, waarbij er na een star tperiode elders onderdak moet worden gezocht. Vestiging van een dergelijk project binnen of aansluitend aan de reguliere winkelgebieden heeft de v oorkeur. Door MKB-Nederland is MKB Winkellocaties opgericht. Het doel is het bevorderen van de mogelijkheden voor zelfstandige ondernemers bij het verkrijgen van verkooppunten. MKB Winkellocaties geeft ondersteuning aan zelfstandig ondernemers bij het verkrijgen van de nodige financiële borgstelling. De gemeente zal overleg voeren met MKB-Nederland ger icht op het inzetten van de instrumenten van MKB Winkellocaties ook in Almere.

4.5 Ontwikkeling van nieuwe en uitbreiding van bestaande winkelgebieden In bijlage III worden de plannen beschreven voor de nieuwe winkelgebieden die in de komende jaren in Almere gerealiseerd gaan worden. Het gaat daarbij om herontwikkeling en uitbreiding van bestaande centrumgebieden en om uitbreiding in nieuwe woongebieden en stadsdelen. De gemeente speelt in deze ontwikkelingen een initiërende rol. Daarbij worden integrale plannen opgesteld door multidisciplinaire projectteams, veelal in samenwerking met marktpartijen. In het planvormingstraject worden zorgvuldig programma’s van eisen opgesteld. De programma’s van eisen worden verwerkt in een Nota van Uitgangspunten. Deze wordt vervolgens uitgewerkt in een Ontwikkelingsplan, dat weer de basis vormt voor het bestemmingsplan en het inr ichtingsplan. Marktpartijen worden uitgenodigd om concrete plannen v oor invulling op te stellen. Dan volgen gronduitgifte en realisering van de plannen. Bij de gronduitgifte voor nieuwe ontwikkelingen in bestaand en nieuw gebied is de gemeente Almere vrijwel altijd eigenaar van de grond. De gemeente zal indien noodzakelijk bij g ronduitgifte in een overeenkomst afspraken maken over het gebruik van de grond, invulling en beheersaspecten. Ook wordt in incidentele gevallen de aankoop van panden overwogen. Dit zijn in feite de enige mogelijkheden, afgezien van financiële bijdragen, waarover de gemeente beschikt om direct te sturen op invulling/branchering in winkelgebieden. Daarbij is het van belang bij de afspraken in een o vereenkomst rekening te houden met door verkoop en fusies.

4.6 Selectie en uitgifte van supermarkten In paragraaf 2.6 is het beleid v oor de invulling en gewenste omvang van nieuwe buurtwinkelcentra beschreven. Bij uitgifte van nieuwe supermarkten is in de afgelopen jaren de vraag v ele malen groter geweest dan het aanbod. Om deze reden is gekozen v oor een zo objectief mogelijke benader ing van de selectie bij uitgifte, waarbij alle kandidaten konden worden betrokken, de methode van gekwalificeerde selectie. Deze methode is in 1999 ge ëvalueerd. Daarbij is de werkwijze vastgesteld waarbij het College van B&W per uitg ifte van een supermarkt bepaalt op welke wijze toewijzing zal plaa tsvinden. Tenzij er in incidentele gevallen aanleiding zou zijn voor enkelvoudige toewijzing of voor toewijzing via pr ijsvraag, wordt daarbij in beg insel uitgegaan van selectie in competitie. Voor de komende jaren wordt dit beleid van gekwalificeerde selectie voortgezet. In dit gekwalificeerde systeem worden naast het aspect van grondopbrengst en criteria voortvloeiende uit het beleid over buurtwinkelcentra (zie paragraaf 2.6) nadrukkelijk ook verdere criteria opgenomen, zoals: • Gevoerde marktformule; diversificatie van formules • Kwaliteit van de supermarkt; kwaliteit ondernemer • Toegevoegde waarde aan de ontwikkeling van Almere • Architectonische kwaliteit van het plan • Werving van personeel Detailhandel in Almere 37

4.7 Ruimtelijke ordening, bestemmingsplan en toetsingskader In de nieuwe Nota Ruimte heeft de rijksoverheid het locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen (ABCbeleid) en het locatiebeleid voor perifere en grootschalige detailhandel (PDV/GDV) vervangen door een integraal locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen, waaronder detailhandel. De gemeente Almere heeft dit beleid in samenwerking met de provincie Flevoland verder uitgewerkt in een locatiebeleid voor Almere en Flevoland. Uitgangspunt daarbij is een voldoende gedifferentieerd aanbod van vestigingslocaties, zodat voor ieder bedrijf een geschikte locatie kan worden gevonden, en het mogelijk maken van maatwerk op lokaal niveau. Gedeputeerde Staten, Statencommissie Ruimte en het College v an B&W hebben inmiddels ingestemd met het nieuw e locatiebeleid. De Rijksoverheid heeft er met instemming kennis van genomen. Deze detailhandelsnota bevat met de visie op de detailhandelstr uctuur het locatiebeleid voor de detailhandel in Almere. In de Nota Ruimte is met name de gemeente v erantwoordelijk voor de lokale detailhandelstr uctuur binnen de gemeente. Met een detailhandelsnota kan hieraan stur ing worden gegeven. Dit vormt tevens de onderlegger voor bestemmingsplannen. De gemeente Almere volgt de werkwijze om bij de ontwikkeling v an nieuwe stadsdelen en wijken voldoende ruimte voor detailhandel op te nemen in de bestemmingsplannen. Bij uitbreiding en herontwikkeling in bestaande gebieden vindt op basis v an het ontwikkelingsplan of kor t na realiseren van de plannen herziening van het bestemmingsplan plaats. Voor de bestaande bestemmingsplannen geldt da t deze, waar nodig, aangepast moeten worden aan het beleid van de detailhandelsnota. Na vaststelling van de detailhandelsnota wordt er een inventarisatie uitgevoerd waarin wordt aangegeven welke bestemmingsplannen op welke punten aanpassing behoeven. Vervolgens zal in het reguliere ‘onderhoud’ van de bestemmingsplannen het nieuwe beleid worden verwerkt. Dit houdt in dat de aanpassing van bestemmingsplannen aan het beleid afhankelijk is v an de meerjarenplanning bestemmingsplannen en zijn beslag krijgt op het moment da t een bestemmingsplan wordt herzien. Het bestemmingsplan is een jur idisch-ruimtelijk instrument met regelingen die r uimtelijk relevant moeten zijn. Belangrijk zijn derhalve de gebruikte definities voor vormen van detailhandel (detailhandel, supermarkten, perifere detailhandelsvormen, grootschalige detailhandel). Concurrentieverhoudingen en branchering zonder ruimtelijke consequenties kunnen bijvoorbeeld niet in het bestemmingsplan w orden geregeld. Het detailhandelsbeleid wordt beschreven in de toelichting en v oorschriften bij het bestemmingplan. Hierdoor wordt het ruimtelijke structuurbeleid van de detailhandelsnota gekoppeld aan het bestemmingsplan. Op deze wijze betreft de bestemming v an een locatie uitsluitend een categorie van detailhandel zoals die omschreven is in de detailhandelsnota. Met deze aanpak wordt ook het opnemen van thematisering mogelijk. Ten behoeve van een vestigingsaanvraag die volgens het beleid wel gewenst is, maar niet past in het geldende bestemmingsplan, kan een vrijstellingsprocedure worden toegepast (artikel 19 WRO). Bij beoordeling van een vestigingsaanvraag zal bekeken worden wat de toegevoegde waarde ervan is aan de detailhandelstructuur in Almere. Hierbij wordt voor grotere projecten (meer dan 1.000 m2 v.v.o.) het volgende toetsingskader gehanteerd. Daarbij zal worden nagegaan of het project ook elder s in een bestaand winkelgebied of in een hard plan (zie tabellen 2.1, 2.2.) kan worden gevestigd. Voor overige vestigingsaanvragen wordt voornamelijk getoetst op: • past de vestigingsaanvraag in de visie van de detailhandelsnota • mobiliteit en milieu (milieubelasting , verkeer, parkeren) • kwaliteit van de stad (omvang winkels in relatie tot omgeving, beeldkwaliteit) • distributieve structuur (aantasting, duurzame ontwrichting of versterking).

4.8 Handhaving detailhandel op bedrijventerreinen Op een aantal bedr ijventerreinen heeft zich in de afgelopen jaren detailhandel gev estigd, met name perifere detailhandel, die daar volgens het beleid en de bestemmingsplannen niet in alle gev allen is toegestaan. Dit heeft geleid tot ongewenste versnippering. Voor het waarborgen en het ontwikkelen van de gewenste detailhandelstructuur bestaat de eerste stap van handhaving uit het nagaan of het beleid v an de detailhandelsnota is opgenomen in de bestemmingsplannen (zie par . 4.7). Verder zal er communicatie plaatsvinden gericht op het betreffende bedr ijfsleven en makelaars over het beleid van de detailhandelsnota en de instr umenten tot waarborgen ervan. Waar op het moment van de inwerkingtreding van de detailhandelsnota detailhandel als hoofdactiviteit is gevestigd op locaties die niet passen binnen het beleid dan w el het bestemmingsplan, dient repressieve handhaving plaats te vinden (onderzoek, bepalen handhavingsaanpak, waarschuwing, bestuursdwang/last 38 Detailhandel in Almere

Toetsingskader vestigingsaanvraag/ projectplan • situering beoogde vestigingsplaats • branche van de vestiging (of beoogde thematisering) • te voeren winkelformule(s) binnen project • past het te ontwikkelen project in visie detailhandelsnota (en uitwerkingen daarvan, bijv. brancheringsplan) • is er vestigingslocatie in bestaand winkelgebied of in hard plan • omzetverwachting • bij verplaatsing, effecten voor bestaande vestigingen (omzetbehoud/-groei, herinvulling vrijkomende panden) • uitwerking geografische reikwijdte project (omzetherkomst; raming omzetmutaties voor gevestigde detailhandel, incl. harde plannen, w.o. Stadshart) • uitwerking gevolgen functioneren detailhandelstructuur door de nieuwe toevoegingen, en de toegevoegde waarde voor de stad • inzicht in te realiseren bouwplan • toegevoegde waarde werkgelegenheid (aantal werknemers) • voorziene verkeerseffecten (parkeercapaciteit; toegankelijkheid openbaar vervoer; voorstellen afhandeling vrachtbewegingen)

onder dwangsom). Voor de uitvoering van dit handhavingstraject zal een uitvoeringsprotocol worden opgesteld. In de uitvoering wordt samengewerkt tussen de betrokken gemeentelijke diensten/afdelingen. Het toezicht en daarbij inventariseren van strijdig gebruik vormt het eerste onderdeel van repressieve handhaving. Ingeval van strijdig gebruik wordt er contact opgenomen met betreffende bedr ijven en wordt onderzocht op welke wijze het strijdig gebruik kan worden opgeheven. Daarbij vormt inventarisatie van alternatieve locaties een onderdeel, teneinde relocatie mogelijk te maken. Waar het gaat om nieuwe gevallen van strijdig gebruik, dient eveneens repressieve handhaving plaats te vinden, waar mogelijk gericht op relocatie.

4.9 Centrummanagement en beheer van de openbare ruimte In de afgelopen jaren is in het Stadshar t en in de centra v an Almere Haven en Almere Buiten met centr ummanagement van start gegaan. Centrummanagement maakt het mogelijk in te zetten op de v ersterking van centrum- en winkelgebieden als totaalproducten. Daarbij wordt gewerkt aan het versterken van economisch functioneren en brancher ing, en ook aan het verbeteren van de leefbaarheid en de bev ordering van samenwerking tussen de verschillende partijen. De volgende kenmerken spelen een rol bij de aanpak v an centrummanagement: • Samenwerking tussen de par tners op basis van gezamenlijke visie • Geen vrijblijvende samenwerking: maken en nakomen van afspraken • Geen belangenbehartiging maar een organisatie die tussen en boven de partijen staat en werkt op basis van consensus • Integrale benadering van het centrum: totaalpakket van bereikbaarheid, voorzieningenaanbod, sfeer en ambiance • Procesaanpak gericht op de middellange en lange ter mijn. Daarnaast ook aandacht voor de korte termijn. Voor wat betreft de organisatiestructuur spelen de volgende aspecten een rol: • Intensiteit van de samenwerking: regulier overleg, convenant, stichting enz. • Inzet van capaciteit: taakverdelingsmodel, centrummanager, bureau centrummanagement, etc. • Organen en besluitvorming: stuurgroep, bestuur, werkgroepen etc. Bij de invoering van het centrummanagement in de centra van Almere Stad, Haven en Buiten is een gezamenlijke totaalvisie op het centr um/winkelgebied in de vorm van een brancheringsplan een belangrijk startpunt geweest. Vanuit de gemeente zijn de stadsdeelmanager s opdrachtgever voor het centrummanagement binnen hun stadsdelen. De organisatie van het centrummanagement in het Stadshar t bestaat uit een centrummanager, Bureau Centrummanagement, de Stuurgroep Centrummanagement en de Branche Advies Commissie. Met jaarlijkse werkplannen wordt invulling gegeven aan de concrete activiteiten v an het centrummanagement. Tot nu toe stonden deze activiteiten in het teken v an schoon, heel, veilig en enthousiast. Aan de uitvoering wordt bijgedragen door de winkeliersvereniging, de eigenaren en de gemeente. Nu daadwerkelijk met de realisering en oplevering van het nieuwe deel van het Stadshart is begonnen gaat het centrummanagement een nieuwe fase in. Verdere intensivering en uitbreiding van de onderlinge contacten en samenw erking van de betrokken par tijen in het centrummanagement en uitbreiden van het accountmanagement is noodzakelijk. Daarbij is de brancher ing en (her)invulling een aandachtspunt. De verwachte carrousel van verplaatsingen van het bestaande naar het nieuw e deel van het Stadshart wordt een feit. Het elkaar daarbij tijdig infor meren over verplaatsingen en leegkomende panden wordt cruciaal om de aantrekkelijkheid van het winkelgebied te w aarborgen en leegstand zoveel mogelijk te voorkomen. Het centrummanagement kan daarbij een essenti ële rol vervullen, indien goed geïnformeerd door betrokken par tijen. Detailhandel in Almere 39

Verder wordt monitoring van de ontwikkelingen belang rijk en dient de gezamenlijke visie in de v orm van het brancheringsplan voldoende actueel te zijn. In de centra van Almere Haven en Almere Buiten is het centrummanagement tot nu toe projectma tig opgezet. Er is daarbij voor een aantal uren per w eek een centrummanager aangesteld. In Almere Buiten is gestart met het opzetten van een structurele samenwerking tussen de par tners. De gemeente streeft voor beide centra naar voortzetting en waar nodig uitbreiding van het centrummanagement vanuit een gezamenlijke aanpak en ger icht op structurele samenwerking. Een gemeentebrede aanpak heeft daarbij het voordeel van onderlinge kennisuitwisseling en verminderde kwetsbaarheid. Te zijner tijd wordt ook de invoering van centrummanagement in het centr um van Almere Poort verkend. Beheer van de openbare r uimte en veiligheid De inrichting en het beheer van de openbare r uimte worden belangrijker in de beleveniseconomie en bij stimulering van sociale cohesie en levendigheid in de wijken. De inrichting van de openbare r uimte speelt een wezenlijke rol in de a ttractiviteit van winkelgebieden. Daarbij wordt het belang van sfeer en uitstraling steeds groter. Verder worden openbare ruimte en private (winkel)gebouwen steeds meer er varen als een integ raal winkelgebied. Bij het beheer komen gezamenlijke belangen dan ook steeds meer centraal te staan. Het beheer van de openbare r uimte in de bestaande stad w ordt uitgevoerd door de stadsdeelkantoren en in het stadshar t door de Dienst Stadscentr um. De betreffende stadsdeelkantoren en de centrummanager stadscentrum zijn voor vragen hierover het eerste aanspreekpunt. Een belangrijk aandachtspunt in het beheer maar ook bij de ontwikkeling v an nieuwe winkelgebieden is het gevoel van veiligheid. De gemeente Almere voert in samenwerking met de winkelier sverenigingen projecten uit gericht op het Keur merk Veilig Ondernemen (KVO). Daarbij zijn er projecten gaande in de stadscentra van Almere Stad, Haven en Buiten. In de uitvoering wordt aangehaakt bij het centr ummanagement.

4.10 Marktbeheer Bij het tot stand brengen v an de gewenste marktenstructuur spelen verschillende instrumenten een rol. Overleg, communicatie en samenwerking zijn daarbij essentieel. Daarbij gaat het om overleg met de ambulante handel in de Marktcommissie, en om overleg binnen de gemeente tussen de betrokken diensten/afdelingen. Het marktbeheer en de marktverordening vormen instrumenten voor het bewaken van de kwaliteit van de markten. Om in te spelen op trendma tige ontwikkelingen wordt in de reguler ing gestreefd naar flexibiliteit. Nagegaan wordt op welke wijze de marktverordening kan worden aangepast, teneinde nieuwe ideeën en assortimenten op de markt in te passen zonder te lange w achttijden. Het aanbieden van een zo goed mogelijke loca tie is ook van belang voor het goed functioneren van de marktfunctie. Daarbij zijn in par. 3.2 belangrijke randvoorwaarden genoemd zoals ligg ing t.o.v. het winkelgebied, bereikbaarheid, en eisen t.a.v. de inrichting van het terrein.

4.11 Marketing en Promotie De detailhandel en de winkelgebieden in Almere worden zoals aangegeven in de komende jaren for s uitgebreid en gaan daarbij een kw aliteitsslag maken. Almere groeit van koopstad naar winkelstad. Marketing en promotie past daarbij om de Almeerse bewoners sterker te binden aan de winkelgebieden en om investeerders en detailhandelondernemers te informeren over het beleid en de v estigingsmogelijkheden. Instrumenten daarbij zijn o.m. een brochure, advertenties, free publicity en infor matie via bulletins en internet. Continue marketing door de detailhandel is daarbij essentieel, met professionele en goed op de afzonderlijke winkelgebieden afgestemde marketingplannen (promotie, reclame). Daarbij kan synergie worden bereikt door aan te sluiten op ev enementen en themamarkten of door aan te sluiten op thema ’s, die in betrokken centra spelen, zoals architectuur of kunst en cultuur . Hierdoor wordt combinatie- en herhalingsbezoek gestimuleerd. Ook over de nieuwe ontwikkelingen binnen bestaande winkelgebieden dient promotie en marketing plaats te vinden, om de eigen bewoners en ook investeerders op de hoogte te brengen v an nieuw winkelaanbod en verdere mogelijkheden. De marktpartijen, vooral ook de winkelier sverenigingen, spelen hierin een centrale rol. Andere partijen zoals het centr ummanagement, de Stichting Stadspromotie en de gemeente kunnen hieraan een bijdrage lev eren. De gemeente is bereid een f aciliterende rol te spelen.


4.12 Monitoring van ontwikkelingen “Detailhandel in Almere” bevat beleidsstandpunten onder meer over de ontwikkeling van de detailhandelstructuur in Almere. De uitvoering zal plaatsvinden op basis van (jaarlijks) op te stellen uitv oeringsprogramma’s met concrete acties. Sommige kunnen in pr incipe op meer kor te termijn worden gerealiseerd, bij andere gaat het om processen van jaren. Het zal duidelijk zijn dat het op gezette tijd noodzakelijk is na te gaan of de inspanningen tot de beoogde resultaten leiden. Ook voor het zorgvuldig beoordelen van uitbreidingsplannen en nieuwe vestigingsaanvragen is monitoring van detailhandelsontwikkelingen noodzakelijk. De ontwikkelingen in de detailhandel gaan snel, vooral ook in een snel g roeiende stad als Almere. De huidige economische situatie vormt eveneens aanleiding voor een extra aandacht voor monitoring. De monitoring dient zich te r ichten op de aanbod- en de vraagstr uctuur: • Aanbodstructuur: actualisering van het aanwezige bestand van detailhandelaanbod; omvang (aantal en metrage), kwaliteit (branchering, segmentering), huurprijs en leegstand; ontwikkelingen in de detailhandel in het algemeen; ontwikkelingen binnen de winkelgebieden van Almere en in de reg io; ontwikkelingen verspreide bewinkeling. • Vraagstructuur: volgen van de ontwikkelingen over koopkrachtbinding (lokaal/regionaal) en koopgedrag door onderzoek onder consumenten. Vooral wanneer de uitbreidingen van het Stadshart en van het centrum van Almere Buiten hebben plaatsgevonden, is het van belang via consumentenonderzoek inzicht te kr ijgen in de vraagstr uctuur. Centrale elementen in de monitoring zijn: inwonertal en bevolkingsontwikkeling, inkomens- en bestedingsniveau, koopkrachtbinding en –toevloeiing, bezoekersaantallen en beoordelingsaspecten. Er wordt een monitor voor detailhandel opgezet waarmee de ontwikkelingen in het detailhandelsaanbod en koopgedrag in Almere kunnen worden gevolgd. Deze gegevens vormen ook belangrijke input voor de visie op de v erdere ontwikkeling van de detailhandelstructuur in Almere in de per iode na 2010. De visievorming zal worden gestart na de realiser ing van het nieuwe deel van het Stadscentrum (omstreeks 2008).


Bijlage I. Koopstromen

Koopkrachtbinding dagelijkse artikelen (in %) (excl. toevloeiing)

Aankoopplaats Centrum-Stad Overig Totaal Stad Centrum-Haven Overig Totaal Haven Centrum-Buiten Overig Totaal Buiten Totaal Almere Elders

Totaal gemeente Totaal 1993 2000 29,7 18,8 27,3 38,6 57,0 57,4 16,5 9,4 7,0 5,3 23,5 14,7 15,8 18,5 2,2 8,4 18,0 26,9 98,5 99,0 1,5 1,0

Stad 1993 2000 48,4 30,0 48,9 63,6 97,3 93,6 0,6 0,2 0,3 0,6 0,5 0,2 2,6 2,0 0,2 4,6 98,1 98,7 1,9 1,3

Binnen stadsdeel Haven Buiten 1993 2000 1993 2000 5,4 3,7 7,4 1,6 0,2 2,4 0,8 1,2 5,6 6,1 8,2 2,8 64,9 58,9 1,1 0,5 28,2 32,8 93,1 91,7 1,1 0,5 0,2 0,3 77,9 67,6 0,9 10,8 28,2 0,2 1,2 88,7 95,8 99,0 99,0 98,0 99,1 1,0 1,0 2,0 0,9

Koopkrachtbinding niet-dagelijkse artikelen (in %) (excl. toevloeiing)

Aankoopplaats Centrum-Stad Overig Totaal Stad Centrum-Haven Overig Totaal Haven Centrum-Buiten Overig DoeMere Totaal Buiten Zeer gevarieerd Totaal Almere Amsterdam Bussum Hilversum Totaal elders

Totaal gemeente Totaal 1993 2000 50,8 52,1 2,4 2,9 53,2 55,0 8,3 4,4 0,4 1,0 8,7 5,4 2,7 3,9 0,2 0,6 11,4 16,2 14,3 20,7 0,8 77,0 81,1 11,2 8,0 1,1 0,5 3,3 1,8 23,0 18,9

Stad 1993 2000 61,4 60,5 4,0 4,3 65,4 64,8 0,7 0,5 0,2 0,2 0,9 0,7 0,2 0,3 0,1 0,4 9,8 14,2 10,1 14,9 0,7 77,1 80,4 11,5 8,5 0,7 0,5 3,1 1,6 22,9 19,6

Bron: BRO Adviseurs, gemeente Almere, Stand van zaken en ontwikkelingen, 2000


Binnen stadsdeel Haven Buiten 1993 2000 1993 2000 34,4 40,9 42,6 38,9 0,3 0,3 0,5 0,4 34,7 41,2 43,1 39,3 31,3 25,8 0,8 0,5 1,0 5,8 0,2 0,1 32,3 31,6 1,0 0,6 0,1 0,0 13,0 15,1 0,1 0,1 0,6 1,5 8,7 9,8 19,1 25,0 8,9 9,9 32,7 41,6 1,2 1,0 76,8 82,7 77,8 81,5 11,3 7,6 10,3 7,2 1,6 0,9 1,0 0,6 3,7 2,3 3,2 1,9 23,2 17,3 22,2 18,5

Bijlage II. Huidig aanbod en functioneren van de detailhandel In deze bijlage wordt het huidige aanbod (2002/2003) en het functioneren v an de winkelvoorzieningen in Almere beschreven. Almere is nog een jonge stad en kent een geplande str uctuur van winkelgebieden met een goede spreiding en nog weinig natuurlijke transformatie. De detailhandelstructuur van Almere is in het verleden opgebouwd vanuit een hiërarchisch model, en bestaat uit een hoofdwinkelcentrum, het Stadshart, stadsdeelcentra in Almere Haven en Almere Buiten, enkele wijkcentra in Almere Stad (Muziekwijk en Parkwijk) en buurtsteunpunten, evenwichtig verspreid over de stadsdelen. Voor perifere detailhandel is DoeMere als specifieke loca tie ontwikkeld. Bouwmarkten en tuincentra zijn deels ook solitair gev estigd, verspreid over de stadsdelen. In de Nota Vestigingsbeleid Perifere Detailhandel(1999) is ook bedrijventerrein Markerkant aangewezen als locatie voor een aantal branches van perifere detailhandel. In de afgelopen jaren is v ooral het aanbod van perifere detailhandel in Almere sterk toegenomen. Tabel II.1: Winkelaanbod per stadsdeel1 Winkelgebied Totaal Almere Stad, stadsdeel Stadshart Almere Parkwijk centrum Almere Muziekwijk centrum Markerkant Gooise Kant Veluwse Kant Overig1 Totaal Almere Buiten, stadsdeel Almere BuitenMere DoeMere Poldervlak De Vaart Overig1 Totaal Almere Haven, stadsdeel Almere Haven centrum De Steiger Overig2 Totaal Almere

Dagelijks aanbod Niet-dagelijks aanbod vkp v.v.o. vkp v.v.o. 69 20.500 261 81.250 42 7.000 148 30.400 3 1.600 2 150 9 2.000 18 1.150 40 18.650 13 7.000 9 5.900 15 9.900 31 18.000 28 10.400 126 60.700 22 6.700 32 3.000 46 46.400 26 6.000 10 4.300 6 3.700 12 1.000 24 5.800 59 8.800 17 3.300 51 5.900 4 2.700 7 2.500 4 200 120 37.400 446 150.750

Totaal vkp v.v.o. 330 101.750 190 37.400 5 1.750 27 3.150 40 18.650 13 7.000 9 5.900 46 27.900 154 71.100 54 9.700 46 46.400 26 6.000 10 4.300 18 4.700 82 15.300 69 9.200 4 2.700 9 3.400 566 188.150

Bron: Locatus, Retailverkenner, juni 2002 1 Cijfers zijn afgerond, 2 Overig = ondersteunende buurtcentra en verspreide bewinkeling

Almere totaal Het winkelvloeroppervlak omvat 188.150 m2 vvo (2002) en is in de afgelopen jaren fors toegenomen, hoewel het winkeloppervlak in de centr umgebieden vrijwel niet is uitgebreid. In 1995 was er in totaal 86.250 m2 v erkoopvloeroppervlak, 45% van de huidige aanwezige ruimte. In dat jaar werd er voor 2000 een benodigde omvang van ca. 120.000 m2 v.v.o. geraamd. De uitbreiding heeft vooral plaatsgevonden in de branches bouwmarkten, tuincentra, woninginrichting en keukens/sanitair. De winkelvoorzieningen in Almere zijn in hoofdzaak ger icht op de lokale bevolking. Het Stadshart en DoeMere hebben een beperkte bo venlokale verzorgingsfunctie. In 1993 en in 2000 is koopstromen-onderzoek uitgev oerd. Het winkelaanbod in Almere kent een hoge filialiser ingsgraad en is in veel branches ondervertegenwoordigd. Stadshart, hoofdwinkelcentrum van Almere Het Stadshart is het hoofdwinkelcentr um van Almere. Het winkelgebied functioneert nog als koopcentr um en het winkelaanbod is nog gemiddeld. Het centrum heeft een hoge filialiser ingsgraad met 40% van het aantal verkooppunten en 74% van het vloeroppervlak (vergelijkbare centra: 26% resp. 51%). De vloerproductiviteit (omzet/m2 v.v.o. per jaar) voor de dagelijkse sector is laag (¤ 6.455; norm: ¤ 8.000), maar voor de niet-dagelijkse sector relatief hoog (¤ 6.150; norm ¤ 4.100). Het winkelgebied kent bijna geen leegstand en is er een goede v erhuurbaarheid van het vastgoed. Detailhandel in Almere 43

Figuur II.1 Branchering detailhandelsaanbod Almere, vergeleken met kengetallen steden met 100.000 - 175.00 inwoners (in %) Norm

Totaal

Almere

Overige detailhandel Wonen Doe het zelf Fiets- en autoaccessoires Bruin- en witgoed Plant en dier Media Hobby Sport en spel Antiek en kunst Huishoudelijke en luxe artikelen Juwelier en optiek Schoenen en lederwaren Kleding en mode Warenhuis Totaal niet-dagelijks Persoonlijke verzorging Levensmiddelen Totaal dagelijks 0%

50%

100%

150%

200%

250%

300%

Figuur II.2 Koopstromenverdeling niet dagelijkse artikelen per stadsdeel in %, 1993 en 2000 23 20

22 19 19 25

10 15

14 17

LE

LY

7 A2

HOLLANDSEBRUG

A6

HT

M DA

ER

ST

AM

EC

ALMERE POORT

TR

35 41

/U

UM

RS

E LV

HI

9 10 23 20

ALMERE HOUT

35 32 23 17 GOOIMEER

STICHTSEBRUG


extern

naar andere kern AD ST

A6

ALMERE PAMPUS

2000

binnen eigen kern

43 40

65 65

1993

Centrum Almere Haven Almere Haven is de oudste ker n van Almere. Mede door de g roei van winkelcentra in Almere Stad en Buiten is het winkelapparaa t in Haven in de jaren ‘90 onder druk komen te staan. Dit heeft geleid tot een revitaliser ingsproces, dat inmiddels in uitvoering is. Het centrum van Almere Haven is met name gericht op de dagelijkse boodschappen, maar telt daarbij relatief veel winkels in de niet-dagelijkse sector. Het winkelgebied heeft een rela tief lage filialiseringsgraad (15% van aantal verkooppunten, 45% van v.v.o.; norm: 27% resp. 54%). Het centrum van Haven heeft een verzorgingsfunctie voor Almere Haven en daarnaast voor recreanten/toeristen. De vloerproductiviteit ligt zowel voor dagelijkse goederen als niet-dagelijkse goederen ligt op een normaal niveau (dagelijks: ¤ 6.900, norm: ¤ 6.800; niet-dagelijks: ¤ 3.018, norm: ¤ 3.000). Het centrum heeft weinig leegstand en een goede v erhuurbaarheid. Centrum Almere Buiten, BuitenMere Het centrum van Almere Buiten, BuitenMere, heeft een verzorgingsfunctie voor heel Almere Buiten en voor Almere Hout. Het huidige BuitenMere is met name gericht op de dagelijkse boodschappen. De trekkers bestaan uit 2 full-service supermarkten en een discountsuper markt. De vloerproductiviteit in de dagelijkse en niet-dagelijkse sector ligt op een hoog niv eau (dagelijks: ¤ 8.900, norm ¤ 6.800; niet-dagelijks: ¤ 4.518, norm: ¤ 3.000). Er is weinig leegstand in het centr um en een goede verhuurbaarheid vanwege te kort aan winkelunits. DoeMere, cluster voor perifere en grootschalige detailhandel DoeMere is destijds ontwikkeld als één van de eerste clusters voor perifere en thematische detailhandel in ons land. DoeMere heeft een verzorgingsfunctie voor geheel Almere, en is opgezet rond het brede thema v an “in en om de woning, doe het zelf en vr ije tijd”. Als maatvoering is destijds gekozen voor in hoofdzaak grootschalige units (meer dan 1.000 m2 b .v.o. per bedrijf). DoeMere is gefaseerd ontwikkeld en omvat nu 46 verkooppunten en ca. 46.500 m2 winkelvloeroppervlak (geheel niet-dagelijks). De laatste 4e fase is begin 2002 geopend. Het winkelaanbod behoort voornamelijk tot het laag- en middensegment. Door de brede thematisering blijft het aanbod per thema en daarmee het vergelijkend winkelen beperkt. De meubelbranche is ook nog ondervertegenwoordigd in het aanbod. Recentelijk is bruin- en witgoed aan de branches toegevoegd. De vloerproductiviteit ligt met ca. ¤1.800 op een normaal niveau (fase 4 is hier in nog niet meegenomen). Er is weinig leegstand en de panden zijn goed v erhuurbaar. Wel is er een tekort aan grootschalige winkelunits en zijn er w einig mogelijkheden voor eigendomspanden van detailhandelsondernemers. In de loop der jaren is het onderscheidend vermogen van DoeMere t.o.v. perifere clusters elders in de regio afgenomen. Tabel II.2: Subclusters perifere en grootschalige voorzieningen1 Locatie en m2 v.v.o. Stad: Gooise Kant (7.014) Stad: Markerkant (18.653)

Stad: Veluwse Kant (5.858) Haven: De Steiger (2.700) Buiten: De Vaart (4.324) Buiten: Poldervlak (5.973)

‘centrum aanbod’ telecomwinkel 120 m2 v.v.o. kunsthandel leermode telecomwinkel 125 m2 v.v.o. Winkel van Sinkel 75 m2 v.v.o. 2e hands winkel 450 m2 v.v.o. 2 2e hands winkels 100 m2 v.v.o.

Aanbod ‘GDV-branches’ 4 v.k.p. 900 m2 v.v.o. 7 v.k.p. 1.500 v.v.o.

3 v.k.p. 180 m2 v.v.o. 4 v.k.p. 360 m2 v.v.o.

Aanbod ‘PDV-branches’ 13 v.k.p. 6.000 m2 v.v.o. 40 v.k.p. 17.000 m2 v.v.o.

9 v.k.p. 6.000 m2 v.v.o. 4 v.k.p. 2.600 m2 v.v.o. 6 v.k.p. 3.694 m2 v.v.o. 20 v.k.p. 5.520 m2 v.v.o.

Bron: Locatus, Retailverkenner, juni 2002, 1 metrages zijn afgerond


Tabel II.3: Solitaire supermarkten Supermarktformule (m2 v.v.o.) Almere Stad Albert Heijn (1.250) boschplein Albert Heijn (1.350) Plus (925) Jumbo (1.300) C1000 (650) Super de Boer (900) Super de Boer (1.000) Vomar Voordeelmarkt (775) Vomar Voordeelmrkt (1.300) Almere Buiten C1000 (750) Dirk van den Broek (700) Plus (750)1

Plus (850) Almere Haven Albert Heijn (500) Albert Heijn (500) C1000 (900) SPAR (500)

Straat

Wijk

Overig aanbod

‘s-Hertogenpostagentschap Lavendelplantsoen Wim Kanplein Geinplein Saffraanplein Salsastraat Rembrandtweg Walt Disneyplantsoen Prozastraat

Stedenwijk

Apotheek, café, kapper (2x),

Kruidenwijk

Gall&Gall, apotheek, postagentschap Apotheek Broodjeszaak, eetcafé

Regenboogweg Wezelstraat C. van Eesterenplein

Regenboogbuurt Faunabuurt Bouwmeesterbuurt

Meistraat

Seizoenenbuurt

Oldewierde Vrijmark Jaagmeent Brongouw

Wierden Marken Meenten Gouwen

Muziekwijk Waterwijk Kruidenwijk Danswijk Tussen de Vaarten Filmwijk Literatuurwijk

Videotheek Drogisterij Slijterij, Italiaans restaurant, biljart Slijterij, restaurant, kapper, postagentschap

Bloemisterij, café, snackbar, afhaal, grillroom, videotheek, kapper

Bron: Locatus, Retailverkenner, juni 2002 1) Plus is in 2004 vertrokken; Lidl opent in 2005

Subclusters van perifere en grootschalige detailhandel Een groot deel van de perifere detailhandel is in DoeMere gev estigd. Daarnaast zijn er ook bedr ijventerreinen in trek bij deze winkels . In tabel II.2 zijn de belang rijkste vestigingsgebieden aangegeven. Het betreft hier overigens geen clusters, maar bedrijventerreinen waar perifere detailhandel in elkaar s nabijheid is gevestigd. Het gaat daarbij vooral om bouwmarkten, woninginrichting, keukens en sanitair. De tuincentra zijn g rotendeels solitair gevestigd, verspreid over geheel Almere. Wijk- en buurtwinkelcentra Voor dagelijkse aankopen zijn in Almere wijken buurtwinkelcentra ontwikkeld, met full-service supermarkten. Daarbij heeft het accent gelegen op ontwikkeling v an een buurtwinkelstructuur en nabijheid van winkelvoorzieningen. Uitgangspunt daarbij is evenwicht tussen de omvang/branchering van het buurtsteunpunt en het bestedingspotentieel in het v erzorgingsgebied. Aanvankelijk bestonden buurtsteunpunten uit een super markt en enkele overige winkels voor dagelijks aanbod. Maar door schaalvergroting en veranderend koopgedrag bestaan de meeste b uurtsteunpunten - wat betreft detailhandel inmiddels uit alleen super markten. Tabel II.4: Subclusters dagelijks aanbod Subcluster Muziekwijk 3.000 m2 v.v.o.

Omvang supermarkten C1000 (1.400 m2)

Overig dagelijks aanbod 2 bakkers, slager, groentewinkel, kaasboer, slijterij, vishandel, drogist, apotheek

Parkwijk AH (1.400 m2) 1.800 m2 v.v.o.

Slijter, apotheek, drogist

Botplein AH (1.550 m2 ) (Waterwijk) 1.800 m2 v.v.o.

Bakker, apotheek

Bron: Locatus, Retailverkenner, juni 2002


Overig nietdagelijks aanbod Huishoudelijke artikelen, boekhandel, dierenwinkel, verf&behang, bloemenwinkel Chinees, videotheek, fotograaf, reisbureau, kapper, postkantoor Boekhandel Café, chinees restaurant, afhaalpizzeria Bloemenwinkel, dierenwinkel Chinees restaurant, shoarmazaak, snackbar, postkantoor

Traffic-voorzieningen Traffic-voorzieningen zijn nieuwe vormen van winkelaanbod op locaties waar grote vervoerstromen, consumentenaantallen, samenkomen. Het gaat meestal om kleinschalig, ondersteunend aanbod, en men treft ze aan bij o .m. NS-stations, benzinestations, ziekenhuizen en kantoorlocaties. In Almere is deze vorm van winkelaanbod in de afgelopen jaren ook v erder uitgebreid. Het gaat daarbij allereerst om voorzieningen op stations: • Almere Centrum: bloemenkiosk, boeken- en tijdschriften, snackbar/fast-food, stationsrestauratie, GWK en uitzendbureau, fietsen. • Almere Buiten: Wizzl, boeken- en tijdschriften, bloemenkiosk, fietsen. Verder is er een winkel in het ziekenhuis en gaa t het om kleinschalig winkelaanbod bij jachthavens en tankstations. Sterkte- zwakteanalyse In het kader van het onderzoek voor de detailhandelsnota is er een SW OTanalyse opgesteld (zie kader 2). De aspecten die in de SW OT-analyse naar voren komen, vormen input voor het beleid over de toekomstige detailhandelstructuur voor Almere. Wanneer het huidige aanbod van detailhandel wordt bezien, dan ontbreken nog de volgende zaken: • Ruimte voor reguliere detailhandel; met de uitvoering in de komende jaren van de ontwikkelde plannen wordt in deze r uimte voorzien; • Ruimte voor perifere en grootschalige detailhandel, met name op kor te termijn; • Sfeer, gezelligheid (deels aanwezig in Almere Haven); • Ondervertegenwoordiging van branches in niet-dagelijks aanbod, zoals kleding, schoenen, huishoudelijke artikelen, juwelier/optiek, kunst/antiek en warenhuis. • Ondervertegenwoordiging van kleinschalig aanbod, startersmilieu en zelfstandig ondernemers met eigen panden; • Aanbod in het hogere segment; • Grootschalige supermarkt (3.000-4.000 m2 v.v.o.) met tenminste stadsdeelverzorgende functie; • Traffic-aanbod (al wel deels aanwezig op verschillende locaties).


Bijlage III. Kwantitatieve uitbreidingsruimte tot 2010 en plannen voor uitbreiding van detailhandel Kwantitatieve uitbreidingsruimte tot 2010 In de berekeningen van de uitbreidingsruimte voor het dagelijks aanbod en het niet-dagelijks aanbod is gebruik gemaakt van beschikbare gegevens over de koopkrachtbinding (bijlage I), bestedingen en vloerproductiviteiten. Wat betreft de bestedingen zijn - rekening houdend met de economische v erwachtingen - twee varianten uitgewerkt: een variant zonder bestedingsgroei en een variant met een bestedingsg roei van 2% per jaar. Dagelijks aanbod De uitbreidingsruimte voor het dagelijks aanbod bedraagt in 2002 ca. 7.300 m2 v.v.o., neemt in 2005 toe tot in totaal 13.700 - 16.800 m2 v.v.o., en in 2010 tot 20.500 - 30.500 m2 v .v.o. (omvang dagelijks aanbod 2002: 37.400 m2). Wanneer dit wordt afgezet tegen de omvang van de bestaande uitbreidingsplannen (ca. 25.000 m2 v.v.o.) dan kan worden geconcludeerd dat deze plannen in goede v erhouding staan tot de geconstateerde uitbreidingsruimte. Tabel III.1 Distributieplanologische berekening dagelijks aanbod, zonder bestedingsgroei 2002 Inwonertal Almere 158.8501 Bestedingen per hoofd 1.9472 Bestedingspotentieel (in mln. €) 309 Koopkrachtbinding 300 97%_ Koopkrachttoevloeiing 16 5% Omzetpotentieel (in mln. €) 316 Normatieve vloerproductiviteit (in mln. €) 7.0702 M2 vvo dagelijks aanbod 37.369 Omzetclaim (in mln. €) 264 Marktruimte (in mln. €) 52 Marktruimte in m2 vvo 7.300

2005 181.700 1.947 354 343 97% 18 5% 361 7.070 37.369 264 97 13.700

2010 205.900 1.947 401 389 97% 21 5% 410 7.070 37.369 264 145 20.500

Niet-dagelijks aanbod Hoewel het winkelaanbod in de meeste branches v an niet-dagelijks aanbod in Almere nog ondervertegenwoordigd is (zie tabel 2.1), blijkt de berekende uitbreidingsr uimte voor het totale niet-dagelijks aanbod voor 2002 negatief te zijn (-12.400 m2 v.v.o.). Dit wordt met name veroorzaakt door de sterke g roei van het winkelaanbod in de per ifere detailhandelsvormen in de afgelopen jaren. Voor de komende jaren pleit dit voor een afgewogen groei (par. 6.7, toetsingskader). Voor de periode tot 2010 neemt - door de groei van Almere - de uitbreidingsr uimte voor het niet-dagelijks aanbod weer toe. Deze bedraagt in 2005 30.100 - 41.200 m2 v.v.o. en neemt in 2010 toe tot in totaal 54.300 - 89.400 m2 v .v.o. (omvang nietdagelijks aanbod 2002: 150.750 m2 v.v.o.). Overigens moet benadrukt worden dat de berekende uitbreidingsr uimte dient te worden beschouwd als een globale indicatie van de uitbreidingsmogelijkheden. Feitelijke vloerproductiviteiten kunnen vooral in de non-food sector aanzienlijk afwijken v an het gemiddelde. Tabel III.2 Distributieplanologische berekening dagelijks aanbod, met bestedingsgroei (2% per jaar) 2002 Inwonertal Almere 158.8501 Bestedingen per hoofd 1.9472 Bestedingspotentieel (in mln. €) 309,3 Koopkrachtbinding 300 97%3 Koopkrachttoevloeiing 15,8 5% Omzetpotentieel (in mln. €) 315,8 Normatieve vloerproductiviteit (in mln. €) 7.070_ M2 vvo dagelijks aanbod 37.369 Omzetclaim (in mln. €) 264,2 Marktruimte (in mln. €) 51,6 Marktruimte in m2 vvo 7.300

2005 181.700 2.066 375,3 364,1 97% 19,2 5% 383,2 7.070 37.369 264,2 119,0 16.800

2010 205.900 2.281 469,7 455,6 97% 24,0 5% 479,6 7.070 37.369 264,2 215,4 30.500

1 Gemeentelijke bevolkingsprognoses, 2002, 2 HBD (EIM), Bestedingen en marktaandelen, 2002, bewerking Ecorys-Kolpron, 3 BRO Adviseurs, Gemeente Almere, stand van zaken en ontwikkelingen, 2000; m2 vvo uit Locatus, Retailverkenner, juni 2002. In tabel V.2. zijn, uitgezonderd de bestedingen, de kengetallen gelijk gehouden. De uitbreidingsmeters gelden dan bij een bestedingsgroei die gemiddeld per jaar 2% boven het inflatieniveau ligt.

Verdubbeling van het winkelaanbod in het Stadshar t Met de forse uitbreiding van het Stadshart wordt beoogd een inhaalslag te maken w at betreft voorzieningenaanbod, die leidt tot een for se kwaliteitsimpuls: Masterplan, internationaal bekende architecten, stedebouwkundig plan opgesteld door Office of Metropolitan Architecture van Rem Koolhaas, 48 Detailhandel in Almere

Tabel III.3 Kwantitatieve uitbreidingsruimte en planmetrage dagelijks aanbod Planlocatie

Planmetrage dagelijks aanbod (m2 v.v.o.)


4.000 3.250 400 5.200 1.200-1.500 1.200-1.500 2.500-2.800 1.200-1.500


23.300-24.000 20.000 – 30.500

Tabel III.4 Distributieplanologische berekening niet-dagelijks aanbod, zonder bestedingsgroei 2002 Inwonertal Almere 158.8501 Bestedingen per hoofd 2.7342 Bestedingspotentieel (in mln. €) 434 Koopkrachtbinding 352 81,1%3 Koopkrachttoevloeiing 39 10% Omzetpotentieel (in mln. €) 391 Normatieve vloerproductiviteit (in mln. €) 2.8302 M2 vvo dagelijks aanbod 150.700 Omzetclaim (in mln. €) 427 Marktruimte (in mln. €) -35 Marktruimte in m2 vvo -12.400

2005 181.700 2.734 497 422 85% 90 17,5% 391 2.830 150.700 427 85 30.100

2010 205.900 2.734 563 479 85% 102 17,5% 391 2.830 150.700 427 154 54.300

Tabel III.5 Distributieplanologische berekening niet-dagelijks aanbod, met bestedingsgroei (2% per jaar) 2002 Inwonertal Almere 158.8501 Bestedingen per hoofd 2.7342 Bestedingspotentieel (in mln. €) 434,3 Koopkrachtbinding 352,2 81,1%3 Koopkrachttoevloeiing 39,1 10,0% Omzetpotentieel (in mln. €) 391,3 Normatieve vloerproductiviteit (in mln. €) 2.830_ M2 vvo dagelijks aanbod 150.700 Omzetclaim (in mln. €) 426,5 Marktruimte (in mln. €) -35 Marktruimte in m2 vvo -12.400

2005 181.700 2.901 526,0 447,9 85% 95,0 17,5% 543,0 2.830 150.700 426,5 116,5 41.200

2010 205.900 3.203 659,5 560,6 85% 118,9 17,5% 679,5 2.830 150.700 426,5 253,0 89.400

Gemeentelijke bevolkingsprognoses, 2002, 2 HBD (EIM), Bestedingen en marktaandelen, 2002, bewerking Ecorys-Kolpron, 3 BRO Adviseurs, Gemeente Almere, stand van zaken en ontwikkelingen, 2000; m_ vvo uit Locatus, Retailverkenner, juni 2002. In tabel V.2. zijn, uitgezonderd de bestedingen, de kengetallen gelijk gehouden. De uitbreidingsmeters gelden dan bij een bestedingsgroei die gemiddeld per jaar 2% boven het inflatieniveau ligt. 1

gebogen maaiveld, voldoende parkeergelegenheid in directe nabijheid v an de winkels, bevoorrading via parkeergarage, ondergronds logistiek systeem voor afvalinzameling. Voor de onderbouwing van de detailhandelsplannen is distr ibutieplanologisch onderzoek uitgevoerd en een brancher ingsplan opgesteld. Verder zijn er plannen gemaakt voor de inrichting van de openbare r uimte. De plannen bevatten bovendien horeca, cultuur en vrijetijdsvoorzieningen. Ca. 60.000 m2 b.v.o. retail (excl. herontwikkeling Circus en wijzig ing Blok 5) en ca. 16.000 m2 b.v.o. leisure-aanbod wordt toegevoegd: meer dan 100 winkeleenheden variërend van kleinschalige units tot megastores, een supermarkt van ca. 4.000 m2 bvo, en ook een bijzonder project v an lokale zelfstandige onder nemers. Het accent zal liggen op het hoogw aardige en meer exclusieve segment en bijzondere winkelconcepten. Het plan wordt ontwikkeld door MAB/Blauwhoed en is aangekocht door Rodamco. In de toekomst zal er in het Stadshar t sprake zijn van vier winkelmilieus: A1-milieu, A2-milieu, B- en C-milieu. Detailhandel in Almere 49

Tabel III.6. Kwantitatieve uitbreidingsruimte en planmetrage niet-dagelijks aanbod Planlocatie




44.000 7.400 6.500 1.300 4.000 10.000 7.600 5.600 86.400

2003-2007 2006-2007 2005-2007 2004-2005 2008-2010 2005-2007 2004-2005 2004-2006


10.400 4.000 35.200 24.000 2.000 75.600

p.m. p.m. p.m. p.m. 2006-2009


162.000 54.300 – 89.400

Revitalisering Centrum Almere Haven Voor het centrum van Almere Haven is een revitaliser ingsproces gaande (Ontwikkelingsvisie Revitalisering Almere Haven (1997)). Kwalitatieve opwaardering en concentratie van het winkelapparaat staan centraal. Inmiddels is de noordelijke pool v ernieuwd. Een nieuwe deelfase (zuidelijke pool) star t in 2005. Hierdoor wordt de ruimtelijke en functionele relatie tussen de havenkom en het winkelgebied versterkt. In de plannen voor het centrum van Haven is opgenomen: • detailhandel binnen haltermodel • winkeltrekker op de zuidelijke pool; een uitbreiding van 1.600 m2 b.v.o. • uitbreiding supermarktlocatie Super de Boer met 500 m2 b .v.o. (supermarkt noordzijde reeds uitgebreid) • verkleuring Houtstraat naar zakelijke dienstverlening en maatschappelijke voorzieningen • uitbouw van “Kunst aan de Gracht”; opbouw van een cultuur-as met galer ieën, ateliers, kunstwinkels en oefenruimten. • toeristisch-recreatieve trekker in het kustzonegebied Uitbreiding en herontwikkeling Centr um Almere Buiten Mede vanwege de groei van Almere Buiten is verdere uitbreiding van het centrum van Almere Buiten mogelijk. Momenteel is hiervoor de planvorming gaande. Er is distributieplanologisch onderzoek uitgevoerd en een stedenbouwkundige visie ontwikkeld (Nota v an Uitgangspunten Centrumplan Almere Buiten 2010 (2000)). Het gaat om versterking van de stadsdeelfunctie met 3.250 m2 v.v.o. dagelijks en 6.500 m2 v.v.o. niet-dagelijks aanbod in de branches als kleding , schoenen, stoffen, juweliersartikelen, boeken, huishoudelijke apparatuur, sport en spel. In de plannen is verplaatsing en vergroting opgenomen van de bestaande supermarkt van Albert Heijn (tot ca. 4.000 m2) en van Lidl. Er is een r uimtelijke koppeling opgenomen van het stadsdeelgerichte BuitenMere met het lokaal/reg ionaal gerichte DoeMere. Daarbij wordt in het zgn. koppelgebied zo’n 10.000 m2 v.v.o. grootschalige detailhandel toegevoegd met een verzorgende functie voor heel Almere. Plannen voor Centrum Almere Poort In Almere Poort worden ca. 10.000 woningen gebouwd en er komen ca. 25.000 mensen te wonen. Daarnaast biedt Almere Poort ruimte voor ca. 30.000 arbeidsplaatsen. De plannen voor het stadsdeelgerichte centrum van Almere Poort (Olympiakwartier-west) bevatten ca. 6.250 m2 b.v.o. dagelijks aanbod en ca. 6.500 m2 b.v.o. niet-dagelijks aanbod, horeca en zakelijke dienstverlening. Verder is in het centr um van Poort ruimte gereserveerd voor 27.000 m2 b.v.o. thematische retail met een lokaal/regionaal verzorgende functie (24.000 m2 b.v.o. spel/communicatie/edutainment, 3.000 m2 b.v.o.


kleinschalige thematisch retail hobby/kunst/ontspanning/vermaak). Ook bevatten de plannen een reser vering van 30.000 m2 b.v.o., gericht op het hogere segment wonen. In Olympiakwartier-Oost zijn plannen ontwikkeld voor een hoogwaardig multifunctioneel sportcentrum. Allereerst wordt een aanvang gemaakt met de invulling van de breedtesport. Daarbij is in de plannen een reser vering opgenomen voor een thematisch cluster van 17.000 m2 b.v.o. retail (sport/bodycare). Buurtwinkelcentra in nieuwe wijken en stadsdelen • Buurtwinkelcentrum Tussen de Vaarten Zuid (Almere Stad): ca. 1.200 m2 v.v.o. (1.500 m2 b.v.o., 2005/2006) • Buurtwinkelcentrum Noorderplassen-west (Almere Stad): ca. 1.200 m2 v.v.o. (1.500 m2 b.v.o., 2006/2007) • Wijkwinkelcentrum Almere Buiten Oost (bij 2e NS-sta tion Buiten): ca. 2.500-2.800 m2 v.v.o. detailhandel (2005/2007) • Buurtwinkelcentrum Almere Buiten Stripheldenbuurt: ca. 1.250 m2 b.v.o. (2005/2006) • 2 Buurtwinkelcentra in Almere Poort met supermarkt en aanvullende dienstverlening, in totaal 2.500 m2 b.v.o. per steunpunt (2005/2015). Daarnaast zijn er verschillende uitbreidingsvragen van bestaande supermarkten. Plannen voor perifere, grootschalige en thematische detailhandel • Upgrading en uitbreiding van Doe Mere • Koppelgebied: 10.000 m2 vvo PDV/GDV • Practica: ca. 8.000 m2 bvo woninginrichting (Woondome, gereed eind 2004) • Uitgeverij: bouwmarkt, 6.500 m2 bvo • Locatie A6/A27: supergrootschaligen in PDV en op ter mijn PDV/GDV.


Bijlage IV. Overzicht van gehanteerde literatuur, beleidsnota’s en onderzoeken 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Nota Detailhandelsbeleid 1995-2000 Nota Vestigingsbeleid Perifere Detailhandel (1999) BRO, DPO PDV-beleid Structuurplan Almere 2010 Werkprogramma College B&W/Gemeenteraad 2002-2006 Kadernota Bestaande Stad Gemeente Almere, Wijkpeiling 2001, Samenvatting en conclusies, Wijkprofielen 2001 (2003) 8. Masterplan Stadscentrum, Almere, stad aan het water 9. BRO, Gemeente Almere, stand van zaken en ontwikkelingen 10. BRO, Uitvoeringsplan Branchering Stadscentrum Almere 11. Ontwikkelingsvisie Revitalisering Almere Haven 12. BRO, DPO en stedenbouwkundige visie Almere Buiten (1997) 13. BRO, Uitvoeringsplan Branchering Centrum Haven 14. Nota van Uitgangspunten Centrumplan Almere Buiten 2010 15. BRO, Almere Buiten, Uitvoeringsplan Branchering Centrumgebied 16. Kolpron, Nota centrum Almere Buiten (2001) 17. Structuurplan Almere Poort 18. BRO, DPO-Almere Poort 19. Uitwerkingsplannen Almere Poort 20. Structuurplan Almere Hout 21. Ecorys Kolpron, Almere: verrassend en veelzijdig, Visie op de str uctuur van winkelgebieden, Inventarisatierapport en Adviesrapport. 2003 22. STOGO, Supermarkten en het nieuwe locatiebeleid (2001) 23. Nota Warenmarkten 1998-2002 24. HBD, Branches in Detail 2002, Ambulante Handel 25. Adviesnota Tankstations gemeente Almere (1999) 26. Detailhandel bij tankstations (2000) 27. Beleid bij bouwmarkten en tuincentra; DPO vestiging Mega-Gamma Almere (2000), 28. BRO, Branchegericht Onderzoek Tuincentra (1999) 29. Notitie gemeentelijk uitgiftebeleid t.a.v. buurtsupers (1999) 30. NEI, Meer met minder, Ontwikkelingsmogelijkheden werklocatie A6/A27 31. Nota Standplaatsenbeleid 32. Nota Braderieën 33. Verordening Winkeltijden Almere 34. STOGO, Werken in de Wijk deel 1 en 2 35. Rijks- en provinciaal beleid (o.m. PDV/GDV-beleid: “Meer met minder. Naar een nieuw r uimtelijk beleid voor de detailhandel.”, Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening, Omgevingsplan Flevoland) 36. Noordam en De Vries, De markt in Almere-Buiten, onderzoek naar betekenis en waardering 37. HBD, Jaarboek Detailhandel 2002/2003 38. E.J. Bolt, Productvorming in de detailhandel, handboek, 1995


Bijlage V. Begrippenlijst

Detailhandel: het bedrijfsmatig te verkoop uitstallen en aanbieden aan eindgebruikers/consumenten van artikelen die niet ter plaa tse worden geconsumeerd. Retail: detailhandel (inclusief warenmarkten) plus aanverwante functies die doorgaans in winkelcentra worden aangetroffen, zoals de baliefuncties en de persoonlijke en ambachtelijke dienstverlening: reisbureaus, uitzendbureaus, bankfiliaal, winkelondersteunende horeca, kapsalons, hakkenbars, sleutel service enz. Ambulante handel: • Warenmarkt: gecombineerd verkooppunt van minimaal vijf kooplieden op door de gemeente vastgestelde plaats, dag en tijdstip. • Dagmarkt: warenmarkt gedurende tenminste 4 vastgestelde dagen per week, overwegend de hele dag (gemiddelde duur 9 uur per dag). • Weekmarkt: warenmarkt gedurende (meestal) een, (maar ook) twee of drie vastgestelde dag(en) per week, deels ’s ochtends gehouden, deels ’s middags en deels de hele dag (gemiddelde duur 5 uur per dag). • Standplaatsen: vaste verkoopplaats of een vastgestelde tijd. • Venters: kleinhandel, waarbij de goederen aan willekeur ige voorbijgangers worden aangeboden, dan wel het huis-aan-huis aanbieden van goederen. Vrijetijdsvoorzieningen (leisure): vrijetijdsvoorzieningen, onder te verdelen in de deelbranches spor t, spel en vermaak, kunst en cultuur, horeca en uitgaan. Dit containerbegrip behelst zowel commerciële als niet-commerciële functies, met een lokale of bovenlokale uitstraling en met een traditionele of trendy formule. Dagelijks aanbod: alle winkels gericht op de verkoop van voedings- en genotmiddelen (vgm) en drog isterijen. Niet-dagelijks aanbod: alle winkels, uitgezonderd het vgm-aanbod en drogisterijen. v.k.p.: verkooppunten (winkels) v.v.o.: verkoopvloeroppervlak: het metrage van een winkelruimte die vrij toegankelijk of zichtbaar is voor de consument b.v.o.: brutovloeroppervlak: het verhuurbare winkelmetrage inclusief magazijn, sociale ruimtes en dergelijke. PDV, perifere detailhandelsvormen: detailhandel in volumineuze artikelen in de branches: • auto’s, boten, motoren, caravans, landbouwwerktuigen, grove bouwmaterialen, keukens, sanitair/badkamers, en daarmee rechtstreeks samenhangende artikelen, zoals accessoires, onderdelen en onderhoudsmiddelen; • woninginrichting, w.o. meubelen • tuincentra • bouwmarkten GDV, grootschalige detailhandelsvormen: clusters van detailhandelsvestigingen met een zeer g root oppervlak (geen branchebeperkingen), uitgezonderd de branches warenhuizen en food; richtlijn 1.000 m2 vvo of groter. Supergrootschaligen: zeer grootschalige detailhandelvestigingen met een omvang van ca. 10.000 m2 bvo of meer per vestiging (komen tot nu toe v ooral voor in de PDV-branches) Thematische detailhandel: concentratie van winkels volgens eenzelfde thema, zoals wonen, sport & spel, gezondheid of life-style.


Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit: geschiedt vanuit vestigingen of voorzieningen die als hoofdactiviteit geen detailhandel hebben: • de detailhandelsfunctie dient aantoonbaar ondergeschikt te zijn aan de hoofdfunctie • mag geen verkeers- en parkeerproblemen veroorzaken • de detailhandelsfunctie mag maximaal 15-20% v an het totale bvo van de vestiging bedragen, met als richtlijn een maximummaat van ca.100 m2 vvo. • de detailhandelsfunctie moet gelieerd zijn aan de hoofdfunctie. Wijkcentrum: hart van de wijk, concentratiepunt op buurt / wijkniveau van zowel detailhandel als andersoortige voorzieningen, zoals zorg/welzijn en horeca. Twee elkaar aanvullende supermarkten waarvan 1 full-service van 1.000-1.500 m2 v.v.o.. Benodigd draagvlak minimaal 15.000 inwoners, reikwijdte 1-1,5 kilometer. Buurtwinkelcentrum: supermarkt van 1.000-1.200 m2 v.v.o., eventueel met beperkt aanvullend aanbod (max. 300-500 m2 b.v.o.). Benodigd draagvlak neemt toe tot ca. 7.000 inwoners. Grootschalige supermarkt: supermarkt van 3.000-4.000 m2 v.v.o. op een goed bereikbare loca tie, met een aanbod dat deels afgestemd is op (tw ee)wekelijkse en maandelijkse aankopen. Veel aandacht voor service / presentatie. Traffic-locaties: locaties waar grote vervoersstromen samenkomen zoals bij sta tions, benzinestations, ziekenhuizen, universiteiten, kantoorlocaties, recreatieve centra en transfer ia. Bronpunten: een bronpunt heeft een entreefunctie v oor een bepaald gebied. Dit kunnen parkeergarages, parkeergebieden als ook OV-stations voor bus of trein zijn. Vloerproductiviteit: omzet per vierkante meter verkoopvloeroppervlak. Koopkrachtbinding: percentage van de bestedingen van de eigen inwoners dat uitgegeven wordt binnen de eigen stad. Koopkrachttoevloeiing: percentage van de totale bestedingen in de stad da t afkomstig is van consumenten buiten de eigen stad.


Bijlage VI: Perifere detailhandel op bedr ijventerreinen; wat is waar toegestaan: “Detailhandel in Almere”

Bijlage VI: Perifere detailhandel op bedrijventerreinen; wat is waar toegestaan: “Detailhandel in Almere” Overzicht PDV

Type Werk lokatie

Wonen/ woninginrichting

De Steiger

Gemengd

-

Poldervlak

Gemengd

consolidatie

Markerkant

Gemengd

ja

Gooisekant

Gemengd(plus)

Veluwsekant West

Gemengd(plus)

Veluwsekant Oost

Keukens/ sanitair

Bouwmarkten

Tuincentra

detailh. ondergesch.

-

ja

-

ja

consolidatie

-

-

ja

ja

ja

-

ja

-

-

-

-

ja

-

-

-

-

ja

Gemengd(plus)

-

-

-

nee, tenzij

ja

Hogekant

Gemengd

-

-

-

-

ja

Lagekant (n.n.u.)

Gemengd(plus)

-

-

ja, mits

-

ja

Werkhoek (n.n.u.)

Gemengd

-

-

-

-

ja

Stichtsekant (n.n.u.)

Gemengd

-

-

-

-

ja

Hollandsekant

Logistiek

-

-

-

-

-

Sallandsekant

Logistiek

-

-

-

-

-


Logistiek

-

-

-

-

-

De Vaart I/II

Industrieel

-

-

-

-

ja

De Vaart III

Industrieel

-

-

-

-

ja

De Vaart IV (n.n.u.)

Industrieel

-

-

-

-

-


Industrieel

-

-

-

-

ja

De Paal

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Ambachtsmark

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Faunabuurt

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Bouwmeesterbuurt

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

De Rederij

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Draaiersplaats

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Gietersplaats

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Frezersplaats

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Felsersplaats

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

De Binderij/2J West

Binnenstedelijk

-

-

ja, vrijstelling

ja, vrijstelling

ja

De Uitgeverij

Binnenstedelijk

-

-

ja, vrijstelling

ja, vrijstelling

ja

Het Atelier

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Jacques Brelweg

Binnenstedelijk

-

-

-

-

ja

Randstad

Hoogwaardig

-

-

-

-

ja, vrijstelling

Gooise Poort

Hoogwaardig

-

-

-

-

-

Groenendaal(n.n.u.)

Hoogwaardig

-

-

-

-

-

Doemere

PDV/thematisch

ja

ja

ja

ja

n.v.t.

n.n.u. = nog niet in uitgifte -: nee ja, mits: mits ingepast in de gewenste stedelijkheid ja, mits: mits van ‘bescheiden’ omvang (bouwmarkt tot max. 2.000 m2 bvo)


Perifere detailhandel op bedrijventerreinen; wat is waar toegestaan volgens huidige bestemmingsplannen (2003) Overzicht PDV

Type Werklokatie

Auto's

Boten

Caravans

Brandgev. stoffen

Grove Bouwmat.

Wonen/ woninginrichting

Keukens/ sanitair

Bouwmarkten

Tuincentra

detailh. ondergesch.

De Steiger

Gemengd

ja

ja

ja

-

-

-

-

ja

-

ja

Poldervlak

Gemengd

ja

ja

ja

-

-

-

-

-

-

ja

Markerkant

Gemengd

ja

ja

ja

-

-

-

-

-

-

ja

Gooisekant

Gemengd

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ja

-

Veluwsekant West Gemengd

-

-

-

-

-

-

-

-

ja

Veluwsekant Oost

Gemengd

ja

-

-

-

-

ja, vrijstelling

Ja, vrijstelling ja, vrijstelling

nee, tenzij

ja

Hollandsekant

Logistiek

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Sallandsekant

Logistiek

nee, tenzij

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Stichtsekant (n.n.u.) Logistiek

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

De Vaart I/II

Industrieel

ja

ja

ja

ja

ja

-

-

-

-

ja

De Vaart III

Industrieel

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ja

De Vaart IV (n.n.u.) Industrieel

-

-

-

ja

ja

-

-

-

-

-

De Paal

Binnenstedelijk -

-

-

-

-

-

-

-

-

ja

Ambachtsmark

Binnenstedelijk ja

ja

ja

ja

ja

-

-

-

-

ja

Faunabuurt

Binnenstedelijk ja

-

ja

ja

ja

-

-

-

-

ja

-

-

-

-

-

-

-

-

ja

Bouwmeesterbuurt Binnenstedelijk De Rederij

Binnenstedelijk -

-

-

-

-

-

-

-

-

ja

Draaiersplaats

Binnenstedelijk ja

ja

ja

ja

ja

-

-

-

-

ja

Gietersplaats

Binnenstedelijk

Frezersplaats

Binnenstedelijk -

Felsersplaats

Binnenstedelijk

De Binderij/ 2J West Binnenstedelijk

ja

ja

ja

ja

ja

nee, tenzij

nee, tenzij

nee, tenzij

nee, tenzij

ja

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ja, vrijstelling ja, vrijstelling ja, vrijstelling ja, vrijstelling

ja, vrijstelling

-

-

-

-

ja

ja

ja

ja, vrijstelling

-

ja, vrijstelling

ja, vrijstelling ja

ja

ja

ja

De Uitgeverij

Binnenstedelijk

ja

ja

ja

ja

ja

ja, vrijstelling

ja, vrijstelling

ja, vrijstelling

ja,vrijstelling ja

Het Atelier

Binnenstedelijk

ja

ja

ja

ja

ja

nee, tenzij

nee, tenzij

nee, tenzij

nee, tenzij

ja

Jacques Brelweg

Binnenstedelijk -

-

-

-

-

-

-

-

-

ja

Randstad

Hoogwaardig

nee, tenzij

nee, tenzij

nee, tenzij

-

nee, tenzij

-

-

-

-

ja, vrijstel.

Gooise Poort

Hoogwaardig

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Doemere

PDV/thematisch -

-

-

-

-

ja

ja

ja

ja

n.v.t.

n.n.u. = nog niet in uitgifte -: nee ja, mits: mits ingepast in de gewenste stedelijkheid ja, mits: mits van ‘bescheiden’ omvang (bouwmarkt tot max. 2.000 m2 bvo)


Colofon Samenstelling: Dienst Stedelijke Ontwikkeling afdeling Economische Zaken Fotografie: Prospero gemeente Almere Vormgeving en Kartografie: Dienst Stadswerk Almere afdeling Gegevensmanagement team Visual Drukwerk: Koninklijke Drukkerij Broese & Peereboom b.v.

Gemeente Almere Dienst Stedelijke Ontwikkeling Postbus 200 1300 AE Almere


Detailhandel in Almere Welke ontwikkelingen zijn te verwachten in het stadshart en de stadsdeelcentra? Ruimte en diversiteit

Recommend Documents