Dokters voor de rechter Tien jaar tuchtuitspraken in Medisch Contact
Ben Crul Diederik van Meersbergen Paul Rijksen
Reed Business, Amsterdam Medisch Contact, Utrecht
Inleiding.indd 1
29/09/11 11:22 PM
© Reed Business, Amsterdam 2011 © Medisch Contact, Utrecht 2011 Ontwerp omslag en basisontwerp binnenwerk: Bibian Harmsen, Amsterdam Eindredactie: Cathri van der Haar, Medisch Contact Coördinatie: Robert Crommentuyn, Medisch Contact Foto’s omslag: Thinkstock Reed Business bv, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich gaarne aanbevolen. Waar dit mogelijk was, is aan auteursrechtelijke verplichtingen voldaan. Wij verzoeken eenieder die meent aanspraken te kunnen ontlenen aan in dit boek opgenomen teksten en afbeeldingen, zich in verbinding te stellen met de uitgever. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-pro.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever. ISBN 978 90 352 3374 4 NUR 870
Inleiding.indd 2
29/09/11 11:22 PM
Voorwoord
Geneeskunde en recht, arts en jurist: ze staan in combinatie veelal garant voor levendige discussies en verrassende inzichten. Artsen en juristen spreken en schrijven een verschillende taal, benaderen casuïstiek vanuit verschillende aanvliegroutes, onderscheiden zich in de manier waarop ze omgaan met zekerheden en onzekerheden. Kortom: ook al onderschrijven zij gezamenlijk het uiteindelijke doel van een diagnostische of therapeutische interventie – het bevorderen of in stand houden van de gezondheid van de patiënt – de manier waarop en de methoden waarmee dat doel moet worden bereikt, bekijken zij door verschillende brillenglazen. Tellen we daar nog bij op de belangrijke plaats van het recht in de arts-patiëntrelatie, en de ingezonden brieven en artikelen rond dit thema in Medisch Contact, dan is de grote belangstelling voor de rubriek ‘Uitspraak tuchtcollege’ in dit vaktijdschrift, meer dan voldoende verklaard. Wij meenden dan ook dat een thematische bundeling van deze uitspraken eveneens op belangstelling moet kunnen rekenen. De beslissing om die bundeling vorm te geven in de reeks die Medisch Contact met Elsevier Gezondheidszorg/ Reed Business sinds 2010 op de markt brengt, was vervolgens snel genomen. Het resultaat, ‘Dokters voor de rechter’, heeft u in handen. Bij het schrijven hebben wij steeds geprobeerd voor ogen te houden dat dit boek een leereffect zou moeten hebben op artsen en artsen in spe. Kennis van het tuchtrecht, althans van de normering zoals die in tuchtrechtelijke uitspraken wordt gevonden, is noodzakelijk voor de praktiserende arts. Het publiceren van uitspraken dient daarom ook bij uitstek het doel van het wettelijk tuchtrecht, namelijk de bewaking en bevordering van de kwaliteit van het professionele handelen. Bovendien blijkt uit onderzoek (in het kader van de Wet BIG in 2002) dat volgens 50-75 procent van de ondervraagde beroepsbeoefenaren een gepubliceerde uitspraak invloed heeft op zijn of haar beroepsuitoefening. Of zoals Auko Scholten, voorzitter van het Centraal Tuchtcollege Gezondheidszorg, in Medisch Contact van 22 juli 2010 liet optekenen: ‘Eigenlijk zou alles gepubliceerd moeten worden.’ Bij de selectie van uitspraken die de tuchtcolleges ter publicatie aanbieden laat de hoofdredactie zich dan ook sterk leiden door de vraag of een uitspraak in enig opzicht leeraspecten voor artsen bevat. Bij de keuze van tuchtrechtelijke
Inleiding.indd 3
29/09/11 11:22 PM
uitspraken die hun weg hebben gevonden naar dit boek, hebben we geen ander doel voor ogen gehad. De tuchtrechtelijke casuïstiek laat natuurlijk vooral een schaduwzijde van het handelen van artsen zien en is daarmee niet representatief voor de dokter in het algemeen. Van de tientallen miljoenen verrichtingen die op jaarbasis in de arts-patiëntrelatie plaatsvinden, verloopt slechts een minuscuul deel niet goed of niet naar wens van de patiënt. Verreweg de meeste, beter gezegd bijna alle verrichtingen worden uitgevoerd overeenkomstig de eisen en normen van goed hulpverlenerschap. En verreweg de meeste artsen zijn bevlogen en betrokken en behandelen hun patiënten zoals ze zelf behandeld zouden willen worden. Wat u in dit boek aantreft, zijn de uitzonderingen. Maar daarmee – dat spreekt vanzelf – mag zeker niet de indruk ontstaan dat wij fouten van artsen of leed van patiënten willen bagatelliseren. Elke klacht is en blijft er een te veel. Voor de tuchtrechter moeten verschijnen valt de meeste artsen heel zwaar. Ook hierover zijn in Medisch Contact vele artikelen verschenen. Publicatie ervan – al is het anoniem – heeft een grote impact. En een opgelegde maatregel als een ‘waarschuwing’ komt hard aan. Dit zal zeker niet synchroon lopen met de beleving van de meeste patiënten, voor wie ‘een waarschuwing’ misschien de betekenis heeft van ‘er gemakkelijk mee wegkomen’. In dit boek zijn we uit die discussie gebleven. ‘Dokters voor de rechter’ start met een hoofdstuk over enkele algemene uitgangspunten en kenmerken van het tuchtrecht. Vragen als: wie mag klagen?, waarover en over wie?, op basis waarvan wordt de klacht beoordeeld?, komen hier aan de orde. De lezer wordt daarmee een kader aangereikt voor de volgende hoofdstukken, die alle rond een thema zijn opgezet en die, na een meer algemene beschouwing, dat thema vooral verkennen aan de hand van tuchtrechtelijke uitspraken. Deze uitspraken zijn bijna alle afkomstig uit Medisch Contact. De verwijzing ernaar staat bij elke tuchtzaak tussen haakjes. Alle tuchtzaken zijn ook te vinden op de website, dus wie de uitspraak in z’n geheel wil lezen, gaat naar www.medischcontact.nl. en kan dan kiezen uit twee ingangen: klik links op ‘eerdere nummers’ en zoek zo in het betreffende nummer via de inhoudsopgave naar ‘Uitspraak tuchtcollege’; of klik boven op de button ‘Tucht’, waar alle tuchtzaken per jaar gerangschikt staan. Bij ons werk voor dit boek hebben wij dankbaar gebruikgemaakt van het spit- en selectiewerk van mr. Josine Janson, tijdens haar studie werkzaam bij de KNMG. Aan de hand van de door ons aangeleverde thema’s heeft zij het jurisprudentieonderzoek verricht en belangwekkende uitspraken geselecteerd. Zij heeft ons aldus veel werk uit handen genomen, waarvoor wij haar zeer erkentelijk zijn. Ben Crul, Diederik van Meersbergen, Paul Rijksen
Inleiding.indd 4
29/09/11 11:22 PM
Inhoud
Voorwoord 3
Inleiding 7
mr. A.H.A. Scholten
1 De tentakels van het tuchtrecht 11
Diederik van Meersbergen
2 Foute diagnose, verkeerde behandeling 22
Ben Crul
3 Gebrekkige informatie 37
Paul Rijksen
4 Niet alert geweest 47
Ben Crul
5 De valkuil van de doktersverklaring 61
Diederik van Meersbergen
6 Seksueel over de grens 72
Ben Crul
7 Geschonden geheim 82
Diederik van Meersbergen
8 Onbeleefd en onbehouwen 95
Paul Rijksen
9 Slechte samenwerking 101
Inleiding.indd 5
Diederik van Meersbergen
29/09/11 11:22 PM
Inleiding.indd 6
29/09/11 11:22 PM
