De VN Millenniumdoelen zijn gemeen(te)goed!

De VN Millenniumdoelen zijn gemeen(te)goed!

2008/05-047

De VN Millenniumdoelen zijn gemeen(te)goed!

Inhoudsopgave Voorwoord

5

1 Inleiding

7

2 Millennium Gemeente worden

9

3 De invulling van het predikaat Millennium Gemeente

15

4 De Millennium Gemeente maakt verschil

19

5 De Millennium Gemeente in beeld

25

6 Millennium Gemeente Wormerland uitgelicht

29

7 Millennium Gemeente Campagne Agenda 2008

33

Voorwoord Het doet mij genoegen om te kunnen vaststellen dat de Millennium Gemeente campagne die vorig jaar door de VNG werd gelanceerd door een groot aantal gemeenten wordt omarmd. Inmiddels hebben meer dan 60 gemeenten zich ‘Millennium Gemeente’ verklaard. Maar het blijft niet bij verklaringen alleen! In veel van de participerende gemeenten wordt er voor gerichte invulling van het predikaat Millennium Gemeente gekozen, worden meer middelen beschikbaar gesteld en worden activiteiten uitgevoerd die bijdragen aan het behalen van de VN Millenniumdoelen. Kortom er is sprake van beweging, van toegevoegde waarde op het terrein van de gemeentelijke internationale samenwerking. De VN Millenniumdoelen zijn acht ambitieuze doelen gericht op wereldwijde armoedebestrijding die in 2000 in New York werden vastgesteld. De doelen werden weliswaar door regeringsleiders vastgesteld, maar om ze voor 2015 daadwerkelijk te kunnen halen is ieders hulp nodig, met name op lokaal niveau. Op 7 juli vorig jaar was de helft van de VN Millenniumcampagne tijd verstreken. Inmiddels is duidelijk dat er, ondanks het feit dat er belangrijke vorderingen zijn gemaakt, nog een lange weg te gaan is. En de klokt tikt door! Als de doelen niet gehaald worden heeft dat gevolgen voor iedereen. Steeds meer Nederlandse gemeenten zijn zich daarvan bewust en komen in actie. Onder één gezamenlijke vlag spannen ze zich in om binnen de eigen gemeentegrenzen, maar juist ook over de landsgrenzen heen, bij te dragen aan het behalen van de VN Millenniumdoelen. Gemeenten doen dat op eigen wijze, door op basis van eigen beleidskeuzes invulling te geven aan het predikaat Millennium Gemeente. Kortom, ze verbinden lokaal initiatief met de mondiale ontwikkelingsagenda. Nederlandse gemeenten kunnen met lokale initiatieven, groot én klein, bijdragen om armoede in de wereld terug te dringen. Een goed voorbeeld daarvan komt uit de gemeente Hardenberg. Medio vorig jaar stelde de raad van Hardenberg € 100.000 beschikbaar voor de aanleg van 70 nieuwe waterputten in Niger en het opknappen van 50 bestaande waterputten. Met dit initiatief, dat direct bijdraagt aan Millenniumdoel 7, behaalde Hardenberg de titel van ‘Meest inspirerende Millennium Gemeente 2007’!

5

Ik vond het een voorrecht om deze bokaal persoonlijk te mogen overhandigen aan raadslid Anja van den Dolder. In het afgelopen jaar is gebleken dat veel gemeenten een positieve houding hebben ten aanzien van het worden van Millennium Gemeente, maar dat er, terecht, de nodige vragen bestaan over het ‘hoe’ en het ‘wat’. Juist die vragen hebben aan de basis gelegen van deze tweede brochure van de VNG Millennium Gemeente campagne. Deze brochure dient daarom als bron van inspiratie, maar juist ook als concrete hulpbron. Ik raad u overigens van harte aan om de brochure in combinatie met de actuele campagne website te gebruiken (www. millenniumgemeente.nl). De VN Millenniumdoelen zijn met recht gemeen(te)goed. Ik roep gemeenten die nog geen Millennium Gemeente zijn dan ook op om deelname aan de campagne te overwegen. De bestaande Millennium Gemeenten vraag ik op om nog actiever te worden en om ervaringen te delen. Mede namens de leden van de Adviescommissie Internationale Samenwerking van de VNG en de NCDO, financier van en samenwerkingspartner binnen de campagne, wens ik u veel inspiratie en daadkracht toe. Het Millennium Gemeente campagneteam van VNG International staat klaar om u van dienst te zijn! A. Jorritsma-Lebbink Voorzitter Vereniging van Nederlandse Gemeenten

6

1 Inleiding Millennium Gemeenten werken actief mee aan het behalen van de VN Millenniumdoelen. De gemeenten kiezen voor een eigen invulling, onder een gezamenlijke, herkenbare vlag. Voor sommige gemeenten betekent dit nieuwe impulsen voor het mondiale beleid. Voor andere betekent het dat bestaande activiteiten in de schijnwerpers worden gezet en in breder verband worden gebracht. Maar wat houdt het nu concreet in om Millennium Gemeente te worden? Welke ‘eisen’ worden er eigenlijk gesteld? Hoe kom je tot een invulling? Hoe kan er worden samengewerkt en welke mogelijkheden zijn er voor (mede)financiering van activiteiten? Om deze en andere vragen zo helder mogelijk te beantwoorden is er voor gekozen om het Millennium Gemeente ‘proces’ op te delen in vier fasen: FASE 1 Millennium Gemeente worden (de argumentatie) In dit hoofdstuk zal worden ingegaan op de vraag waarom uw gemeente überhaupt Millennium Gemeente zou moeten worden. Welke motieven kunnen hiervoor worden aangevoerd? Het is belangrijk dat een raadsbesluit wordt opgesteld. FASE 2 De invulling van het predikaat Millennium Gemeente (het proces) In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de samenstelling waarin, en de mogelijke manieren waarop de betrokken actoren binnen gemeenten kunnen komen tot gerichte beleidskeuzes. FASE 3 De Millennium Gemeente maakt verschil (de activiteiten) Met welke activiteiten kan uw gemeente een steentje bijdragen aan het behalen van de VN Millenniumdoelen? Dit kunnen activiteiten binnen de gemeentegrenzen zijn, maar zeker ook daarbuiten. FASE 4 De Millennium Gemeente in beeld (de communicatie) Bewustwording is een belangrijk aspect binnen de campagne. Pas als mensen zich realiseren waarom de VN Millenniumdoelen zo belangrijk zijn kan er draagvlak ontstaan (of blijven) voor gemeentelijke activiteiten op dit terrein. Continue gerichte communicatie is daarom van groot belang.

7

Millennium Gemeente Cyclus

Millennium Gemeente worden

De Millennium Gemeente in beeld

Invulling geven aan predikaat Millennium Gemeente

De Millennium Gemeente maakt verschil

In de praktijk zult u merken dat deze fasen niet zo duidelijk van elkaar te scheiden zijn en dat deze elkaar zelfs deels zullen overlappen. Soms wordt in dezelfde periode aan beleid gewerkt en worden reeds activiteiten ten uitvoer gebracht. Het spreekt voor zich dat een Millennium Gemeente na het doorlopen van de eerste drie fasen niet opnieuw Millennium Gemeente hoeft te worden. Wel is het raadzaam om op gezette tijden het beleid te evalueren. Ieder hoofdstuk in deze brochure behandelt een afzonderlijke fase in het proces. Ter verduidelijking zal iedere fase geïllustreerd worden met testimonials en voorbeelden uit de praktijk en zullen specifieke hulpbronnen worden vermeld. In het hoofdstuk 6 wordt de Millennium Gemeente Wormerland uitgelicht. Wormerland heeft alle fasen van het proces inmiddels doorlopen en is daarmee een interessant voorbeeld voor andere gemeenten. Wanneer zaken onduidelijk zijn of wanneer er onderwerpen zijn waar u nader over geïnformeerd wilt worden kunt u een bezoek brengen aan de campagne website www.millenniumgemeente.nl Op de site vindt u het laatste nieuws uit gemeenten, actuele informatie en voorbeelden uit de gemeentelijke praktijk. Via de site kunt u ook uw nieuws, feedback en ideeën met elkaar delen.

8

2 Millennium Gemeente worden

‘Het is nu tijd om te handelen, om een nieuwe impuls te geven aan de Millenniumcampagne die in 2000 wereldwijd is gestart en in 2015 tot concrete resultaten moeten leiden. Lokale overheden en gemeenteraadsleden kunnen hier ook een bijdrage aan leveren, samen met hun inwoners, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Uw gemeente kan in navolging van de vele andere Nederlandse gemeenten die zich al verbonden hebben aan de Millenniumdoelen, Millennium Gemeente worden. In mijn gemeente, de gemeente Roosendaal, heeft de gemeenteraad het initiatief genomen om dit te bewerkstelligen middels een motie waarin men de opdracht geeft aan het college om Millennium Gemeente te worden, het beleid m.b.t. duurzaamheid te intensiveren en budget beschikbaar te stellen. Een klankbordgroep met de wethouder, ambtenaren en raadsleden geeft verder vorm aan de invulling van de Millennium Gemeente en de groep wordt uitvoerig geïnformeerd door maatschappelijke organisaties. Ook in uw gemeente vindt vast en zeker al het nodige plaats op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, mensenrechten en duurzaamheid. Het mooie hiervan is dat deze activiteiten onder de paraplu van een Millennium Gemeente te plaatsen zijn. Daarnaast vormt het een goed uitgangspunt om uw inwoners bewust te maken van het feit dat uw gemeente ook buiten de gemeentegrenzen haar steentje bijdraagt aan de mondiale ontwikkelingsagenda. Inspiratie opgedaan?… word ook een Millennium Gemeente!’ Michael Yap, Raadslid PvdA Gemeente Roosendaal Lid van het Platform Jonge Millennium Gemeente Raadsleden (i.o.)

9

Waarom zou uw gemeente een Millennium Gemeente worden? Wat voegt het toe? Gaat het simpelweg om het bevestigen van een bord aan de gemeentegrens en moet uw gemeente zich daar wel voor lenen? Stuk voor stuk legitieme vragen in een tijd waarin veel organisaties om uw deelname vragen. Een ‘Millennium Gemeente’ is een gemeente die op één of meerdere van de in deze brochure beschreven manieren actief is of wil worden en die bewust wil uitdragen ‘Millennium Gemeente’ te zijn. Iedere gemeente kan een Millennium Gemeente worden! In ontwikkelingslanden, maar ook in ons eigen land kunnen juist gemeenten een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de doelen. Kofi Anan, voormalig Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties, benadrukte dat feit in zijn gesprek met een internationale delegatie van vertegenwoordigers van lokale overheden op 10 september 2005. Hij zei bij die gelegenheid: ‘Cities and local authorities have a critical role to play. (…) Ultimately it is in the streets of your cities and towns that the value of what’s decided here will be tested. While our Goals are global, they can most effectively be achieved through action at local level. … A state which treats local authorities as partners, and allows public tasks to be carried out by those closest to the citizens, will be stronger, not weaker.(…) Strong local democracy can be a key factor enabling a country to thrive.’ Hieronder wordt een aantal argumenten op een rij gezet, dat u in overweging kunt nemen wanneer u discussies voert over het al dan niet worden van Millennium Gemeente: Waarom de Millennium Doelen? • Het belang van (het halen van) de VN Millenniumdoelen is evident. Het behoort tot de universele mensenrechten dat ieder recht heeft op een leven zonder armoede en met vrijheid van keuzen. Vandaag de dag leven echter nog steeds veel te veel mensen onder de armoedegrens. De VN Millenniumdoelen zijn opgesteld om ieder te voorzien in zijn of haar basisbehoeften voor een menswaardig leven. • Jeffrey Sachs, Special Advisor van de UN en directeur van het Millennium Project, verklaart dat het halveren van armoede in 2015 haalbaar is. Als het momentum wordt vastgehouden kan extreme armoede de wereld uit zijn in 2025. Ontwikkelingslanden kunnen dit niet alleen voor elkaar krijgen, omdat zij niet over de middelen beschikken. Daarom is er wereldwijd een wil nodig en een vooruitziende blik. Samen beschikken we over voldoende capaciteit om de doelen te bereiken. Nu is het moment: de oplossing ligt binnen ons bereik! Waarom het lokaal bestuur? • Juist het lokaal bestuur staat dicht bij de burger. Lokale bestuurders kennen de behoeften van burgers en zitten in een positie om hier, samen met andere partijen, in te voorzien. • De praktijk heeft uitgewezen dat Nederlandse gemeenten met hun ervaring, kennis en expertise een belangrijke rol kunnen spelen in het versterken van de lokale democratie in ontwikkelingslanden. • Nederlandse gemeenten kunnen ondersteuning bieden op diverse terreinen, individueel, maar ook met een aantal gemeenten tezamen. • Stedenbanden vormen een goede basis om invulling te geven aan mondiaal beleid, zij zijn een puzzelstukje in het geheel. • Veel gemeenten zijn al actief op het gebied van internationale samenwerking. Zij kunnen het predikaat Millennium Gemeente gebruiken om hun burgers te laten weten welke activiteiten reeds worden ontplooid op dat gebied en in welke samenhang dat gebeurt.

10

De Millennium Gemeente en uw burgers • Veel burgers zijn betrokken bij maatschappelijke vraagstukken over de grens. Mondiale problematiek laat mensen niet onberoerd, maar men wil de betrokkenheid graag omzetten in concrete acties. Burgers kunnen een concrete bijdrage leveren, enerzijds door projectsteun, maar anderzijds ook door betrokkenheid. Veel lokale groepen vinden het stimulerend en nuttig als de gemeente dit ondersteunt. • Op tal van manieren kunnen Nederlandse burgers inspiratie opdoen uit ervaringen in ontwikkelingslanden, waardoor een mondiale verbondenheid, een wereldburgerschap, ontstaat. • Het mondiaal beleid kan mensen enthousiasmeren en binden.

U heeft besloten dat u Millennium Gemeente wilt worden, en nu? Om Millennium Gemeente te worden moet uw gemeente een besluit nemen, bij voorkeur een raadsbesluit. Dat helpt om de betrokkenheid en het draagvlak binnen de gemeente zo groot mogelijk te maken. Vanzelfsprekend kan een raadsbesluit naar eigen inzicht worden geformuleerd. De campagnesite (www.millenniumgemeente.nl) bevat een model raadsbesluit (downloadable) en diverse voorbeelden van vastgestelde raadsbesluiten. Wanneer het besluit is genomen, kunt u zich op de volgende manieren aanmelden: • via de daartoe bestemde knop op de homepage van www.millenniumgemeente.nl • per e-mail: [email protected] (o.v.v. Millennium Gemeente) • telefonisch, op nummer 070-373 80 20 (dit nummer kunt u ook bellen als u meer informatie wilt over de Millennium Gemeente campagne) Ongeveer 2 weken na onze bevestiging van uw aanmelding ontvangt u het door de NCDO gefinancierde Millennium Gemeente Actiepakket. Van deelnemende gemeenten wordt verwacht dat deze gebruik maken van de producten uit dit pakket. Verderop in de brochure vindt u nadere informatie over het pakket. Uw raadsbesluiten kunnen andere gemeenten inspireren. U wordt daarom vriendelijk verzocht om aangenomen raadsbesluiten op te sturen aan de VNG ([email protected] en/of ter attentie van VNG Informatiecentrum, Postbus 30435, 2500 GK Den Haag).

Voorbeeld 1: Millennium Gemeente Tilburg Voor de gemeente Tilburg wordt internationale samenwerking de komende jaren een belangrijk thema. De doelstellingen van het (nieuwe) beleid, zoals beschreven in het beleidskader Tilburg Wereldstad, zijn o.a. de verbondenheid van Tilburg met de rest van de wereld versterken en inwoners stimuleren duurzame ontwikkelingen te bevorderen. In het raadvoorstel wordt aangegeven hoe Tilburg dit wil bereiken: ‘Een van de manieren om de internationale verbondenheid vorm te geven is de verklaring van Tilburg tot Millennium Gemeente. Als Millennium Gemeente werkt Tilburg mee aan het bereiken van 8 door de VN vastgestelde doelen die een bijdrage leveren aan het verminderen van armoede en ongelijkheid in de wereld’.

11

Voorbeeld 2: Millennium Gemeente Horst aan de Maas Nadat het jonge PvdA raadslid Roy Bouten deelnam aan World Habitat Day 2007, waarbij de Millenniumdoelen uitvoerig werden besproken, nam hij het initiatief om ook op lokaal niveau een bijdrage te leveren aan armoedebestrijding in de wereld. Zijn initiatiefvoorstel werd unaniem door de gemeenteraad aangenomen. De gemeente Horst aan de Maas zet zich de komende acht jaar in voor de Millenniumdoelen, waarbij ieder jaar een ander Millenniumdoel centraal staat. Zo staat in 2008 het uitbannen van extreme armoede en honger centraal en wordt er in 2015 aandacht besteed aan eerlijke handel, schuldverlichting en hulp. Bovendien wil Horst aan de Maas een duurzame vriendschapsrelatie aangaan met een gemeente in Burundi, omdat de gemeente een grote groep Burundezen binnen haar grenzen heeft. Om dit te bereiken is er een raadsbrede werkgroep opgezet, die tijdens het themajaar het proces begeleidt en de totstandkoming van de concrete projecten coördineert. Om het duurzame karakter van de verschillende projecten die in Burundi worden ontplooid te waarborgen wordt er samengewerkt met o.a. het ministerie van Buitenlandse Zaken (Directie Afrika) en het Mondiaal Platform Horst aan de Maas.

Hulpbronnen: • VNG International biedt diverse diensten aan gemeenten die zich internationaal (willen gaan) inspannen. Zo kunt u bijvoorbeeld een beroep doen op sprekers, waaronder leden uit het Platform Jonge Millennium Gemeente Raadsleden (i.o.): Voor meer informatie: [email protected] en/of 070-3738401 • Bezoek de Millennium Gemeente Campagne website (www.millenniumgemeente.nl) om te zien welke gemeenten bij u in de buurt al Millennium Gemeente zijn geworden. Ook vindt u hier een modelraadsbesluit en voorbeelden van raadsbesluiten uit diverse gemeenten • U kunt gebruik maken van de ervaringen van Millennium Gemeenten zoals Horst aan de Maas en Tilburg. Zij hebben het proces al een keer doorgemaakt en kunnen ervaringen met u delen • In het kader van de Millennium Gemeente campagne kan een COS advies en ondersteuning aan gemeenten bieden. COSsen zijn onafhankelijke advies- en projectbureaus voor internationale samenwerking. De COSsen hebben een divers regionaal netwerk van lokale/provinciale overheden, scholen, organisaties van jongeren, vrouwen, migranten en particulieren. Ook wereldwinkels, stedenbanden, bedrijven, kerkelijke ontwikkelingsorganisatie maken deel uit van dit netwerk. De provincie/regio is het speelveld van de COSsen, waar zij werken aan een rechtvaardige en duurzame wereld. COSsen hebben een brede expertise in huis. COSsen adviseren gemeenten bij de opzet en uitvoering van gemeentelijk beleid inzake internationale samenwerking. Dat kan zijn het adviseren over hoe het predikaat Millennium Gemeente concreet ingevuld kan worden binnen uw gemeente. COSsen bieden ondersteuning bij stedenbanden en kunnen veel input leveren bij het opstellen van een gemeentelijke nota. Ze kunnen het particulier initiatief dat zich bezig houdt met internationale samenwerking begeleiden. Ook organiseren COSsen debatten en adviseren ze bijvoorbeeld bij duurzaam inkopen door gemeenten. Neemt u gerust contact op voor de mogelijkheden binnen uw gemeente. Er zijn 14 COSsen verspreid over het land. VNG International werkt nauw samen met de COSsen. Voor meer informatie: www. cosnederland.nl • De Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling (NCDO) betrekt burgers in Nederland bij internationale samenwerking en ondersteunt hen met informatie, subsidies en adviezen. U kunt uw burgers die bij willen dragen aan armoedebestrijding, doorverwijzen naar het NCDO, zodat zij advies en subsidie kunnen krijgen. Voor meer informatie: www.ncdo.nl

12

Jonge Millennium Gemeente raadsleden bijeen in Den Haag op 1 oktober 2007

UITNODIGING: Millennium Gemeente Symposium Op woensdag 1 oktober zal het Millennium Gemeente Symposium plaatsvinden in het Spoorwegmuseum te Utrecht. Betrokkenen uit alle Millennium Gemeenten zullen hiervoor worden uitgenodigd. In diverse workshops onder leiding van betrokkenen uit de praktijk zal nader worden ingegaan op de verschillende fasen die in deze brochure worden behandeld. Ook is er een informatiemarkt met verschillende organisaties die hulp en ondersteuning kunnen bieden. En natuurlijk is het een geweldige gelegenheid om uw collega’s uit andere Millennium Gemeenten te spreken, elkaar te inspireren en om ervaringen uit te wisselen. Noteer die datum in uw agenda!

13

3 De invulling van het predikaat Millennium Gemeente ‘Dankzij mijn initiatiefvoorstel is Hardenberg de eerste Millenniumgemeente van Overijssel geworden. Het doel van het initiatiefvoorstel was het betrekken van burgers bij het behalen van de Millenniumdoelen van de VN. Om dit te bereiken is er een Millenniumcomité opgericht dat de schakel vormt tussen de gemeenteraad van Hardenberg en haar bevolking. Intussen is dit Millenniumcomité omgezet in een stichting met de naam Stichting 2015. Binnen de gemeenteraad heb ik samen met een aantal collega’s een raadswerkgroep opgezet om een motie voor te bereiden, waarbij we een beroep hebben gedaan op het extra dividend van het waterbedrijf Vitens. De motie werd bijna unaniem aangenomen en een bedrag van € 100.000 werd beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van projecten in het kader van het streven naar veilig en schoon drinkwater. Samen met Unicef heeft Hardenberg een waterproject uitgezocht in Niger. De komende maanden zullen er 70 nieuwe waterputten geslagen en tevens 50 bestaande putten hersteld worden. Op deze wijze wordt een actieve bijdrage geleverd aan millenniumdoel 7 waarbij gestreefd wordt naar een betere toegang tot schoon drinkwater. De stichting Aqua for all heeft voor dit project eveneens €50.000 beschikbaar gesteld. Ook onze burgers zijn enthousiast en dragen op verschillende wijze actief bij. Zo hebben zij meegedaan aan de sponsorloop van de Avondvierdaagse en een spontane waterloop door een basisschool heeft € 2.400 opgeleverd. Eveneens rijdt er vanaf juni 2008 een speciale ‘Millenniumdoelen promotie’ vrachtwagen rond. Dit allemaal sterkt ons om door te gaan met het bestrijden van armoede en honger in de wereld. En ook u, als collegagemeente, kunt een verschil maken in de wereld.’ Anja van den Dolder, Raadslid ChristenUnie, Gemeente Hardenberg

15

Uw gemeente is nu een Millennium Gemeente. Daarmee is de eerste stap gezet. Nu komt het er op aan om stappen te zetten die leiden tot bijdragen aan het behalen van de Millenniumdoelen. Welke stappen kunt u doorlopen om tot tastbare resultaten te komen? Het is nu belangrijk om een helder beleidskader te formuleren. In sommige gevallen is het raadsbesluit zo ingericht dat er, zonder nader beleid, direct kan worden begonnen met de praktische invulling. In bijna alle gevallen kiezen de betrokkenen die belast zijn met de invulling (vaak een ambtenaar, soms een wethouder) ervoor om zich te omringen met een werkgroep samengesteld uit betrokkenen uit de gemeente. In andere gevallen is er behoefte aan de uitwerking van een beleidskader in een nota. Dat kan zijn omdat daar toe opgeroepen wordt in het raadsbesluit, maar zelfs als dat niet het geval is, is zo’n kader vaak nuttig voor alle betrokken partijen. Het schrijven van een beleidskader leidt tot het maken van heldere keuzes ten aanzien van doelstellingen, verwachte resultaten, indicatoren van succes en, niet onbelangrijk, het budget. Een lokale klankbordgroep kan het traject begeleiden met advies en coördinatie. Deze groep (bij voorkeur breed samengesteld: denk aan raadsleden, vertegenwoordigers van lokale groepen/bedrijfsleven etc.) kan onder regie van de portefeuillehouder vorm (helpen) geven aan het beleid. De kracht van de Millennium Gemeente campagne is dat het u in staat stelt om samenhang en duiding aan te brengen in reeds bestaande (internationale) activiteiten. Bovendien biedt de campagne de mogelijkheid om profilering aan te brengen in uw beleid. U doet dan weliswaar mee aan een landelijk initiatief, maar u kunt wel degelijk uw eigen ‘smoel’ kiezen. Een smoel dat past bij het karakter van uw gemeente en van uw bevolking. Als het gaat om de inrichting van het beleid, dan delen we graag een aantal van de ervaringen van de eerste ruim 60 Millennium Gemeenten met u: • Ga na welke personen werkzaam bij uw gemeente ervaringen hebben met internationale samenwerking en betrek deze bij het proces • Verken het veld binnen uw gemeente (een klankbordgroep kan daarbij helpen!) • Zoek naar uitgangspunten die leiden tot (ver)bindend beleid • Kies voor een duidelijk profiel (hamvraag: is het duidelijk uit te leggen op straat?) • U kunt kiezen voor een ‘dieptefocus’ (Hardenberg heeft gekozen voor het onderwerp drinkwater binnen Millenniumdoel 7), maar ook voor een ‘breedtefocus’ (Horst aan de Maas stelt acht jaar lang jaarlijks een ander Millenniumdoel centraal) • Tegelijkertijd activiteiten uitvoeren binnen de eigen gemeente en in (en samen met!) een zustergemeente in een ontwikkelingsland kan aan beide kanten versterkend werken, vooral als er systematisch gecommuniceerd wordt binnen en tussen de gemeenten • Betrek burgers actief bij de uitvoering • Stel een gedeelte van de gemeentebegroting beschikbaar voor activiteiten ter ondersteuning van (internationale) samenwerking, gericht op het behalen van de Millenniumdoelen/internationale samenwerking • Stimuleer de bewustwording van mondiale problematiek binnen uw gemeente • Kies haalbare doelen en een haalbaar tijdspad • Leg heldere communicatiedoelstellingen vast • Maak iemand binnen de gemeentelijke organisatie verantwoordelijk/eerst aanspreekbare voor beleid en activiteiten in het kader van de Millennium Gemeente

16

Voorbeeld 1: Millennium Gemeente Breda De gemeente Breda is al geruime tijd actief op het gebied van internationale samenwerking. Recentelijk is ervoor gekozen om op een andere manier invulling te geven aan het mondiale beleid. Een initiatiefgroep, bestaande uit vijf politieke partijen, ging aan de slag om een initiatiefvoorstel voor te bereiden. De doelstelling van het nieuwe beleid is tweezijdig, namelijk een steentje bijdragen aan het welzijn van mensen in ontwikkelingslanden en het zichtbaar maken van de verschillende projecten onder de eigen bevolking. De Millenniumdoelstellingen van de VN, o.a. bestrijding van HIV/Aids, armoede, honger en gelijke rechten voor mannen en vrouwen, worden als uitgangspunt genomen voor gemeentelijke internationale solidariteit. Om deze doelstellingen te behalen heeft de gemeente het programma ‘Werelds Delen’ opgesteld. Daarbinnen werkt de gemeente samen met COS Noord-Brabant en de Stichting Ontwikkelingssamenwerking Breda, die tevens de uitvoerende partijen zijn. Vernieuwend in het initiatiefvoorstel is dat de gemeente ervoor heeft gekozen om één-op-één kennis en deskundigheid over te dragen aan gemeenten in ontwikkelingslanden. Vakspecialisten van de gemeente Breda zullen hun collega’s in de Derde Wereld assisteren bij het formuleren en uitwerken van beleid. (Op de foto hangt burgemeester Van der Velden het Millennium Gemeente bord op.)

Voorbeeld 2: Millennium Gemeente Apeldoorn Om invulling te geven aan het Millennium Gemeente beleid is het belangrijk dat de juiste personen en/of instellingen op het juiste moment worden ingeschakeld. Zo spelen in Apeldoorn burgemeester de Graaf en stichting Mondial, waarbij 40 instellingen en particuliere initiatieven op het gebied van internationale samenwerking zijn aangesloten, een belangrijke rol. De burgemeester als een belangrijke ‘ ambassadeur’ voor ontwikkelingssamenwerking, en stichting Mondial, als een loket waar (lokale) initiatieven ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking samenkomen. Nadat het college (als eerste in de provincie Gelderland!) het besluit had genomen om Millennium Gemeente te worden, werd besloten om de uitvoering aan stichting Mondial over te laten. De gemeente koos hier bewust voor, aangezien stichting Mondial over de nodige kennis en expertise beschikt. Bovendien wordt aan de samenleving de mogelijkheid geboden om zich ook in te spannen voor de Millenniumdoelen, wat het draagvlak ten goede komt. De gemeente financiert de activiteiten en stelt ambtelijke ondersteuning van de afdeling Communicatie beschikbaar om de stichting te ondersteunen.

Hulpbronnen: • VNG International biedt ondersteuning bij het opstellen van gemeentelijke beleidsnota’s internationale samenwerking en organiseert gerichte cursussen. Voor meer informatie: [email protected] en/of 070-3738401 • Online voorbeelden van gemeentelijke beleidsdocumenten op het gebied van gemeentelijke internationale samenwerking zijn te vinden op www.vng.nl > praktijkvoorbeelden (van en voor gemeenten) en op www.millenniumgemeente.nl • Advies en ondersteuning door de COSsen; kijk op de website www.cosnederland.nl voor de gegevens van het COS bij u in de buurt. De COSsen beschikken over een beperkt budget voor service aan en ondersteuning van gemeenten. Als de vraag te uitgebreid is voor een ‘normale service’ dan wordt in samenspraak met gemeenten een offerte voor diensten opgesteld. • Maak gebruik van de ervaring van Millennium Gemeenten zoals Breda, Apeldoorn en Tilburg

17

4 De Millennium Gemeente maakt verschil

‘Utrecht kent een lange traditie van Internationale Samenwerking. De keuze om Millennium Gemeente te zijn geeft een extra verantwoordelijkheid en stimulans om onze internationale ambities waar te maken. De stad Utrecht heeft er voor gekozen zich op drie doelen te richten: • doel 1: het uitbannen van extreme honger en armoede • doel 2: alle kinderen gaan naar school • doel 7: een duurzaam milieu krijgt prioriteit in Utrecht Aan de zusterstad León wordt ondersteuning geboden bij de stadsuitbreiding León Zuid Oost. Jaarlijks worden 500 kavels geproduceerd met infrastructuur om deze vervolgens te verkopen aan bewoners met een laag inkomen. De woningbouw wordt geïntensiveerd met de bouwmaterialenbank waar mensen krediet kunnen krijgen voor verbetering of de bouw van een woning. Ook wordt er een permanente lokale beurs opgezet met ondersteuning van Utrecht én de Jaarbeurs Utrecht. De particuliere vriendschapsband Utrecht – León stimuleert tevens ook sport en sociale ontwikkeling in achterstandswijken in León. Voor € 150 kan een kind in León een jaar naar school. Met een verdubbelingregeling worden scholen, buurtcomités, winkeliersverenigingen of andere organisaties in Utrecht gestimuleerd zich in te zetten voor de Millenniumdoelen. Projecten die bijdragen aan de realisering van de Millenniumdoelen kunnen zelf geld inzamelen. Utrecht verdubbelt het ingezamelde bedrag tot een maximum van € 33.000. Door een samenwerkingsovereenkomst met COS Utrecht en IMPULSIS wordt hetzelfde bedrag ter beschikking gesteld. Zo wordt een bedrag van € 3.000 dat wordt ingezameld voor een ontwikkelingsproject verhoogd tot € 9.000.

19

Als laatste richt Utrecht zich op duurzaamheid en wil het in 2030 een CO2 neutrale stad zijn. Uitstoot die ondanks initiatieven niet kan worden gereduceerd, kan wel worden gecompenseerd met de aanplant van bos. Er wordt dan ook een project uitgewerkt voor bosaanplant in León. De vulkaanketen aldaar biedt ruimte en vruchtbare grond om bos aan te planten. Het beheer van het bos en hout voor meubelmakerijen generen ook werkgelegenheid. Al met al er kan er een verschil worden gemaakt op veel manieren met verschillende actoren.’ Robert Giesberts (GroenLinks), Wethouder Internationale Zaken, Gemeente Utrecht

U bent een Millennium Gemeente, en u heeft een helder beleidskader geformuleerd. Nu komt het aan op de uitvoering. Sommige van uw gemeenten hebben een actief verleden op het terrein van de gemeentelijke internationale samenwerking. Uw ervaring maakt het mogelijk om ambitieuze(re) activiteiten ten uitvoer te brengen. Voor de minder ervaren gemeenten onder u kunnen kleinschalige activiteiten al zeer uitdagend en inspirerend zijn. In verreweg de meeste Nederlandse gemeenten die actief zijn op het terrein van de gemeentelijke internationale samenwerking wordt er in de uitvoering nauw samengewerkt tussen vertegenwoordigers van de gemeente en diverse andere betrokkenen. De kracht van gemeentelijke internationale samenwerking schuilt juist in die samenwerking. Het is daarom van groot belang dat er, ook in het kader van de Millennium Gemeente, samenwerking wordt gezocht waar dat mogelijk is. In veel gevallen zal het er op neer komen dat er een groep (stichting, comité, forum of netwerk) wordt opgericht, die (deels) wordt belast met de uitvoering, en contacten onderhoudt met een nog omvangrijker lokaal netwerk! Kleinschalige of grootschalige activiteiten, activiteiten binnen of buiten de gemeentegrenzen, activiteiten gericht op concreet resultaat of op verhoogde bewustwording onder de bevolking; er is veel mogelijk, en er valt dus nogal wat te kiezen. Om u te laten zien welk type activiteiten kan worden uitgevoerd, en hoe deze zich verhouden tot de verschillende Millenniumdoelen, volgen hieronder voorbeelden per doel. Voor een uitgebreider overzicht verwijzen we naar de campagne website.

Millenniumdoel 1: Extreme armoede en honger zijn uitgebannen In samenwerking met DSF probeert de Stichting Werkgroep Ontwikkelingssamenwerking Limmen (gemeente Castricum) per schooljaar een nieuw project te realiseren. In 2005 was dit een project om door middel van alfabetisering goede landbouwmethoden te bevorderen. Voor jonge kinderen zijn crèches opgezet zodat ook de moeders naar de cursus kunnen. De voedselzekerheid is een voortdurende bron van zorg. Op het platteland van Yatenga (Burkina Faso) is nauwelijks geld in omloop. De boeren verdienen hooguit € 100 per jaar en houden zich in leven met de eigen oogst. De traditionele landbouw levert echter onvoldoende op om een redelijk bestaan op te bouwen. Het voedselgebrek heeft een negatieve uitwerking op het onderwijs en dus op de ontwikkeling van de gemeenschap. De komende tijd wil de werkgroep zich meer richten op het creëren van betere mogelijkheden voor vervolgonderwijs. Het project ‘schapen voor schoolmateriaal’ loopt al enige tijd: basisschoolleerlingen krijgen een schaap en een tas schoolmaterialen. De ouders verzorgen het schaap en de opbrengsten financieren de opleiding van het kind.

20

Millenniumdoel 2: Alle jongens en meisjes gaan naar school In 2004 startte het Massachusetts Institute of Technology (MIT) met de ontwikkeling van een supergoedkope, robuuste mini laptop, speciaal voor het basis onderwijs in ontwikkelingslanden. Sinds medio 2007 wordt hiermee geëxperimenteerd en het resultaat is boven verwachting. Inmiddels participeren de gemeenten Nijmegen en Maastricht in het wereldwijde ‘$100 dollar laptop’ project. Kinderen van scholen in Nizhny Novgorod (Rusland) en op Curaçao krijgen de beschikking over een laptop waardoor zij toegang hebben tot onderwijs. Door de ontwikkeling van de goedkope laptop kunnen veel kinderen bereikt worden. De gemeentelijke projecten zijn kleinschalig opgezet, zodat zij goed te managen zijn. De projecten worden begeleid door docenten, ICT coördinatoren, onderwijskundigen en vrijwilligers.

Millenniumdoel 3: Mannen en vrouwen hebben dezelfde rechten Op uitnodiging van VNG International kwamen in maart 2008 ambtenaren en raadsleden van gemeenten uit Ghana, Kenia, Namibië, Zuid Afrika, Sri Lanka, Soedan en Suriname naar Nederland om met elkaar van gedachten te wisselen over het onderwerp ‘gender’. Good practices en instrumenten op het gebied van gender werden besproken, en kennis en ervaring werd uitgewisseld over de integratie van gender vraagstukken in het beleid van de resp. gemeenten. De bijeenkomst vond plaats in het kader van het LOGO South programma. Dit programma financiert de kennisoverdracht van Nederlandse gemeenten, provincies en waterschappen naar partners in ontwikkelingslanden. Van Nederlandse zijde waren in maart vertegenwoordigers uit Eindhoven, Vlissingen, Delft, Velsen, Smallingerland en Almere aanwezig.

Millenniumdoel 4: Kindersterfte is sterk afgenomen De gemeente Eindhoven heeft een langdurige relatie met de gemeente Gedaref in Sudan. Er wordt samengewerkt op het gebied van water, gezondheid, onderwijs en gemeentelijke ontwikkeling. De meest directe aanpak bij de bestrijding van kindersterfte in Gedaref is het homevisitor-programma: vrouwen in de volkswijken krijgen onderwijs en training in basale kennis van gezondheidszorg, hygiëne en het voorkomen van ziektes. Daarna kunnen ze niet alleen in hun eigen gezin voor een gezondere huishouding zorgen, maar worden ze ook actief ingezet om andere vrouwen in hun buurt heel praktisch te leren hoe ze een schonere en gezondere leefomgeving kunnen creëren. Dat doen ze tijdens bezoekjes die ze aan hun buurvrouwen afleggen (homevisitors) en waarbij gezondheid en hygiëne al pratend aandacht krijgen. Op een heel natuurlijke manier worden zo duizenden (!) vrouwen en hun gezinnen – en dus kinderen – bereikt. Je kunt je huis wel schoon houden, maar als de straten in je wijk een vuilnisbelt zijn, schiet je nog niet veel op. Daarom is in Gedaref een vuilophaaldienst opgezet en wordt in bijna alle wijken het huisvuil ingezameld en naar een stortplaats buiten de stad gebracht. In Nederlandse oren klinkt dat heel normaal, maar in Sudan – een land zo groot als West-Europa – is Gedaref een van de heel weinige steden waar een goed functionerende vuilophaaldienst bijdraagt aan acceptabele hygiënische omstandigheden. Die dragen bij aan de overlevingskansen van kinderen. Tot slot krijgt de distributie van schoon drinkwater veel aandacht. Want verontreinigd drinkwater is een van de grootste oorzaken van kindersterfte. En daarmee zijn de meest basale stappen gezet om kindersterfte te verminderen.

21

Millenniumdoel 5: Minder vrouwen sterven door zwangerschap In de gemeente Otjiwarongo in Namibië, partnergemeente van Heusden, is HIV/AIDS een enorm probleem. Naar schatting 40% van de volwassen bevolking is besmet met het HIV virus. In nauwe samenwerking met Heusden heeft de gemeente Otjiwarongo een geïntegreerd beleid ontwikkeld om de instroom van nieuwe HIV gevallen een halt toe te roepen en om de gevolgen van HIV en AIDS enigszins binnen de perken te houden. Vanuit het door STOP AIDS NOW! gefinancierde ‘Multipurpose Help Centre’ bezoeken getrainde ‘home-based care’ vrijwilligers zwangere vrouwen met HIV of AIDS. Zwangerschappen in Otjiwarongo brengen sowieso al risico’s met zich mee, maar die zijn nu zelfs extra groot. In de adviezen komen (de juiste) voeding, sexueel gedrag en medicijngebruik aan de orde.

Millenniumdoel 6: De verspreiding van ziektes als AIDS en malaria is gestopt AIDS bestrijding is voor de gemeente Smallingerland erg belangrijk. Zo heeft zij in samenwerking met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) een voorlichtingsfilm over AIDS gemaakt in Gobabis, de partnergemeente in Namibië. In de film kregen de deelnemers de kans om hun verhaal te doen om zodoende anderen te waarschuwen voor de gevaren van AIDS. In 2004 werd in de krottenwijk Epako een ambitieus theaterproject voor straatkinderen in samenwerking met het SCW-Theater gestart. Tijdens hun tweeweekse verblijf in Gobabis gaven studenten van het theater dramalessen (o.a. over AIDS) aan straatkinderen. De kinderen en onderwijzers in Gobabis waren erg enthousiast over de educatieve dramalessen. Het was zo’n succes dat ‘Omrop Fryslân’ over het project een documentaire heeft gemaakt. Het project heeft een officiële status gekregen, omdat gebleken is dat drama en theater een buitengewoon positieve invloed op de ontwikkeling van de kinderen heeft. Zo is eind 2007 een nieuwe lichting studenten naar Gobabis gegaan om daar hulp te verlenen. De werkzaamheden die zij hebben verricht werden daar getoond op het ‘Gobabis Drama and Arts Festival’.

Millenniumdoel 7: Er leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu Zoals vele gemeenten in Nederland is ook Ede zich bewust van het belang van een duurzaam leefmilieu. Daartoe onderneemt zij verschillende activiteiten. Zo wekt Ede haar eigen groene stroom op door de plaatsing van zonnepanelen op het gemeentehuis. Ook stimuleert zij, door middel van subsidies, haar inwoners om duurzame energie te gebruiken en kiest zij voor energiezuinige bedrijfsauto’s. Er zijn plannen om op scholen klimaatbrigades op te zetten, die een energiescan van hun school gaan maken.

22

Millenniumdoel 8: Er is meer eerlijke handel, schuldverlening en hulp Bewust consumeren De Fair Trade Gemeente Campagne (www.fairtradegemeente.nl) staat in het teken van eerlijke handel. In een Fair Trade Gemeente gebruiken en/of verkopen gemeentelijke diensten, supermarkten, horecabedrijven, ondernemingen, instellingen en organisaties Fair Trade producten. In België en Groot-Brittannië is het al een groot succes. Inmiddels is de Fair Trade Gemeente Campagne overgewaaid naar Nederland. Groningen, Goes en diverse andere Nederlandse gemeenten die Fair Trade Gemeente willen worden, werken heel concreet aan Millenniumdoel 8: ‘door wereldwijde partnerships bijdragen aan ontwikkeling en armoedebestrijding’. Burgers, het gemeentebestuur, winkels en bedrijven worden indirect partner van kleine boeren en producenten uit ontwikkelingslanden: partnerschappen die bijdragen aan een rechtvaardige en duurzame wereld! De Fairtrade campagne geeft Millennium Gemeenten een uitstekende mogelijkheid om burgers bij de Millenniumdoelen te betrekken en hen te informeren over de gemeentelijke inspanningen bij te dragen aan de Millenniumdoelen. De campagne wordt op landelijk niveau gecoördineerd door een stuurgroep waarin Max Havelaar, de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels, ICCO en COS Nederland zitting hebben. De regionale COSsen bieden ondersteuning aan lokale campagnewerkgroepen. Wereldwinkels spelen een actieve rol op plaatselijk vlak. Bewust beleggen Oikocredit is een internationale expert in ontwikkelingsfinanciering die al meer dan dertig jaar werkt aan armoedebestrijding door geld van particulieren, (kerkelijke) organisaties, bedrijven en gemeenten in de vorm van leningen ter beschikking te stellen aan economisch kansarme ondernemers in ontwikkelingslanden. Via Oikocredit ontvangen ondernemers de investering voor de start of uitbreiding van hun bedrijf. Zo krijgen zij greep op hun leven, kunnen hun kinderen naar school en komt gezondheidszorg voor hen binnen handbereik. Oikocredit verstrekt leningen aan microfinancieringsinstellingen, coöperaties en kleine en middelgrote ondernemingen in ontwikkelingslanden. Het kapitaal daarvoor trekt Oikocredit aan door de uitgifte van aandelen. Oikocredit beheert een aandelenkapitaal van bijna 320 miljoen euro afkomstig van meer dan 27.000 deelnemers. Gemeenten kunnen beleggen in het Oikocredit Nederland Fonds. Dit is een sociaal/ethisch beleggingsfonds, waarvan 90% van de inleg naar Oikocredit gaat. Het resterende deel van het ingelegde geld wordt belegd in een actief beheerde ethische beleggingsportefeuille. Diverse gemeenten, waaronder Culemborg, Leek en Maassluis beleggen bewust via dit Fonds. Vanaf half april 2008 kunnen gemeenten beleggen in een nieuw Fidoproof product via de BNG. Dit beleggingsproduct bestaat uit een obligatieportefeuille en 18 tot 50% van de inleg is bestemd voor Oikocredit. De kosten voor de gemeente zijn 0,35% van de inleg.

23

Hulpbronnen: • Bij het opzetten/uitvoeren van activiteiten kunnen VNG International, de COSsen, de NCDO en de bestaande Millennium Gemeenten u advies en/of (financiële) ondersteuning bieden • Op de campagnesite wordt een overzicht bijgehouden van alle ons bekende gemeentelijke activiteiten in het kader van de Millennium Gemeente campagne • De campagnesite bevat ook een overzicht van interessant actie ‘aanbod’ en van aanbieders • VNG International voert twee programma’s uit gericht op gemeentelijke internationale samenwerking LOGO South (kennisoverdracht aan gemeenten in ontwikkelingslanden) en LOGO East (kennisoverdracht aan gemeenten in transitielanden). Voor meer informatie over deze programma’s: bel 070-3738401, of zie www.vng-international.nl • Neem een gratis abonnement op de digitale nieuwsbrief Gemeentelijke Europese en Internationale Samenwerking. Aanvraag via: [email protected] (vermeld Nieuwsbrief GEIS) • Ga na welke (particuliere) initiatieven er reeds worden ondernomen in uw gemeente. Dat kan via de zogenaamde wereldatlassen, die te vinden zijn op de sites van de verschillende COSsen, zie www.cosnederland.nl • Meer informatie over het ‘100 dollar laptop’ project: Frits Hoff, tel. 043- 3258215, [email protected], www.laptop.org • Coördinator Fair Trade Gemeente campagne: Mariken de Bruijn, tel. 0345-479250, [email protected] • Investeren in mensen via Oikocredit: contactpersoon BNG: René Berenschot, tel. 070-3750257. Contactpersoon Oikocredit Nederland, Otto Albrecht, tel. 030-2341069, www.oikocreditnederland.nl • Linkis is een informatieloket op internet voor iedereen die zelf iets wil doen voor mensen in ontwikkelingslanden. De website www.linkis.nl biedt een compleet overzicht van kleinschalige projecten binnen internationale samenwerking. Particuliere initiatieven of individuen kunnen aanvragen indienen bij één van de financierende organisaties: Cordaid, Hivos, Impulsis, Oxfam Novib en NCDO • Als de gemeente lokale inzamelingsopbrengsten vermeerdert is dit een stimulans voor collectanten. Bovendien telt de gemeentelijke bijdrage mee bij de verdubbeling door de NCDO. Dat kan binnen het programma Kleine Plaatselijke Activiteiten (KPA)

Het Oeganda MDG programma: geïnteresseerde gemeenten gezocht! Speciaal voor Millennium Gemeenten die ook buiten Nederland concreet willen bijdragen aan het behalen van de Millenniumdoelen heeft VNG International het Oeganda Millennium Development Goals (MDG) programma ontwikkeld. Dit programma biedt deelnemende gemeenten de kans om op projectbasis (voor bepaalde tijd) samen te werken met een Oegandese gemeente. Het doel van deze samenwerking is versterking van het lokaal bestuur. Die versterking is noodzakelijk om verbeteringen tot stand te brengen op het gebied van de kwaliteit van de leefomgeving, het terugdringen van ziektes, te zorgen voor een toename van het aantal schoolgaande kinderen etc. Kortom, een toevoeging aan het behalen van de MDG’s. Binnen het samenwerkingsverband van de gemeenten is ruimte voor samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, bedrijven en individuen. VNG International zoekt op korte termijn gemeenten die geïnteresseerd zijn in deelname aan dit programma. Dit jaar kunnen 5 gemeenten gebruik maken van de mogelijkheden van het programma. Deze gemeenten zullen, zowel in Oeganda als in Nederland, intensief worden begeleid. De kosten die worden gemaakt in het kader van het programma worden nagenoeg volledig gedragen door het door LOGO South programma. Het doel van dit door het Ministerie van Buitenlandse Zaken gefinancierde en door VNG International uitgevoerde programma is het faciliteren van capaciteitsontwikkeling van lokale overheden. Het programma is gestoeld op de overtuiging dat goed lokaal bestuur een belangrijke voorwaarde is voor het terugbrengen van armoede. Voor meer informatie, zie www.millenniumgemeente.nl, of neem contact op met Alice ten Brink, junior projectleider VNG International, e-mail: [email protected]

24

5 De Millennium Gemeente in beeld

‘Wij hebben het Millenniumevenement ‘B aware’ georganiseerd. Dit vond plaats op 11 april 2008 in Castricum. Aangezien de gemeente Castricum de Millenniumdoelen onder de aandacht wil brengen bij jongeren werd onze school, het Jac.P.Thijsse College, gevraagd om een evenement te organiseren. Wij hebben met z’n drieën de taak op ons genomen om dit te verwezenlijken. Wij wilden deze opdracht heel graag uitvoeren omdat we hiermee iets concreets konden doen voor de mensen die het minder hebben in deze wereld. Heel veel minder. Onze opbrengst is naar Burkina Faso gegaan, om daar een middelbare school te bouwen. Daarmee dragen we dus bij aan Millenniumdoel 2! We hebben een groot podium met 2 koren, een percussieband en nog wat gezellige artiesten geregeld voor die avond en er was een goede-doelen markt waar verschillende goede doelen uit de Millennium Gemeente Castricum hun werk toonden. Ook was er een terras en een heerlijke poffertjeskraam. We hebben € 1.258,- opgehaald, maar ons voornaamste doel was om de Millenniumdoelen onder de aandacht te brengen en dit is ook zeker gelukt! We hebben heel veel tijd in dit project gestoken en we hebben er veel vrije tijd aan besteed. Het was soms slopend, maar we hebben het met veel plezier gedaan. We hebben echt het gevoel dat we iets gedaan hebben voor de mensen die het minder hebben op de wereld. We hebben ze niet alleen geholpen door geld op te halen, maar juist door de Millenniumdoelen onder de aandacht te brengen bij jongeren, gaan zij er ook stil bij staan. Wij vinden dat andere gemeenten hier een voorbeeld aan moeten nemen en ook op een leuke manier de Millenniumdoelen onder de aandacht moeten brengen!’ Rosalie Westmeijer, Salien Oosterman en Lotte van der Eng Leerlingen Jac.P. Thijsse College, Gemeente Castricum

25

De kernboodschap van de Millennium Gemeente campagne is dat ontwikkelingssamenwerking niet uitsluitend iets is tussen centrale overheden, maar dat juist andere actoren, waaronder lokale overheden een zeer nuttige complementaire taak kunnen vervullen. Gemeenten en gemeenschappen in Nederland beschikken over kennis en ervaring die van grote waarde is voor gemeenten en gemeenschappen in ontwikkelingslanden. Het succes van een Millennium Gemeente rust op twee peilers. Enerzijds gaat het om het uitvoeren van concrete activiteiten en het behalen van resultaat. Anderzijds, en tegelijkertijd, is het van groot belang om op systematische wijze te communiceren over de Millennium Gemeente. Laat zien welke inzet wordt gepleegd en tot welke resultaten die leidt. Goede communicatie over de VN Millenniumdoelen en over de concrete inzet van uw gemeente kan leiden tot verhoogde bewustwording onder uw burgers. Die verhoogde bewustwording kan zich vertalen in een groter (politiek) draagvlak voor inspanningen van uw gemeente op dit terrein, en in een toename van particulier initiatief. Een systematische aanpak van uw communicatie betekent in ieder geval dat u duidelijke keuzes maakt m.b.t. de boodschap, doelgroep(en) en timing. Wat de doelgroepen betreft is het raadzaam om in ieder geval alle bestuurders en medewerkers binnen de gemeente op de hoogte te brengen/houden van Millennium Gemeente gerelateerde initiatieven. Zoals al eerder werd opgemerkt ontvangen gemeenten die zich aanmelden als Millennium Gemeente het gratis Actiepakket met een scala aan communicatiemateriaal. Dit materiaal kan worden ingezet om uw burgers te laten weten waarom uw gemeente Millennium Gemeente is, en wat dat betekent. U kunt er voor kiezen om dit materiaal (of eigen materiaal) gericht in te zetten om bepaalde groepen burgers nauwer bij het internationale werk te betrekken. Dat kan de jeugd zijn, maar dat kan ook het lokale bedrijfsleven zijn. Met het plaatsen van Millennium Gemeente borden aan de gemeentegrens worden niet direct levens gered. Toch zijn die borden relevant. In uw gemeenten kan de plaatsing publiciteit en dus aandacht opleveren. Die aandacht kan worden gebruikt om te communiceren over reeds bestaande en/of nieuwe activiteiten in het kader van de Millennium Gemeente. Daarbij komt dat elk nieuw bord (elke nieuwe Millennium Gemeente!) landelijk en internationaal extra gewicht in de schaal legt. Andere overheden, binnen Nederland, maar ook daarbuiten raken geïnspireerd door uw voorbeeld.

Het Actiepakket Het actiepakket bestaat onder meer uit: • 4 aluminium Millennium Gemeente borden die bij de gemeentegrens kunnen worden geplaatst • 10 ‘makelaarsborden’ die op ramen van het gemeentehuis of op ramen van andere gemeentelijke locaties kunnen worden bevestigd • 2000 ‘Gemeentelijke Identiteitskaartjes’ (naar het model van de nationale identiteitskaart) waarop de Millenniumdoelen staan vermeld, en waarop te lezen is waarom de gemeente Millennium Gemeente is. Deze kaartjes zijn bedoeld voor verspreiding onder het gemeentelijk personeel en onder burgers (balies burgerzaken, bibliotheken etc.) • Diverse digitale producten: website button, afteller tot 2015 (downloadable van campagne website) • Model persbericht en model tekst t.b.v. huis-aan-huis bladen (downloadable van campagne website) • In het pakket zitten tevens diverse producten van de NCDO Extra aantallen van de campagne producten kunnen worden besteld via: www.millenniumgemeente.nl.

26

Onze vraag ‘hoe breng je de Millennium Gemeente goed in beeld’ leidde tot de volgende tips van gemeenten: • Betrek de afdeling voorlichting/communicatie bij het opstellen en uitvoeren van een communicatiestrategie Millennium Gemeente • Breng periodiek een informatiekrant uit waarmee u het beleid en de activiteiten op internationaal gebied van de gemeente onder de aandacht brengt • Gebruik uw gemeentelijke website (diverse digitale items kunnen worden gedownload van de campagne website) • Verwijs naar de Millennium Gemeente in de disclaimer onderaan alle uitgaande gemeentelijke emailberichten (dat kan ook in een actieweek) • Plaats een tekst over (uw gemeentelijke betrokkenheid bij) de Millenniumdoelen in huis-aan-huis bladen (zie www.millenniumgemeente.nl voor een basistekst) • Gebruik publieksevenementen (zie het voorbeeld van Haarlem hieronder) • Benoem ‘populaire’ Millennium Gemeente ambassadeurs. Radio 538 DJ Edwin Evers is Millennium Gemeente ambassadeur in Hardenberg • Maak gebruik van Wereld Armoede Dag op 17 oktober. Dit is een uitstekende gelegenheid om initiatieven aan te kondigen en om personen of groepen in het zonnetje te zetten

Voorbeeld 1: gemeente Haarlem In het weekend van zaterdag 14 en zondag 15 juni vindt het bekende Multiculturele Houtfestival in Haarlem plaats. Net als afgelopen jaar zal hier weer veel aandacht aan de Millenniumdoelen worden besteed. Zo wordt er een speciaal Millenniumplein ingericht waar ruim 25 lokale en regionale ideële instellingen op een actieve en creatieve manier hun betrokkenheid bij deze doelstellingen zullen uitdragen. De gemeente Haarlem is een trouwe sponsor van het Houtfestival. Omdat op 6 maart j.l. de raad unaniem heeft besloten dat Haarlem een Millenniumgemeente wordt, is het college uitgenodigd om, met veel tromgeroffel, het Millenniumplein te open met de onthulling van het eerste Millenniumbord. Meer informatie: www.houtfestival.nl

Voorbeeld 2: gemeente Wassenaar In het bijzijn van leerlingen van het Rijnlands Lyceum onthulden minister Koenders voor Ontwikkelingssamenwerking en burgemeester Hoekema het Millennium Gemeente bord in de gemeente Wassenaar. Tijdens deze bijeenkomst was ook de oprichtster en projectmanager van stichting Ghanasi, BN-er Georgina Kwakye aanwezig. De leerlingen kregen anderhalf uur de tijd om met de minister van gedachten te wisselen over de Millenniumdoelen. Later op de dag vond er, ten behoeve van Terre des Hommes, een spectaculaire modeshow van gebruikte merkkleding plaats. Tenslotte werd uitgebreid aandacht besteed aan de Millenniumdoelen die de gemeente Wassenaar specifiek heeft geadopteerd: alle kinderen kunnen naar school en meer mensen leven in een duurzaam leefmilieu.

27

Hulpbronnen: • De campagne website (www.millenniumgemeente.nl) biedt iedere gemeente ruimte om informatie met andere gemeenten en geïnteresseerden te delen: laat uw raadsbesluit, nieuwsberichten over activiteiten, foto’s en andere informatie door VNG International op de site plaatsen. • Millennium Gemeenten met veel expertise kunnen dienen als vraagbaak voor beginnende Millennium Gemeenten. (Utrecht, Castricum en Wassenaar) • Advies en ondersteuning door de COSsen, zie www.cosnederland.nl • Er bestaan drie verschillende subsidies waarmee de NCDO activiteiten op het terrein van voorlichting financiert (PRO, RePRO en Programma Europa). Op www.ncdo.nl/subsidiesnederland worden deze programma’s nader toegelicht, en vindt u de aanvraagformulieren • Ook op www.ncdo.nl/subsidiesnederland vindt u de Mentality Tool, een instrument om te bepalen welke doelgroepen je bereikt met een bepaald project

Millennium Gemeente Televisie: MGTV Tijdens het Millennium Gemeente Symposium in Utrecht op 1 oktober 2008 wordt Millennium Gemeente TV (MGTV) gelanceerd. MGTV is een internet gebaseerd ‘TV station’ dat te zien is via www.millenniumgemeente.nl. Het biedt gemeenten de kans om via beeld en geluid te laten zien op welke manier wordt bijgedragen aan het behalen van de VN Millenniumdoelen. Korte documentaires en filmpjes van activiteiten in het binnen- en buitenland kunnen op MGTV worden geplaatst. Op die manier kunnen uw eigen burgers, maar ook (burgers in) andere gemeenten een beter beeld krijgen van de activiteiten in/door uw Millennium Gemeente. Ook uw gemeente kan mee doen! Voor meer informatie over MGTV kunt u contact opnemen met Marieke Verhoeven ([email protected], 070-3738155)

28

6 Millennium Gemeente Wormerland uitgelicht In voorgaande hoofdstukken is telkens stilgestaan bij een afzonderlijke fase binnen het Millennium Gemeente ‘proces’. Aangezien de campagne in april 2007 van start ging zijn er inmiddels diverse gemeenten die de verschillende fasen van het proces hebben doorlopen. Wormerland is zo’n gemeente. Millennium Gemeente worden Wormerland was één van de eerste gemeenten die zich aanmeldde als Millennium Gemeente. Dit gebeurde naar aanleiding van een motie van GroenLinks die in mei 2007 door de raad werd aangenomen. Met de motie werd tot uitdrukking gebracht dat Wormerland niet alleen in de wereld staat. Wethouder Roos (internationale samenwerking) ziet duidelijk een wederkerig belang: ‘Wij zijn zelf ook gebaat bij een betere wereld. Het predikaat Millennium Gemeente sloot uitstekend aan bij het voornemen van ons college om in deze periode een lokaal beleid op internationale samenwerking te ontwikkelen.’ In het coalitieakkoord PvdA/GroenLinks/VVD 2006-2010 staat over dit thema: ‘Wormerland zal een samenwerkingsverband aangaan met een plaats of regio waar cacao wordt geproduceerd. Met dit samenwerkingsverband zal de solidariteit tussen de cacaoproducenten en Wormerland als cacaoverwerkende gemeente tot uiting worden gebracht. Op basis van dit samenwerkingsverband zullen bewustwordingsactiviteiten binnen de gemeente worden opgezet of ondersteund.’ De beleidsnota: verkenning van een mogelijke relatie met Ghana Eind 2006 benaderde Wethouder Roos VNG International met het verzoek om ondersteuning bij het opstellen van een beleidsnota Internationale Samenwerking. Uitgangspunt hierbij was dat Wormerland geïnteresseerd is om met haar eigen kennis een gemeente in een ontwikkelingsland te ondersteunen. De cacao-industrie vormt van oudsher een belangrijk onderdeel van de plaatselijke economie. Het lag

29

dan ook voor de hand om een samenwerking te zoeken in een cacao producerend land. VNG International voert in het kader van het LOGO South programma al geruime tijd een programma uit in Ghana, een cacao exporterend land. Vier Nederlandse gemeenten onderhouden al zusterrelaties met gemeenten in dit land: Amsterdam – Accra, Almere – Kumasi, Gouda – Elmina en Alkemade – Kadjebi. Bij VNG International lag eveneens een verzoek van de Ghanese gemeente Twifo voor een samenwerkingsverband met een Nederlandse gemeente. Wormerland werd daarom uitgenodigd om, op kosten van het LOGO South programma, deel te nemen aan een seminar in oktober 2007 in Kumasi. Tijdens dit seminar stonden de voortgang en de ervaringen van de Nederlandse en Ghanese deelnemers aan het LOGO South landenprogramma centraal. Aansluitend kon een werkbezoek aan het Twifo Heman Lower Denkyira district georganiseerd worden. Samen met gemeentesecretaris Marlies van den Hende ging Wethouder Roos op de uitnodiging in. Via www.peter-roos.nl deed hij uitgebreid verslag van het bezoek. Dhr. Roos was blij met de kans om te kunnen leren van de ervaring van anderen en niet opnieuw het wiel te hoeven uitvinden. Bij de oriëntatie op het verzoek van Twifo voor samenwerking werd vervolgens een Nederlandse deskundige uit de Zaanstreek betrokken die namens de Duitse ontwikkelingsorganisatie DED in Twifo werkt aan het versterken van het lokaal bestuur. De contacten met deze landgenoot zijn vooral waardevol omdat ze helpen bij het verkrijgen van een duidelijk inzicht in de lokale situatie. Samenwerking op het terrein van de basisadministratie Wormerland gaat Twifo ondersteunen bij het opzetten van de basisadministratie. Modernisering van de basisadministratie is eveneens een ‘hot issue’ in Wormerland, al is de problematiek van een geheel andere aard. Het was opvallend om te zien hoe enthousiast er binnen de gemeentelijke organisatie werd gereageerd op de vraag wie er geïnteresseerd was om te helpen bij de samenwerking. Dhr. Roos ziet hierin een interessante spin-off voor het creëren van uitdagingen binnen de eigen organisatie. Profilering en communicatie Naast de samenwerking met Twifo, die van belang kan zijn voor het helpen realiseren van Millenniumdoelen 2, 4, 6 en 7 wordt inmiddels ook hard gewerkt aan een inventarisatie van (mogelijke) additionele wijzen waarop de gemeente binnen haar mogelijkheden een bijdrage (kan) leveren aan het behalen van de Millenniumdoelen. Immers, bij de profilering als Millennium Gemeente hoort wel een gedegen verhaal. Hoe dat verhaal gebracht gaat worden, wordt op dit moment vastgelegd in een Millennium Gemeente communicatieplan. Wormerland wil zich vooral profileren als een duurzame groene gemeente. Er zijn al aardig wat voorbeelden van beleidsmaatregelen die goed aansluiten op de ambities van de Millenniumdoelen: • Duurzaam Inkopen: op het gemeentehuis wordt Fair Trade koffie geschonken • Wormerland ondersteunt de wereldwinkel met een kleine subsidie • Wormerland heeft een klimaatconvenant met de provincie getekend en is momenteel bezig met het vastleggen van een eigen klimaatbeleid • Er bestaat een lokale subsidieregeling (150.000 euro) om energiebesparing en CO2 reductie te bevorderen • De film An Inconvenient Truth van Al Gore is aan basisscholen geschonken om ook daar meer aandacht te generen voor de mondiale gevolgen van klimaatverandering

30

NCDO ondersteunt VNG International met subsidie voor de ‘Millennium Gemeente’ campagne, die onderdeel uitmaakt van het project ‘Lokale Overheden & Internationale Samenwerking’. NCDO, de Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling, betrekt mensen in Nederland bij internationale samenwerking en ondersteunt hen met informatie, subsidie en adviezen. De Millenniumdoelen zijn de leidraad voor alle activiteiten. Om het draagvlak voor internationale samenwerking te vergroten en om meer bekendheid te geven aan de Millenniumdoelen, organiseert NCDO campagnes, debatten, onderwijsactiviteiten, exposities, mediaproducties en culturele projecten. Ook brengt NCDO de inspanningen van overheid en burgers om de Millenniumdoelen te bereiken onder de aandacht. Daarnaast helpt NCDO mensen en organisaties in Nederland die zich inzetten voor de verbetering van de positie van mensen in ontwikkelingslanden. Deze lokale ontwikkelingsprojecten worden ondersteund met advies en subsidie. NCDO kan gemeenten bijstaan in Millenniumdoelen gerelateerde trajecten. Daartoe beschikt NCDO over een scala aan mogelijkheden, waaronder subsidies gericht op (voorlichting over) internationale samenwerking waarvoor uw gemeente in aanmerking kan komen of (gratis) abonnementen op interessante tijdschriften, zoals het tijdschrift IS over ontwikkelingssamenwerking. In het ‘Millennium Gemeente’ Actiepakket vindt u meer informatie over de projecten en subsidies van NCDO. Lees meer over NCDO op www.ncdo.nl of neem contact op met één van onze medewerkers via [email protected].

31

7 Millennium Gemeente Campagne Agenda 2008 3 & 4 Juni: VNG Congres in Den Bosch Op de beursvloer vindt u een stand van VNG International met informatie en producten uit de Millennium Gemeente campagne. Lancering van de (tweede) Millennium Gemeente campagne brochure: ‘De VN Millenniumdoelen zijn gemeen(te)goed!’ 1 oktober: Landelijk Millennium Gemeente Symposium in Utrecht In het Spoorwegmuseum in Utrecht vindt het Millennium Gemeente Symposium plaats. Betrokkenen uit alle Millennium Gemeenten zullen hiervoor worden uitgenodigd. Millennium Gemeente TV zal worden gelanceerd. Al met al een informatieve, inspirerende dag. 4 oktober: Raadsleden congres, Orpheus, Apeldoorn Vertegenwoordigers van het campagneteam van de VNG Millennium Gemeente campagne zijn aanwezig om vragen te beantwoorden en producten te tonen. 17 oktober: Wereld Armoede Dag Uitstekende gelegenheid voor gemeenten om activiteiten te organiseren en/of in beeld te brengen. Speciaal voor deze gelegenheid ontvangen alle Millennium Gemeenten de Millennium Gemeente vlag van VNG International. Het is de bedoeling dat deze vlag wordt gehesen aan de mast van het gemeentehuis. 17 t/m 19 oktober: Stand Up Take Action! Stand Up and Take Action against Poverty and for the Millennium Development Goals. Internationale actie waarbij miljoenen mensen binnen een periode van 72 uur zullen ‘opstaan’ tegen de armoede. Nadere informatie volgt via de campagne website.

33

3 tot en met 7 November: World Urban Forum IV in Nanjing, China Vierde Internationale Habitat Conferentie (World Urban Forum) in Nanjing (Thema van het forum is: ‘Harmonious Urbanization: The challenge of Balanced Territorial Development’). Lancering van het ‘International Network of Young MDG councillors. Dit is een initiatief uit VNG Millennium Gemeente Campagne. Enkele vertegenwoordigers van het Platform Jonge Millennium Gemeente Raadsleden (i.o.) zullen aanwezig zijn in Nanjing. 16 januari 2009: Uitreiking van de bokaal voor de meest inspirerende Millennium Gemeente van 2007 tijdens de nieuwjaarsreceptie van VNG International. Een actuele agenda is te vinden op de campagne website. Het campagneteam houdt zich aanbevolen voor informatie over interessante activiteiten.

34

Colofon Deze publicatie is uitgegeven door de VNG, juni 2008. Samenstelling VNG International: Jaap Breugem (leider VNG Millennium Gemeente campagne) Dagmar Verbeek Marieke Verhoeven Najib Ikan Hoofdstuk 6 kwam tot stand door een bijdrage van Martha Klein van COS Noord Holland Bijzondere dank aan een groot aantal bestuurders, ambtenaren en vertegenwoordigers van het particulier initiatief. Zonder hun bijdragen was een brochure in deze vorm niet mogelijk geweest. Vormgeving en opmaak VNG, Chris Koning Druk Drukkerij Excelsior, Den Haag gedrukt op FSC-papier Oplage 20.000 exemplaren Voor meer informatie VNG Informatiecentrum [email protected] en/of (070) 373 8020 VNG International Nassaulaan 12 Postbus 30435 2500 GK Den Haag Telefoon: (070) 373 84 01 E-mail: [email protected] www.vng-international.nl www.millenniumgemeente.nl Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag Telefoon: (070) 373 82 26 www.vng.nl