DE WAPPER KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW

DE WAPPER

KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW Zetel: Militair Kwartier West, 2930 Brasschaat Web – site: http://www.kvvoo-antwerpen.be/ E-mail: [email protected] Rek Nr : IBAN: BE47 9799 9716 7580 BIC: ARSPBE22 KVVOO Eeuwfeestlaan 96, 2500 Lier Tf Schatbewaarder: 03 4801986 Tf KVVOO Uitstappen (open 2 uur vóór vertrek): +32 484542037 Jaargang 15 Nr 2 April - Mei 2014

Agenda Schrijf tijdig in! Betalingen die na de Laatste Betalings Datum (LBD) toekomen worden niet in aanmerking genomen. Voor gewone activiteiten geldt de betaling aan de schatbewaarder als inschrijving. Voor gratis activiteiten inschrijven bij de secretaris (Jan Vingerhoets). Tf 03 4806101. When?

Activiteit

Prijs

LBD

Woe 23 Apr

Uitstap naar Ninove. Details vorige De Wapper. Org.: Frans De Laet. Tf.: 03 4402891

42

28 Mar

Woe 14 Mei

Uitstap naar Sint Truiden. Details blz. 4. Org.: Lou Vranckx. Tf.: 03 4572446

50

18 Apr

Din 20 Mei

Bezoek militaire begraafplaatsen Schoonselhof. Details blz. 7. Org.: John Schellemans. Tf.: 03 2889558

5

01 Mei

Din 03 Jun

Tweemaandelijkse maaltijd in het Hof van Reyen. 12u00. Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101.

25

22 Mei

250 250

15 Mei 01 Aug

15-20 Sep Reis naar Berlijn. Eerste gegevens vorige De Wapper. Org.: Mil Leys. Tf.: 03 2954060. En verder

17 juni: Uitstap naar Middelburg. 22, 23 of 24 juli: Boottocht met KVEO.

In dit Nummer...

Agenda

2

Het woordje van de voorzitter

3

Toekomstige activiteiten

4

Uitstap naar Sint Truiden

4

Militaire begraafplaats Schoonselhof

7

Mededelingen

7

Necrologie

7

Mars en Mercurius

8

Computerhoekje

9

Verhalen/Inzendingen van leden

10

Toeristisch-Recreatieve informatie

14

2

Het woordje van de voorzitter Beste KVVOO-ers, Het was een verrassing – maar dan wel een aangename. In plaats van de verhoopte 30 deelnemers aan de reis naar Berlijn, zullen we met 59 zijn! Van een succes gesproken..! Maar dit succes heeft ook een keerzijde: de capaciteit van de voorziene bus was overschreden en we hadden dus eigenlijk (voor het eerst sinds lang) moeten "uitloten". Onze organisator heeft met het reisagentschap echter een oplossing uitgewerkt: er zullen twee (kleinere) bussen worden ingelegd, zodat iedereen meekan. Dit biedt zelfs bijkomende voordelen: we zullen veel mobieler zijn in de grootstad Berlijn en het wordt gemakkelijker ons in twee groepen te splitsen als dit voor bepaalde bezoeken (gidsen) nodig zou zijn. En … de prijs wordt niet verhoogd! Een verklaring voor deze grote respons is zeker deels te zoeken in het feit dat de organisatoren de reis zoveel mogelijk trachten aan te passen aan de verwachtingen van de deelnemers: een "rustig" programma en een "vast", comfortabel hotel. Deze benadering maakte ook van de vorige reis – de cruise naar Sint Petersburg – een voltreffer. In 2015 zullen we trachten deze lijn door te trekken en opnieuw een cruise organiseren – ditmaal een riviercruise in Spanje (waarschijnlijk) of in Portugal (eventueel). Een vakantie op een schip beantwoordt inderdaad het best aan de criteria van "rust" en "vast logement". De reservering voor een dergelijke reis begint zeer vroeg. Zeker op een riviercruise met een beperkt aantal plaatsen is het van belang tijdig te boeken. Bovendien is de prijs dan meestal nog wat lager. Verschiet dus niet als men je op het einde van dit jaar al zal vragen of je een optie wil nemen op onze "grote reis" van 2015 – die hopelijk een even groot succes tegemoet gaat als deze van 2014!!

John 3

Toekomstige Activiteiten UITSTAP NAAR SINT TRUIDEN Met haar 107km²Sint-Truiden qua oppervlakte de grootste gemeente van Limburg. De gemeente telt bijna 40.000 inwoners, waarmee het de vierde stad van Limburg is. Een inwoner van Sint-Truiden wordt Truienaar; voor een vrouwelijke inwoner wordt de benaming Truinoske. De vroegste geschiedenis gaat terug tot de Romeinse tijd, toen zich op de plek van het tegenwoordige Sint-Truiden, aan een kruispunt van heirbanen, reeds een kleine bewoningskern vormde. In 655 stichtte Trudo, waarschijnlijk een lid van een aanzienlijke Austrasische familie met leengoed in deze regio, op deze plek een monnikengemeenschap, die geleidelijk uitgroeide tot de abdij van Sint-Truiden. Later werd Sint-Trudo heilig verklaard, zoals veel leden van de Frankische adel. In 660 bouwde Trudo een kerkje in zijn geboortestreek, ongeveer één kilometer ten noorden van Zerkingen. Nadat er bij het graf van de heilige Trudo enkele wonderen waren gebeurd, ontwikkelde de plaats zich tot bedevaartsoord. Door de vele pelgrims kwamen ook handel en dienstverlening tot bloei. De nederzetting die bij het klooster ontstond, stond te boek als Oppidum Sancti Trudonis. De naam Zerkingen raakte aldus geleidelijk in onbruik en de stad ging Sint-Truiden heten. Dat Sint-Truiden uitgroeide tot een economisch centrum, blijkt onder andere uit een Karolingische munt, met op de voorzijde de Karel de Grote en op de keerzijde Sci Trudo ('Heilige Trudo'). De 11e eeuw was een bloeiperiode voor de abdij. In deze periode begon de bouw van wat waarschijnlijk de derde abdijkerk was, een grote Romaanse kerk van 100 m lang en 27 m breed. Ook de stad profiteerde mee van de bloei van de abdij: rond de abdijkerk groeide Sint-Truiden uit van een bescheiden nederzetting tot een versterkte stad, die in deze periode stadsrechten kreeg. SintTruiden ontwikkelde zich op economisch vlak tot een centrum van de lakenindustrie en exporteerde haar laken onder andere naar Duitsland, Engeland en Frankrijk. De abten van Sint-Trudo behielden door de eeuwen veel invloed in de stad. De abt was medeheer van de stad, met alle invloed en gezag daaraan verbonden. De abdij werd in de 17e en 18e eeuw verder uitgebreid, waardoor een indrukwekkend complex ontstond. Toch waren er maar amper 25 monniken. Aan het einde van de 18e eeuw kwam aan deze situatie een plotseling en radicaal einde. In augustus1789 volgde Sint-Truiden de stad Luik in de Luikse Revolutie. De inval van Franse revolutionaire troepen in 1792 betekende het einde van de abdij. Abt en monniken vluchtten en de abdijgoederen werden aangeslagen. 4

In de 19e en 20e eeuw bloeide de stad weer op dankzij de fruitteelt in de regio. Op 9 augustus1914, aan het begin van de Duitse invasie in België, werden 20 Truiense burgers geëxecuteerd en verscheidene huizen platgebrand. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werden verschillende huizen verwoest. In deze oorlog gebruikten de Duitsers de luchtmachtbasis van Sint-Truiden als uitvalsbasis. Op9 december1975 werd Sint-Truiden getroffen door een grootschalige brand, waarbij een groot deel van de abdijgebouwen, waaronder diverse schoolgebouwen, de infirmerie, de seminariekerk en de torenspits werden verwoest. In 1971 werden Halmaal en Kerkom-bij-Sint-Truiden door de gemeente Sint-Truiden geannexeerd. Na de herindeling van1977 behoren ook Aalst, Brustem, Duras, Engelmenshoven, Gelinden, Gorsem, Ordingen, Runkelen, Velm, Wilder en Zepperen tot Sint-Truiden. Bezienswaardigheden De stad en omgeving staan bij wijze van spreken vol, en men zou er meerdere dagen kunnen doorbrengen. Gezien onze voortdurende betrachting om de fysische inspanning zo beperkt mogelijk te houden hebben wij gekozen voor: Begijnhof Het begijnhof van Sint-Truiden of het Begijnhof van Sint-Agnes is een typisch Vlaams begijnhof dat men tot het zogenoemde pleintype rekent. Het geheel van woningen en een infirmerie is gesitueerd rond een centraal gelegen kerk met voorplein, eertijds omgeven door bleekvelden, moestuinen en boomgaarden. Het werd in 1258 opgericht buiten de stadsmuren van Sint-Truiden bij de Cicindriabeek in het gehucht Schurhoven. Het betekende de aanvang van een bloeiende vrouwengemeenschap aan de rand van de stad, waar in zijn glorietijd meer dan 200 begijnen woonden. De oudste delen van de begijnhofkerk dateren uit de 13e eeuw. De meeste woonhuizen zijn 17e- of 18e-eeuws, evenals de begijnhofhoeve met monumentale toegangspoort. In de Franse tijd werd het begijnhof onteigend en verkocht aan particulieren. De laatste begijn overleed in 1860. In 1928 werd de kerk voor de eredienst gesloten; in 1933 werd ze beschermd als monument en werd de kerk gerestaureerd. Een tweede grote restauratie, onder meer van de middeleeuwse muurschilderingen, vond plaats van 1975-81, waarna ze tot 1997 huisvesting bood aan het Provinciaal Museum voor Religieuze Kunst. Momenteel functioneert de kerk als tentoonstellingen concertruimte. Haspengouwrondrit en bezoek aan het kasteel van Ordingen Het kasteel van Ordingen in de deelgemeente Ordingen werd al in 1040 vermeld als bezit van de heren van Ordingen. In de 17e eeuw werd het verbouwd tot waterburcht 5

voor de ridders van de Duitse Orde. Het kasteel werd in 1879 ingrijpend verbouwd en uitgebreid in neo-renaissancestijl. Onlangs werd het 19e-eeuwse kasteelgedeelte, dat na een bombardement in 1940 deels heropgebouwd werd, ingericht als hotel-restaurant. Het commandeurshuis in Maaslandse renaissancestijl fungeert als centrum voor dagtoerisme; het poorthuis is verbouwd tot woning voor de eigenaar. Opmerking We worden meer en meer geconfronteerd met het feit dat, enerzijds, de prijzen van bussen, gidsen en dergelijke de hoogte in gaan en, anderzijds, dat er minder deelnemers zijn dan weleer, toen er met vijftig beschikbare plaatsen nog moest uitgeloot worden. Een en ander maakt dat de prijs per deelnemer voor een uitstap uiteraard hoger wordt. Daar is weinig aan te doen. Gidsen in St Truiden bijvoorbeeld zijn bijzonder duur, en nemen bovendien in principe een groep van maximum 15 man onder hun vleugels. We zijn er in geslaagd daar uitzonderlijk 20 man van te maken. Let op! Voor deze uitstap betekent dit dat er 40 plaatsen beschikbaar zijn!! SCHRIJF DUS TIJDIG IN! Planning De uitstap naar Sint Truiden gaat door op woensdag 14 mei 2014 als volgt: 07.30u: Vertrek Mac Donalds Mechelen. 08.00u: Vertrek Vogelzanglaan Antwerpen 09.30u: Koffie met ’kattekop’ in restaurant ‘t Begijntje, binnen het Begijnhof. 10.15u: Rondleiding met gids door het Be gijnhof en in de Begijnhofkerk. 12.30u: Lunch in restaurant ‘t Begijntje: soep, kalkoenfilet met seizoen groentjes, dame blanche, koffie. (Dranken niet inbegrepen) 14.30u: Haspengouwrondrit met gids en bezoek aan het kasteel van Ordingen, afgesloten met een glas champagne. 17.30u: Vertrek naar huis. Prijs: 50 euro

LBD: 18 april 2014 Lou 6

Bezoek aan de militaire begraafplaatsen van het Schoonselhof In het kader van de herdenking van de 100e verjaring van het begin van WO I willen wij ook een klein steentje bijdragen. Wij willen deze herdenking concreet maken met een rondleiding langs de militaire kerkhoven op het Schoonselhof. Jacques Buermans, een gids die deze begraafplaats op zijn duimpje kent, zal hierbij de nodige commentaar verstrekken. Hij heeft voor deze gelegenheid en met de hulp van ons lid Willy De Jonghe nieuwe feiten opgezocht en verwerkt. Deze rondleiding wordt een primeur! Overigens is het Schoonselhof niet alleen een begraafplaats, maar ook een park waar men aangenaam en rustig kan kuieren. Wie geïnteresseerd is in een wandeling of een bezoek kan best eens gaan kijken op www.schoonselhof.be en op www.grafzerkje.be. Praktisch: De rondleiding zal doorgaan op dinsdag 20 mei 2014 om 14.00 uur. Samenkomst aan de hoofdingang van het Schoonselhof (kruispunt Krijgsbaan/Sint-Bernardsesteenweg, vlakbij de eindhalte van tram 24). De wandeling zal ongeveer twee uur duren en daarna wordt een glas aangeboden in een nabijgelegen café tijdens een gezellige nababbel. Deelname: 5 €, te storten op onze rekening. LBD: 01 mei 2014. Belangrijk: om organisatorische redenen wordt het aantal deelnemers beperkt tot maximum 30 personen!!

Mededelingen NECROLOGIE Op 19 januari 2014 overleed mevrouw Greta Deckers (°1938), echtgenote van Jozef Matthijssens. De uitvaartplechtigheid, waarop een delegatie van KVVOO aanwezig was, had plaats in de kerk van Sint-Bavo te Wilrijk. Op 21 januari overleed ons oudste lid, Commandant b.d. Frank Huber (°1924). Hij zou in februari 90 jaar geworden zijn. Hij was weerstander en oorlogsvrijwilliger (1944 en Korea) en werd vereerd met talrijke militaire en burgerlijke eretekens en diploma’s. De uitvaartliturgie had plaats in de Sint-Rochuskerk van Deurne in aanwezigheid van een delegatie van KVVOO. 7

Op 12 februari is opnieuw een van onze oudere leden, ere-kolonel Rudy Danneels (° 1926), overleden in Rustoord Zonneweelde in Rijmenam. Rudy was oorlogsvrijwilliger en bouwde daarna een mooie loopbaan in het leger uit. Een gedeelte daarvan speelde zich af in Kongo. Hij was o.a. commandant van het depot van Sijsele en militair attache in Oostenrijk/Hongarije. In de jaren ’90 was hij lid van de Raad van Bestuur van KVVOO. Na zijn pensionering legde hij zich toe op de schilderkunst. De uitvaartplechtigheid in de StMartinuskerk in Rijmenam werd bijgewoond door heel wat leden. Op 9 maart overleed ere-kolonel Vlieger Xavier Van Remoortel (°1936). "Xav" werd in 1961 gebrevetteerd als navigator en diende in de 1 ste Jachtwing in Bevekom. In 1962 werd hij slachtoffer van een zwaar auto-ongeval – met jarenlange revalidatie tot gevolg - dat zijn verdere loopbaan als navigator zou hypothekeren. Als hoger officier diende hij dan ook voornamelijk in diverse hoofdkwartieren. Zijn liefde voor het vliegen was er niet minder om en hij leefde zich gedurende tientallen jaren tot op hoge leeftijd uit als instructeur zweefvliegen bij de luchtcadetten. Langs deze weg willen wij nogmaals onze oprechte deelneming betuigen aan de families van deze overleden leden. Verder vernemen we het overlijden van: 11/01/2014: Maj b.d. Sylvain Dessart (°1937) 13/01/2014: Maj b.d. Xavier Wéber (°1950)

Mars & Mercurius Antwerpen nodigt uit Mars & Mercurius Antwerpen organiseert dit jaar voor de tiende maal zijn “Gala Diner Dansant” in het Hof van Nazareth, Nazaretdreef 101B te Lier op vrijdag 13 juni 2014. Na een receptie wordt een gastronomische maaltijd aangeboden. Tijdens en na de maaltijd is er gelegenheid tot dansen onder de leiding van een deskundige diskjockey. In de prijs is een “free drink” begrepen tot in de vroege uurtjes. Avondkledij verplicht! KVVOO is hierop uitgenodigd. Belangstellenden kunnen zich inschrijven langs onze kanalen. Wij kunnen dan via een gezamenlijke overschrijving er voor zorgen dat onze leden gezellig samen kunnen zitten. Details en prijs is nog niet gekend. Geïnteresseerd? Volg dan de evolutie op onze website! Engels militair grapje Having just moved into his new office, a pompous, new colonel was sitting at his desk when an airman knocked on the door. Conscious of his new position, the colonel quickly picked up the phone, told the airman to enter, then said into the phone, "Yes, General, I'll be seeing him this afternoon and I'll pass along your message. In the meantime, thank you for your good wishes, sir." Feeling as though he had sufficiently impressed the young enlisted man, he asked, "What do you want?" "Nothing important, sir,"the airman replied, "I'm just here to hook up your phone." 8

Computerhoekje GROTE KUIS! De lente is het seizoen van de grote kuis. Al eens gedacht aan een grote kuis van je computer? Neen? Nochtans is dit ook regelmatig (bv. alle jaren) nodig om hem in topconditie te houden. Te veel vuil zal de computer lawaaierig maken en sneller doen opwarmen, waardoor hij kan stilvallen. Een desktop ontdoen van stof en vuil is relatief eenvoudig; bij een laptop (die beter is afgesloten en dus minder onderhoud nodig heeft) is dit wat moeilijker en het kuisen wordt daarom het best overgelaten aan iemand die weet hoe je zoiets open maakt… Wat heb je nodig? Niet veel: een schroevendraaier, een zachte borstel, wattenstaafjes, reinigingsdoekjes (bvb voor brillen) en - voor wie het echt volgens het boekje wil doen - een busje perslucht uit de computerwinkel, maar de longen zijn een goed alternatief! Het gebruik van een stofzuiger/kruimeldief wordt afgeraden om schade aan het moederbord te vermijden. Als je hem toch gebruikt, wees dan voorzichtig! Zet de PC af en trek de stekker uit het stopcontact. Alvorens binnenin iets aan te raken kun je best, voor alle zekerheid, metaal aanraken om alle eventuele statische elektriciteit af te voeren. Binnenzijde PC: Verwijder een zijkant van de kast (langs de kant waar de opening(en) voor de ventilatie zitten), door achteraan enkele vijsjes los te schroeven en de zijkant uit zijn houder te schuiven (zie eventueel de handleiding). Als je de PC nog nooit gekuist hebt, zal je verrast zijn door de hoeveelheid stof! Het meeste vuil zit op de ventilator(en) die zorgen voor de afkoeling van de processor en de videokaart. Met perslucht of met een zachte borstel verwijder je het stof. Je mag daarbij de ventilator met de hand tegenhouden om gemakkelijker te werken. Soms worden bepaalde onderdelen afgekoeld met koelribben: hiertussen zit ook stof! Wees voorzichtig bij de elektronica-onderdelen: gebruik enkel de zachte borstel of – beter nog - blaas het vuil weg. Daarna kun je het stof dat zich verzameld heeft op de bodem naar buiten blazen of verwijderen met een reinigingsdoekje. CD/DVD-speler: Er is weinig onderhoud nodig. Vooraan elke speler zit een klein gaatje. Duw een paperclip in het gaatje en de speler springt open. Je kan de lade nu verder opentrekken en het eventuele stof verwijderen. 9

Als de speler niet (goed) werkt kan het zijn dat de lens vuil is. Om die te kuisen moet je een speciale “lens cleaner” kopen in de computerwinkel en de gebruiksaanwijzing volgen (de computer moet daarvoor worden opgestart). Muis: Als je nog een “oude” muis hebt (met een kogeltje) is zeer regelmatig onderhoud een must om een goede werking te garanderen. Draai onderaan de vergrendeling open zodat het kogeltje er kan uitgenomen worden en verwijder binnenin alle stof. Let vooral op de twee contacten (“rolletjes”) die door het kogeltje geactiveerd worden. Wattenstaafjes zijn hiervoor ideaal. Moderne, optische muizen werken zonder kogel, maar moeten toch af en toe eens gereinigd worden. Openen gaat meestal eenvoudig via een vijsje onderaan; terug sluiten vraagt wat aandacht! Toetsenbord: Draai het toetsenbord ondersteboven en schud er het vuil uit. Met een borstel kan je de ruimte tussen de toetsen kuisen. Je kan hier ook de brillendoekjes gebruiken. Gebruik geen water! Voor een grondige reiniging moet het toetsenbord geopend worden en de toetsen verwijderd. Dit is al meer iets voor specialisten… Moest je het toch wagen, neem dan zeker een foto van het klavier om de toetsen later op de juiste plaats te kunnen terugzetten! Scherm of monitor: Schermen zijn echte stofmagneten! Ze worden best gekuist met een brillendoekje of met een katoenen vod met wat pure alcohol. Maar overdrijf niet met de frequentie! John

Verhalen/Inzendingen van onze leden 1914-1918: Kroniek van de oorlog in België (10 en slot) (Deze teksten uit Nederlandse kranten werden “vertaald” naar de nieuwe spelling) De Telegraaf (19/03/1918) – De laatste knevelarijen der Duitsers De Duitse gouverneur-generaal in België heeft bij verordening van 28 februari ll. verboden de wol, die hij uit de matrassen heeft laten wegnemen, te vervangen door “onbewerkt, gesneden of anderszins bewerkt hooi en stro, alsook pellen van korenkorrels en dorsafval (uitschot, kaf)”. Evenmin mag men kussens en peluwen met een van deze stoffen opvullen. Er staat een geldboete van ten hoogste 3000 mark of een gevangenisstraf van ten hoogste 2 maanden op. Verder wordt er de vriendelijke opmerking aan toegevoegd dat gesneden oud papier de in beslag genomen wol voordelig kan vervangen.

10

Nieuwe Rotterdamse Courant (15/07/1918) –De kanselier over België De Norddeutsche Algemeine Zeitung schrijft: Nu de verklaring van de rijkskanselier over België is bekend gemaakt, is uit de Rijksdag de wens geuit de uiteenzettingen van de kanselier uit zijn rede van 11 juli, die over hetzelfde onderwerp lopen, ter wille van de samenhang bekend te maken. (…) “In het Westen staat nog altijd het Belgische vraagstuk op de voorgrond. Dat wij er niet aan denken België blijvend in bezit te nemen heeft van het begin van de oorlog vastgestaan. De oorlog is voor ons – zoals ik ook de 20e november 1917 heb gezegd – van meet af een verdedigingsoorlog geweest en geen veroveringsoorlog. Dat wij België zijn binnengerukt was een door de oorlogsomstandigheden opgelegde noodzakelijkheid, evenals het noodzakelijk voor ons was België te bezetten. Dat wij er burgerlijk bestuur instelden strookt volkomen met de Haagse conventie op de oorlog te land. Deze volgend hebben wij in België op alle gebied een Duits bestuur ingevoerd en ik geloof dat zulks niet ten nadele van de Belgische bevolking was. (…) In het geval van België moeten wij – gelijk ik het vroeger heb uitgedrukt – zorgen dat België niet weder opmarsgebied voor onze vijanden wordt, niet alleen in militaire maar ook in economische zin. Wij moeten zorgen dat wij na de oorlog economisch niet worden afgesneden. België is door zijn ligging en door zijn ontwikkeling ook sterk op Duitsland aangewezen. (…)” (NvdR: de man die deze “analyse” maakte was de Beierse filosoof en politicus Georg Graf von Hertling, die op 1 november 1917 rijkskanselier werd benoemd). De Tijd (23/09/1918) – Het Duitse vredesvoorstel aan België M.b.t. het z.g. Duitse vredesvoorstel aan België vermeldt de “Germania”:

Graaf von Hertling

De Beierse graaf Toerring, zwager van de Belgische koningin, heeft, in de overtuiging dat een spoedige vrede voor België een levensnoodzakelijkheid is, persoonlijk voorstellen aan de Belgische regering doen toekomen. Graaf Toerring was daartoe door de Duitse rijksregering noch gevolmachtigd, noch had hij daartoe bevelen. Integendeel hadden zowel graaf von Hertling als graaf Hintze (NvdR: respectievelijk rijkskanselier en staatssecretaris Buitenlandse Zaken) verklaard, dat hij zich niet gerechtigd mocht achten de door hem uitgewerkte voorstellen als komende van de Rijksregering voor te stellen.

De Telegraaf (22/10/18) – De Duitse Zwarte Hand in België De correspondent van de “Times” bij het Engelse leger verneemt dat de Duitsers in grote haast uit Brugge vertrokken zijn, maar toch niet zo snel of zij zagen kans links en rechts te roven en te plunderen. 11

Alle burger hadden bevel gekregen tot zaterdag middag binnenshuis te blijven en dit gaf de Duitse soldaten de schoonste gelegenheid om hun slag te slaan. Zij belden aan de huizen of winkels aan en als de deur openging eisten zij, met de revolver in de vuist, van alles en nog wat, maar het liefst horloges, juwelen en andere vlot verkoopbare zaken. In vele huizen drongen de Duitse Heldenkrieger met geweld binnen om ze pas met boordevol gevulde zakken weer te verlaten. Nieuwe Rotterdamse Courant (11/11/1918) Parijs (10/11) – De wapenstilstand van Le Franc Port De plaats waar de onderhandelingen over de wapenstilstand gevoerd worden is het kasteel van Franc Port (…) ongeveer 6 Km ten oosten van Compiègne. Het komt ons waarschijnlijk voor dat (…) de wapenstilstand dus in de geschiedenis zal heten: “de wapenstilstand van Le Franc Port”. Parijs (11/11) – De wapenstilstand getekend Het volgend draadloos telegram van de Duitse gedelegeerden voor de wapenstilstand aan het Duitse opperbevel is bedoeld om medegedeeld te worden aan alle autoriteiten die er belang bij hebben. “De wapenstilstand is hedenmorgen om 5 uur getekend. De termijn voor ontruiming is met 24 uur verlengd voor wat betreft de linker Rijnoever en verder nog met 5 dagen zodat de totale termijn 31 dagen is.(…) Keulen (11/11): De Duitse pers over de wapenstilstand De Kölnische Zeitung schrijft: “De economische voorwaarden der Entente zijn nog veel harder dan de militaire. Op het ogenblik dat miljoenen Duitse soldaten terugkeren moeten wij zoveel verkeersmiddelen afstaan, dat wij onmogelijk in de volksvoeding zullen kunnen voorzien. Bovendien zullen geen levensmiddelen in het land worden ingevoerd, want de hongerblokkade duurt voort. Wat de wapenen niet hebben bereikt zal dus door het gebrek worden volbracht” De Kolnische Volkszeitung schrijft: “De voorwaarden spotten met Wilson’s beginselen van verzoening en onpartijdige gerechtigheid. De vijand wil zijn dorst naar wraak tegen het Duitse volk stillen. De Entente verloochent openlijk haar vroegere verzekeringen dat haar strijd slechts de Duitse autocratie gold. De vrede zal aan Duitsland worden voorgeschreven, in weerwil van Wilson’s boodschap volgens welke slechts een vrede tussen gelijkgerechtigde duurzaam kan zijn.” De Tijd (14/11/1918): Waar werd de wapenstilstand gesloten? Onze correspondent te Parijs seint ons dat de “Echo de Paris” meedeelt dat de laatste onderhandelingen over de wapenstilstand, ’s nachts van 1 tot 5 uur, plaats hadden in de salonwagen van maarschalk Foch, welke zich bevond te Rethondes, een half uur gaans ten zuidoosten van Le Franc Port. Misschien is het dus wel de “wapenstilstand van Rethondes”.(NvdR: de wapenstilstand kreeg geen "officiële" naam; het eigenlijke vredesverdrag werd 1919 gesloten in Versailles). 12

Met deze tiende aflevering beëindigen we deze reeks over WO I * Wie geïnteresseerd is in de Nederlandse kranten uit de 17e tot de 20e eeuw - en in publicaties en tijdschriften uit de 19e en 20e eeuw - kan terecht op www.delpher.nl, een site die is ontwikkeld door de Koninklijke Bibliotheek in samenwerking met het Meertens-Instituut en de bibliotheken van de universiteiten van Amsterdam (UvA), Groningen, Leiden en Utrecht. * Wie geïnteresseerd is in de verschillende activiteiten die georganiseerd worden naar aanleiding van de 100e verjaring van het begin van WO I kan zich informeren op de site van Defensie: www.be14-18.be/nl/defensie (met o.a. een tentoonstelling in het Koninklijk Legermuseum - zie www.expo14-18.be) en op de site van Antwerpen: www.antwerpen14-18.be met o.a. een agenda van de manifestaties in Antwerpen (met als hoogtepunt de pontonbrug over de Schelde op 3, 4 en 5 oktober). * Vergeet in deze context onze wandeling “Militair Schoonselhof” van 20 mei niet!

REISBROCHURES Reisbrochures beloven soms meer dan de toerist uiteindelijk krijgt. Soms loopt het écht de spuigaten uit. Anderzijds is er ook een categorie reizigers die nooit tevreden zijn en over het geringste ongemak hun beklag doen. Vissen in het water, Spaanse taxichauffeurs die verdorie Spaans spreken, blote borsten op het strand: hoe erg kan je reisnachtmerrie wel zijn? Onderstaande klachten kreeg reisorganisator Thomas Cook binnen: "Wat zijn ze lui, de winkeliers in Puerto Vallarta die in de namiddag sluiten. Ik moet vaak dingen kopen tijdens de siësta. Die zou moeten afgeschaft worden". "Tijdens mijn vakantie in Goa in India, was ik onthutst toen bleek dat haast elk restaurant curryschotels serveerde. Ik hou niet van pikant eten". "We boekten een excursie naar een waterpark maar niemand zei ons dat we onze eigen badpakken en handdoeken moesten meebrengen. We gingen er van uit dat die in de prijs inbegrepen waren". "Het strand was te zanderig. We moesten alles opruimen toen we terug in onze kamer kwamen". "Het zand was niet zoals het zand in de brochure? Jullie brochure toont wit zand, maar het was eerder aan de gele kant". "Ze zouden topless zonnebaden moeten verbieden op het strand. Mijn man, die gewoon wilde relaxen, vond dat een vervelende afleiding". "Niemand had ons gewaarschuwd dat er vissen in het water zouden zitten. De kinderen waren bang". "De wegen waren hobbelig, wat ervoor zorgde dat we tijdens de busrit onze reisgids niet konden lezen. Daardoor waren we niet op de hoogte van allerlei zaken die onze reis aangenamer hadden kunnen maken". 13

"Hoewel er volgens de brochure een volledig uitgeruste keuken was, vonden we nergens een eiersnijder". "Wij gingen met vakantie naar Spanje en hadden een probleem met de taxichauffeurs. Het waren allemaal Spanjaarden". "Het duurde negen uur om van Jamaica naar Engeland te vliegen. De Amerikanen waren op drie uur thuis. Dat lijkt ons oneerlijk". "Ik vergeleek onze suite met één slaapkamer met die van vrienden met drie slaapkamers. De onze was aanzienlijk kleiner". "Geen kappers in het resort, stond in de brochure. Wij zijn studenten haartooi en we vermoeden dat ze dat wisten want wij moesten langer wachten aan de receptie". "Er waren daar te veel Spaanse mensen. De receptionist sprak Spaans, het eten was Spaans. Niemand had ons verwittigd dat er daar zo veel buitenlanders zouden zijn". "We moesten buiten wachten op de boot en daar was geen airconditioning". "Ik werd gebeten door een mug. De brochure maakt geen melding van muggen". "Mijn verloofde en ik vroegen aparte bedden toen we boekten. Maar we kregen een kamer met een kingsize bed. We achten jullie nu verantwoordelijk en eisen een tegemoetkoming voor het feit dat ik zwanger werd. Dit zou niet gebeurd zijn mochten jullie ons de kamer gegeven hebben die we hadden geboekt".

Lou

Toeristisch-recreatieve Informatie HET ANTWERPS STRAATNAMENBOEK (Aflevering 45 bis/46) Vorige keer werden niet alle straten op het plan besproken omdat er te weinig plaats was in de De Wapper om dat te doen. Daarom 45 bis/46. GULDENSPORENSTRAAT, KORTRIJKSTRAAT, DELFTSTRAAT, ZWARTELEEUWSTRAAT, BIJLSTRAAT, GOEDENDAGSTRAAT, KWEKERIJSTRAAT, POSTSTRAAT, GROENINGERPLEIN, JANNATSTRAAT Bestonden nog niet in 1926. SOMMÉSTRAAT Deze straat werd geopend op gronden van M.J. baron de Witte en de familie Heirman, tusschen de Pothoek en het Hoogveld van Borgerhout, bij K.B. van 6 Maart 1885; zij werd gedoopt bij Collegiaal besluit van 8 Mei 1885 naar: Claude Louis Sommé, geboren te Parijs op 8 April 1772, overleden te Antwerpen op 19 Okt. 1855. Hij deed zijne studiën van heelmeester te Parijs en trad als zoodanig in dienst van het Rijnleger. In 1804 werd hij tot heelmeester-majoor benoemd. Met het 76e linieregiment kwam hij te Antwerpen in garnizoen. Dank zij zijne betrekkingen met Markies d’Herbouvil14

Jannatstraat

Groeningerplein

Zwarteleeuwstraat

le, droeg hij bij tot het stichten eener geneeskundige school te Antwerpen. Later werd hem door den burgemeester van Antwerpen de plaats aangeboden van opperheelmeester in het St. Elisabethgasthuis, welke hij aannam na zijn ontslag bij het Fransch leger verkregen te hebben. Het was een man van groote bekwaamheid, maakte deel van verschillende geleerde instellingen, was professor aan de geneeskundige school en gaf verscheidene werken uit over genees- en heelkunde. Hier genaamd in gedachtensamenhang met Boerhave, Jan Palfijn, Van Helmont en Yperman. LANGE VAN BLOERSTRAAT De huidige straat bestaat uit twee delen: het oudste, van St.Willibrordusstraat tot Lovelingstraat, en het jongste van deze tot aan de Kerkstraat. Dit laatste gedeelte was in de XVIIe eeuw en wellicht vroeger een voetweg voerende van den Pothoekdijk door den lagen Pollepelhoek over de vuilbeek, in de buurt van de hofstede van Van Leyen (sedert Josué Casani, 1712, het Joden- of Smousenhof). Dit gedeelte hiet in de XIXe eeuw de Pollelstraat , waarnaast er een Korte Pollepelstraat kwam (de huidige Pollepelstraat). 15

Het oudere gedeelte onzer straat is getrokken door een hoveniershof die toehoorde aan het bisdom van Antwerpen, daarna aan het bureel van Weldadigheid. Op 31 Maart 1846 schrijft dit laatste aan ’t College: “Le bureau désire donner à cette rue le nom Van Bloerstraat, parceque ce nom rappelle d’abord les services éminents que Mr Van Bloer a rendus à l’administration, dont il fut un des premiers bienfaiteurs et dont il a été administrateur et président. Ce nom rappelle ensuite l’origine du nouveau chemin: en effet le jardin potager sur lequel la rue est ouverte, provient de lEvêché d’Anvers, dont Mr Van Bloer a été le dernier président, c’est gråce à lui que l’administration ayant dénoncé cette propriété, fut mise en possession du jardin par décret impérial du 4 messdor an 13”. Het College trad dit bij op 29 Mei 1864.Later werd de Pollepelstraat ook Lge Van Bloerstraat. De Korte Van Bloerstraat werd geopend rond 1860. KERSBEEKSTRAAT EN TURCKSTRAAT De opening der Turck- en Kersbeekstraten door de familiën de Witte en Schul werd goedgekeurd bij K.B. van 22 Jan.1893. Het College van 1 Sept. 1893 besluit: “Gezien het inzicht om de twee straten geopend voor rekening van de familie de Witte, en leidende van op het Heerenveld te Borgerhout, deels op het gebied dezer gemeente en deels op het gebied der stad, verscheidenlijk naar de Potgieter- en naar de Somméstraat, de volgende namen te geven, te weten: Turckstraat en Kersbeekstraat, zulks ter nagedachtenis van Lubbert Turck van Kersbeek, ritmeester van den Prins van Oranje, die zooals de Heer Stadsarchivaris P. Génard zich uitdrukt in zijn ter zake dienend schrijven van 18 Maart 1892, aan het hoofd zijner ruiterij onze stad ter hulp snelde, toen deze, in 1542, langs den Pothoek, door Marten Van Rossum werd aangerand; herlezen de aanbevelingen van het Gemeentebestuur van Borgerhout, dd. 27 November 1888, om op het grondgebied van beide gemeenten doorloopende straten onder een en dezelfde benaming te brengen. Beslist: de benamingen Turckstraat en Kersbeekstraat te onderwerpen aan de waardering van het Gemeentebestuur van Borgerhout, voor wat betreft de op het grondgebied dezer gemeente gelegen straten”. Goedkeuring der gemeente Borgerhout Marten van Rossum volgde op 7-11-1893. De namen Turck- en Kersbeekstraten zijn aan deze zijde der stad alles wat nog aan Zwarten Marten en zijn gevreesde Snaphanen van Gelder herinnert. POTGIETERSTRAAT Het College van 27 April 1888 beslist: “De nieuwe straat op het eigendom van den Heer J. de Witte tusschen de Pothoekstraat en de Eggestraat zal worden geheeten Potgieterstraat, ter eere van den verdienstelijken Nederlandschen schrijver E.J. Potgieter, die in zijne jeugd de stad Antwerpen bewoonde”. 16

Everhard Jan Potgieter werd geboren in Zwolle op 27 Juni 1808. Nederlands dichter en letterkundige. Hij was tot aan de revolutie van 1830 werkzaam op een handelskantoor te Antwerpen en zeer bevriend met Jan Frans Willems. Hij stichtte het tijdschrift “De Muzen” later “De Gids”. Zijn proza behoort tot de beste Nederlandsche literatuur van alle tijden. Hij overleed te Amsterdam in 1875. EGGESTRAAT, rue de la Herse "De op gronden van Baron de Witte en Bureel van Weldadigheid nieuw geopende zijstraat in de Pothoek- straat zal geheeten worden Eggestraat, welke naam oudtijds gevoerd werd door de tegenwoordige Pothoekstraat". (College van 12 Nov. 1883). De Pothoekstraat bezoomde de Potvliet, later geheeten Vuilbeek. Dezerzijds was het moerassig, generzijds was 't het groot Laer. Onze Eggestraat loopt er dwarsdoor de laagte over de Vuilbeek die een riool is geworden in verbinding met de grote rui van de Pothoekstraat. En nu de oude Eggestraat! In 1863 klagen de inwoners van de Pothoekstraat van toen dat die straatnaam zich over 2 kilometer uitstrekt, en verzoeken om het gedeelte der straat, loopende van St. Willibrorduskerk tot de Van Bloerstraat te willen heeten Eggestraat. De inwoners leggen daarbij Schepenbrieven voor van de XVIle en XVIlle eeuw, uitwijzend dat het daar vroeger Egge- of Eghemstrate had geheeten. Het stadsbestuur ging daar niet helemaal op in. Dat straatgedeelte zou een anderen naam krijgen maar niet den gevraagde, die zo onzeker was; men maakte van dat eind de verlenging der Kerckstraat. Nu vinden we voor deze straat Eegemslrale (1550), Eghemstrate (1545), Eydicstrate en Eyenstrate (XVe eeuw) en tenslotte Eyendycke. In 1348 heet het: "Te Potfliete ane den Eyendycke" en in 1350; "geleghen te Sinte Willebrords ane die Eustrate". Ja hier zijn we op een authentisschen eiendijk. Sedert de Chronycke van der vrijheit van Doerne, ingeschreven in het Oudt Register van diverse mandementen (1501‑1520) geloofde men in de letterlijke waarheid van deze woorden: "... ende soe quam eenen dyck vander borch ende van der Kercken (van St. Michiels) tot thumino ende dien wegh vergaderde daer onser liever vrouwen Kercke nu staet”. Den Deurnsche Ayen- of Eyendijck –waarvan we den naam in 1280 vernemen- was voor Papebrochius en van Caukercken zeer zeker deze dijk. Goropius Becanus had in 1564 er de palen van gevonden op de Grote Markt! De aardkunde bewijst echter dat er op een groot gedeelte van dien weg (Hoogstraat, Oude beurs, Wolstraat, Kipdorp, St. Jacobsmarkt) nooit een soortgelijke geweest is. 17

Hij is er ook niet nodig geweest. Een Eyendijck heeft er gelegen, met brug door de vallei der Potvliet, van af de Ploegstraat (Provinciestraat) tot aan de Hemstraat, met nog dijkwerk verder op Borgerhout's of Deurne's grondgebied. Maar het groote dijkwerk is dat welke de wateren in de Vuil‑ en Scheibeekvallei aan de westzijde heeft bedwongen. Het is de weg der Ploegstraat, Kerkstraat, Pothoekstraat, Loobroekstraat. Bij een gedeelte van dien dijk, dichtst bij de baan op Antwerpen, kwam er bewoning en heette het hier eyendijckstraate, egehmstrate, eggestraat. Eyendyk, dat waterdijk beteekent (vgl. eiland) is een dijk die in plaats van langs een water of rivier te liggen, dwars door het water of door de vallei loopt. VIOLETSTEEG en VIOLETSTRAAT Op Stuivenberg. Bij Collegiaal besluit van 22 Mei 1869 werden een aantal nieuw aangelegde straten gedoopt, zoals Violettengang, Tulpstraat, Geraniumstraat, Erwtenstraat, enz... Het College van 13 Sept. 1886, beslist "Gezien het verzoekschrift van eigenaars; dd. 8 dezer, strekkende om te verkrijgen dat de naam van de Violettengang zou worden veranderd in Korte Violetstraat, op grond dat zeker liefhebbers voor huizen verklaren niet te willen wonen in eenen gang en de verhuring der huizen daardoor wordt bemoeilijkt, overwegende dat de Violettengang eene steeg is en er dus luttel bezwaar bestaat om haar diensvolgens te noemen Violetsteeg ". Violette is de Fransche vorm die hier gemeen goed geworden is, van het oudere viole. Het duidt op het bekende reukbloempje dat tot bloemkultuur aanleiding gaf, en wel vooral in Frankrijk en bij Parijs. Vandaar dat de Fransche benaming het gewonnen heeft. Er zijn meer dan honderd soorten van. Terug naar de Italiëlei. VONDELSTRAAT Op het aloude St. Williborsvelt. Behoort tot de wegenissen getrokken na de afbraak der Spaansche vestingen in 1868-1869. In de buurt en noordwaarts van den Nederlandschen Schouwburg zou men namen geven van Nederlandse rederijkkamers en letterkundigen. De eerste naam dezer zou Vondel zijn, die in deze jaren juist bijzonder was herdacht. In 1867 werd zijn standbeeld ingehuldigd in het “Vondelpark” te Amsterdam. 18

Joost van den Vondel, de grootste der Nederlandse dichters, wiens doopgezinde vader uit Antwerpen was gevlucht en te Keulen een Antwerpsche vrouw had gehuwd, werd te Keulen geboren in 1587. Hij kwam met zijn ouders in 1597 te Amsterdam. In 1641 kwam hij terug tot het geloof van zijne voorouders. Het grootst is hij in zijne lyrische poëzie en wel vooral waar deze zich uitspreekt in zijn treurspelen. Zijn dichtkunst getuigt van even groote wijsheid, geleerdheid en menschenkennis als van diepte van gevoel. Hij overleed in Amsterdam in 1679. Oorspronkelijk had men voor Vondel aan een Vondelslei gedacht, bij het Park en toen werd voor onze straat den naam Anna Bynsstraat op de plans geschreven. Toen de Vondelslei niet doorging moest Anna Byns hier plaats ruimen. ROTTERDAMSTRAAT Het College van 23 Maart 1867 doopt Rotterdamstraat “de rij huizen over den ijzeren weg”. Bedoeld is de oude spoorweg op Rotterdam en Holland die in 1874 werd opgebroken. Deze straatnaam, alsmede Hollandstraat en Spoorstraat blijven er aan herinneren. Rotterdam is de dam of dijk bij de rivier de Rotte, de weerga van ons Antwerpsch Schijn.

Archeologische vondsten ! Onderwerp: Opgravingen. * Bij opgravingen in de Russische bodem tot op een diepte van 100 meter hebben Russische wetenschappers resten gevonden van koperdraden, met een geschatte leeftijd van 1000 jaar. De Russen trokken hieruit de conclusie dat hun voorouders reeds 1000 jaar geleden beschikten over een koperen communicatienetwerk. ** Om niet achter te blijven zijn Amerikaanse wetenschappers ook hun bodem gaan afgraven waarbij ze op een diepte van 200 meter resten van glasvezels aantroffen. Deze vezels bleken na onderzoek zo n 2000 jaar oud te zijn, waaruit de Amerikanen concludeerden dat hun voorouders reeds 2000 jaar geleden al een zeer geavanceerd digitaal glasvezel netwerk in gebruik hadden. En dat zo`n 1000 jaar vóór de Russen. **Een week later hebben de Belgen het volgende rapport gepubliceerd: Bij opgravingen in de Belgische bodem, tot op een diepte van 500 meter , hebben Belgische wetenschappers helemaal niets gevonden. De Belgen concluderen hieruit dat 5000 jaar geleden de oude Belgen reeds beschikten over een draadloos netwerk..* 19

UV

Belgische Krijgsmacht

DE WAPPER TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT April - Mei 2014

Verantwoordelijke uitgever en afzender:

Redactie:

Jan VINGERHOETS Planeetstraat 34 Bus 3 2500 Lier Tel.: 03/4806101 E-mail: [email protected]

Leo VRANCKX Buizegemlei 66 2650 EDEGEM Tel.: 03/4572446 E-mail: [email protected] 20