NIEUWS 090 NOVEMBER/ DECEMBER 2003 Foto: John Körmeling
GROOTSTEEDSE LEZINGEN 2 De komende maanden veel lezingen over grootsteedse problematiek, onder meer over sluipende sociale effecten van de flexibele economie, functiemenging, leefstijlen en branding, non-plekken en vervreemding in Amsterdam.
LEZINGEN BRAKKE GROND
D E E L I T E VA N M O R G E N ? 2 Twintig jaar na de eerste Biennale Jonge Nederlandse Architecten heeft ARCAM een selectie gemaakt van jonge architecten die beschouwd kunnen worden als de representanten van een veelbelovende nieuwe generatie ontwerpers. KALENDER / CALENDER
Voor de reeks lezingen in de Brakke Grond wordt iedere maand een ontwerper uitgenodigd wiens werk om de een of andere reden in de publieke belangstelling staat. De komende maanden hebben de genodigde sprekers een verband met andere programmaonderdelen van ARCAM. Op 10 november is er een optreden van Hans
twintig jaar geleden vertegenwoordigd was
Ruijssenaars. Ruijssenaars (1944) studeerde
op de eerste Biennale Jonge Nederlandse
in Delft (1969) en werkt vanaf 1971 hij bij de
Architecten (zie: ‘De elite van morgen?’ p.2).
Architectengroep. Vanaf 1989 is hij hoogleraar
Körmeling heeft zich een origineel en vinding-
Architectonisch Ontwerpen aan de TU Eind-
rijk ontwerper getoond en werd bekend door
hoven. Reden om hem juist nu als spreker te
zeer uiteenlopende producten als neonbeel-
vragen, is zijn affiniteit met het thema verbou-
den, billboards, objecten en multiples waar-
wen‚ dat ARCAM zowel in de openingsten-
onder het geheel geasfalteerde Museumplein
toonstelling als tijdens de MuseumN8 aan de
(‘De kortste snelweg van Nederland’ 1988)
orde stelt. Ruijssenaars verbouwde het voor-
en het ‘Drive-in wheel’ een reuzenrad voor
malige hoofdpostkantoor van C.H. Peters tot
personenauto’s (Utrecht, 1999). De toegang
winkelcentrum Magna Plaza en het voormali-
bedraagt € 7,50, kaarten zijn vanaf een week
ge bevolkingsregister op de Herengracht tot
van tevoren bij ARCAM te koop en op de
Bank Insinger de Beaufort. Voor zijn verbouw-
avond zelf vanaf 19.30 uur aan de zaal. Aan-
plannen voor het Rijksmuseum vond hij geen
vang: 20.15 uur. Reserveren is niet mogelijk.
gehoor. Op 22 december is er een presentatie
De Brakke Grond, Nes 45,
van de Eindhovense kunstenaar/architect John
T 020 6229014; ARCAM,
Körmeling (1951), een ontwerper die precies
Prins Hendrikkade 600, T 020 6204878
4/5
A M S T E R D A M I N Z WA R T- W I T 6 Amsterdam schittert in zwart-wit: het Gemeentearchief wijdt een expositie en een monografie aan fotograaf Bernhard Eilers en het Scheepvaartmuseum toont zwart-wit foto‚s van Annemie Wolff van de Amsterdamse haven. MUSEUMN8-SPREEKUUR 7 In de MuseumN8 is ARCAM het toneel van een keten van gesprekken en presentaties over de betekenis van verbouwen, van stad tot woninginterieur, van land tot lichaam met persoonlijke adviezen. DE KOUDE MAANDEN DOOR 8 De koude maanden lenen zich bij uitstek voor het volgen van een cursus, het lezen van een boek of het zien van architectuurprogramma's op tv.
W W W. A R C A M . N L
REDACTIONEEL
bijvoorbeeld niet al lang moeten melden dat je
entree en installaties, 0,5 miljoen per vloer voor
Het is herfst. Tijd om je even terug te trekken.
studerende zoon illegaal in een lekkend hok
de museuminrichting) en vervolgens kan de
Tijd om weer eens goed na te denken over wat
woont en dat je er dus medeschuldig aan bent
gemeente het gebouw dan een aantal jaren
er allemaal gaande is, tijd om je weer eens
dat een huiseigenaar op schandalige wijze profi-
huren. Maar wetende dat de totale oppervlakte
bewust te worden van de meer aan het oog ont-
teert van de woningnood onder jongeren?
van het bestaande gebouw nu al 24.000 m2 is
trokken problemen.
En dan is daar een krantenbericht uit de wereld
(Stedelijk Museum: 21.000 m2) en dat het
Zoiets begint onschuldig: je beseft ineens dat
die je even dacht te kunnen ontvluchten. Er blij-
gebouw na de uitbreiding twee keer zo groot
zelfs in Friesland de gewoonte om elkaar op
ken plannen om het Stedelijk Museum, dat
(48.000 m2) wordt (Stedelijk Museum inclusief
straat te groeten aan slijtage onderhevig lijkt te
gedurende de verbouwing van het gebouw aan
depots: 30.000 m2), kan de gemeente het
zijn. Is dat werkelijk zo? Zo ja, hoe erg is dat? En
de Paulus Potterstraat dicht moet, tijdelijk onder
gebouw toch beter kopen? En vervolgens aan
heeft ook dit te maken met het verval waarvoor
te brengen in het voormalige hoofdpostkantoor
Erick van Egeraat, jaren geleden al aangewezen
de cultuurpessimisten onder ons waarschuwen?
op het Oosterdokseiland. De herfstvakantievraag
als de architect van de uitbreiding, vragen om
Een volgende gedachte, al minder naïef. De
luidt natuurlijk: waarom tijdelijk?
er een spectaculaire Stedelijke Kunstsilo van
geruchten over een dubieuze prinses-in-spe wer-
Rekensom: het blijkt mogelijk om voor 2,5 mil-
te maken?
pen de vraag op: zou je zelf zo’n AIVD-test door-
joen euro 3 van de 12 lagen van het oude kan-
staan? Ben je zelf altijd eerlijk geweest? Had je
toorgebouw op te knappen (1 miljoen voor
Maarten Kloos
worden continu door onszelf of door anderen verbouwd. Dit oneindige proces van verbouwen vindt dicht bij huis plaats, in onze interieurs, onze keukens en badkamers, maar ook daarbuiten, in onze directe leefomgeving: de straat, de wijk, de stad en de regio. Het gaat steeds om veranderingen van plekken, gebouwen of gebieden, die daardoor nooit meer dezelfde zullen zijn. Behalve prachtige voorbeelden van verbouwingen wordt ook een indruk gegeven van de groeiende verbouwdrift die leidt tot explosief stijgende omzetcijfers in de doe-het-zelf-sector, enorme oplages van woonbladen en woonprogramma’s op tv, en een zeer uitgebreid stelsel van regels en verplichtingen met betrekking tot verbouwen. De bijbehorende publicatie bevat essays die het veelzijdige fenomeen verbouwen benaderen vanuit een biologische, filosofische, architectuurhistorische en emotionele invalshoek.
WEGENS VERBOUWING GEOPEND
Dit ideale cadeau voor de klussende zwager, vader of beroepsklusser kost € 6,- en is bij ARCAM te koop. De expositie is te zien tot en
‘Wegens verbouwing geopend’, de eerste
nieuwing overal om ons heen. Alles om ons
met 13 december.
expositie in het nieuwe onderkomen van
heen wordt doorlopend aangepast aan steeds
ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za.
ARCAM, toont het constante proces van ver-
nieuwe wensen en eisen. Allerhande plekken
13-17 u., T 020 6204878
D E E L I T E VA N M O R G E N ?
‘De elite van morgen?’ Jonge architecten twintig
derde bijeenkomst in deze reeks, getiteld 'Life-
In het najaar van 1983 werd in Amsterdam de
jaar later. De veertien geselecteerde bureaus
style - de moslim als consument'. Centraal staan
eerste Biennale Jonge Nederlandse Architecten
zijn: Blue Architects, Daf-architecten, Group for
de aanwezigheid van de islamitische consument
georganiseerd. Plaats van handeling: Droogbak
Architecture, Architectenbureau Micha de Haas,
in de openbare ruimte en vragen die daaruit
1a. Organisatie: Stichting Wonen, Nederlands
Architectenbureau K2, Atelier Kempe Thill, Krill,
voortvloeien: hoe bewegen en gedragen migran-
Documentatiecentrum voor de Bouwkunst (NDB)
MADE Architecten, Maurer United Architects,
ten zich op straat? Bestaat er zoiets als een
en Stichting Architectuurmuseum (SAM). Cata-
Next Architects, Onix, Pero Puljiz & Branimir
stadsetikette? Is er genoeg ruimte om te kunnen
logus: dubbelnummer van wonen-TABK. Twintig
Medic, S333, Wingender Hovenier Architecten.
picknicken? Daarnaast is er aandacht voor mar-
jaar later zijn genoemde instituten alle drie op-
Zij tonen hun werk van 20 december tot en met
keting en reclame die zich speciaal op islamiti-
gegaan in het Nederlands Architectuurinstituut,
31 januari 2004 bij ARCAM. Zie ook: ARCAM in
sche consumenten richt. Namen van sprekers
is op Droogbak 1a een advocatenkantoor gehuis-
de brakke grond, p. 1.
waren bij het ter perse gaan van ARCAM
vest en heeft het tijdschrift wonen-TABK, onder
ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za.
NIEUWS nog niet bekend. Ook in Felix Meritis
de naam Archis, een geheel andere identiteit
13-17 u., T 020 6204878. Van 25 december
wordt 11 december om 20.00 uur de Café-
aangenomen. Maar van de architecten die toen
tot en met 1 januari is ARCAM gesloten.
Cultuurprijs uitgereikt, een aanmoedigingsprijs voor studenten uit verschillende - niet alleen ont-
werden voorgesteld als representanten van een
werpende - disciplines. De prijs gaat naar het
veelbelovende nieuwe generatie ontwerpers, behoort een aantal (Jan Benthem en Mels
PICKNICKENDE GODSVRUCHT
beste plan voor een café van de toekomst, waar-
Crouwel, rijksbouwmeester Jo Coenen, Frits van
Europees centrum voor kunsten en wetenschap-
bij als richtsnoer het thema 'chat or talk?' werd
Dongen, John Körmeling, Sjoerd Soeters, Koen
pen Felix Meritis organiseert met het ISIM (Insti-
aangereikt. Het winnende ontwerp wordt 11
van Velsen en anderen) tot de huidige ‘elite’‚.
tute for the Study of Islam in the Modern World)
december gepresenteerd en beloond met een
Dit is reden voor ARCAM om een selectie van
een serie lezingen en debatten onder de naam
bedrag van € 2000,-.
jonge architecten die momenteel in Nederland
‘Beelden en bouwsels van de multiculturele
Felix Meritis, Keizersgracht 324,
werkzaam zijn, te presenteren onder de vlag
stad’. Op 20 november om 20.00 uur start de
T 020 6262321
LEZING RICHARD SENNETT
state; Inequality, and the city. Sennett
Op 27 november organiseert Stichting
besteedt in zijn lezing aandacht aan de slui-
GROTE STEDEN, GROTE PLANNEN
Megacities haar jaarlijkse lezing over de pro-
pende sociale effecten van de flexibele eco-
In de Zuiderkerk is nog tot 1 december de grote
blematiek van grootstedelijke ontwikkelingen.
nomie en de problemen rond de teloorgang
jubileumtentoonstelling ‘Stadsplan Amsterdam,
Tot nu toe spraken onder meer Peter Hall en
van de verzorgingsstaat. Ook belicht hij de
Toekomstvisies op de ruimtelijke ordening van
Richard Rogers over planologische ontwikke-
gevolgen van uitsluiting van bepaalde groe-
de stad 1928-2003’ te zien. Uitgaande van
lingen en Saskia Sassen en David Harvey over
pen, en factoren als respect en onverschillig-
negen structuurplannen en drie thema’s, wordt
culturele en sociale aspecten. Dit jaar wordt
heid in relatie tot de megacity. Sennett gaat
met maquettes, kaarten, foto’s en ander materi-
de lezing verzorgd door Richard Sennett. Hij
vooral in op de stedelijke leefomgeving.
aal inzicht geboden in driekwart eeuw ruimtelijke
is verbonden aan de London School of
Arnold Reijndorp treedt op al coreferent,
ontwikkeling van Amsterdam.
Economics. Sennett is gespecialiseerd in de
Roger van Boxtel leidt de discussie. De lezing
Vanaf 13 december worden op de bovenverdie-
sociologie van de stad. Publicaties van zijn
begint om 20 uur en vindt plaats in het ING
ping van de Zuiderkerk elf ontwerpen getoond
hand zijn onder meer: The rise and fall of
House, Amstelveenseweg 500. De toegang
die zijn genomineerd voor de landelijke architec-
public man (1977), The conscience of the eye:
bedraagt € 80,-. Voor meer informatie: S@M,
tuurprijs voor de beste opdrachtgever in de kin-
urban desgin and the social life of cities
Stedebouw & Architectuurmanagement,
deropvang. Het betreft projecten uit de periode
(1990). Dit jaar verschijnt Respect: The welfare
T 020 4288888.
1997-2002. Daags voordat de tentoonstelling
2
opent worden de prijswinnaars bekendgemaakt.
Architectuurprijs Almere 2003 in Cultureel
GROOTSTEEDSE LEZINGENWEELDE
Op 13 november start een nieuwe lezingenserie
Centrum Corrosia.
'Cities and Eyes I' is de naam van het zeer om-
in het kader van het Capita Selecta-programma
ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland
vangrijke Studium Generale-programma van de
van de Academie van Bouwkunst. Over het cen-
47, Haarlem, di.-za. 12-17 u., zo. 13-17u.,
Rietveld Academie. Op 5, 19 en 26 november,
trale thema van de serie was bij het ter perse
T 023 5340584; Cultureel Centrum Corrosia,
en op 3 december, steeds stipt om 16.00 uur,
gaan van ARCAM NIEUWS alleen bekend dat
Markt 5, Almere, wo.-zo. 12-17 u.,
worden gelijktijdig meerdere lezingen gegeven
het met 'Verbindingen' verband houdt. Ook over
vr. 12-20.30 u., T 036 5215929; Casla,
binnen deelprogramma's die alle gerelateerd zijn
de onderwerpen van de sprekers ontbrak nog
Markt 110, Almere-Haven, T 036 5386842,
aan uiteenlopende aspecten van hedendaagse
informatie. Toegezegd hebben Dirk Frieling
www.casla.org.
stedelijkheid. Sommige deelprogramma's zijn
(13/11), Søren Elle (20/11), Rob van der Bijl en
Engelstalig, in andere is de voertaal Nederlands.
Ian Smith (27/11), Jurg Conzett (04/12) en Must
Op 19 november spreekt stedebouwkundige
(11/12). De voertaal is Engels. Alle lezingen zijn
N I E U W B O U W I N W E S T E R PA R K
Wim Nijenhuis over 'De archeologie van de toe-
gratis en beginnen om 20.00 uur, reserveren is
Het Stadsdeel Westerpark wil de architectuur
komst', die de plaats zou hebben ingenomen
niet mogelijk.
van de laatste vijftien jaar in het Stadsdeel meer
van de aloude hoopvolle toekomstverwachtingen
Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, ma. 11-16 u.,
aandacht schenken door op de gevels van deze
en houvast zoekt in uitspraken over de ongeluk-
di., wo., vr. 9-16 u., do. 9-20 u., za. 13-16
gebouwen een informatieplaat aan te brengen.
ken die wij tegemoet gaan.
u., T 020 5527977; Academie van
De informatie op deze bordjes is bedoeld om
De Vlaamse ingenieur-architect Wouter Davidts
Bouwkunst, Waterlooplein 211, ma.-do.
de belangstelling voor architectuur in bredere
spreekt 26 november over 'Festivalisering van de
10-22 u., vr. 10-18 u., T 020 531821
kring te bevorderen maar ook om de herinnering
stadscultuur' en tezelfdertijd geeft architect Joan
aan de boeiende stadsvernieuwingsperiode
Almekinders een lezing over de rol die voedsel-
levend te houden, zoals die tot uiting komt in
consumptie en voedselaanbod kunnen spelen bij
ARCHITECTUUR IN DE REGIO
de typische, vaak bizarre naamgeving van de
het maken van nieuw publiek domein in de stad.
In het kader van het jaarthema ‘de symbiose tus-
projecten. Bij ongeveer twintig interessante
Op 3 december geeft Willem van Reijen, hoogle-
sen kunst en architectuur’ organiseert het ABC
projecten zijn dit najaar op in het oog springen-
raar sociale en politieke filosofie aan de RUU,
lezingen en exposities van architecten die zelf als
de plekken gevelplaten aangebracht met daarop
een lezing over paradoxen van de moderniteit in
kunstenaar werkzaam zijn, nauw samenwerken
de naam van het project en een korte uitleg
het Passagen-Werk van Walter Benjamin. In ver-
met kunstenaars of geen onderscheid zien tus-
van die naam, de naam van de architect, de
band met verbouwing van de Rietveld Academie
sen beide disciplines. Op 24 november zijn Tom
naam van de opdrachtgever en het jaar van
vinden de lezingen plaats op vier verschillende
Frantzen en Kamiel Klaasse (NL Architects) aan
oplevering.
locaties elders in de stad. De toegang kost € 5,-.
het woord. Bernard Hulsman, journalist van het
De teksten zijn in overleg met de eigenaren en
Zie: www.gerritrietveldacademie.nl voor het
NRC, stelt na afloop kritische vragen. In het
architecten opgesteld. Voor meer informatie:
volledige programma en voor de locaties of
kader van dit thema is tot 23 november de
D. de Waal,
[email protected].
bel T 020 5711600.
expositie SAMPLES #01 van architect en beel-
De poort van het Rijksmuseum
dend kunstenaar Tom Frantzen te zien. Uit het oeuvre van Frantzen zijn ‘samples’ genomen, die geïsoleerd van hun totstandkomingsproces als autonome projecten worden gepresenteerd. Zijn projecten variëren van stedenbouw tot tapijt en van trouwring tot kantoorgebouw. Tevens tot en met 23 november toont het ABC een expositie van Kas Oosterhuis (ONL) & Frits van Dongen (de Architekten Cie.). Te zien zijn de met inkt getekende samenwerkingsprojecten van Frits van Dongen en Kas Oosterhuis uit de jaren tachtig, gerealiseerde projecten van Frits van Dongen binnen de Architekten Cie. en video’s, renderings en foto’s van recent uitgevoerde projecten en nog niet eerder gepubliceerde prijsvraagontwerpen van ONL.
RIJKSMUSEUM IN VERBOUWING
Op 30 november opent het ABC twee exposities: Zvi Hecker en Herman Zeinstra & Liesbeth van der Pol. Op 21 december opent ‘Waar de
Het Rijksmuseum maakt zich op voor de ver-
Instituut Collectie Nederland worden gehuis-
muze huist; schrijvers en dichtershuizen’. Nog tot
bouwing door de Spaanse architecten Cruz en
vest. In december wordt de Philipsvleugel in
en met 9 november is in het ABC de expositie
Ortiz. Bij de restauratie wordt het originele
gebruik genomen met een expositie van top-
Pleinenproject Kunstlijn te zien. Voor meer infor-
architectonische concept van architect P.J.H.
stukken uit de zeventiende-eeuwse kunst en
matie over de activiteiten van het ABC, zie
Cuypers zo veel mogelijk in ere hersteld, ter-
geschiedenis. Het hoofdgebouw sluit en de
www.architectuurhaarlem.nl.
wijl het gebouw tegelijkertijd wordt aange-
uithuizing van de collectie begint. Voor meer
Het Almeerse architectuurcentrum Casla organi-
past aan de eisen die de eenentwintigste
informatie zie www.rijksmuseum.nl.
seert eens in de twee jaar de Architectuurprijs
eeuw aan het museum stelt. De meest opzien-
Bij Architectura en Natura (T 020 6236186)
Almere. Het publiek werd ook dit jaar gevraagd
barende wijzigingen zijn een verbindingsruim-
is voor € 12,50 het Spaans/Engelstalige
haar favoriete gebouw, park, wijk of andere
te tussen de oost- en westvleugel van het
boek Cruz y Ortiz. Arquitectura de sinte-
object te kiezen. Vanaf 1 november zijn de nomi-
museum, een ondergronds plein en kelder-
sis/Architecture of synthesis te koop. Hierin
naties te zien in Cultureel Centrum Corrosia in
lagen. De sloopwerkzaamheden van het
is een selectie van uiteenlopende werken van
Almere-Haven. Tot 21 november kan gestemd
Veiligheidsinstituut in de Hobbemastraat zijn
deze architecten opgenomen, geïllustreerd
worden via de website van Casla of via de
aangevangen, om achter het voorgebouw
met zwart-wit foto’s, schetsen en platte-
Almeerse kranten. Op dezelfde dag wordt de
plaats te maken voor het Ateliergebouw. Hier
gronden.
winnaar bekendgemaakt en op 27 november
zullen restauratoren van het museum en de
Rijksmuseum, Stadhouderskade 42,
vindt de feestelijke uitreiking plaats van de
afdelingen opleidingen en onderzoek van het
T 020 747047
3
NIEUWS 090 KALENDER/CALENDER NOVEMBER/DECEMBER 2003 TENTOONSTELLINGEN / EXHIBITIONS A N N E LY S D E V E T
t/m 02/11 | Hortustunnel P L E I N E N P R O J E C T K U N S T L I J N Squares
t/m 9/11 | ABC, Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za., 12-17 u., zo. 13-17 u., T 023 5340584, www.architectuurhaarlem.nl R I C H A R D H U T T E N Design by Hutten
W E G E N S V E R B O U W I N G G E O P E N D Open for
Alterations t/m 13/12 | ARCAM, Prins
Z V I H E C K E R v.a. 30/11 | ABC, Haarlem
T 020 6204878
F O T O ’ S VA N D E O P E N B A R E R U I M T E
REVOLUTION IN THE AIR - THE SIXTIES
t/m 31/12 | Stedelijk Museum, Paulus Potterstraat 13, dag. 11-17 u. T 020 5732911 D U D O K T I J D S L I J N t/m 31/12 | Dudok Centrum,
[email protected] A R C H I T E C T U U R P R I J S K I N D E R O P VA N G
Architecture prize day care centre 13/12-19/01 |
Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, ma. 11-16 u.,
T 035 6292262
di., wo. en vr. 9-16 u., do. 9-20 u., za. 13-16 u.,
T 020 6259603, wo.-za. 12-18 u.,
Photography of the Amsterdam Port t/m 15/02 |
ma.-zo. 11-17 u., T 020 4622393
07/12-07/01 | KHL, Oostelijke Handelskade 44,
Dudokpark 1, Hilversum, wo.-vr., zo. 12-16.30 u., D E A M S T E R D A M S E H AV E N I N Z WA R T- W I T
t/m 21/11 | Pniëllkerk, Bos en Lommerweg 189,
v.a. 30/11 | ABC, Haarlem
Hendrikkade 600, di.-za. 13-17 u.,
t/m 15/11 | Galerie Binnen, Keizersgracht 82, B . T. B O E Y I N G A Amsterdam School architect
HERMAN ZEINSTRA EN LIESBETH VAN DER POL
Scheepvaartmuseum, Kattenburgerplein 1, di.-zo. 10-17 u., T 020 5232222 Z O N N E S T R A A L R E V I S I T E D The restoration of
T 020 5527977 ‘ D E E L I T E VA N M O R G E N ? ’ to mo rro ws e lite?
20/12-31/01 | ARCAM, Prins Hendrikkade 600, di.-za. 13-17 u., T 020 6204878 ‘ T O F I N D A H O M E ’ Work by artists,
a.o. Robert Adams, Thomas Struth en Edgar Arceneaux 15/12-15/02 | SeARCH, Hamerstraat 3, T 020 7889900 ' WA A R D E M U Z E H U I S T: S C H R I J V E R S E N D I C H T E R S H U I Z E N ' Houses of poets
v.a. 21/12 | ABC, Haarlem K R A C H T PAT S E R S Construction and strength in
buildings and bridges (permanent) | NEMO,
Oosterdok 2, di.-zo. 10-17 u., T 0900 9191100
CURSUSSEN All in Dutch 100 JAAR WIENER WERKSTÄTTE
v.a. 05/11 | KHC DE OUDE WERELD
v.a. 10/11 | KHC, T 023 5324233
Gasfornuis van Maxime Ansiau. Zie: conversation of objects, p. 6.
S C A N D I N AV I S C H E V O R M G E V I N G
10/11 | Volksuniversiteit, T 020 6261626 ´ C O N V E R S AT I O N O F O B J E C T S ´ Work by
Sanatorium Zonnestraal 02/11-28/03 |
Maxime Ansiau t/m 22/11 | Artoteek Oost, 3e
Dienstbodenhuis ‘de Koepel’, Loosdrechtsebos
Oosterparkstraat 201, do. 12-20 u, vr.-za. 12-17
7, Hilversum, zo. 12-17 u., T 035 6232990
u, zo. 13-17 u., T 020 6681753 B E N J A M I N B R U C K N E L L T U R N E R Early English
A M S T E R D A M - O O S T t/m 29/02 | Amsterdams
Historisch Museum, Nieuwezijds Voorburgwal
landscape photography and photos of Amsterdam
359, ma.-vr. 10-17 u., za.-zo. 11-17 u.,
from 1857 t/m 23/11 | Huis Marseille,
T 020 5231743
H E R K E N N E N VA N B O U W S T I J L E N
v.a. 11/11 | NRC T O E G E PA S T E K U N S T E N D E S I G N
v.a. 12/11 | KHC R E S TA U R AT I E M E T S E LW E R K
v.a. 20/11 | NRC, T 020 6237791 I S TA N B U L 26/11 | Volksuniversiteit
Keizersgracht 401, di.-zo. 11-17 u.,
LA SCALA. DE OPERA EN DE ORIENT
B A R C E L O N A 03/12 | Volksuniversiteit
T 020 5318989
1 7 8 0 - 1 9 3 0 . La Scala. The Opera and the Orient
PA R I J S 10/12 | Volksuniversiteit
A R S AT H R O ’ I S Pictures of Amsterdam 1959-1981
30/08-23/11 | Huis Marseille, Keizersgracht 401, di.-zo. 11-17 u., T 020 5318989 T O M F R A N T Z E N : ‘ S A M P L E S # 0 1 ’ t/m 23/11 |
ABC, Haarlem F R I T S VA N D O N G E N E N K A S O O S T E R H U I S
Art and Architecture t/m 23/11 | ABC, Haarlem O N T W E R P S C H E T S E N VA N J A N W I L S Sketches
by Jan Wils t/m 01/12 | Olympiahuis,
Stadionplein 18, vr.-zo. 12-17 u., T 020 4706349 S TA D S P L A N A M S T E R D A M 75 years of urban
development in Amsterdam t/m 01/12 |
1780-1930 07-11 t/m 08-02 | Van Gogh
ma.-zo. 10-18 u., T 020 5705200
LEZINGEN / LECTURES
2 0 E E E U W S E D E C O R AT I E V E K U N S T E N
In general lectures are held in Dutch,
D E S I G N Viewing days and auction 07/11-09/11,
but there are exceptions (*)
11/11 | Sotheby’s, De Boelelaan 30, kijkdagen 10-16 u., T 020 5502205 K U N S T- E N VA K F O T O G R A A F B E R N H A R D E I L E R S ( 1 8 7 8 - 1 9 5 1 ) Photography
21/11 t/m 29/02 | Gemeentearchief Amsterdam, Tolstraat 129, ma.-zo. 11-17 u., T 020 5720202
C I T I E S A N D E Y E S I * 05/11, 16 u. | via Rietveld
Academie, T 020 5711600 H A N S R U I J S S E N A A R S 10/11, 20.15 u. |
ARCAM in de Brakke Grond, Nes 45, T 020 6204878 K L O V E N I E R S B U R G WA L 11/11, 20u. |
Zuiderkerk, Zuiderkerkhof 72, ma. 11-16 u.,
N O M I N AT I E S A R C H I T E C T U U R P R I J S A L M E R E
di., wo. en vr. 9-16 u., do. 9-20 u., za. 13-16 u.,
2 0 0 3 v.a. 21/11 | Cultureel Centrum Corrosia,
T 020 5231523
B E R L I J N 17/12 | Volksuniversiteit
Museum, Paulus Potterstraat 7,
Markt 5, Almere, wo.-zo. 12-17 u., vr. 12-20.30 u.
4
Volksuniversiteit, Rapenburgerstraat 73, T 020 6261626 D I R K F R I E L I N G * Capita Selecta 13/11, 20 u. |
Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, T 020 5318218 D AV I D H A R V E Y * Globalisation of the local
16/11, 16 u. | De Balie, Kleine Gartmanplantsoen 10, T 020 5535100 C I T I E S A N D E Y E S * I 19/11, 16 u. |
via Rietveld Academie, T 020 5711600 S Ø R E N E L L E * Capita Selecta 20/11, 20 u. |
Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, T 020 5318218 MARTIN BARNES OVER BENJAMIN B R E C K N E L L T U R N E R * 22/11, 11.30 u. |
Huis Marseille, T 020 5318989 V R I J E K AV E L S : E E N H Y P E ? 24/11, 20 u. |
Podium voor Architectuur Haarlemmermeer, T 023 5669589 TOM FRANTZEN & KAMIEL KLAASSE
24/11, 20 u. | ABC, Haarlem C I T I E S A N D E Y E S I * 26/11, 16 u. |
via Rietveld Academie, T 020 5711600 R O B VA N D E R B I J L , I A N S M I T H * Capita
Selecta 27/11, 20 u. | Academie van Bouwkunst,
Waterlooplein 211, T 020 5318218 R I C H A R D S E N N E T T 27/11 20 u. |
ING House, T 020 4288888 C I T I E S A N D E Y E S I * 03/12, 16 u. |
via Rietveld Academie, T 020 5711600 J U R G C O N Z E T T * Capita Selecta 04/12, 20 u. |
Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, T 020 5318218 M U S T * Capita Selecta 11/12, 20 u. |
Academie van Bouwkunst, Waterlooplein 211, T 020 5318218 A R J U N A P PA D U R A I * Globalisation of the local
14/12, 16 u. | De Balie, Kleine Gartmanplantsoen 10, T 020 5535100 S H O P P I N G ! 15/12, 20 u. | Podium voor
Architectuur Haarlemmermeer, T 023 5669589 J O H N K Ö R M E L I N G 22/12 20.15 u. |
ARCAM in de Brakke Grond, T 020 6204878
T 020 6202105
onder meer over het Stadionplein en
H O T E L A M E R I C A I N 02/11 | Heemkennis Oost,
SCHLOSS MOYLAND EN KUHRHAUS KLEVE
01/11 | KUNSTSTAD, T 0294 481004 H O F J E S I N D E J O R D A A N 02/11 |
In general discussions and symposia are held in Dutch, but there are exceptions (*)
tour Amsterdam School architecture 08/11 |
Volksuniversiteit, T 020 6261626 PA L E I S O P D E D A M 08/11 | Volksuniversiteit,
14/11, 20.30 u. | Perdu, Kloveniersburgwal 86, T 020 4220542 B E E L D E N E N B O U W S E L S VA N D E M U LT I C U LT U R E L E S TA D
K O N I N K L I J K PA L E I S 08/11-30/11,
15/12-01/01 | Het Paleis, T 020 6248698 V O N D E L PA R K E . O . 09/11 | Welgemoed
op Stap, T 020 6202105 S C H E E P VA A R T H U I S 03/06??-13/11, 08/12 |
Volksuniversiteit, T 020 6261626 S C H E E P VA A R T H U I S E N H E T S C H I P 13/11,
11/12 | Het Schip, T 020 4182885 H E T A M S T E R D A M VA N H . P. B E R L A G E 15/11,
28/11 | Artifex, T 020 6208112 F I E T S T O C H T N I E U W E Z A K E L I J K H E I D bicycle
tour Nieuwe Zakelijkheid 15/11 | Volksuniversiteit,
T 020 6261626
L E E F S T I J L E N E N B R A N D I N G 20/11 |
K L O V E N I E R S B U R G WA L 15/11 |
Volksuniversiteit, T 020 6261626 H O E K L A S S I E K I S A M S T E R D A M Classical
Amsterdam 16/11 | Amsterdam City Walks,
T 06 18257014
De Ontmoeting,
[email protected] E I N D E J A A R S D E B AT: D E W O O N C O N S U M E N T C E N T R A A L 12/12 | De Rode Hoed, NIROV,
T 070 3028428
op Stap, T 020 6202105 O O S T E L I J K H AV E N G E B I E D E N I N T E R I E U R B E Z O E K E N 22/11, 29/11 | Artifex,
T 020 6208112 T 020 4182885
bicycle tour Jugendstilarchitecture 01/11 |
Volksuniversiteit, T 020 6261626 B E T O N D O R P 02/11 | Welgemoed op Stap,
Scheepvaarthuis A R C H I T E C T O U R T 020 6259123 |
Architectuur en stedebouw B A K K E R & B A K K E R T 020 6836359 | IJburg,
Oostelijk Havengebied, Zuidelijke IJ-Oever B I N K O R I G I N A L S I G H T S E E I N G T 020 6795415 |
Amsterdamse School, Binnenstad, Jordaan, Oostelijk Havengebied, Pijp K U N S S TA D T 0294 481004 | Binnenstad,
Cuypers, Museumplein, Oostelijk Havengebied IJburg, Oostelijk Havengebied K O N I N K L I J K PA L E I S T 020 61250848 |
Rondleidingen Paleis R A A D H U I S H I LV E R S U M T 035 6292262 |
R E D E R I J L O V E R S T 020 5301090 |
Rondvaarten Binnenstad, Oostelijk Havengebied J A N S C H R I E F E R T 06 51362107 |
M U S E U M H E T S C H I P T 020 4182885 |
Amsterdamse School-architectuur
I N G B A N K 26/11 | Archivisie, T 020 6258908 S C H E E P VA A R T H U I S 27/11 | Archivisie,
T 020 6258908
URBAN HOME & GARDEN TOURS
T 020 6881243 | Amsterdamse grachtenpanden en -interieur, tuinen en hofjes (voor groepen
29/11 | Artifex, T 020 6208112 VA N C H R I S T U S T O T B O E D D H A 14/12 |
Amsterdam City Walks, T 06 18257014 B O O T T O C H T O O S T E L I J K H AV E N G E B I E D
alleen op afspraak) U N I T E D D I F F E R E N T V O I C E S T 020 7786131 |
Amsterdam-Zuidoost WA LT E R A LT E N A – G I D S S E R V I C E S
T 020 6629784 | Binnenstad, Jordaan, Oostelijk Havengebied
Het Schip, T 020 4182885 F L O R E N C E 19/11-23/11 | KUNSTSTAD,
T 0294 481004 K E R K E N E N K AT H E D R A L E N 13/12 |
VEEL VOORKOMENDE A D R E S S E N / F R E Q U E N T LY USED ADDRESSES
KUNSTSTAD, T 0294 481004 ABC ARCHITECTUURCENTRUM
DIVERSEN / MISCELLANEOUS
Groot Heiligland 47, Haarlem, T 023 5340584, di.-za. 12-17 u., zo. 13-17 uur, www.architectuurhaarlem.nl
INLOOPSPREEKUUR VERBOUWEN ( M U S E U M N A C H T ) 08/11, 19-02 u. | ARCAM,
Prins Hendrikkade 600, T 020 6204878 A M S T E R D A M O V E R H O N D E R D J A A R / S TA D E N P L AT T E L A N D MuseumN8 programme,
A C A D E M I E VA N B O U W K U N S T
Waterlooplein 211, T 020 5318218, ma.-do. 10-22 uur, vr. 10-18 u., www.academievanbouwkunst.com A R C A M Prins Hendrikkade 600,
T 020 6204878, di.-za. 13-17 uur, www.arcam.nl
401, T 020 5318989 A R C H I T E C T U U R P R I J S A L M E R E 2003 27/11 |
Cultureel Centrum Corrossia, Almere-Haven, FIETSTOCHT JUGENDSTILARCHITECTUUR
Westergasfabriek A R C H I V I S I E T 020 6258908 | ING bank,
Sanatorium Zonnestraal, Hilversum
D E B A Z E L E N D E K L E R K 23/11 | Het Schip,
08/11, 19-02 u. | Huis Marseille, Keizersgracht
RONDLEIDINGEN / GUIDED TOURS
hoofdkantoor Het Oosten Woningcorporatie,
Dudok Centrum, Hilversum
D A M N A A R W E S T E R PA R K 16/11 | Welgemoed
PTA, Reed Business, T 0314 349495 F U N C T I E M E N G I N G I N D E S TA D 24/11 |
Noordelijke IJ-oever, Oostelijk Havengebied A R T I F E X T 020 6208112 | Beurs van Berlage,
L N PA R T N E R S T 020 6736013 | GWL-terrein,
20/11, 20 u. | Felix Meritis, Keizersgracht 324, T 020 6262321
A R T T R A T 020 6259303 | Hofjes, Jordaan,
Olympisch Stadion, Stadsschouwburg,
T 020 6261626
Boat trip Eastern harbour area 09/11, 14/12 | NON-PLEKKEN EN VERVREEMDING
RONDLEIDINGEN OP AANVRAAG / GUIDED TOURS ON DEMAND
Amsterdam City Walks, T 06 18257014 F I E T S T O C H T A M S T E R D A M S E S C H O O L bicycle
D E N H M - B A N K VA N K . P. C . D E B A Z E L
DISCUSSIES, SYMPOSIA / DISCUSSIONS, SYMPOSIA
over ARCAM | AT5, T 020 5551111
T 020 4220336
T 036 5386842
Z U I D E R K E R K Zuiderkerkhof 72,
T020 5527987, ma. 11-16 u., di.-vr. 9-16 u., do. 9-20 u.,
C A F E - C U LT U U R P R I J S , 11/12, 20 u. |
Felix Meritis, Keizersgracht 324, T 020 6262321 A A N B O U W Wekelijks TV-programma,
5
N AT I O N A A L R E S TA U R AT I E C E N T R U M
Kamerlingh Onneslaan, ma. 11-16 u., di.-vr. 9-16 u., T 020 6237791
C O N V E R S AT I O N O F O B J E C T S
Pakhuis Amsterdam aan de Oostelijke
brengen. Hierbij speelt branding een belangrijke
Afgedankte producten nieuw leven inblazen, is
Handelskade heeft zijn deuren definitief geslo-
rol. Is dit de toekomst van het stedelijk ontwer-
het centrale thema van de Frans-Nederlandse
ten. Een nieuwe presentatieruimte in het voor-
pen? Het Congres vindt plaats in de Passenger
beeldend kunstenaar Maxime Ansiau. Door
malige hoofdgebouw van TPG/PTT op het
Terminal Amsterdam. Voor meer informatie:
gebruik te maken van op straat, bij het grofvuil
Oosterdokseiland is in voorbereiding. Omdat
Reed Business, T 0314 349495.
of in kringloopwinkels gevonden voorwerpen zet
het Stedelijk Museum eind december een aantal
Op 24 november organiseert De Ontmoeting,
hij vraagtekens bij de massaproductie van onze
jaren dichtgaat wegens een uitgebreide renova-
een samenwerkingsverband van diverse
tijd. In Artoteek Oost laat Ansiau de oude func-
tie en uitbreiding, zal ook dit museum gebruik
Amsterdamse ondernemersverenigingen, een
tie van de zalen herleven: de tentoonstellings-
maken van het door Merkelbach en Elling in
congres over de problematiek van functiemen-
ruimten worden de eet- en conversatiezalen van
de jaren zestig ontworpen gebouw en hier
ging in de stad. De bijeenkomst vindt plaats in
weleer. Met aandacht voor detail en materiaal
een tijdelijke expositie inrichten.
de International School in Amstelveen en begint
creëert hij met gerecyclede producten een ele-
Op 11 november veilt Sotheby’s twintigste-
om 16.30 uur. Voor meer informatie: De
gante en uitnodigende leefruimte. ´Conversation
eeuwse decoratieve kunst en design. Objecten
Ontmoeting, T 020 6967536. Aanmelding is
of Objects´ is te zien tot en met 22 november en
van artistieke bewegingen als de Art Nouveau,
noodzakelijk via:
[email protected].
vindt plaats in het kader van het landelijke Kunst
Amsterdamse School en Art Deco zijn vertegen-
Op 12 december organiseert het NIROV een
+ Wonen Festival dat tot en met 16 november
woordigd. Kijkdagen zijn van 7 t/m 9 november.
eindejaarsdebat met als thema ´De woonconsu-
bij Kunstuitleencentra plaatsvindt.
Artoteek Oost, 3e Oosterparkstraat 201,
ment centraal´. In gesprekken met deskundigen
Bij Galerie Binnen is tot en met 15 november
do. 12-20 u. vr.-za. 12-17 u. zo. 13-17 u.,
komt een aantal onderwerpen op het gebied van
werk van designer Richard Hutten te zien. Hutten
T 020 6681753; Galerie Binnen,
wonen aan bod. De avond vindt plaats in De
studeerde in 1991 af aan de Academie Indus-
Keizersgracht 82, T 020 6259603, wo.-za.
Rode Hoed, Keizersgracht 102. Voor meer infor-
triële Vormgeving in Eindhoven. Datzelfde jaar
12-18 u., T 020 6253723; Sotheby's,
matie: NIROV, Sunta Veerkamp, T 070 3028428.
startte hij zijn eigen ontwerpstudio, waarmee hij
De Boelelaan 30, T 020 5502205
Stichting Perdu organiseert 14 november een thema-avond over 'displacement', non-plekken
zich richt op verschillende ontwerpdisciplines,
en vervreemding in Amsterdam. De avond omvat
zoals meubel-, product-, interieur- en tentoonstellingsontwerp. Hij ontwikkelde concepten als
G R O T E S T E D E N P R O B L E M AT I E K
een performance en een lezing, en start om
‘No sign of design’ en ‘Table upon table’. Hutten
Reed Business organiseert op 20 november een
20.30 uur. De zaal opent om 20.00 uur. Bij het
is één van de meest succesvolle Nederlandse
congres over ´Leefstijlen en branding´. Steeds
ter perse gaan van ARCAM NIEUWS waren geen
ontwerpers. Hij heeft een sleutelrol bij Droog
vaker passen gemeenten, woningbouwverenigin-
verdere details bekend.
Design waarbij hij betrokken is sinds de oprich-
gen en projectontwikkelaars het ´leefstijlconcept´
Stichting Perdu, Kloveniersburgwal 86,
ting in 1993.
toe om aantrekkelijke woonmilieus tot stand te
T 020 4220542 wandelboekje (Uitgeverij THOTH, € 8,90) en is op de website www.gemeentearchiefamsterdam.nl de gedigitaliseerde lantaarnplaatjesshow ´Veertig jaar Amsterdam, de Ziel van de stad´ te zien met begeleidende teksten van Eilers. De expositie is te zien van 21 november tot en met 29 februari 2004. Tot en met 15 februari is in het Scheepvaartmuseum de expositie ‘De Amsterdamse haven in zwart wit, foto’s van Annemie Wolff’ te bezichtigen. Deze fotografe maakte in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw honderden publiciteitsfoto’s voor de Vereniging ‘De Amsterdamse Haven’. Zij ontwikkelde een geheel eigen stijl waarin de techniek van de haven ondergeschikt is aan stijl en compositie. De expositie laat een selectie zien uit de driehonderd overgebleven
A M S T E R D A M I N Z WA R T- W I T
originele afdrukken van de havenfoto’s van Annemie Wolff. In het restaurant van de KHL is van 7 decem-
Oudezijds Achterburgwal, achterzijde huizen Zeedijk, 1906-1912. Foto: Bernhard Eilers
ber tot en met 7 januari een fototentoonstelling ingericht met werk van amateur-fotogra-
Het Gemeentearchief Amsterdam wijdt een
gevoelde stemmingen´ à la Willem Witsen.
fen die een cursus hebben gevolgd over de
tentoonstelling en een monografie aan kunst-
Amsterdam was voor Eilers de ´stad der ste-
openbare ruimte. De cursisten bezochten
en vakfotograaf Bernhard Eilers (1878-1951).
den´ en hij probeerde haar op de gevoelige
onder meer de Indische Buurt en het Oostelijk
Eilers hield zich onder meer bezig met de
plaat vast te leggen zoals door hem geliefde
Havengebied. Pleinen en plantsoenen en
landschapsfotografie, het portret, het stille-
schilders dat deden. Zijn bloeiperiode wat de
plekjes waar men achteloos aan voorbijgaat
ven, de architectuurfotografie, de industriële
architectuurfotografie betreft viel samen met
zijn vastgelegd. Een selectie van 24 foto´s
reportage en de kleurenfotografie. Het
de Amsterdamse School. Eilers foto´s versche-
brengt deze plekken in beeld.
Gemeentearchief bezit een groot deel van zijn
nen vanaf 1918 in Wendingen. Een mooi podi-
Gemeentearchief, Asschergebouw,
nalatenschap. Begonnen als leerling-lithograaf
um voor Eilers: vaak werden zijn foto´s pagina-
Tolstraat 129, ma.-zo. 11-17 u.,
werkte hij zich op tot zelfstandig fotograaf
groot afgedrukt en omlijst met typografische
T 020 5720202; Scheepvaartmuseum,
met een eigen zaak. In 1908 werd zijn werk
versieringen van Wijdeveld. Behalve een
Kattenburgerplein 1, di.-zo. 10-17 u.,
voor het eerst tentoongesteld. Eilers werd
monografie van zijn werk (Uitgeverij
T 020 5232222; KHL, Oostelijke
geloofd om zijn atmosfeer en ´geziene en
Focusmedia, € 55,-) verschijnt ook een
Handelskade 44,
[email protected]
6
M U S E U M N A C H T: I N L O O P S P R E E K U U R V E R B O U W E N Tijdens de MuseumN8 op 8 november zijn bij
met het nieuwste van het nieuwste op hun
ARCAM van 19.00 tot 02.00 uur de deuren
vakgebied en laten het publiek maximaal pro-
geopend voor het 'Inloopspreekuur
fiteren van hun kennis en ervaring. Ter afslui-
Verbouwen'. Terwijl op de tentoonstellingsver-
ting is er aandacht voor de ‘verbouwing’ van
dieping de expositie 'Wegens verbouwing
muziek. Toegezegd hebben ontwerper Ronald
geopend' is te zien, staan aan de lage kade
Hooft, architect Jan Benthem, landschapsar-
deskundigen van naam op vele terreinen van
chitecte Maaike van Stiphout, cosmetisch arts
het verbouwen - niet alleen ruimtelijk, maar
Leonie Schelken en Jos Megens, coördinator
ook geestelijk en lijfelijk - klaar om bezoekers
van het genderteam van de Vrije Universiteit
een persoonlijk advies te geven over hoe zij
Amsterdam. Kijk op www.arcam.nl voor een
met succes hun woning, kleding, lichaam of
gedetailleerd programma. Toegangskaarten
geest kunnen (laten) verbouwen. Met welke
voor de MuseumN8 zijn in de voorverkoop en
piercing, waar doorheen, kom je het voorde-
op de avond zelf te koop bij het Rijksmuseum,
ligst voor de dag? Met welke slimme trucs
het Amsterdams Historisch Museum, Artis,
wordt de opknapbeurt van je woning een suc-
het Theatermuseum, het Joods Historisch
ces? Is plastische chirurgie geboden voor een
Museum, Rederij Lovers en het Tropenmuseum.
verbouwing van het lichaam of een welgemikt
Bij het Amsterdams Uitbureau zijn alleen kaar-
leesadvies als opknapbeurt van de geest? De
ten in de voorverkoop te verkrijgen. Een
aanwezige ontwerpers, lichaamskunstenaars
passe-partout voor de MuseumN8 kost in de
en belezen geesten confronteren bezoekers
voorverkoop € 12,-, op de avond zelf € 16,-.
ARCAM bij N8 DUIKER EN DUDOK
zation' aan de Amerikaanse Yale-universiteit, een
informatie over de Museumnacht.
Na ruim tien jaar studeren, plannen, ontwerpen
lezing getiteld 'Cultural globalization and the
Huis Marseille, Keizersgracht 401, di.-zo.
en bouwen nadert de restauratie van het hoofd-
public sphere'. Hij zal daarin aandacht schenken
11-17 u., T 020 5318989
gebouw van het voormalige sanatorium
aan de beweeglijkheid van lokale en mondiale
Zonnestraal in Hilversum haar voltooiing. Het
identiteiten en de spanning tussen privédomein
gebouw werd in 1928 gerealiseerd naar ontwerp
en publieke ruimte.
KUNST EN ARCHITECTUUR
van Jan Duiker. In het Dienstbodenhuis is van
De Balie, Kleine Gartmanplantsoen 10,
Het Van Gogh Museum laat van 7 november
2 november tot en met 28 maart op zondagen
T 020 5535100
tot en met 8 februari 2004 de tentoonstelling
de tentoonstelling ‘Zonnestraal revisited’ te zien
‘La Scala. De opera en de oriënt 1780-1930’
die de restauratie van het hoofdgebouw van
zien. La Scala is de populaire naam voor het
Zonnestraal tot onderwerp heeft. Rondleidingen
FOTOGRAFIE IN HUIS MARSEILLE
Teatro alla Scala in Milaan, naast een podium
door Zonnestraal worden verzorgd door Jan
Nog tot en met 23 november is in Huis Marseille
voor voorstellingen sinds de achttiende eeuw
Schriefer, T 06 51362107.
een overzichtstentoonstelling te zien van het
tevens de bakermat van het decorontwerp.
Het Dudok Centrum laat in afwachting van de
werk van de Britse fotopionier Benjamin
Aan de hand van circa tweehonderd objecten,
fusie met het Goois Museum de vaste opstelling
Brucknell Turner, met onder meer enkele unieke
waaronder decorontwerpen en kostuums af-
over Dudok zien. ‘Dudok. Tijdlijn’ gaat in op
foto’s van Amsterdam die Turner maakte in 1857.
komstig uit opera’s die zich afspelen in verre
leven en werk van Dudok, met bijzondere aan-
Op zaterdag 22 november om 11.30 uur houdt
en exotische landen, vertelt deze expositie
dacht voor het raadhuis in Hilversum. Iedere
Martin Barnes, conservator fotografie van het
de geschiedenis van La Scala.
zondag is er om 14.00 uur een rondleiding door
Victoria & Albert Museum en samensteller van
Vanaf medio december 2003 toont Search een
het raadhuis en wordt de toren beklommen.
de tentoonstelling, in Huis Marseille een lezing
door Paul Andriesse samengestelde tentoon-
Dienstbodenhuis ‘de Koepel’,
over Benjamin Brecknell Turner. Tot 23 november
stelling met de titel: ‘To find a home’. Er wordt
Loosdrechtsebos 7, Hilversum, zo. 12-17 u.,
toont Huis Marseille ook nog een selectie uit de
werk getoond van diverse kunstenaars onder
T 035 6232990, Dudok Centrum, Dudokpark
dertigduizend foto’s die J.M. Arsath Ro’is tussen
wie Robert Adams, Thomas Struth en Edgar
1, Hilversum, wo.-vr., zo. 12-16.30 u., T 035
1959 en 1981 maakte in dienst van het
Arceneaux. De expositie is bij Search te zien
6292262
Gemeentearchief. Zie voor meer informatie:
tot en met eind februari.
www.huismarseille.nl.
In NEMO is het nieuwe tentoonstellingsdeel
Tijdens de MuseumN8 organiseert Huis Marseille
'Krachtpatsers' te zien, over gebouwen en
R E C H T VA A R D I G E R U I M T E
van 19.00 tot 21.00 uur een programma voor
bruggen met spierballen. Jong en oud kunnen
Samen met De Balie presenteert het Ruimtelijk
kinderen van de basisschool. Er wordt gekeken
hier experimenteren met statische en dynami-
Planbureau opnieuw twee lezingen in het pro-
naar de plekken die Turner en Ro'is fotografeer-
sche constructies, en spelenderwijs de invloed
gramma 'De mondialisering van het lokale'. In
den, en hoe die sindsdien zijn veranderd. Hoe
ervaren van vormen en krachten op bruggen
deze reeks geven vooraanstaande internationale
zou Amsterdam er uitzien over honderd jaar?
en gebouwen. Onderdeel van 'Krachtpatsers'
denkers hun visie op de nieuwe verbindingen
Met creatieve middelen wordt dit thema speels
is een twaalf meter lang en zeven meter hoog
tussen het mondiale en het lokale, en spreken zij
uitgediept. Van 21.00 tot 01.00 uur is de
model van de Rotterdamse Erasmusbrug van
over de betekenis van culturele mondialisering
MuseumN8 bij Huis Marseille voor de ouderen
het architectenbureau UN Studio. 'Krachtpatsers'
voor ruimtelijke politiek. Op 16 november om
en staat de tegenstelling tussen stad en platte-
is te bezoeken tijdens de openingsuren van
16.00 uur spreekt geograaf David Harvey in een
land centraal. Willem de Ridder (bekend van
NEMO.
Engelstalige lezing getiteld 'Places, spaces and
Hitweek en Aloha), Ileen Montijn (journalist en
Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7,
monopoly powers' over de kansen voor een
auteur van Naar Buiten!) en Ronald de Leeuw
ma.-zo. 10-18 u., T 020 5705200, SeARCH,
lokale, rechtvaardige ruimtelijke orde in een
(directeur van het Rijksmuseum) lezen voor
Hamerstraat 3, T 020 7889900; Galerie Paul
gemondialiseerde wereld. Op 14 december,
uit een keur van literaire passages die de
Andriesse, Prinsengracht 116, T 6236237;
eveneens om 16.00 uur, geeft Arjun Appadurai,
geneugten van de stad, of juist van het platte-
NEMO, Oosterdok 2, di.-zo. 10-17 u.,
directeur van het programma 'Cities and globali-
land, bezingen. Zie ook www.n8.nl voor meer
T 0900 9191100
7
COLOFON
TIPS
zijn donderdag 21.30 uur, zaterdag 20.45 uur en
ARCAM NIEUWS, tweemaandelijks informatiebulletin over
De Keizersgrachtkerk en de Heilige Martelaren
zondag 19.30 uur, met premières steeds op don-
architectuur, stedebouw en vormgeving in Amsterdam en
van Gorcum zijn gerestaureerd en nu weer in
derdag. Het programma van 30 oktober gaat
omstreken, is een uitgave van de Stichting Architectuur-
volle glorie en zonder steigers te bewonderen.
over het Stadionplein (herhaling 20 november), 6
De Keizersgrachtkerk, Keizersgracht 566, stamt
november wordt een programma over ARCAM
uit 1888 en is ontworpen door de architecten
herhaald en de uitzending van 27 november
oplage van 5500 zes maal per jaar - in de eerste week
G.B. en A. Salm. De kerk wordt beschouwd als
gaat, met een knipoog naar Sinterklaas, over het
van de maanden januari, maart, mei, juli, september
de bakermat van de gereformeerde kerk van
Amsterdamse daklandschap. De onderwerpen
en november.
Abraham Kuyper. De Heilige Martelaren van
van de uitzendingen op 13 november en in de
Gorcum uit 1929, Linneaushof 93, is ontworpen
maand december waren bij het ter perse gaan
door A.J. Kropholler. Deze architect liet zich zijn
van ARCAM NIEUWS nog niet bekend. Meer
leven lang inspireren door het werk dat Berlage
informatie: AT5, T 020 5551111. In de grote zaal
rond 1900 maakte. Kropholler is tevens verant-
van het NAi te Rotterdam is momenteel werk te
woordelijk voor een groot deel van de bebou-
zien van het New Yorkse architectenbureau
wing van het Linneaushof, waarbij hij zich liet
Studio Asymptote. Op Kunstkanaal is 7 decem-
kunst, de grote musea, gespecialiseerde boekwinkels,
inspireren door het Begijnhof.
ber 'Asymptote movie' te zien, een computerani-
diverse galeries). Wie het blad thuis wilt ontvangen dient
De informatiecentra voor de Noord/Zuidlijn en
matie gemaakt door dit bureau.
het Stationseiland zijn samen ondergebracht in
Kunstkanaal, T 020 6271496, uitzendingen
één informatiecentrum in de Oostvleugel van het
via Salto (kanaal Amsterdam 1), zondag
ARCAM NIEUWS’. Men ontvangt het blad dan gedurende
Centraal Station. Het publiek kan hier voor infor-
21.30-23 u., herhaling vr. 23-00.30 u.
een jaar (6 nummers). Een abonnement via de website
centrum Amsterdam, Prins Hendrikkade 600, 1011 VX Amsterdam, T 020 6204878, F 020 6385598, email
[email protected]. ARCAM NIEUWS verschijnt in een
Redactie: Marlies Buurman (eindredactie), Dave Wendt, Else Wissink. Ontwerp: Opera Ontwerpers, Breda; druk: robstolk, Amsterdam. ABONNEMENT ARCAM NIEUWS kan gratis afgehaald worden op een groot aantal verspreidingspunten in Amsterdam (ARCAM, Academie van Bouwkunst, de academies voor beeldende
minimaal € 15,- (voor het buitenland minimaal € 25,-) over te maken op Postbankrekening 4634479 ten name van Stichting ARCAM onder vermelding van ‘Abonnement
aanvragen kan ook. Zie: www.arcam.nl onder ‘publicaties’.
matie en vragen over de bouwwerkzaamheden terecht.
P U B L I C AT I E S
Informatiecentrum Noord/Zuidlijn en
Bij NAi Uitgevers verscheen Oostelijk
Stationseiland, Stationsplein 7, T 020
Havengebied Amsterdam, stedenbouw en archi-
Ruimtelijke Ordening, sector Ruimtelijke Ontwikkeling,
3445070, di.-vr. 10-17 u., zo. 11-16 u.,
tectuur. Het boek geeft een volledig overzicht in
Infrastructuur en Beheer; dienst Welzijn Amsterdam, afdeling
www.stationseiland.amsterdam.nl,
woord en beeld van de stedenbouw en architec-
Kunst en Cultuur; Amsterdams Fonds voor de Kunst;
www.noordzuidlijn.amsterdam.nl
tuur van het Oostelijk Havengebied, aangevuld
HET WERK VAN ARCAM WORDT MOGELIJK GEMAAKT DOOR: Gemeente Amsterdam: Dienst Wonen, Dienst
Stimuleringsfonds voor Architectuur, Rotterdam.
met thematische artikelen van deskundigen,
SPONSORS 2003
CURSUSSEN
waaronder Marlies Buurman, Bernard Hulsman,
A+D+P Architecten, Amsterdam; Algemene Woningbouw-
Het Kunst Historisch Centrum biedt in november
Hans Ibelings en Allard Jolles. De publicatie
vereniging, Amsterdam; AM Wonen, Amsterdam; AMVEST,
en december diverse cursussen aan. Van 10
heeft het karakter van een naslagwerk over
november tot en met 15 december ‘De oude
deze nieuwe woonwijken en geeft een breed
wereld’, deze cursus vindt plaats in Amsterdam,
overzicht van de Nederlandse woningbouw
Projektadviezen, Amsterdam; BAM Vastgoed, Amsterdam;
de kosten bedragen € 105,-. In Haarlem start op
van de afgelopen decennia. De prijs is € 50,-
Benthem Crouwel Architekten, Amsterdam; BPF Bouwinvest,
5 november de cursus ‘100 jaar Wiener
(Engelstalig: € 60,-).
Amsterdam; Eiso Bergsma Plexiglas, Amsterdam; Blauwhoed,
Werkstätte’, de cursus kost € 75,- en duurt tot
Bij NAi verscheen tevens een publicatie over de
en met 26 november. Van 12 november tot en
transformatie van het Westergasfabriekterrein tot
Amsterdam; Woningbouwvereniging De Dageraad,
met 17 december is eveneens in Haarlem de cur-
een Cultuurpark. Het boek is geschreven door
Amsterdam; Duinker Van der Torre, samenwerkende
sus ‘Toegepaste kunst en design’ te volgen. De
Olof Koekebakker en schetst de geschiedenis
architekten, Amsterdam; Dura Bouw Amsterdam, ERA Bouw,
kosten hiervoor zijn € 105,-
van het terrein en beschouwt het project in de
Het Nationaal Restauratie Centrum biedt op 20
context van de opgave om nieuwe bestemmin-
en 27 november en op 11 en 12 december de
gen te vinden voor voormalige haven- en
Estate Development, Den Haag; Jones Lang LaSalle,
cursus ‘Restauratie Metselwerk (1)’, bestaande
industrieterrein. Het boek kost € 33,-.
Amsterdam; De Key/De Principaal, Amsterdam; Kondor
uit een theorie- en een praktijkgedeelte. De
Bezoekers van de Amsterdamse Waterleiding-
Wessels, Amsterdam; Koninklijke BAM Groep, Bunnik; Kristal,
kosten voor deze cursus bedragen € 465,-. Op
duinen kunnen tot en met 16 november een
11 en 12 november geeft docent Jos Smit een
kunstwandelroute langs hedendaagse kunstwer-
Moes Bouwbedrijf, Zwolle; Het Oosten Woningcorporatie,
cursus over het herkennen van bouwstijlen, deze
ken van Toshikatsu Endo, Wapke Feenstra en
Amsterdam; Woningstichting Patrimonium, Amsterdam;
cursus kost € 375,-.
Meschac Gaba in dit natuurgebied volgen.
Rijnja-Repro, Amsterdam; Smit's Bouwbedrijf, Beverwijk;
De Volksuniversiteit organiseert diverse een-
Bij de kunstroute verscheen een catalogus.
daagse cursussen; op 10 november over
Deze is voor € 7,- te koop bij bezoekerscentrum
Scandinavische Vormgeving, op 26 november
de Oranjekom, 1e Lelyweg 4, Vogelenzang,
over Istanbul, op 3 december over Barcelona, op
T 023 5233595 of te bestellen via
10 december over Parijs en op 17 december
www.wlb.amsterdam.nl.
Amsterdam; ARCADIS, Hoofddorp; De Architectengroep, Amsterdam; Architectuurcentrale Thijs Asselbergs, Haarlem; Atelier Zeinstra van der Pol, Amsterdam; Gerard W. Bakker
Rotterdam; Boer Hartog Hooft, Amsterdam; Bouwfonds Ontwikkeling, Hoevelaken; Claus en Kaan Architecten,
Zoetermeer; Amsterdam; Heijmans IBC Vastgoedontwikkeling, Almere; Hillen en Roosen Planontwikkeling, Amsterdam; Ingenieursbureau Amsterdam (IBA); ING Real
Amsterdam; Van der Leij Groep, Amsterdam; MAB Groep, Den Haag; Johan Matser Projectontwikkeling, Hilversum;
Soeters Van Eldonk Ponec architecten, Amsterdam; Vesteda Management, Maastricht; Woningbedrijf Amsterdam, Amsterdam; Woningstichting Zomers Buiten, Amsterdam; Zwarts & Jansma Architecten, Amsterdam.
over Berlijn. De kosten bedragen € 11,50 per
KOPIJ ARCAM NIEUWS 091
cursus. De Volksuniversiteit organiseert tevens
Het volgende nummer van ARCAM NIEUWS (nummer 91)
een lezing over en wandeling langs de
beslaat de maanden januari en februari en kan tot uiterlijk
Kloveniersburgwal op 11 en 15 november en een
25 november bij de redactie worden ingeleverd.
rondleiding door het Paleis op de Dam op 8 november.
ARCAM
KHC, T 023 5324233; Art Interim, T 023
t.a.v. redactie ARCAM NIEUWS
5324233; NRC, T 020 6237791;
Prins Hendrikkade 600
Volksuniversiteit, T 020 6261626
1011 VX Amsterdam
AANBOUW EN KUNSTKANAAL
T 020 6204878
De Amsterdamse zender AT5 vertoont het pro-
F 020 6385598 e-mail:
[email protected]
gramma Aanbouw over architectuur en stedebouw, met om de week bij toerbeurt een nieuwe uitzending en een herhaling. De uitzendtijden
'All my clothes', 1970. Foto: Bas Jan Ader. Zie: Kunst en architectuur, p.7.
8
www.arcam.nl
