Deelrapportage ontheffing artikel 68 Flora- en faunawet
Ontheffing: Specificatie: Periode: Zaaknummers:
Wilde eend (Anas platyrhynchos) (gelegerde) granen 1-7-2015 tot 15-8-2015 2010-011997 en 2010-012002
Foto: HJ. Hof
L. Schrauwen Adjunct secretaris FBE Gelderland Deventer, 10 september 2015 Pagina 1 van 5
Inleiding Volgens artikel 69 van de Flora-en faunawet (Ff-wet) is de Faunabeheereenheid Gelderland (FBE) verplicht jaarlijks over het gebruik van ontheffingen te rapporteren. Met de onderhavige deelrapportage rapporteren wij over de wijze waarop van de ontheffing ‘Wilde eend’ gebruik is gemaakt. Conform voorschrift 8 moeten wij tijdig, vóór 16 september 2015, deze rapportage bij de provincie indienen. Rapportages als deze liggen ter inzage bij de provincie Gelderland en zijn te downloaden vanaf de website: www.faunabeheereenheid.nl/gelderland. In 2009 hebben Gedeputeerde Staten (GS) van Provincie Gelderland het ontheffingsbesluit ‘Wilde eend’ aan FBE Oost-Gelderland en FBE Rivierenland verleend. Beiden zijn in 2013 samen met FBE Veluwe gefuseerd tot FBE Gelderland. Op 12 juni jl. zijn beide besluiten verlengd tot 15 augustus 2015. Het nieuwe faunabeheerplan (FBP) ‘Wilde Eend’ was nog in ontwikkeling en daarbij was het van belang ook in de zomer van 2015 schade te kunnen bestrijden. Aan de huidige besluiten liggen de faunabeheerplannen ‘Rivierenland 2010-2014’ en ‘Oost-Gelderland 2010-2014’ ten grondslag. Beide besluiten en ontheffingen zijn afgezien van de werkgebieden vrijwel identiek, waardoor het mogelijk was om één machtiging via het digitale faunaregistratiesysteem (FRS) naar de wildbeheereenheden (WBE) door te schrijven. De gebruiksperiode van de machtiging ‘Schadebestrijding wilde eend’ liep van 1 juli 2015 tot 15 augustus 2015.
Doel Volgens de ‘Verordening schadebestrijding diersoorten in Gelderland’ is het grondgebruikers toegestaan het gehele jaar door in WBE-werkgebieden wilde eenden opzettelijk te verontrusten om schade aan bedrijfsmatig geteelde landbouwgewassen te beperken. Wilde eenden kunnen in korte tijd belangrijke schade aan graanpercelen veroorzaken, met name als het afrijpende graan (door regen en/of wind) is gelegerd. Als verontrusten op deze percelen niet afdoende werkt, is het volgens de ontheffing ‘Wilde eend ’ toegestaan van 1 juli tot 15 augustus deze eendensoort met ondersteunend afschot te verjagen. Vanaf 15 augustus is de wilde eend tot 31 januari vrij bejaagbaar (zie art. 31 Ff-wet).
Restricties en verruimingen Ten aanzien van de Ff-wet bieden de voorschriften de volgende verruimingen c.q. restricties: • • • •
Het schadebestrijdingsgebied is beperkt tot een aantal gemeenten; De gemachtigde eindgebruiker mag zich laten vergezellen door 1 jachtaktehouder. Bij aaneengesloten percelen > 40 ha door 2 jachtaktehouders; Het gebruik van het geweer is toegestaan vanaf een half uur voor zonsopkomst tot en met een half uur na zonsondergang; Verjaging en afschot mogen alleen plaatsvinden op het schadeperceel en 20 meter vanaf de rand daarvan.
Pagina 2 van 5
Indien men bij de uitvoering van de ontheffing rekening houdt met de randvoorwaarden voor Natura 2000-gebieden, is een vergunning van de Natuurbeschermingswet niet nodig. Aan de ontheffing kunnen, na vaststelling van (dreigende) belangrijke schade door de provincie of na vaststelling van getaxeerde belangrijke schade door Bij12-unit Faunafonds (Faunafonds) andere gemeenten worden toegevoegd. Gedurende de looptijd van de machtiging is van deze mogelijkheid geen gebruik gemaakt.
Resultaat gebruik machtiging ‘Schadebestrijding wilde eend 2015’ De machtiging ‘Schadebestrijding wilde eend’ kan alleen worden ingezet in de gemeenten die in de ontheffingen zijn vermeld. De WBE’s die binnen deze gemeenten actief zijn, hebben de machtiging op voorhand van de FBE via FRS ontvangen. Dat zijn 21 van de 49 WBE’s die in Gelderland hun werkgebied hebben. Daarvan hebben er 9 de machtiging bij voorbaat naar een of meerdere jachthouders doorgeschreven. Jachthouders van 7 WBE’s hebben de machtiging ook daadwerkelijk ingezet (afschot gepleegd). Grondgebruikers kunnen ook rechtstreeks bij de FBE een perceelsgebonden machtiging aanvragen. Een grondgebruiker heeft een dergelijke machtiging aangevraagd en heeft die in samenspraak met WBE Midden Betuwe ook gekregen. De gegevens van deze machtiging zijn aan tabel 1 en 2 toegevoegd. Machtigingen op WBE-niveau gemachtigde ingezet WBE's door WBE's 22
8
percentage gebruik 36%
Tabel 1: verhouding toegewezen en geactiveerde machtigingen
Met de inzet van 16 geactiveerde machtigingen hebben de jachthouders in samenwerking met jachtaktehouders (combinanten, gastjagers, uitvoerders, etc.) 21 verjaagacties en 43 afschotacties uitgevoerd en daarbij zijn 232 wilde eenden geschoten. Acties
Afschot
verjaagd
bejaagd
wilde eenden
21
43
232
Tabel 2: het aantal genomen acties en afschotresultaten
Zie bijlage I: ‘Overzicht gebruik machtiging schadebestrijding wilde eend 2015’. In vergelijking met vorig jaar (13 WBE’s en 1 grondgebruiker) hebben dit jaar veel minder WBE’s van de machtiging gebruik gemaakt. Het aantal verjaag-en bejaagacties is circa de helft t.o.v. vorig jaar. Het aantal geschoten wilde eenden piekte in 2014, maar valt dit jaar lager uit dan in 2012 en 2013.
Pagina 3 van 5
Afschot wilde eenden per jaar 800 600 400
Afschot wilde eenden per jaar
200 0 2012
2013
2014
2015
Grafiek 1: Afschotaantallen roeken per jaar (machtigingsperiode)
Volgens het SOVON (https://www.sovon.nl/nl/soort/1860 ) neemt de landelijk getelde aantallen sinds 2000 gaandeweg af. De oorzaak kan liggen in de afname van de eigen broedpopulatie, maar ook met een verschuiving van de winterverspreiding binnen Europa. De Jagersvereniging schrijft in haar tijdschrift ‘De Jager’ van juli 2015 dat het aantal geschoten eenden al vanaf 2008 afneemt. ‘Wat lijkt te sporen met de praktijk dat jagers proportioneel oogsten’, is de mening van De Jagersvereniging (de wilde eend is een wildsoort en mag van 15-8 tot 31-1 vrij worden bejaagd).
Preventieve maatregelen Normaliter bevatten ontheffingen schadebestrijding een voorschrift waarin bepaald is dat grondgebruikers eerst twee preventieve maatregelen moeten inzetten, alvorens de jager van de machtiging gebruik mag maken. Een dergelijk voorschrift is niet in deze ontheffingen opgenomen en daarom wordt dit onderwerp niet nader besproken.
Faunaschade Volgens de ‘Handreiking Faunaschade’ kunnen wilde eenden vraatschade aan granen, maïs, grassen, peulvruchten, groenten, fruit, bloemen en predatieschade aan visteelt veroorzaken. De voornaamste schade wordt veroorzaakt aan granen (vraatschade in de gehele teeltperiode en soms in combinatie met vertrappings- en/of bevuilingschade aan zomer- en wintergraan). Uit de getaxeerde faunaschadecijfers van het Faunafonds blijkt dat wilde eenden in de afgelopen 7 jaar ca. €7.000 schade aan bedrijfsmatig geteelde granen (en in zeer beperkte mate aan grasland) hebben veroorzaakt. De schade die wilde eenden in Gelderland veroorzaken maakt 8% uit van de totale schade door wilde eend in Nederland over de afgelopen 7 jaar.
Pagina 4 van 5
Totale faunaschade/jaar Nederland Gelderland
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
16.003 16.273 19.831 17.641 10.519 9.956 11.139 1.152
623
0
3.899
580
116
622
Tabel 3: totale faunaschade in Nederland en Provincie Gelderland over 7 jaar
Ten opzichte van de overige provincies is de hoogte van de schade in Gelderland vergelijkbaar. De schade neemt in heel Nederland af en is de afgelopen jaren stabiel rond de € 10.000. Ten opzichte van schade door andere diersoorten aan gewassen is de schade veroorzaakt door wilde eenden zeer beperkt.
Conclusie Binnen het werkgebied van FBE Gelderland liepen om historische redenen 2 vrijwel identieke ontheffingen. Met het aflopen van de onderhavige faunabeheerplannen is vorig jaar besloten de ontheffingen met een jaar te verlengen om ook dit jaar schadebestrijding mogelijk te maken. De stand van de wilde eend kan gedurende het jachtseizoen op een acceptabel niveau worden gehouden. Daarbuiten mag de wilde eend worden verontrust en in geval van schade aan granen is het volgens de ontheffing toegestaan dit diersoort van 1 juli tot 15 augustus in 22 WBE’s te bejagen. Dit jaar hebben 7 WBE’s van de machtiging gebruik gemaakt, veel minder dan in 2014, maar vergelijkbaar met 2013. Ook het aantal ondernomen acties en het aantal geschoten wilde eenden zijn afgenomen. Het verminderde afschot op de ontheffing heeft mogelijk een relatie met afname van de aantallen eenden hetgeen ook bevestigd lijkt te worden uit een afgenomen afschot binnen de jacht. Volgens het SOVON neemt het aantal wilde eenden in Nederland af. Uit de schadecijfers van het Faunafonds blijkt dat de schade in Nederland afneemt en in de provincie Gelderland stabiel op een laag niveau blijft.
Aanbevelingen Door de vergaande ontwikkelingen omtrent de nieuwe Natuurbeschermingswet is vorig jaar in overleg met de provincie besloten te wachten met het schrijven van een nieuw FBP voor de wilde eend. Inmiddels heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel behandeld en moet de Eerste Kamer het nog aannemen. Volgens deze nieuwe wet zal ook voor de jachtwildsoorten een FBP moet worden geschreven. Naar de huidige inzichten ligt het voor de hand een FBP op te stellen waarin de reguliere jacht én schadebestrijding van de jachtwildsoorten wordt behandeld. De FBE zal in samenspraak met de provincie nagaan wat het beste moment is om dit plan te schrijven, zo is het wettelijk nog niet bepaald waaruit een dergelijk plan moet bestaan.
Pagina 5 van 5
