Randje Texel
6
3 en 4
De waddendijk
Kringgesprek – werkblad – meten
Doelen
De leerlingen: • weten dat Texel tussen de Waddenzee en de Noordzee in ligt. • weten dat de duinen ons beschermen tegen overstroming door de Noordzee en de dijk tegen overstroming door de Waddenzee. • weten dat aan de Noordzee kant strand is en aan de Waddenzee kant wad is. • bedenken een oplossing voor het meten van gebogen lijnen. • kunnen van twee gebogen lijnen aangeven welke het langst is (en eventueel hoe groot het verschil in cm is). • onderzoeken wat langer is: de duinenrij of de dijk van Texel.
Begrippen
de Waddenzee, de Noordzee, de dijk, de duinenrij
Materialen
• Brief van Texelse Tim • Werkblad 6A: De waddendijk (voor elke leerling en nog wat extra voor de meetopdracht). • Werkblad 6B: Zeeduizendpoten • Wol of dun touw • Kleine blokjes (bijvoorbeeld van een kubieke centimeter) • Flexibel meetlint • Scharen • Linialen • Foto van wadpierenpoephoopje
Duur
40 minuten
Inleiding
Lees de brief van Texelse Tim voor (of laat hem lezen door een leerling):
Hoi! Ik ben al heel ver op mijn fiets. Ik ging de hoek om bij de vuurtoren. Eerst waren er duinen. Maar toen kwam er een dijk. Van steen en asfalt. De zee is hier anders. De golven niet zo hoog. Het strand is van modder. Er ligt een schelp op de dijk. Daar nog één. Wat veel! Een meeuw gooit ze stuk. Ik pas op dat mijn band niet lek gaat. Dag! Tim
6. De waddendijk
(10 minuten)
www.duurzameleerlijn.nl 42
Blik met de leerlingen terug op de lessen over de duinen en het strand. ➔ Teken schematisch een kaart/de vorm van Texel op het bord. ➔ Wijs aan dat de duinen en het strand aan de ene kant van Texel liggen (de westkant). De zee aan die kant noemen we de Noordzee. De duinen houden aan deze kant het water van de Noordzee tegen en zorgen ervoor dat Texel niet overstroomt. ➔ Schrijf aan deze kant van Texel de woorden: Noordzee (of noord-zee) duinen (of duin) strand Texel is een eiland, dus helemaal omringd door zee. De zee aan de andere kant van Texel is veel minder diep dan de Noordzee. Deze zee noemen we de Waddenzee. ➔ Schrijf aan deze kant van Texel het woord: Waddenzee (of wadden-zee) Aan deze kant van Texel zijn geen duinen. Hoe zorgen we ervoor dat Texel dan toch niet overstroomt? Aan deze kant van Texel hebben de mensen een dijk gebouwd. Een soort duin van stenen en asfalt.
Randje Texel
6a
Werkblad De waddendijk
de kaart van Texel schrijf elk woord op de goede plek: de dijk, de duinen, de Noordzee, het wad, de Waddenzee, het strand.
➔ Schrijf onder het woord Waddenzee het woord: dijk. Is er aan deze kant van Texel dan geen strand? Nee, niet echt. Het is daar veel modderiger. Dit noemen we het wad. Schrijf onder het woord dijk het woord: wad.
Kleur de dijk grijs. Kleur de duinen groen.
Deze les gaat over de dijk en de duinen. ➔ Deel het werkblad “De waddendijk” uit. Laat de leerlingen de woorden overschrijven op het werkblad. De duinen kleuren ze groen. De dijk grijs. 6. De waddendijk
www.duurzameleerlijn.nl
47
Kern (20 minuten)
Op Texel hebben we dus aan de ene kant duinen die ervoor zorgen dat Texel niet overstroomt en aan de andere kant de dijk. Geef de leerlingen de opdracht om met behulp van het werkblad uit te zoeken wat langer is: de duinenrij of de dijk? Laat de leerlingen zelf bedenken hoe ze dit zouden kunnen meten. Hierbij mogen ze overleggen. Houd wat extra werkbladen achter de hand, voor het geval de leerlingen erin willen knippen. Geef eventueel (afhankelijk van het niveau van de leerlingen) ook de opdracht om de lengtes van de dijk en de duinen te meten in centimeters en uit te rekenen hoe groot het verschil in lengte is.
6. De waddendijk
3 en 4
www.duurzameleerlijn.nl 43
Leerlingen die er veel moeite mee hebben, kunnen op weg geholpen worden door verschillende hulpmaterialen aan te bieden, zoals touwtjes, kleine blokjes, of een flexibel meetlint. Leerlingen die snel klaar zijn, kunnen de opdracht krijgen om nog een andere oplossing te bedenken voor het meten, of ze kunnen dezelfde opdracht uitvoeren met het werkblad “Zeeduizendpoten”.
Afronding
Bespreek of het is gelukt de duinen en de dijk te meten. Met een liniaal gaat dit lastig, want de duinen en de dijk zijn niet recht. Welke oplossingen hebben de leerlingen bedacht? Hoe lang is de dijk op het kaartje? En hoe lang de duinenrij? Hoe groot is het verschil? Wat is het langst?
(10 minuten)
Voorbeelden van mogelijke oplossingen: • Touwtjes: Meet de duinenrij en de dijk met twee touwtjes en vergelijk de lengtes van de touwtjes. Vervolgens kunnen de touwtjes eventueel gemeten worden met een liniaal. • Blokjes: Bedek de duinen en de dijk met kleine blokjes. Waar liggen er meer? Als je blokjes neemt van een kubieke centimeter, kun je zo ook de lengtes in centimeters bepalen. • Knippen: Knip de duinenrij en de dijk in stukjes en maak ze zo “recht”. Vergelijk of meet met een liniaal. • Vingers: Gebruik de breedte van de wijsvinger om te meten. Hoeveel keer past de breedte van die vinger in de lengte van de dijk en van de duinenrij? • Flexibel meetlint.
Op het werkblad “Zeeduizendpoten” zijn twee door elkaar gekronkelde zeeduizendpoten te zien omringd door wadslakjes. Deze dieren leven in de bodem van de Waddenzee. Dit werkblad kan gebruikt worden om eenzelfde soort meetopdracht mee uit te voeren, bijvoorbeeld voor leerlingen die snel klaar zijn, of na afloop met de hele klas.
Randje Texel
Werkblad Zeeduizendpoten
Laat de foto van het wadpierenpoephoopje zien. Laat de leerlingen bedenken wat dit zou kunnen zijn. Vertel dat het antwoord wordt gegeven in de volgende les.
www.duurzameleerlijn.nl
41
6. De waddendijk
6b
6. De waddendijk
3 en 4
www.duurzameleerlijn.nl 44
hoi! ik ben al heel ver op mijn fiets. ik ging de hoek om bij de vuurtoren. eerst waren er duinen. maar toen kwam er een dijk. van steen en asfalt. de zee is hier anders. de golven niet zo hoog. het strand is van modder. er ligt een schelp op de dijk. daar nog één. Wat veel! een meeuw gooit ze stuk. ik pas op dat mijn band niet lek gaat. dag! tim
Randje Texel
6a
de kaart van Texel schrijf elk woord op de goede plek: de dijk, de duinen, de Noordzee, het wad, de Waddenzee, het strand. kleur de dijk grijs. kleur de duinen groen.
6. De waddendijk
3 en 4
Werkblad De waddendijk
www.duurzameleerlijn.nl 47
6. De waddendijk
Wat is het langst? De dijk of de duinen?
www.duurzameleerlijn.nl 48
Randje Texel
6b
6. De waddendijk
3 en 4
Werkblad Zeeduizendpoten
www.duurzameleerlijn.nl 49
