defensiekrantnummer 8

defensiekrant

nummer 8 1 maart 2012

Dagenlang loeren

KOOTWIJK Verscholen, gecamoufleerd, maar vooral muisstil en bewegingsloos liggen ze met z’n tweeën of drieën te loeren. Drie dagen lang doen elf aspirant verkenners niets anders.

Waarnemen, het klokje rond. Van onder het gebladerte, tussen boomstammen of zelfs vanuit een put

onder het maaiveld. Uren turen door je kijker, wachtend op een beweging van een van de vijf ‘extremistische kopstuk-

ken’ in de bossen bij Kootwijk. In hun gezamenlijke vaktechnische opleiding cavalerieverkenning leren de officieren

en onderofficieren hoe ze versmelten met hun omgeving om ongezien inlichtingen te vergaren. Soms op een steenworp afstand van hun targets. || foto sgt-1 Dave de Vaal, AVDD »»Lees meer op pagina 4

Slag in de Javazee verankerd in geschiedenis marine

Joint Supportship heet Karel Doorman Den Haag Het toekomstig Joint Supportship van de Koninklijke Marine krijgt de naam Karel Doorman. “Daarmee wordt de nagedachtenis aan de Slag in de Javazee blijvend verankerd in de hedendaagse marine”, zegt commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal Matthieu Borsboom bij de herdenking van de Slag in de Javazee.

De zeeslag had deze week zeventig jaar geleden plaats. Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Willem-Alexander woonde in de Haagse Kloosterkerk de herdenking bij, die maandag 27 februari door de Koninklijke Marine en het Karel Doormanfonds werd gehouden. Ook minister Hans Hillen en Commandant der Strijdkrachten generaal Peter van Uhm, bevonden zich onder de genodigden. Een van de overlevenden van de slag, M.G.J. van Zeeland, oud bemanningslid van Hr.Ms. Witte de With en Isaäc

Vaarzon Morel, achterkleinzoon van schout-bij-nacht Karel Doorman, legden in de kerk een krans.

Zoon

Ook de zoon van schout-bij-nacht Doorman, Theo, was bij de herdenking aanwezig. De Marinierskapel der Koninklijke Marine onder leiding van kapelmeester Bongaerts en de Tamboers & Pijpers van het Korps Mariniers verzorgden de muziek.

Ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Slag in de Javazee werden in de Haagse Kloosterkerk kransen gelegd.

2

Erepenning voor kordaat optreden

4

Kopstukken in de kijker

5

De vergeefse strijd

6

‘In dit klimaat krijg je geen tweede kans’

Salarisverhoging: 1 % per 1 maart DEN HAAG Defensiepersoneel

krijgt per 1 maart 2012 een salarisverhoging van één procent. Deze aanpassing werkt door in verschillende toelagen en de wachtgeld-, UKW- en FLO-uitkeringen van gewezen Defensiepersoneel.

Per gelijke datum wordt ook de eindejaarsuitkering verhoogd met 1,2 % op jaarbasis. Deze aanpassing vindt plaats per 1 maart 2012 naar 5,82 procent en per 1 juli 2012 naar 6,2. De verhoging wordt mede gefinancierd uit het verminderen van de tegemoetkoming arbeidsduurverlenging. Na afronding van het formaliseringtraject krijgen medewerkers die veertig uur werken, niet langer 41, maar veertig uur betaald. Voor medewerkers die hun arbeidsduur verkorten, oftewel 36 uur werken, verandert er niets. Het streven is dit traject per 1 juli af te ronden. In het akkoord zijn tevens afspraken gemaakt om de verplaatsingskosten verder te harmoniseren. De belangrijkste maatregel is de verhoging van de verhuiskostenvergoeding voor alle medewerkers tot een nominaal bedrag van zesduizend euro netto. Daarnaast is de eigen bijdrage woon- werkverkeer bevroren. Dat wil zeggen dat deze vergoeding niet meer jaarlijks stijgt. Meer informatie op intranet, startpagina 'Personeel'.

binnenland 2  defensiekrant nr 8 – i maart 2012

Dierenarts houdt militairen gezond DEN HAAG Met de laatste draagpaarden op Java eind jaren ‘40, verdween ook de dierenarts

stilletjes uit de krijgsmacht. Nu is de vakgroep terug met 5 reservistspecialisten. Kolonel (reserve) dierenarts Bas Steltenpool heeft zich hard gemaakt voor hun terugkeer: “Wij richten ons nu vooral op preventieve gezondheidszorg. Na de varkenspest en de mond- en klauwzeerepidemie zijn wij weer in beeld gekomen. Met reservisten haalt Defensie op een voordelige manier hoogwaardige kennis in huis.”

Erepenning voor kordaat optreden VREDEPEEL Sergeant-majoor Roel Roelofse heeft tijdens een

bijzonder appèl op luchtmachtbasis De Peel uit handen van commandant Groep Geleide Wapens kolonel Peter Wijninga, de erepenning van de Koninklijke Luchtmacht ontvangen. Aanleiding was zijn optreden tijdens vijandelijke beschietingen op Kandahar Airfield.

Roelofse was twee jaar geleden als watchkeeper en incident command post commander op Kandahar Airfield toen de beschieting plaatsvond. Door doortastend handelen wist hij in een door inslagen getroffen gebouw een

aanzienlijk aantal mensen in veiligheid te brengen. Na de aanval heeft hij samen met de Quick Reaction Alert, gezocht naar een vermiste patrouille. Die werd mede door zijn leiderschap en professioneel optreden teruggevonden.

De nieuwkomers maakten afgelopen week kennis met leden van de Hygiëne en Preventieve Gezondheidszorg (HPG) en brigadeartsen en -commandanten. Dit gebeurde tijdens het symposium ‘Veterinaire Volksgezondheid en Preventieve Gezondheidszorg bij Defensie’ op Kamp Nieuw Milligen. Kolonel Steltenpool: “Vrijwel alle NAVOlanden hebben al dierenartsen in dienst. Onder meer omdat veel opkomende ziekten zoals vogelgriep en Q-koorts hun oorsprong vinden bij dieren, maar we houden ons ook bezig met de zorg voor veilig voedsel. Als dierenarts zijn wij getraind in het denken in populaties en preventie. Wij adviseren een commandant in overleg met de arts hoe hij met weinig middelen zijn militairen gezond houdt.”

Leishmaniasispreventie

De dierenartsen worden gekoppeld aan de 4 brigades. “Afhankelijk van wat er op hen afkomt, worden ze ingezet. Als luchtmobiel gaat trainen in Afrika dan adviseert de dierenarts vooraf bijvoorbeeld over preventieve beschermingsmaatregelen tegen leishmaniasis voor zowel mens als speurhond. En als 43 Gemechaniseerde Brigade moet helpen bij het evacueren van een polder, dan richt de dierenarts zich op de 20.000 aanwezige koeien en varkens. Maar ook rond missies kunnen we een adviserende rol spelen. Veel missiegebieden bestaan voornamelijk uit agrarisch gebied met veeteelt. Ook bij civiel-militaire samenwerking kunnen we wat betekenen. Als wij de geiten van de lokale bevolking gezond

houden, dan komt dat de missie ten goede”, schetst Steltenpool.

Aanvullen

Adjudant onderofficier Gaston Planqué is werkzaam als HPG 'er, en gaat in die functie nauw samenwerken met de dierenartsen. De HPG-specialisten adviseren artsen over zaken rond water, voedsel en milieu die de gezondheid bedreigen. Planqué: “Het symposium was bedoeld om artsen en commandanten bekend te maken met het nut van de HPG en dierenartsen. Curatieve artsen houden zich meer bezig met genezen, terwijl de HPG en de dierenartsen zich richten op de preventieve kant. Op hun beurt vullen zij elkaar ook vreselijk goed aan. HPG’ers weten een hoop van veel, maar dierenartsen weten veel meer over dat specifieke onderwerp.”

Werk politietrainingsmissie tijdelijk gestopt KUNDUZ Naar aanleiding van de onrust in Kunduz voert de Police Training Group (PTG) voorlopig

geen activiteiten buiten de poort uit. Aanleiding is het verbranden van korans in de plaats Bagram. Ook op het kamp in Kunduz zijn de opleidingen tijdelijk gestaakt. De maatregel is in overleg met de lokale autoriteiten genomen.

Hr.Ms. De Ruyter en ITS Espero op volle zee tijdens Proud Manta 2012.

Zaterdag leidde een betoging in Kunduz Stad tot ongeregeldheden waarbij slachtoffers vielen. De Nederlandse militairen en politiemensen zijn niet betrokken bij de ongeregeldheden en blijven uit voorzorg binnen de poorten van hun kamp. De commandant van PTG2, kolonel Nico van der Zee, geeft aan dat zijn mensen weer aan de slag gaan zodra het kan. Bij het ter perse gaan van deze Defensiekrant vertelde hij dat het na de ongeregeldheden van

zaterdag inmiddels al weer 48 uur rustig is in Kunduz. “Het is eigenlijk een dag als alle andere. Wel houden we de situatie nauwgezet in de gaten en gaan we, zodra het kan, weer aan het werk.” Het handhaven van de orde en veiligheid in Kunduz is een verantwoordelijkheid van de Afghaanse veiligheidstroepen. Over hun positie heeft Van der Zee geen twijfel en beklemtoont dat er een uitstekende relatie is met alle geledingen van het lokale veiligheidsap-

paraat. “Die is gebaseerd op wederzijds respect en vertrouwen. Maar we moeten natuurlijk niet naïef zijn. De onrust is ontstaan door een fout bij ISAF en we willen voorkomen dat de aanwezigheid van ISAF-eenheden in de stad tot extra onrust leidt. Daarom heeft de leiding van Regional Command North besloten dat we tijdelijk niet buiten de poort komen.” Volgens kolonel Van der Zee liggen de plannen klaar om weer snel aan de slag te gaan.

Vlaggenschip De Ruyter vol aan de bak Libië-Lynx naar Nederland NAPELS Het vlaggenschip van de Standing NATO Maritime

Group 1 (SNMG1) Hr.Ms. De Ruyter heeft het flink voor de kiezen gekregen tijdens de oefening Proud Manta 12 in de Ionische zee. Ondersteund door patrouillevliegtuigen en helikopters joegen de schepen van SNMG1 op de in het spel gebrachte vijandelijke onderzeeboten. Dat ging niet altijd even gemakkelijk, want de fregatten kenden niet alleen dreiging van op en onder water. De 'tegenstander' beschikte namelijk ook over een imposante luchtmacht van Tornado’s en Eurofighters. Het luchtverdedigings- en commandofregat De Ruyter maakte de afgelopen twee weken deel uit van de grootste onderzeebootbestrijdingsoefening van het bondgenootschap. Proud Manta 12 stond onder leiding van het Allied Maritime Command in Napels. Hr.Ms.

De Ruyter zet na een kort bezoek aan Napels haar surveillance- en controletaken in de Middellandse Zee voort. Het fregat is sinds 23 januari 2012 het vlaggenschip van SNMG1. Dit NAVO-vlootverband draagt bij aan NAVO-operatie Active Endeavour en richt zich onder meer op de onderschepping van verdacht scheepvaartverkeer in de Middellandse Zee. Commandeur Ben bekkering is commandant van SNMG1. Nederland levert van oudsher schepen aan deze en aan 2 andere snel inzetbare maritieme eenheden: de Standing NATO Mine Countermeasures Group 1 en 2. || foto FGS

Rheinland-Pfalz.

TRIPOLI De Lynx-helikopter die sinds vorig jaar op het strand van de Libische kustplaats Sirte

stond, is afgelopen maandag overgebracht naar de hoofdstad Tripoli. De helikopter wordt daar klaargemaakt voor transport naar Nederland.

De Lynx is inmiddels niet meer luchtwaardig. Het toestel wordt daarom in Nederland ontmanteld en verschroot. Het terughalen van de helikopter gebeurt met hulp van de Libische autoriteiten. De machine werd op 27 februari 2011 aan de grond gehouden tijdens een evacuatiepoging vanaf het luchtverdedigings- en commandofregat Hr.Ms. Tromp. Een militaire eenheid van het regime van kolonel Khadaffi hield de drie bemanningsleden vast. De Nederlanders werden op 11 maart 2011 weer vrijgelaten. De Lynx boordhelikopters zijn nog steeds in gebruik bij het Defensie

Helikopter Commando, maar worden binnenkort vervangen door de NH90. Bij de uitdienst stelling van de laatste

‘exemplaren wordt bekeken of deze beschikbaar kunnen worden gesteld voor museale of opleidingsdoeleinden.

buitenland

defensiekrant nr 8 – 1 maart 2012  3

Joint Arctic Training in Noorwegen

‘In dit klimaat krijg je geen tweede kans’ harstad (noorwegen)

“Of ik al veel heb bijgeleerd? Wel, zeker en vast! Die arctische drills zijn helemaal nieuw voor mij en mijn kameraden, dit is voor ons dus een unieke kans om erbij te zijn. Ik heb alleen af en toe wel goesting naar mijn lief, thuis in Tielen. Spijtig, maar het is niet anders...”, verzucht 1e soldaat Nick Steels van het Belgische 3 Paracommando.

Joint Arctic Training 2012 blijkt populair. De wintertraining van het Tweede Mariniersbataljon uit Doorn wordt dit jaar ook gevolgd door een peloton Belgische para-commando’s, een compagnie van 11 Luchtmobiele Brigade, een eenheid van het Korps Commandotroepen en een compagnie Engelse Royal Marines, in totaal zo’n 640 militairen. Zij zijn allemaal naar winters Noorwegen afgereisd voor de Arctic Movement & Survival Course (AMSC), een trainingsprogramma onder supervisie van instructeurs van het Korps Mariniers om beginners (‘novices’) veilig en verantwoord te laten kennismaken met de barre omstandigheden in arctisch gebied.

extreem lastig

Adjudant John Jansen is hoofd Bureau Arctic & Movement en supervisor van de instructeursstaf, bestaande uit mountain leaders met een schat aan ervaring. “Wij leren de mannen de skills & drills aan hoe ze in extreem lastig weer en terrein kunnen leven, overleven, verplaatsen en uiteindelijk vechten. Daarbij spelen

zaken als mentale hardmanship, doorzettingsvermogen, volharding en discipline keihard een rol. Is voor de bergtraining Schotland het summum, de arctische training doen we hier boven de Poolcirkel. Uitdagender terrein, gecombineerd met de wisselende weersomstandigheden (koud, nat, sneeuw, wind) tref je nergens aan. Hier krijgen de mannen het optimaal voor de kiezen! Als je hier kunt overleven, kun je dat overal ter wereld. En laat dat nou net ons inzetgebied zijn.”

Gedegen

Voor ze afreizen naar Noorwegen hebben de novices al een gedegen voorbereiding achter de rug. Theorielessen zijn gevolgd (navigeren in de sneeuw, inschatten van ijsdikte op meren, voorkomen van koudeletsels), de ski’s voor het eerst ondergebonden op een Nederlandse skipiste. Klasjes van negen man zijn gevormd, met daarbij steeds een ervaren én koudweer getrainde militaire ski instructeur (MSI) die de hele cursus bij de groep blijft. “Je kunt hen zien als de ‘pappa’ van de

groep die ze met raad en daad bijstaat”, legt Jansen uit. “De MSI brengt ze de tips & tools op ski-technisch gebied bij, maar is ook ‘s avonds het voorbeeld in het bivak. Hij brengt ze op niveau, reikt ze continu handvaten aan. Erg belangrijk, dat junior leadership.”

‘Tijd is leven, marinier, dus werk snel en ga ervoor’ Berg ervaring

Sergeant Dennis Romp, groepscommandant bij 11 Luchtmobiel, toont zich erg tevreden over de instructie. “Er is veel aandacht voor het individu en dat zijn wij minder gewend. Die instructeurs van de mariniers weten waar ze over praten. Die gasten komen hier al tientallen jaren en slepen een berg aan ervaring met zich mee. Daar doen wij nu ons voordeel mee. Die drills werken gewoon, dat ervaar je zelf snel genoeg. Tot nu toe vind ik het een dijk van een training, al had ik graag een paar passende ski’s gehad. Deze latten zijn me veel te lang.”

Marinier Sten Hortulanus staat intussen op de bergwand klaar voor zijn examen lawinedrill, een wel heel actueel onderwerp na het ongeval met Prins Friso. Binnen 12 minuten moet hij twee buddies traceren die onder de sneeuw zijn verdwenen. “Tijd is leven, marinier, dus werk snel en ga ervoor”, moedigt zijn instructeur, korporaal mountain leader Hans Ridderhof, hem aan. Met de blik op zijn Barryvox, een elektronische zender/ontvanger die elke marinier bij zich draagt, banjert cursist Hortulanus over de sneeuwmassa. Het apparaat stuurt hem feilloos de goede kant op en na enig prikken vindt hij de ‘slachtoffers’, in dit geval twee rugzakken voorzien van peilapparaat. Ruimschoots binnen de tijd ook, dus geslaagd.

Afharden

Na twee weken van verplaatsen, hetzij op ski’s of sneeuwschoenen, eerst zonder en later mét 25 kg rugzak, het overnachten bij –20 in tentjes, het bouwen van noodonderkomens als iglo of sneeuwhol, steeds maar weer vechtend tegen de elementen, wordt de

week afgesloten met het traditionele wakskiën. “Het afharden van onze mensen is een belangrijk doel”, zegt luitenant-kolonel der mariniers Joost de Wolf, commandant van het Tweede Mariniersbataljon. “In deze klimatologische omstandigheden krijg je geen tweede kans. Een keer je handschoenen vergeten kan een vent al uitschakelen. Wij leren ze dat het weer en terrein geen tegenstander van betekenis mogen zijn. Dat ze mentaal moeten accepteren dat ze het oncomfortabel hebben, maar nog steeds goed kunnen functioneren als soldaten. Zodat ze straks waar ook ter wereld ingezet kunnen worden.” Na de AMSC begint voor de deelnemers de Winter Warfare Training, waarin de operationele inzet als eenheid wordt getraind. De wintertraining mondt uit in de grote internationale eindoefening Cold Response, waarbij voor de mariniers de nadruk zal komen te liggen op het amfibisch opereren als bataljon.

|| tekst

leo de rooij

|| foto’s Henry Westendorp, AVDD

reportage

4  defensiekrant nr 8 – 1 maart 2012

»»Vervolg van pagina 1.

Links De verkenners schrijven alle waarnemingen in hun logboek. Middenboven Afplakken van de lenzen verkleint de kans op ontdekking. Rechtsboven Van Opstal (links) en Winkel zijn samen oog en oor. Rechtsonder Alleen bij de achterwaartse post kunnen de mannen zich de luxe van warm water veroorloven.

Verkenners-in-opleiding dag en nacht waakzaam

Kopstukken in de kijker KOOTWIJK Het zou een gezelschapsspel kunnen zijn: zoek de verkenners. Maar dan wel een spel in de categorie Mens-erger-je-niet. Bomen, takken, bladeren hier. Bomen, takken, bladeren daar. Maar één ding weet je zeker. De verkenners hebben jou allang gezien.

De radio kraakt. “Romeo, hier Charlie. Een MB met drie personen rijdt net het terrein op. Passagier 1 heeft donker haar, een bril en draagt een groen met witte jas en een spijkerbroek...” Zo gaat het ongeveer. Je bent nog amper uitgestapt of de verkenners hebben je signalement al de ether in geslingerd. Ruim tweeënhalve dag beloeren ze nu de boerderij van Staatsbosbeheer. Liggen en waarnemen: dat is de taak van de cursisten verkenning, vertelt opperwachtmeester Arnaud Middelkoop. “Alles dat de leden en kopstukken van deze ‘extremistische groepering’ doen, bellen ze door. Hoe zien ze eruit? Hoe gedragen ze zich? Wanneer plegen ze een telefoontje, hoe vaak gaan ze naar het toilet? Het kan allemaal van belang zijn.”

Zwarte Cadillacs

Elf militairen volgen momenteel de opleiding tot cavalerieverkenner. Officieren en onderofficieren worden samen klaargestoomd voor hun taken bij de cavalerie-eenheden van de Koninklijke Landmacht (zie kader). Voor dit deel van de opleiding zijn de Fennek

verkenningsvoertuigen op de kazerne gebleven. “Ze zijn nu aangewezen op de ‘zwarte Cadillacs’. Hun kisten dus”, verduidelijkt cursusleider Middelkoop. “Het uitvoeren van de opdracht staat voorop bij de verkenners. Dat moeten ze met en zonder voertuigen kunnen.” De opleiding is taai, benadrukt de opper. “Zowel fysiek als mentaal vragen we veel van deze mannen. Uiteindelijk moeten ze vijf dagen autonoom kunnen opereren in vijandelijk gebied, tot driehonderd kilometer voor de eigen troepen uit. Met een rugzak van vijftig kilo of meer. Zelfredzaamheid, doorzettingsvermogen en vakkennis zijn essentieel. Verkenning is geen kunstje, maar een specialisme dat moet worden aangeleerd.”

Ogen of oren

Goed stil kunnen liggen, blijkt ook een belangrijke vaardigheid. De verkenners in spé houden de ‘extremistische’ boerderij in duo’s of drietallen 72 uur onafgebroken in het oog. Vanachter struiken, tussen bomen, onder de grond. Zwijgzaam en roerloos. Alleen ‘s nachts komen ze in beweging.

Verscholen onder een camouflagenet en een berg bladeren, amper vijf meter van een bospad, ligt tweede luitenant Sven Nouwen schouder aan schouder met wachtmeester René Vaartjes. “Erg knus is het wel”, fluistert Nouwen met een grijns. Hij tuurt verder door zijn kijker. “Afwisselen, dat is hoe je scherp blijft”, legt Vaartjes uit. “Je bent de ogen of je bent de oren. De een neemt waar, de ander houdt de radio in de gaten en pakt zijn rust.” Ingeklemd tussen een mikado van boomstammen zitten de wachtmeesters Erwin van Opstal en Tim Winkel. Hoewel ze in de afgelopen tweeënhalve dag weinig meer hebben gedaan dan waarnemingen doorbellen, is het moreel nog steeds prima, bevestigt Winkel. Hij toont hun logboek. Niet alleen staan hierin alle bewegingen van de targets, ook maakten de mannen een gedetailleerde schets van de boerderij. Van Opstal was na jaren luchtmobiele infanterie wel toe aan iets nieuws. “Je gaat hier continu door en bent echt taakgericht en dienend bezig. Het is geen search & destroy, maar je verzamelt

gegevens voor het grotere doel, voor andere eenheden. Dat vergt een heel ander doorzettingsvermogen, namelijk de absolute wil om informatie te vergaren.” En voor dat doel moet je jezelf als verkenner helemaal wegcijferen, legt de opper uit. “Je zoekt het plekje dat het koudst en natst is. De plek waar zelfs een hond niet durft te schijten, dat is de ideale waarnemingspost.”

Bijna huiselijk

“Hier zitten ze. Heb je ze al gezien?” vraagt de opper een paar honderd meter verderop. Takken, bladeren, wat glooiingen, zoals er zoveel zijn in het bos. Ah, maar deze glooiing heeft een ‘oog’. Je moet echt weten waarnaar je zoekt. Een geïmproviseerd deksel geeft toegang tot een waarnemingsput van ruim een meter diep en een paar meter in doorsnee. De drie bewoners hebben het bijna huiselijk gemaakt. Twee kaarsjes verschaffen een beetje licht en wat warmte. Prima omstandigheden voor een verkenner, vindt wachtmeester Marc Baremans. “Je stelt je erop in dat het zwaar wordt, dan kan het alleen maar meevallen.” Eén man kan rusten, terwijl de andere twee waarnemen. “Uren sta je naar een ‘dood’ gebouw te staren en opeens gebeurt er iets”, zegt kornet Jelte Pijl. “Om je inlichtingenpakket aan te vullen, moet je continu scherp zijn om juist op dat ene kleine moment te presteren. Dat is de charme van dit werk.”

|| tekst Ingmar

Kooman

|| foto’s sgt-1 Dave de Vaal, AVDD

Gestapeld opleiden

Uniek is dat de verkenners ‘gestapeld’ worden opgeleid. Officieren en onderofficieren volgen namelijk hetzelfde opleidingstraject. “Ze zijn erg van elkaar afhankelijk”, verklaart Middelkoop. “De officier vertaalt de informatie van zijn waarnemers naar inlichtingen voor het eskadron boven hem. Dan moet je ook goed weten wat je aan elkaar hebt.” Wachtmeester Fred van Leeuwen is positief over zijn gemengde klas. “Straks moeten we natuurlijk ook nauw samenwerken, dus het is goed dat we daar hier al mee beginnen.” Tweede luitenant Niels van den Boomen is het daarmee eens. “Ik ben blij dat we nu al samenwerken. Als toekomstig pelotonscommandant krijg ik echt meer inzicht in de werkwijze van de onderofficieren.”

Van spijkerbroek tot verkenner

Na de manoeuvre- opleiding moeten cursisten voldoen aan de luchtmobiele fysieke eisen. Na deze initiële 18 weken volgen 27 weken verkenneropleiding. Daarin leren ze de technische ins en outs van de Fennek. Aansluitend volgt het optreden te voet en bereden. Dat het traject pittig is, blijkt, want de uitval bedraagt zo'n zestig tot zeventig procent.

historie

defensiekrant nr 8 – 1 maart 2012  5

De slag in de Javazee

De vergeefse strijd java Op 27 februari was het zeventig jaar geleden dat de Slag in de Javazee plaatsvond. In deze

zeeslag tussen een geallieerd eskader onder commando van schout-bij-nacht Karel Doorman en een Japans smaldeel, lieten honderden Nederlandse marinemensen het leven. Een terugblik op de achtergronden van deze zeestrijd en op de problemen met operaties in multinationaal verband.

Op 7 december 1941 bracht een onverhoedse Japanse luchtaanval de Amerikaanse vloot in Pearl Harbour grote schade toe. Hierop verklaarde Nederland de oorlog aan Japan, gevolgd door Groot-Brittannië, Australië en de Verenigde Staten. De onstuitbare Japanners veroverden tot januari 1942 grote delen van Zuidoost-Azië. De Geallieerden probeerden van hun kant beter samen te werken, waarna op 3 januari 1942 het American-British-DutchAustralian Command (ABDACOM) werd opgezet. Deze bevelsstructuur plaatste de geallieerde vloten aanvankelijk onder commando van een Amerikaanse admiraal. De luchtstrijdkrachten, waar ook het gros van de Marine Luchtvaartdienst deel van ging uitmaken, vielen onder een apart commando, waardoor deze gebrekkig met de zeestrijdkrachten samenwerkten.

Irritaties

Hoewel de Combined Chiefs of Staff te Washington besloten hadden “to defend Java to the last by all combatant troops then in the island”, volgde op 25 februari 1942 de opheffing van ABDACOM. Hieruit viel op te maken dat de Amerikaanse militaire leiding de strijdkansen somber inzag. De onderlinge relatie tussen de geallieerden kende daarbij zo haar problemen. De Nederlanders waren geïrriteerd over het gebrek aan medezeggenschap in de bevelvoering en de

verhoudingsgewijs geringe bondgenootschappelijke steun. De overige geallieerden hadden weer kritiek op de Nederlanders. Zij zouden te weinig inzicht hebben in tactiek en communicatie bij optreden in groter verband, en gingen er te makkelijk vanuit dat een in haast samengestelde internationale vloot daadwerkelijk als een eenheid slag kon leveren. Niettemin bracht schoutbij-nacht Doorman eind februari 1942 een relatief grote strijdmacht in zee, bestaande uit twee zware en drie lichte kruisers (waaronder het vlaggenschip Hr.Ms. De Ruyter en Hr.Ms. Java) en negen torpedobootjagers.

Onaanvaardbaar

De Japanse strijdkrachten drongen intussen ver door in Nederlands-Indië en maakten zich op voor de verovering van Java. De vijandelijke invasievloot onder commando van schout-bij-nacht Takeo Takagi bevond zich op 26 februari 1942 ten zuiden van Borneo. Deze schepen werden begeleid door twee zware, twee lichte kruisers en veertien torpedobootjagers. Hoewel de twee eskaders numeriek aan elkaar gewaagd waren, sloeg de balans op veel gebieden door in Japans voordeel. Zo beschikte Doorman in tegenstelling tot zijn tegenstander slechts over onvolledige en achterhaalde inlichtingen, doordat hij nauwelijks kon teruggrijpen op verkenningsvliegtuigen. Daarnaast

beschikten de Japanners over een torpedo met een groot bereik, het type 93, die nauwelijks een bellenspoor trok en daardoor pas in laatste instantie ontweken kon worden. Tenslotte hadden diverse schepen van de Combined Striking Force bij voorgaande acties schade opgelopen en waren hun bemanningen oververmoeid. Doorman vroeg superieur vice-admiraal Conrad Helfrich, of het niet verstandiger was het geallieerde eskader buiten de Archipel terug te trekken en in een later stadium in de oorlog terug te slaan. Hij kreeg te horen dat het voor de Koninklijke Marine onaanvaardbaar was zich van Java terug te trekken zonder in de Javazee slag te leveren. Verder meende Helfrich gestand te moeten doen aan de Amerikaanse order tot het laatst toe door te vechten. Het moreel van het Nederlandse marinepersoneel was bovendien nog altijd hoog. Tekenend in dit verband is, dat bij de uiteindelijke afvaart nagenoeg niemand ontbrak.

De zeeslag

Het geallieerde eskader vertrok op 27 februari kort voor 15.00 uur vanuit Surabaya en koerste naar het noordwesten. Kort na 16.00 uur maakte de Britse torpedobootjager HMS Electra contact met de vijand, die direct het vuur opende. Dit werd al snel beantwoord door de zware kruisers HMS Exeter en USS Houston, de enige

geallieerde oorlogsschepen die op dat moment voldoende vuurbereik hadden. Doorman wilde voorkomen dat de eenheden van Takagi met een T-kruising het geallieerde verband zouden door­­­breken en liet daarom de koers wijzigen. Ook probeerde hij dichter bij de vijand te komen, om zo zijn lichtere kruisers in te kunnen zetten bij het artillerieduel. Een torpedodreiging deed de Nederlandse vlagofficier andermaal koers wijzigen. Niet ten onrechte zo bleek later: tussen 16.33 en 16.52 uur lanceerden de Japanners zonder resultaat tientallen torpedo’s.

‘Een torpedo trof Hr.Ms. Kortenaer, waarop deze in tweeën brak en zonk’ De situatie voor het geallieerde eskader was om 17.00 uur nog altijd redelijk. Kort hierna werd HMS Exeter zwaar getroffen en moest USS Houston na een treffer vaart minderen. De Britse kruiser (het tweede schip in de kruiserlinie na Hr.Ms. De Ruyter) draaide naar bakboord uit linie. De commandanten van de hierachter varende geallieerde eenheden interpreteerden dit als een algehele uitwijkmanoeuvre, waarop ook de overige schepen naar bakboord wegdraaiden. Vervolgens trof een torpedo de torpedobootjager Hr.Ms. Kortenaer, die in tweeën brak en zonk.

Ten onder

De beschadiging van de Exeter was tactisch gezien een groter verlies voor

Doorman. Hij was zo niet alleen een van zijn zwaarste eenheden kwijt, maar ook het enige geallieerde schip dat over radar beschikte. Om 17.25 uur liet de Nederlandse vlagofficier zijn Britse torpedobootjagers een tegenaanval uitvoeren, waarbij HMS Electra ten onder ging. Doorman trok zich naar het zuiden terug en liet HMS Exeter, met de Nederlandse torpedobootjager Hr.Ms. Witte de With als escorte, terugkeren naar Surabaya. Na zonsondergang verlegde de Combined Task Force de koers naar het noorden, om zo de Japanse oorlogsschepen te omzeilen en de invasievloot, waarvan de eskadercommandant vermoedde dat deze zich achter de Japanse kruisers bevond, aan te kunnen vallen. Die avond kwam het wederom tot een artillerieduel. Een half uur voor middernacht voerde het Japanse smaldeel een succesvolle torpedoaanval uit waarbij Hr.Ms. De Ruyter en Hr.Ms. Java verloren gingen. De resterende schepen van de Combined Striking Force trokken zich hierop terug. Niets kon vervolgens de Japanse landingen op Java nog verhinderen. Het gevecht in de Javazee heeft de Japanse invasie maar met één dag vertraagd. Bij de zeeslag zelf lieten ruim negenhonderd Nederlandse marinemensen het leven, terwijl de bemanningsleden die het treffen overleefden drieënhalf jaar ontberingen in Japanse krijgsgevangenenkampen te wachten stond.

|| tekst

aNselm van der peet

|| foto’s nimh

Linksboven Rendezvous met de kruiser Hr. Ms.Java. Rechtsboven Schout-bij-nacht Karel Doorman. Links- rechtsonder Enkele voorbeelden van het unieke filmmateriaal die voor de Slag in de Javazee zijn gemaakt en onlangs in handen kwamen van het NIMH.

Unieke filmbeelden Hr.Ms. Java boven water

DEN HAAG Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) ontving onlangs unieke filmbeelden van de kruiser Hr.Ms. Java, een van de Nederlandse oorlogsschepen die tijdens de Slag in de Javazee (27 februari 1942) ten onderging. Het 8 mm amateurfilmpje is geschoten door LTZ 1 E. Ferwerda. Het ruim zeven minuten durende document laat bijzondere opnames zien van Hr.Ms. Java in het najaar van 1941, kort voor het uitbreken van de oorlog met Japan. Vooral de beelden van de opvarenden, van wie velen enkele weken later omkwamen in de Javazee, geven een extra dimensie aan het beeldmateriaal. Ook vaart de Poelau van Stoomvaartmaatschappij Nederland voorbij. Dit schip werd op 7 maart 1942 tot zinken gebracht door Japanse bommenwerpers. Voor foto’s van schepen die deelnamen aan de Slag in de Javazee zie http://nimh-beeldbank.defensie.nl

interview

6  defensiekrant nr 8 – 1 maart 2012

Voormalig wachtmeester geknipt voor Miss Saigon

‘Zonder Defensie had ik die rol nooit gekregen’ UTRECHT Tot een jaar geleden kende niemand hem. Nu hangt zijn afbeelding levensgroot op de gevel van het Beatrix Theater.

Voormalig wachtmeester (KMar) Ton Sieben verruilde met succes de ‘machowereld’ voor de rode loper. “Acteren in Miss Saigon is het mooiste wat er is. Ik mag elke dag opnieuw verliefd worden.” Begin 2000 werd Ton door zijn vader afgezet bij de kazernepoort in Vught. Zijn vader zei: ‘Doe je best, maar blijf altijd trouw aan jezelf.’ Een levensles die, zo blijkt later, van grote betekenis is. De toen 19-jarige Ton volgt keurig de onderofficiersopleiding en werkt jaren als opsporingsambtenaar bij de Brigade Brabant-Zuid. Tot hij ontdekt waar zijn talent écht ligt. “Vanaf mijn eerste amateurproductie was ik verkocht”, vertelt hij over zijn liefde voor het musicalvak. “Ik was gegrepen door deze kunstvorm waarin muziek, spel en dans zo’n geweldig geheel vormen.” Ton besluit om al zijn opgebouwde zekerheden van een vaste baan, een huis en vriendin overboord te gooien en te gaan voor een musicalcarrière. “Mijn leven was ‘settled’. Ik wist dat, als ik mijn droom wilde verwezenlijken, het roer radicaal om moest.”

Surrealistisch

De Bosschenaar krijgt van de Koninklijke Marechaussee de kans om naast zijn baan een voltijd-studie aan het

Fontys Conservatorium te volgen. Het wordt een bijna surrealistische tijd. De ene dag houdt Ton zich met vreemdelingenzaken en rechercheonderzoek bezig, het andere moment staat hij op het toneel. “In de laatste fase van mijn studie hoorde ik dat Miss Saigon opnieuw in productie kwam. De timing was perfect en ik wist dat ik als type en met mijn stemsoort een reële kans maakte om aangenomen te worden”, verklaart Ton zijn carrièreswitch.

‘Ik wist dat het roer radicaal om moest’ “Een militair getraind lichaam zou mijn kansen alleen vergroten. Dus ging ik vijf dagen per week naar de sportschool en paste mijn voedingspatroon aan. Daar stond ik dan op de lopende band met muziek van Miss Saigon in mijn oren. Zo graag wilde ik het.” En met succes; zijn defensieachtergrond legt hem geen windeieren. Tussen de doorgewinterde musicalsterren, valt de onbekende Ton

Sieben op bij Joop van den Ende Theaterproducties. De militair krijgt de hoofdrol in musicalklassieker Miss Saigon. Vanaf dat moment kan niemand meer om hem heen.

Gevormd

Sinds september staat Ton avond na avond op de planken in het Beatrix Theater. Hij speelt de rol van ‘Christopher Scott’ (Chris), een Amerikaanse soldaat die in de nadagen van de Vietnamoorlog verliefd wordt op de Vietnamese Kim. Tijdens de plotselinge ontruiming van Saigon raken de geliefden elkaar kwijt. Wat volgt is een meeslepend drama van een onmogelijke liefde. Een rol die Ton zichtbaar op het lijf is geschreven. “In recensies las ik later terug: ‘hij weet hoe hij een wapen moet vasthouden’. Dat niet alleen. Defensie heeft me gemaakt tot wie ik nu ben. Je krijgt als jong volwassene al vroeg mee hoe belangrijk het is om te staan voor je mensen en verantwoordelijkheid te nemen. Die loyaliteit onderling en de mores die je in het leger

leert, helpen me nu om de rol van Chris geloofwaardig neer te zetten.”

Contrast

Van de toch wel stoere machowereld die Defensie heet tot de glitter en glamour van de rode loper. Het contrast kan niet sterker, lacht Ton. “Acteurs zijn extravert en gevoelig. Dat is logisch, want je moet vaak je hele ziel en zaligheid in een rol leggen.”

‘De toewijding en teamgeest zijn herkenbaar’ “Als je hier iemand begroet, geef je sneller een knuffel. Militairen bewaren altijd afstand.” Toch zijn er gek genoeg evenveel overeenkomsten, meent Ton. “De toewijding en teamgeest zijn herkenbaar. Als cast ben je zes dagen per week fulltime bij elkaar, dan moet je gewoon blind op elkaar kunnen vertrouwen. Aan de buitenwacht is vaak niet uit te leggen hoe het is om militair

te zijn, dat geldt ook voor het musicalvak. Je moet in de wereld zitten om het te begrijpen.” Met Miss Saigon is Ton nog tot en met mei te zien in Utrecht. Daarna breekt een onzekere tijd voor hem aan, want tja dat is de keerzijde van het vak. Altijd maar weer die audities om aan werk te komen. Brengt hem dat niet aan het twijfelen? “Bij Defensie zit je nu toch ook niet bepaald safe”, grapt Ton. “Nee serieus, die onzekerheid hoort erbij. Net als tien jaar geleden toen ik voor de kazernepoort in Vught stond, ben ik in een groot avontuur gestapt. Ik heb al auditie gedaan voor een nieuwe productie, maar wat de toekomst brengt, weet niemand. Wat ik wel weet, is dat ik door zal gaan met vechten voor mijn droom.” Nieuwsgierig geworden naar Ton’s acteertalent? Kijk voor tickets op http://www.musicals. nl/miss-saigon.asp.

|| tekst ELNT

Marlous de Ridder

|| foto’s Stage Entertainment

en verder

defensiekrant nr 8 – 1 maart 2012  7

dekaatjes heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Graag ‘Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar [email protected], ovv naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer. Let op: de Defensiekrant wordt iedere week ook op internet gepubliceerd.

Woningen Te koop: Leeuwarden/Goutum, Goutumerdyk 36, royaal vrijstaand woonhuis met werkkmr op de bgg en ruime omliggende tuin 670 m2. Bjr 1997. Werkkmr, L-vorm. living met houtkachel, serre, keuken met kookeiland, 3 slpkmrs, badkmr en zolder. Vr.pr. € 375.000,k.k. Zies www.funda.nl

gemakken voorzien.Zie: www.bungalowsintmaartenszee.nl. E-mail: [email protected] of bel 06.42998843.

Te huur: Bakkeveen, 6 pers. chalet op mooi, kindvr. vakantiepark ‘t Hout. Recreatieteam, pretpark, groot zwemparadijs. Info: 0511474013 of [email protected] Te huur: Sauerland accommodatie voor sportieve groepen tot 36 personen (nu nog skiën mog.) vanaf € 10,- p.p.p.n. Motor/ fietsstalling aanw. Hauswohlbehagen@ hotmail.com

Te huur : Curaçao, vanaf april twee luxe 2-pers. appartementen met zwembad in villawijk Vista Royal te Jan Thiel. Loopafst. van Caracasbaai, Jan Thielbeach en restaurants. Zie: www.appartementen-vistaroyal.nl

Diversen

Te koop: Ossendrecht, Molenstraat1 , goed

Te koop: Volkswagen T3, bjr 1980 (belasting-

onh. vrijst. woning. Woonopp 115 m². Woonkmr, 3 slpkmrs, dakterras, houtkachel. Vrijst. garage. Op 500 m van lagere school en winkels. Vlb Woensdrecht op 6 km. Perc. 285 m³. Vr.pr. : € 254.000,-k.k. Zie www.funda.n l of bel 0614705179.

vrij). Kleur: Blauw. 1.9 benzinemotor met APK tot 19 juni 2012. Dealer onderh. en vakantieklaar. Km stand 78376. Westfalia inbouw, 2 gaspitten, elektrische kraan, schoon- en vuilwatertank, electrolux koelkast, kachel, verplaatsbare tafel, luifel en fietsendrager. Vr. pr.: € 4.750,-. Inf.: 0627656501/ 0650587998 of [email protected]

Te huur gevraagd: In Amsterdam, centrum of Noord, kamer minimaal 20 m². Per 19 maart. Voor zoon (18), die terugkeert naar Nederland voor studie. Bvk gemeub., min. gestoff. Huurpr. n.o.t.k, mede afh. van grootte en voorz. Reacties naar derooijenenco@ hotmail.com.

Nabij Vlb Woensdrecht is kinderdagverblijf Kombicare geopend. Voor defensiepersoneel. Plaats voor 16 kindjes van 0-5 jaar. Regelier en verpleegkundig-specialistisch . Zie: www. kombinocare.nl

Recreatie

Reünie

Te huur : 4 pers. zeilboot, ligplaats in Warns aan het J.W. Friso kanaal (Friesland). Zeilen met snelle zeiler waarschip 725. V.a. € 180,- per weekend, € 195,- midweek of € 345,- per week. nfo: 0610624416; email: p.reinhart@ ijsselmeerzeilers.nl. Zie www.ijsselmeerzeilers.nl

Vrijdag 29 juni wordt een reünie voor oud-leden van de Whiskey Infanterie compagnie gehouden in de kantine van de Van Braam Houckgeestkazerne Doorn. Opgave voor 22 mei door overmaken € 15,- op bankreknr 056.99.93.040 tnv MINDEF FDC/ Servicepunt Utrecht/Kasbeheerder, Postbus 90004, 3509 AA Utrecht. Omschrijving DDF-nr. 10510060 reünie WCOY ovv naam en regstr.nr. Info: [email protected] of H. [email protected]

Te huur: 2 x 6-pers vakantiewoning in St-Maartenszee (NH) tussen Petten en Callantsoog. Op 500/2000 mtr loopafstand van duinen en strand. Voll. ingericht en van alle

Laatste kunstje 320 'Herstel' DEN HAAG 320 Herstelcompagnie draaide vorige week zijn

laatste oefening onder de veelzeggende naam 'Final Unicorn. De eenheid is één van de eenheden die aan het eind van dit jaar als gevolg van de herinrichting materieellogistiek wordt opgeheven.

In het scenario hadden terroristen een cyberaanslag gepleegd, die Nederland volledig lam legde. De monteurs werden daarop naar de provincie Drenthe gestuurd om de lokale autoriteiten te ondersteunen in een natops-operatie. Voor dit doel kregen zij

in de omgeving van Coevorden, Ruinen en Assen tal van events voorgeschoteld, waarin opgenomen sociale patrouilles, het smoren van sociale onrust, het in samenwerking met de lokale brandweer bevrijden van verkeersslachtoffers en de coordinatie met tal van autoriteiten.

Marine Corps Trials brengen gehandicapte NAVO-mariniers samen DEN HAAG Meer dan driehonderd gewonde, geblesseerde of door ziekte invalide geraakte mari-

niers uit zeven NAVO-landen namen medio februari deel aan de Amerikaanse Marine Corps Trials in Californië. Naast het uitbouwen van hun sporttalent stond vooral het uitwisselen van ervaringen centraal. Nederland vaardigde drie vertegenwoordigers af.

Twee jaar geleden in Afghanistan reed het voertuig waarin marinier-1 Erik van den Elzen (23) zat op een IED. Een verbrijzeld hielbeen was één van de gevolgen. Met meer dan tien operaties achter de rug gaat het steeds beter met hem. Van den Elzen was één van de ‘gelukkigen’ die naar het prestigieuze tiendaagse sportevenement van het Wounded Warrior Regiment mocht. “Een ontzettend bijzondere, indrukwekkende, maar vooral leuke ervaring”, blikt hij terug. “Ik ervoer een enorme verbondenheid met de gehandicapte collega’s uit andere landen. De sfeer was positief en open. Door de goede voorzieningen lag de nadruk eigenlijk helemaal niet op de lichamelijke beperkingen van iedereen.” De militairen konden op het Marine Corps Base Camp Pendleton zowel individuele als teamsporten beoefenen, zoals zitvolleybal, rolstoelbasketbal, schieten, fietsen, atletiek, boogschieten en zwemmen. Het Nederlandse trio koos voor de laatste twee. Voorafgaand aan de wedstrijden volgde een strak trainingsprogramma van een week onder leiding van Amerikaanse Olympische atleten. “Onder hen enkele wereldkampioenen”, gaat Van den Elzen verder. “Zij zetten zich

Leerzame ATTIC De inlichtingensectie van 323 Squadron op Vliegbasis Leeuwarden heeft onlangs voor de dertiende keer de Advanced Tactical and Technological Intelligence Course (ATTIC) gehouden. Dit is een internationale cursus van bijna vier weken, waarbij een diversiteit aan relevante (F-16) intell-onderwerpen de revue passeert. Naast specialisten uit België, Denemarken, Nederland en Noorwegen nam voor het eerst een medewerker van het Nationaal Luchten Ruimtevaart Laboratorium deel. Op 16 februari ontvingen tien van de elf cursisten hun certificaat.

geheel vrijwillig voor ons in. Sterker, ze betaalden zelfs hun eigen vliegticket.” De organisatie voorzag de sporters van op maat gemaakte uitrusting. “Wat dat betreft, pakten de Amerikanen echt uit, ik voelde me daardoor erg welkom.” Voor de aanslag was Erik al een fanatiek sporter. Hardlopen, speedmarsen, survival runs, hindernisbanen, zwemmen en fietsen. “Prognose is dat ik het sporten deels weer kan oppakken, maar niet op mijn oude niveau. Door mijn

verbrijzelde hielbeen heb ik veel pijn in mijn voet en ben ik beperkt in mijn bewegingen. Springen en hardlopen zit er voorlopig niet in. Ook mijn oude functie kan ik niet meer uitoefenen.” Volgend schooljaar start Erik een hbo-studie maatschappelijk werk en dienstverlening. “Van nature wil ik graag iets voor anderen betekenen. Als marinier gaat dat niet meer lukken, maar ik vind straks vast een nieuwe functie, waarin ik me nuttig kan maken voor de maatschappij.”

De drie Nederlandse mariniers 1 Gerben Hartmann, Erik van den Elzen en Kasper Voerman (v.l.n.r.) namen dit jaar deel aan de Marine Corps Trials. Foto Carolien Verberne.

Bedrijfsstoffendag DEN HAAG Het Defensie Bedrijfsstoffen Bedrijf (DBB) houdt op

donderdag 19 april voor het eerst een klantendag. Doel is te laten zien wat het DBB is en om een grotere bekendheid te geven aan het assortiment bedrijfsstoffen. De klantendag is krijgsmachtsbreed opgezet voor de gebruikers of beheerders van bedrijfsstoffen.

Wie geen uitnodiging heeft ontvangen, kan zich tot uiterlijk 30 maart 2012 per mail aanmelden op [email protected], o.v.v. naam, functie en onderdeel (en eventueel specifieke dieetwensen voor de lunch). Er is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar en vol is vol.

Foto’s Nederlands-Indië onder de loep ARNHEM Museum Bronbeek in Arnhem houdt op zaterdag 17 maart de fotodag ‘Mijn opa was

een…’ Bezoekers kunnen bij dan bij een panel van experts terecht met vragen over familiefoto’s van militairen in het voormalige Nederlands-Indië.

Veel Nederlanders hebben voorouders die in Nederlands-Indië woonden, in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger

(KNIL) dienden of in Indië waren als dienstplichtig militair tijdens de Politionele Acties eind jaren ’40.

Bronbeek helpt mensen de betekenis en inhoud van oude foto’s, documenten of onderscheidingen te verduidelijken. De experts analyseren ook uniformen of delen daarvan. In sommige gevallen geven de specialisten advies over nader genealogisch onderzoek naar afgebeelde militairen. De deskundigen zijn onder meer afkomstig uit museum Bronbeek, het Legermuseum en het Koninklijk Instituut voor Taal- Land- en Volkenkunde. Reserveren verplicht. Belangstellenden kunnen zich opgeven via nb. [email protected] of 0263763555. Meer informatie via www.bronbeek.nl

Ook bij recente wateroverlast in de provincie stonden de sleutellaars van 320 hun mannetje.

|| foto Collectie

museum Bronbeek

en verder

8  defensiekrant nr 8 – 1 maart 2012

vijf vragen aan:

Sergeant-1 Jerry Brinkman, van tanker naar infanterist

Historische generaalstactieken in eigentijds managementboek den haag Het nieuwste managementboek ‘Denken als een generaal’ koppelt militair-

strategische operaties van twaalf grote generaals uit de wereldgeschiedenis aan hedendaagse managementtechnieken. Lees hoe deze veldheren door creatief denken, misleiding of het kweken van teamspirit in onmogelijke situaties zegevierden.

“Mijn boek is een mix van een geschiedkundige roman en een managementboek”, licht auteur Michiel Janzen toe. In zijn 260 pagina’s tellende werk combineert hij zijn jarenlange ervaring als management- en communicatiedeskundige met zijn fascinatie voor militaire strategieën.

2

  Hoe voelt het om nu de ‘petrol’ (blauwgroen) baret te dragen? “Ik heb als cavalerist dan wel jaren de zwarte baret gedragen, maar ik heb geen dubbele gevoelens bij het dragen van de ‘petrol’ baret. Ik ben namelijk van

  Had je ooit gedacht dat je bij de infanterie terecht zou komen? “Daar had ik voor het bericht over de bezuinigingen nog nooit zo over nagedacht. Wel dacht ik dat de cavalerie en infanterie uiteindelijk samengevoegd zouden worden tot een manoeuvrebataljon. Tot maart vorig jaar was het nog een ver-van-mijn-bed-show. Toch was de keus snel gemaakt na het bericht over de opheffing. Vanuit 42 Tankbataljon ben ik in 2000 met 44 Pantserinfanteriebataljon mee geweest naar Bosnië als MAG-schutter. Die ervaring had ik dus al. Daarnaast heeft het gevechtsvoertuig van de pantserinfanterie, de CV90, veel raakvlakken met de Leopard van de cavalerie. Ik zag de kans om mijn ervaring van het bereden optreden te delen en zelf ervaring op te doen in het uitgestegen werk.”

4

  Nooit getwijfeld om de dienst te verlaten? “Dat zeker niet. Het klinkt cliché, maar ‘militair zijn’ is gewoon mijn ding. Na het behalen van mijn MBO-diploma heb ik destijds de keuze gemaakt om bij Defensie te gaan en daar sta ik nu nog steeds achter. Ik zie mezelf gewoon niet aan het werk in de burgermaatschappij.”

5

  Hoe zie jij je toekomst van Defensie? “De komende 2,5 jaar dien ik mijn huidige functie bij 45 Painfbat in Ermelo uit. Wat ik daarna ga doen, is voor mij op dit moment ook nog even de vraag. Maar één ding is zeker; ik wil een loopbaan binnen de infanterie.”

|| tekst TLNT

Nadèsch Kuipers

|| foto’s SM Maartje Roos

Sliedrechtse militairen en veteranen gezocht SLIEDRECHT Het Comité Sliedrechtse Veteranendag is op zoek naar (ex) militairen voor deelname aan het jaarlijks terugkerend evenement. Voorwaarde is dat het (oud) Defensiepersoneel in Sliedrecht woont en minimaal één keer in het buitenland diende.

Omdat het comité dit jaar ook jongere veteranen wil bereiken, vindt de zevende editie dit jaar op zaterdag plaats. Reacties naar: Gemeente Sliedrecht, Postbus 16, 3360 AA Sliedrecht, ter attentie van mevrouw M. Visscher- van Dorth, bestuurssecretariaat

“De generaals in het boek waren stuk voor stuk eigenwijze doorzetters die niet schroomden risico’s te nemen”, vertelt Janzen. “Zowel verbaal als strategisch waren zij erg sterk. Elk op hun eigen manier. Waar de één misleiding toepaste om de overwinning te behalen, wist de ander slim om te springen met time-management. De topgeneraals van weleer wisten in de hitte van de strijd belangrijke ad hoc beslissingen te nemen en schreven daarmee geschiedenis. Van die eeuwenoude tactieken kunnen wij nog steeds leren. Daarom geen gortdroog zelfhulpboek, maar een inspirerend verhaal vertaald naar de tijdsgeest van nu.”

‘De generaals waren stuk voor stuk eigenwijze doorzetters’’ De Amerikaanse generaal Norman Schwarzkopf misleidde de vijand via de media. Door op persconferenties selectief informatie te verstrekken, trokken de Iraqi’s verkeerde conclusies en liep hun verdediging uit op een fiasco. Janzen: “De pers kun je dus heel goed gebruiken in crisissituaties. Ontwijk journalisten niet, maar weet wel welke boodschap je wilt verkondigen.” || tekst

jopke Rozenberg-van lisdonk

|| foto’s Michiel Janzen

Auteur Michiel Janzen

Wil jij ook risico’s nemen, knopen doorhakken en moeiteloos collega’s en vrienden overtuigen? Kies dan voor de strategieën en tactieken van de generaal, een rolmodel van daadkracht en heldere

DENKEN ALS EEN GENERAAL Twaalf slimme strategieën van het slagveld MICHIEL JANZEN

communicatie. In dit boek lees je hoe de grote generaals in onmogelijke situaties

DENKEN ALS EEN GENERAAL Twaalf slimme strategieën van het slagveld MICHIEL JANZEN

zegevierden. Lees hoe Hannibal out of the box dacht, Michiel de Ruyter teamspirit kweekte en Napoleon bij Austerlitz dankbaar gebruikmaakte van de fog of war. Michiel Janzen is als strategy director verbonden aan GBE communicatie in Den Haag. In Denken als een generaal combineert hij zijn kennis en ervaring in het bedrijfsleven met zijn fascinatie voor militair-strategische operaties. ‘Een interessant, inspirerend en lezenswaardig boek.’ Generaal Peter van Uhm, commandant der strijdkrachten ‘Fascinerend boek.’ Napoleon (Huub Stapel in ‘Napoleon op Sint-Helena’) Lettertype: Futura

  Hoe kijk je terug op het afgelopen jaar? “We hebben niet alleen een mooi wapensysteem verloren, maar we hebben ook afscheid moeten nemen van twee tankbataljons. Er is dus veel gebeurd, ook voor mij. Zo heb ik mijn functie als opvolgend pelotonscommandant bij de cavalerie verruild voor een baan bij de infanterie. Ik heb net afgelopen vrijdag de Vaktechnische Opleiding Infanterie (VTO) afgerond en ben nu voertuigcommandant van de commandant van 45 Pantserinfanteriebataljon in Ermelo. Hoewel ik het moeilijk vond om mijn oude club te verlaten, ben ik goed ontvangen bij mijn nieuwe eenheid.”

3

MICHIEL JANZEN

1

mening dat de kleur van een baret niet de persoon eronder vormt.”

Zo was Napoleon een ster in het misleiden van tegenstanders. Tijdens de Slag bij Austerlitz waanden de Russen en Oostenrijkers zich de sterkste partij. Ze werden overmoedig, verloren het overzicht en trapten regelrecht in Napoleons val. “De les die we hieruit kunnen leren, is dat je niet bij iedere gelegenheid alle kaarten op tafel hoeft te leggen. Ook het achterhouden van informatie is een managementstrategie,” vindt de auteur.

DENKEN ALS EEN GENERAAL

Ruim twaalf jaar diende hij als cavalerist bij 42 Tankbataljon, dat begin deze maand samen met 11 Tankbataljon definitief is opgeheven. Met het verdwijnen van het bataljon door de bezuinigingen heeft de voormalig wachtmeester der eerste klasse niet alleen afscheid genomen van de tank, maar ook van zijn ‘oude club’. Bijna een jaar na het bericht over de opheffing richt Jerry Brinkman zich volledig op zijn loopbaan binnen de infanterie. ‘Soms is het beter om je snel te richten op de toekomst.’

Het boek bestaat uit twaalf hoofdstukken, waarin Janzen even zoveel managementlessen beschrijft. Dat doet hij aan de hand van succesvolle veldslagen van de Chinese veldheer Sun Tzu (vijfhonderd v. Chr.) tot de Eerste Golfoorlog in 1991.

Misleiden

Lettertype: Futura

Lettertype: Futura

‘Denken als een generaal’ is vanaf 15 maart in de (online) boekhandel verkrijgbaar voor 19,95 euro. ISBN 9789461260277.

'1942, de val van Indië' in Bronbeek ARNHEM Museum Bronbeek in Arnhem opent op 8 maart de tentoonstelling ‘1942, de val van Indië’. De expositie toont bijzondere schilderijen over de strijd, die voor het Japanse Keizerlijke leger werden geschilderd. Het is voor het eerst dat deze doeken van Japanse kunstenaars in Nederland te zien zijn. Naast schilderijen worden ook berichten uit kranten en tijdschriften van toen geëxposeerd. Hierop is te zien hoe de strijd om Nederlands-Indië werd gevolgd. Tevens worden unieke filmbeelden getoond van de training van de Landwacht van Batavia. Maarten de Roode, bewoner van Bronbeek, maakte als KNIL-militair op Java de strijd in maart 1942 mee en vertelt in een gefilmd interview op indringende wijze over zijn ervaringen. Gedurende de looptijd van de tentoonstelling zal met diverse activiteiten aandacht worden besteed aan de wrede internering van Nederlandse onderdanen. Commandant Landstrijdkrachten luitenant-generaal Mart de Kruif opent de expositie, die loopt tot 8 december. Adres: Museum Bronbeek, Velperweg 147, Arnhem. Zie voor meer informatie: www.bronbeek.nl Afbeelding ‘Bombing at the West Area of Kalidjati Airfield, Java’. Kenji Yoshioka, 1942. Verf op papier. 192 x 260,5cm. Museum Of Modern Art Tokyo.

COLOFON De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de Directie Communicatie van het Ministerie van Defensie, bestemd voor het gehele Defensiepersoneel OPLAGE 30.000 HOOFDREDACTEUR luitenant-kolonel Patrick Bolder EINDREDACTEUR André Twigt (070 - 339 78 05) BEZOEKADRES Binckhorsthof, Binckhorstlaan 135, 2516 BA Den Haag POSTADRES Postbus 20703, 2500 ES Den Haag, MPC 58L E-MAIL [email protected] DEFENSIESITE www.defensie.nl REDACTIESECRETARIAAT EN ADMINISTRATIE Marianne BeckBergshoeff TELEFOON (070) - 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326. ABONNEMENTEN Per jaar €13,61. Voor het buitenland €15,88. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon 0900 - 226 52 63 of via www.aboland.nl. In het geval van een dienstabonnement, opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant. ADRESWIJZIGING Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het duurt enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. LAYOUT Grafische Dienst, AVDD Den Haag DRUK OBT bv, Den Haag. De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. ZIj geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken.