Medisch Contact Live – 11 december 2013
De Rijksbegroting voor dokters Marco Varkevisser Universitair hoofddocent Economie en Beleid van de Gezondheidszorg Erasmus Universiteit Rotterdam
Contact:
[email protected] Persoonlijke website: www.bmg.eur.nl/staff/varkevisser
2
3
Vandaag • Uitgaven aan gezondheidszorg – – – –
Financiering Budgettair Kader zorg Gevolgen uitgavenstijging? (On)geschikte maatregelen voor kostenbeheersing
4
Financiering zorguitgaven
5
Zorguitgaven • Verschillende definities – CBS: alle uitgaven aan gezondheidszorg – VWS: collectief gefinancierde zorguitgaven • Budgettair Kader Zorg (BKZ)
• Rekening houden met gestegen welvaart: – Zorgquote = zorguitgaven als % van bbp • Bruto binnenlands product (bbp) is totale toegevoegde waarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten
6
Financiering zorguitgaven • Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten – Heffing AWBZ-premie door Belastingdienst
• Zorgverzekeringswet (‘basisverzekering’) – Inkomensafhankelijke en nominale premie – Lagere inkomens ontvangen zorgtoeslag
• Bijdragen rijksoverheid • Aanvullende verzekeringen • Eigen betalingen • Gemeenten en provincies
7
Bron: begroting VWS 2014
8
Bron: begroting VWS 2014
9
Budgettair Kader Zorg
10
Budgettair Kader Zorg • Budgettair Kader Zorg (BKZ) – Sinds 1994 bij iedere kabinetsformatie afspraken over budgettaire ruimte beschikbaar voor collectieve financiering zorguitgaven – Begrotingsregels: als zorguitgaven > begroot, dan moet minister van VWS maatregelen nemen
– BKZ is in verleden ‘zo lek als een mandje’ gebleken …
11
Budgettair Kader Zorg (BKZ)
Bron: begroting VWS 2014
12
Gevolgen uitgavenstijging?
13
Bron: VWS (2012), De zorg: hoeveel extra is het ons waard?, Den Haag
14
Collectieve financiering zorgt voor problemen • Private goederen v. collectieve voorzieningen – Vallen beslissen, betalen en genieten samen?
• Gezondheidszorg is collectieve voorziening – Weinig vrijheid consumenten bij gezondheidszorg • Politieke keuze: angst voor ongewenste tweedeling
– Financiering zorguitgaven via verplichte premies • Er is sprake van ‘geoormerkte belastingen’
15
Gevolgen stijging collectieve zorguitgaven? 1. Oplopende zorgpremies 2. Verdrukking overige collectieve uitgaven bij gelijke premies
• Zorgpremies = collectieve lasten – Hogere premies → hogere collectieve lasten → hogere loonkosten → slechtere concurrentiepositie NL bedrijven → minder economische groei – Hogere premies → hogere collectieve lasten → werken minder lonend → minder arbeidsaanbod → minder economische groei
16
Gevolgen stijging collectieve zorguitgaven? 1. Oplopende zorgpremies 2. Verdrukking overige collectieve uitgaven bij gelijke premies
Bron: De Kam (2009), Zorguitgaven verdrukken overige collectieve uitgaven, ESB, 94(4561): 326-329
17
(On)geschikte maatregelen voor kostenbeheersing
18
Waar staan we nu? • 2012: invoering ‘prestatiebekostiging’ ziekenhuiszorg – Segment met vrije tarieven, segment met maximumtarieven en segment met vaste vergoedingen – Bedoeling = prikkels ziekenhuizen om goed te presteren • Meer patiënten = meer inkomsten
• 2012: beheersmodel medisch specialisten – Bekostigingsmodel t/m 2014, vanaf 2015 integrale tarieven
• 2012: ex post kostencompensaties vrijwel afgeschaft – Sterkere financiële prikkels zorgverzekeraars
19
Bron: Van Kleef e.a. (2012), ‘Risicoverevening tussen zorgverzekeraars’, Tijdschrift voor Gezondheidswetenschappen, 90(5): 312-326
20
Macrobeheersinstrument • Macrobudget voor totale uitgaven ziekenhuiszorg • Overschrijding = korting voor alle aanbieders – ‘Omzetheffing’ per ziekenhuis of zbc – Toegevoegd aan Wmg
• Verstorende werking!! – Reële kans op onbekende korting = anticiperend gedrag
21
Overgangsmodel bekostiging specialisten • Macrobudget honoraria vrijgevestigd specialisten • Verdeling over ziekenhuizen door NZa (omzetplafond)
• Afdracht door ziekenhuis aan collectief van specialisten • Eindigt op 1 januari 2015: integrale tarieven – Eén macrobudget voor medisch specialistische zorg
22
Convenanten • Akkoorden met zorgaanbieders en -verzekeraars – “Hoofdlijnenakkoord 2012-2015” (4 juli 2011) – “Onderhandelaarsresultaten 2014-2017” (16 juli 2013)
• Ambitueuze doelstellingen, ongewisse uitkomst... • Algemene Rekenkamer kritisch over transparantie uitgaven ziekenhuiszorg:* – “Complexiteit financieringssysteem bemoeilijkt controle en leidt tot onzekerheid over ontwikkeling uitgaven.” – “Halverwege 2013 nog weinig zicht op uitgaven 2012.” *Bron: Transparatie ziekenhuisuitgaven: uitgavenbeheersing in de zorg deel 2, 28 oktober 2013
23
Meest voor de hand liggende maatregelen? • Meer eigen betalingen – Lagere uitgaven of (vooral) lastenverschuiving?
• Kleiner basispakket – Theorie v. (politieke) praktijk?
Bron: NRC Handelsblad, 30 juli 2012
24
Tot slot ... • Uitgaven aan gezondheidszorg: kosten of investeringen? – Economische houdbaarheid zorguitgaven • Opbrengst > kosten • LET OP: marginale baten vs. gemiddelde baten
– Fiscale houdbaarheid zorguitgaven • Op welke manier de stijgende uitgaven te financieren?
• Niet hoogte van zorguitgaven an sich, maar de collectieve financiering is in de kern hét (politieke) probleem – Stijging zorguitgaven = ... ... stijging collectieve lastendruk ... verdringing overige uitgaven ... extra beroep op solidariteit
25
Postacademische cursus iBMG / EUR
• Kleinschalige verdiepingscolleges • Actuele thema’s • Wegens groot succes nieuwe cursusdata gepland!! – Vrijdag 7 & vrijdag 21 februari 2014
• Meer informatie en aanmelden: http://www.bmg.eur.nl/opleidingen/postacademisch/cursussen/ zorgstelsel_zorgverzekering/
