DeernsData. Inspelen op marktontwikkelingen. Project in beeld: Het Strijkijzer Haags Hoogtepunt

DeernsData Project in beeld: Het Strijkijzer Haags Hoogtepunt

Opdrachtgever aan het woord: Deerns partner bij bouw boegbeeld ASML in Taiwan

Inspelen op marktontwikkelingen nummer 17 - december 2007

Rondetafelgesprek: Unieke aanbestedingsprocedure Jeroen Bosch Ziekenhuis

Inhoud

Inspelen op marktontwikkelingen Aanbestedingsprocedure Jeroen Bosch Ziekenhuis 4

In 2008: Deerns 80 jaar!

Specifieke huurderswensen in de Schiecentrale 7 Luchtstromingenonderzoek Bloemenveiling Aalsmeer

8

Op 1 april 2008 is het tachtig jaar geleden dat de heren Paul Wessel

FiwiHex toegepast in Deerns ontwerp 8

Deerns en Dirk Houtman ten overstaan van de notaris verklaarden

Oplevering nieuwbouw Martini Ziekenhuis Groningen 9

‘met elkander te hebben aangegaan ene maatschap, ten doel hebbende

Het Strijkijzer – Haags Hoogtepunt 10

het exploiteren van een adviesbureau op technisch gebied’.

De ‘katalysator’ YES!Delft werkt beide kanten op 12 Koelen met levensduurkosten 15 Wereldwijd communiceren vanaf Amsterdamse Zuidas 16 Deerns partner bij bouw boegbeeld ASML in Taiwan 18 Deerns Concept Studio begint aan nieuw seizoen 22 Schoon schip in cleanroom DBF 23 De Classic Express is gelanceerd! 24 Deerns Amsterdam officieel geopend 24 Nieuwe data voor datacenterspecialisten 25 Luchthaven Qatar kiest ruime sop 26 Deerns groeit ook buiten Nederland 27 Nieuw kantoor voor Wilo Nederland 28

 | DeernsData

Inmiddels is Deerns uitgegroeid tot een (inter)nationale topspeler op het gebied van technische voorzieningen in de gebouwde omgeving. Met steeds meer van onze opdrachtgevers bewegen we mee naar projecten in nieuwe markten. Internationaal actieve architecten­ bureaus, industriële ondernemingen en technologiebedrijven schakelen ons steeds vaker in bij nieuwbouwprojecten in het buitenland. Met internationale activiteiten en een sterk internatio­ naliserende groep medewerkers verbreden we onze blik, verruimen we onze ervaring en versterken we onze innovatiekracht – ook ten behoeve van onze Nederlandse opdrachtgevers. In de Deerns Data kunt u regelmatig lezen over ons werk in de huidige markt, de ontplooiing van onze dienstverle­ ning op bijvoorbeeld het gebied van kostenmanagement, cleanroomtechno­ logie, datacenterontwerp en duurzame energievoorziening, maar ook over de activiteiten die wij ondernemen om ons innovatief en creatief vermogen in de conceptfase van bouwprojecten te ver­ sterken. In het volgende nummer van Deerns Data zullen we u een kijkje gunnen in ons werk van de afgelopen tachtig jaar. Zorg dan ook dat u die special niet mist.

Voorwoord

Inspelen op lokale markten en behoeftes Bij de toename van onze diensten op de Nederlandse markt, worden er de laatste jaren ook steeds meer buitenlandactiviteiten ontplooid. Hierover informeerden wij u reeds eerder in Deerns Divers nr. 7. Nationaal of internationaal, bij alle projecten wordt er ingespeeld op lokale markten en behoeftes. Stijgende energieprijzen, duurzame technieken, nieuwe contractvormen en de belangstelling voor levensduurkosten spelen hierbij een belangrijke rol. Om deze reden staat deze uitgave van Deerns Data in het teken van het inspelen op die marktontwikkelingen. Een goed voorbeeld van een buitenlands hightech project is de realisatie van een productielocatie voor ASML in Taiwan. Hierbij moeten specialisten omgaan met bouwvoorschriften uit een ver land en moeten ze rekening houden met lokale invloeden. Los van het feit dat de locatie binnen zeer korte tijd operationeel moet zijn. Uitgerust met de kennis van de nieuwe fabriek van AMSL in Veldhoven, waarbij Deerns verantwoordelijk is voor het ontwerp, is dit een geweldige uitdaging. Met de bouw van het Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt voor het eerst in de Nederlandse zorgsector de aanleg van de gebouwgebonden elektrische en werktuigbouwkundige installaties gegund aan bedrijven, die voor een periode van tien jaar de werking van de installaties garanderen. Meer en meer raken wij ervan doordrongen dat het opweegt om bij investeringsbeslissingen verder te kijken dan alleen naar de investeringskosten. In de deze Deerns Data leest u meer over het sturen op totale levensduurkosten. Naast deze innovatieve projecten besteden we ook aandacht aan YES!Delft. Sinds twee jaar is Deerns sponsor van YES!Delft, een aan de TU gelieerde organisatie die technostarters ondersteunt bij het opstarten van een bedrijf. Dankzij YES!Delft kunnen de (jonge) ingenieurs een vliegende start maken en is er alle ruimte om innovatieve ideeën uit te werken. Deerns vindt het belangrijk deze ontwikkelingen te volgen en te ondersteunen. Waar mogelijk passen wij innovatieve ideeën graag toe in onze projecten. ir E.S. Hora Siccama Directeur Deerns raadgevende ingenieurs

DeernsData | 

Rondetafelgesprek

Prestatie contract onderhoud in het ziekenhuis Unieke aanbestedingsprocedure Bosch ziekenhuis met dank aan Van Zanten en Deerns Links: Hans van Zanten, rechts: Toon van Mierlo

In 2011 wordt het nieuwe Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘s Hertogenbosch opgeleverd. Met 760 bedden, een vloeroppervlak van 140.000 vierkante meter en een parkeergarage voor 1100 auto’s een belangrijke gezondheidsvoorziening voor de regio. Maar er is nog iets dat het gebouw bijzonder maakt. Voor het eerst in de Nederlandse zorgsector is op initiatief van de opdrachtgever de aanleg van de gebouwgebonden elektrische en werktuigbouwkundige installaties gegund aan bedrijven die voor een periode van tien jaar na oplevering de werking van de installaties garanderen. Met dank aan Van Zanten raadgevende ingenieurs en Deerns raadgevende ingenieurs, die de contracten hiervoor hebben opgesteld.

4 | DeernsData

H

ans van Zanten is een tevreden man. Al jaren probeert hij grote instellingen ervan te overtuigen dat de kwaliteit van E­ en W­installaties sterk verbetert als de installateurs zich ook committeren aan langdurig onderhoud. En eindelijk heeft hij samen met Hendrik Scheper, manager beheer en onderhoud van Deerns, bij Toon van Mierlo, clustermanager bouw en techniek van het Jeroen Bosch Ziekenhuis, een willig oor gevonden. Afgelopen zomer zijn met Imtech (E) en Heijmans­dochter Burgers Ergon (W) de contracten getekend voor een langdurige relatie. De genoemde ondernemingen leggen de installaties aan en krijgen per jaar een bedrag voor onderhoud en het oplossen van storin­ gen. Halen ze de normen, dan kunnen ze rekenen op een bonus. Zijn er te veel storingen of worden die niet adequaat opgelost dan volgt een malus.

Voordelen De voordelen voor alle partijen zijn dui­ delijk. De installateurs hebben naast de initiële opdracht voor een periode van tien jaar een zekere omzet en de zieken­ huisdirectie besteedt een aanzienlijke portie werk en risico uit. “We zijn een leverancier van zorg. Niet van water, gas, licht, liften en klimaatbeheersing,” zegt Toon van Mierlo. “Toen het besluit voor nieuwbouw is gevallen, heb ik meteen gezegd dat we een slag moeten maken in de installaties. Ik zocht naar een andere aanpak die de kwaliteit moet verhogen. We werkten al samen met Deerns en Van Zanten bij de technische uitwerking van de nieuwbouw en bij hen heb ik die gedachte neergelegd. We begrepen elkaar meteen. De tijd is voorbij dat de mensen van de TD’s zelf met de schroe­ vendraaier aan de slag gaan om storingen op te lossen. Ze moeten functioneren als casemanagers, intermediairs tussen het zorgproces enerzijds en apparatuur en technici anderzijds. De TD blijft eigenaar

van de installaties. Wij besteden geen kennis uit. Onze mensen houden in de gaten of de systemen optimaal functio­ neren, of er dingen mis gaan. “ Efficiënter “De techniek in zijn algemeenheid is enorm snel ontwikkeld,” vult Hendrik Scheper aan. “Apparatuur en installaties zijn ingewikkelder geworden en groten­ deels geautomatiseerd. Liften, verwar­ ming, koeling, energie; per vierkante meter is de gebruikte techniek in twintig jaar anderhalf keer omvangrijker geworden. Het ligt voor de hand om de installateurs, die de installaties aan­ gelegd hebben, ook een groot deel van het operationele onderhoud te laten verrichten. Ze kennen de installaties immers. Zij weten waar eventuele knel­ punten zitten, welke nieuwe software nodig is, welke modificaties. Het is veel effectiever om gespecialiseerde technici te sturen. Waarbij de bedrijven ook mede zorgen voor de opbouw van onderhouds­

informatie, het managen van de bijbeho­ rende systemen en de registratie van het afhandelen van de klachten. De mensen van het Jeroen Bosch Ziekenhuis houden wel toezicht en stellen vast of de afspraken worden nagekomen. Ze zetten dus niet meer hun eigen TD’ers in om storingen te verhelpen. Ze managen het contract.” Prestatiecontracten Toon van Mierlo benadrukt dat het gaat om een volledig nieuwe manier van uit­ en aanbesteden. “We gaan over op prestatiecontracten. Een dergelijk con­ tract is gemakkelijker af te sluiten met het bedrijf dat zelf de installaties heeft gebouwd. Door de bonus­malus­clausule ben je verzekerd van snelle actie in geval van problemen. Sterker nog, problemen worden voorkomen, want de installa­ teurs worden afgerekend op het aantal storingen en de snelheid van oplossin­ gen. Bovendien bouw je een meer intense relatie op. Voor alle partijen interessant, want een ziekenhuis wordt altijd >> DeernsData | 5

Projectnieuws

Specifieke

huurderswensen

in de Schiecentrale Bij nieuwbouw is het een groot voordeel als de huurder van het gebouw al in een vroeg stadium bekend is. Specifieke huurderswensen kunnen dan al in het ontwerpstadium worden geïmplemen­teerd. Zo ook bij het project Schiecentrale fase 4a in Rotterdam. Hier is voor huurder RTV Rijnmond een installatieontwerp op maat gemaakt.

Van links naar rechts: Hendrik Scheper, Hans van Zanten en Toon van Mierlo.

uitgebreid, aangepast en verbouwd. De installateurs kunnen meegroeien en meer werk krijgen. Voor bedrijven in de toch zeer conjunctuurgevoelige bouwsec­ tor ongetwijfeld interessant.” Maar er lonkt nog meer. “Nu gaat het om de gebouwgebonden installaties,” legt Hans van Zanten uit. “Wellicht zijn deze contracten ook mogelijk in de nietgebouwgebonden installaties zoals IT, het onbemande distributiesysteem, de beveiliging en de bewaking. Uiteraard zijn de contracten tot in detail uitge­ schreven. Maar in de samenwerking zit rek. Verantwoordelijkheden kunnen verschuiven, strategisch, tactisch en operationeel.” Besparingen Besparingen zijn niet het doel op zich, zo zeggen de drie geïnterviewden vrij­ wel tegelijk. Het gaat om de geleverde kwaliteit. Desondanks ligt er een zware druk op de zorgsector om te besparen. De financieringsstructuur van de zorg verandert. Vastgoedbeheer wordt een belangrijk item. “Uiteindelijk denken we  | DeernsData

goedkoper uit te zijn,” erkent Toon van Mierlo. “Op de langere termijn hebben we minder mensen bij de TD nodig. Onder­ houd wordt immers door de bedrijven zelf gedaan. En omdat er materialen en installaties van hogere kwaliteit gebruikt worden, zijn de spullen duurzamer en gaan ze langer mee. Waarom? Omdat << installateurs zich in eigen vlees zouden snijden als ze zouden bezuinigen op materiaal en goede onderhoudsmensen.” Deerns en Van Zanten en de betrok­ ken medewerkers van de TD hebben de prestatiecontracten tot in de details uit­ gewerkt. “Een uitdaging”, zegt Hendrik Scheper, “om de installaties vanuit het ontwerp vooraf te vertalen naar presta­ ties voor het onderhoud later. “Hierbij

voor te bereiden op de nieuwe situatie. We hebben nog tijd; in 2011 wordt het Jeroen Bosch Ziekenhuis opgeleverd. Daarna wordt het tienjarig contract van kracht met nog een optie van vijf jaar. In 2006 zijn de eerste contacten gelegd, in 2007 de contracten getekend. We hebben het dus over een totale periode van twin­ tig jaar commitment naar elkaar.” Vertrouwen “Op basis van respect en vertrouwen en met een goede communicatie. In trans­ parantie,” vult Toon van Mierlo aan. “Dat geldt voor alle partijen en ook voor onze eigen TD’ers. Ik ben aangenaam ver­ rast over hun coöperatie en inbreng van ideeën. Zij begrijpen heel goed dat het

“Het is een volstrekt nieuwe methode in deze sector. Design to maintain zogezegd.” hebben wij ook de mensen van de TD intensief betrokken. Het vergt tijd en inspanning van iedereen om zich goed

anders kan, beter. Hun rol blijft belang­ rijk. We hebben allemaal hoge ambities. Die gaan we nu waarmaken.” <<

D

e Schiecentrale in het Lloyd­kwartier in Rotterdam is een voormalige elektriciteitscentrale die is omgebouwd tot een AV-, film- en ICT-campus. Er is sprake van een gefaseerde bouw. De generatorhal is omge­ bouwd tot tv- en filmstudio. Het accuhuis is geschikt gemaakt voor mediabedrijven en kunstenaars en de voormalige bedrijfs­ kantine is aangepast voor een multimedia hotel met Grand Café en brasserie. De vierde en laatste fase van het project is de nieuwbouw van twee gebouwen fase 4a en fase 4b. Industriële uitstraling Deerns heeft voor fase 4a het ontwerp voor de werktuigkun­ dige, elektrotechnische en transportinstallaties gemaakt, de bestedingsgerede stukken opgesteld en de uitvoering bege­ leid. Het gebouw is in maart van dit jaar opgeleverd. Het heeft een opvallende industriële uitstraling met een buitengevel van onbehandelde gietijzeren platen. Voor een aangenaam werkkli­ maat is het gebouw uitgerust met betonkernactivering. De gebalanceerde ventilatie zorgt voor aanvullende koeling en ver­ warming per ruimte.

RTV Rijnmond Een groot gedeelte van fase 4a wordt gehuurd door de regionale radio en tv-zender RTV Rijnmond. Door de hoge warmtelast in de studio’s, edit- en regieruimten is de basis klimaat voorziening van het gebouw niet voldoende. Naast de gekoelde ventilatielucht zijn voor –aan­vullende koeling– plafonds met

water­voerende panelen toegepast. Een ongebruikelijke oplos­ sing voor ruimten met veel elektronica, zoals een studio. Reden voor toepassing van koelplafonds zijn de gestelde akoestische eisen aan deze ruimten. Door de open structuur van het koel­ plafond is deze akoestisch transparant en kunnen erboven geluiddempende voorzieningen worden aan­gebracht. Verder produceert een koelplafond, in tegenstelling tot een ventilatorconvector, geen geluid. Hierdoor voldoen deze ruim­ ten ook aan de gestelde NR-eisen voor achtergrondgeluid van installaties. Met de inbouw van een dauwpuntsregeling wordt lekkage als gevolg van condensvorming voorkomen. Calamiteitenzender Een andere specifieke gebruikerswens is een noodstroomaggre­ gaat in combinatie met een no-break voorziening. RTV Rijnmond is voor de regio de calamiteitenzender en moet ook onder bijzondere omstandigheden, zoals netuitval, kunnen uit­ zenden. Doordat deze wensen in de ontwerpfase bekend waren, zijn de benodigde voorzieningen al integraal in het bestek opgenomen. Aanpassingen in een later stadium, welke altijd kostenverhogend werken, zijn hiermee voorkomen. <<

i

ing. V.J.G. Jansen Telefoon: (024) 383 1113 E-mail: [email protected]

DeernsData | 

Kort Nieuws

Luchtstromingenonderzoek voor Bloemenveiling Aalsmeer Om de luchtkwaliteit rondom de inpandige los- en laadruimten van de Bloemenveiling Aalsmeer (VBA) te verbeteren, is Deerns gevraagd om onderzoek te doen naar de luchtstromingen in het gebouw. Met geavanceerde programma’s als TRYNSYS/TRNFLOW en Computional Fluid Dynamics (CFD)-methodiek, berekenen en simuleren de experts van Deerns de maatregelen waarmee de luchtkwaliteit verbeterd kan worden.

B

loemenveiling Aalsmeer (VBA) is een begrip in de wereld. Voor de sierteeltsector betekent Aalsmeer: de hele wereld onder één dak. Dé plek waar vraag en aanbod elkaar ontmoeten. Aanvoeren, verhandelen, distribueren,

verwerken en transporteren: de markt­ plaats is dag en nacht in bedrijf. Doordat op veel locaties inpandig wordt verladen en er een verkeersweg dwars door het immense gebouw van 800 bij 800 meter ligt, brengt de toenemende bedrijvigheid

Nieuwe uitvinding toegepast in Deerns ontwerp - FiwiHex deel 2 Het nieuwe FiwiHex-systeem wordt voor het eerst toegepast in het installatieconcept van het MSP kantoor op de campus van de TU Delft. Deerns verzorgt nu het totale elektrotechnische en werktuigbouwkundige ontwerp, inclusief gebouwgebonden faciliteiten als de lift en telecommunicatie.

E

erder dit jaar hebben de kostendes­ kundigen van Deerns een aantal ventilatieconcepten voor de TU Delft doorgerekend waarbij het concept met het nieuwe FiwiHex­systeem als beste variant uit de bus kwam (zie Deerns Data 16). Het nieuwe Multi­Scale Physics kan­ toor van de TU Delft moet voldoen aan de hoge ambities van de TU op het gebied van duurzaamheid en energie efficiency. Mede daarom is er voor het klimaatcon­ cept met FiwiHex gekozen. FiwiHex staat voor fine wire heat exchanger. Het systeem maakt gebruik van het principe dat warmte heel effec­ tief kan worden overgedragen van water naar lucht door de buisjes van de

8 | DeernsData

warmtewisselaar te voorzien van ver­ tinde koperdraadjes. Hierdoor wordt de overdracht zodanig geoptimaliseerd dat al bij een temperatuurverschil van twee graden Celsius op efficiënte wijze energie (warmte en koude) wordt overgedragen. Installatietechnisch ontwerp Nieuwe techniek zorgt voor nieuwe aandachtspunten in de ontwerpfase. Zo moet er rekening worden gehouden met het praktische feit dat de units, in tegenstelling tot conventionele systemen, onder het plafond uitsteken. Maar ook zaken als wetgeving (de CE­ certificering en EMC richtlijnen) vragen extra aandacht. Daarnaast moeten moge­

lijke neveneffecten van het systeem, die een negatief effect op het gebied van comfort kunnen hebben, goed worden ingeschat en voorkomen. Door vanaf het begin op conceptueel niveau mee te denken met zowel de uitvinder als de opdrachtgever wordt het project inte­ graal aangepakt en kan er snel met de bouw begonnen worden. Ondanks de integratie van deze nieuwe techniek zal de doorlooptijd voor het installatie­ technisch ontwerp relatief kort zijn. Nog dit jaar moet met de bouw worden begonnen. Eind 2008 wordt het gebouw opgele­ verd, maar daarmee is het project nog niet afgerond. Gedurende het eerste jaar wordt de nieuwe installatie via het gebouw beheer systeem nauwgezet gevolgd om de exacte werking in beeld te krijgen. Na deze evaluatieperiode zal blijken of het systeem op grote schaal toegepast kan worden. <<

een zekere mate van vervuiling met zich mee. Roet en fijnstof die in het gebouw worden uitgestoten door de vele vracht­ wagens (dieselmotoremissie), vormen een belangrijk punt van aandacht.

de luchtstromen in en rond het gebouw. Deerns onderzoekt welke.

Om deze omvangrijke opdracht (het VBA Centrum gebouw beslaat 750.000 m2 aan vloeroppervlakte) goed uit te Luchtkwaliteit voeren, wordt er eerst een inventarisatie Recentelijk zijn dieselmotoremissies als gemaakt van de huidige situatie. Wan­ kankerverwekkende stof aangemerkt. neer alle randvoorwaarden onderzocht Dit betekent dat de concentratie ervan zo en gedefinieerd zijn, worden de dock­ laag als haalbaar moet zijn. Reden genoeg portomgevingen en het gehele gebouw voor de VBA om te onderzoeken wat er geanalyseerd aan de hand van verschil­ gedaan kan worden om de luchtkwali­ lende simulatieprogramma’s. teit te verbeteren. In navolging van de advieswerkzaamheden voor gebiedsdeel Simulatieprogramma’s ‘VBA­Zuid’ is Deerns begonnen met het Het gehele gebouw wordt doorgerekend doorrekenen van het centrumgebied. met de simulatieprogramma’s TRYN­ SYS en TRNFLOW. Hiermee krijgen we Afscheiden inzicht in de invloed van de wind en In het project ‘binnenverlading’ wordt temperatuurverschillen op de lucht­ voorgesteld om de inpandige laaddocks stromingen in het gebouw. Ook worden te compartimenteren, met andere woor­ zo de verspreiding van roetdeeltjes in den zoveel mogelijk af te scheiden van de beeld gebracht en de ventilatieniveaus arbeidsplaatsen. Het compartimenteren van de verschillende gebouwdelen. Als van het gebouw heeft echter invloed op spin­off wordt er doorberekend welke

invloed de oplossingen hebben op het energieverbruik. Doorlooptijd Voor het meer in detail doorrekenen van de dockports zelf wordt gebruik gemaakt van Computional Fluid Dynamics (CFD). Met behulp van deze geavanceerde soft­ ware en numerieke technieken worden de vele eigenschappen van luchtstromingen zoals dichtheid, druk, warmte, turbulen­ tie en snelheid geanalyseerd. Met deze gegevens kan het ventilatiesysteem worden geoptimaliseerd. De doorlooptijd van het gehele project zal maximaal 10 weken in beslag nemen. Daarna weet de Bloemenveiling in Aalsmeer met zekerheid wat de meest optimale manier is om te komen tot een gezondere werk­ omgeving. <<

i

dr ir P.J.W. van den Engel Telefoon: (070) 395 7631 E-mail: [email protected]

Oplevering nieuwbouw Martini Ziekenhuis Groningen

I

n de Deerns Data van april 2003 hebben we al over de nieuwbouw­ plannen van het Martini Ziekenhuis gepubliceerd. In dat artikel werd nader ingegaan op het ontwerpconcept van de nieuwbouw: Industrieel, Flexibel en Demontabel (IFD) bouwen. Deerns heeft een grote bijdrage geleverd door het installatieconcept van de nieuwbouw naadloos aan te laten sluiten op het IFD­ontwerp. Door dit concept kunnen functionele aanpassingen in de toekomst tegen aanzienlijk lagere kosten worden gerealiseerd.

Energiezuinig ziekenhuis Door de ontwerpen van Deerns behoort het ziekenhuis tot de top 3 van energiezuinige ziekenhuizen in Nederland. Tevens kon, door vroegtijdige besluitvorming, het opslagsysteem voor de nieuwbouw voorbereid worden op de koppeling met de oudbouw. Dit bespaart het Martini Ziekenhuis ruim een half miljoen euro aan energiekosten per jaar. Ook de gemeente Groningen heeft het duurzame karakter van het project

beloond. Het ziekenhuis heeft de tweede prijs gewonnen in de competitie voor duurzaamste ondernemer van Groningen 2007. De gemeente Groningen reikt deze prijs uit aan bedrijven met de beste plannen om bij te dragen aan de beperking van de CO2­uitstoot. De komende tijd wordt besteed aan de medische inrichting van het nieuwe ziekenhuis. Eind december vindt de verhuizing plaats en is het nieuwe onder­ komen volledig operationeel. <<

Daarnaast heeft Deerns een duurzaam energieconcept ontworpen. Dit concept staat garant voor een reductie van 48% van het energieverbruik. Voor de renova­ tie van het bestaande gebouw heeft het Martini Ziekenhuis, op basis van de enorme CO2 reductie, een subsidie van € 530.000 gekregen.

DeernsData | 9

Project in beeld

Het Strijkijzer Haags Hoogtepunt

De hoogste woontoren van Den Haag (130 meter) op een kavel van slechts 30 bij 35 meter

Woontoren Het Strijkijzer bestaat uit 300 studio’s voor jongeren en 51 luxe huurappartementen. Het gebouw heeft een aantal serres, 2 aparte entrees en in totaal 6 liften (inclusief goederenlift). Ook is er een Grand Café gevestigd, een wasserette en werkruimtes. Met een glazen lift is het panoramaterras op de 41ste verdieping te bereiken. Het

In eerste instantie heeft Deerns opdrachtgever Vestia geadvi­ seerd bij het opstellen van het programma van eisen. De taak van Deerns in het bouwteam was de controle op de uitwerking van het ontwerp. Na ontbinding van het bouwteam heeft Deerns de contracten gemaakt, de aanbesteding verzorgd en de uitvoering begeleid van de W-, E- en Transport installaties.

Normaal heeft een woontoren van 130 meter genoeg aan 3 liften. Om de verschillende gebruikers van Het Strijkijzer voldoende privacy te bieden zijn er aparte liften voor de appartementen, de studio’s en het panoramaterras gerealiseerd. De 2 liften bij de studio’s zijn echter niet voldoende om de studenten-ochtendspits naar beneden op te vangen. Om de vervoerscapaciteit te verhogen stoppen de 2 studioliften ’s morgens alleen op de even etages en wordt de panoramalift tijdelijk ingeschakeld voor de oneven etages.

ontwerp van architect Paul Bontenbal is geïnspireerd op het Flatiron Building in New York. Rails voor de gevelonderhoudinstallatie bovenin de toren.

Het Strijkijzer is opgebouwd uit 6 verticale ‘straten’, 6 schachten met 25 etages studio’s en 12 etages luxe appartementen. Op elke etage bevinden zich 2 studio’s of 1 appartement per schacht. De schacht bevat (zoals op de tekening te zien) alle leidingen en installaties. Iedere studio heeft een eigen keuken en sanitair en per 2 woningen is er een cv-ketel. Daardoor zijn deze kleine woningen later op eenvoudige wijze samen te voegen tot een appartement. De installaties zijn voor het onderhoud vanuit de gangen bereikbaar via hoge en brede deuren.

10 | DeernsData

DeernsData | 11

Achtergrondverhaal YES!Delft is de intermediair tussen technische universitaire kennis en de ondernemersmarkt. De stichting is bijna drie jaar actief en boekt nu al successen. Niet alleen de technostarters hebben voordeel bij het programma van YES!Delft. Ook het bedrijfsleven plukt de vruchten van deze ‘katalysator’.

Markt en kennis komen samen tot vernieuwing

De ‘katalysator’ YES! Delft werkt beide kanten op Lesley Fockema Andreae formulemanager YES!Delft

I

n de moderne conferentiezaal van YES!Delft spreekt formule manager Lesley Fockema Andreae enthousiast over de geboekte successen. “We hebben de afgelopen tijd diverse productlance­ ringen gehad. Een voorbeeld hiervan is de Senz paraplu. Deze paraplu, die bestand is tegen windkracht elf, is ont­ wikkeld door drie industrieel ontwerpers van de TU Delft. Na een ontwikkelpe­ riode van slechts 1 jaar is de paraplu al terug te vinden in menig designwinkel in Europa en onlangs heeft Senz een strategische overeenkomst gesloten met de marktleider op het gebied van para­ pluverkoop in Amerika.” Succes door kennisoverdracht YES!Delft staat voor Young Entre­ preneurs Society en is op initiatief van de gemeente Delft en de TU Delft opge­ richt. De stichting heeft als doel, het ondersteunen van technostarters bij het starten van hun bedrijf. Bijvoorbeeld door bedrijfsruimte beschikbaar te stel­ len. “Maar we doen meer” vult Lesley van YES!Delft aan. “We hebben een formule ontwikkeld waarbij de geselecteerde ondernemers actief gestimuleerd wor­ den om over het ondernemerschap na te denken en hoe ze daar voor hun eigen 12 | DeernsData

bedrijf invulling aan kunnen geven. Een onderdeel van deze formule is het bevorderen van contacten tussen tech­ nostarters en het bedrijfsleven. Dit doen we onder andere door het organiseren van netwerkborrels en het aantrekken van bedrijven voor coachings- en finan­ cieringstrajecten. Die rol vervult Deerns en daar zijn we heel gelukkig mee. Ook bij deelname aan de door ons georgani­ seerde masterclasses komen de techno­ starters in contact met deskundigen uit het bedrijfsleven.

Peter Hiscocks bij de Masterclass Investor Readiness

jury beoordeeld op teamsamenstelling, financiën, cijfermatige onderbouwing en strategie.”

Eliane Khoury Een van de deelneemsters aan de masterclass Investor Readiness is Eliane Khoury. Ze heeft in Israël chemische technologie gestudeerd aan de universiteit van Haifa. In 2004 is ze naar Nederland gekomen waar ze aan de TU Delft biochemische technologie is gaan studeren. Door haar afstudeerop­ dracht is ze op het idee gekomen om met Masterclasses behulp van elektrostatische ontladingen Onze masterclasses worden onder andere luchtstromingen te creëren. Met andere in samenwerking met Delft TopTech woorden, wind maken zonder gebruik te ontwikkeld. Onlangs heeft de twee­ maken van een pomp of ventilator. “Deze daagse masterclass Investor Readiness vinding is zo uniek en de toepassingen bij Deerns in Rijswijk plaatsgevonden. zijn zo groot dat ik er meer mee wilde Omdat we het investeerdersvraagstuk dan alleen op dit onderwerp promoveren” niet vanuit de theorie maar vanuit de vertelt Eliane spontaan na afloop van de praktijk wilden benaderen, hebben we masterclass. “Deze technische innovatie een vijftal investeerders aangetrokken wil ik commercieel toepassen en concreet om plaats te nemen in een jury. Onder maken. Omdat het systeem ook goed toe­ leiding van Peter Hiscocks en Paul Orme­ pasbaar is om lucht te filteren heb ik het rod van the Cambridge Entrepreneur­ bedrijf VFA (Virus Free Air) opgericht. ship Centre zijn na een dag basistheorie alle business cases opgesteld. Tenslotte Het luchtfilter werkt als volgt. Met hebben de technostarters hun business­ elektrostatische ontlading wordt een plan gepresenteerd en is het door de centrifugale luchtstroom ontwikkeld >> DeernsData | 13

YES!Delft, maar al snel moest ik proeven doen met de testopstelling. Deze konden daar om veiligheidsredenen niet plaats­ vinden. Nu heb ik een ruimte gehuurd van de TU Delft waar ik gebruik kan maken van de benodigde technische faci­ liteiten. Op dit moment richt ik me meer op het businessplan van mijn bedrijf. En daar kan ik best wat hulp bij gebruiken.

Eliane Khoury van VFA, werkzaam bij Deerns

in een buisvormige behuizing. Door de centrifuge en de hoge elektrostatische ladingdichtheid worden deeltjes als virussen en bacteriën geconcentreerd en kunnen ze, afhankelijk van de toepas­ sing, op een bepaalde manier worden uitgefi lterd en grotendeels geëlimineerd door de elektroden. Het systeem is revolutionair door het gebruik van elektrostatische eigen­ schappen. Doordat er geen bewegende delen worden toegepast en het systeem zelfreinigend werkt, is het uiterst onder­ houdsvriendelijk. Daarnaast is het een­ voudig in gebruik en kan het makkelijk worden ‘ingepast’. Hiermee bedoel ik dat het systeem zowel solitair maar ook als geïntegreerd onderdeel van een verwar­ mings­ en ventilatiesysteem opgenomen kan worden. Een ander vernieuwend aspect wordt gevormd door het feit dat het systeem in een handomdraai aan veranderende condities als luchtvochtig­ heid, luchtdruk en luchtstroom is aan te passen. Samen met Deerns onderzoek ik nu de toepasbaarheid van het systeem in ziekenhuizen en vliegtuigen. Vreemd land Doordat ik redelijk nieuw ben in Nederland is YES!Delft een uitkomst voor mij. Het is normaal gesproken al een uitdaging om je weg te vinden in een nieuwe cultuur, laat staan dat je hier ook nog eens een bedrijf wilt opzetten. Met name door het uitgebreide netwerk en initiatieven als deze masterclasses krijgt mijn bedrijf in een stroomversnelling handen en voeten. In eerste instantie heb ik gebruik gemaakt van een bedrijfsruimte via 14 | DeernsData

welke manier we de technostarters kun­ nen ondersteunen. Zo bieden we ook masterclasses aan op het gebied van internationalisering, financiën, onder­ handelen, sales en projectmanagement. Er bleek ook vraag te zijn naar kennis op het gebied van de zogenaamde softe factoren zoals persoonlijke effectiviteit en zelfontplooiing. Om hier verbetering in aan te brengen hebben we intervisie­ Zeker omdat mijn innovatie zo breed bijeenkomsten in het leven geroepen. De toepasbaar is, is het moeilijk om je kern­ oprichters van de aangesloten bedrijven markt te definiëren. Door YES!Delft ben kunnen zich voor deze bijeenkomsten ik in contact gekomen met Deerns, één opgeven en onder begeleiding werken aan van de sponsoren van de stichting. Aan­ vraagstukken als ‘hoe krijg ik mijn team gezien Deerns in bijna alle markten actief weer op de rails?’. Opvallend bij deze ses­ is waar mijn product toegepast kan wor­ sies is hoe snel de deelnemers zich kwets­ den is dit een uitstekende omgeving om baar op durven te stellen. Dit is overigens mijn businessplan onder begeleiding van ook een van de succesfactoren van het professionals meer vorm te geven. programma­onderdeel”. De masterclass Investor Readiness heb ik als heel leerzaam ervaren. Doordat ik direct reactie kreeg van deskundigen uit de praktijk weet ik nu dat zaken als de ontwikkelfasen en fasen van marktin­ troductie meer gedetailleerd uitgewerkt moeten worden. Overigens was de jury overwegend positief over mijn presen­ tatie. Een aantal juryleden heeft zelfs gevraagd of ik contact met hen op wil nemen”. Katalysator “Als formule manager bij YES!Delft volg ik de successen van de organisatie op de voet en ik zie langzamerhand een sneeuwbaleffect ontstaan”, legt Lesley uit. “Met de groeiende bekendheid van de stichting wordt het netwerk steeds groter, en door voortschrijdend inzicht kunnen we nu ook beter inschatten op Masterclass Investor Readiness bij Deerns

Overbruggen Naast Eliane Khoury van VFA onder­ zoekt ook Actiflow of er samenwerking­ mogelijkheden zijn met Deerns. Actiflow heeft een systeem ontwikkeld dat lucht­ geleiding bij auto’s optimaliseert, maar deze vinding is ook in andere branches zeer goed toepasbaar. Op deze manier kunnen technostarters praktijkervaring opdoen en referenties opbouwen. Tege­ lijkertijd kan Deerns innovatieve kennis aanbieden die sterk gerelateerd is aan zijn kernactiviteiten. Lesley Fockema Andreae: “Het is geweldig inspirerend om te zien hoe de wisselwerking tus­ sen technostarters en het bedrijfsleven groeit. We zien steeds meer concrete voorbeelden van de overbrugging tussen universitaire kennis enerzijds en markt­ ontwikkelingen anderzijds. En daar is het ons uiteindelijk om te doen!”. <<

Projectnieuws

Koelen

met levensduurkosten Het NKI stroomlijnt koelcapaciteit en bespaart een kwart op onderhoud

In de loop der jaren zijn er bij het Nederlands Kanker Instituut (NKI) vele koel-/vrieskasten en koelkamers gerealiseerd om aan de stijgende vraag naar koelcapaciteit te voldoen. Het ziekenhuis heeft alle 170 koelunits geïnventariseerd en heeft Deerns gevraagd een advies uit te brengen hoe in de toekomst op een meer efficiënte manier met koelen en vriezen kan worden omgegaan.

D

e kostendeskundigen van Deerns hebben dit vraag­ stuk aan de hand van de levensduurkostenmethode benaderd. Hierdoor zijn niet alleen aspecten als investerings­, onderhouds­ en energiekosten meegenomen maar is er, techniekoverschrijdend, ook gekeken naar de logistieke ziekenhuisprocessen. Levensduurkostenmodel Alle informatie is geïntegreerd in een rekenkundige applicatie waarin diverse parameters, waaronder logistieke, zelf door het ziekenhuis kunnen worden gemuteerd. Door naast de gebruikelijke kentallen ook bijvoorbeeld de loopafstanden en ­tijden van en naar de koelunits en de gebruiksfrequentie in beeld te brengen, kunnen de optimale nieuwe locaties voor koel­ en vriessystemen worden bepaald. Het levensduurkos­ tenmodel rekent voor elke variant de nieuw benodigde koel­ / vriescapaciteit uit met de bijbehorende investerings­, beheers­, onderhouds­, en logistieke kosten. De berekeningen hebben aangetoond dat alleen al door beheersmatige optimalisatie de onderhoudskosten met een kwart kunnen dalen. Daarnaast zal een aanzienlijke besparing worden gerealiseerd op logistiek gebied. << De grafieken tonen een mooi voorbeeld van een levensduurkostenanalyse. Het geheel moet worden vergeleken. Het gaat niet alleen om de techniek maar ook om andere aspecten, zoals hier het logistieke proces. U ziet de invloed factoren Netto Contante Waarde over 5 jaar, met in de bovenste grafiek ook de logistiek.

Huidige situatie 0

tussen variant

Alles centraal theoretisch

tussen variant

Alles centraal theoretisch

NCW

100 Huidige situatie 0

NCW

1,5

i

ing. B.G.M. Karstenberg Telefoon: (070) 395 7519 E-mail: [email protected] DeernsData | 15

Projectnieuws Het Baker & McKenzie House

Wereldwijd communiceren

Het gebouw is onderdeel van het grootstedelijk project Mahler4 en om meerdere redenen een opvallend ontwerp. Architect Michael Graves heeft zich laten

vanaf de Amsterdamse Zuidas

inspireren door de Nederlandse architectuur uit de jaren 30. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van rood natuursteen en rode ‘Dudok’ bouwstenen. Een ander opvallend punt is de geringe hoogte binnen het project, ca. 30

Doordachte communicatie-infrastructuur voor internationaal advocatenkantoor

meter. De meeste gebouwen eromheen zijn hoger dan 80 meter. Het interieur is door JHK

Aan de Amsterdamse Zuidas staat het Baker & McKenzie House, vernoemd naar

architecten ontworpen. In het

de huurder van het pand. Baker & McKenzie is een van ’s werelds grootste

nieuwe kantoor werken ongeveer

advocaten­kantoren met meer dan 70 vestigingen in 38 landen. Internationaal

300 mensen, waaronder ruim 170

overleg door middel van videoconferencing is dagelijkse noodzaak. Deerns heeft

advocaten, fiscalisten en

het ultra moderne communicatie­netwerk voor het nieuwe kantoor ontworpen.

H

16 | DeernsData

notarissen.  

et advocatenkantoor heeft de beschikking over meerdere verga­ derruimtes en een separate ruimte die is ingericht voor het houden van videocon­ ferenties. Zo kan op een efficiënte manier gecommuniceerd worden met klanten en collega’s over de hele wereld. Het conferentiesysteem is slechts één van de digitale gebruikerstoepassingen. Ook presentatiesystemen, audiosystemen en plasmaschermen zijn aangesloten op het centrale communicatienetwerk. De gebruikte apparatuur is state-of-the-art op het gebied van techniek en uitstraling en waar mogelijk naadloos verwerkt in het interieur.

de veel voorkomende verhuisbewegingen binnen het kantoor. De bekabelingsinfra­ structuur en de geïntegreerde oplossing voor telefonie en communicatienetwerk spelen hierbij een belangrijke rol.

Communicatie infrastructuur Aan de basis van deze installaties ligt een doordachte communicatie-infra­ structuur. Deze is goed afgestemd op de inrichting en het gebruik en sluit aan bij

Besparing in gebruik en op aanschaf De besparing voor Baker & McKenzie zit in de doordachte opzet van de com­ municatie infrastructuur. Bij verhui­ zingen behoeven minder wijzigingen

De geavanceerde audiovisuele installatie die is aangebracht, wordt volledig via het netwerk beheerd en bediend. Medewer­ kers die conferenties en presentaties hou­ den, worden door de helpdesk op afstand bijgestaan. Storingen en meldingen voor onderhoudsactiviteiten worden door de apparatuur via het netwerk verzonden aan de beheerder en worden proactief afgehandeld.

aangebracht te worden in het netwerk, de telefoontoestellen en de gebruikers­ instellingen op de telefoontoestellen. Harmen Wahab, Facility manager Baker & McKenzie: “Ten opzichte van het vorige pand wordt gemiddeld 1,5 uur per dag aan tijd bespaard”. Een groot deel van deze besparing wordt door de nieuwe systeemopzet gerealiseerd.

Naast de exploitatievoordelen die Baker & Mckenzie behaalt, is een aanzienlijke besparing gerealiseerd bij de aanbeste­ ding. Mede doordat Deerns leveranciers­ onafhankelijk heeft geadviseerd is ruim 20% bespaard op de investering in de telefonie en netwerkapparatuur. Het Amsterdamse kantoor is nu hét voor­ beeld voor de nieuwbouw van kantoren wereldwijd. <<

i

ing. J.A. van Delft Telefoon: (070) 395 7535 E-mail: [email protected]

DeernsData | 17

Opdrachtgever aan het woord

Deerns

partner bij bouw boegbeeld ASML in Taiwan

René Steenkamp van ASML

Projectleider namens Deerns Henk Vos

Opdracht. Bouw binnen anderhalf jaar een gloednieuwe fabriek met een cleanroom die aan de allerstrengste specificaties voldoet. Binnen een scherp budget en dat ook nog eens op meer dan 10.000 kilometer afstand van je thuisbasis, te weten in Taiwan. Onmogelijk? Natuurlijk niet. Bij ASML, want over deze toponderneming praten we, is dat woord uit het vocabulaire geschrapt. De nieuwbouw aan de andere kant van de wereld wordt zelfs tegelijk gerealiseerd met een significante uitbreiding van het moedercomplex in Veldhoven. Daarvoor maken de chipmachinebouwers graag gebruik van de expertise van Deerns.

W

e schrijven eind 2006 als ASML besluit om in Taiwan te investe­ ren in een fabriek voor de refurbishment van gebruikte systemen en de reparatie van door ASML geproduceerde en in de regio geleverde machines. De faciliteit wordt in principe het Aziatisch hoofd­ kantoor van ACE hetgeen staat voor ASML Center of Excellence. ACE in Tai­ wan moet voorzien in een volwaardige productielocatie en alle bijbehorende diensten met plaats voor ongeveer 400 medewerkers. Achterliggende gedachte is (Aziatische) klanten beter en sneller van

18 | DeernsData

dienst te zijn. Bovendien krijgt project­ manager Walter Postma het consigne om ook rekening te houden met eventuele uitbreiding in de toekomst. Karakteristiek “Hoe dan ook,” zegt Walter Postma, “we gaan daar in Taiwan een heel mooi bedrijf opzetten. In februari dit jaar heb­ ben we de opdracht geformuleerd, in oktober is de schop de grond in gegaan en in het derde kwartaal van 2008 vindt de oplevering plaats. Kijk naar de com­ puterimpressies en geniet. Het wordt

een karakteristiek gebouw van zes ver­ diepingen met alles erop en eraan. Een parkeerkelder, restaurant, cleanrooms die bestand zijn tegen aardbevingen en tyfoons, een training­ en testcenter; alles wat we willen. In een sciencepark twintig kilometer ten zuiden van de hoofdstad Taipei. Een ideale basis voor ASML in Azië.” De impressies van de architect laten inderdaad een markant gebouw zien. Groen met veel glas, ingebed in een bergachtige omgeving. Maar de mooie plaatjes maskeren het vele werk dat in

zeven maanden is verzet door de project­ groep onder leiding van Walter Postma. “Er was inderdaad niet heel veel tijd,” geeft hij toe. “Vrijwel onmiddellijk na de beslissing hebben we mensen vrijge­ maakt binnen ASML. En we hebben een grote claim gelegd op de specialisten van Deerns. In aanvulling op het team van ca. 15 mensen van Deerns dat al fulltime voor ASML in Veldhoven bezig is met de ontwikkeling van de nieuwbouw in Veldhoven, hebben we een extra crew van Deerns voor ACE ingezet. Dat zal intern wel wat strubbelingen opgeleverd hebben.”

eens lange avonden en weekenden door­ gewerkt, vergaderd in Veldhoven en Tai­ wan, gereisd, gediscussieerd. Dat hoort er allemaal bij, maar het succes geeft veel energie.” Deerns wordt vanaf de eerste dag bij het project betrokken. “Een normale gang van zaken,” zegt Nico Vermeulen, facility specialist bij ASML. “We werken al vele jaren samen met Deerns. De laatste jaren steeds intensiever. Dat heeft alles te maken met de groei van ASML. Er zijn zo veel projecten, daar heb je externe exper­ tise bij nodig. Deerns is een betrouw­ bare, vaste partner met veel ervaring in dit soort technologisch ingewikkelde Geweldig project bouwprojecten.” Eric Stuiver, senior adviseur bij Deerns Een nieuw gebouw neerzetten is sowieso en cleanroom specialist, knikt diploma­ al geen simpele klus, laat staan op tiek. “Voor Deerns is dit een geweldig 10.000 kilometer afstand. Het vaststel­ project. Zo vaak krijg je niet de kans len van een programma van eisen is nog om in Azië een bouwproject van deze het meest overzichtelijk. “Dat doe je op omvang te ontwikkelen. Het spreekt voor basis van ervaring,” zegt Walter Postma. zich dat we daarvoor alle zeilen bijzet­ “We hebben fabrieken in Veldhoven en ten. Het vrijmaken van extra mensen Wilton, VS. We weten waaraan de clean­ met deze expertise is in de huidige markt rooms moeten voldoen. Om nog een geen sinecure. Uiteraard is er meer dan stapje verder te gaan, hebben we input

gevraagd van veel medewerkers die in de cleanrooms (gaan) werken. Wat kan er beter, wat moet er anders? Met die basis zijn we samen met de ingenieurs van Deerns gaan rekenen.” Aannemer Eerste grote stap in het proces is het zoe­ ken naar een geschikte aannemer. Drie kandidaten worden geselecteerd van wie Marketech International Corp. uitein­ delijk de opdracht verwerft. “Een lokale aannemer,” aldus Henk Vos, projectlei­ der namens Deerns, en zelf betrokken geweest bij diverse Aziatische projecten in onder andere Taiwan. “Het heeft veel voordelen om met een plaatselijke par­ tij zaken te doen. Hun mensen kennen de wetten en regels, weten de weg in vergunningenland en kennen uiteraard de cultuur. Bouwmethodiek en aanpak zijn niet vergelijkbaar met Nederlandse normen. Mensen gaan anders met elkaar om. Dat is niet erg, het is zaak om respect te hebben voor elkaars opvattingen en samen te werken. Belangrijk, zeker als je aan een strak tijdschema vast zit.” >> DeernsData | 19

Van links naar rechts, René Steenkamp (ASML), Eric Stuiver (Deerns), Walter Postma en Nico Vermeulen (beide ASML).

Over ASML ASML werd opgericht in 1984 en is uitgegroeid tot ‘s werelds grootste producent van lithografiemachines voor de fabricage van chips. De onderneming is wereldwijd actief en heeft vestigingen in Europa, Amerika en Azië. Vorig jaar boekte ASML een omzet van 3,6 miljard euro met ruim 6000 medewerkers. In de hoofdvestiging in Veldhoven werken 3600 mensen. ASML werkt met Deerns raadgevende ingenieurs als vaste partner inzake de ontwikkeling van haar hightech productie- en research faciliteiten.

Het ASML Center of Excellence in Taiwan

Maar dat is niet zaligmakend bij de keuze. Walter Postma: “Prijs heeft een rol gespeeld en misschien meer nog de flexi­ biliteit. In de eerste fase van een ontwerp kom je als opdrachtgever regelmatig met nieuwe wensen, vragen en aanpassingen. De andere twee gingen daar minder flexi­ bel mee om. Marketech was en is beter bereid mee te denken. Dit bedrijf past het beste bij onze bedrijfsfilosofie waarin kwaliteit, betrouwbaarheid en snelheid in hoge mate bepalend zijn. Flexibiliteit hebben we nodig. Ook tijdens de bouw zelf.” René Steenkamp, vanuit ASML verant­ woordelijk voor het hele inkoopproces rond de nieuwbouw in Taiwan, beaamt dat. “We hebben heel stevig onderhan­ deld, waarbij we elkaars grenzen hebben opgezocht. Soms hard, maar wel fair en respectvol, waarbij we merkten dat Mar­ ketech zich opstelde als partner. Uitein­ delijk zijn we eruit gekomen en wordt het gebouw volgend jaar opgeleverd. Vertalen Twee maanden neemt de keuze voor de aannemer in beslag. Vervolgens zijn vijf maanden voldoende om het gebouw op

20 | DeernsData

papier tot in de kleinste details uit te tekenen. De ingenieurs van Deerns ver­ talen de eisen van ASML voor architect en bouwer. “Je begint heel breed,” aldus Nico Vermeulen, “en werkt in een soort trechter naar het eindresultaat. De wis­ selwerking met de mensen van Deerns is daarin van onschatbare waarde geweest. We zijn veel obstakels en vraagstukken tegengekomen. Ook omdat je in een land werkt waar je op bouwgebied minder ervaring hebt.” De aardbevinggevoeligheid en zware tyfoons liggen voor de hand. “Maar dat is het probleem niet,” zegt Walter Postma. “Daar weet men in Taiwan mee om te gaan. Elk gebouw moet aan de strengste eisen voldoen. In ons geval speelt er meer. Gereviseerde lithografiesystemen moeten immers voldoen aan dezelfde specs als nieuwe machines. De toleran­ ties zijn dus uiterst laag. Elke minieme verstoring maakt de chipmachine onbruikbaar. Er mogen geen trillingen doordringen in de cleanroom. En zelfs geen geuren. In de omgeving van ACE staan diverse LCD- en CD-fabrieken. Die stoten stoffen uit die wij weer wegfilte­ ren met speciale apparatuur. We hebben

gemerkt dat de bundeling van ervaring van ónze mensen, die van Deerns en van de plaatselijke experts het beste resultaat opleveren. Sterker nog, ik durf te stellen dat wij in Taiwan dingen leren die we in Veldhoven kunnen gebruiken. De aan­ nemer is met oplossingen voor bepaalde problemen gekomen waar wij niet eens aan gedacht hadden. De kennistransfer die hierdoor optreedt, brengt ons ook in Nederland weer verder.” Eric Stuiver erkent dat. “Er is ook een Taiwanees ingenieursbureau ingehuurd door ASML. Wij vinden dat prima. Je kunt niet alles weten over bouwvoor­ schriften in een vreemd land. Tegelij­ kertijd houden wij gedurende het hele bouwproces een stevige vinger aan de pols als het gaat om het zeker stellen van de specifieke ASML eisen.” “Of over materialen,” vult René Steen­ kamp aan. “We kopen daar materialen in waarmee we veel geld besparen. Die spullen kunnen we wellicht ook in Veld­ hoven gebruiken in onze nieuwbouw. Niet dat we zo snel wisselen van toeleve­ rancier; we hechten sterk aan langdurige en hechte relaties. Maar prijs is, naast kwaliteit, logistiek en technologie één

van de pijlers van ASML’s Value Sourcing strategie en blijft ook in onze branche een belangrijke factor.” Boegbeeld Walter Postma en de anderen binnen het projectteam pinnen zich niet vast op een exacte opleverdatum. De eisen zijn neer­ gelegd en nu is het aan de aannemer om woord te houden. “Derde kwartaal 2008, dat is zeker. Het vertrouwen is er. We zijn niet van plan om er permanent bij te zijn om alles in de gaten te houden. We heb­ ben een frontteam in Taiwan geformeerd. Wij fungeren nu als backoffice. Natuurlijk zullen we af en toe gaan kijken, omdat we benieuwd zijn en omdat we er zeker van willen zijn dat onze kwaliteitseisen ook daadwerkelijk worden gehaald. Dit wordt het boegbeeld van ACE. En de Algemeen Directeur van ACE, Tony Chao, willen we graag een mooi hoofdkantoor aanbieden.” <<

i

ing. E.M. Stuiver Telefoon: (040) 269 7688 E-mail: [email protected]

DeernsData | 21

Actueel

Projectnieuws

Schoon schip in Cleanroom

Buiten kaders denken

Met een jaarlijkse besparing van 12.500 m3 aardgas

Dutch BioFarmaceutics (DBF) is gespecialiseerd in het vervaardigen van uitgebalanceerde en verantwoorde voedingssupplementen. Om deze hoogwaardige producten

Deerns Concept Studio (DCS) begint aan nieuw seizoen

te produceren wordt gebruik gemaakt van geconditioneerde ruimten zoals cleanrooms. Om de hoge kwaliteit van het

De afgelopen jaren hebben de deelnemers aan de Deerns Concept Studio (DCS) flink aan de weg getimmerd. Het opleidingsprogramma is volwassen geworden en er is ondersteuning geboden bij projecten en prijsvragen. Na twee seizoenen hebben alle deelnemers het opleidingsprogramma

productieproces te waarborgen is Deerns gevraagd naar een second opinion over de verschillende klimaatsystemen die in de loop der tijd zijn aangebracht.

succesvol afgerond. Tijd voor een nieuwe lichting.

B

ij het interne opleidingsinstituut DCS lopen conceptontwikkeling, innovatief en integraal ontwerpen, visualiseren en presenteren als een rode draad door het programma. De opleiding bestaat dan ook uit de theoriemodules methodisch ontwerpen, creatief innoveren, presenteren, visualiseren en doelmatig communiceren. Voor sommige programmaonderdelen is samenwerking gezocht met architecten en opleidingsinstituten zoals hogescholen en universiteiten. Aan andere lesonderdelen is invulling gegeven door Deerns praktijk voorbeelden te behandelen. Praktische insteek Om het ‘buiten kaders leren denken’ in de praktijk te bevorde­ ren worden discussiebijeenkomsten georganiseerd met gere­ nommeerde architectenbureaus. Tevens wordt er door DCS’ers ondersteuning geboden bij lopende projecten en prijsvragen en zijn er werkgroepen in het leven geroepen die zich buigen over diverse creatieve concepten, maar ook over meer concrete zaken zoals natuurlijke ventilatie. De nieuwe inzichten worden direct getoetst aan de praktijk, bijvoorbeeld met projectexcursies. Zo zijn De Hermitage in Amsterdam, Hogeschool InHolland in Rotterdam, Faculteit Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en ROC Postjesweg in Amsterdam bezocht. Deze bezoeken zorgen ervoor dat er

 | DeernsData

aan de hand van de theoretische kennis gediscussieerd wordt over goede punten en verbeterpunten. Met andere woorden: de theorie gaat leven. Wintercourses Het animo om deel te nemen aan de nieuwe opleiding is groot. Vanuit Duitsland (Deerns­dochter Schmidt Reuter) en Nederland hebben zich vele kandidaten aangemeld waaruit 16 deelnemers zijn geselecteerd. Zij krijgen het komende winter alles behalve rustig. Dit seizoen staan er weer zes bijeenkom­ sten gepland die samen de zogenaamde wintercourse van de Deerns Concept Studio vormen. De eerste bijeenkomst heeft in november plaats gevonden. Aangezien de opleiding uitgaat van het ‘self learning principle’ zijn tijdens deze bijeenkomst door de deelnemers zelf doelen en plannen opgesteld, die binnen de doelstelling en centrale thema’s van DCS passen. Afgesproken is om in eerste instantie de focus te leggen op creative problem solving (CPS) en presenteren en visualiseren. Hierbij worden architecten en ‘alumni’ betrokken om optimaal gebruik te maken van aanwezige kennis. <<

i

ir D. Wesdorp Telefoon: (020) 348 4577 E-mail: [email protected]

O

mdat de productie van voedingssupplementen en nutri­ ceuticals nauwkeurige eisen stelt aan de temperatuur (22°C ±2K) en aan de relatieve luchtvochtigheid (tussen 40 en 60 %) is er een second opinion uitgevoerd naar de klimaat­ installaties van de productie­apotheek. Op basis van deze second opinion hebben de specialisten van Deerns geadviseerd om de koelinstallatie te vervangen en de koelcapaciteit te vergroten. Ook de regelinstallatie moest worden vervangen. Er is gekozen voor een concept met de draadloze naregelingen, waardoor de werkzaamheden in de cleanroom tot een mini­ mum beperkt zijn gebleven. Aanvullend is er advies gegeven over de optimale bedrijfswijze van de nieuwe installatie. Energiezuinig De koelinstallatie maakt gebruik van het warmteterugwin­ ningsprincipe waardoor er, ondanks een grotere koelcapaci­ teit, relatief minder vraag naar energie is. Voor het bereiken van de RV­eis van 50% is het nodig om de lucht af te koelen

tot ca. 10°C. Hiervoor is een koelmachine opgesteld met een koelvermogen van 225 kW. Tijdens het koelen kan er 155 kW aan warmte terug gewonnen worden. Hiervan wordt ca. 30% gebruikt om de lucht weer op te warmen tot 20°C zonder dat hier verwarmingsketels aan te pas komen. Jaarlijks levert dit een besparing op van 12.500 m³ aardgas. Om het produc­ tieproces zo min mogelijk te verstoren zijn de geadviseerde maatregelen in een zeer kort tijdsbestek uitgevoerd. Nu ook de optimalisatie van het nieuwe systeem is uitgevoerd beschikt DBF over optimale condities, die op een energiezuinige manier tot stand worden gebracht, om hoogwaardige producten te leveren. <<

i

ing. G. Hendriks Telefoon: (040) 267 7253 E-mail: [email protected]

DeernsData | 

Kort Nieuws

De Classic Express is gelanceerd!

Kennisuitwisseling en netwerken. Dat is de hoofddoelstelling van het

bereiken, krijgen prijzen variërend van lessen door beroemde musici tot een bui­ tenlandse tournee of beurs.

D

eerns is sinds jaren sponsor van het Prinses Christina Concours voor jong muzikaal talent. Elk jaar neemt een – jaarlijks groeiende – groep scholieren van 12 tot 18 jaar deel aan vele regionale ronden van dit concours voor klassieke muziek en jazz, en elk jaar genieten op die manier duizenden kinde­ ren van het maken van muziek voor een zaal vol ouders, vrienden – en een profes­ sionele jury. Degenen die de eindronden

Dit jaar bestaat het Prinses Christina Concours veertig jaar, en ter gelegen­ heid daarvan heeft directeur Jochem van Eeghen het idee opgevat om nu ook de muziek naar de kinderen toe te gaan brengen. Met steun van sponsoren – waaronder Deerns – is een grote oplegger omgebouwd tot een uitschuifbare kleine concertzaal, voorzien van talloze elektro­ nische snufjes om te kunnen spelen met akoestiek, belichting en fi lmbeelden. In deze zaal kan een klas van 30 kinderen zitten; op het podium – voorzien van piano – kan door een klein gezelschap muziek gemaakt worden. Deze vracht­ wagen, ‘Classic Express’ gedoopt, zal de komende jaren per jaar 300 basisscholen aandoen om een bijzondere, inspirerende muziekles te geven; bij elke les zal een bekend musicus aanwezig zijn. Op 1 oktober 2007 is de Classic Express met een les aan een Haagse basisschool door minister Plasterk ten doop gehouden.

Deerns Amsterdam officieel geopend Met de overhandiging van een bronzen beeldje (symboliserend ‘samenwerking’) aan vestigingsdirecteur Luciano dos Santos is Deerns Amsterdam officieel geopend. De zesde Deerns vestiging in Nederland is al sinds mei operationeel. Met de bezetting grotendeels op orde en volop projecten in uitvoering, is het tijd voor de echte opening. 4 | DeernsData

Nieuwe data voor datacenterspecialisten rondtrekkende congres DatacenterDynamics. Afgelopen september was het evenement weer in Amsterdam. Op verzoek van DatacenterDynamics heeft Deerns er een presentatie gehouden en zijn we met vele relaties uit de branche aanwezig geweest.

D

atacenterDynamics is de leidende bron van datacenterinformatie en de grootste bijeenkomst van profes­ sionals die zich bezig houden met het ontwerpen, bouwen en beheren van datacenters. Het congres heeft al plaats gevonden in steden als Dubai, Dallas, Londen, Hongkong en Sydney. Op 27 sep­ tember werd Amsterdam voor de derde keer aangedaan en werd het congres door ruim 300 experts bezocht.

Heeft u kinderen op de basisschool, dan kunnen zij mogelijk ook gepakt worden door de muziek bij een les in de Classic Express! Scholen kunnen zich overigens alleen aanmelden via de lokale muziek­ school. <<

aan praktijkervaring die is opgedaan bij het ontwerpen en realiseren van ener­ giezuinige en bedrijfszekere datacenters voor een groot aantal internationale opdrachtgevers. Op verzoek van Datacen­ terDynamics heeft Deerns adviseur Joop Ierschot een presentatie gehouden over de verschillende nationale standaarden en de harmonisatie hiervan.

Zo spelen de nationale standaarden een grote rol bij het bepalen van de fysieke Datacentertechnologie locatie (onder andere welk land) van Deerns heeft de laatste decennia een datacenters. Een ander belangrijk aspect vooraanstaande positie verworven op het bij het realiseren van datacenters zijn gebied van datacentertechnologie. Deze de verschillende belangen van enerzijds positie is mede te danken aan de geheel de IT­specialisten (bijvoorbeeld meer onafhankelijke positie van Deerns en processorkracht en opslag) en ander­

V

oor de opening waren vele Deerns relaties uitgenodigd die nu of in de toekomst met de nieuwe vestiging te maken krijgen. De gasttoespraak werd verzorgd door Hans van Heeswijk, van het gelijknamige architectenbureau. Naast het feit dat Deerns veelvuldig samen met dit bureau opdrachten uit­ voert, zoals de restauratie van de Hermitage in Amsterdam, was er nog een andere reden om juist Hans van Heeswijk uit te nodigen bij deze opening. Het architectonisch ontwerp van het

zijds de facility managers (bijvoorbeeld exploitatie en energiekosten beheersen). Doordat Deerns de taal van beide par­ tijen spreekt, bieden we geïntegreerde oplossingen aan. Zelfs wanneer de uitgangspunten duur­ zaam zijn, kunnen we door intensieve brainstromsessies met alle bouwpartijen, een goede organisatie en ‘floormanage­ ment’ flexibele datacenters ontwerpen die efficiënt exploiteerbaar zijn. RCDD Joop Ierschot is één van de twee RCDD’s die bij Deerns werkzaam zijn. RCDD is de hoogste graad die gehaald kan worden bij de opleiding die verzorgd wordt door de Building Industry Consultance Institute (BICSI) en staat voor Registered Commu­ nication Distributor Designer. <<

i

J.C. Ierschot (RCDD) Telefoon: (070) 395 7526 E-mail: [email protected] Presentatie: www.deerns.nl/publicaties

Constellation Building, de naam van het gebouw waar Deerns Amsterdam in is gevestigd, is van zijn hand. Met de toenemende fi ledruk kan Deerns zich nu beter op de vele klanten in de Amsterdamse regio richten. Minder in de fi le staan betekent meer tijd voor de klant en een lagere milieubelasting. Daarbij speelt dat Deerns nu ook voor het technisch talent op de Amsterdamse arbeidsmarkt een aantrekkelijke werk­ gever is. << DeernsData | 5

Projectnieuws

Luchthaven Qatar kiest ruime sop Deerns als Independent Design Checker De luchthaven van Doha, de hoofdstad van het emiraat Qatar, wordt uitgebreid. Wat formeel gesproken een uitbreiding is, is praktisch gezien de bouw van een nieuwe luchthaven. Op een

Deerns voert circa driekwart van zijn activiteiten uit in Nederland. Een toenemend aandeel in ons werk, levert echter ook projecten buiten de landsgrens op. Ter illustratie hierbij een overzicht van de internationale ontwikkeling van Deerns.

Deerns groeit ook buiten Nederland

opgespoten stuk land, grenzend aan de bestaande luchthaven, wordt New Doha International Airport (NDIA) gerealiseerd. Wanneer de eerste fase van dit project in 2009 wordt opgeleverd heeft de luchthaven een initiële capaciteit van 24 miljoen passagiers per jaar (ongeveer de helft van Schiphol). Deerns houdt als Independent Design Checker toezicht op het ‘Special Systems’ deel van het ontwerp.

D

e voor dit project geselecteerde aannemers detailleren het voorontwerp verder uit. Zij zijn daarbij verplicht om een ‘Independent Design Checker’ (IDC) in te schakelen die hun ontwerp toetst aan de (technische) contractstukken en ‘best industry practices’. De bevindingen van de IDC worden, met het ontwerp, naar de opdrachtgever gezonden. Deerns is als IDC gekozen door de Joint Venture tussen Thales en Arinc. Zij zijn verantwoordelijk voor de ‘Special Systems’. Voorbeelden hiervan zijn de systemen voor toegangscontrole en brandveiligheid, glasvezelinfrastructuur en datacommuni­ catieapparatuur en systemen en applicaties om alle vluchtgere­ lateerde informatie op te slaan en beschikbaar te maken voor gebruikers. Van 30% naar 90% detaillering Als IDC heeft Deerns in eerste instantie het 60% ontwerp van Arinc/Thales beoordeeld. Dit zijn ontwerpdocumenten die qua

26 | DeernsData

detaillering op 60% van een volledig ontwerp zitten. De docu­ menten waarop het contract aan Arinc/Thales was gegund lag op 30%. In februari en maart 2007 is het 60% ontwerp voor het eerst gecontroleerd. Dat ontwerp is, mede op basis van de uitkom­ sten van de controle, door de opdrachtgever teruggezonden met als code C “revise & resubmit”. Het commentaar is vervol­ gens verwerkt door Arinc/Thales waarna in mei van dit jaar het 60% ontwerp opnieuw aan de klant is aangeboden. Dit maal met succes: men kreeg groen licht om met het 90% ontwerp verder te gaan. Het 90% ontwerp wordt eerst alleen aan de IDC aangeboden. Het IDC-commentaar wordt verwerkt voordat het ontwerp naar de opdrachtgever gaat. In augustus van dit jaar is door Deerns de eerste controle van het 90% ontwerp verricht. Na verwerking van het commentaar van Deerns is het ontwerp bij de opdrachtgever ingediend en is er goedkeuring ontvangen voor het merendeel van de systeemontwerpen. Voor de reste­ rende systemen wordt het ontwerp op dit moment aangepast. Bouw Commissioning Nederland In Nederland verricht Deerns dit soort activiteiten onder de naam Bouw Commissioning Nederland. Bouw Commissioning is een joint venture tussen Deerns en van Zanten raadgevende ingenieurs. Door de ruime ervaring die beide bureaus in het ontwerp- en uitvoeringstraject hebben opgedaan, is Bouw Commissioning Nederland in staat om projecten zowel proces­ matig als inhoudelijk te toetsen. <<

i

ir D.A.H. Eijgendaal Telefoon: (070) 395 7473 E-mail: [email protected]

V

Nieuwe vestigingen Ter verdere ver­ sterking van onze activiteiten op lucht­ havengebied zijn de afgelopen tijd twee nieuwe vestigingen geopend, in Dubai en in het zuidwesten van de Verenigde Staten (Phoenix, Europese groei Arizona). In beide In Duitsland zijn nu twee vestigingen van Deerns succesvol, kantoren ervaren met samen een kleine honderd medewerkers in Berlijn en we dat, behalve naar onze Airport System know-how, ook snel vraag ontstaat naar Keulen, onder de respectievelijke namen ‘Planungsgruppe Berlin-Brandenburg’ en ‘Schmidt Reuter’. In het Verenigd onze ervaring op andere terreinen. Met name voor onze prak­ tische ervaring met duurzame, energie-efficiënte bouw is in Koninkrijk en in Frankrijk zijn samenwerkingsverbanden gevormd, die mogelijk in de toekomst tot intensievere samen­ beide regio’s veel belangstelling; zowel in de VS, waar veel initi­ werking zullen leiden. Via deze Westeuropese contacten doen atieven ontstaan om de enorme achterstanden op dit vlak in te we veel inzicht op in de werking en ontwikkeling van de bouw- halen, als in de Arabische Emiraten met hun onhoudbaar grote ‘ecologische voetafdruk’. In het Midden-Oosten bestaat boven­ en installatiemarkt; denk aan de Britse aanpak van ‘private financed initiative’-projecten (in Nederland PPS projecten dien grote interesse in de Nederlandse stand der techniek in de genoemd), of aan karakteristieken van de Duitse aannemings­ intramurale gezondheidszorg. markt die voorboden kunnen vormen van ontwikkelingen in Met steeds meer van onze opdrachtgevers bewegen we mee Nederland. Uiteraard levert dit Europese blikveld ook nieuwe naar projecten in nieuwe markten. Internationaal actieve technologische inzichten op. Een voorbeeld is de research, door architectenbureaus, industriële ondernemingen en techno­ onze Keulse collega’s verricht aan ‘phase changing materials’ logiebedrijven schakelen ons steeds vaker in bij nieuwbouw­ (PCM), waarmee we nu ook in Nederland waarde kunnen toe­ projecten in China, Taiwan en India – landen waar we zeer voegen. Zo heeft Deerns adviseur Irin Bouwman een lezing succesvolle opdrachten uitvoeren, maar ons overigens niet snel gegeven over dit onderwerp op het seminar ‘Bouwen met Staal’. met eigen kantoren zullen vestigen. Omgekeerd is de luchthaven van Frankfurt voor Schmidt Reu­ ter, dankzij de betrokkenheid van Deerns Airport Systems, de Met internationale activiteiten en een sterk internationalise­ grootste opdrachtgever geworden. De groeiende internationale rende groep medewerkers verbreden we onze blik, verruimen presentie leidt ook tot opdrachtrelaties in andere landen, vari­ we onze ervaring en versterken we onze innovatiekracht – ook ërend van België tot Rusland. Ook buiten Europa ontwikkelt ten behoeve van onze Nederlandse opdrachtgevers. We zullen Deerns zich. onze thuisbasis nooit verwaarlozen. << an oudsher is Deerns internationaal actief op het gebied van luchthavenontwerp. Als de ‘technische arm’ van de architecten en planners van NACO (Netherlands Airport Consultants) hebben we in de afgelopen drie decennia tien­ tallen luchthavens ontworpen in het Verre en Midden-Oosten, Latijns Amerika en Europa. Op onze andere werkterreinen zijn we echter tot een jaar of vijf geleden goeddeels Nederlands gebleven. Dat veranderde met het besluit om de verdere groei van het bureau niet meer alleen in Nederland, maar ook elders in West-Europa te laten plaatsvinden.

DeernsData | 27

De ‘aderen’ blijven zichtbaar Nieuw kantoor voor Wilo Nederland

De techniek in gebouwen is te vergelijken met de aderen in een lichaam. Het moet goed functioneren en is vaak nauwelijks zichtbaar. Dit is anders bij het nieuwe kantoor van Wilo B.V. Hier moet de techniek juist zichtbaar zijn!

Foto: Benthem Crouwel Architekten BV bna

W

ilo is een vooraanstaande producent van alle mogelijke pomptechniek voor toepassing in en om gebouwen, bijvoorbeeld voor verwar­ ming, koeling of drinkwatervoorziening. Door de jaren heen is de organisatie flink gegroeid. Om het gebrek aan ruimte in het huidige kantoor op te lossen en in te spelen op verdere groei wordt een nieuw kantoor gebouwd. Het uitgangspunt: een dynamisch en innovatief ontwerp waarbij ‘spectaculaire’ techniek op een geïntegreerde manier zichtbaar is. Het nieuwe gebouw zal onderdak bieden aan kantoor- en opleidingsruimte en een magazijn met werkplaats. Zichtbare techniek De toonaangevende positie van Wilo is mede te danken aan de in de pompen toegepaste hoogwaardige techniek. Juist daarom wil de directie de techniek van het nieuwe onderkomen een prominente rol laten spelen. Niet alleen zichtbare techniek, maar ook de gebouwvorm en locatie verwijzen direct naar de kernac­ tiviteit van het bedrijf. Zo heeft het pand een groot overlopend overstek over het aangrenzende water en een buisvormig volume. 28 | DeernsData

Door de specifieke wensen op techniek­ gebied heeft Wilo Deerns gevraagd met architectenbureau Benthem Crouwel mee te denken over het gebouwconcept. Techniek en constructie zijn hierdoor op een esthetische wijze geïntegreerd. Zo zijn de wandgoten voor elektra en data in de kantoorruimten op gestileerde wijze zichtbaar. De technische ruimte in het hart van het gebouw heeft een glazen wand waardoor alle techniek zichtbaar is. Ook aan de buitenzijde is de geïntegreerde aanpak doorgevoerd. Bijvoorbeeld de in het dak verzonken dakgoten die het regenwater opvangen voor het grijswatercircuit. ‘Gewichtig’ dak Daarnaast is er met de architect mee­ gedacht over het dak. Dit wordt uitge­ voerd met geprofileerde staalplaten. De nadelige eigenschappen van dit materiaal (verwarmt de ruimte snel en zorgt voor minder goede akoestiek) zijn opgelost door twee technische ingrepen. Door de stalen profielen gedeeltelijk op te vullen met beton krijgt het dak meer massa en blijft er ruimte over om de dakplaten te perforeren. Dit heeft een gunstige uitwerking op de ruimteakoes­ tiek. Daarnaast worden er per profiel lusvormige leidingen aangelegd waar water doorgeleid wordt om de warmte af te voeren. Naar verwachting kunnen de mede­ werkers in juli 2008 het nieuwe pand betrekken. <<

i

ing. M.R. Bloem Telefoon: (070) 395 7629 E-mail: [email protected]

Colofon Deerns Rijswijk Fleminglaan 10 Postbus 1211 2280 CE Rijswijk Telefoon: (070) 395 74 00 Fax: (070) 319 10 71 Deerns Amsterdam Telefoon: (020) 348 45 50 Deerns Eindhoven Telefoon: (040) 269 76 80 Deerns Groningen Telefoon: (050) 312 45 41 Deerns Maastricht Telefoon: (043) 363 92 92 Deerns Nijmegen Telefoon: (024) 383 11 11 www.deerns.nl Hoofdredactie Sjoerd Hora Siccama Eindredactie Erwin Beswerda Jeroen van Aken Joyce Riekerk Redactie Arne van Delft, Bernd Karstenberg Daan Eijgendaal, David Wesdorp Eric Lousberg, Eric Stuiver Frank Veenswijk, Guy Hendriks Hendrik Scheper, Henk Dijkstra Henk Vos, Jan Karel Mak Joop Ierschot, Melanie Bloem Peter Buurman, Peter van den Engel Vincent Jansen Concept Van Zandbeek corporate communicatie Ontwerp en grafische vormgeving Klats+Poseidon Creatieve Communicatie Fotografie Fotoburo Thuring BV Scala photography Fotostudio [G2] Druk UnitedGraphics

Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd.