DE WAPPER KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW

DE WAPPER

KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW Zetel: Militair Kwartier West, 2930 Brasschaat Web – site: http://www.kvvoo-antwerpen.be/ E-mail: [email protected] Rek Nr : IBAN: BE47 9799 9716 7580 BIC: ARSPBE22 KVVOO Eeuwfeestlaan 96, 2500 Lier Tf Schatbewaarder: 03 4801986 Tf KVVOO Uitstappen (open 2 uur vóór vertrek): +32 484542037 Jaargang 13 Nr 6

Agenda Schrijf tijdig in! Betalingen die na de Laatste Betalings Datum (LBD) toekomen worden niet in aanmerking genomen. Voor gewone activiteiten geldt de betaling aan de schatbewaarder als inschrijving. Voor gratis activiteiten liefst inschrijven via de site KVVOO of bij de secretaris (Jan Vingerhoets). Tf 03 4806101. When?

Activiteit

Prijs

LBD

Dins 4 Dec

Tweemaandelijkse maaltijd in het Hof van Reyen. Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101.

24

19 Nov

Dins 8 Jan

Nieuwjaarsmaaltijd in het Hof van Reyen. Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101.

48

24 Dec

Dins 5 Feb

Tweemaandelijkse maaltijd in het Hof van Reyen. Org.: Jan Vingerhoets. TF.: 03 4806101.

25

24 Jan

Don 14 Feb

Bezoek aan de stad Lier. Details Blz. 4 Org.: Mil Leys. Tf.: 03 2954060.

40

31 Jan

En verder

Mar: Algemene Vergadering. Mar: Bezoek aan Waals-Brabant.

In dit Nummer...

Agenda

2

Het woordje van de voorzitter

3

Toekomstige activiteiten

4

Bezoek aan Lier

4

Nieuwjaarsmaaltijd Mededelingen

5 6

Computerhoekje

6

Inzendingen van leden

8

Toeristisch-Recreatieve Informatie

16

GoedAntwerpse om weten straatnamen

16

Goed om weten

19

Koningsdag

19

2

Het woordje van de voorzitter Beste KVVOO-ers, Op het einde van het jaar kijkt men gewoonlijk even terug op de voorbije periode, een periode die voor onze vereniging toch op een paar punten speciaal was. Enerzijds was er als hoogtepunt de viering van ons 125-jarig bestaan, die – te oordelen naar uw talrijke reacties – als “meer dan geslaagd” mag gekwalificeerd worden. Het mooie is dat het fonds, dat we voor die gelegenheid hadden opgericht, niet helemaal uitgeput is, zodat we voor toekomstige activiteiten de mogelijkheid hebben om “iets extra’s” te doen. Anderzijds was er natuurlijk het opnieuw mislukken van de KVOOprocedure tot samenwerking met KVVOO, waardoor op elke toekomstige vraag in die richting voor ons een zware hypotheek ligt… Wat heeft 2013 voor KVVOO in petto? Wij hebben goede hoop dat de trend van de vorige jaren zich doorzet en dat we ons ledenbestand op peil zullen kunnen houden – wat tegenwoordig niet meer zo evident is. Maar anderzijds wordt de gemiddelde leeftijd van onze leden steeds hoger en wij zullen hoe dan ook rekening moeten houden met deze realiteit bij onze toekomstige activiteiten. De grote reis die voor 2013 is gepland (cruise naar Sint-Petersburg) blijkt in die zin op veel belangstelling te kunnen rekenen. We hebben hier echter een probleem(pje). De prospectie voor deze reis is volop aan de gang en wij komen tot de opmerkelijke vaststelling dat in september de reis honderden euro’s duurder is dan in het voorjaar. De Raad van Bestuur overweegt daarom eventueel de geplande datum aan te passen. Beslissing begin december als de laatste offertes geëvalueerd zijn – wij houden u op de hoogte. Tot slot wens ik u, mede in naam van de Raad van Bestuur, allen voor het komende jaar veel genoegdoening binnen en buiten KVVOO. En vooral: blijf gezond! John 3

Toekomstige Activiteiten BEZOEK AAN L I E R Uitstap naar " Lierke Plezierke"de Pallieterstad aan de Nete (14 februari 2013) Een tijdje geleden gingen twee "Pallieters"op verkenning om de KVVOO-uitstap naar Lier voor te bereiden. De ene is een echte Lierenaar, een autochtoon die er dus nog altijd woont. De tweede is in feite een "valse" Pallieter; hij is wel op 't "Lisp" geboren maar behoort eigenlijk niet tot de harde kern van wat men "Schapenkoppen" pleegt te noemen. Beiden deden ze hun uiterste best om een kalme, rustige en vooral plezante Timmermansdag ineen te steken. Terwijl Mon rijkelijk kon putten uit eigen ervaring en wetenschap moest Mil ridderlijk toegeven dat hij Lier helemaal niet meer herkende! Lier vierde dit jaar zijn 800ste verjaardag. Het is een stad geworden waarop men nooit uitgekeken raakt. De metamorfose die door de viering van deze verjaardag werd beklemtoond maakt een nieuw bezoek helemaal niet overbodig. Transport Afwijkend van wat wij gewoon zijn zullen er geen "reiskosten" in rekening gebracht worden! Lier situeert zich immers vrij dicht bij onze thuisadressen. Carpooling en een uitgebreid net van openbare vervoermogelijkheden moeten ons toelaten om "op eigen houtje" vrij goedkoop Lier aan te doen. Heel dicht bij het stadscentrum ligt PARKING Nr. 1 op "De Mol" waar er GRATIS parkeergelegenheid voor 335 auto's voorzien is. Programma Het bezoek aan "Lierke-Plezierke" zal als volgt verlopen: - Bij aankomst, vanaf 09.15u, worden wij getrakteerd op een Liers vlaaike en een tas koffie. (Lierenaars noemen dat "e vlojke méjen zjad kaffe") - We gaan daarna op wandel en bezoeken met een gids het Begijnhof en de Zimmertoren. Wees gerust, zowel de uitleg van de gids als de weg die we gaan afstappen zal kort en bondig genoeg zijn opdat ons middagmaal nog goed zal smaken. - Het Liers Stadhuis en het Timmermans-Opsomermuseum staan op het namiddagprogramma. - Nat of droog afscheid nemen doet iedereen op zijn manier en op een zelf gekozen tijdstip. Catering Zowel het "taske koffie" 's morgens als het lunchmenu 's middags zullen we gebruiken in Taverne " DE VALK" gelegen op de Grote Markt 27. 4

Volgend lunchmenu werd voorzien: - Verse dagsoep. - Kalkoenfilet met Archiducsaus. - Seizoengroenten en kroketten. - 1 consumptie bij de maaltijd (1 glas wijn, 1 pils of 1 frisdrank ). - Dame Blanche. - 1 koffie of thee na het dessert. Timing 09.15 tot 10.00 uur: Verwelkoming en ontvangst door een gids (met warme drank en Liers vlaaike). 10.00 tot 12.00 uur: Historische stadswandeling met bezoek aan het Begijnhof en de Zimmertoren. 12.00 tot 14.00 uur: Middagmaal. 14.00 tot 15.00 uur: Bezoek aan het stadhuis. 15.00 tot 16.00 uur: Bezoek aan Timmermans-Opsomermuseum. Prijs en LBD Gidsen, inkomprijzen, catering (met gemelde consumptie): 40,00 € per deelnemer. LBD: 31 januari 2013. NIEUWJAARSMAALTIJD De Nieuwjaarsmaaltijd heeft plaats in de zaal “ORANGERIE” van het “Hof van Reyen” te Boechout (Oude Baan 39, 2530 Boechout, 03/455.08.94). Datum : dinsdag 8 januari 2013. Aperitief vanaf 12.00 uur en maaltijd te 13.00 uur. MENU: - Aperitief met koude en warme hapjes. - Cassolette van rivierkreeftjes, scampi’s & St-Jacobsvruchten op een bedje van gekonfijte prei en groene asperges, bijgestaan met een limoensapsausje. - Roomsoep van bloemkool en courgette op smaak gebracht met reepjes gerookte zalm. - Struisvogelfilet met rode wijnsaus & cassis, bijgekruid met grijze peper, rapenflan en aardappelpuree met wortelen, groenten bouquet. - Mousse van passiefruit en framboos gegratineerd met merengue.. - Koffie/Thee – Versnaperingen. - Aangepaste Kasteelwijnen. Prijs: € 48. LBD: 24 december 2012, na deze datum worden geen in- of uitschrijvingen meer aanvaard. Organisator: Jan Vingerhoets (03 480 61 01). 5

Mededelingen Necrologie Wij vernemen verder het overlijden van: 11/10/2012: Cdt b.d. Robert Anciaux (°1924) 12/10/2012: Cdt b.d. Leonard Antonissen (°1935) 14/10/2012: LtKol b.d. Yves Eloy (°1917) 16/10/2012: Cdt b.d. André Moons (°1930) 20/10/2012: Kol b.d. Pierre Malchair (°1921) 26/10/2012: EreKol Raymond Pappens (°1920) 28/10/2012: LtKol b.d. Maurice Dupont (°1934) 05/11/2012: Em. Krijgsauditeur Nicolas Van Winsen (°1928) 12/11/2012: Kol b.d. Roland Wijnants (°1936) 13/11/2012: Kol v/h Vlw b.d. Jean Dubois (°1931)

LIDGELD!!!

BELANGRIJK!!!

LIDGELD!!!

Waarde collega’s het is weer zover! De periode voor de betaling van het lidgeld voor 2013 begint op 1 december 2012. Het lidgeld voor 2013 bedraagt € 10,00 Betaal vanaf 1 december 2012 – indien gewenst met het ingesloten formulier – met vermelding “Lidgeld 2013” als u lid wilt blijven van KVVOO in 2013 en “De Wapper” wilt (blijven) ontvangen! KVVOO rekening : Zie titelblad.

Computerhoekje Grote kuis! Tijdens het werken met de PC worden er veel tijdelijke bestanden en registeraanpassingen aangemaakt (vooral bij het surfen op internet of bij het installeren van nieuwe programma’s) die we niet zien en die daarna geen nut meer hebben. Ze nemen wel (veel) plaats in op de harde schijf. Als je eens “grote kuis” wil houden kan men ze gelukkig relatief gemakkelijk verwijderen. Windows zelf biedt een programma “schijfopruiming” aan (Startknop → Alle programma’s → Bureauaccessoires → Systeemwerkset → Schijfopruiming). Het programma wijst zichzelf uit, maar “kuist” alleen de harde schijf (of schijven) maar niet het register. 6

Vroeger werd in deze rubriek al verwezen naar het goede gratis programma Ccleaner (www.piriform.com/ccleaner) dat op een eenvoudige manier zowel de harde schijf als het register kan opschonen. Er is nu ook een aanpassing beschikbaar voor Ccleaner: Ccenhancer (singularlabs.com/software/ccenhancer/download) waardoor de opkuisactie nog veel grondiger gebeurt. Bij het downloaden krijgt men een zip-file (een samengedrukt bestand) die men moet “uitpakken” door erop te dubbelklikken. Het resultaat is een bestand ccenhancer.exe dat men kan installeren door erop te dubbelklikken. Als je na de installatie Ccleaner opent zal je zien – als je op de tab “Applicaties” klikt - dat er veel meer onderverdelingen dan vroeger getoond worden, die je al of niet kunt aanvinken. Die overvloed aan mogelijkheden is echter verwarrend… en nogal ingewikkeld. De mogelijkheid die Glarysoft aanbiedt (Glary Utilities te downloaden op www.glarysoft.com) is veel eenvoudiger en daarom misschien wel de beste keuze om de harde schijf op te kuisen. Het programma is gratis voor privaat gebruik. Als je het installeert en opent krijg je vier onderverdelingen: Status (enkele gegevens over het programma); 1-klik onderhoud (automatisch uitvoeren van de gekozen onderhoudstaken); Modules (voor de gebruiker die de onderdelen zelf wil instellen en/of enkele testen wil uitvoeren – men hoeft absoluut geen “specialist” te zijn!) en Menu (waar men o.a. bij “Instellingen” de taal kan bepalen).

Het proberen waard! John 7

Verhalen/Inzendingen van onze leden De luchtwaarneming van haar ontstaan tot de Eerste Wereldoorlog De eerste Belgische militaire vliegtuigen worden, samen met verankerde ballonnen, succesvol ingezet voor de waarnemingsopdracht. In de loop van de oorlog wordt het vliegtuig een onmisbaar instrument voor het verwerven van inlichtingen. De luchtfotografie brengt een revolutie teweeg in de krijgskunst. De eerste waarnemingsopdrachten vanuit het vliegtuig De eerste observatievlucht uit de geschiedenis van het militaire vliegwezen wordt uitgevoerd op 23 oktober 1911 door kapitein Piazza tijdens het korte conflict tussen Italië en Libië. Na een vlucht van een uur, vertrekkende vanuit Tripoli, rapporteerde hij de positie van de vijandelijke troepen. In België is onderluitenant Georges Nélis, officier van de genie aangehecht aan de Compagnie van grondwerkers en ballonvaarders, de eerste militaire piloot. De omstandigheden van deze aanduiding werden beschreven in het kapittel betreffende het ontstaan van de militaire luchtvaart. Op het einde van het jaar 1910 ziet men binnen het kader van de continuïteit van de opdrachten van de ballonvaarders geen andere rol dan die van de luchtwaarneming. Het is dus logisch dat het binnen de schoot van de genie is, die deze opdracht door middel van verankerde ballonnen sinds 1887 vervult, dat het Belgisch militaire vliegwezen haar eerste stappen zet. Minder dan een maand later, op 8 september 1911, voerden de luitenants Nélis en Dhanis de eerste operationele waarnemingsopdracht uit van marcherende troepen in de regio van Lier. Dit gebeurt aan boord van een Farman HF-20, onder licentie gebouwd in Antwerpen door de firma Jero van de gebroeders Bollekens. In diezelfde maand september 1911 ziet in de vliegschool van Brasschaat eveneens de eerste cursus voor waarnemer het levenslicht: “Cursus voor waarneming en inlichtingen door middel van het vliegtuig.” Om aan deze cursus te mogen deelnemen moest men houder zijn van een burgerbrevet piloot. Deze opleiding wordt bekrachtigd door theoretische proeven die betrekking hebben op volgende proeven: motoren, vliegtuiggeraamtes, meteorologie, oriënFarman HF-20 bestuurd door Georges Nélis. tatie en vluchttactiek. Brasschaat-Polygone.

8

De vliegtest, de moeilijkste van alle proeven, bestond uit een vlucht van 40 km binnen een afgebakend circuit op een hoogte van minimum 100 m. De piloot moest trouwens een geografisch punt overvliegen dat hem slechts werd meegedeeld op het moment van het opstarten van de motor. In zijn hoedanigheid van waarnemer moest de kandidaat in volgorde: een geografisch punt identificeren, marcherende troepen observeren en een schatting geven van hun aantallen. Het jaar 1913 is beslissend voor het Belgisch militair vliegwezen. De scheiding van de ballonvaarders en vliegers wordt bij Koninklijk Besluit, getekend door Koning Albert I, geconcretiseerd op 16 april 1913 met de officiële oprichting van de compagnie van de vliegers. De compagnie valt uiteen in een bepaald aantal smaldelen. Elk smaldeel bestaat uit vier ploegen van twee officieren (piloot en waarnemer) en in principe vier vliegtuigen. Op 25 augustus 1913, tijdens de grote manoeuvres van het Belgisch leger tussen Samber en Maas, is het de grote première van twee smaldelen van vier tweedekkers Farman HF-20. Meerdere observatievluchten worden uitgevoerd en overtuigen zelfs de meest sceptische personen van al de voordelen die getrokken kunnen worden uit de informatie die ingezameld wordt via de derde dimensie. De complimenten van de bevelhebber van één van de aanwezige eenheden, de generaal ’t Serclaes, aan de bemanningen laten geen twijfel bestaan: “Het zijn uw inlichtingen die het meest hebben bijgedragen aan het slagen van dit manoeuvre.” De bevelhebber van de compagnie, commandant Mathieu, hoewel geen piloot, is een van de eerste om te beseffen dat het vliegtuig van groot belang kan zijn voor doelaanduiding en het corrigeren van artillerievuur. Testen met de “telegraaf zonder draad” worden tijdens de manoeuvre met succes uitgevoerd, maar zoals het geval was voor de schootsproeven vanuit een vliegtuig, bleven deze proefnemingen zonder resultaat en moest meer dan twee oorlogsjaren gewacht worden vooraleer de observators de lucht- Commandant Mathieu en zijn personeel vóór een HF-3 te Brasschaat. grondcommunicatie konden gebruiken. Commandant Mathieu is tevens de eerste die een reglement opstelt dat de “Dienst ten velde van het verkenningsvliegwezen” regelde (1). Artikel 45 van dit reglement preciseert dat de essentiële doelstelling van een operationele opdracht het verzamelen en doorgeven van informatie is. Deze dient zo snel mogelijk bij de betrokken autoriteiten te komen met behulp van een “Informatierapport”. Dit verslag zal tijdens heel de oorlog in gebruik blijven. 9

Op 3 februari 1914 neemt de generale staf van het leger de beslissing een categorie officieren te creëren genaamd “militaire observators op vliegtuig”. Tot op dat moment bestonden de bemanningen uit twee piloten, waarvan één de functie van waarnemer vervulde. Door die maatregel zal de generale staf erin slagen om snel de getalsterkte op te drijven van het operationeel vliegend personeel, daar de opleiding van een waarnemer in zijn operationele functie minder lang duurde en minder duur was dan die van een piloot. De waarneming- en verkenningsopdracht tijdens de Eerste Wereldoorlog Op het moment dat het Belgische vliegwezen in oorlog treedt, op 4 augustus 1914, beschikt het over een twintigtal toestellen Henri Farman HF-20, een geëvolueerde versie van de eerste HF-3. Deze toestellen rusten het 1ste smaldeel uit dat ontplooid is te Ans ten bate van de versterkte vesting Luik. Het 2 de Smaldeel is ontplooid te Boninne ter ondersteuning van de versterkte vesting Namen. Het 3 de en 4de Smaldeel zijn gestationeerd in Brasschaat ter ondersteuning van de versterkte vesting Antwerpen. Bij deze toestellen moeten we nog de vier vliegtuigen van het 5 de Smaldeel tellen, dat samengesteld is uit privé-piloten (2) die niet twijfelen om de rangen van het vliegwezen te versterken teneinde de invaller te bestrijden. Vanaf de eerste uren van het conflict doet het Groot Hoofdkwartier (GHK) van het leger beroep op het vliegwezen om een hele reeks waarnemingsopdrachten uit te voeren. Dit gebeurt niet langs de grens, maar boven Duits grondgebied teneinde het dispositief en de intenties van de vijand te weten te komen. Deze missies gaan de eerste dagen van de strijd door maar niet zonder verliezen zodat het opperbevel hulp vraagt aan de Franse regering. Vanaf 11 augustus komen acht Maurice Farman toestellen de vernietigde vliegtuigen of diegenen die op het einde van hun krachten waren vervangen . Op het einde van de maand levert de firma Bollekens vier nieuwe HF-20’s. Ondanks al deze wederwaardigheden (ongelukken, vaak slecht vliegweer, gebrek aan materieel, en communicatieproblemen ten gevolge van de verspreiding van de eenheden) voert het vliegwezen de taak die op haar rust met veel doeltreffendheid uit. In zeventig vluchten, verricht ten bate van de staven van de divisies en van het GHK, toonde het vliegwezen duidelijk aan dat het een onmisbaar inlichtingeninstrument was voor het opperbevel. Nadat de algemene terugtocht van het leger op Antwerpen is beslist op 20 augustus 1914, gaan de operaties verder vanuit Wilrijk. Naast de tactische verkenningsvluchten nabij de versterkte vesting zijn er ook nog de strategische verkenningsmissies om de bewegingen van de Duitse troepen in België en zelfs het noorden van Frankrijk vast te stellen. In deze periode zien we ook het ontstaan van andere opdrachten: de eerste opdrachten voor artillerie doelaanduiding (3) en de eerste missies waarbij foto’s worden genomen van de vijandelijke posities. Tijdens de operatieperiode rond Antwerpen heeft het Belgische vliegwezen bijna 140 vluchten uitgevoerd. 10

Na de beslissing het Belgisch leger naar de IJzer terug te trekken, ontplooit het vliegwezen zich vanaf 7 oktober in Saint-Pol-sur-Mer nabij Duinkerke en Veurne (Kerkepanne), het vliegpark (de logistieke ondersteuning) installeert zich te Beaumarais in de buurt van Calais. De luchtverkenning bezorgt het commando kostbare inlichtingen over de bewegingen van de Duitse troepen en pogingen van de vijand om passerelles of bootbruggen aan te leggen, evenals informatie over de voortgang van de inundaties. Ondanks de slechte meteorologische omstandigheden, met als gevolg het verlies van elf zwaar beschadigde toestellen, worden 150 verkenningsvluchten uitgevoerd tussen 7 oktober en 24 december 1914. Nieuwe opdrachten en de ontwikkeling van de luchtfotografie In de loop van 1915, het eerste oorlogsjaar van stabilisering, kon het aantal vliegtuigen in dienst oplopen dankzij de door de Franse industrie geleverde hulp. Het overgrote deel van de opdrachten bestaat nog uit verkenningsvluchten. Vanaf februari 1915 ziet toch een nieuwe opdracht het licht: het bijsturen van artillerievuur (doelaanduiding). Deze nieuwe opdracht is van een grote complexiteit en niet zonder gevaar aangezien ze verwarring teweeg brengt bij de eigen luchtverdediging. Het commando acht het noodzakelijk eraan te herinneren dat een formele identificatie noodzakelijk is alvorens het vuur te openen: “Hoewel het enerzijds belangrijk is geen enkel middel te negeren waarmee vijandelijke vliegtuigen schade toegebracht kan worden, is het anderzijds volstrekt noodzakelijk alles in het werk te stellen om verwarring te vermijden tussen geallieerde en vijandige toestellen.” Het bijsturen van het artillerievuur wordt vergemakkelijkt door de progressieve installatie van radioapparatuur aan boord van de vliegtuigen. De technologische evolutie binnen dit domein laat eveneens toe om de verbindingstechnieken met de infanterie op punt te stellen. Omwille van technische beperkingen kunnen de transmissies slechts geschieden vanuit de lucht naar de grond. Het nagestreefde doel is het inlichten van de divisiecommandanten of hogere echelons over de positie en de bewegingen van de eigen troepen. De luchtfotografie zal zich eveneens opleggen vanaf 1915 en de schets, die de waarnemer verplicht was op te maken, verdringen. Luitenant Jules Jaumotte had reeds voor de oorlog al het belang begrepen van een fotografische dienst voor het verkenningsvliegwezen. Men kan hem zelfs beschouwen als een pionier voor deze materie. Als vanzelf wordt hij belast met de oprichting van de Fotografische Dienst van het Belgische Vliegwezen. Einde 1915 stelt hij het stereoscopisch procedé (4) op punt dat toelaat om de meest ingenieuze camouflage te ontdekken. Dit procedé wordt vandaag nog gebruikt bij het onderzoek van fotofilm. Op 16 februari 1916 publiceert de Fotografische Dienst haar eerste rapport waarin foto’s worden becommentarieerd die twee dagen eerder werden genomen. Het is een première.

11

In weinig tijd bereikt deze dienst een graad van perfectie die de bewondering opwekt van de geallieerde legers. De verbeteringen die worden aangebracht aan de ontwikkeling van nieuwe camera’s, aan de kwaliteit van het fotopapier evenals aan de procedés voor het bestuderen van foto’s brengen de geboorte van een nieuwe techniek met zich mee: de foto-interpretatie. Gezien de specialisatie en de hoge techniciteit van de waarnemingsopdrachten wordt in diezelfde maand februari 1916 het 6 de Smaldeel gevormd te Houtem-lez-Furnes, met als quasi exclusieve opdracht de verkenning bij dag. Het smaldeel is uitgerust met B.E.2C van de Royal Aircraft Factory voorzien van de RAF 1a-motor in “V” van 90 pk. De bij wordt als embleem van het smaldeel gekozen omwille van de naam van het toestel waar het smaldeel op opereert. Inderdaad, “Bomber Experimental” of B.E., hetzij fonetisch “Bie-i” kan doen denken aan “Bee” of bij in het Engels. De B.E.-2 is een gereputeerde tweedekker die zeer stabiel is. Hij kwam in dienst in het Britse Royal Flying Corps in 1912 en 3260 zouden in verschillende versies worden gebouwd.

RAF BE 2C No 5 van het 6de Smaldeel te Houtem, na een harde landing die de propeller substantieel korter maakte.

De waarnemingsopdrachten van het 6de Smaldeel beperken zich niet enkel tot het observeren van de eerste linies of de zone van de artilleriebatterijen. Immers, regelmatig voeren de vliegtuigen surveillanceopdrachten uit van de grote wegen en spoorwegen, evalueren ze het aanwezige materieel in de spoorwegstations, pogen ze kantonnementen op te sporen en te controleren, wagenparken, depots evenals vijandelijke vliegvelden.

Sopwith, terug naar de foto-opdracht In februari 1917 wordt Jules Jaumotte naar Parijs gezonden om de voorzitter van de commissie van het Russisch militair vliegwezen de werking van het Belgische fotointerpretatiesysteem uit te leggen. Enerzijds kon hij uitpakken met de vooruitgang inzake de scherpte van de foto’s, anderzijds met de snelheid waarmee de geïnterpreteerde foto’s bij het GHK aanbelanden (5). De fotovluchten die worden uitgevoerd op een hoogte van 2.000 tot 2.500m zijn evenmin zonder risico. Op het moment van de foto-opname is het verkenningstoestel zeer kwetsbaar. Daarom gebeuren deze sorties quasi systematisch onder de bescherming van escortes. Einde 1917 zijn zes smaldelen ontplooid op vier vliegvelden met piloten die vertrouwd zijn met alle types van opdrachten: visuele of fotografische verkenning en opdrachten ten bate van de artillerie of de infanterie. 12

De gebruikte verkenningstoestellen zijn van het type Voisin LA tweezitter, Nieuport 10A2/10C1 type AV. Ze worden progressief door andere Franse (de Nieuport 11, de Farman 40 en zijn afgeleiden) of Britse toestellen (de Sopwith 1 ½ Strutter en de RAF RE 8) vervangen, hetzij een mengelmoes aan vliegtuigen van een grote diversiteit. In de loop van 1918 bereidt het vliegwezen zich voor op het eindoffensief. Op 27 september is er heel wat opschudding. Alle eenheden worden in de grootste staat van waakzaamheid gebracht. Vanaf midden oktober voert ons vliegwezen haar vluchten uit vanaf vliegvelden gelegen in bevrijd gebied. De Belgische smaldelen begeleiden de opmars van onze troepen. Dankzij de verkenningsmissies zullen de staven van onze divisies constant geïnformeerd worden over de posities van de Duitse troepen waardoor op beslissende wijze wordt bijgeSopwith 1 1/2 Strutter van No 4 Smaldeel te Houtem in de zomer van 1917. dragen aan het succes van de geallieerden. (1)

In die periode werd de “waarneming” gedefinieerd als het inzamelen van inlichtingen ten bate van de verschillende wapens en grote eenheden (legerkorpsen, divisies). De term “verkenning” wordt gebruikt voor het inzamelen van inlichtingen in de diepte ten bate van het Hoog Commando/Hoge Bevelvoering (Groot hoofdkwartier van het leger).

(2)

Henri Crombez met zijn Deperdussin, Paul Hanciau, Jules Tyck en Jan Olieslagers met zijn twee tweezitters van het type Blériot XI-A2. Deze twee laatste toestellen zijn speciaal aangepast aan de waarnemingsopdracht.

(3)

Hiertoe worden meerdere artillerieofficieren bij het vliegwezen gedetacheerd in de hoedanigheid van schoots waarnemingsofficier.

(4)

In 1838 werd de eerste stereoscoop uitgevonden. Hij dankt zijn ontstaan aan het onderzoek van de Engelse fysicus M. Wheatstone. Jules Jaumotte had het idee om hem te gebruiken voor het onderzoek van een paar luchtbeelden. De negatieven worden op een oplichtende tafel geplaatst en de stereoscoop, die zich juist boven het gemeenschappelijke deel van de beide beelden bevind, laat een verticaal onderzoek in de diepte toe.

(5)

Van twee dagen begin 1916, ging men over naar iets meer dan drie uur in 1917. Voor jullie gelezen door, Lou 13

1914 – 1918: kroniek van de oorlog in België (3) In de Nederlandse kranten werden in de periode 1914 - 1918 veel bijdragen gepubliceerd over de oorlog in België. Bij de Nederlandse Koninklijke Bibliotheek die vier eeuwen kranten heeft gedigitaliseerd kun je deze artikels terugvinden (http:// kranten.kb.nl) - zij het dan met wat zoek- en plakwerk...! Willy De Jonghe heeft voor ons enkele van deze artikels uitgezocht, die wij hier in afleveringen publiceren. Hij maakte ons ook attent op de V.Z.W. Geschiedkundige Heruitgeverij die de mogelijkheid biedt deze (bewerkte) artikels te bekomen aan een zacht prijsje. (www.heruitgeverij.be/). Berlijn, 6 augustus (De Tijd van 10/8/1914). Tot weerlegging van de te Londen en te Parijs verspreide onwaarheden over de houding van de Duitse regering in de Belgische kwestie, maakt het bureau van Wolff (NvdR: persbureau) de tekst openbaar van de telegrafische lastgeving van 2 augustus aan de Duitse gezant te Brussel: "De keizerlijke regering heeft vertrouwbare berichten ontvangen, dat de Franse strijdmacht het voornemen heeft om aan de Maas, tussen Givet en Namen, op te rukken. Deze berichten laten geen twijfel of het is het oogmerk van Frankrijk om door Belgisch gebied tegen Duitsland op te trekken. De keizerlijke regering kan niet nalaten te duchten dat België, trots de beste wil, niet in staat zal zijn om zonder hulp de opmars der Fransen met zoveel succes het hoofd te bieden, dat daarin toereikende zekerheid tegen de bedreiging van Duitsland kan worden gevonden. Het zelfbehoud gebiedt Duitsland de aanval des vijands te voorkomen. Met groot leedwezen zou het derhalve de Duitse regering vervullen als België als een vijandelijke daad zou beschouwen, dat de maatregelen van zijn vijand D u i t s l a n d dwingen om tot tegenweer ook van zijn kant Belgisch gebied te betreden. U.H.W.G. (NvdR: “U Hoogwelgeboren”) wordt verzocht om hedenavond om 8 uur de Belgische regering hiermee streng vertrouwelijk in kennis te stellen en te verzoeken om een ondubbelzinnig antwoord binnen 12 uur, m.a.w. voor morgenochtend 8 uur. Wij verzoeken U.H.W.G. onverwijld telegrafisch te melden, hoe uwe voorstellen worden opgenomen en welk het definitieve antwoord van de Belgische regering is. (getekend w.g. von Jagow – NvdR: Min. Buitenlandse Zaken).” N.v.d.r. De adellijke familie von Jagow was in de 1ste wereldoorlog ook sterk vertegenwoordigd in het leger. De bekendste was generaal en een van de Duitse bevelhebbers hier in België tijdens de eerste slagen om Ieper in 1914. Gotlieb von Jagow 14

Brussel, 8 augustus (Nieuwe Rotterdamse Courant van 9/8/1914) Het decreet, waarbij Luik met het Legioen van Eer wordt onderscheiden, heeft Doumergue aan President Poincaré voorgesteld in een brief, die als volgt luidt: Parijs, 7 Augustus. Mijnheer de President, Op het ogenblik, waarop Duitsland in koelen bloede de onzijdigheid van België, die door verdragen is erkend, schond en niet schroomde het Belgische grondgebied te betreden, heeft de stad Luik, in de eerste plaats geroepen om de schok der Duitse troepen te weerstaan, het gewaagd in een even ongelijke als heldhaftige strijd de invallende legers het hoofd te bieden. Dit prachtige wapenfeit geeft België en de stad Luik in het bijzonder aanspraak op bewondering en roem, waarvan de regering der republiek de duurzame gedachtenis moet laten voortbestaan, door aan de stad Luik het kruis van het Legioen van Eer te verlenen. Ik heb daarom de eer U voor te stellen dit te besluiten. De minister van buitenlandse zaken, (getekend Gaston Doumergue). De president der republiek heeft het volgende telegram gezonden: Parijs, Elysee, 7 augustus, 4 u 40 namiddag. Aan zijne majesteit de koning der Belgen, Het verheugt mij Uwe majesteit te kunnen melden dat de regering der republiek zoeven de wakkere stad Luik met het Legioen van Eer getooid heeft. De regering wil daarmede de heldhaftige verdedigers van deze vesting en het gehele Belgische leger, leger waarmede sedert vanochtend het Franse leger zijn bloed mengt op het slagveld, eren. Raymond Poincaré

(getekend Raymond Poincaré).

Tussendoortjes - Vroeger was ik een twijfelaar, nu ben ik daar niet meer zo zeker van. - Ervaring is stomweg de naam die we geven aan de som van onze fouten. - Ik denk altijd zeer goed na voor ik iets stoms zeg. - Vroeger was er ook jeugd van tegenwoordig. - Vroeger kletste ik met mijn buurman, tegenwoordig chat ik met een Chinees. - Wees jezelf, er zijn al zoveel anderen. Lou 15

Toeristisch-recreatieve Informatie HET ANTWERPS STRAATNAMENBOEK

Geulincstraat De Waghemakerstraat

DE WAGHEMAKERSTPAAT Nog een straat getrokken over de gronden van de Spaansche vestingen en genaamd naar voorstel van archivaris Génard. Zij herinnert aan Herman de Waghemakere en aan zijn zoon Domien. 't Is deze die wel het meeste naam verdient. Van af 1494 werkt hij aan de kerk van Lier, van af 1502 aan de O.L.V. van Antwerpen. Zijn geheel leven is aan deze besteed. In 1518 voleindde hij met Rombout-Keldermans van Mechelen den toren onzer hoofdkerk. In 1516 maakte hij de plannen van het huis van Liere te Antwerpen. In 1531 bouwde hij de nieuwe beurs. Hij stierf in 1542.

Rendez vous hotel IDEAL

OUDE STEENWEG, vielle chaussée Deze straatbenaming werd officiëel aangenomen bij Collegiaal besluit van 29 Mei 1846, op voorstel der Commissie van straatbenamingen, welke de lijn richting van deze straat als volgt op gaf. "Depuis le chemin qui conduit au Dam jusqu'á l'estaminet St. Jean, á côté de l'estaminet St. Gommaire dit vulgairement de Gommer". 16

Tot vóór deze officiële benaming hiet het hier den steenwegh, ter onderscheiding van den bijna gelijkloopigen Dijck van den Dam. De steenweg liep van de Roode Poort, oostwaarts van den ouden Dijk, naar de twee molens den Groenmolen en den Nobele, waar de engere weg uitkwam die van den Beeldekensweg aar Dambrugge liep. Hier zwenkte de steenweg om noorderwaarts bij den Dijk uit te komen en over Dambrugge naar Merxem te voeren. In 1657 vinden we de benaming Roode Steenweg en in 1634 "de kalsye naer den Dam". Antwerpen had in de XVIle eeuw drie "Steenwegen"die hooger op "banen" werden: de Mechelse Steenweg (Mechelse‑Baan), de Borgerhoutsche Steenweg (Turnhoutsche Baan en onze steenweg van Dambrugge (Bredabaan). GEULINCKXSTRAAT Op de oude Krijgsgronden. Geopend voor rekening der Ste Immobilière bij K.B. van 30 Nov. 1886. Genaamd op voorstel van Génard naar Arnout Geulinckx (geb. Antwerpen 1624). Hij is de zoon van den stadsbode op Brussel, verhuist met met vader naar Leuven, studeert er en wordt er leeraar in de wijsbegeerte 1646. In 1658, om redenen die nog niet uitgemaakt zijn, trekt hij naar Leiden, waar hij ook als professor philosophie wordt aangesteld. Zijn werken daar verschenen, tekent hij Arnout Geulinckx, Antwerpenaer. Ze zijn van groot belang zoo voor de geschiedenis der wijsbegeerte als voor onze philosophische vaktaal. Gansch vergeten kwam Geulinckx terug tot vereering te Antwerpen door het werk van Van Der Haeghen, Geulinckx, étude sur la vie, sa philosophie et ses oeuvres. Het verscheen in 1886, juist toen onze straat moest genaamd worden. Het college gaf dien naam op 1 Feb. 1887. ITALIELEI De oude rondweg der Lillosche vest, werd na afbraak der omheining tot een nieuwe lei aangelegd (Handelslei) bij KB 17 April 1866. Het College van 21 Feb. 1919 "beslist ten titel van herdenking aan den wereldoorlog en de rol daarin vervuld door ons Vaderland, onze Vorsten en de bondgenooten, een zeker aantal plaatsen en leien der stad te herdoopen ... de Handelslei wordt Italiëlei.

In illo tempore

SINT JANSPLEIN Eenmaal hiet het tot hiertoe S. Willebrordsveld en 't is niet onwaarschijnlijk dat de eerste S. Willebrordskapel ‑die voor 't minst van de XVIlle eeuw is‑ in deze buurt gestaan heeft en haar naam aan dezen grond heeft gegeven. 17

Maar de stad groeide uit naar hier toe. De vestingen kwamen nader en nader bij en werden zelfs breeder en breeder. In 1811 nam Napoleon een groot gedeelte onzer huidige plein in beslag voor het nieuwe bastion du Dam en dezes zuidelijken glacis. Al dit werd weer geslecht in 1868. Op de nog slechts voorloopig verkavelde gronden ontwierp men in 1872 onze plaats. Men heet ze St Jansplaatsnaar de herberg met schuttersdoelen, den ouden St Jan, naar dewelke ook de St Gummarusstraat een tijd lang St Jansstraat had geheeten. In 1780 vinden we "een huys met den hove groot 1641/2 roeden, eertijds genaemd den Duyvelshoff ende daar als nu St Jan uythangt, gestaen ende gelegen buyten de Roode Poort". 't Is naar dit uithangbord dat men later van den ouden St. Jan spreekt. TRAPSTRAAT Het vertoog van het College (29‑8‑1874) aan den Gemeenteraad bevat: " ... in overleg met het Ministerie van Openbare Werken ..."eene straat aan te leggen van de Oranjestraat tot de treinstatie en verlengde baan naar Breda. (voormalig bed van den Hollandschen Ijzerenweg). Hier zou een trap worden gemaakt waarmede men op den viaduct; dit is gedaan om het bergen van de straat te vermijden, want zoo de straat hellend werd aangelegd zouden de omliggende straten ook moeten opgehoogd worden, iets wat men met het oog op het vervoer rond de statie zeer veel ongeniet zou veroorzaken en de kosten van ophooging zouden aanzienlijk zijn. De staatsgrond welke deel uitmaakt van het bed van den Hollandschen Ijzerenweg zal door het Staatsbestuur, kosteloos afgestaan worden. Terzelfder tijd werden de Oostenrijksche straat en de Hollandstraat aangelegd. VISESTRAAT Op Stuivenberg. De Oostenrijksche straat (nu Viséstraat), Trapstraat en Hollanstraat werden aangelegd in 1874, na de opbraak van den Hollandschen spoorweg. Het College van 10 Jan. 1919 beslist: "In verband met de Collegiale beslissing van 6 Dec. LI., wordt voorgenomen de volgende straten te herdoopen en haar de namen te geven van gemeenten welke het meest geleden hebben door den inval der Duitschers in België, te weten: Oostenrijksche straat te noemen Viséstraat, enz ... ". Visé was de eerste Belgische stad waar de Duitschers binnenvielen in de eerste dagen van Aug. 1914, na den weerstand van ons 12e linieregiment gebroken te hebben, hetwelk zich terugtrok op de forten van Luik. In deze stad werden door de Duitschers 23 inwoners gedood, 600 huizen afgebrand en 63 1 inwoners weggevoerd (16 Aug.). Lou 18

Goed om weten UITLOTING Toestand op 01 december 2012. ZIJN VRIJGESTELD VAN UITLOTING TOT EN MET Februari 2013 September 2013

Februari 2014

UITSTAPPEN (maximum 3 dagen)

REIZEN (minimum 4 dagen)

Camby/Bogaerts Hens – Kokken– Rüdelsheim/Segers – Schepens – Thys – Wouters/Van Der Keelen Voorhelst – Versavel/ Schalckens - Beterams

Augustus 2016

De Gruyter - Scharlaken

Koningsdag Op 15 november zond KVVOO een telegram naar het Militair Huis van de Koning: Sire, Mevrouw Samengekomen ter gelegenheid van Koningsdag bieden de Officieren van KVVOO/Antwerpen aan hunne Majesteiten de Koning en de Koningin de verzekering aan van hun blijvende gehechtheid en trouw. GenMaj b.d. J. SCHELLEMANS Voorzitter Op 20 november kregen wij antwoord van het Paleis: Generaal, De Vorsten werden zeer getroffen door de blijken van trouw en gehechtheid aan het Vorstenhuis, die u uitdrukte in uw boodschap ter gelegenheid van Koningsdag. Ik heb de eer om u en al diegenen waarvan u de tolk was, in opdracht van de Koning en mede in naam van de andere Leden van de Koninklijke Familie, te danken voor deze betuiging van aanhankelijkheid en toewijding aan België en aan de Dynastie. Met bijzondere hoogachting, Generaal Jef Van den put Hoofd van het Militair Huis van de Koning. 19

UV

Belgische Krijgsmacht

DE WAPPER TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT December 2012 - Januari 2013

Verantwoordelijke uitgever en afzender:

Redactie:

Jan VINGERHOETS Planeetstraat 34 Bus 3 2500 Lier Tel.: 03/4806101 E-mail: [email protected]

Leo VRANCKX Buizegemlei 66 2650 EDEGEM Tel.: 03/4572446 E-mail: [email protected] 20