defensiekrantnummer 3

defensiekrant

nummer 3 7 februari 2013

Amsterdam ArenA bedwongen

AMSTERDAM Ooit de Amsterdam ArenA vanuit een ander perspectief willen zien? De Charlie ‘Tijger’ Compagnie van 11 Infanterie-

bataljon Luchtmobiel uit Schaarsbergen kon vorige week niet wachten om het thuishonk van voetbalclub Ajax eens van bovenaf te bekijken. Tijdens een tweedaagse grensverleggende activiteit zetten de instructiegroep van het bataljon op 55 meter hoogte een drietal routes over de constructie van het stadion uit. Daarbij moesten de deelnemers diverse hindernissen nemen. Doel van de waaghalzerij is het versterken van de mentale weerbaarheid. || foto KPL-1 Zadrach Salampessy

Defensie oefent hoofdtaak tijdens Wake Up Vlissingen Voor de vierde keer is in het zuiden van Nederland de oefening Wake Up gehouden. In Zeeland legde Defensie zich toe op één van haar hoofdtaken: het ondersteunen van de civiele autoriteiten bij rampenbestrijding. Politie, brandweer, gemeenten, GHOR, maar ook civiele bedrijven waren betrokken bij Wake Up, die zich vooral rond de haven van Vlissingen afspeelde.

Volgens het scenario is er sprake van verhoogde dreiging in de Zeeuwse haven. De politie besluit dat die moet worden afgesloten voor mensen die daar niks te zoeken hebben. Al gauw trekt de politie de conclusie dat zij dat niet alleen kan en dus wordt Defensie ingeschakeld. Binnen acht uur staan er tweehonderd militairen paraat om bij te springen met road blocks rondom de haven, waar automobilisten naar hun legitimatie wordt gevraagd. Uiteindelijk dragen alle krijgsmachtdelen een steentje bij aan Wake Up.

Road Blocks

“Ons werk in Afghanistan is belangrijk, maar dichterbij huis hebben wij ook een belangrijk werkgebied: Nederland”, zegt kolonel Burg Valk, leider der oefening.

“Het ondersteunen van civiele hulpdiensten kunnen wij doen met personeel, zoals bij de road blocks. Maar ook met bijvoorbeeld gespecialiseerde duikers en searchers en we hebben het onbemande verkenningsvliegtuig Raven.” Het doel van de oefening is voorbereiden op daadwerkelijke inzet. Valk: “Dus als we inderdaad samen opereren bij een crisis kennen we elkaars procedures en werkwijzen. Daarom is het zo belangrijk dat we dit soort oefeningen houden.”

Noodknop

De climax van Wake Up 2013 is ingrijpen op een containerschip nadat de kapitein ‘criminele activiteiten’ waarneemt. »»Lees verder op pagina 3

2

Prinses Máxima verdiept zich in antipiraterij

3

Nederlandse Patriots als eerste operationeel

5

Defensie krijgt Nationaal Militair Museum

7

Alle bommen en granaten in één hand

Hennis: Europa moet uit militair isolement MÜNCHEN (D) Minister van

Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert pleit voor drastische stappen voorwaarts in de internationale militaire samenwerking in Europa. "We moeten af van de splendid national isolation waarmee landen in Europa omgaan met hun legers. Daarvoor moeten we op politiek niveau baanbrekende beslissingen durven nemen." Hennis-Plasschaert zei dit in een toespraak voor de Munich Security Conference, de militaire variant van het Wereld Forum in Davos, waar leiders uit de gehele wereld bijeen komen om te spreken over veiligheidsvraagstukken. Volgens de Nederlandse minister van Defensie is meer samenwerking tussen Europese legers de enige manier om te voorkomen dat Europa te maken krijgt met grote gaten in de militaire slagkracht. "We hebben niet méér hoofdkwartieren of ambtenaren nodig, maar de politieke moed om als landen meer samen te durven doen." Minister Hennis-Plasschaert: "We moeten niet bang zijn hier kritisch naar onszelf te kijken. Onze parlementen moeten hierbij nauw betrokken worden."

nieuws

2  defensiekrant nr 3 – 7 februari 2013

Prinses Máxima verdiept zich in antipiraterij DEN HELDER Prinses Máxima heeft vorige week een bezoek gebracht aan de bemanning van Hr. Ms. Johan de Witt. De mannen en vrouwen bereiden zich voor op uitzending naar de wateren rond Somalië medio dit jaar. Het amfibisch transportschip neemt dan deel aan de antipiraterijmissie van de Europese Unie. In gesprekken met het personeel kwam onder meer het opleiden en trainen van lokaal kustwachtpersoneel aan de orde. Geflankeerd door Commandant Zeestrijdkrachten vice-admiraal Matthieu Borsboom bekeek de prinses

enkele operationele eenheden en kreeg ze een rondleiding aan boord van luchtverdedigings- en commandofregat Hr. Ms. Evertsen. Ze sprak met militairen over wonen en werken bij de marine en de gevolgen voor het

privéleven. Een korte tocht met een landingsvaartuig van het Korps Mariniers sloot het bezoek af.

|| foto: SGT

Ruud Mol, AVDD

Verstrekking Veteranenpas DEN HAAG Actief dienende en gewezen militairen met veteranenstatus ontvangen de bijbehorende Veteranenpas automatisch. Het Veteraneninstituut heeft onlangs aan iedere belanghebbende een mail gestuurd, waarin staat hoe de verstrekking plaatsvindt.

Wie van zijn eerste missie terugkeert naar Nederland ontvangt de pas bij de eerstvolgende gelegenheid, bijvoorbeeld tijdens de medal parade. Voor diegenen die in het (recente) verleden zijn uitgezonden, geldt dat de personeelsdienst van zijn eenheid, of het

betrokken operationele commando, zorgt voor uitgifte van de pas. Via die lijn wordt de militair op het huisadres geïnformeerd over hoe en waar de uitreiking plaatsvindt. Naar verwachting komt deze groep in het tweede kwartaal van 2013 aan de beurt.

Scheidend topman AFMP gelauwerd Gelet op de Wet Bescherming Persoonsgegevens is het noodzakelijk dat iedere (ex-)militair zélf digitaal toestemming voor het aanmaken van de pas verleent. Ga hiervoor naar P&O selfservice en vink vervolgens ‘persoonlijke instellingen’ en ‘pasfoto’ aan.

ZOETERMEER AFMP-voorzitter

Wim van den Burg heeft onlangs afscheid genomen van zijn achterban. Bij die gelegenheid werd hij door de burgermeester van Zoetermeer benoemd tot Ridder in Orde van Oranje Nassau. Tijdens de bijeenkomst werd

Van Den Burg getypeerd als een rustige, beheerste man, die betrokken en ter zake kundig was en zeer goed wist wat er onder het Defensiepersoneel leeft. Van den Burg was tot voor kort nauw betrokken bij de totstandkoming van de Veteranenwet.

Het Veteraneninstituut benadrukt dat actief dienenden de pas niet hoeven aan te vragen, want die krijgen ze vanzelf. Dit om te voorkomen dat de instelling veel onnodige aanvragen moet verwerken.

Faculteit ontwikkelt nieuwe masteropleiding BREDA Twintig officieren zijn op de Nederlandse Defensie

Academie in Breda gestart met de tweejarige leergang Military Strategic Studies. Het is de eerste, door de Faculteit Militaire Wetenschappen ontwikkelde, masteropleiding binnen Defensie. Secretaris-generaal Erik Akerboom gaf het startsein.

De leergang is ontwikkeld op verzoek van voormalig Commandant der Strijdkrachten generaal Peter van Uhm en heeft een specifieke militaire

invalshoek. Studenten verdiepen zich in de relatie tussen politiek en de vele soorten (militaire) macht: van terreur door kleine niet-statelijke groepen tot

Mutaties topfunctionarissen DEN HAAG Generaal-majoor Jan Broeks wordt, onder gelijktijdige bevordering tot luitenant-generaal, hoofd van de Permanente Militaire Vertegenwoordiging van de NAVO en EU. Broeks wordt opgevolgd door commandeur Ben Bekkering.

cyber- en nucleaire dreigingen. Een internationaal visitatiepanel beoordeelde de opleiding eind vorig jaar positief. Wie de opleiding succesvol afrondt, mag zich dan ook Master of Arts noemen. Vanaf september 2013 begint jaarlijks een reguliere masteropleiding met zo’n 45 kandidaten. (75% officieren en overige Defensiemedewerkers en 25% civiele studenten).

Broeks is nu nog coördinerend projectleider reorganisaties bij de Bestuursstaf en neemt de functie op 8 april over van luitenant-generaal Freek Meulman, die met leeftijdsontslag gaat. Commandeur Bekkering volgt op 18 maart generaal-majoor Broeks op en wordt dan bevorderd tot schout-bijnacht. Afgelopen jaar leidde Bekkering de antipiraterijmissie Ocean Shield voor de kust van Somalië.

Bijzondere NAVO-medaille voor Nederlandse militair GEILENKIRCHEN Kapitein Wilko ter Horst heeft vorige week de

NATO Meritorious Service Medal gekregen. Op NAVO-basis Geilenkirchen ontving hij de onderscheiding voor zijn verdiensten als communicatie-adviseur bij de E3A Component. Ter Horst is één van de weinige Nederlandse bezitters van deze onderscheiding.

“ Kapitein Ter Horst is de drijvende kracht achter de sectie Communicatie en Voorlichting en heeft uitzonderlijk leiderschapstalent en uitstekende managementskwaliteiten”, aldus commandant E-3A generaal-majoor Andrew Mueller. Hij speldde hem het

eremetaal op. Mueller prees Ter Horst vooral voor het op gang brengen en bestendigen van de dialoog tussen de basis en de omliggende gemeenten én het betrekken van de media bij de AWACS-operaties boven Afghanistan en Libië.

Duits Erekruis voor adjudant ROOSENDAAL Vereerd en trots voelt de 49-jarige adjudant Theo Heijnen zich. Op 22 januari heeft hij tijdens een officiële ceremonie op de Engelbrecht van Nassaukazerne in Roosendaal het Ehrenkreuz der Budeswehr in brons ontvangen. “Ik had dit totaal niet verwacht, want je doet gewoon je werk.” “Adjudant Theo Heijnen heeft zich op bijzondere wijze persoonlijk verdienstelijk gemaakt voor de relatie tussen de Duitse en Nederlandse strijdkrachten. Hij is een voorbeeld voor onderofficie-

ren die zich voor hun land inzetten,”zei de Duitse Defensie-attaché luitenantkolonel Joachim Schmidt in zijn toespraak. De overste reikte namens de minister

van Defensie van Duitsland de onderscheiding uit. Heijnen was van 2008 tot vorig jaar werkzaam op de ambassade in Berlijn. Tijdens deze periode heeft hij zich met name beziggehouden met de organisatie van speciale partnershipconferenties. Deze bijeenkomsten worden speciaal voor Duitse en Nederlandse officieren en onderofficieren gehouden om meer inzicht te krijgen in elkaars werkwijzen en ervaringen.

nieuws

»»Vervolg van pagina 1 Hij besluit op de rode noodknop te drukken. Het arrestatieteam van de politie Zuid-Nederland, ondersteund door de BSB (Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten) van de Koninklijke Marechaussee, zet een actie in om de zes criminelen op te pakken. Een Chinook en twee supersnelle RHIB rubberboten zetten de leden van de

defensiekrant nr 3 – 7 februari 2013  3 zwartgeklede arrestatieteams af bij het schip HS Beethoven dat in de haven van Vlissingen ligt. “Handen omhoog, op je buik liggen en gezicht naar beneden”, klinkt het op de brug . De criminelen hebben amper drie keer met hun ogen geknipperd of ze worden al in de kraag gevat door de gemaskerde

mannen. Deze specialisten dragen hen weer over aan de politie. Vervolgens zoeken searchteams naar bewijsmateriaal in het schip en in het water.

Kapstokoefening

Defensie is niet leidinggevend tijdens Wake Up, maar is ondersteunend. Net zoals de rolverdeling zou zijn bij een

inzet. Valk: “Wij noemen dit een kapstokoefening. We zorgen voor een scenario waaraan geïnteresseerde partijen hun jas kunnen ophangen. Oftewel ze kunnen aanhaken bij het scenario. Volgens Valk is Wake Up voor alle partijen ideaal om aan mee te doen.

“De haven van Vlissingen moet ieder jaar gecontroleerd worden op veiligheid. Die gelegenheid leverde ons een mooie oefenlocatie op.” || Tekst: ELNT

Joost Ploegmakers en

|| kpl 1 Thijs Imandt || Foto’s: sgt Eva Klijn en || kpl 1 Joshua laisina

De actie in de haven van Vlissingen in vijf beelden. De arrestatieteams worden afgezet met een Chinook, overmeesteren de criminelen. Als die zijn afgevoerd wordt het schip en het water doorzocht.

Nederlandse Patriots als eerste operationeel ADANA (Turkije) Adana kan rustig slapen nu Nederlandse, Duitse en Amerikaanse troepen de

miljoenenstad beschermen tegen Syrische raketaanvallen. De twee Nederlandse Patriot-batterijen waren 26 januari als eerste operationeel. “Mijn mensen hebben keihard gewerkt om de fire units te ontplooien”, vertelt detachementscommandant kolonel Marcel Buis. Nu de eenheden klaar staan om te vuren is het wachten op de eerste schending van het Turkse luchtruim.

De Nederlandse vuureenheden van het multinationale raketafweerschild langs de Turks/Syrische grens staan zowel

op het civiele vliegveld van Adana als op de luchtmachtbasis Incirlik. Buis: “Nu we operationeel zijn, beschermen we

Turks grondgebied én de Turkse bevolking.” Zenuwcentrum van de operatie is het zogenoemde Tactical

Command System. Hiervandaan wordt de operatie aangestuurd. Vanachter hun beeldschermen kijken de operators naar de beelden die de, op springschansen lijkende radarsets, genereren. Mocht er een vijandelijk vliegtuig of raket in beeld komen, dan leidt het systeem er omwille van de reactietijd volautomatisch een raket naar toe. De mens is tot op zekere hoogte in staat dit proces te beïnvloeden. Nederlandse luchtverdedigers in Turkjie gebruiken twee typen raketten; PAC2 en PAC3. Laatstgenoemde is de modernste

foto links Nederlandse Patriot-batterijen beschermen de Turkse miljoenenstad Adana. foto rechts De luchtverdedigers in het vuurleidingscentrum bewaken het Turkse luchtruim.

en een geducht afweermiddel tegen ballistische raketten zoals de SCUD. Eerste luitenant Remy Berkien zit op een belangrijke stoel. De jonge officier is Tactical Control Officer in het vuurleidingscentrum van de Patriot-batterij op Incirlik. Samen met zijn bemanning waakt hij over het luchtruim. “Ons vuurleidingscentrum is dag en nacht bezet. Wat ik nu ‘voor het echie’ doe, heb ik honderden, wellicht duizenden keren geoefend. Het is routine.” || tekst elnt

jaap wolting

|| foto’s kpl1 rob van eerden

reportage

4  defensiekrant nr 3 – 7 februari 2013 

Landmachters leren ijsduiken in Noorwegen

Genieduikers houden hoofd koel bij min dertig RENA (N) Grommend komt de Leopard bergingstank tot leven

namelijk van boven tot onder warme lucht circuleren.”

tussen de met sneeuw bedekte naaldbomen rond een Noors bosmeertje. Met zijn twee lieren trekt de pantser een achtduizend Nut Sergeant-majoor Marcel Nieuwenhuis, kilo wegend M113 infanterievoertuig door een brij van ijs, water duikleider en een van de twee afgevaaren modder richting de bosrand. Even daarvoor lag het voertuig digden van 11 Geniecompagnie, over het nog op de bodem, opgesloten onder veertig centimeter ijs. Tot nut van de opleiding: “In Nederland hebben we ook regelmatig ijs en duikers het bergingsobject onderwater aankoppelden en met worden we steeds vaker ingeschakeld explosieven de weg ‘ijsvrij’ maakten. voor ondersteuning van civiele

De berging vormt het spectaculaire sluitstuk van de opleiding ijsduiken, die vier Nederlandse en twee Zweedse militairen van 21 januari tot 2 februari doorliepen in het Noorse Rena. Daar werd het kwartet landmachters de afgelopen twee weken het een en ander bijgebracht over opereren op en onder het ijs. Welke soorten ijs zijn er, hoe vallen die te herkennen en wat kan het dragen? De onderkoelde Noorse instructieleider, luitenant Eivind Karlsen: “Dit is steel ice”, wijzend naar de onderste 15 centimeter van een net uitgezaagd ijsblok. “De

onderste laag is glashelder en veruit het sterkst. In de volgende laag, ook vijftien centimeter, zie je witte priemen, needle ice. Dat is lucht en maakt deze laag al minder sterk. De bovenste laag van 10 centimeter is eigenlijk bevroren sneeuw en noemen we slush ice.” Daarnaast leren de duikers omgaan met extreem winterweer. Geen overbodige luxe als het kwik tijdens de eerste week onder de -30 graden Celsius duikt. Karlsen: “Ik leg ze onder meer het schoorsteeneffect uit: zorg dat geen van je kledingstukken te strak zitten. Van je schoenen, de broek die daar overheen gaat tot je bovenlichaam. Dan kan er

autoriteiten. Om iets te zoeken, of te bergen. Sowieso geldt dat ervaring onder deze extreme omstandigheden goed is voor de keer dat je echt je hoofd koel moet houden.” Zelf zijn de duikers niet zo onder de indruk van de dikke ijslaag boven hun hoofd. Genieduiker korporaal 1 Dennis van Olst: “De temperatuur onder water is net als in Nederland en het zicht met één tot twee meter ook. Het grootste verschil zit hem in de veiligheidsprocedures.”

Laatste redmiddel

Door een groot wiel met spaken in de sneeuw te vegen rond een wak, kunnen

de duikers zich op het licht oriënteren, mocht hun life line breken. Van Olst: “Als dat niet lukt omdat het ijs bijvoorbeeld te dik is, is er een laatste redmiddel: steek je duikmes in het ijs en ga gestrekt hangen. De reddingsduiker zwemt een rondje met een touw dat langer is als jij bij je had en komt je dan in principe tegen.” Naast het ijsduiken, oefenen de genisten de tweede week met hun andere expertise: explosieven. Sergeant 1 Mark Vorstenbosch is duikleider en afkomstig van 105 Geniecompagnie Waterbouw. Voor deze voormalig instructeur explosieven een mooi moment om zijn kennis te delen met de Noren en Zweden, van wie sommigen niet eerder met explosieven werkten. “Met een detonatiekoord maken we een ringleiding waaraan om de paar meter een explosief onder het ijs hangt.” Korporaal 1 Paul de Leeuw plaatst het merendeel van de springladingen. Na de eerste twee proefknallen steekt hij zijn enthousiasme niet onder stoelen of banken. “Dit zijn de echte geniedinge-

tjes. Mooi om te zien wat het met zulk dik ijs doet.”

IJsvrij

De springstoffenoefening bewijst zijn nut tijdens de laatste berging, die van de M113. Dan blijken ook de duiklessen geleerd. Routineus glijdt een duiker het pikzwarte en ijskoude wak in en bevestigt binnen een paar minuten een dikke spanband op de tast aan twee sleepogen. Die wordt vervolgens gecontroleerd door een Zweedse duiker. Dan volgen twee forse explosies, waarbij in totaal twaalf kilo springstof de weg ‘ijsvrij’ maakt. Aan het Noorse bergingsteam de taak de berging met hun Leopard af te ronden. Als de M113 binnen twintig minuten op de kant staat, is het duidelijk: de Noren hebben het rupsvoertuig op een presenteerblaadje gekregen.

|| tekst Jan

malschaert

|| foto's sm maartje roos ,AVDD

foto links boven Een landmachtduiker bevestigt een ijsboor waaraan een touw wordt geknoopt om het losgezaagde blok omhoog te kunnen trekken. foto rechts boven Met vereende krachten halen de genisten ijsblokken, die ruim 100 kilo kunnen wegen, uit het wak. foto links midden Een Nederlandse en een Zweedse genieduiker maken zich gereed voor een eerste bergingsduik. foto links onder In de doorsnede van de ijsblokken zijn de verschillende ijssoorten goed te onderscheiden. foto rechts onder Een Leopard 1 bergingstank trekt een M 113 rupsvoertuig door de brei van ijs, modder en water op het land.

reportage

defensiekrant nr 3 – 7 februari 2013  5

Defensie krijgt Nationaal Militair Museum

Nieuw museum brengt samenleving dichter bij de krijgsmacht SOESTERBERG Minister van Defensie Jeanine Hennis- Plas-

schaert stortte vorige week vrijdag in Soesterberg het eerste beton voor het nieuwe Nationaal Militair Museum. Dat gaat in het najaar van 2014 open. Niet alleen het museumgebouw is de moeite van het bekijken waard, ook daarbuiten valt veel te beleven.

De collectie van het Legermuseum in Delft en het Militaire Luchtvaartmuseum in Soesterberg worden in het Nationaal Militair Museum (NMM) samengevoegd. Daarvoor hebben beide krijgsmachtdelen straks meer dan 45 hectare tot hun beschikking. Bij de totale oppervlakte zit ook een ruim opgezet buitenterrein. Hier vindt de bezoeker onder meer een herdenkingsplein en een stiltetuin voor bezinning en herdenking. Ook komt er een openluchtarena, waar verschillende shows te zien zijn. Een grote toren biedt de bezoekers uitzicht over het aangren-

zende natuurgebied de Utrechtse Heuvelrug.

Ecologisch verantwoord

Het museum bevindt zich midden in de natuur. “En dat levert een spanningsveld op,” zeg Cor Vos projectmanager NMM. Om de natuur de natuur te laten, gaat de opdrachtnemer zo ecologisch mogelijk te werk. Zo gebruikt hij bij de bouw veelal natuurlijke materialen. “We verpulveren de vloeren van oude hangars om ze later te verwerken in de fundering. Graslanden waarop het gebouw gepland is, worden met

plaggen en al opgepakt en enkele honderden meters verderop weer neergelegd om flora en fauna te behouden.”

Collectie

Door de transparante gevel van het hoofdgebouw zien bezoekers in een dertien meter hoge hal historische vliegtuigen hangen. De Defensiebrede themaruimtes bevinden zich in het midden van de constructie. Vos: “Ze zijn verrassend van opzet en inrichting. Tevens is er een gigantische koepel waarop door middel van beeld en geluid historische oorlogstaferelen geprojecteerd worden.” Bezoekers beleven een veldslag alsof ze er zelf midden in staan. Vredesmissies komen hier eveneens aan bod. Naast het hypermoderne hoofdgebouw staan op het museumterrein tal van historische gebouwen, zoals een vooroorlogse hangar en het oudste

Foto boven In de dertien meter hoge hal van het museum komen vliegtuigen te hangen, die een spectaculair uitzicht geven. foto linksonder Dit is een impressie van hoe het in de toekomst eruit komt te zien. Het museum heeft een militaire uitstraling, maar past goed in de omgeving. foto rechts midden Een impressie van hoe de aankomsthal van het museum eruit komt te zien. foto rechts onder Naast het museum wordt een openluchtarena gebouwd waar onder andere tankshows te zien zullen zijn. Een talud wordt omgebouwd tot natuurlijke tribune voor de museumbezoekers.

luchtvaartgebouwtje uit 1910, dat in oude stijl wordt hersteld. “Liefhebbers van militaire geschiedenis halen hier zeker hun hart op”, gaat Vos verder.

“Bezoekers beleven een veldslag, alsof ze er zelf midden in staan” Pantservoertuigen en geschutsstukken die het Legermuseum in Delft nooit heeft kunnen tentoonstellen, krijgen in het ruime, nieuwe museum wel een plek.“Dat was vanwege hun afmetingen en gewicht”, licht Vos toe. “Dat was domweg onmogelijk, omdat ze dan eerst de hele voorgevel hadden moeten slopen. In de opzet van het NMM hebben de ontwerpers met zwaar materieel rekening gehouden. Zo kan de gevel in zijn geheel worden geopend om zo één keer per half jaar delen van de uitgebreide collectie te wisselen.”

Dagvullend

De projectmanager schat dat jaarlijks tweehonderdduizend bezoekers de kassa van het NMM passeren. “Een kaartje zal rond de tien euro gaan kosten, daarvoor krijg je een dagvullend programma aangeboden. We verwachten een heel breed publiek. Het nieuwe Nationaal Militair Museum is er ten slotte voor iedereen.” Dogfightbrug: In de dertien meter hoge hal van het museum komen vliegtuigen te hangen, die een spectaculair uitzicht geven. Ochtendgloren/topgun: Dit is een impressie van hoe het in de toekomst eruit komt te zien. Het museum heeft een militaire uitstraling, maar past goed in de omgeving. Welkom: Een impressie van hoe de aankomsthal van het museum eruit komt te zien. || tekst: tlnt

Rosalien van Damme

|| graphics: Ministerie van Defensie

achtergrond 6  defensiekrant nr 3 – 7 februari 2013 

innovatie = onze toekomst Fotoverkenningssysteem RecceLite

Zoek-de-verschillen met F-16’s Defensie beschermt onze vrijheid, veiligheid en welvaart. In Nederland en daarbuiten. Om deze belangrijke taak goed en veilig te vervullen, hebben onze mensen de juiste en modernste systemen en uitrusting nodig. Daarom investeren we in innovatie en kunnen we ons land verdedigen, de civiele diensten ondersteunen en de strijd aangaan met terroristen en piraten. Innovatie is dus in het belang van iedereen. De Defensiekrant neemt een aantal van deze innovatieve projecten onder de loep. In deze aflevering de counter-IED module van het fotoverkenningssysteem RecceLite voor de F-16. “Fotoverkenning is al zo oud als de militaire luchtvaart zelf”, zegt luitenantkolonel Vincent Lengkeek, hoofd van de Sectie Intelligence, Surveillance, Reconnaissance van de Koninklijke Luchtmacht. Of het nu is met een

luchtballon, een tweedekker of een F-16, waarneming staat aan de basis van het operationele vliegen, vertelt hij. “Waarneming vanuit de derde dimensie is tegenwoordig een randvoorwaarde voor elke inzet.”

Sinds 2009 beschikken de Nederlandse F-16’s over zes exemplaren van het fotoverkenningssysteem RecceLite met een zogeheten change detection-module. Jachtvliegers kunnen daarmee geïmproviseerde explosieven opsporen. Zie het systeem als een militaire variant van zoek-de-verschillen. De camera’s van de gondel onder de F-16 brengen een gebied in vliegende vaart in kaart.

Na deze eerste referentievlucht volgt een tweede, de detectievlucht. Op het grondstation van de vliegbasis analyseren specialisten de opnames. Geavanceerde software ‘stikt’ de honderden losse foto’s als een lange mozaïek aan elkaar. Met satellietfoto’s en ander beeldmateriaal bepaalt het nauwkeurig de locatie van de opnames.

RecceLite

Lengkeek: “Vervolgens slaat het systeem aan het rekenen. Het vergelijkt de beelden uit de eerste vlucht met die van de tweede. Dat levert soms honderden ‘veranderingen’ op. Het is dan aan de analist achter het beeldscherm om daaruit op te maken wat verdachte omstandigheden zijn.” Hoe slim het fotoverkenningssysteem ook is, de mens blijft een cruciale schakel, benadrukt Lengkeek. “De analist is ingelezen op de tegenstander en weet hoe hij opereert, hoe hij denkt. Een goede analist herkent de ‘voetafdruk’ van een bommenlegger.”

Schimmige vijand

Een met RecceLite pod uitgeruste F-16 fotografeert een gebied of een specifieke route. Voor explosievendetectie vliegt hij deze route op meerdere dagen.

De RecceLite pod maakt iedere vlucht foto’s en warmtebeelden. Via een datalink gaan de beelden naar het grondstation.

De eerste operationele inzet van RecceLite was in Afghanistan in 2009. De resultaten bleken zo goed dat de Nederlandse F-16’s tot op de dag van vandaag nog steeds volop met het systeem opereren. “Inmiddels bestaat maar liefst de helft van alle missies in Afghanistan uit fotoverkenningsvluchten”, weet Lengkeek. De RecceLite-foto’s zijn een veelgevraagde bron van inlichtingen, vertelt hij. “Geen enkel land heeft fotoverkenning zo ver doorgevoerd als wij. De kwaliteit van video van onbemande vliegtuigen haalt het vooralsnog niet bij still motion van het RecceLite systeem. Bovendien is ook de snelheid van een F-16 een belangrijke pré op onbemande vliegtuigen, zodat in korte tijd heel veel data kan worden gegenereerd.” Een keerzijde kent het ook. Het trekt namelijk een zware wissel op de analysecapaciteit, geeft hij aan. “Onze intell-mensen zijn continu bezig met het analyseren van RecceLite-beelden. De sensoren leveren nu zoveel data op dat de analisten het amper kunnen bijhouden. Swimming in sensors, drowning in data, dat is waarvoor we moeten waken.”

Op het grondstation wordt de nieuwe data vergeleken met de data van de vorige vlucht(en). Een analist bekijkt op welke locaties veranderingen zijn opgetreden in het verkende terrein.

Een explosievenopruimingsploeg gaat naar de specifieke locatie om nader onderzoek te verrichten. Eventuele explosieven worden geruimd.

Het internationaal delen en aan elkaar knopen van data, daarin ligt volgens de overste de toekomst van het inlichtingenwerk. “We kunnen de informatie al in de landing van de F-16 zo naar ons eigen netwerk uploaden. Binnen de luchtmacht standaardiseren we onze sensoren zodat die data uitwisselbaar zijn. F-16’s, Apache gevechtshelikopters, een onbemand vliegtuig als de ScanEagle, ze werken allemaal volgens één standaard. In NAVO-verband lopen we daarmee voorop. Eén gezamenlijke database kan veel meer opleveren dan de som der delen, denkt de overste. “Zo kunnen onze foto’s gecombineerd worden met videobeelden van hetzelfde gebied en andere gegevens.” Data delen is noodzaak, benadrukt Lengkeek. “We kunnen het gewoon niet alleen. De behoefte aan intell groeit alleen maar, zeker wanneer je het opneemt tegen een schimmige vijand als de Taliban.” || tekst Ingmar

Kooman

|| infographic Paul koebrugge, AVDD

nieuws

defensiekrant nr 3 – 7 februari 2013  7

Krijgsmacht bundelt vuursteun

Alle bommen en granaten in één hand ’T HARDE - Bijna alle mortieren en ‘kanonnen’ bij elkaar in één eenheid en onder één commandant. Met de oprichting van het

VuursteunCommando (VustCo) is dit sinds 25 januari realiteit. De nieuwe eenheid, geplaatst op Legerplaats bij Oldebroek in ’t Harde, is verantwoordelijk voor defensiebrede vuursteun.

In het VustCo zitten vuursteunbatterijen, training, ondersteuning van opleidingen en het bestieren van het Artillerie Schietkamp onder één dak. De parate onderdelen van de voormalige korpsen Veldartillerie en Rijdende Artillerie, eerder opgegaan in het Fire Support Bataljon, zijn met het OTCVust samengesmeed tot een nieuwe eenheid: het VuursteunCommando. Aan de nieuwe eenheid zijn verder onder meer de mortiereenheden van 11 Luchtmobiele Brigade en het Korps Mariniers toegevoegd. De 81mm mortieren van de krijgsmacht zijn overigens nog wel ingebed in de (pantser-)infanterie- en mariniersbataljons.

Vuurkracht

Met drie vuursteunbatterijen, elk zes pantserhouwitsers en zes 120mm mortieren sterk, is de eenheid ‘slanker’ dan haar voorgangers. “En dat tast onze slagkracht en voortzettingsvermogen aan”, sprak Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp. Toch heeft het commando genoeg vuurkracht om Defensiebreed vuursteun te bieden. “Met het Vustco streven we naar een effectieve vuursteunketen. Doelselectie, doelopsporing en -verwerking, dito -bestrijding, -evaluatie en planning moeten naadloos op elkaar aansluiten”, aldus commandant VustCo kolonel Teun Baartman. “De effecten van houwitsers en mortieren, lucht-

steun van vliegtuigen en gevechtshelikopters en schepen moeten onderling afgestemd zijn. Baartman: “Dé manier om deze en andere capaciteiten, zoals manoeuvre en andere gevechtsteun nog beter op elkaar te laten aansluiten, is joint optreden.”

Afstemming

Dat gezamenlijk optreden komt tot uiting in de Joint Fires Cells, de uitgebreidere voortzetting van de huidige vuursteuncoördinatiegroepen. Hierin werken zowel landmacht- als luchtmachtmilitairen. Om verder de afstemming van de eindgeleiding van de munitie van de artillerie, luchtsteun en naval gun fire support te verbeteren, worden

de waarnemingsgroepen van de artillerie en de Forward Air Controllers van de brigades samengevoegd tot Fire Support Teams, die bij elke manoeuvre-eenheid van landmacht en marine zijn ingebed.

Internationale inbedding

Eén van de hoogste prioriteiten van de nieuwe eenheid is verdere internationale inbedding. De eerste concrete stappen om samen met Duitsland en België te komen tot nog intensievere samenwerking volgen dit jaar. Middendorp: “Door het bundelen van de verschillende eenheden en het vinden van synergie, maken we de vuursteun toekomstbestendig.”

Reorganisatie

Het personeelbestand is met de nieuwe eenheid gekrompen van achthonderd naar 425 man. De ceremonie had om die reden een ingetogen karakter. Middendorp: “Veel mensen verkeren nog in

Tradities blijven bestaan Hoewel ze opgaan in het nieuwe Vuursteun Commando blijven het Korps Veldartillerie en het Korps Rijdende Artillerie met als in het verleden hun ceremoniële taken uitvoeren. De daaraan verbonden tradities en taken, zoals saluutbatterijen voor het Koninklijk Huis, blijven gehandhaafd.

onzekerheid over hun baan. Een zure appel waar we dit jaar doorheen moeten bijten. Het is daarom belangrijk dat de reorganisatie snel weer vlot getrokken wordt.” || tekst: ELNT

Wouter Helders

|| toto’s: Sgt-1 Dave de Vaal

Waardevol vuur Van de slagvelden in het voormalige Joegoslavië tot de Afghaanse woestijn: de waarde van vuursteun is de afgelopen decennia keer op keer aangetoond. Toen de Multinationale Brigade in Kosovo de resterende Servische troepen verdreef, was vuursteun van groot belang. Zo ook tijdens de daarop volgende stabilisatieperiode. In Bosnië werden mortiereenheden en de doelopsporingsradar ingezet om internationale en hulporganisaties, eigen troepen en de bevolking te beschermen tegen het geweld. En in Afghanistan werden door Task Force Uruzgan veelvuldig pantserhouwitsers ingezet om de troepen op de grond te steunen. Baartman: “De luchtsteun van vliegtuigen en helikopters is nog schaarser dan de inzet van kanonnen en mortieren. Bovendien kunnen weersomstandigheden de inzet ervan beperken. Grondgebonden vuursteun blijft dan ook essentieel.

Twee Gele Rijders van het Korps Rijdende Artillerie luisteren de ceremonie op

dekaatjes heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Graag 'Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar [email protected], ovv naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer. Let op: de Defensiekrant wordt iedere week ook op internet gepubliceerd.

2/1-kapwoning met garage, bijkeuken, badkmr, 5 slpkmrs. Gelegen t.o. bos. Vr.pr.: € 249.500,k.k. Dir. te betrekken. Makelaar: 0525-652063 of zie www.funda.nl

Te koop: Rilland, Mairestraat 2, Finnhouse Te koop: Oirschot, De Moriaan 91, 3-kmr maisonnette. Instapklaar. Woonkmr, open keuken, 2 slpkmrs, zolder, badkmr. Douchecab, berging, dakterras. Midden in historisch centrum aan de Markt. Nabij lpl Oirschot. Woonopp. 100 m². Koopsom bespreekbaar. Tel. 0499-570310 of zie www.funda.nl

Te koop: Ossendrecht, Molenstraat 1, goed

Woningen Te koop: Den Haag, nabij centrum/ Noordeinde, Van Galenstraat 14-R, uitst. onderh. comf. en dir. te betr. appartement. Incl. privé parkeerpl. Geschikt als pied-à- terre of voor studerende kinderen. Zie www.funda.nl of mail [email protected].

Te koop: Den Helder, Lorentzstraat 170, appartement in centrum. Woonkmr, 2 slpkmrs, eigen zolder, berging. Opp. 91 m2. Instapklaar. Vr.pr.: € 107.500,-. Interesse? 06-53717232 of zie www.funda.nl

Te koop: Halsteren, Burg. Elkhuizenlaan 82, instapklare tussenwoning met berging, 3 slpkmrs en zonnige tuin. Woonopp. 95 m², perc.opp. 150 m². Vlb. Woensdrecht op 15 km. Zie: www.funda.nl.

onh. vrijst. woning. Perc. opp. 295 m². Woonopp. 115 m². Dakterras, houtkachel, 3 slpkmrs. Vrijst. garage, berging, tuin, oprit. Vlb. Woensdrecht op 6 km. Lagere school en kl. winkelcentr. op 500 m. Vr.pr : € 249.000,- k.k. Zie www.huizenzoeker.nl of bel 0614705179.

Te koop: Panningen, (tussen Venlo en Roermond ), Markt 104, instapklaar appartement midden in centrum. Woonopp: 70 m². Vr. pr.: € 137.000,- k.k. Zie www.jaap.nl

semi-bungalow. Perc.opp. 336 m². Met vide, computerruimt, 2 slpkmrs, garage met zolder. Oprit. Met de auto op min. van Vlb Woensdrecht. Inf. 06-53940153 of www.woonhuiszwh.nl

Te koop: Spijkenisse, Slakkenveen 163, 2/1kapwoning. Prachtige serre, zeer luxe badkmr en vrijst. garage. Woonopp. 130 m², inh. 375 m², perc.opp. 236 m². Vr.pr.: € 282.500,- k.k. Zie www.funda.nl

Te koop: Aan de buitenrand van Staphorst, in kleinschalig en gemoedelijk woonparkje Beugelen gelegen vrijstaand woonhuis met serre en garage op 467 m² grond. Bjr 1994. Badkmr, keuken, 2 slpkmrs. Tuin met vrij zicht. Vr.pr.: € 225.000,- k.k.Van Ditzhuizen makelaardij Meppel 0522-746021.

Te koop: Weteringbrug, Leimuiderdijk 474, 2/1 Te koop: Putten, Oude Garderenseweg 18-14, stenen boerderij geschikt voor perm. bew. indien GBA elders Bjr ’98. Woonopp.70 m², perc.pp. 254 m². Woonkmr, open keuken, 2 slpkmrs, badkmr, vlizotrap naar zolder. Schuur. onderh.vrije tuin. Vr.pr.: € 119.000,- k.k. of te huur € 750,- p.m excl g/w/l. info 0640130540 of [email protected]

Te koop: Rijswijk (Zh), J.H.A. Schaperlaan 7, Te koop: ’t Harde, Granietstraat 46,

t.o.v. uitvalswegen A4-A12-A13, 2 min lopen naar station, nabij winkelcentrum. Zie www. makelaarsland.nl

3-4 kamerflat. Ideaal voor starters. Gunstig gel.

kapwoning aan water met steiger. Bjr 1935 en nw uitgebouwd, 3 slpkms. Perc. 430 m². Op 30 min Den Haag, 15 min A’dam, 10 min Schiphol. Vr.pr.: € 427.000,- k.k. Zie www.funda.nl of bel 06-30102405.

[email protected] of 0164-613798.

mail [email protected].

Te koop/huur: Hoogerheide (Woensdrecht), Mgr Frenckenstr. 1, half vrijst. woning met garage, oprit en tuin. Perc. 203 m², woonopp.160 m². Woonkmr 45 m², 5 slpkmrs, keuken, badkmr, HR CV 2007. Vr.pr.: € 269.00,k.k. Tel. 0164-610310 of 06-36431756. Mail [email protected] of [email protected].

Te huur: Caravan met grote voortent. Compl. inger. (keuken koelkast met vriesvak). Camping “De Kleine Wolf” bij Ommen. Voor het hele gezin. Mooie omg. tussen Ommen en Hardenberg. Huurprijs: € 400.- p.w.(excl kosten camping). Info: [email protected].

Recreatie Te huur: 5/6 pers. vrijst. vakantiehuis in Durbuy, Belgische Ardennen. Op het vakantiepark is een overdekt zwembad, gratis WIFI zone, etc. In dir. omg. kajakken, vissen, golfen, langlaufen, abseilen, mountainbiken. Info: www. ardennenvakantiebungalow.nl Te koop/te huur: Putten, Oude Garderenseweg 18-14, kleine boerderij voor perm. bewoning indien GBA elders. Bjr 1998. Woonopp. 70 m², perc.pp. 254 m². Woonkmr, open keuken, 2 slpkmrs, badkmr, bad/douche, toilet, vlizotrap naar zolder. Schuur, onderh.vr. tuin. Vr.pr.: € 119.000,- k.k. A.i.o. Of gestoff. te huur € 750,- p/ mnd excl g/w/l. Inf. 0640130540 of [email protected] Te huur: Ons vrijstaande 6 pers. vakantiehuis HENKA te Frankenau in het Duitse Sauerland. Info en boekingen zie www.henka.nl

Te koop: Woensdrecht, Marktje 16, vrijst. woning. Bjr 1998. Perceelopp 418 m². Zonnige besloten tuin, garage met zolder en vaste trap. Dichtbij natuurgeb. met mog. tot wandelen en fietsen. Vlb op 3,5 km. Inf. en foto’s:

Te huur: In de Burren, Claire County Ierland. 3 gerest. voll. inger. Courtyard Cottages voor singles, koppels, vrienden en familie. Boeking, foto’s en inf. zie www.burrenescape.com of

Te koop: Platbodem, Gipon Schokker, Lengte 9 mtr, bjr 1978. Zeer goed onderhouden. Groot onderh. in 2011. Heeft 5 slppln, tuigage compl. Pomptoilet, kooktoestel, koelkast. Bukh motor, 20pk.Inf.: 06-30102405. Te koop: Voorthuizen, Apeldoornsestraat 48, vrijstaande recreatiewoning met 3 slpkmrs. Eigen parkeerpl, 330 m² eigen grond. Hele jaar toeg. Vr.pr.: € 92.500,- k.k. Zie: www. vakantiehuiswinkel.nl

Reünie Reünie 20 jaar Charlie Tijger Cie 11 Infbat Air Assault GGJ. Op 23 mei vieren de ‘Tijgers’ dit heugelijke feit. dus meldt u aan indien u ooit bij de Cie hebt gediend. charlietijgerreunie@ hotmail.com of via 026-3533074. Op zaterdag 25 mei houdt de laatste Nederlandse Defensieschool Hugo de Groot te Münster in Duitsland een reünie voor alle (oud-)leerlingen en hun ouders. De school wordt eind dit schooljaar gesloten en dit willen we niet geruisloos voorbij laten gaan. Inf. en aanmelding: Marie-Louise Heintges, 0049-(0)251-8714432, www. reuniehdg.de

en verder

8  defensiekrant nr 3 – 7 februari 2013

Laatste Koninginneconcert F-16 opleidingsdetachement oefent boven zee knipoogt naar de toekomst SAN DIEGO (VS) Het Netherlands Detachment Tucson Arizona DEN HAAG

De Marinierskapel van de Koninklijke Marine heeft op 31 januari voor het laatst in de huidige vorm het traditionele Koninginneconcert uitgevoerd op de verjaardag van Hare Majesteit. Zoals gebruikelijk gebeurde dit in de aula van het Provinciehuis van Zuid-Holland te Den Haag ten overstaan van zo’n tachtig genodigden. Gastheer was Commissaris van de Koningin Jan Franssen, die net als Koningin Beatrix later dit jaar zijn functie neerlegt. De Marinierskapel speelde naast het Wilhelmus en de Defileermars van de Koninklijke Marine

onder meer werken van John Philip Sousa, een Suite van Gustav Holst en delen van het concert voor hoorn en orkest van Mozart. Tegen het einde van het concert vormde de Destino Tango van Willem van Merwijk een ‘knipoog’ naar de nabije toekomst – zoals de spreekstalmeester het noemde – verwijzend naar de aanstaande inhuldiging van een Argentijns-Nederlandse koningin. Het is nog onduidelijk hoe het Koninginneconcert er na de troonwisseling uit komt te zien. || foto: Maurits

van Hout, AVDD

(NDTA) heeft voor de tweede keer vanaf Naval Air Station (NAS) North Island in San Diego geoefend. Doel was aspirant-vliegers boven zee te trainen in gevechtshandelingen en tactische onderscheppingen. Het NDTA is gestationeerd op Tucson International Airport en legt zich toe op het opleiden van F-16 vliegers.

Vliegen boven zee is moeilijker dan boven land. Het vereist namelijk een snellere en betere controle van de vlieghoogte. Boven land is die bepaling

veel makkelijker te maken. Naast studenten zijn ook nieuwe instructeurs getraind in leren vliegen boven zee. Tijdens tien vliegdagen vloog

het detachement dagelijks twee waves met vier toestellen. Niet alleen studenten maar ook operationele F-16 vliegers van de vliegbases Leeuwarden en Volkel maakten bij het NDTA vlieguren. Dit gebeurt onder meer vanwege de export van geluid in Nederland. De vliegers namen het op tegen onder meer F/A-18 Hornets van het nabij gelegen Marine Corps Air Station Miramar. Vorig jaar oefende het NDTA eveneens vanaf North Island.

Virtueel trainingssysteem voor brandbestrijding F-16 WOENSDRECHT Het virtuele trainingssyteem ADMS van het

Brandweer Opleiding- en Trainings Centrum (BOTC) wordt binnenkort uitgebreid met een specialisatie voor het bestrijden van branden in een F-16.

De trainingen in de realistische en interactieve oefensimulator Advanced Disaster Management Simulator (ADMS) zijn

specifiek bedoeld voor bevelvoerders en on scene commanders. De ADMS kan incidenten en rampen simuleren op alle

niveaus en is identiek aan de systemen in gebruik op de Amerikaanse Department of Defence Fire Academy in San Angelo (VS). Vanwege het draagbare karakter van de oefensimulator worden de trainingen aan het brandweerpersoneel zowel op het BOTC op Woensdrecht als op de andere luchtmachtbases verzorgd.

Graaflaadcombinaties luchtwaardig verklaard SCHAARSBERGEN 11 Geniecompagnie mag voortaan haar

graaflaadcombinaties (GLC) per heli door de lucht vervoeren. De eenheid kreeg hiervoor toestemming nadat specialisten vorige week met succes een testvlucht aflegden. Het zware grondverzet mag vanwege zijn gewicht alleen onder operationele omstandigheden per underslung mee.

De genisten kunnen hun zes GLC’s dus voortaan inzetten op plekken waar dit voorheen ondenkbaar was. Denk aan de bouw van combat outposts of in de buurt van ondermijnde gebieden, in bergachtig terrein of in de jungle. In de nationale sector zijn de GLC’s snel ter plekke bij overstromingen of andere calamiteiten. De graafmachines passen ook in een C-130 Hercules transportvliegtuig.

Genezeriken zorgen voor blije gezichten GRONINGEN 43 Geneeskundige Compagnie uit Havelte heeft onlangs een bezoek gebracht aan

het Beatrix Kinderziekenhuis in Groningen. Doel van de middag was de patiëntjes een onvergetelijke middag bezorgen en hen even hun ziekte laten vergeten.

Black Crows ‘overwinteren’ in Spanje ALBACETE (SP) Het Electronic Warfare Instruction Team ‘Blackcrow’ traint deze week in het Spaanse Albacete jachtvliegers in leren omgaan met slechte, gestoorde radiocommunicatie. Het team doet dat met de zogenoemde Jamcar.

Een team van specialisten ondersteunen de leiding van het Tactical Leadership Programme (TLP) met lessen in electronic warfare training. Naast de praktijktraining verzorgt het instructieteam bij die

gelegenheid ook een aantal theoretische lessen. Het Electronic Warfare Instruction Team ‘Blackcrow’ maakt deel uit van het Air Operations Control Station Nieuw Milligen.

De kinderen konden achter het stuur zitten van een militaire ziekenauto en door de spoedeisende hulppost van een POON-tent (Polyvalente Onderkomen) struinen. De militairen uit Havelte gaven een demonstratie over de opvang van slachtoffers. De kleintjes toonden zich op hun beurt nieuwsgierig en vroegen de genezeriken het hemd van het lijf. Ook amuseerden ze zich met het aanleggen van een verband en de opgestelde medische apparatuur. UMCG TeeVee zorgde ervoor dat de kinderen die in bed moesten blijven live meegenoten. Organisator van de dag is eerste luitenant Jeroen Smit, werkzaam als reserveofficier bij 400 Geneeskundig Bataljon uit Ermelo.

COLOFON De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de Directie Communicatie van het Ministerie van Defensie, bestemd voor het gehele Defensiepersoneel OPLAGE 30.000 HOOFDREDACTEUR Martin Zijlstra EINDREDACTEUR André Twigt (070 - 339 78 05) BEZOEKADRES Binckhorsthof, Binckhorstlaan 135, 2516 BA Den Haag POSTADRES Postbus 20703, 2500 ES Den Haag, MPC 58L E-MAIL [email protected] DEFENSIESITE www.defensie.nl REDACTIESECRETARIAAT EN ADMINISTRATIE Marianne Beck-Bergshoeff TELEFOON (070) - 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326. ABONNEMENTEN Per jaar €13,61. Voor het buitenland €15,88. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon 0900 - 226 52 63 of via www. aboland.nl. In het geval van een dienstabonnement, opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant. ADRESWIJZIGING Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het duurt enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. LAYOUT Grafische Dienst, AVDD Den Haag DRUK OBT bv, Den Haag. De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken.