DE WAPPER KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW

DE WAPPER

KONINKLIJKE EN VADERLANDSLIEVENDE VERENIGING VAN OPRUSTGESTELDE OFFICIEREN VZW Zetel: Militair Kwartier West, 2930 Brasschaat Web – site: http://www.kvvoo-antwerpen.be/ E-mail: [email protected] Rek Nr : 979-9971675-80 KVVOO Eeuwfeestlaan 96, 2500 Lier Tf Schatbewaarder: 03 4801986 Tf KVVOO Uitstappen (open 1 uur vóór vertrek): +32471 319129 Jaargang 10 Nr 4

1

Agenda Schrijf tijdig in! Betalingen die na de Laatste Betalings Datum (LBD) toekomen worden niet in aanmerking genomen. Voor de activiteiten geldt de betaling aan de schatbewaarder (Mon Van Hoof) als inschrijving. Voor de gratis activiteiten dient u zich in te schrijven bij de secretaris (Jan Vingerhoets). Tf 03 4806101. When?

Activiteit

Prijs

LBD

25 *

4 Aug

Zon-Din Grote reis. Cruise op de Donau. Details vorige Wap6-15 Sep per. Org: Mil Leys. Tf 032954060. Din 28 Jul

Boottocht haven en Schelde met KVEO. Details vorige Wapper. Org: John Schellemans. Tf 03 2889558.

Vrij 14 Aug

Fiets en wandeltocht. Details vorige Wapper. Org: Walter, Frans, Staf en John.

Din 06 Okt

Tweemaandelijkse samenkomst en maaltijd in het Hof van Reyen, 12 u. Org: Jan Vingerhoets. Tf 03 4806101

23

24 Sep

Din 13 Okt

Uitstap naar Duinkerke/Bergues. Details op Blz 4. Org: William Claeysens. Tf 03 4499353.

46

29 Sep

En verder

12 november: Korpsmaaltijd. 01 december: Maaltijd + Sint. * Enkel voor wie aan de maaltijd deelneemt!

In dit Nummer...

Agenda Het woordje van de voorzitter

2 3

Toekomstige activiteiten

4

Uitstap naar Duinkerke-Bergues Mededelingen

6

Computerhoekje

8

Verhalen/Inzendingen van leden

10

De Azande Toeristisch Recreatieve Informatie

10 15

Antwerpse straatnamen

15

Antwerpen

17

Allerlei

2

4

18

Brief aan de ziekenkas

18

Zesentwintigveertig

19

Het woordje van de voorzitter Beste KVVOO-ers, Voor de tweede keer op rij krijgen jullie de Wapper vroeger in de bus dan verwacht. Ditmaal is het te wijten aan het feit dat enkele leden van de Raad van Bestuur, die het maken en het verdelen van ons blad verzorgen, intussen met verlof zijn vertrokken. Wij wensen hen alvast een mooie vakantie! De schoolvakantie is trouwens traditioneel een rustige periode. In juli hadden we de jaarlijkse activiteit met KVEO en in augustus wordt de tweemaandelijkse bijeenkomst in het Hof van Reyen vervangen door een (rustige) fiets/wandeltocht gevolgd door een maaltijd - intussen ook al een traditie geworden. Je hebt nog tijd om in te schrijven..! Enkele maanden geleden maakten we ons in de Raad van Bestuur een beetje ongerust: het leek alsof de deelname aan onze activiteiten gestadig afnam. Het bleek gelukkig maar een tijdelijk verschijnsel, want de bussen en de tafels zitten de laatste tijd weer vol. Ook ons ledenaantal is gestegen t.o.v. 2008 en bedraagt momenteel 233 - niet slecht in deze moeilijke tijden! Toch kunnen we misschien nog beter! Enerzijds weten we vaak niet welke nieuwe "oprustgestelden" zich in onze provincie vestigen en kunnen we ze dus niet aanschrijven. Anderzijds zijn er in onze zone waarschijnlijk nog veel "oudere" potentiële leden, die KVVOO niet kennen of er zelfs en beetje afkerig tegenover staan. "Onbekend is onbemind!" Daarom een oproep aan onze leden: indien je ex-militairen (of ex-rijkswachters) kent die geen lid zijn van KVVOO, spreek hen aan en vertel hen waarvoor wij staan. Verwijs hen naar onze website en/of verwittig onze secretaris, die dan een proefexemplaar van de Wapper zal opsturen. Breng ze eventueel eens mee naar een van onze tweemaandelijkse bijeenkomsten. Misschien kunnen we zo ons ledenaantal nog een nieuwe "boost" geven! Ik wens jullie nog veel zonnige zomerdagen! John

3

Toekomstige Activiteiten Uitstap Duinkerke en Bergues Op dinsdag13 oktober gaan we op bezoek naar Duinkerke en Bergues. De stad Duinkerke is trots op haar Vlaamse verleden en natuurlijk op haar maritiem verleden met kaper Jean Bart die streed in dienst van le roi Louis XIV. Ze is de derde belangrijkste haven van Frankrijk. Het stadje Bergues (Sint-Winoksbergen) is bij onze zuiderburen een hype geworden na de film “Bienvenue chez les “Ch'tis” Programma 07.00 uur: 07.30 uur: 09.30 uur:

vertrek aan Mac Donalds, Mechelen. Jean Bart vertrek aan de Vogelzanglaan. aankomst in Duinkerke, ontbijt op de Place Jean Bart met koffie en croissant. 10.30-12.00 uur: stadsrondleiding aan boord van de bus met gids. 12.00 uur: tijd voor de déjeuner (boissons comprises). Nadien bezoek aan het oorlogsmuseum “Le mémorial du souvenir “. 15.00 uur: vertrek naar Bergues. 15.30 uur: rondleiding in Bergues in de toeristische tram “99”. 16.30 uur: vrije tijd in het stadje. 17.30 uur: vertrek naar de koekenstad. 19.30 uur: geplande aankomst Antwerpen.

Deelnemers: Datum: Prijs: LBD:

Maximum 50. Dinsdag 13 oktober 2009. € 46, alles inbegrepen behalve de persoonlijke dranken en andere uitgaven. 29 september 2009.

Stadsrondleiding Duinkerke (aan boord van uw autocar, met Nederlandstalige gids). De stad Duinkerke wordt gekenmerkt door een buitengewoon strategische ligging en heeft daarom in de loop der eeuwen verschillende oorlogen moeten doorstaan. Monumenten zoals de St. Elooiskerk, de "Leughenaer" en het standbeeld van Jean Bart, illustreren de roerige geschiedenis van stad en streek.

4

Oorlogsmuseum Dit museum heeft de slag om Duinkerke van Mei-Juni 1940 als thema. De tentoonstellingsruimte van 700m2 is gevestigd in vestingwerken die stammen uit 1874 en die dienst hebben gedaan als dependances van het hoofdkwartier van de Franse strijdkrachten. Hier wordt aan de hand van stafkaarten, foto's en een film met beelden van toen de slag om Duinkerke en de operatie DYNAMO van mei-juni 1940 weergegeven. Ter herinnering: De havenstad behoorde vroeger tot het graafschap Vlaanderen. Duinkerke behoort tot de reeks van de havensteden die door de Vlaamse graven Diederik van de Elzas en Filips van de Elzas ter bevordering van het economische leven langs de Noordzeekust gesticht werden. Andere steden die tot deze reeks behoren zijn Grevelingen, Mardijk, Nieuwpoort, Damme en Biervliet. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog opereerden vanuit de stad de Duinkerker Kapers. Johan van Oldenbarnevelt, raadspensionaris van Holland, wilde hen uit de weg hebben omdat zij de handel van de Republiek der Verenigde Nederlanden hinderden, maar een veldtocht van Maurits van Oranje tegen de kapers liep uit op de Slag bij Nieuwpoort. Hierna besloot de prins zich terug te trekken omdat hij verder trekken naar Duinkerke te gevaarlijk vond, zodat de Duinkerker Kapers hun gang konden blijven gaan. In 1658 vond de Slag bij Duinkerke plaats, als nasleep van de Dertigjarige Oorlog. Sinds 1662 maakt Duinkerke deel uit van Frans-Vlaanderen.

Bezoek aan Bergues (St. Winoksbergen) (met een toeristische tram)
 Dit schilderachtige stadje wordt omringd door stadswallen met een totale lengte van 3500 meter. Op een aangename en ludieke manier ontdekt u de Bank van Lening uit 1630, een mooi voorbeeld van de Vlaamse Barokstijl, het belfort alsmede de overblijfselen van de St. Winoksabdij. Voor wie geïnteresseerd is: Le Bergues is een FransVlaamse, vrij magere (15 à 20%) kaas uit Sint Winoksbergen. De kaas is gebaseerd op de Hollandse kazen uit de 18e eeuw. De melk die gebruikt werd voor het maken werd eerst van de room ontdaan. Daarna werd het kaasmaak-proces gestart. De kaas heeft nu wel een duidelijk eigen karakter en lijkt in niets op de huidige Hollandse kaas. Het is een gewassen korstkaas, dat wil zeggen dat gedurende de rijpingstijd van een twintigtal dagen de kaas elke dag gewassen wordt. Niet met het gebruikelijke pekelwater, maar met bier. Rijping vindt plaats in rijpingsruimtes die “Hoffsteads” genoemd worden. De kaas is moeilijk te vinden, behalve in Sint-Winoksbergen en directe omgeving. William

5

Mededelingen Necrologie De echtgenote van Cdt v/h Vlw b.d. Michel DESCAMPS (°1930), al vele jaren lid van onze vereniging, verwittigde ons van het overlijden van haar man op 14 mei 2009. Langs deze weg onze oprechte deelneming aan de familie. Verder vernamen we het overlijden van: 30/03/09: LtKol b.d. Eugène Debruyn (°1922) 24/04/09: Cdt b.d. Raymond d’Huart, Baron (°1922) 08/05/09: Kol b.d. André Dewael (°1918) 08/05/09: Cdt b.d. Lucien Bertrand (°1915) 10/05/09: Kol Gen b.d. Ivan Biesemans (°1944) 11/05/09: LtKol b.d. Jean-Jacques Bertrand (°1930) 12/05/09: Kol b.d. Francis Godefroid (°1922) 15/05/09: Cdt b.d. Georges Ers (°1916) 01/06/09: Cdt b.d. Norbert Lambrecht (°1930) 18/06/09: GenMaj b.d. Tony Hollants-Van Loocke (°1932) 01/07/09: Ere LtKol Guy Namurois (°1937) 02/07/09: Ere LtKol Etienne Ampe (°1934)

Een boek over Fort 2 te Wommelgem. Tijdens de Fortendag van 1 augustus 2009, die door Simon Stevin VVC wordt ingericht in samenwerking met het gemeentebestuur van Wommelgem, de Werkgroep Gidsen van Fort 2, en de vzw Vrienden van Fort 2, met parallel op 1 en 2 augustus 2009 het Supply Point “Peover Camp” van Historical War Wheels zal Fort 2 nationaal en ook internationaal op de kaart gezet worden. Ter gelegenheid van dit jubeljaar is nu ook een eerste boek verschenen over Fort 2, dat zoals we weten een bakstenen gedetacheerd fort is van de kringstelling Antwerpen, tot stand gekomen tussen 1859 en 1867. Deze kringstelling, naar ontwerp van geniekapitein Alexis Brialmont moest afschrikkend werken tegen een terugkerend Frans imperialisme na 1848. In de monografie wordt deze ontstaansgeschiedenis geschetst, en wordt dieper ingegaan op de bouw, die een gigantisch werk was, en dat was ook zo voor Fort 2. Het concept evolueerde tijdens de bouw, in lijn met de evolutie van het geschut. Maar ook nadien moesten aanpassingen gebeuren: een eerste maal na de FransDuitse oorlog van 1870, een tweede maal, zeer ingrijpend, aan de vooravond van

6

de 1ste wereldoorlog. De monografie besteedt speciale aandacht aan de gebeurtenissen op Fort 2 tussen 6 oktober en de capitulatie van Antwerpen op 9 oktober 1914. Ook de periode na de 1ste Wereldoorlog tot vandaag komt aan bod. De toevallige lezer kan zonder bijzondere voorkennis, het totaalbeeld gemakkelijk overzien. Maar het boek bevat ook informatie die nooit eerder gepubliceerd of op grote schaal verspreid werd, zodat ook aan specialisten en kenners een meerwaarde kan aangeboden worden. Het werk is van de hand van Willy Jacobs, voorzitter van de Gemeentelijke Werkgroep Gidsen van Fort 2. De auteur had reeds eerder een werkje geschreven over het fort. Als eindverhandeling voor het bekomen van het diploma van Streekgids van de Antwerpse Kempen had hij toen Fort 2 behandeld als scharnierpunt tussen de Antwerpse Kempen en de Vesting Antwerpen. “Van LIBERTAS CASTRENSIS OPERIS tot ANTITANKGRACHT” gaat terug tot 650 nC. Het nieuwe boek is voor een deel gesteund op dit eerdere verhaal, maar de beschreven periode wordt beperkt tussen de 19de eeuw en het heden. Hierdoor kon een meer gedetailleerde beschrijving gegeven worden van het fort en zijn totstandkoming,en vooral van de gebeurtenissen in 1914, en later. Het boek is verkrijgbaar via het web bij Unibook: www.unibook.com/unibook/site/bookdetail/?bookid=6614 Bij de geciteerde prijs van 11,29 € moet 3,71 € portkosten geteld worden = 15 €. Tijdens de Fortendag van 1 augustus 2009 op Fort 2 zal het boek aan het publiek worden voorgesteld en te koop worden aangeboden aan 12 €.

Het volledige programma voor 2010 januari: Nieuwjaarsreceptie en maaltijd Hof van Reyen; 02 februari: tweemaandelijkse maaltijd Hof van Reyen; februari: bezoek aan het Euro Space Center in Transinne en aan ESA of aan het boekendorp Redu; maart: bezoek aan Bree; maart: Algemene Vergadering; 06 april: tweemaandelijkse maaltijd Hof van Reyen; april: bezoek aan Laperre (hoorapparaten) en het kasteel van Gaasbeek ; 14 mei: bezoek aan Breda; 01 juni: tweemaandelijkse maaltijd Hof van Reyen; juni: bezoek aan het kasteel van Jehay en het historische stadje Amay; juli: activiteit met KVEO; augustus: fiets/wandeltocht gevolgd door maaltijd; september: citytrip naar Madrid; 05 oktober: tweemaandelijkse maaltijd Hof van Reyen; oktober: bezoek aan Saint-Quentin (wordt misschien een tweedaagse...?!) november: Korpsmaaltijd Hof van Reyen; 07 december: tweemaandelijkse maaltijd Hof van Reyen. Wijzigingen zijn steeds mogelijk.

7

Computerhoekje Grote bestanden mailen Foto's en andere afbeeldingen krijgen steeds hogere resoluties mee, waardoor ze duidelijker zijn en beter kunnen vergroot worden en dat heeft natuurlijk wel voordelen. Die kwaliteit vertaalt zich echter in ettelijke Megabytes (MB) per beeld en dat tikt aan… In de vorige Wapper hebben we een programmaatje voorgesteld dat toelaat het aantal MB te reduceren. In deze Wapper gaan we in op het versturen van grote bestanden. Als je meerdere "zware" afbeeldingen wil versturen als bijlage aan een e-mail, schept dit inderdaad vaak problemen. De meeste providers bepalen namelijk een grens (meestal enkele tientallen MB) die niet mag overschreden worden. Als het om afbeeldingen gaat kan men eventueel de zending opsplitsen in verschillende e-mails, maar als het om een Powerpoint-presentatie of een film(pje) gaat zit men meestal met de handen in het haar. De oplossing: stuur je bestanden door via internet! Er bestaan websites waarop je gratis grote bestanden kunt versturen. We zullen er drie wat nader bekijken. www.yousendit.com Met de gratis Lite-versie kun je hier 100 MB verzenden per keer en maximum 1 GB per maand. Je voert het bestemmingsadres en je eigen adres in, waarna je in het vak "Select a file" kunt bladeren naar het bestand op je computer dat je wil versturen. Het is mogelijk meerdere bestanden tegelijk te versturen. De bestemmeling krijgt nu een mail met richtlijnen hoe hij de zending kan ophalen. Na 7 dagen wordt je mail automatisch verwijderd. www.verzend.be Hier zijn twee gratis mogelijkheden. Ofwel gebruik je de optie "Guest" waarbij je 100 MB kunt versturen - zelfs zonder je eigen adres te vermelden. Ofwel kun je je op voorhand registreren, waardoor je tot 1 GB mag versturen. Het uploaden van een bestand naar de site gebeurt via de knop "Upload" en de berichten blijven 21 dagen beschikbaar (30 dagen indien "Registered"). www.transferbigfiles.com Dit is een interessante, relatief nieuwe site (nog in het proef- of zogenaamd "beta"-stadium), die (voorlopig?) enkel met Internet Explorer werkt. Hij is eveneens gratis en heel gebruiksvriendelijk: je hoeft enkel het bestand dat je wil versturen en de bestemmeling in te vullen en je kunt op knop "Send it" drukken. Als je meer bestanden, meer bestemmelingen of een paswoord wil invoegen zijn daar telkens de nodige links voor voorzien. Je kunt ook best een vinkje zetten naast "I certify...enz". De bestanden blijven 10 dagen beschikbaar.

8

Het is mogelijk een "uploadclient" te downloaden, Dropzone genaamd, (via www.tranferbigfiles.com/client) waardoor het mogelijk wordt rechtstreeks vanaf je eigen computer te werken, zonder naar de website te moeten gaan. Er bestaan nog meerdere soortgelijke sites zoals bvb. www.gigasize.com en het (interessantere) www.box.net. Wat je wel steeds voor ogen moet houden is dat deze sites commercieel zijn. Verwacht u dus aan reclamebanners en/of berichten om u aan te zetten om op een betalende versie van hun diensten (met uiteraard meer mogelijkheden) over te stappen. Maar dat moet de pret niet drukken: je hoeft hier immers niet op te reageren…

Telefoonnummers opzoeken Sinds we enkel nog een telefoonboek krijgen van onze eigen streek (hoe lang nog?) wordt het wat moeilijker om het (verloren?) telefoonnummer van iemand terug te vinden. Maar ook hier biedt het internet weer uitkomst...zonder dat je 1207 moet bellen! Op www.skynet.be/diensten/witte-gids bvb. kun je de naam van de gezochte en zijn woonplaats invullen, waarna je een lijstje krijgt van alle naamgenoten in deze gemeente - waaronder dan hopelijk diegene die je zoekt... Andersom kun je ook een telefoonnummer invullen en krijg je de naam en het adres van de eigenaar van dit nummer. Dit alles uiteraard alleen als de betrokkene geen geheim nummer heeft!

Street View van Google Jozef Van Troy, die de evolutie van Google op de voet volgt, meldde ons het volgende: De functie "StreetView" in Google, waarmee het mogelijk is in bepaalde steden door de straten te "wandelen" met een panoramisch zicht van 360°, werd verbeterd en uitgebreid. U vindt de uitleg op: http://google-latlong.blogspot.com/2009/06/introducingsmart-navigation-in-street.html De beelden voor StreetView worden gemaakt met een speciale camera, die nu voor plaatsen die moeilijk met een auto zijn te bereiken, ook op een driewieler kan gemonteerd worden! Wil je meer weten: http://www.pcworld.com/ article/165065/google_street_views_taken_tp_a_tricycle.html .

Grapje Kleine jongen: “Pa, hoe weet je eigenlijk dat ge zat bent?” Pa (na enige aarzeling om een goed voorbeeld te vinden): “Jongen, zie je die vier bomen ginder? Wel, als ge zat bent, dan zie je er acht!” Kleine jongen: “Sorry pa, maar ik kan niet goed volgen. Er staan er ginder maar twee!”

9

Verhalen/Inzendingen van onze leden Wie dacht dat onze vriend Roger aan het eind van zijn Congolees Latijn was, sloeg de bal behoorlijk mis. Intussen kreeg ik van hem, als hoofdredacteur, nog eventjes 8 bijkomende afleveringen toegestoken over zijn verblijf in Congo. Voorwaar een onuitputtelijke bron. Hier gaan we dus weer, met veel plezier.

DE AZANDE Maandenlang vertoevend in op de kaart meestal niet eens vermelde grensdorpjes of patrouillerend door van de buitenwereld afgesloten nederzettingen, lijkt het van enig belang nader kennis te maken met de voornaamste stam die deze oorden bevolkte, m.a.w. de AZANDE. De geschiedenis uitpluizend bleken de AZANDE niet alleen de bekendste maar tevens een der meest gevreesde en oorlogszuchtige krijgers geweest te zijn. Uit de verslagen der ontdekkingsreizigers kan men opmaken dat ze meestal NIAMNIAM genoemd werden, t.t.z. vlees-”verslinders” die na hun overwinning op andere stammen zich wel eens te buiten gingen aan kannibalisme. Dr.SCHWEINFURTH, de in RIGA geboren antropoloog, vermeldt het volgende over zijn tochten die hij in de jaren 1869-1874,van uit de SOUDAN naar het zuiden maakte: ‘Aangekomen in het gebied der NIAM-NIAM, en een groep Arabische handelaars vergezellend op verschillende van hun handelsmissies, werden we bij aankomst in hun dorpen steeds feestelijk onthaald. De olifantentanden lagen netjes opgestapeld, als het ware op ons te wachten om tegen koperdraad, kralen, stoffen en wapens verhandeld te worden. Het getuigde van een vlotte vredelievende 'commerce'. Helaas, de laatste jaren begonnen de Arabieren te beseffen dat hun vlotte onderneming nog meer winst zou bezorgen als men voor het transport van de ivoortanden gevangen genomen negers zou gebruiken, die men trouwens bij aankomst in de Arabische landen als slaven kon verhandelen. Voor deze taak konden ze volop rekenen op de medewerking van de AZANDE, die gemakkelijk hun zwakkere buren bij nachtelijke raids overwonnen’. De AZANDE hadden zich toen reeds sedert een tweetal eeuwen ten noorden van de UELE stroom gevestigd. De aanleiding hiertoe was enerzijds te wijten aan de zuidelijke opmars der woestijn, anderzijds aan de steeds talrijker wordende raids van de uit SOUDAN afzakkende Arabische bendes. Geleidelijk verdreven de AZANDE op hun beurt de autochtone bevolking, onder meer de MAMVU, die we trouwens in GOMBARI aantroffen. Terug naar SCHWEINFURTH die hun dorpen als volgt beschrijft: ‘Zeer lage hutten met tegen de grond neerhangende daken waarvoor enkele palen behangen waren met allerlei trofeeën die als een soort statussymbool de moed en de belangrijkheid van de hutbewoners aantoonden. Het waren niet alleen schedels van allerlei wild, zoals bavianen, luipaarden of antilopen, maar niet zelden menselijke schedels van tijdens een raid gedode vijanden. Soms trof ik nog armen en benen aan in half vergane toestand die de

10

lucht in een verre omtrek verpesten’. Ook de veelwijverij der AZANDE waarbij de zwarte hoofden soms tot honderd vrouwen bezaten wordt door de ontdekkingsreiziger aangehaald. In de loop der volgende decennia breidden de AZANDE, mede door hun gevreesde wapens, hun macht nog verder uit. Toen tenslotte het Belgisch Koloniaal Bestuur een aanvang nam en de slavenbeAzende met schilden, 1877-1880 strijding reeds enkele jaren gevoerd werd, o.a. tegen een zekere TIPO TIP, een uit ZANZIBAR gevreesde sultan die op zoek naar slaven tot in het centraal gelegen KASONGO doorgedrongen was, begon men zich eveneens te verontrusten over de toestand in het noorden van onze Kolonie. De Mahdisten waren er, komend van uit de SOUDAN, eveneens een nog steeds lucratieve mensenhandel begonnen. Het zou tenslotte tot 1895 aanslepen vooraleer de toenmalige AZANDE- sultan, RENZI, kon overhaalt worden de samenwerking met de Mahdisten te beeindigen. Het voordeel dezer onderwerping inziende leverde hij zelfs een 600 tal van zijn beste strijders aan de Belgische bevelhebber Kol CHALTIN, die deze met hun werpmessen en lansen als stoottroepen gebruikte en aldus de Mahdisten een beslissende nederlaag toediende in de slag van REDJAF, een aan de NIJL gelegen haven. Het gezag van RENZI, onder koloniaal bewind werd, als beloning voor zijn medewerking, aldus verzekerd. Deze grote chef bleek tevens een gewiekst staatsman te zijn die door zijn veelvuldige huwelijken en deze van zijn zonen en dochters aan de omliggende stammen zijn heerschappij wist op te dringen zonder te moeten overgaan tot krijgsgeweld (Hij was een soort Afrikaanse Habsburger). Zijn aldus geschapen dynastie werd bij zijn dood in DUNGU (1921) voortgezet door zijn oudste zoon GILIMA en later door diens kleinkind DEKPE (1949). Het was deze laatste die ik trouwens later tijdens een bezoek aan zijn residentie wat beter zou leren kennen . In 1955, scheen de heersende stam echter heel wat van haar prestige verloren te hebben. Het grensgebied werd geleidelijk door de bewoners verlaten, hetgeen grotendeels te wijten was aan allerlei ziektes waaronder ze de laatste tientallen jaren geleden hadden. De slaapziekte dunde niet alleen de stam uit, ook het vee werd gedecimeerd zodat het teruggebracht werd tot kleine troepjes geiten. Verder zorgden melaatsheid, bilharziose, elefantiasis en tenslotte de venerische ziektes voor de teleurgang van een der meest gevreesde en heersende stammen van weleer, de mensetende NIAM NIAM ofte AZANDE.

11

KENNISMAKING met de SULTAN DEKPE Ik herinner me dat op een bepaalde morgen de commandant ons attent maakte op een mogelijk bezoek van de grote Azande chef DEKPE. Hij zelf had het vernomen van de dorpsnotabele die via tam- tam van het komend evenement op de hoogte gebracht was. Na een 'faites attention á ce que nos gaillards soient présentables afin que ce roitelet continue á respecter la FP', hadden we de pelotons in het bijzonder op de dracht van hun kledij geïnspecteerd. Toen rond 5 u. DEKPE nog niet opgedoken was, hoorden we plots een aanhouwend 'lululooing' geschreeuw (lawaai voortgebracht door de hand vlug op en van de mond te houden bij het uitstoten van klanken, een gebaar door hetwelk de vrouwen een bezoeker welkom heetten) hetgeen wees op de aankomst van een bijzonder iemand. Trouwens de zich op de weg bevindende mannelijke dorpelingen hadden stilstaande een pseudomilitaire 'geef acht positie' aangenomen. Een laag tegen de grond hangende oude Chevrolet reed een fijne rode stofwolk opjagend langzaam voorbij de eerbiedige onderdanen. Onze soldaten geenszins onder de indruk, bleven de wagen waarin inderdaad de grote Azande chef gezeten was onbewogen nastaren. Het verwacht bezoek aan het Eskadron bleef echter uit, hetgeen me enorm ontgoochelde. Via het achtervenster van de wagen had ik slechts een vluchtig beeld opgevangen van DEKPE, in feite van diens tropenhelm geprangd tussen twee kroezelkoppen van de hem begeleidende hofdames. De zich naast me bevindende zwarte sergeant meende me enkele uitleg verschuldigd te zijn. ‘Mon Lieutenant, azali mokonzi mabè ('t is een slechte chef)!’ ‘Ameli malufu, mingi, mingi (hij drinkt veel palinwijn)!’ .Aarzelend voegde hij er nog stil aan toe dat hij ‘moasi mingi’ ( veel vrouwen) bezat. DEKPE, wiens naam ‘grote mond’ betekende, bezat inderdaad een harem van een 300 tal vrouwen, een aantal dat hij van de Belgische autoriteiten mocht behouden maar niet uitbreiden. Bij een overlijden van een vrouw mocht hij die niet vervangen. Het bleek echter eigenaardig dat zijn eva's een bijzonder goede gezondheid bezaten gezien nooit gewag gemaakt werd over een overlijden, hetgeen liet doorschemeren dat de ‘grote mond’ zijn harem regelmatig aanvulde met jonge dametjes. Mijn nieuwsgierigheid bleef geprikkeld. Ik wou perse van nabij die authentieke inlandse Chef leren kennen. De gelegenheid hiertoe kwam enkele dagen later toen ik gelast werd met een koerier opdracht naar DUNGU. De residentie van DEKPE zou zich immers nabij het stadje bevinden. Enkele km voor DUNGU strekte zich in zachte glooiingen de savanne uit die soms onderbroken werd door in bloei staande katoenvelden. De witte wiegende ‘tapijten’ herinnerden me aan een gesprek dat ik met een COTONCO beambte gevoerd had en waaruit bleek dat het territorium van DEKPE doorging als een der belangrijkste katoenproducenten van onze Kolonie en jaarlijks tot 6000 ton van het goedje geplukt werd. Deze teelt zou helaas een te vlugge uitputting van de Azande Chef

12

grond voor gevolg hebben hetgeen mede tot de geleidelijke verarming en de reeds aangehaalde teleurgang van de AZANDE leidde. Enfin, toen ik, me verlatend op de gegevens van een oude Engelse stafkaart meende het dorp van DEKPE bereikt te hebben trof ik op het vermeend vorstenverblijf slechts een grotendeels door de savanne overwoekerd plein aan waarop nog hoopjes puin verwezen naar vroegere woningen. DEKPE had, de Azande tradities indachtig, na het sterven van zijn vader zijn eigen residentiële wijk op een andere plaats opgericht. De oude stafkaarten vermeldden nog steeds RENZI als dorp terwijl de nederzetting DEKPE onbestaand bleek. Aarzelend reed ik verder totdat ik een van de weg af gelegen rood plein bereikte waar een twee verdiepingen tellende grote woning opviel. Verrassend vertoonde ze enige gelijkenis met een kleine Griekse tempel. Het terras rondom werd immers geschraagd door pseudoDorische zuilen. Achteraan de woning stonden in een halve cirkel heel wat gewone Azande-hutten. Hier zou dus de Sultan DEKPE resideren. Het erf oprijdend verbaasde het me, niet tegengehouden te worden door een wacht, de ‘garde royale’, zoals Dr SCHWEINFURTH zijn ontmoeting met de toenmalige vorst 80 jaren geleden beschreef. Uit de jeep stappend verraste me het nog meer toen ik, aangekomen aan de trappen leidend naar het terras, er een corpulente rijzige gestalte ontwaarde. Hij scheen me op te wachten en lachte me toe. Aan zijn zijde hield hij een Duitse herdershond in bedwang. Toen hij uit de schaduw tredend naar voor kwam werd ik even verblind door de zonnestralen die weerkaatst werden door een grote medaille die hij om de hals droeg. Het sierstuk bleek een waardigheidsteken te zijn. Het bevestigde zijn gewoonterechterlijk gezag, hem verleend door ons Koloniaal bestuursorgaan. Uitgedost in een nette tropenkledij, helm en lange witte kousen incluis, verduidelijkten zijn paar opgepoetste lage schoenen dat hij wel degelijk behoorde tot de hogere klasse, een ‘évolué’ was. Hem de militaire groet brengend, vervolgens mijn eigen Wolseley cap onder de arm houdend, volgde ik hem op zijn uitnodigend gebaar via het terras naar een grote, bijna kale kamer. Hij gebood me er plaats te nemen in een van die koloniale zware leunstoelen. In gebarentaal wijzend op het feit dat ik iets vergeten was, ging ik uit de jeep een pak Belga sigaretten halen en overhandigde het nietig geschenkje met enige aarzeling aan de grote Chef. Oef!Hij aanvaardde het. Een boy die ik niet eens opgemerkt had kwam op zijn bevel aandraven met twee flessen Simba bier en ... twee bierglazen (Een beschavingsteken dat 50 jaar later in het Westen door de rijpe jeugd wel eens vergeten wordt ... ik bedoel het gebruik van glazen). Met enkele woorden Lingala, die hij trouwens scheen te begrijpen, legde ik hem uit dat ik als officier FP het als een bijzondere eer beschouwde door de ‘Mokonzi monene nja Azande’ (de grote chef der Azande) ontvangen te worden. In de nauwelijks van enig mobilair voorziene kamer waren de wit gekalkte muren getooid met enkele luipaardenvellen alsmede enkele zebra- en leeuwenhuiden. Er tussenin hing het portret van koning Boudewijn alsmede een COCA COLA kalender waar de tijd ogenschijnlijk was blijven stilstaan op de maand November 1953.

13

Even kwam van achter het portret van onze vorst een hagedis een kijkje nemen, liep vervolgens over de Koninklijke mond, die plotseling scheen te grijnzen, en ging uiteindelijk terug schuil achter BOUDEWIJN’s kader. Wat me uiteindelijk het meest boeide was een ‘panoplie’ van de traditionele Azande wapens, die een andere wand sierden. Ze omvatte, naast speren en messen, het karakteristiek boemerangachtig werpijzer en de ‘pinga’ met zijn driepuntige vertakkingen, terwijl enkele lange schilden de wapenuitrusting voltooiden. De met raffia omwonden stelen vertoonde een veelvuldig gebruik. De messen waren zelf in gegrift met diertjes en bloemmotieven. Denkelijk was mijn belangstelling DEKPE niet ontgaan want door zijn huisboy liet hij 2 pinga's van de muur halen en overhandigde ze me lachend. Vijftig jaar later blijf ik ze, terugdenkend aan dit uniek bezoek, met een zekere trots aan de ons bezoekende vrienden tonen, me afvragend of ze zich wel realiseren dat die wapens geen gecommercialiseerde seriemessen zijn bestemd voor toeristen, maar dat het wel degelijk gebruikte wapens zijn en ze in het bezit waren van denkelijk Azande wapens de laatste Koning der AZANTE, DEKPE, alias ‘de Grote Mond’. Roger

H et laatste gedicht van H ugo Claus Bem inde gelovigen, E r w as eens een pastoor, een heel grote vent, É én die kon spreken m et heel veel talent! Beste gelovigen, sprak hij, ik ben w at hees M aar vandaag w il ik u spreken over een heel klein stukje vlees. H et is langw erpig en stijf, volgens velen het koddigste aan het lijf. H ierm ee kan de m ens zo veel goeds verrichten, H elaas m enigeen onder u dien ik te betichten M isbruik gem aakt te hebben van dit w onderding. M ocht m en w eten hoeveel bloed er is vergoten, H oeveel ram pen en ongelukken uit dit kleine stukje vlees zijn ontsproten, Ja voorw aar, zeg ik, m en zou het afsnijden m et een schaar. Beste gelovigen, Ik zal u zeggen w at het is,w ant alleen zal je het nooit vinden, D at kleine stukje vlees, langw erpig en stijf, H et koddigste ding van een m enselijk lijf, D at is en blijft de tong van een venijnig w ijf .

14

Toeristisch-Recreatieve Informatie ANTWERPSE STRAATNAMEN

SINT MAARTENSTRAAT (Nr 18 tussen Arenbergstraat en Graanmarkt) Niets over te vinden in dit boek van 1926. Heette ze vroeger anders of houden wij in Antwerpen veel meer van St Niklaas dan de West-Vlamingen van St Maarten. Ik weet het niet. Ik had alleszins geen tijd om verder te zoeken. ARENBERGSTRAAT De Arenbergstraat werd getrokken naar de plannen van Gillebert van Schoonbeke, in 1552, door den eigendom die tot kort te voren had toebehoord aan Jan de Ligne, graaf van Arenberg. Loopende “duer de huysinghe ende erve van Arenberch”, kreeg de straat dan ook weldra haar naam. De Henegouwsche edelman Jan de Ligne was, in 1547, graaf geworden van het aloude graafschap Arenberg in Rijnland en was onder zijn graventitel en als gouverneur van Groningen, een algemeen gekende en geziene personaliteit.

Jean de Ligne

15

OUDAAN De oudste vermelding is van 1399: “twee camere metten hove in d’oudane gestaen”. In de nota’s de Burbure is opgetekend: “een huys opten hoec van der ouder danen” voor het jaar 1422. In de XVIe eeuw spreekt men van oudaenstraetken. Er is naar dit woord en zijn oorsprong nog al eens geraden! Getuige de vertalingen rue du vieux-cocq, oude haan, en rue tiens ferme, houd aan. Ten slotte voegde Geudens er nog een voorstel bij : rue du vieux daim. De waarschijnlijke oplossing lag echter reeds bij Willems voor de hand. Hij tekende op dat Van Langren in zijn studie over de afwatering te Antwerpen (1661), herhaaldelijk spreekt van de Dodanen der Antwerpsche ruien. Een dodane (dos d’âne) is een in- of afdamming, of de dam naast de gracht. Froissart spreekt van “sur les dodanes des fossés de la ville”. Zulk een indamming met sluis was er bij de Kammerpoort. Blijft echter te bezien voor de waarschijnlijkheid onzer onderstelling of de wegenis die de oudaan heeft geheeten, tot daar gereikt heeft. EVERDIJSTRAAT Vermeld als Everdistrate in 1282. Genaamd naar Everdeius (Everardus?) de Lillo, een man met veel invloed die schout was van 1286 tot 1290. (Vroeger verwees men naar een Jan Everdij, 1338. De straat is ouder.) KLEINE MARKT Behoorde oorspronkelijk tot de wegenis het Vlemincxveld en tot de Cammerstrate. De benaming Klein Markt komt toch reeds in de XVIe eeuw voor. Er kwam toen een groenselmarkt en in tegenstelling met de markt voor het stadhuis, werd het hier nu de Kleyn Markt. Zoo voert die eenvoudige naam ons toch nog terug tot de XVIe eeuw en herinnert de groote stadsontwikkeling van toen, die nieuwe “markten” bijriep. KOPSTRAATJE, ruelle de la coupe Die naam komt voort van het eigendom de Cop, waarop het geopend werd, zooals de twee huizen schijnen aan te duidenn die de hoeken der Kammenstraat vormen en waarvan het eene heet de Gulden Cop, het andere de Rooden Cop. Kop of Cop is een verouderd woord dat we nog hooren in het Fransche “coupe” en dat beker beteekent. Is het waar wat Sleeckx verteld, dat hier ooit een beker werd in den grond gevonden? Of is het helemaal fantasij? Dan kan deze fantasij te beter juist hier worden te pas gebracht omdat er, ondiep in den grond, de buitengewoon dikke muren van de wallen van 1200 nog teruggevonden worden.

16

IJZERENWAAG, poids de fer De straat die dezen naam draagt werd geopend door de Stad, kort na 1507, op een eigendom gelegen in de Kammerstraat, welke Den Bock hiet. De nieuwe straat hiet dan ook eertijds Bockstrate. Op den hoek van de nieuwe straat en van de Bocksweg, vestigde de stad hare waag voor het wegen van ijzer, koper, enz… Het gebouw daartoe bestemd hiet dan de Ijzer-Waghe. De overbrenging dezer waag naar deze plaats geschiedde om de nabijheid van de stapelhuizen voor koper, en andere metalen, die de Fuggers hier hadden. De huidige naam dient dus Ijzerwaag te zijn en niet Ijzeren Waag. In de tweede helft der XVIe eeuw werd van St Joris-poort naar hier overgebracht, de voddenmarkt die men pluysmerct noemde (1585), waarvan later bij verbastering en woordspeling luysemerct. In de XVIIe eeuw komen ook de namen Duyvenmerct en Koolmerct voor. Lou

ANTWERPEN Een van onze leden vertrouwde mij tijdelijk het prachtige boek “Oud Antwerpen, parel aan de Schelde” toe. Het werd uitgegeven in 1951 en ik moet het ter gelegener tijd dus teruggeven. Vermits we de serie van Willy Vandyck nog maar net achter de rug hebben en nog een tijdje zoet zullen zijn met de straatnamen, ga ik mij beperken tot het publiceren van één van de prachtige pentekeningen die rechtstreeks of onrechtstreeks bij het boek horen, telkens als er daar plaats voor is.

Zicht op de Oude Stad

Mea culpa! Ik ben toch wel vergeten wie mij dit kleinood in de handen drukte zeker! Laat hij zich a.u.b. bekend maken en ik bezorg alles terug. Lou

17

Allerlei BRIEF AAN DE ZIEKENKAS Geachte, Met wat mij nu overkomt begin ik stilaan duidelijk te begrijpen waarom Volksgezondheid veruit het meeste geld opslorpt van alle ministeries. Niet enkel schrijft men mij, na een korte hospitalisatie, een medicatie voor die op zijn minst één bezoek van de huisdokter om de drie weken vereist, bovendien vind ik op de hospitaalfactuur aanrekening van “wettelijke forfaitaire bedragen voor niet geleverde prestaties”, gedeeltelijk door u en gedeeltelijk door mij te betalen. Persoonlijk klasseer ik dat onder de titel diefstal of, indien u die term verkiest, georganiseerde misdaad. Hopelijk worden die mogelijkheden om zonder iets te presteren aan geld te geraken binnenkort niet uitgebreid naar aannemers, installateurs en andere, aanverwante beroepen. Ik kan enkel vaststellen dat kruimeldieven voor de rechter moeten verschijnen in verband met veel kleinere vergrijpen, want die zijn wettelijk niet toegelaten. Deze diefstal op grote schaal is dat dus blijkbaar wel. Begrijp wie kan! Ik moet er maar mee leren leven, net zoals dat het geval is met de zware “solidariteitbijdrage” die maandelijks van mijn pensioen wordt afgehouden. Ik kom dus tot de vaststelling dat ik minstens vijf keer betaal voor mijn zorgverstrekking als ik die nodig heb (wat voorlopig tot mijn grote spijt het geval is): 1. Erg hoge belastingen die o.a. de kas van Volksgezondheid moeten spekken. 2. Ziekenkasbijdrage, want zelf kan ik dat zootje professoren die, dikwijls zonder dat ze je ooit gezien of gesproken hebben, tot 400% meer durven rekenen als je de euvele moed hebt om een kamer alleen of met twee te vragen, uiteraard onmogelijk uit eigen zak betalen. Hoewel ik er bij u voor verzekerd ben vraag ik zelden nog zo’n kamer omdat ik ze die extravagantie absoluut niet gun, zeker niet in verhouding tot hun prestaties op het gebied van “even kennis maken met de betaler (melkkoe?) voor ik hem overlever aan een assistent(e) die ik, middels enige tact van mijn kant, eigenlijk eerst wel even had kunnen introduceren”. Vraagt, als ze al plaats vindt, hooguit een minuutje maar schept een zeker vertrouwen en een band. Zelfde probleem na het verlaten van het hospitaal. Ik kan mij regelmatig absoluut niet voorstellen wie sommige geneesheren zijn die op de factuur diensten aanrekenen, waaronder deze keer nota bene een consultatie die nooit plaats greep. 3. Hospitaalkosten voor de patiënt (rechtstreekse en forfaitaire). 4. Het deel voor de huisdokter, o.a. middels continue controle van de uitwerking van door het ziekenhuis voorgeschreven medicamenten. 5. Een behoorlijk groot deel op de voorgeschreven medicamenten.

18

Neen

Eigenlijk intriest. Een prachtig systeem dat op de klippen dreigt te lopen door de gulzigheid van sommigen, die het zich blijkbaar niet aantrekken dat ze op deze manier het systeem wel eens onbetaalbaar kunnen maken. Als ze zelf maar “binnen” zijn. Dat is tenminste het gevoel dat ik aan dit en andere ziekenhuisbezoeken over houd. Gelukkig is het eten meestal goed en zijn er nog vele, in verhouding waarschijnlijk zwaar onderbetaalde verplegers en verpleegsters, die trachten het verblijf voor u draaglijk te maken en de professoren en dokters te verontschuldigen.

Ja

Ik kan mij trouwens niet van de indruk ontdoen dat hier weer vele handen op één buik in de weer zijn. Ik hoor eigenlijk weinig klagen door de ziekenkassen zelf. Het kan dus niet dat die enkel van onze rechtstreekse bijdrage leven. Sorry, dat moest mij even van het hart. In elk geval, ons systeem is dus voor de gebruiker helemaal niet zo goedkoop en sociaal als men ons regelmatig wil wijsmaken. Toch sluit ik af met een positieve noot. In die meer dan veertig jaar heb ik nooit een probleem gehad met het vroegere VEMUREL of het huidige EUROMUT. Proficiat en, in elk geval, bedankt voor de uitstekende en snelle diensten. Eigenlijk wou ik enkel vragen om mij per kerende post nieuwe kleefbriefjes te zenden. Dank u bij voorbaat. Hoogachtend, Leo VRANCKX

Zesentwintigveertig (Ingestuurd door Camiel) Een oude God huist in het hart van deze stad. Hij hoedt zijn schaapjes op zebrapaden, in trams en bussen, in eigenlijk om het even wat dat zachte weggebruikers in zijn buik kan laden. Een jonge vrouw is er de burgermoeder, ze zet bruidsparen aan om verder te denken dan alleen hun rol als elkanders hoeder, ook het gezelschap krijgt die stille wenken. Een oud fort huist er niet langer soldaten maar acteurs, vissers, genieters, wandelaars: een groene oase tussen drukke winkelstraten waar nu eenmaal geen plaats is voor mijmeraars. Luithagen, Mortsel-Dorp en Hof van Rieth, Oude-God, er zijn nog dorpjes in de stad. Tussen steeds en dorps een grensgebied, in een tijd die moeiteloos een wereld omvat.

Hilde Keteleer Groetjes, Greet Van Camiel

19

Belgische Krijgsmacht

UV

2 Gp CIS - Distributiecentrum Grote Baan 111 9100 Sint - NIKLAAS 03/750.35.95

DE WAPPER TWEEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT Augustus - September 2009 Verantwoordelijke uitgever en afzender: Jan VINGERHOETS Lange Kroonstraat 142 2530 BOECHOUT Tel.: 03/4806101 E-mail: [email protected]

20

Redactie: Leo VRANCKX Buizegemlei 66 2650 Edegem Tel.: 03/4572446 E-mail: [email protected]