Dekgolven. Kappersstoel. De varende rechter. Houdbaarheidsdatum

Diepgang NUMMER 2

2014

TAALBLAD M AR W K

STORA AT M PA TIE I R A

vijftiende jaargang

Dekgolven

Kappersstoel

De varende rechter

Houdbaarheidsdatum

Van de redactie Mensen die op zee werken en wonen verzinnen wel eens dingen, waar we aan de wal nooit opgekomen zouden zijn. Op onze Facebookpagina lezen we over schroevendraaiers die aangepast worden, kapitein Zeewiersum schrijft over vreemde spelletjes die hij aan boord speelt en een stuurman stuurde een artikel over de verschillen tussen godsdiensten. Echtgenotes van zeevarenden blijken hun man soms nodig te hebben om met beide benen op de grond te blijven staan. Terwijl zeelieden weer vrouwen aan de wal nodig hebben om alles goed te regelen. De rol van een vertegenwoordiger van een vakbond of een dominee bij dit alles beperkt zich vaak tot het aandacht geven aan deze zaken. Zoals bijvoorbeeld in dit blad. Hopelijk heeft het tot iets lezenswaardig geleid.

In dit nummer Meditatie Allah is Arabisch voor God Niet veel verschil Een ingezonden artikel In memoriam Dominee Jaap Leij Politiek… Gelukkig

7

6

5

3

De doopvrouw Iedereen hoopt dat zij haar taak volbrengt Zeekaarten Op een dag zijn ze allemaal onbegrijpelijk Maritiem pastoraat in de praktijk Kappersstoel en houdbaarheidsdatum

13

8

10

Paul Verhoeven Filmmaker en theoloog van de oude stempel Ebola De kans is klein dat je het oploopt

17

Superfood Zeemansvrouw doet even mee met de wal Strijd op het water Zeiljacht en tanker

22

De varende rechter Jos Hilberding velt het vonnis

14

20

24

Dekgolven Kapitein Wiersum speelt vreemde spelletjes

26

Kerkelijk nieuws belicht Bestaansrecht kerkelijke bundel zonder zeemanslied wordt betwijfeld 28 Wetenschap Broodje aap 30

Diepgang op Facebook… Reacties 31

Politiek Stefan Francke probeert de PvdA te begrijpen Doninee D.A.G. Hoor… Wubbo Ockels 34

Adressen maritieme pastores Colofon

35

35

32

Meditatie

Allah is Arabisch voor God Tijdens mijn studieverlof heb ik een dik boek gelezen van een dominee die beweerde dat de mensen in Israël in dezelfde God geloven als Christenen. Honderden bladzijden schreef hij over zijn ontdekking, die ook tot de voor hem verbazingwekkende conclusie leidt dat de Joden niet bekeerd hoeven te worden.

Bij mijn scheepsbezoeken spreek ik ook zeevarenden die iets van God hebben ervaren door het gegeven dat Hij één is. Zij hebben in vele landen kerkgebouwen bekeken, met collega’s

Diepgang

De energie waarmee hij het brengt spat van de bladzijdes af. Het enthousiasme van deze geestelijke heeft – denk ik – te maken met het ervaren wat er over God verteld wordt: Hij is één. Bij mensen die iets van God ervaren komt, bij mijn weten, altijd een hoop energie vrij. Ze zijn soms niet meer te stoppen.

3

gepraat, boeken gelezen en nagedacht. Daarbij vallen vaak meer de overeenkomsten dan de verschillen op. Zo deed een Islamitische kapitein bijvoorbeeld op een bedachtzame manier een uitspraak die mij buitengewoon fascineert. Hij zei: ‘Allah is Arabisch voor God’. Zowel mensen aan de wal als zeevarenden vragen me wel eens wat ik, als dominee, nou van de Islam vind. Daarbij heb ik gemerkt dat ik dit, ook aan mezelf, het beste kan uitleggen door godsdienst te vergelijken met auto’s. Een auto is een ding met vier wielen en een stuur dat zich vanzelf kan voortbewegen. Hoewel de verschillen tussen bijvoorbeeld een Suzuki Alto en een Aston Martin DB 9 – zeker voor liefhebbers – gigantisch zijn, gaat het in wezen om twee dezelfde dingen. Net zoals met godsdienst kun je met auto’s ook heel zinvolle dingen doen, zoals een gewond iemand naar het ziekenhuis brengen, maar je kunt er ook een kind mee doodrijden. Ook kun je mensen wijs maken dat er vooral met BMW’s kinderen dood gereden worden. Als je directeur van een ander merk auto bent, is die verleiding groot. Geheel niet onbelangrijk is dat ik zelf ook een auto heb. Misschien zou ik zonder kunnen, maar ik ben heel blij dat ik hem heb. Ik gun er iedereen één. Ook ben ik best wel gek op mijn auto. Hij is best mooi en snel, precies groot genoeg en ik ben trots dat ik hem bij elkaar heb verdiend. Er zijn heel wat auto’s waarbij ik niet de energie voel om er voor te gaan sparen en hem te onderhouden. En ik betrap me wel eens op de neiging dat ik mensen ongevraagd wil uitleggen waarom ik een betere keus heb gemaakt dan zij. Tegelijkertijd zie ik het model dat ik heb wel steeds meer rijden…

Diepgang

Léon Rasser

4

Ingezonden artikel

Niet veel verschil manist was en dat ik aan Reiki deed. Hij had er wel eens van gehoord maar hij vroeg me er wat over te vertellen, hetgeen ik deed. Op het eind vroeg hij me: “Dus als ik het goed begrijp, geloof jij dat er een energie is die levensenergie genoemd wordt?” “Ja.” “Hmm, net als mijn God, dus.” “En jij stuurt wel eens energie op afstand naar iemand?” “Ja.” “Hmm, dat noem ik bidden.” “En jij gebruikt symbolen voor je gaat behandelen?” “Ja.” “Dat noem ik rituelen.”

Onlangs voeren we met het schip de delta van een rivier op, onderweg naar de bestemmingshaven. Nadat ik met één van de Filippijnse matrozen de trossen op het voorschip had klaargelegd, gingen we op een bolder zitten en praatten wat.

“Jij hebt iemand die je begeleidt als je dat nodig hebt, een master?” “Ja.” “Hmm, dat heet bij mij een pastoor.” “En die master moet jou inwijden voor je Reiki ten volle kunt benutten?” “Ja.” “Dat noem ik dopen.” “Naarmate je er meer mee doet, wordt de kracht steeds sterker?” “Ja.” “Dat heb ik ook.”

Diepgang

Of het nou door de prachtige omgeving kwam “And you are telling me that you don’t beliewaar we doorheen voeren of door het zonneve? I don’t see much difference.” tje dat op onze bol scheen, we werden een beetje filosofisch en hij vertelde over zijn (kaIk wist er even niets op te zeggen ... tholieke) geloof en zijn rotsvaste vertrouwen daarin. Hij vroeg me of ik ook een geloof had, S. Tuurman wat ik negatief beantwoordde maar dat ik hu-

5

In memoriam

Dominee Jaap Leij

Op 24 februari 2014 overleed ds. Jaap Leij, oud-koopvaardijpredikant van de Nederlandse Hervormde Kerk. De zee en de mens stonden centraal in zijn leven. Afkomstig uit een familie van schippers begon hij in 1959 als port chaplain in het zeemanshuis in Londen. Daar leerde hij zijn vrouw Marjon kennen die in de stad als au-pair werkte. Samen hebben zij jaren in de maritieme wereld rond gezworven. Met een klein uitstapje van de drie jaar die Jaap Leij gemeentepredikant in Rozenburg was. Vanaf 1973 gingen ze weer de wereld over: van Rotterdam/Antwerpen via Dubai en Nigeria tot de laatste periode van 10 jaar in Singapore. Veel zeevarenden herinneren zich Jaap die de schepen bezocht en die Marjon inschakelde om boodschappen te doen voor de bemanning die niet aan de wal kon. Maar in die tijd veranderde er veel in het koopvaardijpastoraat. De post Singapore werd opgeheven en in 1993 ging Jaap met emeritaat. De laatste jaren hebben ze in Frankrijk gewoond. Daar is Jaap gestorven en gecremeerd. De asverstrooiïng zou zijn vanuit Scheveningen op de Noordzee op 15 april. Helaas was de wind te hard en kon er niet uitgevaren worden. Een ETD blijft altijd ‘estimated’. Met een mooie plechtigheid in het paviljoen van de rederij is afscheid van hem genomen.

Diepgang

Daarbij klonk het lied ‘In Haven’ van Elgar, uit de ‘Sea Pictures’, met de tekst:

6

Closely let me hold thy hand, storms are sweeping sea and land; love alone will stand. Closely cling, for waves beat fast, foam-flakes cloud the hurrying blast; love alone will stand. Kiss my lips, and softly say: “Joy, sea-swept, may fade to-day”; love alone will stay.

Maritime Labour Convention 2006 In de ruim acht maanden dat de standaard op het gebied van zeemanswelzijn, de MLC 2006 van de ILO, van kracht werd, gaat het met de uitwerking van dit verdrag over de hele wereld behoorlijk snel. In februari 2014 hadden al 56 ILO lidstaten het verdrag geratificeerd. Samen vormen ze ongeveer 80% van het bruto tonnage aan zeescheepvaart. Een indirect effect van deze standaard is dat de maritieme wereld gedwongen wordt over dingen na te denken die tientallen jaren vanzelfsprekend waren. En dat, na een jarenlange neergang, het welzijn van zeevarenden weer wat meer aandacht krijgt. Verder zijn alle onder de ILO vallende landen in augustus 2014, een jaar na dato, verplicht om te rapporteren wat ze hebben gedaan aangaande de verplichtingen gesteld in de MLC 2006. In de MLC 2006 wordt niet in het verplichte deel A van de Code gesproken over zeemanswelzijn. Dat valt onder deel B, dat

richtlijnen geeft. Het betekent echter toch dat het deelnemende land ‘due consideration’ zal moeten geven aan de verantwoordelijkheden op dat gebied. Het kan dus niet zomaar meer blijven liggen. Wat betekent dit onder andere? Zeevarenden moeten bijvoorbeeld toegang hebben tot welzijnsfaciliteiten aan de wal. Verder moeten er in de havens zogenaamde ‘port welfare boards’ komen. Die moeten bestaan, niet alleen uit organisaties van zeevarenden, reders en havenautoriteiten, maar ook – waar mogelijk – uit betrokken welfare organisaties. Eén van de verfrissendste voorzieningen van de MLC 2006 is, dat het voorziet in het makkelijk bespreekbaar maken van de veranderende behoeften van zeevarenden en de scheepvaart als zodanig. Dit om het verdrag sneller te kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Hierbij kun je natuurlijk denken aan het toegang tot het internet. Bewerkt artikel van

Bernt R. Koning NZC-lid en afgevaardigde naar de ICMA

Politiek en praktijk

Léon Rasser

Diepgang

Dominees hebben de mogelijkheid om bij het landelijk dienstencentrum van de Protestante Kerk in Nederland zaken aan te dragen, die van belang zijn voor de landelijke politiek. Zo is de genuanceerde wetgeving rondom hulp bij zelfdoding mede tot stand gekomen door predikanten, die mensen bezochten die leden aan het leven. De contacten tussen de kerk en het machtige CDA droegen bij aan heel wat wetgeving waar men in de praktijk mee uit de voeten kan. Misschien dat de PvdA dit model kan overnemen en haar oor eens te luisteren kan leggen bij de vakbond, aangaande het toestaan van particuliere beveiliging aan boord van schepen.

7

Een nieuw leven De doopvrouw Een grote verandering in ons leven. Mijn man werkte 20 jaar lang voor de grote handelsvaart en onlangs ging hij de offshore in. Van chemie naar windenergie. In plaats van alle wereldzeeën is het vaargebied nu beperkt tot de Noordzee. Voor mij zijn de gevolgen enorm want wat een verschil in termijn! Van drie maanden varen/verlof, naar vijf weken. Je snapt natuurlijk ook wel dat met die korte vaarperiode niks mis is. Vijf weken. Een week na vertrek kan ik al beginnen met aftellen! Ha. Maar het verlof is gelijk evenredig mee gekrompen en in mijn ogen belachelijk kort geworden. Hoe prak ik mijn hele bucketlist vol activiteiten (als bezoek aan Ikea, theater, winkels, ouderavond, samen een weekendje weg, enz.) in die vijf knullige weekjes? Maar kom op, ik ben ook de beroerdste niet dus we gaan het gewoon proberen.

Diepgang

Nog een wijziging vormt de promotie van mijn man. Ik ben best wel feministisch, vind ik zelf en ik ben na ons huwelijk mijn eigen achternaam blijven dragen. Tegelijkertijd teer ik volledig op zijn salaris (DE modekreet van tegenwoordig) en als vrouw van- promoveer ik dus ook een beetje mee. Zo werd ik ook uitgenodigd om de doop van een technisch zeer ingenieus schip met zeer opvallend uiterlijk bij te wonen. De feestelijkheden vonden plaats in Hamburg, ik zou in totaal drie dagen van huis zijn. Dat was organisatorisch gezien best lastig maar mijn lieve vriendin, zelf kinderloos, kwam bij ons in huis en zorgde al die tijd voor onze jongens. Respect. En ik? Ik had een goed excuus om een geweldig nieuwe outfit aan te schaffen. Want op zo’n feest verschijn je niet in je spijkerbroek en op Crocks maar ga je voor netjes. Dus kocht ik een leuk pakje, speciaal met nautische uitstraling. En daarbij mooie schoenen maar wel geschikt om moeiteloos iedere willekeurige loopplank mee te beklimmen. Er waren veel gasten; directies, klanten, kantoor- en werfmensen, een strijkorkestje, een shantykoor, de scheepsbemanning, fotografen en natuurlijk, last but not least: de doopvrouw.

8

Een uiterst charmante dame wandelde slank te zijn over het terrein, op een paar stilettohakken waar ik in mijn dromen nog niet op kan lopen. Aan de arm van haar man, het middelpunt van alles. Zij droeg een designoutfit, zo één waardoor mijn leuke pakje met nautische uitstraling duidelijk heel erg confectie was ... Doordat de spanning steeg, drong het tot me door dat een scheepsdoop meer is dan een knalfeest, klantenwerving en een gezellig samenzijn. Het gaat voor een belangrijk deel om deze vrouw en een eeuwenoud ritueel. En dat wist ze zelf ook want ze was nerveus. Aan haar de taak om die fles stuk te gooien, haar zegen uit te spreken over het schip en bescherming te vragen voor de bemanning. En die fles moet echt stuk, want

anders betekent dat pech en ongeluk. Wat een verantwoordelijkheid eigenlijk. Ik was nogmaals blij niet in haar schoenen te staan en hoopte, net als iedereen, dat ze zou doen wat ze moest doen. Ze beklom het speciaal geplaatste schavot alsof ze Marie-Antoinette was en poseerde samen met de kapitein voor de fotografen. En toen was het moment daar. Ze pakte het touw waaraan de champagne bungelde, gaf het schip haar naam, sprak haar wensen voor de bemanning uit en liet het touw los. En wat niemand wil dat gebeurt, dat gebeurde ... De fles slingerde tegen de boeg, stuiterde terug, maar brak niet. Heel het publiek, de doopvrouw en zelfs het shantykoor hield de adem in. Het doemscenario dat mijn man op een schip ging varen waar geen zegen op rustte flitste plotseling door mijn hoofd en dat terwijl ik niet bepaald bijgelovig ben. Maar een ritueel is niet voor niks al eeuwen oud, toch? Dat moet een reden hebben, zo realistisch ben ik dan ook wel weer. Ik vond dit zeer onaangenaam en dan druk ik mij netjes uit. Maar het geluk hervond zijn weg. De fles slingerde terug, nogmaals tegen het schip en brak in gruzelementen. Godzijdank. De champagne stroomde over de boeg en de hele goegemeente haalde opgelucht adem. De doopvrouw nam het applaus dat losbarstte in ontvangst en scharrelde dankbaar van het schavotje af. “My heart was sinking into my heels” piepte ze, na de toespraken en de fotosessies. Vroeger of later gaat het met dit rode schip helemaal goed komen, daar ben ik van overtuigd. De feestelijkheden die later op de dag nog volgden waren voor mij een duidelijke voorbode ervan want het was echt een knalfeest, met verrukkelijke champagne, leuke mensen en fantastische maaltijden. Met een goed gevoel ging ik de volgende dag dan ook naar mijn jongens, alleen. De man aan boord achterlatend voor zijn eerste termijn, die er inmiddels ook alweer opzit.

Je wilt niet geloven hoeveel mensen zeiden: “Is ’ie er nu alweer?” Maar dat zegt eigenlijk niks, bedenk ik. Want dat werd ook vaak genoeg geroepen als hij na drie maanden thuiskwam en ik op mijn tandvlees de eindstreep haalde. Blijkbaar onzichtbaar. Zelfs mijn jongens waren verbaasd dat het zo snel ging. En verheugd natuurlijk. Dus is nu de tijd gekomen waarin we zullen ontdekken hoe het gekrompen verlof ons bevalt.

Diepgang

Astrid Feitsema

9

Wetenschap

Zeekaarten

Het onbegrijpelijke ECDIS Het zal niet heel lang meer duren, hoogstens een paar jaar, en dan moet iedereen er aan geloven. De papieren zeekaart zal verdwijnen en het ECDIS

Diepgang

(Electronic Chart Display

10

and Information System) wordt verplicht op ieder schip.

Deze verandering speelt mee op de achtergrond wanneer ik weer eens iets onbegrijpelijks tegen kom op onze elektronische zeekaartmonitor. Dagelijks oefen ik mijzelf, onder deskundige leiding van de tweede stuurman, om alle mogelijkheden van de elektronische zeekaart onder de knie te krijgen. Naarmate de dagen verstrijken en ik steeds meer inzicht in dit voor mij nieuwe systeem krijg, vraag ik mij verwonderd af waarom ik bepaalde mogelijkheden nooit op papieren zeekaarten heb gemist. Het toevoegen van (digitale) foto’s, alarm-

signalen bij het overgaan naar een andere kaart, het was kennelijk niet nodig de laatste vijfhonderd jaar. Vijfhonderd? Hoe lang bestaan zeekaarten eigenlijk? Terug van zee krijg ik toevallig een krantenartikel onder ogen dat gelijk mijn interesse wekt. In het artikel wordt beschreven hoe in de dertiende eeuw plotseling ongekend nauwkeurige kaarten van de Middellandse Zee opduiken. Het is volkomen onduidelijk waar deze kaarten vandaan komen en door wie ze gemaakt zijn.

Daar heb ik al eens eerder over gehoord en wil er nu alles over weten wat er te weten is. De schrijver van het artikel (Roel Nicolai, een geoloog die bij Shell werkt) stelt dat ‘het niet langer vol is te houden dat de kaarten door middeleeuwers zijn bedacht en gemaakt’. Hoewel hij geen pasklaar alternatief biedt, oppert hij dat de kaarten wellicht zijn gemaakt tijdens de kruistochten (1095 tot 1271).

Ook op de Piri Reis kaart uit 1513 is (een deel van) de kust van Antarctica – ijsvrij! – weergegeven. Op deze kaart zijn Europa, Afrika en ZuidAmerika goed te herkennen. De lange zuidelijke uitloper van Zuid-Amerika loopt ogenschijnlijk door in de kustlijn van Antarctica. Toch zijn er mensen die hierbij bedenkingen hebben. Zij beweren dat de in oostelijke richting doorlopende kustlijn gewoon de kust van Zuid-Amerika is en niet de Antarctische kust. Vreemd is dan wel waarom alle andere kustlijnen wel in de juiste richting lopen en het onderste deel van Zuid-Amerika niet. Ook is het voor de

twijfelaars niet te verklaren waarom de geografische posities dan toch zo nauwkeurig kloppen wanneer je deze op een moderne kaart legt. Immers, pas in de achtiende eeuw was het voor de westerse mensen mogelijk nauwkeurig de lengte op de aarde te bepalen. Wat dat aangaat bestaat er nog een opmerkelijke kaart, de Dulcert’s Portolano kaart uit 1339. Op deze kaart staan de breedtegraden van Europa exact ingetekend. De lengtegraadcoördinaten schelen slechts een halve graad! Nog weer een andere bijzondere kaart werd getekend door de

Diepgang

Is daarmee de kous af? Nee! Tijdens mijn zoektocht stuit ik op nog een andere, zeer gedetailleerde kaart: de Oronteus Fineus kaart, een wereldkaart uit 1531. Het vreemde van deze kaart is echter dat Antarctica hier gedetailleerd op staat afgebeeld. De kustlijn wordt echter weergegeven zonder het 1500 meter dikke pakijs dat er nu overheen ligt. De Ross-zee wordt (ook ijsvrij) weergegeven en zelfs rivieren en bergen die nu onder gletsjers verdwenen zijn staan op de kaart. Het lijkt er sterk op dat de makers van deze kaart beschikten over kennis die ver vooruit liep op die van de cartografen van de zestiende en zeventiende eeuw. Volgens recente onderzoeken was het immers 4000 jaar v. Chr. dat (delen van) Antarctica de laatste keer ijsvrij waren!

11

Turk Hadje Ahmed in 1559. Deze kaart laat een strook land zien van ongeveer 1600 km breed die de verbinding vormt tussen Alaska en Siberië. In 1559 was een dergelijke landbrug echter bedekt met water. En zo zijn er veel kaarten bekend uit de periode tussen 1300 en 1600 van vrijwel de gehele geografie van de wereld. Veel van deze kaarten lijken hun oorsprong te hebben in nog veel oudere kaarten of kennis, getekend en/of overgedragen door onbekenden. In ieder geval lijkt het erop dat – veel eerder dan de huidige geschiedschrijving aanneemt –, kennis voorhanden was die het mogelijk maakte zeer gedetailleerde zeekaarten te vervaardigen. Wij in Europa nemen aan dat de

S

hiervoor benodigde techniek, pas in de zeventiende eeuw of nog later is uitgevonden. Veel wetenschappers hekelen het idee dat er een andere, hoog ontwikkelde beschaving zou hebben bestaan, die deze kennis en techniek in huis had. Het enige argument is echter dat een dergelijke beschaving niet bekend is in de huidige bronnen. Zelf vind ik het nogal wat om te denken dat wij – anno 2014 – op het hoogste niveau van de menselijke beschaving in denken en kennis zouden staan en dat eerdere volkeren slechts primitieven waren, niet in staat om verder te kijken dan hun horizon toelaat. Waar komt het idee vandaan dat de ontwikkeling van de mensheid verloopt volgens

een gelijkmatig stijgende lijn? Ligt een sinusachtig patroon, met komende en gaande beschavingen, niet meer voor de hand? Wanneer ik naar de talloze mogelijkheden die mijn ECDIS heeft, kijk, zitten we in een stijgende lijn. Als ik vervolgens merk dat er nog maar weinig navigators weten hoe ze een sextant moeten gebruiken, begin ik te twijfelen. Zal deze kennis misschien helemaal verdwijnen zoals we nu ook niet meer weten hoe men die oude kaarten heeft kunnen maken? Of zal men zich duizenden jaren later verwonderd afvragen hoe het mogelijk was dat wij zulke kennis van de geografie hadden zonder naar de sterren te kijken? Kees Wiersum

p e t t e r

Diepgang

Seatrade prijs

12

Voormalig baggerpastor Toon van der Sande heeft met zijn welzijnsproject voor slachtoffers van piraten een prijs van ‘Seatrade’ gewonnen in de categorie ‘veiligheid op zee’. Deze bestaat uit een bokaal en een prachtige toespraak die is na te lezen op ... Mensen die Toon kennen zullen uit de foto opmaken dat hij niet zelf de prijs in ontvangst mocht nemen. De toespraak is na te lezen op: www.seatrade-awards.com

Ka

Maritiem pastoraat in de praktijk

rsstoe e p p l Dat een zeevarende steeds minder tijd heeft om de wal op te gaan is een bekend gegeven. Dat zeevarenden goed zijn in improviseren is ook geen geheim. Toch viel de mond van diakonaal havenwerker Rijk van Lent open van verbazing toen hij, ondanks zijn jarenlange ervaring als scheepsbezoeker, een professionele kappersstoel aantrof aan boord van een schip. Zijn collega’s bij de zeemansmissie in Rotterdam vermoeden dat hij zelf ook op de stoel plaats heeft genomen om zich op buitengewoon economische wijze van zijn haardos te laten ontdoen.

Houdbaarheidsdatum hoofd aan het breken over wat een zeevarende mij probeerde te vertellen. Hij had net een inspectie van de brandblussers achter de rug toen ik met hem in gesprek raakte. Het ging op een gegeven moment over zijn huis. Hij vertelde me dat hij bij zijn moeder woonde. Zijn vader was ‘expired ’... Hij zei dit woord niet zo duidelijk en ik vroeg het hem te herhalen. Langzaam verscheen mij toen een beeld voor ogen van de brandblussers

die vervangen moeten worden ... Het hoekje omgaan, tussen zes planken liggen, het tijdelijke met het eeuwige verwisselen, de mogelijkheden om de dood fantasierijk te beschrijven zijn groot. Maar dat je lichaam op een gegeven moment de uiterste houdbaarheidsdatum heeft bereikt, zo had ik het nog nooit gehoord! Léon Rasser

Diepgang

Na meer dan 15 jaar namens de zeemansmissie scheepsbezoeken te brengen, mag ik me op sommige terreinen zo langzamerhand wel een beetje als specialist beschouwen. Zo denk ik dat ik het ‘zeeengels’ goed beheers. Volgens mij is er bij die taal maar één regel en dat is om met een zo klein mogelijk aantal woorden dingen zo duidelijk mogelijk te zeggen. Toch was ik onlangs mijn

13

Gezien

en

g e l e z e n

Paul Verhoeven op gedateerd theologisch pad

Jezus van Nazareth Voor elke film die in de bioscoop is te zien, zijn er honderden andere voorstellen naar de prullenbak verwezen. Bij de keuze om een film wel of niet te produceren spelen

Diepgang

tal van factoren een rol.

14

De piraterijfilm over Captain Phillips was bijvoorbeeld nooit gemaakt als dit niet om een Amerikaan ging die de boel tot een goed einde bracht. En als het Amerikaanse Ministerie van Defensie geen forse hoeveelheid sponsorgeld had ingelegd om haar marine prominent in beeld te krijgen. Filmregisseur Paul Verhoeven krijgt geen geld voor zijn lang gekoester-

de wens om een film over Jezus van Nazareth te maken. Dit ondanks het feit dat er in de vorige eeuw met zijn films als Robocop, Total Recall en Basic Instinct wel honderden miljoenen dollars verdiend zijn. Om een realistisch beeld van Jezus te geven heeft hij zó intensief gestudeerd dat hij een

ook tot zijn eigen verbazing psychosomatische ziektes kon genezen. Toen hij merkte dat hij steeds populairder werd, begon hij te geloven dat hij heel de wereld met zijn krachten kon veranderen. Hij raakte ervan overtuigd dat op deze manier het Koninkrijk van God zou aanbreken. Door de Romeinen en hun Joodse stroman Koning Herodes werd hij steeds meer als een bedreiging gezien. Op een gegeven moment wilden zij hem dood hebben. Jezus ging op de vlucht maar werd op een gegeven moment verraden en vermoord.

vooraanstaande positie inneemt binnen het ‘Jesus Seminar’. Dit is een select gezelschap van theologen en andere wetenschappers, die twee keer per jaar bij elkaar komen om van gedachten te wisselen over de vraag hoe het feitelijke, menselijke leven van Jezus van Nazareth verlopen moet zijn. Een manier van benaderen die trouwens Dan Brown op het idee bracht (voor zijn boek ‘De Da Vinci Code’) dat Jezus wel eens getrouwd zou kunnen zijn geweest met Maria Magdalena.

Met deze beschrijving schaart Verhoeven zich in de rij van wetenschappers die begint in de negentiende eeuw, waarbij de filosoof Friedrich Nietzsche beweerde dat God dood is. In Nederland baarde de theoloog Harry Kuitert opzien door in zijn boek ‘Het algemeen betwijfeld Christelijk geloof’ te beweren dat Jezus niet uit de dood is opgestaan en al het denken over boven (God/hemel) van beneden (mensen/aarde) komt.

Kort samengevat was Jezus volgens Verhoeven een charismatische man die aanvankelijk

Verhoeven en Scheers komen daarom ook wat zelfingenomen over. Zij suggereren tot een

Diepgang

Toen Paul Verhoeven geen filmstudio kon bewegen om geld te investeren in zijn idee over zijn Jezus heeft hij met journalist Rob Scheers een boek over hem geschreven. Het is een wat merkwaardig geheel geworden. Aan de ene kant gaat het tweetal heel wetenschappelijk te werk door mensen zorgvuldig te citeren, historische overzichten te geven en een uitgebreid register in het boek op te nemen. Dat Paul Verhoeven bij het maken van zijn Aan de andere kant spreekt Verhoeven ook script zo min mogelijk wilde fantaseren kan een aantal vermoedens over Jezus uit, waarbij begrepen worden uit zijn opleiding als natuurkundige. Met de filmacademie als tweede hij niet de onderste steen boven heeft geopleiding heeft hij ook opvallende inzichten in haald om deze te bewijzen. Daar vermeldt hij waarom Bijbelteksten geschreven zijn zoals ze ook nog even bij dat het verfilmen van dit vermoeden prachtige beelden zal opleveren. Ten geschreven zijn. Hij interpreteert de teksten derde is hij op sommige momenten zo zeker aan de hand van het dramatische effect dat ze beogen en welke politieke machthebber er van zijn gelijk, dat hij voorstelt om Bijbelteksten te herschrijven en schrappen. naar de mond gepraat moet worden.

15

bij het verhaal van Adam en Eva over twee zonen verteld wordt. Want is er werkelijk iemand die nou echt weet hoe het begon met de mensheid? En wie gelooft er nou echt dat het menselijk verstand voldoende is om de wereld voor haar ondergang te behoeden? Of dat de enige plannen die lukken terug te voeren zijn op perfect uitgevoerde protocollen? Ligt het niet meer voor de hand om juist de mensen die op deze manier over de waarheid denken als ongeloofwaardig te beschouwen?

Diepgang

speciale groep mensen te behoren die zich bijvoorbeeld realiseert dat de twee zonen van ‘de eerste mensen’ – Adam en Eva – zich wel heel wonderlijk moeten hebben voortgeplant, alle dieren van de wereld niet in de ark van Noach pasten (om te ontkomen aan de zondvloed) en het water in de Rode zee op vergelijkbare wijze als de Waddenzee wel eens droogvalt (zodat het Joodse volk kon ontsnappen aan hun Eyptische overheersers).

16

Deze zelfingenomenheid kom ik overigens ook wel tegen bij West-Europese zeelieden. Dan merk ik dat zij denken dat ik iemand ben die ‘nog’ op een bepaalde manier denkt (net zoals hun matrozen) en zichzelf heel wat vinden omdat ze mij ‘respecteren’. Dit natuurlijk mede gezien het nobele werk dat de zeemanskerk verricht. Zelf ben ik vooral verbaasd dat zij zich niet afvragen waarom de ‘kritische’ vragen die zij stellen in de afgelopen 5000 jaar (want zo oud zijn deze verhalen) nooit bepalend zijn geweest voor de geloofwaardigheid van de Bijbelse verhalen. Iemand die een zekere mate van intelligentie bezit, zal begrijpen dat het geen toeval is dat

In het begin van zijn boek vertelt Verhoeven hoe hij op een moeilijk moment in zijn jonge leven een Pinksterkerk bezocht, waarbij door muziek, architectuur en groepsdruk zijn blik op de harde, naakte waarheid werd ontnomen. Hij kon zich net op het nippertje realiseren dat zijn blik vertroebeld werd en de kerk uitvluchten. Hij heeft dit moment tot sleutelmoment in zijn leven benoemd. Hij houdt sindsdien onvoorwaardelijk van duidelijk, hard en direct. Mede daarom is het camerawerk in zijn films ook frontaal en niet verhullend. Geweld, lelijkheid en mooie vrouwenlichamen brengt hij keihard in beeld. En zoals de gemiddelde filmliefhebber de ontblote vrouwelijke bovenlichamen in Nederlandse speelfilms nu wel kent, zijn theologen inmiddels meer op zoek naar de zeggingskracht van verhalen dan naar hun feitelijke juistheid. Ook in Hollywood draait het om verhalen en hun zeggingskracht. Daar beschouwt men Verhoevens aanpak als een beetje gedateerd, of zoals andere zeggen, zóóóó (negentiende en) twintigste eeuws. Het is daarom geen wonder dat niemand geld aan zijn idee voor een film over Jezus wil besteden. Misschien is het door zijn bezoek aan de Pinksterkerk dat Verhoeven blijft hopen dat iemand wél geld wil steken in zijn filmidee. Léon Rasser

Gezondheid

Ebola Voor reizigers is de Travel Clinic een bekende naam, zeker als je regelmatig richting de tropen gaat. Het is de voortzetting van het Instituut voor Tropische Ziekten. Dat werd 100 jaar geleden, op 14 mei 1914, opgericht. Een instituut dat van oudsher is verbonden met het Rotterdamse Havenziekenhuis en zich richtte op de zorg voor de zeeman en de binnenschipper. Tegenwoordig is de kliniek er met specifieke deskundigheid en veel ervaring op het gebied van tropische geneeskunde en reizigersziekten. En ook nog steeds voor zeevarenden.

Helene Perfors Bron: website Travel Clinic

Diepgang

Moet je in deze tijd in Guinee, Sierra Leone of Liberia zijn, dan kan het zomaar zijn dat het over Ebola gaat. Deze ziekte is een ernstige, vaak fatale aandoening bij mensen en apen. En hoewel zeelui meestal een inentingsboekje hebben dat zo dik is als een bijbel, tegen het Ebolavirus kun je niet gevaccineerd worden. De symptomen beginnen vrij abrupt, soms al twee dagen na het eerste contact met het virus. Koorts, hoofdpijn, gewrichtsen spierpijn, algehele zwak-

te, diarree en buikklachten, misselijkheid en braken en verminderde eetlust. Soms ook ademhalingsproblemen en (inwendige) bloedingen. Het is moeilijk in te schatten wanneer er risico is op overdracht van het virus naar de mens. Vleermuizen lijken een belangrijke rol te spelen in de verspreiding van de ziekte. Maar zodra een mens is geïnfecteerd, kan het virus gemakkelijk overgebracht worden op anderen. Door contact met bloed of lichaamsvocht, of bijvoorbeeld door vuile naalden. Vaak wordt de ziekte verspreid binnen families of kleine gemeenschappen. Als de patiënt niet geïsoleerd wordt en er onvoldoende hygiëne is, kan het Ebolavirus zich snel binnen medische instellingen verspreiden. Toch hoeft de zeevarende niet heel erg bezorgd te zijn. Het risico om Ebola op te lopen is klein. Als je algemene hygiënemaatregelen neemt en contact vermijdt met vleermuizen en besmette personen, gaat het waarschijnlijk wel goed. Blijf dus zoveel mogelijk uit de buurt van ziekenhuizen.

17

Diepgang

Bij belangrijke beslissingen mannen toe wat d 18

KNVR voorzitter Tineke Netelenbos ove particuliere beveiliging aan Tweede kam

over de zeevaart kijken de de vrouwen doen.

Diepgang

erhandigt een petitie over gewapende mer voorzitter Anouchka van Miltenburg

19

Superfood Eten en vrouwen, ik heb nog nooit een normale combi gezien. De één eet teveel, de ander te weinig en ik ken er geen één die er niet mee bezig is. En mocht er eentje zijn die zegt niet met eten bezig te zijn, die liegt! Eten, een gezin met twee dochters en een zeeman is trouwens ook raar. Als manlief weg is eten wij heel anders dan wanneer hij thuis is. In een verlof eten wij vooral veel rijst, bruine bonen en een bal. Jan eet alles zolang het maar niet groen is, stel je voor dat hij vitaminen binnenkrijgt. Jan heeft dat spul niet nodig om groot en sterk te blijven. Want heb je ooit een leeuw met een zak wortels gezien?

Diepgang

Een vrouw en een kip zijn de pest op een schip. Hou die gedachte vooral vast mannen. Een slechte kok lijkt mij nog veel beroerder. Ik kan altijd aan het postuur van Jan zien of het een goeie of slechte kok is. Het is altijd een verrassing op Schiphol: komt hij deze keer mét of zonder buik thuis. Nu ik er zo over nadenk, die heeft toch een relaxed leven! Hij hoeft niet over eten/boodschappen na te denken, er wordt voor hem gekookt en zijn buikje verliest hij soms, zonder er iets voor hoeven te doen.

20

Eten is hot! Ik kan geen blad openslaan of er staan artikelen in over eten. En dan vooral over superfood. De meest vreemde, vage dingen spatten van de pagina’s af. Er komen dingen voorbij waar ik werkelijk nog nooit van gehoord heb. Dingen die ik soms niet eens uit kan spreken. Quinoa, Chiazaad, Macapoeder, Gojibessen. Het zal allemaal best, maar wat moet ik daar mee? De foto’s die bij alle recepten staan beloven ook

niet veel goeds. De meeste gerechten zien er uit als een bak kippenvoer. Brood schijnt helemaal uit te zijn. En slecht voor je. Spelt, ja, speltbrood, dat is het! Na enige navraag bij mijn bakker is dat een soort brood zonder brood. Een paar collega’s van mij eten dan ook geen brood meer, maar salade als lunch. Volgens hen is dat HET eten van 2014, super gezond en ook nog eens goed voor de lijn! Waarom mijn collega’s dan toch steeds dikker worden durf ik alleen niet te vragen. Soms, heel soms, doe ik aan die gekte mee . Dan maak ik de ene na de andere smoothie, eet ik sla als lunch, avocado op een cracker, aardappels en friet worden dan verbannen en vlees eten we dan uiteraard alleen mager en biologisch. Uiteraard maak ik dan alles vers en komt er niks uit een pakje. We drinken geen koemelk maar melk die naar oude voetbalschoenen smaakt. Boodschappen doen duurt drie keer zo lang als normaal. Op de één of andere vage manier zijn de boodschappenkarren minder vol en de bedragen bij de kassa hoger. Maar gezond dat we zijn! En jawel, de bladen hebben het beloofd. De ’Beau Monde In Shape’, de ‘Allerhande’, ze spreken mij allemaal toe. Na een paar dagen zit mijn broek wat minder strak, mijn haren glanzen en mijn huid oogt jonger en stralender. De bladen hebben ook DE tip voor als ik een zwak moment heb. Namelijk: trek uw kleren uit en spring voor de spiegel op en neer. (Ik ben 40+ en heb twee kinderen, ik hoop dat u niet al te visueel ingesteld bent.) Maar ergens gaat het toch mis en doe ik toch iets verkeerd. Hoe gezond ik ook bezig ben, ’s avonds stik ik van de honger en ben ik, nadat ik de pot pindakaas leeg gelepeld heb, in staat de deurknoppen op te eten. Ik zal blij zijn als Jan er weer is. Dan weet ik tenminste weer wat ik moet eten en graaien we ’s avonds gewoon in een zak paprika ribbelchips. Joke ten Dool

Diepgang 21

Strijd op

h e t

water

Wat hebben honden en katten, water en vuur, Samsung en Apple met elkaar gemeen? Precies, ze kunnen elkaar over het algemeen niet uitstaan. Aan dit rijtje

Diepgang

kan het koppel beroepsvaart & pleziervaart rustig worden toegevoegd.

22

Ik heb het zelf meegemaakt op de brug: hoe de stuurman door bepaalde manoeuvres van een zeiljacht in de buurt tot razernij werd gebracht. Vraag een gemiddelde beroepsvaarder naar wat hij vindt van zeilers in zijn vaargeul en je ziet stoom uit zijn oren komen. Veel gehoorde klachten: ze willen nog even vóór langs en hebben niet door hoe snel wij gaan. Ze gaan in je dode hoek varen. Ze vergeten dat een schip van zoveel ton niet zo gemakkelijk uitwijkt. Ze geven niet goed aan wat ze gaan doen. Communiceren kunnen ze niet. Hebben ze het vaarreglement eigenlijk ooit wel eens gelezen? Het fenomeen ‘solozeiler’ mag helemaal op weinig bijval rekenen: onverantwoordelijk, wie houdt de boel in de gaten als de (dure) zeilmeneer of -mevrouw ligt te slapen? Des te verwonderlijker is het feit dat veel beroepsvaarders zelf ook een zeilboot of plezierjachtje bezitten. Is het niet tijdens de actieve loopbaan, dan toch wanneer de pensioenge-

rechtigde leeftijd is bereikt. Blijkbaar doet de liefde voor het water alle weerstanden tegen de pleziervaart vergeten. Of in iedere beroepsvaarder schuilt een gedreven wereldverbeteraar, die aan het stelletje recreatieve kneuters op het water eens zal laten zien hoe er wél goed gevaren kan worden. In de baggerwereld wordt er al tientallen jaren het ‘baggerzeilweekend’ gehouden. Ooit is het begonnen als een toevallige ontmoeting van een aantal zeilende baggeraars. Nu is het uitgegroeid tot een jaarlijks evenement met meer dan 100 deelnemende boten. Baggerbedrijven gunnen elkaar vaak het licht niet in de ogen. Maar hier wordt in betrekkelijke pais en vree met elkaar gestreden om een beker. Alle mogelijke soorten boten doen mee en er zijn verschillende klassen. De eigen vlag gaat hoog in top en protesten bij de wedstrijdleiding zijn niet mogelijk.   Soms kunnen tegenstellingen blijkbaar even worden vergeten. Soms kunnen afstanden

voor een ogenblik worden overbrugd. Mooie momenten zijn dat. Een sportieve strijd is veruit te verkiezen boven een stammenstrijd waarbij men elkaar het liefst van de kaart veegt.

sers. Als ik in de auto zit, heb ik vaak moeite met die roekeloze fietsers. Die fietsen maar raak en letten nergens op. Maar zit ik zelf op de fiets, dan scheld ik vaak op die automobilisten die mij niet zien. Het is maar net welke pet je op hebt. En … ik doe het allebei graag.’

Overigens gaf één van de zeilende beroepsvaarders me ook nog de volgende overweging mee: ‘Vergelijk het maar met auto’s en fiet-

Stefan Francke

S

p e t t e r

Hoffelijkheidsprijs

Diepgang

Ongeveer 40 familieleden en vrienden mogen uitnodigen voor een lunch in het chique Amstelhotel, pianospel van Tonny Eyck (componist intro Studio Voetbal), een doos flessen peperdure wijn en een kofferset, dit alles viel ten deel aan mevrouw Lies Overgaauw. Zij won de Hoffelijkheidsprijs en dat was mede vanwege haar inzet voor het Amsterdamse Zeemanshuis. Stan Huygens van de Telegraaf schreef een paginagroot lovend artikel over haar en de zeemanskerk. Uiteraard feliciteert de redactie van Diepgang haar ook met het behalen van deze geweldige prijs.

23

Diepgang

De varende rechter

24

‘De rijdende rechter’ is misschien wel het meest tenenkrommende programma op de Nederlandse televisie. Het is bijna niet te geloven hoe mensen elkaar het licht niet in de ogen gunnen. De laatste aflevering ging over buren die last hebben van een vochtige muur. Het ene echtpaar beweert dat het komt door de kliko’s die te dicht op de aangrenzende muur van de buren staat. Nee, zegt de ‘overlast veroorzaker’, jullie moeten gewoon een dakgoot aanleggen. Wie er gelijk heeft is niet gelijk duidelijk. Aan niemand minder dan meester Frank Visser is het de zware taak om de ruzie te beslechten en de strijdbijl te begraven.

Als simpele vakbondsmedewerker (kwestie behandelaar) krijg ik wel eens een probleem voorgelegd, waar ook niet één-twee-drie een oplossing voor is. Sinds de intrede van de ISPS-code is bijvoorbeeld een schip niet meer zo toegankelijk. Familieleden die zoonlief aan boord willen bezoeken, komen voor een hermetisch afgesloten haventerrein (Moerdijk). Ook de bemanning kan niet meer van boord. Waar, bij wie moet je gaan klagen? De kapitein, de agent, de rederij, of de havenautoriteit? En helpt klagen? Frank Visser zou het ongetwijfeld weten ... Een ander probleem. De nachtreceptionist aan boord

van de veerboot naar Engeland zit er helemaal doorheen. Na het werk zoekt hij z’n hut op om te gaan slapen. Maar in de haven is het een mooie gelegenheid om roest te gaan bikken. Het horen en zien vergaat de arme man, hij doet geen oog dicht. En dit is niet eenmalig gebeurd. Wat moet ik hiermee? De rederij bellen en vragen om te stoppen met bikken of moet de beste man van boord en zich maar ten einde raad ziek melden? Frank! Help mij!! Een werknemer die van de werkgever een cao-boekje krijgt, heeft vaak de indruk dat zijn loon- en arbeidsvoorwaarden daar in staan. Soms blijkt dat deze beste man he-

lemaal niet onder de CAO valt. Dan roept hij over dwaling en bedrog. Tja, wat nu? Zelf weet ik het niet precies, maar Frank Visser natuurlijk wel. Na de ISPS-code is er nu een nieuwe papierentijger, het maritiem verdrag MLC 2006. De bemanning heeft volgens dit verdrag recht om de wal op te gaan. Maar wat als de kapitein hier geen gelegenheid toe geeft? Of de rederij het allemaal te duur vindt om een tenderboot te betalen voor de bemanning? Alleen onze Frank kan in deze situatie misschien uitkomst bieden. Ontslag zonder dringende reden, een gage die niet klopt of te weinig vergoeding voor overwerk? Het klinkt misschien raar, maar dit zijn problemen waar ik iets mee kan. Zo benader ik een werkgever om het ontslag van tafel proberen te krijgen, kijk ik wat er in de arbeidsovereenkomst en de CAO staat of controleer ik de rusturenlijst (en of ze naar waarheid zijn ingevuld) om het overwerk te berekenen.

Bij de Rijdende rechter is er meestal wat meer aan de hand tussen de betrokkenen. Zij tekenen overigens wel een contract, waarin staat dat zij de uitspraak van Mr. Visser zullen respecteren. Is er naast een kantonrechter die zitting houdt en een rijdende rechter op de televisie ook behoefte aan een varende rechter? Als ik denk aan de kapitein die de bewaking mededeelde dat hij het slot van het hek met een slijptol te lijf zou gaan als er niet binnen 10 minuten iemand met de sleutel kwam, het weinig subtiele taalgebruik van iemand die in zijn slaap gestoord wordt en het bestaan van functies als bootsman, dan moet het in principe allemaal wel lukken zonder Mr. Frank Visser. Als vakbondsmedewerker beperkt mijn rol zich tot het geven van aandacht en een beetje advies. Dit is mijn uitspraak en daar moet u het mee doen! Jos Hilberding

S

p e t t e r

Online stress Analisten van de Amerikaanse luchtmacht ontdekten tot hun verbazing dat de bestuurders van drones meer last hebben van psychische klachten dan hun collega’s die ter plekke een aanval uitvoeren. Zij zoeken de verklaring in het teveel in twee werelden leven. Geen van de cybermilitairen kan namelijk thuis aan de keukentafel vertellen hoeveel gebouwen hij die dag heeft opgeblazen en hoeveel mensen hij heeft neergeschoten. Het ligt voor de hand te denken dat zeevarenden met vergelijkbare zaken te maken hebben. Bijvoorbeeld als iemand via het internet teveel betrokken is bij problemen thuis. Door minder online te zijn en het delen van de problemen met iemand aan boord kan helpen deze twee werelden weer dichter bij elkaar te brengen.

Diepgang

De arbeidsrelatie is natuurlijk een bijzondere relatie. Aan de ene kant is er het gezag, de werkgever en aan de andere kant, de ‘onderdanige werknemer’. De relatie is niet gelijk en daarom lenen

arbeidsconflicten zich een stuk minder voor reality-tv programma’s als ‘de rijdende rechter’ of ‘Het diner’. Kom je er als werknemer niet uit dan rest er niets anders dan de gang naar de kantonrechter. Deze rechtszittingen zijn trouwens openbaar.

25

Zeewiersum

Dekgolven In het Westfriese dorp waar ik woon staat halverwege de lintbebouwing het dorpshuis. Het heeft zalen voor partijen, een café, een gymzaal voor de plaatselijke lagere school en een bibliotheek. Helemaal achterin het café is er nog een ruimte. In het midden van

De eerste keer dat ik het café inkwam en die vloer zag trok ik een wenkbrauw op. De tweede keer werd ik nieuwsgierig; op de vloer stond een vrouw van hoge leeftijd met een soort van enorme hamer. Ze stond daar zeer ernstig te kijken, van de hamer naar de overkant van het veld en weer terug. Vóór haar lag een soort rubberen voetbal die, zo bleek later, met de hamer via de paal aan haar kant naar de overkant geslagen moest worden. Althans, dat begreep ik van een zeer enthousiaste dame die me de spelregels probeerde uit te leggen. En of ik het ook eens wilde proberen, er was namelijk ook een mannenafdeling.

die zaal is een rechthoekig deel van de

Diepgang

vloer verlaagd. Aan elke korte zijde van

26

deze rechthoek staat een paal. Om die paal heen staan halve cirkels op de vloer geschilderd met daarin nummers.

Verder leerde ik van haar dat er slechts een paar gemeenten in Nederland zijn die een echte Kolfvereniging hebben. Dat vermoedde ik al, nog nooit heb ik de sport kolven op de Olympische Spelen beoefend zien worden. (En bij kolven dacht ik aan andere dingen dan een balspel). Toch schijnen er wereldkampioenschappen kolven gehouden te worden. Prachtig toch, die oude folklore?

Ook bij ons aan boord doen we af en toe aan folklore. Zo is de fitter afgelopen week druk in de weer geweest met het vervaardigen van een aantal houten schijven, ongeveer twintig centimeter in diameter en zeven centimeter dik. Op de vraag van de toevallig passerende tweede machinist wat hij aan het maken was haalde hij, geheel in de war, zijn schouders op: ‘I don’t know!’ Je moet ze ook niet alles vertellen, het is nergens goed voor dat de bemanning te lang van te voren weet dat de kapitein wil dekgolven. Want daar zijn die schijven voor. Met behulp van een niet in gebruik zijnde ijshamer (kleine kans op ijs hier in Noordwest-Australië) sla je de schijf over een parcours aan dek. Hierbij probeer je de schijven van de medespelers buiten het parcours terecht te laten komen, waardoor ze opnieuw moeten beginnen. Verder maak je als kapitein de regels, waardoor de winkans aanmerkelijk toeneemt. Ook hier: dekgolven is geen Olympisch onderdeel maar wel leuk. Mooi hé, die folklore! Kees Wiersum

Diepgang 27

Kerkelijk nieuws belicht

Geen kerk aan zee zonder zeemanslied De beslissing van de Protestante kerk in Nederland om het befaamde zeemanslied niet op te nemen in haar nieuwe liedbundel, heeft in kerken langs de kust heel wat

Diepgang

stormen doen opwaaien.

28

Zo is de dominee van de kerk in Callantsoog, Martien van der Hout, buitengewoon kritisch over de beslissing het aloude gezang 467 niet langer te laten zingen. Hij verwijt de verantwoordelijken, het bestuur van de stichting van het kerklied, een gebrek aan zout water in hun bloed.

aanhoudende storm waarin de wind langdurig boven de 10 waait. Ik kan u verzekeren (en ik spreek uit ervaring) dat dan lied 467 nog steeds van deze tijd is en daarin sta ik niet alleen. Alle zeevarenden en zeker de familie en vrienden aan de wal zullen me dit hartgrondig nazeggen.

In zijn kerkbode schrijft hij: Nu weet ik zeker dat geen van deze eerwaarde heren van deze stichting van het kerklied ooit in stormweer op zee heeft gezeten. En dan bedoel ik niet een storm zoals pleziervaarders al roepen bij een windkracht van 5 of 6, nee een

Men doet voorkomen als zouden de liederen met zorg zijn uitgekozen. Dit betwijfel ik ten zeerste, want hoe kun je zoiets vergeten? Eens te meer een bewijs voor de waarheid van het volgende gedichtje uit een zeemansblad van kort na de oorlog (waarin meer zee-

lieden omkwamen dan alle andere slachtoffers tezamen van leger en burgerslachtoffers):

In times of war, but not before God and the sailor we adore – ashore when war is over and peace remitted God is forgotten and the sailor quitted vrij vertaald:

In tijden van oorlog, niet eerder aanbidden we God en de zeeman als de oorlog voorbij is, is God vergeten en wordt de zeeman veracht.

Léon Rasser

Diepgang

Nadat het verstopte gemoed van deze oud marinepredikant gelucht was, nam de kerkenraad van Callantsoog een inspirerend besluit. De tekst van het zeemanslied werd op stickervellen gedrukt en alle leden hebben er één achterin hun liedboek geplakt. Dat er geen muzieknoten bij staan, stoort niemand want de melodie is overbekend.

Het zeemanslied is geschreven door William Whiting (1825-1878) en is het enige lied van hem dat bekend is geworden. Het heet ‘Eternal Father, strong to save’. Het is in het Nederlands vertaald met: O eeuw’ge Vader sterk in macht. Whiting schreef het voor een leerling die op het punt stond de zeker toen lang niet gemakkelijke zeereis naar Amerika te ondernemen. Zijn lied verwijst naar het 10e vers van de 89e psalm uit de bijbel. Daar staat: ‘U heerst over de hoog rijzende zee – verheffen zich haar golven, u brengt ze tot rust’. Ook de woorden van Psalm 29:10 inspireerde hem: ‘De Heer heeft zijn troon boven de vloed’. Het zeemanslied is in drie delen opgebouwd. Het eerste gaat over God de vader, het tweede over de zoon Jezus Christus en het derde over de Heilige Geest. In het laatste, vierde couplet wordt deze triniteit samengevat.

29

Wetenschap

Mobiele telefoons veroorzaken geen explosie Wie zich in de buurt van olietankers ophoudt wordt vaker met herinneringen aan het verbod op het gebruik van telefoons geconfronteerd dan bezoekers van een snackbar aan Coca Cola.

Diepgang

Adam Savage en Jamie Hyneman van het Discovery Channel televisieprogramma ‘Mythbusters’ besloten vanwege gelijke regels bij tankstations eens de proef op de som te nemen. Zij creëerden de perfecte mix van lucht en benzine en sloopten het volledige omhulsel van de meest krakkemikkige mobiele telefoon die ze konden vinden en positioneerden deze in het ui-

30

terst explosieve mengsel. Maar hoe vaak ze ook de telefoon lieten overgaan, er gebeurde werkelijk niets. Volgens beide heren is het idee dat je met een mobiele telefoon onbedoeld de boel kan laten ontploffen een broodje aap verhaal*). De oor-

zaak is vermoedelijk een e-mail die ooit eens is geschreven, waarin een waarschuwing staat. Deze is een volkomen eigen leven gaan leiden, waarbij iedereen het zekere voor het onzekere wil nemen. Léon Rasser

*) ‘Broodje aap’ is een veel betere omschrijving van onzin dan ‘mythe’. Een mythe is een verhaal dat aan de ene kant niet echt gebeurd is, maar aan de andere kant wel iets duidelijk maakt over het leven waar geen logica of woorden voor zijn. Zoals bijvoorbeeld de beresterke Griekse god Atlas, die bezwijkt als hij de wereld op zijn nek neemt. Als hij wat rustiger aan had gedaan, was hij de mensheid beter van dienst geweest.

Diepgang op

Wat je doet met een zeeman en een gemodificeerde schroevendraaier

Het leuke van Facebook is dat je reacties kunt krijgen. Zo worden er op de Diepgangpagina vind-ik-leuk-s toegevoegd aan de artikelen en zijn er ook al stukken gedeeld. Op Joke van den Dools ontboezemingen (in Diepgang 13.3) over wat het verlof van haar echtgenoot met zich meebrengt, werd verschillend gereageerd. Sommigen herkenden het soms dubbele gevoel als je man thuis is, maar er waren ook vraagtekens: ‘Wat doe je dan in hemelsnaam met een zeeman?’ Wij geloven dat Joke die vraag zichzelf ook al wel eens heeft gesteld, maar zich toch prima redt. In Facebooktaal: :-) of J >:-) of . Het artikel van Kees Wiersum over zijn vijf grootste ergernissen aan boord vond veel weerklank. ‘Vergeet niet de suikerklontjes, die uit het keurige kartonnen doosje gehaald worden om vervolgens los gestort in een lege koekjesdoos gedonderd te worden,’ was één van de aanvullende suggesties. Of ‘gemodificeerde schroevendraaiers i.p.v. de goeie’. ‘Leuk om deze sores te lezen’ – waarmee opnieuw wordt bevestigd dat gedeelde smart beter scoort dan wanneer bij de ander alles keurig netjes op orde is.

Stefan Francke

Diepgang

Er zullen telkens nieuwe artikelen op onze Facebook-pagina worden geplaatst. Wij zijn benieuwd naar de reacties die daarop gaan komen!

31

Politiek Normaal gesproken zie je zeevarenden niet zo gauw demonstreren. Maar op 13 mei 2014 was het toch zover op het Binnenhof. Terwijl buiten enkele tientallen demonstranten zich hadden verzameld, werd binnen in de parlementsgebouwen een petitie aangeboden. Zo’n 2100 zeevarenden en 300 reders pleiten daarin voor het toestaan van particuliere beveiligers op schepen onder Nederlandse vlag. De mariniers doen goed werk. Maar hun VPDteams zijn niet altijd gemakkelijk inzetbaar. Natuurlijk zitten er aan de inzet van particuliere beveiligers ook haken en ogen. Maar feit is dat de op dit moment bestaande regelingen in ieder geval niet voldoen.

Diepgang

De politiek lijkt terug bij ‘af’. Vier ministeries (Defensie, Verkeer en Waterstaat, Buitenlandse Zaken en Justitie) waren het met elkaar eens. Een voorstel om onder strenge voorwaarden particuliere bewakers toe te staan op de Nederlandse schepen lag klaar om aan de Tweede Kamer voor te leggen. Tot ineens regeringspartij PvdA in april 2014 haar steun voor het kabinetsplan terug trok. Voor de PvdA gaan het geweldsmonopolie van de overheid en particuliere beveiliging op het water op geen enkele manier samen.

32

Mascha Bongenaar van de Vereniging Maritiem Gezinscontact overhandigde de petitie aan Angelien Eijsink (PvdA), lid van de Commissie Defensie van de Tweede Kamer. Aanwezig waren ook Tineke Netelenbos, voorzitter van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders en Marcel van den Broek, directeur van Nautilus International.

Foto: Peter van Es

Mascha Bongenaar: “Altijd als het over piraterij gaat, gaat het in Den Haag over principes en regels. Maar het gaat nooit over ons zeevarenden en hun familie. Wanneer realiseert Den Haag zich nu eens dat je geen schip meer onbeveiligd door het gebied kan sturen? Er zijn nog steeds aanvallen. Iedere keer dat een schip onbeveiligd door het gebied wordt gestuurd, dan verkeren vrouwen, kinderen, familie en vrienden, weken in onzekerheid. Dat doet nogal wat met je.” Als waterbouwpastor voel ik me bij het hele verhaal betrokken. Daarom had ik zelf in april ook al een mail naar de PvdA gestuurd. Met de vraag: hoe kunnen jullie dit gewijzigde standpunt uitleggen aan mensen die lang van huis zijn voor hun werk op zee? Zouden de kamerleden zelf trouwens op onbeveiligde schepen door gevaarlijk gebied durven varen?

zorgdraagt, omdat deze hier het beste geborgd is. Wij hebben daarom ook de minister gevraagd of zij aan de bezwaren van reders tegemoet kan komen, zodat ieder schip en haar bemanning veilig kan varen.’ Snapt u het nog – de minister moet volgens de PvdA aan de bezwaren van de reders tegemoet komen. Maar er ligt toch al een kabinetsvoorstel waarin aan de bezwaren van de reders tegemoet wordt gekomen? Ik geloof niet dat ik politiek ooit ga begrijpen. Stefan Francke

Diepgang

Er werd gereageerd namens partijvoorzitter Hans Spekman: ‘Voor de PvdA staat de veiligheid van onze burgers voorop. Juist daarom willen wij dat het de overheid is die hiervoor

Foto: Peter van Es

33

A an de grond

Ster Tegenwoordig komt het Woord via de televisie. Programma's in alle soorten, kleuren en inhoud. Matthijs van

Experts geven hun mening, over zijn rol als eerste Nederlandse astronaut, een man die innovatie niet beschouwde als marketingkreet en ook een wereldverbeteraar.

Nieuwkerk is misschien wel de nieuwe Verlosser. Veel goede vragen stellend, lichtelijk te snel, maar wel sympatico. Soms blijf ook ik zappend hangen bij zijn programma.

Diepgang

Zoals recentelijk toen het

34

nieuws bekend werd dat

Wubbo Okkels is overleden.

Het is triest dat deze omschrijving vaak meer negatief dan positief bedoeld wordt. En waarom zo negatief? Matthijs liet een indrukwekkend eerbetoon zien aan kijkend Nederland. Over een man die ook zelf echt kon kijken. Die ons op grote afstand had gezien – en misschien daardoor ook – als enige begreep wat onze wereld is. Op zo’n hoogte word je vanzelf beschouwend. Dat kan niet anders en dat betekent dat hij dingen mag zeggen die wij, ‘aardse’ medebewoners, soms flauwekul vinden. Dat wij op een ster, planeet of hoe het ook wetenschappelijk heet, wonen is al iets speci-

aals. Hoewel ik gelovig ben en ook de evolutietheorie begrijp, blijft het niet te bevatten waar en hoe wij leven op deze bol. Deze klomp gesteente met een hete zachte kern. Dat dit ontstaan is door een onwaarschijnlijke samenloop van factoren en omstandigheden die wiskundigen geeneens kunnen bedenken, moet ons aan het denken zetten. Bijvoorbeeld over de vraag hoe fragiel onze wereld is. En hoe mensen als Wubbo Okkels ons oprecht waarschuwen, dus zonder enige bijbedoeling. De kwetsbaarheid van het leven is hem wel duidelijk geworden tijdens zijn reis die te vroeg eindigde. De tijd stond even stil ... Ondertussen draait De Wereld gewoon door. Dominee D.A.G. Hoor

Diepgang

Adressen maritieme pastores Nederlandse Zeemanscentrale

M TIE

PASTORAA T

TAALBLAD M AR KW

I AR

MOERDIJK

Ds. H. van der Ham Stooplaan 26 3311 DM DORDRECHT Tel. 078 - 613 82 80 / 06 - 53 59 63 80 [email protected] ROTTERDAM

Ds. Helene Perfors ds Th. Rijckewaerdstraat 6 3232 AK BRIELLE Tel. 081 - 41 67 51 / 06- 53 67 92 65 [email protected]

De foto op de omslag is gemaakt door Kees Wiersum.

Recente exemplaren van Diepgang kunnen gedownload worden op www.spwo.nl

Rijk van Lent Diaconaal werker Tel. 06 - 53 67 92 62 [email protected] AMSTERDAM

Ds. Léon Rasser Veembroederhof 164 1019 HC AMSTERDAM Tel. 020 - 669 00 65 / 06 - 22 09 03 34 [email protected] GRONINGEN

Fr. Sergi (Sven) Standhart J.W. Frisostraat 45 9717 EM GRONINGEN Tel./fax 050 - 312 71 78 / 06 - 29 29 69 30 [email protected]

Apostolaat ter Zee Stella Maris Secretariaat: Willemskade 13 3016 DK ROTTERDAM Tel. 010 - 413 31 09

Pastoraat Werkers Overzee Ds. Stefan Francke Parelduikerhof 8 4332 DA MIDDELBURG Tel. 0118 - 65 18 88 / 06 - 37 00 84 32 [email protected]

colofon Diepgang is een gezamenlijke uitgave van de Nederlandse Zeemanscentrale en de Stichting Pastoraat Werkers Overzee Redactie Joke van den Dool, Astrid Feitsema, Stefan Francke, Jos Hilberding, Simon Hoek, Hans Luesink, Annemieke Ooms (tekstcorrectie), Helene Perfors, Léon Rasser (hoofdredacteur), Liesbeth Visser en Kees Wiersum Redactieadres Veembroederhof 164, 1019 HC Amsterdam Oplage 2000 Verspreiding Nederlandse koopvaardij-, bagger- en diepzeevisserijschepen, Nederlandse zeemansclubs en abonnementen Lay-out en opmaak Impressie grafische vormgeving (Anja Verhart), Gouda Druk Drukkerij Rijpsma, Rozenburg ISSN 1567 - 3472 Een abonnement op Diepgang is mogelijk door donateur te worden (voor minimaal 20 euro per jaar) van de Nederlandse Zeemanscentrale, Willemskade 13, 3016 DK Rotterdam IBAN: NL72 INGB 0000 144030 (ook voor giften en donaties)

Nederlandse Zeemanscentrale Willemskade 13 3016 DK Rotterdam www.nederlandsezeemanscentrale.nl

Stichting Pastoraat Werkers Overzee Parelduikerhof 8 4332 DA Middelburg www.spwo.nl