Deelplan 24 Stedenbouwkundig plan
10 april 2008 gemeente Den Haag Dienst Stedelijke Ontwikkeling Afdeling ROMZ
Deelplan 24 Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina
1 2 4 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Inhoudsopgave
Inhoudopgave Stedebouwkundige opzet Programma en locatie Stedebouwkundige beschrijving Inrichtingsplan-Entreeweg inrichtingsplan- Profiel Laan Veenwegzone Hoogwaardig bedrijventerrein Kavelverdeling bedrijventerrein Doorsnede De kom Verkeer en parkeren Duurzaamheidsparagraaf Architectuur
1
1
Deelplan 24
Stedenbouwkundige opzet
Locatie Een kilometer vanaf het Prins Clausplein richting Utrecht lig de afrit Ypenburg, Wie deze afrit afrijdt en stopt om links of rechts af te slaan op de Stationsweg, bevindt zich op dat moment in Deelplan 24. De locatie voor een hoogwaardig bedrijventerrein is gelegen tussen de noordgrens van gemeente Nootdorp en de Stationsweg. De grootte van dit terrein is ca. 5,6 ha inclusief de infrastructuur. Het huidige terrein is onbebouwd. Wel is er over het terrein een wegprofiel voor bouwverkeer aangelegd. In het nieuwe plan wordt dit grotendeels hergebruikt. Het gebied wordt doorkruist door de in 2005 gerealiseerde ‘afrit Ypenburg’. Deze afrit vormt een halve cirkel en loopt op tot 8,5 meter boven het maaiveld. Op dit hoge niveau aan de zuidoost zijde van het Deelplan gaat de afrit als viaduct over de Stationsweg en vervolgens over de daarnaast gelegen spoorlijn Voorburg/Zoetermeer heen, om zo de A12 te kunnen kruisen. Deze dominante infrastructuur verdeelt het gebied. De transparante tot 3 meter hoge geluidsschermen langs deze afrit versterken dit enigszins. De wandwerking aan de zuidoost zijde door infrastructuur wordt voortgezet in een in Nootdorp gelegen vierlaags appartementenwoonblok. De woonwijk in Nootdorp aan de zuidoost zijde wordt gescheiden van de A12 door een bedrijventerrein. Dit bedrijventerrein met o.a. horecagelegenheid ‘Het Witte Paard’ ligt achter een lange ca. 8 meter hoge glooiende gemetselde wand, die duidelijk zichtbaar is vanaf de A12. Direct naast Deelplan 24 is op Nootdorps gebied een omvangrijk hotel van Van der Valk gebouwd.
Woongebouw Zetveld (Nootdorp)
Bedrijvencomplex ‘Het Witte Paard’
2
Deelplan 24 Aan de noordwest zijde van Deelplan 24 lig het historisch kenmerkende lint de Veenwegzone. De Veenwegzone wordt gevormd door het lint en schakels. Met het lint wordt het kerngebied van de Veenweg bedoeld (de weg met de direct aanliggende kavels) en het achterliggende gedeelte vormt de schakels. Aan het lint liggen boerderijen en woningen waarvan sommigen met een historisch karakter. Het totale beeld levert naast een grote verscheidenheid aan uitstraling, gebouwtypologieën, afmetingen en uitvoering ook een overwegend landelijk agrarisch karakter op. Deze invloedsfeer zal merkbaar zijn in Deelplan 24. Aan de zuidwest zijde is onlangs Deelplan 18 opgeleverd. Het project ‘De Grote Hof’ omvat 246 eengezinswoningen in een autovrije omgeving ontworpen door het Rotterdamse architectenbureau Rapp+Rapp. Een gesloten bouwblok bestaande uit een 6-tal hoven. Rondom dit gesloten bouwblok is water aangelegd. De ontsluiting voor Deelplan 18 voor het autoverkeer loopt langs Deelplan 24.
Veenweg (A12 op voorgrond)
‘De Grote Hof’
3
Programma en locatie
Foto’s omgeving
ligging plangebied
Deelplan 24 is oorspronkelijk opgenomen in het stedebouwkundig plan voor de Vinex-locatie Ypenburg van Palmboom en van den Bout als entree van Ypenburg. Langs de hele A12 is in deze visie een strook met niet-woonfuncties gedacht, waarbij het functionele en ruimtelijke hoogtepunt bij het NS-station Ypenburg is voorzien. Deelplan 24 wordt aangemerkt als bedrijvenlocatie; kleinschalige kantoren zijn hier toegestaan. In 2003 is bij de overdracht van de A12-zone van Nootdorp aan Den Haag besloten om de stationslocatie Ypenburg te verdichten en deelplan 24 in te zetten voor een benzine station (in de kom van de halve cirkelvormige afrit) en moderne bedrijvigheid langs de afrit in een groene setting. Op basis hiervan is een studie gedaan naar de mogelijkheden deze bedrijvenfunctie te realiseren, in combinatie met de vestiging van een benzinestation en parkeerplaatsen ten behoeve van de aangrenzende autovrije woonwijk ‘De Grote Hof’.
4
invloedssferen omgeving
Deelplan 24
Deelplan 24 DP 24 is verdeeld in een drietal deelgebieden met een specifiek toegesneden programma per deelgebied. De drie deelgebieden zijn: - Veenwegzone met als programma kleinschalige kantoorvilla’s - Moderne bedrijventerrein tussen ‘De Grote Hof’ en de dominante infrastructuur. - De kom van de van de halve cirkelvormige afrit Ypenburg met een of meer op passerend verkeer gerichte functies, zoals een benzinestation.
I
II III
Het moderne bedrijventerrein 5
Deelplan 24 Stedebouwkundige beschrijving Voor Deelplan 24 is een Stedebouwkundig Plan opgesteld waarin de ruimtelijke en programmatische hoofdopzet en de randvoorwaarden zijn uitgewerkt. Dit model is een voorbeeld hoe de verkaveling kan zijn bij het parkeren op maaiveld nivo + logistieke bereikbaarheid. Wel zal rekening gehouden moeten worden met de vaste rooilijnen en dat er aan de laanzijde bomen geplaatst worden volgens het inrichtingsplan.
6
Deelplan 24
Inrichtingsplan
Entreeweg
De entreeweg naar Deelplan 24 is iets verdraaid ten opzichte van het huidige profiel waar het bouwverkeer over heen rijdt. De gebieden worden door deze draaiing optimaal benut en er ontstaat een zichtlijn over het water van ‘De Grote Hof’ richting de oude kerk van Nootdorp. Het ernaast gelegen brom/fietspad volgt de contour van de weg en sluit aan op het bestaande fietspad aan de overzijde van de Stationsweg (zie tekening).
kerk
Zichtlijn en hoekverdraaiing entreeweg 7
Deelplan 24 De huidige weg aangelegd voor bouwverkeer zal een laan worden met aan beide zijden beplant met bomen. Hierdoor ontstaat een laan waar aan één zijde gestoken geparkeerd kan worden. De 54 te realiseren parkeerplaatsen voor ‘De Grote Hof’ zijn hierin opgenomen. Tussen de laan en het water van de hofjeswoningen zal een fietspad en een voetpad liggen. Het fietspad zal de Veenweg met de bestaande fietspaden verbinden in het woongebied van Nootdorp. Tussen het water en het voetpad zal een lage groene beplanting komen en tussen fietspad en het parkeerplakken is mogelijk ruimte voor een afschermend haag.
Inrichtingsplan
Profiel Laan
laan tuin woning Grote Hof
profiel van wand tot wand buitenruimte
afscher
haag mende
inrichting openbare ruimte
8
8
Deelplan 24
Veenwegzone
De verkaveling en afmetingen van de bebouwing zullen een eenzelfde uitstraling en schaal hebben als die van andere schakels in het lint van de Veenweg. De twee kleine kantoorvilla’s (grootte ca. 1000 m2) liggen binnen de aangegeven rooilijnen en hebben een bebouwingspercentage van maximaal 25% per uitgegeven kavel. De maximale bebouwingshoogte is 12 meter, met dien verstande dat er binnen dit gebied vanwege de in de buurt gelegen Veendijk een verschil is in hoogte. Dit verschil kan oplopen tot 2 meter. De bebouwingshoogte dient mee te lopen met de hoogte van het maaiveld. De totale kantooroppervlakte bedraagt 2000 m2. De bebouwing moet zich voegen is de ‘losse’ opzet van de lintbebouwing maar kan zich wat uitstraling en architectuur betreft meer richten op de snelweg. Het parkeren dient op eigen terrein te worden opgelost.
Toekomstige huisvesting DVP bouwprojectmanagers ontwerp Rietveld architects LLP
9
De dominante infrastructuur van de afrit is leidend in dit plan. De gevel aan de afrit Ypenburg vormt – ondanks de positie als ‘achtergevel’ - een bijzondere zichtgevel en zal een éénduidig antwoord moeten geven op de infrastructuur. Gedacht wordt aan één lange wand gemaakt als één bouwkundige oplossing, parallel lopend aan de ronde afrit, of een bouwkundige koppeling en afscherming van de achtergevels, bijvoorbeeld een begroeiing van winterharde klimplanten waarachter bedrijven kunnen parkeren of hun verkaveling in kunnen delen. Aan de zuidoostzijde van het terrein, tegenover de woonbebouwing aan de Zetveld, zal langs de slootkant een haag worden geplant. De bedrijfsbebouwing ligt binnen de aangegeven bebouwingsgrenzen, waarbij de grenzen van het bouwvlak tevens de verplichte rooilijnen vormen. Het bedrijventerrein is verdeeld in een vijftal uit te geven ontwikkelingen. Per uit te geven vlak dient één ontwikkeling plaats te vinden. Ook mogelijk is dat op twee of vijf uit te geven vlakken één ontwikkeling plaats vindt. Vlak A dient 6 meter van vlak B te staan. B dient weer 6 meter van C te staan, enzovoorts. Alle gevels zijn zichtgevels. De bedrijfshallen mogen maximaal een hoogte hebben van 7 meter. De entree gevel ligt aan de laanzijde en hebben een transparante hightec-achtige uitstraling. De kantoren (maximaal 5000 m2 altijd functioneel gekoppeld aan de bedrijven) liggen boven de bedrijfhallen aan deze laanzijde en de entreeweg van Deelplan 24. De maximum bouwhoogte van bedrijfshal en kantoorlagen bedraagt 14 meter. Deze maat verhoudt zich goed tot de woningbouw van ‘De Grote Hof’. De kantoorlagen kijken niet allen uit richting het woningbouwgebied in Nootdorp maar ook Hof over de groene Mos-Sedumdaken van bedrijfshallen. Dit te realiseren moderne bedrijventerrein zal een duurzaam bedrijventerrein zijn. De ontwikkelaars zullen in het kader van gebiedsgericht milieubeleid bij de inschrijving getoetst worden op de duurzaamheids paragraaf. (zie verderop in dit boekje), naast de hoge architectonische ambitie voor dit gebied staan de energie en materiaalstromen tussen de bedrijven onderling op dit bedrijventerrein centraal.
http://www.mcdonough.com/
Wand langs winkelcentrum Leidschenhage
Modern bedrijventerrein
Greenpark London
Deelplan 24
Wand langswinkelcentrum Leidschenhage
10
haag tegenover appartementblok Zetveld
Voorbeeld groene afscherming van de gevels parallel aan de ypenburgse afrit
Deelplan 24
Kavelverdeling modern bedrijventerrein
11 haag Disclamer: Oppervlaktematen bij benadering aangegeven op basis van het beschikbaar geleverde materiaal
Deelplan 24
12
Ingeklemd in de ’oksel’ van de afrit Ypenburg en de drukke Ypenburgse Stationsweg lig uit te geven terrein van ca. 6850m2. Dit terrein mag worden bebouwd ten behoeve van een full-service benzinestation bevattende de functies pompeilanden, shopgebouw met winkel en overige faciliteiten en carwashfaciliteiten. Van het uit te geven terrein mag maximaal 1700m2 bebouwd worden, dit is inclusief overkapping. De richting van de eventuele rechthoekige gebouwen zal in dezelfde hoek moeten staan als die van de gebouwen van het bedrijventerrein. De hoogte van de overkapping mag maximaal 8 meter bedragen. De BVO van de winkel is 300m2 en bestaat uit 180 m2 detailhandel bestaande uit verkoop van autogerelateerde producten ijs, zoetwaren en fris en warme drank, de overige ruimte 120m2 bestaat uit opslag/ berging toilet en de kassa. Horeca is niet gewenst. Aan beide zijdes van de afrit Ypenburg zal 4 meter vanaf de teen van het talud gereserveerd zijn voor beheer en onderhoud.
De kom
Tankstation in Tatra gebergte (Slowakije)
Deelplan 24
transparantie
Vorm en uitstraling. Het bedrijventerrein van Deelplan 24 neemt de ronde vorm van de dominante infrastructuur over door de bebouwing langs de afrit mee te laten lopen. De vorm van het luifel cq. de bebouwing in ‘de kom’ zal ook onderdeel zijn van zijn context. (zie referentiefoto’s) 4400m2 kan worden verhard van het uit te geven terrein het andere deel 2450m2 een groene inpassing met bomen. Alle bedrijfsgebouwen van Deelplan 24 hebben een groene uitstraling. Een groen luifeldak bijvoorbeeld met Mos-Sedum zou goed kunnen passen in het stedenbouwkundige profiel van het gebied. Op de afrit kunnen automobilisten het groen op dit dak ervaren.
Inrichting ‘de Kom’
13
Deelplan 24
Verkeer en parkeren Ontsluiting
Bedrijven en locatie
De locatie Deelplan 24 is gelegen aan de Ypenburgse Stationsweg ter hoogte van de aansluiting op de rijksweg A12 (Aansluiting Nootdorp). Ontsluiting van het bedrijventerrein en de kantoren vindt plaats vanaf de Ypenburgse Stationsweg. Langs deze ontsluitingsweg ligt een (brom)fietspad dat aansluiting heeft op het (brom)fietspad langs de Ypenburgse Stationsweg. Binnen het gebied ligt haaks op deze ontsluiting een centrale ontsluitingsweg voor tweerichtingsverkeer. Deze is gelegen tussen de Veenweg aan de noordzijde en de Magnoliadreef (fietspad) aan de zuidzijde. Aan de zijde van Deelplan 18 (‘De Grote Hof’) ligt langs deze centrale ontsluitingsweg respectievelijk een strook voor haaksparkeren, mogelijk een haag, een fietspad en een trottoir. Een deel van deze parkeerplaatsen is bedoeld voor gemeenschappelijk gebruik door bewoners uit in/uitgang Veenweg Deelplan 18 en toekomstige bedrijven. Aan de zijde van de Veenweg wordt de centrale ontsluitingsweg afgesloten voor doorgaand verkeer naar de Veenweg. Wel zal het mogelijk zijn voor nood- en hulpdiensten om middels het weghalen van bijvoorbeeld een uitneembare paal om vanaf de Veenweg op de centrale ontsluitingsweg (en omgekeerd) te komen. Aan de zijde van het Magnoliadreef eindigt de centrale ontsluitingsweg in een keervoorziening. Het trottoir en het fietspad krijgen wel een aansluiting op het Magnoliadreef. De bedrijven en kantoren worden ontsloten vanaf de centrale ontsluitingsweg
Benzinepompstation De ontsluiting van deze kavel voor klanten en medewerkers en bevoorrading vindt plaats vanaf de de precieze ontsluiting zijn c. Stationsweg. Verkeer Voor en parkeren verschillende opties denkbaar die bij van Ontsluiting van het bedrijventerrein ende de uitwerking kantoren vindt het plan zullen onderzocht. Op de plankaart is plaats vanaf deworden Ypenburgse Stationsweg. Langs deze de positie van deligt in-een en uitrit aangegeven. locatie ontsluitingsweg (brom)fietspad datDeze aansluiting wordt vanaf de Ypenburgse Stationsweg op heeft ontsloten op het (brom)fietspad langs de Ypenburgse een tweetal locaties. Aan de zijde van de Veenweg Stationsweg. (noordzijde) komt een24 inrit te liggen en aan zijde van De weg die deelplan ontsluit richting de de Ypenburgse Nootdorp (zuidzijde) een uitrit liggen. van het Stationsweg is iets komt verdraaid ten teopzichte Bij realisatie op rijdt. deze huidige profiel van waareen het benzinepompstation bouwverkeer over heen locatie kan onderzocht worden of ontsluiting vanaf de De gebieden worden door deze draaiing optimaal benut aansluiting Nootdorp mogelijk is. Indien dit ‘De mogelijk en er ontstaat een zichtlijn over het water van Grote is, dient te worden voorkomen vanaf deHet aansluiting Hof’ richting de oude kerk vandat Nootdorp. ernaast Nootdorp sluipverkeer volgt kan plaatsvinden via de de weg locatie gelegen brom/fietspad de contour van en van het sluit aanbenzinepompstation. op het bestaande fietspad aan de overzijde van
g nwe Vee
ef
oliadre
Magn
‘de grote hof’
‘de grote hof’
g nwe Vee
ef
oliadre
Magn
de Stationsweg. Parkeren Binnen het gebied ligt haaks op deze ontsluiting een Ten behoeve van het parkeren voor de bedrijven Deze centrale ontsluitingsweg voor tweerichtingsverkeer. en de kantoren dient wordenaan uitgegaan van het en de is gelegen tussen de te Veenweg de noordzijde bestemmingsplan Ypenburg/Nootdorp Magnoliadreef (fietspad) aan de zuidzijde. Aan de zijde d.d. van 08-01-2002 de VeenwegkenmerkDRGG/ARB/01/11060A. wordt deze centrale ontsluitingsweg Dit houdt in, dat doorgaand volgens art.verkeer 15 lid q naar Het aantal afgesloten voor de Veenweg. parkeerplaatsen bij zelfstandige hoogste Wel zal het mogelijk zijn voor kantoren nood- enten hulpdiensten 1pp 125 m2het bvo weghalen mag bedragen. kantoren om per middels van De bijvoorbeeld een liggen binnenpaal een om straal van de 800Veenweg meter van uitneembare vanaf op Station de centrale Ypenburg. (art. 15 p).Voor bedrijven wordt ontsluitingsweg (enlid omgekeerd) te komen. Aan de zijde uitgegaan van een C-norm, deontsluitingsweg ligging van van het Magnoliapad eindigtaangezien de centrale de direct bij de aansluiting de het snelweg in bedrijven een keervoorziening. Het trottoiropen fietspad zwaarder wordt gewogen dan tot station krijgen wel een aansluiting op de hetafstand Magnoliapad. Ypenburg (bij bedrijven is naar18 verwachting geenligt Aan de zijde van Deelplan (‘De Groteook Hof’) vervoersrelatie met station Ypenburg). In de toelichting langs deze centrale ontsluitingsweg respectievelijk een van het bestemmingsplan is voor bedrijven op een strook voor haaksparkeren, een haag, een fietspad en C-locatie een norm geformuleerd van 1,5 pp per 100 een trottoir. Een deel van deze parkeerplaatsen (53 m² bvo (dit is 1 pp per 67 m² bvo). Voor bedrijven is plaatsen) is bedoeld voor Deelplan 18 en kan dubbel geen voorwaarde gesteld voor de norm in relatie tot de gebruikt worden door bezoekers aan de bedrijven. afstand tot station Ypenburg. Tussen de laan en het water van de hofjes woningen Het parkeren voor personeel en bezoekers dient zal een fietspad en een voetpad liggen. Het fietspad zal voornamelijk op eigen terrein te worden gerealiseerd. de Veenweg met de bestaande fietspaden verbinden in Langs de ontsluitingsweg is een beperkt aantal het woongebied van Nootdorp. Tussen het water en het parkeerplaatsen opgenomen voor bezoekers en deze voetpad zal een lage groene beplanting komen en tussen kunnen ook gebruik maken (dubbelgebruik) van het fietspad en de parkeervoorzieningen is ruimte voor parkeerplaatsen die primair bestemd zijn voor de en afschermend haag. woningen in ’De Grote Hof’
14
in/uitgang De Grote Hof in/uitgang rotonde /de kom
Duurzaamheidsparagraaf
Deelplan 24 Duurzaam bouwen
Vegetatie daken op zichtlocatie Schiphol Plaza
BSL Kluwer Houten
Gamma Rotterdam
De gemeente Den Haag voert duurzaam bouwen beleid. De milieubelasting van bouwen moet fors minder. Dit is complementair aan het gebiedsgericht milieubeleid (2005). Voor duurzaam bouwen zijn vooral van belang de ambities Maximaal voor het thema klimaat (CO2 neutrale stad in 2050) en de waterambitie ontkoppelen van hemelwater en het halen van de luchtambitie basis. Bij duurzaam bouwen moet worden gedacht aan het toepassen van technieken die leiden tot CO2 neutrale gebouwen, milieuvriendelijke materialen, het gebruik van waterbesparende apparatuur en gezonde gebouwen. Het Haags beleid voor duurzaam bouwen is vastgelegd in het raadsbesluit “Duurzaam bouwen: Den Haag op weg naar een acht! uit 2007. Daarin is besloten dat alle nieuwbouw in Den Haag minimaal een duurzaam bouwen cijfer van 7 moet halen. In 2009 mogelijk minimaal een 8. Dit cijfer kan worden berekend met de Gemeentelijke Praktijk Richtlijn ( http://www.gprgebouw.nl/ ) of vergelijkbare index. Voor de energiescore uit de GPR moet een 10 gehaald worden in 2050. Dan moet immers Den Haag CO2 neutraal zijn. Een visie hoe daar met deze gebieds- en gebouwontwikkeling aan bij te dragen is van belang. De gemeente beveelt aan de “Trias Energetica” toe te passen: 1. maximale energiebesparing; 2 de energiebehoefte voorzien met duurzame energie; 3. deresterende vraag voorzien met schoon fossiel en CO2 compensatie. Er kan, in overleg met de partners, een aantal stimuleringsmaatregelen worden nagestreefd gericht op het proces als op de inhoud. Zo kan in het plangebied een energievisie gemaakt worden met de mogelijkheid voor stadsverwarming. Voor ruimteverwarming van gebouwen wordt daarom het concept Lage Temperatuur Verwarming (LTV) aanbevolen. Dit maakt het gebied flexibel voor toekomstige toepassing van duurzame energiebronnen zoals warmtepompen. Daarmee worden de gebouwen CO2 neutraal. Zo’n
energieprestatie kan op wijkniveau worden uitgedrukt in een Energie Prestatie op Locatie (EPL). Een EPL = 10 is een CO2 neutrale gebiedsontwikkeling . De EPC van de woongebouwen moet dan onder de 0,6 uitkomen. De EPC is nu 0,8 met aangekondigde rijksaanscherpingen tot 0,4 in 2015). In het plangebied kan gebruikt gemaakt gaan worden van Lage Temperatuur Verwarming vanuit bodembronnen. Dit is aanpalend bij het Stadsdeelkantoor gebeurd en in ontwikkeling aan de overkant van de A12 bij de ontwikkeling van de British School in de NL. LTV draagt bij aan verlaging NOx uitstoot, goed voor de luchtkwaliteit. In het plangebied moet overal duurzame energieproductie (wind, zon) mogelijk zijn en gebruik van de bodem voor energieopslag. Een nieuwe rijkssubsidie SDE stimuleert duurzame energieproductie. Ook in dit plangebied streeft de gemeente naar meer groene daken. Die binden fijnstof en CO2 en absorberen water. Bovendien koelen daken in de zomer en isoleren tegen koude in de winter. In het plangebied wordt slechts hout met FSC keur toegepast. Daarover heeft de gemeenten van Haaglanden in 2007 een convenant getekend. Bij gebouwontwerpen kan bij de materialisatie gebruikt gemaakt worden van principes als “Cradle to Cradle”. Grond- en bouwstoffen blijven dan in óf de biologische kringloop óf in de technologische kringloop. In andere woorden spreken we dan van flexibel en demontabel bouwen. Zo wordt, tot slot, een zo hoogwaardig mogelijk hergebruik van bouwmaterialen met kansen voor waardetoevoeging (upcyling in plaats van recyling en downcycling). Dit effect blijkt vooral uit de hoge score op het GPR thema Info: www.planetprosperity.org www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/ 30458986/ (bekijk online de documentaire) www.mbdc.com www.mcdonough.com www.epea.com
15
Deelplan 24
Architectuur De architectuur waaraan gedacht wordt zal een sterke relatie hebben met snelweg met een sterke voorkeur naar high-tec achtige gebouwen in een groene setting. Een goed voorbeeld is het Greenpark in de buurt van London. http://www.greenpark.co.uk Architecten die daarvoor in aanmerking zouden kunnen komen zijn bijvoorbeeld voor de kantoorvilla’s aan de Veenwegzone Robert Winkel Architecten en Meyer en van Schooten, voor de bedrijfsgebouwen zijn Venhoeven CS, Paul de Ruiter, Cepezed en voor de kom Rene van Zuuk en DAF architecten.
www.brt.de
http://www.venhoevencs.nl//startpagina/ www.cepezed.nl/en/messages
www.mcdonough.com
www.paulderuiter.nl Te raadplegen literatuur voor handtering criteria voor inschrijving: http://www.senternovem.nl/mja/tools/scans/ de-scan/de-scan_bedrijventerreinen.asp
16
