Desintegratiekosten sociale dienst Rapport Gemeente Vaals

Desintegratiekosten sociale dienst

Rapport Gemeente Vaals

BMC augustus 2010 drs.ing. W.J. Feil drs. J.F. den Hartog Projectnummer: 421027 Correspondentienummer: SZ-2308-41675

DESINTEGRATIEKOSTEN SOCIALE DIENST

INHOUD HOOFDSTUK 1

INLEIDING

2

1.1

Inleiding en aanleiding opdracht

2

1.2

Omschrijving opdracht BMC

2

HOOFDSTUK 2

KOSTEN VAN UITTREDING UIT DE GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING SOCIALE DIENST 2.1

Algemene aspecten bij bepalen kosten uitreding

2.2

Kosten en kostenbesparingen eigen sociale dienst

HOOFDSTUK 3

4 4 10

UITTREDINGSKOSTEN BIJ HET ZELF UITVOEREN VAN HET PROGRAMMA WERK 13 3.1a

Blijvende aansluiting bij Pentasz voor alle taken

13

3.1b

Personele kosten zelf uitvoeren van het programma Werk

13

3.2

Kosten en kostenbesparingen zelf uitvoeren klantmanagement reïntegratie 14

HOOFDSTUK 4

SAMENVATTING OVER FINANCIËLE GEVOLGEN VAN VARIANT 1 EN 3B

15

BIJLAGE 1

BEREKENING WACHTGELDEN

17

BIJLAGE 2

ONDERLIGGENDE GEGEVENS PENTASZ VOOR WACHTGELDBEREKENING

19

NORMEN EN GEGEVENS VERGELIJKING SOCIALE DIENSTEN

21

BIJLAGE 3

1/22


Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1

Inleiding en aanleiding opdracht De gemeente Vaals heeft de werkzaamheden op het gebied van sociale zaken uitbesteed aan de Regionale Sociale Dienst Pentasz Mergeland (Pentasz). Pentasz voert de werkzaamheden uit voor de gemeenten Eijsden, Gulpen-Wittem, Margaraten, Meerssen en Vaals. Verder werkt de gemeente Vaals samen met de gemeente Valkenburg aan de Geul en Gulpen-Wittem. Pentasz is gestart met de werkzaamheden in 2004. Al enkele jaren heerst er in Vaals een ontevreden gevoel over de uitvoering van de werkzaamheden door Pentasz. Deze onvrede betreft de mogelijkheden die de gemeente heeft om het beleid van Pentasz te sturen, de kosten van dienstverlening in relatie tot de verdeelsleutel en de mogelijkheden voor maatwerk. In een initiatiefvoorstel heeft de raad haar onvrede verwoord en het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Vaals de opdracht gegeven een aantal alternatieven te onderzoeken en de raad daarover in de raadscommissie op 14 september 2010 te informeren. Het onderzoek betreft de volgende alternatieven: 1. oprichten van een eigen sociale dienst binnen de gemeentelijke organisatie, ook in verband met gedeeltelijke uitbesteding van bepaalde dienstverlening aan derden; 2. samenwerking van sociale diensten in verband met de beoogde samenwerking binnen de heuvellandgemeenten Vaals, Valkenburg aan de Geul en Gulpen-Wittem; 3. blijvende aansluiting van Vaals bij Pentasz (gehele of gedeeltelijke dienstverlening).

1.2

Omschrijving opdracht BMC De opdracht aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Vaals is om een SWOT-analyse te maken voor de genoemde alternatieven en de kosten ervan in beeld te brengen. Een onderdeel van de opdracht betreft het onderzoeken van de desintegratiekosten bij de hierboven genoemde alternatieven. Deze opdracht is aan BMC verstrekt. Daarbij verstaan we in dit rapport onder desintegratiekosten de kosten van uittreding van de gemeenschappelijke regeling voor de gemeente Vaals. Het gaat primair om de kosten van uittreding en daarnaast om een inschatting van de mogelijke kosten voor de gemeente Vaals voor uitvoeren van de taken die Pentasz nu uitvoert voor wat betreft variant 3. De door de raad genoemde alternatieven zijn als volgt uitgewerkt: Alternatief 1 betekent dat de gemeente Vaals geheel uittreedt uit de gemeenschappelijke regeling en een eigen sociale dienst opricht voor alle taken die nu bij Pentasz liggen (een en ander is mogelijk in samenwerking met de gemeente Valkenburg aan de Geul).

2/22


Voor wat betreft alternatief 2 geldt dat de gemeente Vaals samenwerkt met de gemeenten Gulpen-Wittem en Valkenburg aan de Geul. Dit samenwerkingstraject is nog niet voldoende uitgekristalliseerd, zodat aangegeven kan worden voor welke taken de gemeente Vaals niet meer deel zou nemen aan de gemeenschappelijke regeling en op welke wijze deze taken in de samenwerking met Gulpen-Witten en Valkenburg opgepakt gaan worden. Bij alternatief 3a blijft de gemeente Vaals voor alle taken deelnemen aan de gemeenschappelijke regeling. In alternatief 3b blijft de gemeente Vaals deelnemen in de gemeenschappelijke regeling, maar voert taken op het gebied van re-integratie (programma Werk) zelf uit. De uitvoering van het programma Zorg en Inkomen en het programma Inburgering blijven bij Pentasz. Dit rapport gaat in op het beschrijven van de kosten van uittreding voor de alternatieven 1 en 3a. Wij hebben geen controle uitgevoerd op de juistheid van het aangeleverde cijfermateriaal. In hoofdstuk 2 benoemen we belangrijke kostenaspecten en geven we richtinggevende bedragen voor de uittreding. De uittredingskosten van alternatief 2 zijn niet uitgewerkt omdat dit alternatief nog in een ontwikkelingsstadium is. In hoofdstuk 2 gaan we kort in op de kosten waarmee de gemeente Vaals te maken krijgt bij een eigen sociale dienst of het uitvoeren van taken voor het programma Werk. In hoofdstuk 3 besluiten we met de conclusies.

3/22


Hoofdstuk 2 Kosten van uittreding uit de gemeenschappelijke regeling sociale dienst 2.1

Algemene aspecten bij bepalen kosten uittreding De gemeente Vaals neemt deel aan de gemeenschappelijke regeling RSD Pentasz Mergelland. Het bestuur van de gemeente Vaals kan besluiten tot uittreding. Om per 1 januari 2012 te kunnen uittreden, moet het bestuur van de gemeente Vaals voor 1 oktober 2010 het algemeen bestuur van Pentasz in kennis stellen van het besluit tot uittreding. Aangegeven is dat de financiële gevolgen van uittreding – inclusief de hierdoor ontstane wachtgeldverplichtingen – aan de uittredende gemeente in rekening worden gebracht. Over de vaststelling van de financiële gevolgen van uittreding is aangegeven dat door de RSD en de gemeente Vaals gezamenlijk advies kan worden gevraagd aan een onafhankelijke externe deskundige. Het advies van de deskundige is bindend, de kosten zijn voor de uittredende gemeente (gemeenschappelijke, hoofdstuk 13, artikel 26). Binnen de gemeenschappelijke regeling is – buiten het aangeven dat wachtgeldverplichtingen voor rekening komen van de uittredende gemeente – geen inhoudelijke bepaling opgenomen over de financiële afwikkeling van een uittreding. Dit betekent dat we voor andere kostenaspecten gekeken hebben naar andere uittredingen uit gemeenschappelijke regelingen (zoals Regio Rivierenland, Milieudienst gemeente Utrecht, Wsw-Drechtsteden) en vooral naar de factoren die daarbij een rol spelen. De factoren die een rol spelen bij uittreding benoemen we hieronder kort en werken we in de paragrafen 2.2.1 en 2.2.2 verder uit. De begroting van de uitvoerende dienst Pentasz bestaat uit budgetten voor de uitvoering van de programma’s Werk, Inkomen, Zorg en Inburgering en kosten voor bedrijfsvoering (zie begrotingsbijstelling RSD Pentasz Mergelland 2010). De gemeente ontvangt de budgetten voor de uitvoering van de programma’s van het Rijk en maakt deze budgetten in zijn geheel over aan Pentasz. Aanvullend op deze budgetten vult de gemeente Vaals het budget aan voor de uitvoering van bepaalde taken, zoals bijvoorbeeld het geval is bij het uitvoeren van het minimabeleid. Deze uitvoeringsbudgetten spelen geen rol in het bepalen van de uittredingskosten omdat het gaat om uitbestede diensten of betalen van bijstand aan klanten. Aandachtspunt is wel de reservevorming van de afgelopen jaren (zie jaarrekening Pentasz 2009). Uittreding van de gemeente Vaals heeft wel invloed op de bedrijfsvoeringskosten van Pentasz. Het gaat daarbij om personeelskosten (80% salariskosten en 20% overige personeelskosten) en materiële kosten, zoals kosten voor huisvesting en automatisering. Voor de verdeling van deze kosten zijn bij de besluitvorming over de RSD Pentasz Mergelland in 2003 afspraken gemaakt en deze afspraken worden jaarlijks vastgelegd in de begroting van Pentasz.

4/22


De gemeente Vaals draagt bij in de personeelskosten naar rato van het aantal klanten en in de andere bedrijfsvoeringkosten (materiële kosten) naar rato van het aantal inwoners. In de begroting van Pentasz voor 2011 staat vermeld dat de gemeente Vaals een bedrag betaalt van ! 1.054.611,— aan personeelskosten (37% van de totale personeelskosten) en een bedrag van ! 103.766,— aan materiële kosten (circa 14% van de totale materiële kosten). We hebben hierboven aangegeven dat het gaat om het bepalen van de belangrijkste kostenaspecten bij uittreding en om richtinggevende bedragen. Een exacte bepaling van de kosten van uittreding kan pas plaats vinden op basis van een vastgesteld ontslagplan en andere nauwkeurige gegevens over de bedrijfsvoering van Pentasz. En tenslotte is de ervaring dat de uiteindelijke hoogte van de uittredingskosten mede bepaald worden door onderhandeling en bestuurlijke besluitvorming. We benoemen bij de uitwerking nog andere factoren die de uittredingskosten positief of negatief kunnen beïnvloeden. 2.2.1

Kosten personeel bij volledige uittreding uit de gemeenschappelijke regeling

2.2.1a Personele kosten uittreding; salariskosten Op de begroting van Pentasz voor 2011 is een bedrag opgenomen aan salarissen en sociale lasten van ! 2.260.000,— op jaarbasis. Op basis van de verdeelsleutel van 37% draagt de gemeente Vaals jaarlijks voor ! 836.200,— bij aan de kosten voor salarissen en sociale lasten. Als het gaat om uittreding beseffen we dat het bij grotere groepen werknemers in een bepaalde functie voor Pentasz mogelijk is mensen ook daadwerkelijk af te laten vloeien. Bij solitaire functies is dat niet mogelijk en zal Pentasz op termijn aanpassingen in de organisatie door kunnen voeren. We hebben gekozen voor een benadering van het berekenen van wachtgelden over het gehele personeelsbestand. De wachtgeldberekening is bedoeld om inzicht te geven in de orde van grootte van afkoop van de personele kosten bij ontslag bij uittreding door de gemeente Vaals. Pentasz heeft de verantwoordelijkheid haar bedrijfsvoering tijdig aan te passen aan de nieuwe situatie. Deze benadering is ook mogelijk omdat de cao voor gemeenteambtenaren deeltijdontslag mogelijk maakt (zie onder). De volgende aspecten zijn bepalend voor de wachtgeldkosten. Voor de werknemers van Pentasz geldt dat de cao voor gemeenteambtenaren van toepassing is en dat arbeidsrechtelijk aangesloten is op de lokale bepalingen van de gemeente Gulpen-Wittem. We zijn hier uitgegaan van de cao gemeenteambtenaren. Lokale bepalingen kunnen mogelijk ruimer zijn. We hebben gekeken naar de regeling voor reorganisatieontslag vanwege het feit dat er bij uittreding van de gemeente Vaals banen bij Pentasz verdwijnen. Bij reorganisatieontslag geldt een re-integratiefase, een soort opzegtermijn (artikel 8, lid 1-3 cao). Binnen de re-integratiefase bekijken werkgever en werknemer serieus of er ander werk is binnen de organisatie en welke mogelijkheden op werk er zijn buiten de organisatie. De rechtspositie is tijdens de re-integratiefase ongewijzigd en de salarisbetaling gaat gewoon door.

5/22


De re-integratiefase gaat in op het moment dat het ontslagbesluit genomen is. De duur is afhankelijk van het aantal dienstjaren bij Pentasz (voor bijzonderheden zie bijlage 1 over de cao-bepalingen en bijlage 2 gegevens Pentasz). Naast de loonkosten kunnen er in deze fase re-integratiekosten gemaakt worden. De maximale kosten voor de werkgever zijn ! 7.500,— per formatieplaats. Als de werknemer na de re-integratiefase nog geen werk heeft, dan kan er sprake zijn van een aanvullende uitkering boven op de WW-uitkering. De aanvullende uitkering kent twee fasen en vult aan naar rato van de werkloosheid. Gelet op de gegevens van Pentasz komt 90% van de werknemers in aanmerking voor een aanvulling in de eerste fase van 10% van het salaris gedurende twaalf maanden. Bij de berekeningen zijn we ervan uitgegaan dat alle werknemers van Pentasz recht hebben op een WW-uitkering (geen verwijtbaarheid bij ontslag of ontslag op eigen verzoek). Gelet op het aantal jaar dat men bij Pentasz in dienst is, heeft 90% van de werknemers minimaal recht op een WW-uitkering van twaalf maanden. Fase 2 van de aanvullende uitkering is slechts van toepassing op 10% van de werknemers van Pentasz. Als een werknemer een WW-uitkering en aanvullende uitkering heeft gekregen en na afloop daarvan nog geen werk heeft, dan heeft men recht op een nawettelijke uitkering. De nawettelijke uitkering is gebaseerd op het arbeidsverleden bij Pentasz met een wegingsfactor voor de leeftijd. Uit de begroting voor 2011 van Pentasz blijkt dat de kosten voor salarissen en sociale lasten gemiddeld ! 53.000,— per formatieplaats bedragen (is ruim ! 43.000,— exclusief sociale lasten). Uit de verstrekte gegevens van Pentasz blijkt dat het gemiddelde dienstverband 13 jaar bedraagt en de gemiddelde leeftijd 46 jaar is. Om een en ander inzichtelijker te maken hebben we in schema 1 een voorbeeldberekening opgenomen van een klantmanager van 44 jaar, met een bruto jaarsalaris van ! 42.000,— die 13 jaar bij Pentasz werkt (gegevens fictieve werknemer). Schema 1: prognose kosten uittreding werknemer Kosten uittreding Loonkosten re-integratiefase Re-integratiekosten werkgever maximaal Aanvullende uitkering op WW-uitkering Nawettelijke uitkering na WW-uitkering Totale kosten uittreding

6/22

Bedrag Afgerond op ! 100,— ! 33.700,— ! 7.500,— ! 3.700,— ! 46.700,— ! 91.600,—


De begroting van Pentasz voor 2011 is gebaseerd op 41,5 formatieplaats aan personeel. Daarvan draagt de gemeente Vaals voor 37% bij in de personeelskosten en omgerekend naar formatieplaatsen over de gehele organisatie van Pentasz is dat 15,4 formatieplaatsen. Bij de berekening voor het wachtgeld over de gehele linie hebben we rekening gehouden met de verschillen in diensttijd van 0 tot 39 jaar en verschillen in leeftijd van 29 tot 63 jaar. Voor grotere groepen werknemers hebben we op basis van de verschillende categorieën in leeftijd en dienstverband (zie bijlage 1 cao) een gewogen gemiddelde bepaald. Deze benadering levert de volgende prognose op van de loonkosten van uittreding berekend over de gehele organisatie van Pentasz. Schema 2: prognose loonkosten volledige uittreding gerekend over de gehele organisatie van Pentasz Soort kosten Loonkosten re-integratiefase Re-integratiekosten werkgever maximaal Aanvullende uitkering op WW-uitkering Nawettelijke uitkering na WW-uitkering Prognose totale loonkosten volledige uittreding

Bedrag Afgerond op ! 1.000,— ! 441.000,— ! 115.000,— ! 55.000,— ! 975.000,— ! 1.830.000,—

2.2.1b Personele kosten uittreding; overige personeelskosten In de begroting voor 2011 van Pentasz is voor overige personeelsen salariskosten een bedrag opgenomen van ! 635.300,— op jaarbasis. Hiervan wordt ! 45.000,— gedekt uit de rijksbijdrage Tsioc. Van het restantbedrag ad ! 590.300,— dient de gemeente Vaals circa ! 218.411,— bij te dragen aan de kosten (37%). Voor het bepalen van de uittredingskosten is een aantal aspecten van belang. Een aantal kosten heeft een directe relatie met het aantal medewerkers en is op korte(re) termijn ook af te bouwen. Andere kosten worden gemaakt voor de gehele organisatie of zijn op korte termijn niet af te bouwen. Op basis van een aantal algemene gegevens van Pentasz (zie ook bijlage 2) hebben we een inschatting gemaakt van de uittredingskosten op het gebied van de overige personeelskosten. Pentasz heeft aangegeven dat er op het gebied van de inhuur van de ondersteuning van de personeelsen organisatiefunctie, het systeembeheer en BBZ langdurige contracten zijn afgesloten. Deze kosten staan voor een bedrag van ! 253.000,— op de begroting. Bij andere uittredingsregelingen bleek dat het niet ongebruikelijk is een bijdrage voor dergelijke kosten gefaseerd af te bouwen (100% bijdrage in 2011, 75% in 2012, 50% in 2013 en 25% in 2014). Uitgaande van een bijdrage van 37% van Vaals (! 93.500,—) levert dit na 2011 een uittredingsbedrag op van 1,5 keer de jaarbijdrage ofwel afgerond ! 140.000,—.

7/22


Voor uitzendkrachten en ander tijdelijk personeel valt Pentasz onder het IGOMcontract (begroot op ! 250.000,—). De overige kosten (begroot ! 228.500,—) zoals opleiding en vorming, werving en selectie, personeelsregelingen, verdere inhuur extern deskundigen, reiskosten en bedrijfsgezondheidszorg zijn voor een groot deel gerelateerd aan de klanten van Vaals of de werknemers die voor Vaals werken. Dergelijke kosten zijn beter beïnvloedbaar op korte termijn en we zijn er vanuit gegaan dat deze geen wezenlijke rol spelen bij de uittredingskosten (voor 2012). Schema 3: prognose overige personeelskosten volledige uittreding Soort kosten Inhuur ondersteuning personeelsen organisatiefunctie, inhuur systeembeheer, inhuur BBZ Maastricht Inhuur uitzendkrachten en ander tijdelijk personeel Overige personeelskosten gerelateerd aan de werknemers Prognose uittredingskosten

Bedrag uittreding ! 140.000,—

Geen bedrag opgenomen Geen bedrag opgenomen

Toelichting op uittredingskosten Kans groot vanwege langlopende contracten.

Kans niet groot, op korte(re) termijn aanpasbaar Kans niet groot, op korte(re) termijn aanpasbaar

! 140.000,—

2.2.2 Materiële kosten uittreding In de begroting van Pentasz voor 2011 zijn de materiële kosten begroot op ! 727.600,— op jaarbasis. De gemeente Vaals draagt jaarlijks op basis van de verdeelsleutel (14%) voor circa ! 104.000,— bij aan de kosten. Voor het bepalen van de uittredingskosten is een aantal aspecten van belang. Een aantal kosten heeft een directe relatie met het aantal medewerkers en is op korte(re) termijn af te bouwen. De kosten op het gebied van facilitaire zaken (circa ! 158.000,—) hebben een relatie met het aantal medewerkers. We gaan ervan uit dat de verplichtingen, met uitzonderling van de lease van kantoormeubilair (! 20.000,—), op korte termijn (binnen één jaar) zijn af te bouwen. Ook de kosten voor juridische ondersteuning (circa ! 53.000,—) en communicatie (circa ! 18.000,—) hebben een relatie met het aantal medewerkers en klanten van Vaals en we gaan ervan uit dat deze kosten eveneens in één jaar zijn af te bouwen. De uittredingskosten bestaan voornamelijk uit de jaarlijkse kosten voor huisvesting (circa ! 150.000,—) en automatisering (circa ! 333.000,—). Het huisvestingscontract loopt af op 30 juni 2014 en het contract voor automatisering op 8 april 2015. Na afloop van de contracten kunnen deze op een lager niveau opnieuw afgesloten worden door Pentasz. Tot die tijd komt 14% van de kosten voor rekening van de gemeente Vaals.

8/22


De kosten voor het beleids- en beheerinstrumentarium zijn circa ! 99.000,—. Dit zijn accountantskosten (! 30.000,—), kosten voor interne controle (! 42.000,—), kosten voor verzekeringen (! 10.000,—). Deze kosten worden grotendeels gemaakt voor de gehele organisatie. We zijn er daarom, net als hierboven, vanuit gegaan dat Vaals via een afbouwregeling in drie jaar haar aandeel (14%) in de kosten betaalt. Voor deze kostenposten zijn we uitgegaan van gefaseerd afbouwen van de bijdrage van Vaals van 100% bijdrage in 2011, 75% in 2012, 50% in 2013 en 25% in 2014. Dit levert na 2011 een uittredingsbedrag op van 1,5 keer de jaarbijdrage. Voor de kosten van automatisering betekent dit op basis van een jaarbijdrage van 14% over een bedrag van ! 333.000,— een uittredingsbijdrage van ! 70.000,—. Het volledige beeld is opgenomen in schema 4. Schema 4: uittredingskosten materiële kosten Soort kosten Automatisering en informatisering Huisvestingskosten Facilitaire zaken Juridische ondersteuning en communicatie Beleids- en beheerinstrumentarium Prognose totale materiële desintegratiekosten

Bedrag ! 70.000,— ! 32.000,— Niet meegenomen Niet meegenomen ! 21.000,— ! 123.000,—

Toelichting op uittredingskosten 1,5 maal jaarbijdrage 1,5 maal jaarbijdrage Op korte termijn aanpasbaar Op korte termijn aanpasbaar 1,5 maal jaarbijdrage

2.2.3 Prognose desintegratiekosten totale uittreding In de voorgaande paragrafen zijn we ingegaan op de mogelijke kosten van totale uittreding. In de inleiding hebben we aangegeven dat er veel factoren zijn die de uittredingskosten positief of negatief kunnen beïnvloeden. Een eerste complicerende factor op het gebied van ontslagkosten is dat Pentasz werkgever is. Hierdoor heeft de gemeente Vaals geen doorslaggevende invloed op een zorgvuldige en voortvarende ontslagprocedure. De gemeente Vaals betaalt wel de ontslagkosten en daarom is het van belang met Pentasz goede afspraken hierover te maken. Een andere factor is dat er overeenstemming moet komen over de hoogte van vergoeding voor uittreding tussen Pentasz en de gemeente Vaals. Een onderdeel van het besluitvormingsproces zal bestaan uit onderhandelingen. Er zijn kansen om de ontslagkosten voor personeel te beperken. Bij een zorgvuldig en voortvarend genomen ontslagbesluit kan de re-integratieperiode voor een aantal werknemers (deels) samen vallen met de ‘uitreedwachttijd’ van de gemeente Vaals van één jaar (opzeggen per 1 oktober 2010 en uittreden per 31 december 2011). Daarnaast liggen kansen voor minder hoge ontslagkosten op het gebied van: • niet meer inhuren tijdelijk personeel door Pentasz; • maken van afspraken tussen Vaals en Pentasz over een voortvarende aanpak van re-integratieactiviteiten in 2011; • overnemen van personeel van Pentasz; • werknemers die op eigen kracht een andere baan vinden. 9/22


Hieronder hebben wij in schema 5 een overzicht gegeven van de geprognosticeerde uittredingskosten zonder rekening te houden met de hierboven beschreven ‘meevallers’. Schema 5: totaaloverzicht uittredingskosten Soort kosten Loonkosten en re-integratiekosten uittreding Inhuur uitzendkrachten en ander tijdelijk personeel Materiële kosten Prognose totale uittredingskosten

2.2

Bedrag ! 1.830.000,—

Toelichting Wachtgelden en re-integratiekosten

!

140.000,—

Afbouw in 3 jaar voor deel kosten

! 123.000,— ! 2.093.000,—

Afbouw in 3 jaar voor deel kosten

Kosten en kostenbesparingen eigen sociale dienst We hebben in hoofdstuk 1 aangegeven dat we in dit rapport primair ingaan op de kosten van uittreden van de varianten 1 en 3. In variant 1 – volledig uittreden – moet de gemeente Vaals ook zelf een sociale dienst opzetten. De kosten van een sociale dienst spelen dus mee in deze variant. Daarnaast spelen besparingen mee in de vorm van het niet meer bijdragen in de kosten van Pentasz. Op beide aspecten gaan we in deze paragraaf in. 2.3.1 Kosten eigen sociale dienst Voor het bepalen van de mogelijke kosten voor een eigen sociale dienst hebben we kort en zeker niet uitputtend gekeken naar normen die er zijn op het gebied van sociale diensten. Naast het kostenniveau van de organisaties is het van belang naar de sociale structuur van de gemeente te kijken en naar de gewenste werkwijze. Het aantal klanten en de kenmerken van de klanten bepalen in belangrijke mate de hoeveelheid werk die een organisatie moet verzetten om de klanten weer uit te laten stromen naar betaald werk en daarmee in belangrijke mate de kosten. Daarbij zijn alle aspecten van het proces van instroom tot uitstroom van belang. De rekenkamer van de gemeente Meerssen heeft onderzoek verricht naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van Pentasz in relatie tot de gemeente Meerssen. Men heeft gekeken naar de verhouding tussen de formatie van Pentasz in verhouding tot het aantal klanten. Een sociale dienst die 800 klanten heeft en 40 medewerkers komt daarmee op een verhouding van 0,05 formatieplaats per klant. In het rapport staat dat Berenschot een norm hanteert van 0,054 voor gemeenten in landelijk gebied en 0,9 voor gemeenten in stedelijk gebied. Pentasz komt uit op een norm van 0,044 en scoort daarmee goed. In het onderzoek is ook gekeken naar de loonkosten en materiële kosten per formatieplaats en daarin wordt aangegeven dat Pentasz relatief hoge kosten heeft. Voor nadere informatie verwijzen we u naar bijlage 3.

10/22


Binnen de gemeente Vaals en de gemeente Valkenburg aan de Geul bestaat de indruk dat zowel de sociale structuur als de werkwijze van de gemeente Valkenburg goed vergelijkbaar met en wenselijk voor de gemeente Vaals is. Binnen deze opdracht hebben we niet onderzocht in hoeverre de sociale structuur en de werkwijze in Valkenburg en Vaals dezelfde zijn en waar verschillen optreden. Wel hebben we gekeken naar de beschikbare gegevens van de gemeente Valkenburg voor de kosten van de sociale dienst in Valkenburg. De gemeente Valkenburg geeft aan voor de sociale dienst 11,9 formatieplaats nodig te hebben voor 280 klanten, ofwel 0,042 formatieplaats per klant. De totale personeelskosten worden ingeschat op ! 640.000,— (ruim ! 54.000,— per formatieplaats) en de materiële kosten op ! 140.000,— (bijna ! 12.000,— per formatieplaats). In de onderstaande berekening voor de mogelijke kosten van een eigen sociale dienst zijn we uitgegaan van 336 klanten, omdat met dit aantal klanten door Pentasz rekening is gehouden bij de eerste begrotingsbijstelling voor 2010. We hebben de personeelskosten en de materiële kosten van de gemeente Valkenburg tot uitgangspunt genomen. Wel hebben we de berekening gemaakt voor de verhoudingen tussen formatie en aantal klanten van verschillende gemeenten. We hebben dit gedaan voor de verhouding van de gemeente Valkenburg (0,042), de ISD-BOL (0,045) en de norm voor gemeenten in landelijk gebied van Berenschot (0,054). Dit om te bekijken welke invloed de inzet van extra personeel heeft op het kostenniveau. Schema 6a: mogelijke kosten eigen sociale dienst bij verschillende verhoudingen tussen formatie en aantal klanten Indicatie kosten sociale dienst

Personeelskosten Overige kosten Prognose totale kosten sociale dienst

336 klanten norm 0,042 14,2 fte ! 738.000,— ! 170.000,— ! 908.000,—

336 klanten norm 0,045 15,2 fte ! 790.000,— ! 182.000,— ! 962.000,—

336 klanten norm 0,054 18,2 fte ! 946.000,— ! 218.000,— ! 1.164.000,—

Ook bij minder of meer klanten is de inzet van personeel verschillend. Om een beeld te krijgen van de invloed van veranderende klantenaantallen op de kosten hebben we ook gekeken naar het (structureel) afnemen of toenemen van het aantal klanten. We hebben in het overzicht hieronder gekeken naar de kosten bij 10% minder klanten en 10% meer klanten ten opzichte van 336 klanten. Dit bij een norm van 0,045 (niveau Pentasz en ISD-BOL). We hebben deze norm genomen omdat deze al gehanteerd wordt voor de klanten van Vaals.

11/22


Schema 6b: mogelijke kosten eigen sociale dienst bij verschillende klantenaantallen Indicatie kosten sociale dienst

Personeelskosten Overige kosten Prognose totale kosten sociale dienst

302 klanten norm 0,045 13,8 fte ! 718.000,— ! 166.000,— ! 884.000,—

336 klanten norm 0,045 15,2 fte ! 790.000,— ! 182.000,— ! 962.000,—

370 klanten norm 0,045 16,6 fte ! 863.000,— ! 199.000,— ! 1.062.000,—

Op basis van de norm van 0,045 (huidige niveau Pentasz) en enigszins lagere kosten van de gemeente Valkenburg op het gebied van personele kosten (! 54.000,— per formatieplaats) en materiële kosten (! 12.000,— per formatieplaats), komt de prognose voor de totale kosten uit op ! 962.000,—. Wel zien we in beide schema’s dat de inzet van extra personeel door meer klanten of minder efficiënt werken al snel leidt tot aanzienlijke kostenverschillen. Tenslotte merken we op dat een kostenprognose op basis van werkprocessen, de kenmerken van de klanten en de activiteiten die voor de diverse klantgroepen nodig zijn een betrouwbaarder beeld geven van de daadwerkelijke kosten van een sociale dienst. 2.3.2 Kostenbesparingen eigen sociale dienst Bij het opzetten van een eigen sociale dienst bespaart de gemeente Vaals de jaarlijkse bijdrage aan Pentasz. Het aantal te verwachten klanten in 2011 is gebaseerd op de berekening in de eerste begrotingsbijstelling van 2010. Pentasz gaat uit van 336 klanten voor Vaals. Bij het kostenniveau zijn we uitgegaan van de kosten zoals opgenomen in de begroting van Pentasz voor 2011. Het kostenniveau van Pentasz verandert in de periode 2011-2014 niet wezenlijk (kostenverhoging circa 1%). Schema 7: verwacht kostenniveau van Pentasz in de periode 2011-2014 bij 336 klanten Kosten Pentasz 2011 Personeelskosten Overige kosten Prognose totale kosten sociale dienst

336 klanten ! 1.054.611,— ! 103.766,— ! 1.158.377,—

Een globale prognose voor de kosten van een eigen sociale dienst kwam uit op circa ! 962.000,— bij 336 klanten. De kosten van Pentasz liggen op circa ! 1.158.000,— bij 336 klanten. Het kostenniveau van Pentasz ligt op basis van deze vergelijking ! 196.000,— hoger. We hebben echter in paragraaf 2.3.1 gezien dat de kosten van een sociale dienst kunnen stijgen als er meer formatie nodig is om de klanten te helpen. Het weer zelf organiseren van een sociale dienst brengt ook risico’s met zich mee. De extra kosten die in de aanloopperiode bij het opstarten van een eigen sociale dienst nodig zijn, zijn hierbij buiten beschouwing gelaten. Alsmede de uittredingskosten die nog een periode doorlopen.

12/22


Hoofdstuk 3 Uittredingskosten bij het zelf uitvoeren van het programma Werk 3.1a

Blijvende aansluiting bij Pentasz voor alle taken In deze paragraaf gaan we in op het alternatief dat de gemeente Vaals deel blijft nemen aan de samenwerkingsregeling voor alle werkzaamheden die door Pentasz uitgevoerd worden. Financieel heeft deze variant geen gevolgen omdat de deelname aan de gemeenschappelijke regeling in stand blijft en daarmee ook de jaarlijkse bijdrage van Vaals van circa ! 1.158.000,— in de kosten voor de bedrijfsvoering. Binnen deze variant is het de moeite waard om na te gaan welke mogelijkheden er zijn de kwaliteit van de werkzaamheden binnen het programma Werk te verbeteren. Ofwel op welke wijze, binnen de regels van de gemeenschappelijke regeling, toch meer tegemoet gekomen kan worden aan de wensen van Vaals zonder dat dit nadelig werkt voor de andere gemeenten. Als het gaat om meer maatwerk in de uitvoering van het programma Werk kan gedacht worden aan het opstellen van een dienstverleningsovereenkomst. Daarin kunnen afspraken gemaakt worden over de aanpak van de re-integratie in Vaals. Hierdoor komt er een duidelijkere relatie tussen de bijdrage van Vaals, de werkwijze en de resultaten. Het veranderen van de bestuurlijke en beleidsmatige aansturing is onderhevig aan bestuurlijke besluitvorming en ligt daardoor lastiger. Een aangrijpingsmoment hiervoor is wel het feit dat door de fusie tussen Margraten en Eijsden de gemeenschappelijke regeling aangepast moet worden.

3.1b

Personele kosten zelf uitvoeren van het programma Werk In deze paragraaf gaan we in op de financiële aspecten van het alternatief waarbij de gemeente Vaals deel blijft nemen aan de samenwerkingsregeling, maar ook specifieke taken zelf uitvoert. De gemeente Vaals voert in deze variant met name de activiteiten binnen het programma Werk zelf uit. Alle andere werkzaamheden blijft Pentasz uitvoeren. Dit kan mogelijke gevolgen hebben voor de bedrijfsvoeringskosten. Als de gemeente Vaals de werkzaamheden binnen het programma Werk niet meer afneemt, ontstaan er beperkte wachtgeldverplichtingen. Bij de berekening van de wachtgeldverplichtingen gaan we uit van de opgave van Pentasz voor de formatie op het gebied van re-integratie. De inzet voor de gemeente Vaals is 2,42 fte klantmanagers re-integratie (waarvan 1,89 fte in vaste dienst en 0,53 fte tijdelijk personeel). De personeelskosten van uittreding zijn tot stand gekomen via de methode die is beschreven in paragraaf 2.2.1. In het onderstaande schema zijn alleen de uittredingskosten voor de medewerkers in vaste dienst opgenomen (1,89 fte).

13/22


Schema 8: uittredingskosten vaste medewerkers taken programma Werk Gemiddelde kosten uittreden 1,89 fte klantmanagers Loonkosten re-integratieperiode Re-integratiekosten Aanvullende uitkering op WW Nawettelijke uitkering Kosten tijdelijke personeel Prognose totale loonkosten uittreding Programma Werk

Bedrag ! 48.000,— ! 15.000,— ! 7.000,— ! 83.000,— ! 0,— ! 153.000,—

Gelet op de beperkte uittreding en het instandhouden van de bijdrage voor de overige taakvelden van de gemeente Vaals aan Pentasz, zijn er buiten de hierboven aangegeven wachtgelden geen andere uitredingkosten berekend. 3.2

Kosten en kostenbesparingen zelf uitvoeren klantmanagement re-integratie We hebben hierboven al aangegeven dat de jaarlijkse bijdrage van de gemeente Vaals aan Pentasz ongewijzigd blijft. De personeelskosten van Pentasz zijn in deze variant aanwijsbaar lager dan in de huidige situatie. De bijdrage van Vaals aan Pentasz zou gecorrigeerd kunnen worden voor de lagere personeelskosten voor het onderdeel klantmanagement re-integratie. De besparing op de bijdrage van de gemeente Vaals aan Pentasz kan op basis van 2,42 formatieplaats tegen de gemiddelde salariskosten per formatieplaats voor de functie klantmanagement van ! 42.000,— per jaar op jaarbasis circa ! 100.000,— bedragen. Daarnaast heeft de gemeente Vaals de mogelijkheid om de kosten van (eigen) re-integratiemedewerkers te financieren uit de rijksbudgetten voor het W-deel.

14/22


Hoofdstuk 4 Samenvatting over financiële gevolgen van variant 1 en 3b De gemeente Vaals kan besluiten tot uittreding uit de gemeenschappelijke regeling RSD Pentasz Mergelland. Binnen de gemeenschappelijke regeling is beperkt ingegaan op de procedurele en inhoudelijke aspecten rond uittreding van een gemeente. In dit rapport zijn we uitsluitend ingegaan op de kosten die gemoeid kunnen zijn bij de variant van volledige uittreding (variant 1) en het gedeeltelijk zelf uitvoeren van werkzaamheden binnen het programma Werk (variant 3b). We zagen dat volledig uittreden financieel een ingrijpende maatregel is die hoge kosten met zich meebrengt die in de orde van grootte van ! 2.000.000,— kunnen liggen. We beschreven ook dat in dit stadium niet met zekerheid valt te zeggen of de kosten in deze orde van grootte ook daadwerkelijk zullen optreden. Er is een complicerende factor in het feit dat de gemeente Vaals niet de werkgever is en er bestuurlijke overeenstemming moet komen over het uiteindelijke bedrag van uittreding. We gaven aan dat er ook mogelijkheden liggen om de kosten van uittreding te beperken. We zijn in hoofdstuk 2 kort ingegaan op de kosten die het zelf organiseren van een sociale dienst met zich mee zou kunnen brengen. We zagen dat deze kosten in de orde van grootte liggen van ! 960.000,—. En dat aanloopkosten op dit moment niet in te schatten zijn. Hierbij dient ook rekening gehouden te worden met (tijdelijke) uittredingskosten. In hoofdstuk 3 beschreven we de varianten van blijvende aansluiting bij Pentasz. Bij de variant 3a verandert er niets in de bedrijfvoering van Pentasz. Variant 3b, waarbij de gemeente Vaals het klantmanagement binnen het programma Werk zelf uitvoert, is een optie. Bij deze variant zijn de veranderingen bij Pentasz beperkt. Wellicht liggen er mogelijkheden om deze variant binnen het kader van de gemeenschappelijke regeling uit te voeren. De gemeente Vaals heeft in deze variant invloed op de uitvoering van het programma Werk. Processen die goed lopen blijven bij Pentasz en een beperkt deel van het werk neemt de gemeente Vaals op zich. Wel is een goede afstemming met Pentasz nodig en goede communicatie met de klanten. De kosten van uittreding bij deze variant bedragen circa ! 150.000,—. Samenvattend stellen we dat de variant van volledige uittreding een grote ingreep is met een grote kans op hoge uittredingskosten, maar ook met grote onzekerheden rond de uiteindelijke kosten van uittreding en behoorlijke onzekerheden over de uiteindelijke kosten voor een eigen sociale dienst.

15/22


De variant van het uitvoeren van het klantmanagement van het programma Werk brengt veel lagere uittredingskosten met zich mee en veel minder risico’s en onzekerheden rond uittreden en het zelf uitvoeren van de activiteiten.

16/22


Bijlage 1

Berekening wachtgelden Ontslag wegens reorganisatie Ontslagprocedure werkgever Een werkgever kan een medewerker (geheel of gedeeltelijk) ontslaan bij opheffing van de betrekking, verandering in de inrichting van het dienstonderdeel en als er minder behoefte is aan personeel. Als een werkgever medewerkers vanwege een reorganisatie wil ontslaan, moet de werkgever een reorganisatieplan opstellen. Dit plan wordt besproken met het georganiseerd overleg en meegedeeld aan de medewerkers. Medewerkers kunnen het ontslag aanvechten bij het college van beroep en de centrale raad van beroep. Ontslagprocedure werknemer reorganisatieontslag Ontslag vanwege reorganisatie kan alleen plaatsvinden als duidelijk is dat de functie of de werknemer na de reorganisatie niet meer terugkomt. Op grond van lokale regels wordt bepaald welke medewerkers niet meer terugkomen (rechtspositie gemeente Gulpen-Wittem). Als ook duidelijk is dat er geen andere passende functie is, kan het ontslagbesluit genomen worden. Op het moment dat het ontslagbesluit is genomen, geldt voor de werkgever de re-integratiefase, dit is een soort opzegtermijn. Tijdens de re-integratiefase geldt de normale rechtspositieregeling. De duur van de re-integratiefase is afhankelijk van het dienstverband van de werknemer geteld vanaf de datum van indiensttreding tot de datum van het ontslagbesluit. De re-integratiefase is: • afwezig voor een werknemer die minder dan 2 jaar in dienst is; • 7 maanden voor een werknemer die 2 tot 10 jaar in dienst is; • 11 maanden voor een werknemer die 10 tot 15 jaar in dienst is; • 15 maanden voor een werknemer die langer dan 15 jaar in dienst is. Op het moment dat de re-integratiefase afloopt zonder dat de werknemer het werk volledig heeft hervat, dan kan recht bestaan op een aanvullende uitkering. De aanvullende uitkering krijgt de werknemer alleen als deze recht heeft op een WWuitkering. De aanvullende uitkering kent twee fasen en vult aan naar rato van de werkloosheid. Fase 1 duurt 12 maanden en vult aan met: • 10% tot ! 4.375,— van het salaris; • 20% van ! 4.375,— tot ! 5.250,— van het salaris; • 30% vanaf ! 5.250,— van het salaris.

17/22


Fase 1 wordt uitgekeerd na 12 maanden, duurt zo lang als de werknemer recht heeft op een WW-uitkeringen, en vult aan met: • 10% van ! 4.375,— tot ! 5.250,— van het salaris; • 20% van ! 5.250,— tot ! 6.560,— van het salaris; • 30% vanaf ! 6.560,— van het salaris. Als de werknemer na afloop van de WW-uitkering het werk niet volledig heeft hervat, dan kan recht bestaan op een nawettelijke uitkering. De hoogte van de nawettelijke uitkering is gebaseerd op de hoogte van de WW-uitkering (gemaximeerd dagloon). De duur van de aanvullende uitkering is afhankelijk van de leeftijd en de diensttijd in de gemeentelijke sector. De berekening van de duur is 1 maand per vol dienstjaar waarbij: • volle dienstjaren voor de leeftijd van 40 jaar tellen voor 1,4; • volle dienstjaren vanaf 40 jaar tot 50 jaar tellen voor 2; • volle dienstjaren vanaf 50 jaar gelden voor 3. De nawettelijke uitkering eindigt: • als de werkloosheid eindigt; • voor minder dan 5 uur of minder dan de helft van de arbeidstijd per week werkloos is; • als de werknemer 62 jaar en 9 maanden oud is. Algemene opmerking: overgangsrecht geldt voor de werknemers die meer dan twintig jaar in dienst zijn en ontslagen worden voor 1 juli 2018. Bronnen: • VNG-site. • Informatie P&O-Vaals.

18/22


Bijlage 2 Onderliggende gegevens Pentasz voor wachtgeldberekening De directie van Pentasz heeft op papier een aantal relevante gegevens verstrekt en de directeur van Pentasz heeft deze gegevens in een gesprek op 27 juli 2010 kort toegelicht. De personele kosten worden naar rato van de klantaantallen berekend en de materiële kosten naar rato van de inwonersaantallen per 1 januari van het voorafgaande jaar. In de meerjarenraming van de begroting voor 2011 (pagina 63) is het aandeel voor Vaals voor 2011 vastgesteld op: • een bedrag van ! 2.054.611,—, gebaseerd op 37% van de totale personele kosten van ! 2.850.300,—; • een bedrag van ! 103.766,—, gebaseerd op 14% van de totale materiële kosten van ! 727.060,—. De wachtgeldberekeningen zijn gebaseerd op de bedragen van 2010 omdat de verschillen met de bedragen in de periode 2011-2014 erg klein zijn (1%). Uit de begroting van 2011 blijkt dat de loonkosten per formatieplaats ! 53.012,— bedragen. De totale personeelskosten bedragen ! 69.769,—. Alle formatie wordt op basis van de bovenstaande verdeelsleutel naar de deelnemende gemeenten toegerekend. Pentasz hanteert geen tijdschrijfsysteem. In de werkwijze is er sprake van een aantal mensen dat direct voor de gemeente Vaals werkt. Voor het klantmanagement op het gebied van re-integratie is dat 1,89 fte reintegratie. Daarnaast wordt 1,44 fte aan re-integratie ingehuurd waarvan 0,53 fte aan Vaals toegerekend wordt. Verder zijn gegevens verstrekt over: • de gemiddelde werkelijke loonkosten (jaarsalaris) per functie in 2010; • het aantal dienstjaren bij Pentasz per medewerker in 2010 (anoniem), gemiddeld 13 jaar; • de leeftijd per medewerker in 2010 (anoniem), gemiddeld 46 jaar. De gegevens zijn gebruikt bij de berekeningen, maar hier niet opgenomen omdat deze in een aantal gevallen terug te leiden zijn tot individuele personeelsleden.

19/22


Aangegeven is dat: • het huisvestingscontract loopt tot 30 juni 2014; • op het gebied van automatisering het contract voor onderhoud van software en updates loopt tot 8 april 2010; • de inhuur van BBZ is uitbesteed aan Maastricht; • de inhuur van P&O-ondersteuning en systeembeheer gebeurt op basis van een langdurig contract bij de gemeente Gulpen-Wittem. Bron: • eerste begrotingsbijstelling 2010 RSD Pentasz Mergelland; • begroting 2011 RSD Pentasz Mergelland (inclusief raming 2012-2014); • schriftelijke opgave en mondelinge toelichting directie Pentasz.

20/22


Bijlage 3 Normen en gegevens vergelijking sociale diensten De rekenkamercommissie van de gemeente Meerssen heeft in 2009 onderzoek verricht naar het functioneren van de regionaal sociale dienst Pentasz vanuit Meerssens perspectief (rapport 24 juli 2009). De centrale onderzoeksvraag richt zich op de doelmatigheid en doeltreffendheid van het functioneren van Pentasz voor zover dat betrekking heeft op de gemeente Meerssen. De rekenkamer heeft gekeken naar de verhouding tussen de formatie van Pentasz in verhouding met het aantal klanten. Een sociale dienst die 800 klanten heeft en 40 medewerkers komt op een norm van 0,05, ofwel 0,05 medewerker per klant. In het rapport staat dat Berenschot een norm hanteert van 0,054 voor gemeenten in landelijk gebied en 0,9 voor gemeenten met overwegend stedelijk gebied. In het rapport wordt de formatie van diverse sociale diensten op deze wijze met elkaar vergeleken. Dit levert het volgende beeld op: • Pentasz: 0,044; • ISD-BOL: 0,045 (sociale dienst van Brunssum, Onderbanken en Landgraaf); • ISD-Kempengemeenten: 0,07; • ISD-Bollenstreek: 0,09. De conclusie van de rekenkamer is dat de formatie van Pentasz relatief laag is. De rekenkamer heeft ook gekeken naar de bedrijfsvoeringskosten. Op het gebied van de loonkosten heeft men gekeken naar het gemiddelde loon per formatieplaats. Deze kosten zijn voor Pentasz en andere sociale diensten als volgt (afgerond op ! 1.000,—): • Pentasz: ! 65.000,—; • ISD-BOL: ! 51.000,— (sociale dienst van Brunssum, Onderbanken en Landgraaf); • ISD-Kempengemeenten: ! 55.000,—; • ISD-Bollenstreek: ! 63.000,—. De rekenkamer heeft gekeken naar de overige bedrijfsvoeringkosten (materiële kosten) per formatieplaats. Deze kosten leveren het volgende beeld op: • Pentasz: ! 22.000,—; • ISD-BOL: ! 10.000,— (sociale dienst van Brunssum, Onderbanken en Landgraaf); • ISD-Kempengemeenten: ! 28.000,—; • ISD-Bollenstreek: ! 13.000,—. De rekenkamer concludeert in het onderzoek dat de loonkosten en materiële kosten bij Pentasz aan de hoge kant waren.

21/22


De gemeente Vaals heeft van de gemeente Valkenburg gegevens ontvangen over de kosten van de sociale dienst In Valkenburg. De kostenopzet is met het afdelingshoofd in Valkenburg op 27 juli 2010 besproken. De gemeente Valkenburg heeft 11,9 fte nodig voor 280 klanten, ofwel 0,042 formatieplaats per klant. De personeelskosten worden ingeschat op ! 640.000,— (ruim ! 54.000,— per formatieplaats) en de materiële kosten op ! 140.000,— (bijna ! 12.000,— per formatieplaats).

22/22

Desintegratiekosten sociale dienst Rapport Gemeente Vaals

Recommend Documents