defensiekrantnummer 11

defensiekrant

nummer 11 16 mei 2013

Maltezers met mariniers naar Atalanta 4

Verkenningsvlieg voor de troepen uit

5

Samen de oorlog in

6

8 foto Rob Gieling, AVDD

gilze-rijen Wie daalden er vorige week op vliegbasis Gilze-Rijen 'fastropend' uit een helikopter? Zijn het marniers, commando's

of 'luchtmobielers' misschien? Op hun mouw prijkt niet de nationale driekleur, maar een onbekend rood-wit vlaggetje. De militairen komen uit Malta en ze worden komende zomer als boardingsteam ingezet voor antipiraterijmissie Atalanta. »»Lees verder op pagina 2

Verdere wijzigingen vastgoed Defensie den haag

Defensielocaties worden afgestoten, diverse eenheden verhuizen en er staan investeringen in vastgoed op de agenda. Dat staat in het Herbeleggingplan Vastgoed Defensie, gemaakt op grond van de in april 2011 aangekondigde bezuinigingen. Via fase 2b van het plan informeert minister Jeanine Hennis-Plasschaert vandaag de Tweede Kamer.

Munitieketen

Uit haar brief over fase 2 van het herbeleggingsplan blijkt een verbetering in de munitieketen. Dit raakt locaties van zowel de Defensie Materieel Organisatie (DMO) als de Operationele Commando's. De centrale munitievoorraad is belegd bij de DMO en wordt op diverse locaties opgeslagen. Complex Veenhuizen ondergaat een herinrichting en wordt samengevoegd met de verzamellocatie Ruinen. Verder worden diverse munitieopslaglocaties afgestoten zodat uiteindelijk 7 hoofd- en 8 sub bunkerlocaties over blijven.

Defensie Bedrijf Grondebonden Systemen (DBGS)

Het Defensie Bedrijf Grondgebonden Systemen (DBGS) concentreert een beperkte voorraad op een nieuw te bouwen magazijn op Logistiek Complex Kamp Soesterberg. Het complex in Steenwijk kan daardoor worden

gesloten in 2016 en de opslagbehoefte op Lettele kan worden gehalveerd. De structurele besparing op de vastgoedexploitatie bedraagt vanaf 2017 € 1,3 miljoen. Tevens wordt bespaard op personeel en transportkosten.

Reorganisatie materieellogistieke eenheden CLAS

Het DBGS en de huidige 6 herstelcompagnieën worden door de reorganisatie omgevormd tot het Materieellogistiek Commando en 3 nieuwe Brigade Herstelcompagnieën. Deze omvorming maakt 11 gebouwen op 11 locaties overbodig. Deze panden krijgen een nieuwe bestemming of worden gesloopt. De structurele besparing op de vastgoed-exploitatie bedraagt vanaf 2014 € 0,3 miljoen. De reorganisatie vergt aanpassingen van werkplaatsen in Havelte, Wezep en Oirschot. De hiervoor benodigde € 43,1 miljoen wordt betaald uit geplande, maar achterhaalde investeringen.

Instituut Defensie Geneeskundige Opleidingen naar Ermelo

Het Kennis- en Trainingscentrum Logistiek Geneeskundige Dienst in Hilversum verhuist naar het Commando DienstenCentra en komt bij het Instituut Defensie Geneeskundige Opleidingen (IDGO) in Ermelo. Hier wordt tevens het Geneeskundig Opleidings- en Trainingscentrum (GOTC) ondergebracht. Deze concentratie van opleidingen biedt mogelijkheden tot verdergaande doelmatigheid door combinatie van ondersteunende functie. De structurele besparing bedraagt € 2,2 miljoen vanaf 2019.

Afstoten splinterlocaties

Verder worden als gevolg van de maatregelen overbodig: • Het gebouw waar nu het GOTC zit (als sublocatie van het Centrum voor Mens en Luchtvaart) aan de Kampweg in Soesterberg in 2014

• het complex Convooi AOCS in Nieuw Milligen (1 Deployable Air Control Centre, Recognized Air Picture Production Centre, Sensor Fusion Post) • De oefenterreinen Oudemolen en Dijkveld Afstoting van deze splinterlocaties levert vanaf 2016 een besparing op van € 500.000.

Rationalisatie Den Helder

Op het Nieuwe Haventerrein worden gebouwen aangepast. Dit om objecten zoals de Luitenant-kolonel Maaskamp kazerne en de Marinekazerne Buitenveld af te stoten. Ook het gebouw van de Dienstkring van de Defensie Vastgoed Dienst, de marechausseeaccommodatie en huurlocaties van het bedrijfsmaatschappelijk werk komen vrij »»Lees verder op pagina 2

Make over voor Nederlandse luchtruim

Stoters winnen Bartelsbeker

Beheer krijgsmacht op goede weg den haag

De Algemene Rekenkamer (ARK) is blij met Defensie. Met het verlagen van het aantal onvolkomenheden heeft de organisatie een belangrijke vooruitgang geboekt, zo blijkt uit het ‘Rapport bij het Defensie Jaarverslag 2012’.

De ARK constateert dat het beheer bij Defensie over de hele linie is verbeterd. Vooral op het gebied van financieel beheer en materieelbeheer zijn grote vooruitgangen geboekt. Het resultaat mag er zijn: waren er in 2011 nog zeventien onvolkomenheden, in 2012 is dit aantal geslonken naar vijf. De nog resterende onvolkomenheden bevinden zich op het gebied van de financiële administratie, het structureel indalen van het materieelbeheer in de lijn en de personeelsdossiers. Ieder jaar brengt de ARK een rapport uit bij het Jaarverslag van Defensie. Het rapport bevat onder meer een oordeel over de kwaliteit van het beheer bij de organisatie. De afgelopen jaren was het rapport minder positief. In het jaarverslag 2010 werden zelfs 22 onvolkomenheden gesignaleerd. Naar aanleiding van het rapport 2010 is Defensie aan de slag gegaan om de problematiek structureel te verbeteren. Daarvan worden nu de vruchten geplukt.

»»Lees verder op pagina 2

binnenland 2  defensiekrant nr 11 – 16 mei 2013

»»Vervolg van pagina 1

Beheer krijgsmacht op goede weg Een goed beheer is onontbeerlijk voor de ondersteuning van de Krijgsmacht in binnen en buitenland, maar ook voor de verantwoording richting het Parlement. Defensie is daarom verheugd met structurele verbeteringen zoals het sinds 2011 voldoen aan de Rijksbrede norm dat facturen binnen 90 dagen betaald worden. Ondanks de grote vooruitgang is Defensie zich ervan bewust dat het werk nog niet is gedaan en zal ook de komende jaren veel aandacht blijven besteden aan het verbeteren van het beheer.

in het kort

Minister huldigt vredesambassadeurs ■■ markelo Minister Jeanine HennisPlasschaert heeft in Markelo 45 Canadese en Nederlandse jongeren gehuldigd als Ambassadeurs van de Vrede. De studenten fietsten de afgelopen weken door Normandië, waar in 1944 de bevrijding begon. Deze zogenoemde Frank Graham Liberation Cycle Tour draagt de naam van één van de bevrijders van de Twentse gemeente. De Canadees is al enkele jaren te gast bij de herdenkingen in Markelo. .

Missienieuws ■■ den helder Zr. Ms. Van Speijk is

vertrokken richting Somalië. Het schip neemt daar deel aan de antipiraterijmissie Ocean Shield. De Van Speijk heeft 168 militairen aan boord, onder wie een boardingteam van het Korps Mariniers. Zij zijn getraind in het enteren van verdachte schepen. Zr. Ms. Van Speijk is het eerste vernieuwde multipurposefregat (M-fregat) dat voor een missie wordt ingezet. Het schip heeft onder meer een volledig nieuw ingerichte commandocentrale en een nieuwe mast met moderne elektro-optische sensoren. Hiermee kan het beter opereren in kustwateren. Kolonel der mariniers Marc Brinkman en civiel vertegenwoordiger Hans Peter van der Woude hebben de leiding gekregen over de politietrainingsgroep in de Afghaanse provincie Kunduz. Zij vormen het vijfde en laatste managementteam van de missie, dat per 1 juli eindigt. Hij en Van der Woude nemen de taak over van kolonel Roland de Jong en Geoffrey van Leeuwen. Zij verzorgden de opzet van de Afghan Training and Mentoring Teams, waarbij Afghaanse trainers zijn opgeleid om zelf nieuwe agenten te trainen. Ook het detachement van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando in Turkije is inmiddels opgevolgd. De 23e lichting van de Air Task Force heeft in het Noord-Afghaanse Mazar-eSharif de werkzaamheden overgenomen van de vorige eenheid. Het Nederlandse F-16-detachement staat onder leiding van luitenant-kolonel Marcel van Egmond.

Inhuldigingsmedailles voor inzet troonswisseling den haag

Defensiemedewerkers die een extra bijdrage hebben geleverd aan de inhuldiging op 30 april, houden daar een tastbare herinnering aan over. Medio september wordt de zilveren ‘Inhuldigingsmedaille 2013’ via de commandantenlijn verstrekt. De medaille kent naast de militaire, een burger heren- en damesvariant.

Minister-president Mark Rutte reikte begin mei de eerste acht onderscheidingen uit aan vertegenwoordigers van onder meer Defensie, politie en gemeente. De medewerkers werden tijdens deze dankbijeenkomst in de Nieuwe Kerk geroemd om hun inzet. Rutte: “Deze acht staan symbool voor de duizenden en duizenden mensen die net wat extra's hebben gedaan om de inhuldiging tot een succes te maken. Stuk voor stuk hebben ze op hun gebied knappe prestaties geleverd." Voor Defensie vielen adjudant Ron van Baarsen en zijn luchtmachtcollega luitenant-kolonel Peter de Boer de eer te beurt. Als stafonderofficier bij het Bureau Ceremonieel leverde Van Baarsen een belangrijke bijdrage aan het slagen van de ceremoniële aspecten. Luchtmachtoverste De Boer viel op door het enthousiasme waarmee hij zijn joint eenheid heeft getraind in de voorbereidingen voorafgaand aan de troonswisseling. Dit resulteerde in een goede uitvoering van de ‘paarse’ eenheid

(marechaussee, landmacht, luchtmacht, marine en adelborsten en cadetten) op de dag zelf.

Ontwerp

De inhuldigingsmedaille 2013, ontworpen door Hans van Houwelingen, kent een heren- en damesmodel. Het mannenmodel hangt aan een recht lint, vrouwen krijgen een lint met strik. Het portret van de Koning siert de voorzijde, op de achterkant staat zijn monogram en in de rand de datum van de troonswisseling 30-4-2013. In de draagvolgorde komt de Inhuldigingsmedaille 2013 direct na de Huwelijksmedaille 2002.

Toekenning

De inhuldigingsmedaille wordt toegekend aan personen die een bijzondere bijdrage hebben geleverd aan de inhuldiging. Er is sprake van ‘bijzondere inspanning’ als de werkzaamheden gepaard gaan met extra inzet en belasting, zowel qua intensiteit als diensttijden. Naar verwachting ontvangen zij, die zich hebben ingezet voor de

Tijdens een speciale dankbijeenkomst in de Nieuwe Kerk in Amsterdam reikte minister-president Mark Rutte de eerste acht inhuldigingsmedailles uit aan een bont gezelschap ambtenaren.

troonswisseling, dit najaar tussen 1 september en 31 oktober de inhuldigingsmedaille. De toekenning hiervan geschiedt bij Koninklijk besluit, op voordracht van de minister van Binnen-

landse Zaken, die belast is met het Nederlandse decoratiestelsel. || tekst kap

marlous de ridder

|| foto wim salis, avdd

Minister bezoek Veteraneninstituut doorn Minister Jeanine Hennis-Plasschaert heeft een bezoek

gebracht aan het Veteraneninstituut in Doorn. Directeur Frank Marcus van het instituut en de voorzitter van het Veteranen Platform, generaal-majoor b.d. Leen Noordzij, vertelden de bewindsvrouw over de werkzaamheden en plannen van de organisaties. Ook liet Hennis zich informeren over wat er leeft onder Nederlandse veteranen en over ontwikkelingen van belang voor haar veteranenbeleid. De afgelopen jaren heeft Defensie een forse inhaalslag gemaakt op het gebied van het erkennen en waarderen van veteranen. Dit leidde eind 2011 tot de aanname van de Veteranenwet. Hiermee werd de bijzondere zorgplicht voor veteranen wettelijk verankerd. Tevens begon Defensie eind vorig jaar met het uitbetalen van de zogenoemde ereschuld aan veteranen. De bijzondere uitkering is voor hen die tijdens of door

toedoen van een uitzending lichamelijk of psychisch gewond zijn geraakt en die hier nog dagelijks gevolgen van ervaren. Hiervoor is een bedrag €110 miljoen beschikbaar gesteld. Op 29 juni zal de minister aanwezig zijn bij de jaarlijkse Nederlandse Veteranendag op het Malieveld in Den Haag. Vorig jaar bezochten duizenden veteranen en actief dienende militairen de dag. Langs de route van het defilé stonden 85.000 toeschouwers. In totaal telt Nederland zo’n 130.000 veteranen, van wie honderdduizend ex-militairen en dertigduizend actief dienende militairen.

Samenwerking onderzeediensten verstevigd den helder Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Nederland gaan nog nauwer samenwerken bij het opleiden van onderzeebootcommandanten. Dat kwamen de drie landen op de Britse marinebasis Faslane in Schotland overeen. De deelnemers verwachten dat de kwaliteit van hun nationale opleiding voor onderzeebootcommandanten verbetert en een effectievere inzet van de benodigde eenheden verder toeneemt. De Submarine Command Course (SMCC) zoals de opleiding officieel heet, is geïntegreerd in de jaarlijkse grootscheepse oefening Joint Warrior die onlangs eindigde. Vanaf 1995 hebben 87 cursisten uit twaalf landen meegedaan aan de SMCC.

57 van hen haalden de opleiding, onder wie 17 Nederlandse officieren. Naast de politiek-militaire samenwerking met het Verenigd Koninkrijk en de operationele samenwerking met de Noorse marine is er ook een goed contact met de Amerikaanse, Franse en Duitse onderzeedienst.

»»Vervolg van pagina 1

Verdere wijzigingen vastgoed Defensie 20 % reductie opslag

Het bruto vloeroppervlak voor opslag kan met 26 procent worden gereduceerd. Logistiek Complex Huijbergen wordt afgestoten en de huur van een opslagloods in Aalsmeer beëindigd. Op een aantal andere locaties daalt de opslagbehoefte. De besparing op exploitatiekosten van opslagplaatsen loopt op tot € 7,1 miljoen in 2019.

Marine Etablissement Amsterdam

Defensie verlaat het Marine Etablissement Amsterdam grotendeels in 2018. Het district West van de Koninklijke Marechaussee en de Nationale Reserve (Natres) blijven, maar verder is over de toekomst van het terrein nog geen duidelijkheid. Over de bestemming van het Dienstencentrum Werving en

Selectie en het Evenementencomplex valt in de komende maanden een besluit. Voor de herplaatsing van de overige Defensieonderdelen volgt een plan. Structurele besparing op de vastgoedexploitatie loopt op tot ongeveer € 4 miljoen.

Vliegbasis Eindhoven

Defensie streeft naar afstoting van Vliegbasis Eindhoven. Bij gebrek aan een concreet perspectief en in het licht van de noodzaak om tot een luchthavenbesluit te komen, blijft de luchthaven zeker tot 2020 militair.

binnenland

defensiekrant nr 11 – 16 mei 2013  3

»»Vervolg van pagina 1

Hun basisniveau is goed De Maltezers gaan over een paar maanden met Zr.Ms Johan de Witt op pad. Ze zitten dan op een Nederlands schip, werken samen met een Nederlandse bemanning en dito boordhelikopter. Die samenwerking doet heel verfrissend aan, maar is niet nieuw. Al eerder droeg Malta bij aan de operaties in en om de hoorn van Afrika en al eerder werkte een Maltees boarding team vanaf een Nederlands fregat. En doordat het enteren en inspecteren van een schip op volle zee een hoge mate van samen-

werking vereist, wordt er net als vorige keer intensief geoefend. Dat gebeurt onder leiding van het Korps Mariniers. “Hun basisniveau is goed, en met al onze training heb ik er vertrouwen in dat ze aan boord prima uit de voeten kunnen”, oordeelt eerste luitenant der mariniers Daan Dreijer.

Deklanding

Na een aantal keer zonder problemen vanuit de heli langs het touw naar de grond te zijn gegleden, krijgen de

Maltezers een moeilijker opdracht: landen op het dak van een zeecontainer. Ook dat kunstje blijken de militairen te beheersen. Hierna beginnen we met de Basis Helikoptertraining”, vertelt instructeur sergeant Peter van Dijk. “We richten ons tijdens de training op Gilze-Rijen vooral op veiligheid: hoe stap je in en uit, wat betekenen de gebaren en wat zijn onze procedures? Voor onze collega’s uit Malta is het even aanpassen aan de Cougar, want zelf werken ze met Alouettes. Grootste

verschil is dat ze nu met een hele groep in de heli kunnen, in plaats van met maar drie man.”

wegwijs

De volgende stap die het Maltese boarding team maakt, is het werken met mens en materieel aan boord van Zr.Ms. Johan de Witt. Ook worden ze dan wegwijs gemaakt met de rubberboten FRISC en de RHIB én met landingsvaartuigen. Tevens trainen ze verder met de Cougar, maar dan op zee.

KMar: baret bij meer tenues toegestaan de tijd een kleine gedaanteverwisseling. Vanaf 1 mei 2013 mag het personeel de baret op meerdere tenues dragen, zoals het dagelijks tenue en het diensttenue. Tot die datum was de baret alleen toegestaan op het veldtenue. De marechausseepet verdwijnt niet en blijft bijvoorbeeld een vertrouwd gezicht bij de beveiliging van Koninklijke objecten en tijdens ceremoniële diensten.

Wachtmeester Roy van der Wagt: “De baret is veel handzamer.”

|| tekst elnt

joost ploegmakers

|| foto's rob gieling, avdd

Bedankt...

den haag De Koninklijke Marechaussee ondergaat de komen-

Dat nu ook de baret gedragen mag worden bij een aantal tenues is een gevolg van de nieuwe koers die de marechaussee is ingeslagen met de Ontwikkelagenda. Per speerpunt (grenspolitietaak, bewaken en beveiligen en internationaal- en militair optreden) heeft een speciale werkgroep kritisch bekeken welk tenue hier het beste bij past. Uitstraling, herkenbaarheid en draagcomfort waren daarbij de sleutelwoorden. Het dragen van de baret is slechts een

Yonathan Galdies, lid van het Maltese boarding team, is blij om deel te mogen nemen aan de missie. “Ik vind de Nederlandse instructeurs en manier van werken erg professioneel. Op zich zijn er geen grote verschillen met hoe wij het doen, we hoefden alleen te fine tunen. Ik kijk erg uit naar deze missie en ben overtuigd dat wij het goed zullen doen.”

klein deel van de gedaanteverwisseling en een aanvulling op het huidige tenuevoorschrift van de KMar. Het uiteindelijk doel is de introductie van het nieuwe operationele tenue (OT) die voor volgend jaar staat gepland. Het nieuwe OT bestaat uit een outdoorbroek (die lijkt op de basisbroek VTblauw), een korte parka, een lichtblauwe polo en kisten. Dat moet samen met de baret voor nog meer praktische voordelen zorgen.

Als dank voor het bijzondere militaire ceremonieel tijdens de begrafenis van Ridder MWO Giovanni Narcis Hakkenberg op 21 februari stuurde de familie het navolgende bericht naar de redactie:

Giovanni Narcis Hakkenberg De prachtige erehaag, de Marinierskapel, het eresaluut, het militaire muziek quintet, de slippendragers, kistdragers, de bijzondere sprekers, de vele vertegenwoordigers in vol ornaat namens de verschillende onderdelen van de krijgsmacht, de indrukwekkende dodenwake tijdens de condoleance avonden, de prachtige kransen en bloemen! De laatste wens van Giovanni is op indrukwekkende wijze vervuld! De leegte blijft nog moeilijk te aanvaarden, maar het heeft ons goed gedaan te mogen ervaren dat hij bij zovelen geliefd was. Olga Hakkenberg - de Séra en familie.

reportage

4  defensiekrant nr 11 – 16 mei 2013

Defensie en partners tonen ‘verstedelijkte’ innovaties

Verkenningsvlieg voor de troepen uit amersfoort Een klein vliegtuigje waarmee je in een pand kunt rondkijken en een virtueel persoon die reageert op commando’s. Deze en nog twee innovaties waren onlangs te zien in het simulatiecentrum (simcen) in Amersfoort. De snufjes moeten het optreden in verstedelijkt gebied makkelijker en veiliger maken. Luitenant-kolonel Huub Klein Schaarsberg: “We blijven continu innoveren, om de mensen te ondersteunen in hun moeilijke operatie.” De in beproeving zijnde MilFly trekt de meeste aandacht. Het draadloos bestuurbare cameravliegtuigje is gemaakt voor binnenshuis gebruik en fladdert dus vrolijk boven de hoofden van de aanwezigen in de presentatieruimte. Hoewel het toestelletje iets wegheeft van speelgoed, is ‘ie weldegelijk bedoeld als werkpaard voor de troepen: een eenheid stuurt de ‘vlieg’ bijvoorbeeld bij een gebouw naar binnen om te kijken of er vijand rondloopt. Over een muurtje of op een binnenplaats loeren, is eveneens geen probleem. Uniek is de ‘vleugelslag’ van het 28 centimeter brede en slechts zestien gram wegende machientje. Ten opzichte van een roterend mechaniek (helikopter) hebben flapperende vleugels als voordeel dat ze minder gevoelig zijn voor botsingen, onder meer met een muur of ander obstakel. Ook heeft een

heli meer last van turbulentie. “De MilFly is robuust en dus beter geschikt voor gebruik in nauwe ruimten”, vertelt luitenant-kolonel Henk Bos, namens Defensie betrokken bij de ontwikkeling.

(op bataljonsniveau) over enkele MilFly’s beschikt. De productiekosten van de ‘cameravlieg’ bedraagt bij massaproductie tussen vijfhonderd en duizend euro.

Productiekosten

Laatste duwtje

De presentatie van de overste levert de nodige vragen en opmerkingen op uit de zaal. “Het vliegtuigje wordt natuurlijk direct onderkend door vijand in het pand. Die slaan hem dan direct uit de lucht”, betoogt een geïnteresseerde. “Dat is geen probleem”, slaat ontwikkelaar Guido de Croon de spijker op de kop. “Als dat inderdaad gebeurt, weet je dat er mensen in het pand zijn. Dus heb je de informatie die je nodig hebt. Voordat de MilFly levenloos op de grond ligt, weet je vaak al of mensen bewapend zijn.” De makers hopen dat over afzienbare tijd iedere infanterie-eenheid

“We moeten continu blijven innoveren, om de mensen te ondersteunen bij hun moeilijke operatie”, zegt luitenantkolonel Huub Klein Schaarsberg, werkzaam bij de afdeling Behoeftestelling Land. In de MilFly moet nog worden geïnvesteerd om het cameravliegtuigje verder te ontwikkelen en twee prototypes te maken, geschikt voor massaproductie. Al met al zijn de vier innovaties zo goed als klaar, maar ze hebben een laatste duwtje in de rug nodig. De naast de Milfly gedemonstreerde innovaties hebben betrekking op het

vakgebied opleiding en training. Urban Short-Range Interaction (USRI, ontwikkeld door TNO) is een systeem dat de militair traint in omgaan met burgers, die hij tegen kan komen bij een actie in een huis. Dit systeem gaat zo ver dat een ‘virtuele burger’ in USRI reageert op het gedrag van de militair, die daarvoor is behangen met sensoren. Het unieke aan deze simulator is dat de geprojecteerde persoon zelfs reageert op wat de militair roept. USRI begrijpt basiscommando’s als ‘get down!’ en ‘show your hands!’. Hoe het personage daarop reageert, is telkens anders. Aan de militair hoe daarmee om te gaan. USRI projecteert het virtuele personage op een scherm in een echt pand. Dat kan ook een huisje zijn in de oefendorpen Marnewaard en Oostdorp, waardoor het oefenen een flink stuk realistischer en gevarieerder wordt.

Levensecht

In Amersfoort is er verder aandacht voor Builder, software voor het snel kunnen creëren van terreindatabases voor simulatiesystemen als VBS2 en Steel Beast Pro. Militairen kunnen met behulp van Builder zelf digitale, driedimensionale kaarten van bijvoorbeeld missie- of oefengebieden aanpassen. De vierde innovatie is SUIT. Het simulatiesysteem plaatst militairen, infanteristen, door een speciaal pak met bril in een levensecht gesimuleerde omgeving. Ideaal om de OVG-drills (Optreden in Verstedelijkt Gebied) te beoefenen. Alle innovaties worden ontwikkeld door civiele partners TNO, Re-Lion en TU Delft, in samenwerking met Defensie. || tekst

elnt joost ploegmakers

|| foto’s hans lebbe, avdd

Hoewel de MillFly iets wegheeft van speelgoed, is het toestelletje weldegelijk bedoeld als werkpaard voor de troepen. Rechtsboven Urban Short-Range Interaction is een systeem dat de militair traint in omgaan met burgers. Rechtsonder Het simulatiesysteem SUIT.

Locked Shields sleutel afslaan cyberaanval tallinn (estland) Bij de onlangs gehouden internationale cyber-oefening Locked Shields heeft een Nederlands team goed gepresteerd. In deze real-time oefening draait het erom cyberaanvallen te detecteren en netwerken daartegen te beschermen.

Aan de tweedaagse oefening deden teams mee uit Estland, Finland, Litouwen, Duitsland, Italië, Polen, Spanje, Slowakije, de NAVO en Nederland. Het Nederlandse team bestond uit medewerkers van DefCERT (Defensie Computer Emergency Response Team),

aangevuld door medewerkers van IVENT, DJZ en KPN CERT. De oefening werd georganiseerd door het NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence in Tallinn, Estland. De recente 'Ddos-aanvallen' op banken, KLM, DigiD en andere commerciële

organisaties laten zien dat het noodzakelijk is om als organisatie goed voorbereid te zijn. In de Defensie cyberstrategie wordt beschreven hoe Defensie daar invulling aan wil geven. De strategie omvat zes speerpunten waarbij DefCERT onderdeel uitmaakt

van het speerpunt “defensief”; de versterking van de digitale weerbaarheid van Defensie. De ervaring die met deze oefening is opgedaan, wordt gebruikt voor verdere ontwikkeling van de DefCERT-organisa-

tie en bij de ontwikkeling van het vermogen om cyberoperaties uit te voeren. Het ontwikkelen van oplossingen in internationaal verband heeft daarbij de voorkeur. || tekst leo

de rooij

reportage

defensiekrant nr 11 – 16 mei 2013  5

Linksboven Het internationale vlootverband bepaalt het aanzicht van de Schotse kust. Rechtsboven Zr.Ms. Evertsen verkeert in gevechtswacht en volle staat van paraatheid. Rechtsonder Een marinier traint het fastropen op de bak van Zr.Ms. Rotterdam. Linksonder In het holst van de nacht bereiden de mariniers zich voor op hun operatie.

Joint Warrior dé maatstaf voor maritiem oefenen

Samen de oorlog in

den helder Straaljagers vliegen over, mariniers komen aan land en kleine piratenbootjes die het vlootverband aanvallen. Intussen houden onder water de

onderzeeboten alles ongezien in de gaten. Joint Warrior is in volle gang. De internationale maritieme oefening in en rond Schotland zorgt dat schepen en eenheden de operationele gereedheid kunnen verstevigen en onder hoge druk kunnen werken. Het zal voor de vele kleine zeilbootjes een raar gezicht zijn geweest. Het aangezicht van de normaal gesproken zo rustige kust van Schotland wordt bepaald door marineschepen. Het stafschip Zr.Ms. Evertsen en haar bondgenoten worden van alle kanten aangevallen door jetski’s en speedboten met bewapende smokkelaars. Het is de eerste deeloefening voor het luchtverdediging- en commandofregat van de Koninklijke Marine. Tijdens deze zogenaamde SWARM-exercise leert de bemanning zich wapenen tegen een massale aanval van kleine, geïmproviseerde en bewapende eenheden. “Doordat we tegenwoordig veel opereren in minder welvarende gebieden, zie je dat de dreiging van een aanval met kleinere, geïmproviseerde eenheden groter is geworden”, licht luitenant-terzee 2oc Sary van Oosten toe. Het is slechts een kleine greep uit de vele onderdelen van Joint Warrior: luchtverdediging, oppervlakteverdediging, onderzeebootbestrijding en amfibische operaties komen voort-durend aan de orde en worden in hoog tempo afgewisseld.

Maatstaf voor maritiem oefenen

Een oefening zoals Joint Warrior is een goede gelegenheid om de operationele gereedheid van schepen te benutten. “Het mooie aan Joint Warrior is dat we zelf de oefendoelstellingen konden aanleveren, zodat we ons dus zeer gericht kunnen voorbereiden op Operatie Atalanta van de EU, waar ik zelf het commando over zal voeren met mijn staf. Een goed voorbeeld daarvan zijn de antipiraterijoperaties die in het scenario zijn opgenomen”, zegt commandeur Peter Lenselink. Lenselink is tijdens Joint Warrior commandant van de Task Group 315.01 en voert in het scenario de Multi National Force (MNF) aan, die op verzoek van de Verenigde Naties stabiliteit en vrede moet brengen in een instabiele regio. Een scenario dat zich uitstekend leent voor maritiem oefenen. “Joint Warrior is dé maatstaf voor maritiem oefenen. Er is geen andere oefening in de Europese wateren waarbij het complete scala van maritiem en amfibisch optreden aan de orde is”, besluit de commandeur.

Internationale samenwerking

Joint Warrior mag dan de maatstaf zijn voor maritiem oefenen, dergelijke oefeningen kan de marine niet alleen uitvoeren. Door een intensieve samenwerking met Europese partners, krijgen de verschillende marines de kans om hun werkwijze op elkaar af te stemmen en samen te oefenen. Hoewel de laatste jaren de samenwerking met andere marines intensiever is geworden, is dit niet iets nieuws. “We werken al 40 jaar zeer intensief samen met onze Engelse collega’s”, geeft luitenant-kolonel der mariniers Jeff Mac Mootry als voorbeeld. “Dat merk je hier enorm. Veel van onze mannen zijn opgeleid in Engeland, dus wij kennen elkaar door en door. Het is echt ouwe jongens krentenbrood en dat werkt ideaal. Wij vallen direct onder de 3rd CommandoBrigade van de Royal Marines en hebben capaciteiten die voor hen schaars zijn en andersom. Zo gebruiken wij bij Joint Warrior onder meer Britse helikopters. Helikopteroperaties zijn immers een integraal onderdeel van amfibisch opereren. Die werden in dat kader al door ons uitgevoerd toen de marine nog in Nieuw-Guinea actief

was”, weet de commandant van het Tweede Mariniersbataljon.

In het holst van de nacht

Het is precies die onderlinge verstandhouding die de mariniers nodig hebben in de dagen die volgen. Wat volgt is een complex amfibisch scenario, waarbij het Tweede Mariniersbataljon en de Tweede Bootcompagnie samen met hun Engelse collega’s diverse missies moeten volbrengen. Aan boord van het amfibische transportschip Zr.Ms. Rotterdam schalt de omroepinstallatie de hele nacht serienummers door. De mariniers

controleren vervolgens hun uitrusting, krijgen hun wapens en de laatste instructies aangereikt en maken zich gereed voor de amfibische landing. De dag ervoor is er uitgebreid getraind op fastropen, het via een touw afdalen uit een helikopter. Met Nederlandse en Engelse landingsvaartuigen, speedboten en ook Cougars van de luchtmacht verlaten ze in het holst van de nacht het moederschip Zr.Ms. Rotterdam. Klaar voor de aanval.

|| tekst

|| foto’s

ltz2oc alex kranenburg sm gerben van es

Over Joint Warrior Joint Warrior is een internationale maritieme oefening die door het Verenigd Koninkrijk wordt georganiseerd in en rondom Schotland. Het doel is om de gereedheid van operationele eenheden en staven te bestendigen voor daadwerkelijke inzet. Er nemen maar liefst elf landen, 55 schepen en twaalfduizend militairen deel aan Joint Warrior. De bijdrage van Defensie bestaat uit zes marineschepen, het 2e Mariniersbataljon, de 2e Bootcompagnie en twee Cougars van de Koninklijke Luchtmacht die fungeren als boordhelikopter.

binnenland 6  defensiekrant nr 11 – 16 mei 2013

Samen met de Duitsers meer oefenruimte

Make over voor Nederlands luchtruim VOLKEL Het Nederlandse luchtruim krijgt een rigoureuze make over. Het militaire oefengebied in zuidoost Nederland verdwijnt en maakt plaats voor civiel luchtverkeer. De luchtmacht krijgt er in het noordoosten een gedeeld oefengebied met Duitsland voor terug dat drie keer zo groot is. Waarom moet alles zo drastisch op de schop? En gaat Defensie er eigenlijk wel op vooruit?

“Het Europese luchtruim is momenteel niet optimaal ingedeeld,” vertelt projectleider CBA Land/Central West (zie kader) majoor drs. Maikel van Leeuwen. “Daar waar het meeste civiele luchtverkeer boven Nederland vliegt, ligt een groot militair oefengebied. Een lijnvlucht Amsterdam - Frankfurt, die misschien wel dertig keer per dag vliegt, moet nu zo’n dertig mijl (vijftig kilometer - red.) omvliegen. Dat is natuurlijk verre van efficiënt.” De Europese Commissie nam daarom het initiatief tot herindeling. CBA Land/Central West is één van de Europese luchtruimherontwerpprojecten. Van Leeuwen leidt samen met een medewerker van Luchtverkeersleiding Nederland de projectorganisatie, waarin alle zeven civiele en militaire luchtverkeersleidingscentra van Nederland en Duitsland deelnemen. “Ondanks dat we niet altijd dezelfde belangen hebben als de civiele wereld, lukt het ons heel goed steeds overeenstemming te bereiken in het nieuwe luchtruimontwerp. Het is een kwestie van geven en nemen.”

Scratch

“Drie jaar geleden pakten we de kaart van Nederland en Duitsland erbij en deelden het luchtruim van scratch af aan opnieuw in,” zegt Van Leeuwen over de start van het ontwerpproces. “We dachten niet in landsgrenzen, maar in

Zes landen, één functioneel luchtruimblok Het luchtruimverdelingsproject CBA Land/Central West is één van de vier lopende luchtruimherontwerpprojecten van FABEC (Functional Airspace Block Europe Central). FABEC is het functionele luchtruimblok van de civiele

behoefte van de luchtruimgebruikers.” De operationeel experts van de luchtverkeersleiding hielden in hun ontwerp rekening met voldoende civiele routes voor het toenemende luchtverkeer en een militair oefengebied met genoeg ruimte voor de gewenste trainingsmissies. Een complexe puzzel als je je bedenkt dat je rekening moet houden met allerlei typen vliegtuigen en hun beperkingen op het gebied van snelheid en vlieghoogte. Om over alle juridische en veiligheidsregels nog maar te zwijgen. Daar komt nog bij dat de betrokken landen alle vertrek- en naderingsroutes op het nieuwe ontwerp moeten aanpassen. Een behoorlijke klus waarbij de ontwerpers wederom rekening moeten houden met allerlei procedures.

Werkdruk

De uitgedachte theorie werd in de laatste twee weken van februari getoetst in diverse simulatieoefeningen in het Eurocontrol Experimental Centre in Parijs. Waar het om draaide, is het meten van de capaciteit: zijn er voldoende vliegroutes en hoe groot is de werkdruk? Om dat uit te vinden loodsten ruim veertig civiele en militaire luchtverkeersleiders honderden vliegtuigen tijdens zes reële scenario’s van een uur door het luchtruim. Militaire vliegtuigen doorkruisten het civiele verkeer voor onder meer en militaire luchtvaartautoriteiten van België, Frankrijk, Duitsland, Luxemburg, Nederland en Zwitserland en bestaat formeel pas sinds eind 2010. Dit vlieggebied, gelegen in het hart van Europa, is één van de drukste en meest complexe in de wereld. Hier bevinden zich de meeste grote

retourtjes vliegbasis Volkel en het nieuwe oefengebied. Om niet over één nacht ijs te gaan wordt ieder scenario drie keer beoefend. Pas dan ontstaat een reëel beeld van de werkdruk. Om die te beoordelen, moesten de deelnemers elke drie minuten hun werkdruk op een schaal van één tot vijf aangeven. Ook vulden zij na elke sessie een evaluatieformulier in en werden ze geobserveerd door een team psychologen. De uitslag was positief, ondanks dat het definitieve eindrapport nog gepresenteerd moet worden: de eerste stap in het nieuwe luchtruimontwerp kan geïmplementeerd worden.

Twee stappen

Het Nederlandse en Duitse ministerie van Defensie en die van Infrastructuur en Milieu voeren deze nieuwe indeling, de meest ingrijpende sinds de Tweede Wereldoorlog, in twee stappen in. Op 15 oktober 2015 implementeren de luchtvaartministeries tachtig procent van het nieuwe militaire oefengebied CBA Land. Tegelijkertijd sluiten ze het Duitse oefengebied TRA 202/302 en bouwen ze het Nederlandse oefengebied TRA 12 tot flightlevel 245 af. Dit betekent dat het militair vliegverkeer tot een hoogte van 24.500 voet (ongeveer acht kilometer) mag vliegen. Het luchtruim daarboven is exclusief voor civiel Europese luchthavens en de voornaamste civiele en militaire luchtwegen. De zes staten organiseren in dit luchtruim samen het luchtverkeer onafhankelijk van de landsgrenzen, maar in functie van de operationele behoeften. De samenwerking verhoogt de prestaties van het lucht-

verkeer bestemd. De gehele implementatie van CBA Land en het volledig vrijgeven van Central West, ofwel zuidoost Nederland, voor civiel luchtverkeer staat gepland voor het vierde kwartaal van 2016. Luchtverkeersleiders simuleren deze definitieve opzet in het voorjaar van 2014. De luchtruimontwerpers kunnen de nodige aanpassingen voor de implementatie van de tweede stap dan nog doorvoeren.

Afhuren

“Het grootste voordeel is dat we over 3,5 jaar samen met de Duitse Luchtmacht drie keer zoveel oefenruimte boven land hebben,” zegt projectleider Van Leeuwen opgetogen. “Daardoor kunnen we grootschaliger en complexere scenario’s oefenen met onze bondgenoten en collega’s van de landmacht. Aan het oefengebied boven de Waddenzee verandert niets, dus ook met de marine kunnen we prima blijven oefenen.” Dankzij het ‘Flexible Use Of Airspace’concept mogen civiele vliegtuigen zo nu en dan ook door het militaire oefengebied vliegen. Maar de Nederlandse en Duitse luchtmachten behouden altijd het eerste recht. Daarnaast kunnen NATO-partners het militaire luchtruim ook ‘afhuren’. Pas als geen enkele verkeer in het hart van Europa op het gebied van veiligheid, impact op het milieu, capaciteit, kostenefficiëntie, kortere routes en effectiviteit van militaire missies. De resultaten van FABEC zijn een belangrijke stap naar de oprichting van het gemeenschappelijk Europees luchtruim.

Wat is CBA Land/Central West precies? CBA Land/Central West is de projectnaam van het nieuwe luchtruimontwerp boven Nederland en Duitsland. CBA Land staat voor Cross Border Area Land -> het nieuwe militaire oefengebied boven de noord-oostelijke grens van Nederland en Duitsland. Central West is het westelijke gebied van centraal Europa, ofwel middenzuid Nederland-> het nieuwe civiele vlieggebied. luchtmacht van het vliegruim gebruik wenst te maken, wordt het vrijgegeven aan het civiele verkeer. “Dit ingrijpende project moet in één keer goed gaan,” benadrukt de projectleider. “Je kunt over een tijdje niet zeggen ‘Oh nee, dat is toch niet zo handig. We gooien nog wat om.’ Zoiets heeft verstrekkende gevolgen. Het aanpassen van vlieg-, vertrek- en naderingsroutes moet op veiligheids en juridisch gebied ook worden goedgekeurd. Bovendien moeten de gebruikers nieuwe boekwerken met procedures krijgen. Dat is enorm veel werk en kan enkele maanden tot zelfs een jaar in beslag nemen. Daarom werken we intensief samen met onze operationeel experts, die weten waar ze het over hebben en zijn straks zelf de uitvoerders van hun eigen ontwerp. Een betere garantie voor goed werk is er niet.” || tekst jopke

rozenberg-van lisdonk

|| foto sgt1 joyce rutjes, avdd 2012

Amsterdam

TRA 202/302 Netherlands

TRA 12 Belgium

Germany

2015

Netherlands

CB

AL

and

Amsterdam

TRA 12 Belgium

Germany

Netherlands

Majoor drs. Maikel van Leeuwen is samen met zijn collega van Luchtverkeersleiding Nederland projectleider CBA Land/Central West. In de dagelijkse praktijk is hij hoofd luchtverkeersleiding vliegbasis Volkel. Rechts De huidige militaire oefengebieden in zuidoost Nederland (TRA 12) en noordwest Duitsland (TRA 202/302) worden samengevoegd in één nieuw gebied genaamd Cross Border Area Land (CBA Land) boven de noordelijke landsgrens. Zuidoost Nederland komt daarmee volledig vrij voor civiel luchtverkeer. Bron: FABEC

Belgium

CB

AL

Amsterdam

and

2016

Germany

binnenland

defensiekrant nr 11 – 16 mei 2013  7

dekaatjes heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Graag 'Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar [email protected], ovv naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer. Let op: de Defensiekrant wordt iedere week ook op internet gepubliceerd.

W0ningen

Te huur: Harderwijk, Boerhaavelaan 60, gestoff. Appartement. Bjr ’08. Opp, 55 m². Direct te betr., nabij station, winkels, uitvalswegen. Zie www.funda.nl en marktplaats of bel 06-42097090 of mail [email protected] Te koop: Woensdrecht, Marktje 16, moderne vrijst. woning 1. Bjr ’98. Perc.opp. 418 m². Zonnige besloten tuin en ruime garage met zolder en vaste trap. Dichtbij natuurgebied met mogh wandelen en fietsen. Vlb op 3,5 km. Info: www.huislijn.nl of e-mail: [email protected], tel: 0164-613798

Te koop: Beek (L), Banensweide 6, eengezinswoning met garage op royaal perceel gelegen op rustige locatie in dorp Neerbeek. Opp. 160 m², inh. 750 m², perc. 513 m². Bjr ’79. Vr.pr.: € 299.000,- k.k. Inf. mak. 0464570818.

Te huur: Ede, Prins Bernhardlaan, eengezinshoekwoning. Gestoff., 4 slpkmrs, keuken, bijkeuken, tuin op Z., terras en stenen garag en berging. Vrije ligging. Nabij station, winkelstraat. Huur : € 825,- p.m. Te aanv. v.a. 1 aug. Tel.: 0651-698253.

Recreatie Motorrijden Sauerland. Zie www. haus-wohlbehagen.com

Zeilles op een 12 meter kajuitzeilboot. Voor een dag of een weekend of gewoon meezeilen. Alles is mogelijk. € 80,- p.p.p.d. Max. 4 pers. Info: 06-40130540 of windlover_61@hotmail. com Te koop: Garderen, Putterweg 64/4, vrijst. L-chalet (opp. 54 m²) met 2 slpkmrs, woonkmr, badkmr, keuken(‘13). V.v. CV, dubb. glas, laminaatvloeren. Dubb. parkeerplts , schuur. Op 750 m² huurgrond, evt te koop. Perm.bew. toegest. indien GBA elders. Evt. verhuur min. 1 jaar. Vr.pr.: € 45.000,- v.o.n. Info: j.draaijer43@ upcmail.nl

Te koop: Hobby 440 SB de luxe 2004 met

Isabella voortent en MOVER, gasfles, elc. kabel, ect., compl. met inventaris. In zeer goed onderh. staat. Stalling tot sept. 2013. Regio Tiel. Vr.pr.: € 6.500,-. Inf. 06 22454090 of [email protected]

Diversen Toledo, tennisvereniging op de KMA, zoekt contact met besturen van andere tennisverenigingen die gebruik maken van tennisbanen van Defensie. Bel svp naar 06 40331777 secretaris TV Toledo.

Reünie

Kootkazerne te Stroe op 7 september. Deelname te bevestigen door vóór 1 juli via [email protected] Eigen bijdrage is € 5,- p.p. over te maken op reknr 59 85 109 t.n.v. Ver. Oud-Leden 1(NL)UN Signalbn. Zie www.signalbn.nl link Jubileumreünie.

VOSKNBPI en VVVGFPI houden de jaarlijkse reünie op za 1 juni op de Gen.Maj. de Ruyter van Steveninckkazerne te Oirschot. Focus op veteranen die met SFOR 13 zijn uitgezonden naar Bosnië. Ook het C-team van IFOR 1996 sluit zich hierbij aan. Welkom aan alle oudstrijders van de Pr. Irene Brigade en militairen die samen met het regiment ooit zijn uitgezonden, waar ook ter wereld en ongeacht het wapen of dienstvak. Aanvang : 09.30 uur. Einde. 16.00 uur. Zie: www.vvvgfpi.nl

Militairen gediend bij het verbindingsbataljon 1(NL)UNSignalbn worden uitgenodigd om deel te nemen aan de reünie op de Genm.

innovatie = onze toekomst Defensie beschermt onze vrijheid, veiligheid en welvaart. In Nederland en daarbuiten. Om deze belangrijke taak goed en veilig te vervullen, hebben onze mensen de juiste en modernste systemen en uitrusting nodig. Daarom investeren we in innovatie en kunnen we ons land verdedigen, de civiele diensten ondersteunen en de strijd aangaan met terroristen en piraten. De Defensiekrant neemt enkele innovatieve projecten onder de loep. Deze keer het instandhoudingsproject Walrusklasse, het levensverlengend onderhoud van de vier onderzeeboten.

Verbouwing brengt onderzeebootvloot bij de tijd

Opwaardering voor Koude Oorlogskrijgers den helder Zr.Ms. Zeeleeuw ondergaat momenteel een ingrijpende verbouwing bij het Marinebedrijf. Het instandhoudingsproject Walrusklasse maakt de vier

Nederlandse onderzeeboten wereldwijd nog beter inzetbaar, bijvoorbeeld bij antipiraterijmissies. Het levensverlengend onderhoud brengt de uit begin jaren ’90 stammende onderzeeboten weer helemaal bij de tijd. Ze ondergaan zowel uiterlijk als innerlijk een flinke make-over. De onderzeebootvloot is daarmee inzetbaar tot 2025. De vier belangrijkste modificaties: 1. Optronische mast 2. Vernieuwde sonar 3. Verbeterde satellietcommunicatie 4. Combat management systeem

Moderne Walrussen Optronische mast Vervangt het vertrouwde periscoopsysteem. Maakt snel een 360 graden beeld van de omgeving boven water en toont dat in de commandocentrale. Dankzij een warmtebeeldcamera kan de onderzeeboot 24 uur per dag waarnemen.

Satellietcommunicatie Mogelijkheid om bijna real time verzamelde inlichtingen door te sturen naar het hoofdkwartier, waar de onderzeeboot ook opereert.

Groepsoudste Elsensohn: ‘Deze moder-nisering verbetert onze capaciteiten echt enorm. We kunnen hierdoor een veel groter zeegebied in de gaten houden. Dat is een groot voordeel, zeker in omvangrijke operatiegebieden zoals voor de kust van Somalië.’

‘Het instandhoudingsproject Walrusklasse betekent een enorme vooruitgang voor de onderzeedienst’, zegt kapitein-ter-zee Marc Elsensohn, groepsoudste van de Onderzeedienst. ‘We stappen over van technologie uit de Koude Oorlog gebaseerd op Commodore 64’s en Atari’s naar de modernste 21ste eeuwse systemen.’

heimelijk

Heimelijk inlichtingen vergaren blijft een van de primaire taken van de onderzeedienst. De nieuwe optronische mast maakt dat een stuk eenvoudiger. De mast komt omhoog, scant snel 360 graden rondom en presenteert de gemaakte foto’s haarscherp op het beeldscherm van de commandant. Dat geeft hem op zijn beurt extra tijd om een besluit te overdenken. En dankzij de warmtebeeldcamera kan de onderzeeboot locaties zoals piratenkampen voortaan ook ‘s nachts in de gaten houden.

Zij kunnen daardoor snel en effectief handelen. Dat betekent een optimale inzet van alle hightech hardware en de onderzeeboot als geheel. Alle verzamelde inlichtingen, van sensorgegevens tot foto’s, kan de bemanning via het gemoderniseerde satellietcommunicatiesysteem vervolgens bijna direct delen met de bondgenoten.

|| tekst ingmar Vernieuwde sonar Sterk vergroot bereik, tot dubbel zo ver. Dankzij de mijnensonar kan de onderzeeboot veel dichter onder de kust opereren.

Conservering drukhuid De hele buitenkant van de onderzeeboot krijgt een nieuwe verflaag, vanaf de drukhuid tot de tanks en de doorvloeide ruimten.

Nichecapaciteit

Nederland beschikt met zijn dieselelektrische onderzeeboten over een unieke nichecapaciteit binnen de NAVO. Als enige kunnen de Nederlandse onderzeeboten wereldwijd in ondiepe kustwateren opereren, zoals bij Somalië. Het actieve deel van de vernieuwde

Combat Management Systeem Nieuwe operationele software integreert alle computersystemen aan boord. De bemanning kan hiermee sneller opereren en het maximale uit alle sensoren halen.

sonarsuite maakt het straks ondermeer mogelijk dat de onderzeeboten de kust nog dichter kunnen naderen om inlichtingen te verzamelen, geeft Elsensohn aan. ‘De “oren” van de onderzeeboot filteren het geluid ook beter. We kunnen dus veel gemakkelijker en veel meer informatie verzamelen.’

Operationele software

Die schat aan sensordata kan de bemanning dankzij het zogeheten combat management systeem te gelde maken. Deze operationele software presenteert alle verzamelde gegevens op een overzichtelijke manier aan de specialisten in de commandocentrale.

kooman

|| infographic mieke deurloo, avdd Verbouwing Het Marinebedrijf in Den Helder neemt verbouwing van de onderzeebootvloot ter hand. Behalve de installatie van hightech systemen doorloopt elke boot ook een ingrijpend conserveringstraject waarin ondermeer de drukhuid een nieuwe verflaag krijgt. De totale kosten voor alle vier onderzeeboten bedragen 94 miljoen euro. De Zeeleeuw is naar verwachting in 2015 volledig gemodificeerd.

en verder

8  defensiekrant nr 11 – 16 mei 2013

Stoters winnen Bartelsbeker harskamp 13 Infanteriebataljon Air Assault Regiment Stoottroepen Prins Bernhard heeft editie 2013 van de Bartelsbeker gewonnen. De mannen uit Assen bleken de sterkste tijdens de infanteriewedstrijd, die 6 en 7 mei op de Harskamp werd gehouden. De Luitenant-generaal Bartelsbeker is in 1971 ingevoerd om inzicht te krijgen in de operationele inzetbaarheid van de infanterie-eenheden.

hebben op 8 en 9 mei uitgebreid stilgestaan bij de veertigste verjaardag van hun United Kingdom/Netherlands Amphibious Force. De verjaardag werd gevierd aan boord van HMS Bulwark en Zr.Ms. Johan de Witt, beide afgemeerd aan de Rotterdamse Wilhelminakade.

Tevens is er een competitie voor ploegen Geweer Lange Afstand en antitankgroepen GILL. Daarnaast zijn er pelotonschietwedstrijden en kennis- en vaardigheidstesten op de gebieden Zelfhulp-/ Kameradenhulp, Chemische, Biologische, Radiologische en Nucleaire oorlogvoering, materieelherkenning en tactiek. De wedstrijd om de Bartelsbeker is vanaf ’71 tot ‘93 onder toezicht van het toenmalige Eerste Legerkorps gehouden. Tussen ‘93 en 2010 gooiden operationele verplichtingen met name de Balkan roet in het eten en staakte men de competitie. Sinds 2011 strijden de beste pelotons van de zeven infanteriebatal-

Schoolvoorbeeld van samenwerking rotterdam De Britse en Nederlandse zeestrijdkrachten

Naast de traditionele hoofdprijs zijn er diverse andere trofeeën te verdienen, zowel door individuele militairen als ploegen, groepen en pelotons. Zo zijn er schietwedstrijden met het persoonlijk wapen Colt 5.56mm, de Glock P5 9mm en de Minimi 5.56 mm mitrailleur.

roet in het eten

40 jaar UK/NL Amphibious Force

jons weer om de hoofdprijs. De competitie staat momenteel onder toezicht van het Opleidings- en TrainingsCentrum Manoeuvre. Plaatsvervangend commandant Landstrijdkrachten generaal-majoor Marc van Uhm had de eer de felbegeerde

beker aan commandant 13 Infanteriebataljon luitenant-kolonel Johan van Dam uit te reiken. Wapenoudste der Infanterie brigade-generaal Otto van Wiggen overhandigde de overige prijzen. Bij de feestelijke uitreiking was een zoon van wijlen luitenant-generaal Bartels present.

De Britse minister van Internationale Veiligheidsstrategie, Andrew William Morrison en minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert gaven acte de présence, net als tal van andere politieke en militaire hoogwaardigheidsbekleders. Beide bewindslieden ondertekenden bij gelegenheid een intentieverklaring voor intensievere samenwerking. Hierdoor kunnen beide marinierskorpsen nog vaker worden ingezet en volgt verdere afstemming van doctrines en uitrusting. In haar speech noemde minister Hennis-Plasschaert de United Kingdom/ Netherlands Amphibious Force (UK/NL AF) ‘een lichtend voorbeeld van duurzame, internationale, militaire samenwerking’. Collega Morrison noemde als essentie van deze samenwerking: ‘Het verbeteren van de gezamenlijke veiligheid en geld besparen voor de belastingbetalers’. Het gezelschap van zo’n driehonderd

gasten werd deze dag getrakteerd op demonstraties en een sail past van Britse en Nederlandse landingsvaartuigen en snelle motorboten. Muzikale optredens waren er van de Marinierskapel en de Royal Marines Marching Band. Op 9 mei was er op en om de Parkkade een open dag voor het publiek. Sinds 1973 vormen de Nederlandse en Britse marines samen een amfibische strijdmacht, als onderdeel van de European Multinational Maritime Force en de overkoepelende CJTF Striking Fleet Atlantic van de NAVO. Het personeel van de Landing Force van de UK/NL AF – met name mariniers – kan worden ingezet in bergachtig terrein, al dan niet onder arctische omstandigheden, zowel binnen als buiten het NAVO-gebied.

|| tekst LTZ2oc

joost margés

|| foto cees baardman

Wereldwijd oefenen maakt Serious Gaming nóg serieuzer

Trainen door gamen schaarsbergen Om wereldwijd en gelijktijdig oefenen in een virtueel missiegebied mogelijk te maken, is onlangs in Schaarsbergen het eerste gamelokaal aan het interne Defensienetwerk MULAN gekoppeld. Zeker met het oog op toekomstige operaties zijn computerspellen (Serious Gaming) voor de landmacht een belangrijk middel om te trainen.

Verschillende NAVO-landen maken al gebruik van Serious Gaming, maar Nederland loopt voorop met het koppelen van de virtuele wereld aan een gesloten netwerk. Eenmaal ingelogd op Mulan kunnen militairen overal ter wereld met elkaar oefenen. Scenario’s en kaarten staan op een centrale server zodat spelers altijd dezelfde, actuele versie gebruiken. Groot voordeel is dat deelnemers niet alleen in Nederland, maar ook op Curaçao gelijktijdig met elkaar kunnen trainen. Binnenkort krijgen alle operationele eenheden binnen de landmacht MULAN-gamelokalen.

beter voorbereid

“Door drills en procedures met Serious Gaming te trainen, zijn militairen beter voorbereid”, voegt commandant Opleidings- en Trainingscommando brigadegeneraal Otto van Wiggen toe. “Trainen door gamen bespaart kosten en geeft een hoog rendement. Verder heeft de commandant ter plekke een beter overzicht en kan hij acties geheel of

gedeeltelijk terughalen voor evaluatie of herbeleving.”

Meerwaarde

Een eenheid van 11 Luchtmobiele Brigade verzorgde tijdens de opening een demonstratie. In plaats van omgehangen in een helikopter plaats te nemen, zaten de mannen nu achter een beeldscherm. Korporaal-1 Ben Mulders toonde zich enthousiast en heeft de handelingen snel in de vingers. Om dat te leren, begint de game met een hindernisbaan. Door je eigen digitale soldaat te laten klimmen en klauteren, maak je je alle bewegingen (middels knoppen) eigen. Tijdens de training ziet de commandant of je de drills goed uitvoert, zoals het (360 graden) scannen van de omgeving. Om daarop te anticiperen, kan hij in een dode hoek eventueel vijand neerzetten, zodat je meteen wordt geconfronteerd met je fouten.” “Door oefeningen in een virtuele wereld eerst te trainen, verlies je in de praktijk minder tijd”, vult Van

Wiggen aan. “Je kent de omgeving en de oefening zit goed in je hoofd. Bij het optreden straks, heb je dan aan één woord genoeg.”

Nagebouwd

Virtual Battle Space 2 en Steel Beasts Pro worden via een beveiligd netwerk gespeeld. De eerste game is ontwikkeld voor optreden te voet of gemotoriseerd. De tweede richt zich op grootschaliger gemechaniseerd optreden. Toekomstige missiegebieden worden voortaan in een virtuele wereld nagebouwd, zodat militairen een goed beeld krijgen van het gevechtsveld. “Om optimale resultaten te behalen, maken Formule-1 coureurs ook gebruik van visualisatie”, beweert brigadegeneraal Nico Geerts, commandant 11 Luchtmobiele Brigade. “Met behulp van de gamelokalen kunnen onze militairen via de virtuele wereld nu ook meer uit hun training halen.”

|| tekst tlnt

rosalien van damme

Open Dag Savaneta succes

De 21ste Open Dag van de Marinierskazerne Savaneta op Aruba trok dit jaar liefst zeventienduizend bezoekers. Ze konden niet alleen kijken naar demonstraties maar ook actief meedoen aan tal van activiteiten. De bewoners van Curaçao hoefden niet naar Aruba om kennis te maken met de krijgsmacht. Zij krijgen op 23 juni hun eigen open dag. Dan zijn ze namelijk welkom op Marinebasis Parera.

COLOFON De Defensiekrant is een tweewekelijkse uitgave van de Directie Communicatie van het Ministerie van Defensie, bestemd voor het gehele Defensiepersoneel OPLAGE 30.000 HOOFDREDACTEUR Martin Zijlstra EINDREDACTEUR André Twigt (070 - 318 69 87) BEZOEKADRES Kalvermarkt 32, Den Haag. Post kunt u sturen naar Dienstencentrum Defensiemedia POSTADRES Postbus 20701, 2500 ES Den Haag, MPC 58L E-MAIL [email protected] DEFENSIESITE www.defensie.nl REDACTIESECRETARIAAT EN ADMINISTRATIE Marianne Beck-Bergshoeff TELEFOON (070) - 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326. ABONNEMENTEN Per jaar €13,61. Voor het buitenland €15,88. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon 0900 - 226 52 63 of via www.aboland.nl. In het geval van een dienstabonnement, opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant. ADRESWIJZIGING Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het duurt enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. LAYOUT Grafische Dienst, AVDD Den Haag DRUK OBT bv, Den Haag. De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken.