weekblad van de Universiteit Twente nummer 18
Donderdag 28 mei 2009
UT N I E U W S www.utnieuws.utwente.nl
2
10
‘Internationali sering? We zitten er midden in’
VN-missie op de Golanhoogten
14 Terrassentest: beter dan de Oude Markt?
Kenniscentrum Boeing op UT De Amerikaanse vlieg tuigbouwer Boeing wil samen met de UT een kenniscentrum voor onderzoek naar nieuwe luchtvaarttechnologieën opzetten op de campus. De verwachting is dat Jan Närlinge, president van Boeing Northern Europe, dat nieuws vrijdag 12 juni bekend maakt als hij op de UT de innovatielezing uitspreekt. Eerder liet het college van bestuur al weten dat de vliegtuigbouwer ‘zeer geïnteresseerd’ is in
English Edition Page 6
het innovatieve onderzoek aan de UT op het gebied van de luchtvaarttechniek. Wanneer het kenniscentrum van start gaat is niet bekend, noch hoeveel geld Boeing in de samenwerking steekt. Aangenomen mag worden dat er in elk geval een aantal promovendi komt te werken. In de wandelgangen wordt ook de naam van Ten Cate genoemd als partner in het onderzoekscentrum. Dat bedrijf, dat behoort tot de marktleiders in composieten voor luchten ruimtevaart, was onlangs op de UT aanwezig bij het overleg tussen Närlinge en vertegenwoordigers van de UT. Boeing en de UT willen voorafgaand aan de innovatielezing geen n a d e re m e d e d e l i n g e n doen.
CITYMOVES. Rector magnificus Brinksma, alias ‘DJ Ed’, draaide afgelopen zondag samen met ’s werelds beste dj Armin van Buuren aan de knoppen van de draaitafel tijdens het dance-evenement Citymoves. Enkele duizenden bezoekers genoten op de campus volop van de muziek en het mooie weer. Dinsdagavond trad Brinksma op als kok. Zie pagina 3. Foto: Gijs van Ouwerkerk
spin-off ostendum presenteert prototype virusdetector
Virussen opsporen binnen vijf minuten Met een compact apparaat kan UT-spin-off Ostendum binnen enkele minuten een virus, bacterie of eiwit opsporen in een bloed- of speekselsample. Oude methoden doen hier al gauw enkele uren of dagen over. Deze week presenteerde Ostendum een prototype; eind 2010 hoopt het bedrijf het apparaat op de markt te kunnen brengen. Er is al veel belangstelling vanuit ziekenhuizen, laboratoria en enkele multinationals. Virologen zijn er, voor zover bekend, tot op dusver niet in geslaagd een specifiek antilichaam te maken tegen het Mexicaanse griepvirus. Maar zodra dit antilichaam beschikbaar is, kan Ostendum binnen vijf minuten detecteren of iemand besmet is met het virus. De ‘Ostendumdetector’, zoals het bedrijf het apparaat voorlopig noemt, maakt gebruik van een lab-on-chipsysteem en laserlicht. ‘Het enige wat we nodig hebben is een antilichaam en een bloed- of speekselmonster’, leggen Aurel Ymeti en Alma Dudia van Ostendum uit.Ymeti richtte het bedrijf in 2008 met behulp van de UT International Ventures op. Daarvoor was hij aan de UT gepromoveerd op de werking van de
detector. Het prototype dat Ostendum deze week presenteerde, is niet groter dan een kassa en kan eenvoudig verplaatst worden. ‘Als we een bloedsample binnenkrijgen, dan verdunnen we het eerst en leiden het in een chip met vloei-
stofkanaaltjes’, schetst Ymeti de werking van het apparaat. ‘In dat vloeistofsysteem zitten sensoroppervlakken en daar vindt binding plaats tussen het antilichaam en het specifieke virus dat we willen detecteren. Op de chip richten we het licht van een laser. Als er binding plaatsvindt tussen antilichaam en virusdeeltjes verandert de snelheid van het licht. Dat kunnen we van een scherm aflezen.’ Een belangrijk voordeel ten opzichte van andere methoden om virussen op te sporen is de snelheid. De Ostendum-detector geeft binnen vijf minuten uitsluitsel, terwijl bij oudere, bestaande methoden dit enkele uren of zelfs dagen
Aurel Ymeti en Alma Dudia van Ostendum bij hun prototype. Foto: Arjan Reef
kan duren. ‘Die technieken zijn veel arbeidsintensiever’, verklaart Dudia. ‘Je hebt daarvoor een laboratoriumopstelling nodig en speciaal opgeleid personeel. Onze methode is veel makkelijker in het gebruik.’ De detector van Ostendum is bovendien minstens zo gevoelig als andere methoden.Volgens Ymeti wordt een virus al opgemerkt als er slechts enkele virusdeeltjes in het monster zitten. ‘In theorie kan het een enkel deeltje opsporen, maar in de praktijk is dat niet nodig omdat in samples altijd meerdere virusdeeltjes zullen zitten’, aldus Ymeti. Doordat de detector niet alleen virussen in vloeistoffen kan opsporen, maar ook eiwitten, DNA of bacteriën kan het apparaat ook voor andere dan medische toepassingen worden gebruikt, bijvoorbeeld in de voedingsindustrie. Of het bedrijf met dit apparaat een enorme klapper maakt, durft Ymeti niet te voorspellen. ‘Je moet voorzichtig zijn. Wij gaan bovendien liever iets later naar de markt met een goed product dan snel met een apparaat dat niet DETECTOR, vervolg op pagina 3
deal met broekhuis
Studieboeken goedkoper Het Overleg Studieverenigingen, waaronder alle vijftien studieverenigingen vallen, tekent vandaag een contract met campusboekhandel Broekhuis. Met ingang van het tweede kwartiel van komend collegejaar worden de boeken 23 procent goedkoper ten opzichte van de standaardprijs. Eerder namen de studieverenigingen boeken af van drie verschillende leveranciers, namelijk Broekhuis, NewBricks en Selexyz. Het Overleg Studieverenigingen wilde zijn leden onderbrengen bij één leverancier omdat dat financiële en praktische voordelen biedt. Broekhuis kwam met de gunstigste offerte. Het contract met de campusboekhandel heeft twee grote voordelen, vertelt Erik Hegeman, voorzitter van het Overleg Studieverenigingen. ‘Studenten kunnen hun boeken goedkoper krijgen via de studieverenigingen. Dat scheelt 23 procent ten opzichte van de prijzen op de UK Pricelist. Daarnaast zijn de lijnen korter omdat de boekhandel op de campus zit.’ In het verleden is een paar keer eerder geprobeerd alle studieverenigingen boeken te laten afnemen bij één leverancier. Sommige stonden echter huiverig tegenover een overstap. Daarom is de procedure volgens Hegeman nu heel democratisch aangepakt. ‘Er is rekening gehouden met eisen en wensen en we hebben veel ruimte gelaten voor inspraak zodat ieder zich in de deal kan vinden.’ Het contract met Broekhuis gaat voor de meeste verenigingen vanaf het tweede kwartiel van komend collegejaar in. ADVERTENTIE
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Donderdag 28 mei 2009
ut Nieuws
sanda hackurtz en silke kücking vanaf september in u-raad
‘Internationalisering? We zitten er midden in’ Een rolmodel niet, wel een aanspreekpunt. Dat willen de twee Duitse studenten van de pre-master communicatiewetenschap Sandra Hackurtz en Silke Kücking zijn. Vanaf september bekleden zij voor UReka een zetel in de universiteitsraad. ‘Nederlandse studenten moeten ook de voordelen van internationalisering zien.’ Paul de Kuyper
Nederlands spreken ze nog nauwelijks, maar deze zomer doen Sandra en Silke een vier weken durende zomercursus op de campus. Dan komen ze ook hier wonen. ‘Eindelijk. Het heen en weer rijden vanuit Bottrop begint te vervelen.’ De twee volgden in Gelschenkirchen hun bachelor public relations en liepen stage bij verschillende kranten, radiostations en bedrijven. Sinds februari doen ze aan de UT hun pre-master. ‘Ik was actief in een orgaan dat je kunt vergelijken met de Student Union. Dat was voor mij de reden me kandidaat te stellen voor de universiteitsraad’, vertelt Sandra. ‘En ik sprong gewoon bij Sandra op de rijdende trein’, vult Silke aan. ‘Het lijkt me een mooie kans om te integreren, mensen te leren kennen en de taal te leren spreken.’ Hoewel in de raad Engels gesproken mag worden, zijn Silke en Sandra van plan in het Nederlands te debatteren. ‘Je kunt wel Engels praten, maar de anderen mogen toch in het Nederlands antwoorden.’ Het lot van de internationale studenten op de campus wordt hun aandachtspunt het komende raadsjaar. Silke: ‘Sandra zal zich meer focussen op de professionele kant, ik kijk meer naar de persoonlijke en culturele mogelijkheden van internationale studenten. Ik wil kijken wat er allemaal wordt georga-
niseerd voor buitenlandse studenten. Daarnaast wil ik nieuwe events organiseren, bijvoorbeeld een kookavond voor studenten van verschillende achtergronden. Ook wil ik een soort magazine opzetten. Daarin moeten korte verhalen komen van internationale studenten die succesvol geïntegreerd zijn op de campus of van wie het leven drastisch veranderde na de komst naar Twente. Er kunnen ook belangrijke mededelingen van de universiteit in komen. Dat klinkt ambitieus, ja. Maar met hulp van het International Office weet ik zeker dat het gaat lukken.’ ‘Mijn aandacht gaat meer uit naar de netwerkmogelijkheden voor buitenlandse studenten’, vertelt Sandra over haar stokpaardje voor het komende u-raadsjaar. ‘Ik heb ervaren hoe groot het voordeel is om veel mensen te kennen als je bijvoorbeeld een stage of een baan zoekt. Een goed idee zouden taaltandems kunnen zijn, waarbij studenten elkaar begeleiden in het leren van elkaars taal. Misschien dat zoiets al bestaat, maar dan moet het beter gecommuniceerd worden. Er bestaat veel op de UT, maar weinig mensen zijn ervan op de hoogte.’ Nederlandse en internationale studenten leven nog veelal gescheiden op de campus. Toch denken beide Duitse studenten dat men wel wil integreren. Silke: ‘Het
Sandra Hackurtz (links) en Silke Kücking. Foto: Arjan Reef
hangt een beetje van de studie af. Bij European Studies is natuurlijk veel interactie, bij opleidingen waar negentig procent Nederlands is, loopt dat moeizamer.’ Sandra: ‘Er bestaan ook veel misverstanden. Studenten willen best gemengd wonen op de campus. Buitenlandse studenten zijn vaak bang dat de Nederlanders ze niet in huis willen hebben vanwege de taal. Maar bij het huisvestingsdebat vorige maand hoorde ik dat sommige flats het geen probleem vinden om internationale studenten in de groep op te nemen. Het moet alleen wel op vrijwillige basis gebeuren.’ En haar collega vult aan: ‘Het is belangrijk dat ook Nederlanders er de voordelen van zien. Aan de ene kant is het een kwestie van inte-
greren, aan de andere kant levert het de Nederlandse student misschien vrienden op waardoor je mooie reizen in het buitenland kunt maken. Een vriendschap kan zelfs een opening vormen voor een baan in het buitenland.’ Volgens Sandra en Silke is het logisch dat zij de internationalisering namens UReka oppakken. ‘We zitten er middenin. De cultuurverschillen tussen Nederland en Duitsland zijn niet zo groot als met Azië, maar wij ervaren op dit moment ook een klein taalprobleem. Bovendien doen we een Engelstalige pre-master en daar spreken we veel studenten uit verschillende landen’, aldus Sandra. Een rolmodel vinden ze zichzelf niet. ‘Eerder een
aanspreekpunt voor de internationale studenten. Bij ons kunnen ze hun vragen kwijt.’ Tegelijkertijd zullen ze de betrokkenheid van internationale studenten bij verenigingen gaan stimuleren. Het is niet alleen belangrijk, het levert ook betere kansen op de arbeidsmarkt op, weten Silke en Sandra. Misschien nog wel meer dan Nederlandse bedrijven kijken Duitse ondernemingen naar bestuursjaren in je studietijd. ‘Zeker als je in het buitenland iets hebt gedaan vergroot dat je kansen op een baan aanzienlijk’, aldus Sandra. Silke: ‘Duitse bedrijven hebben het liefst dat je 19 bent, je master hebt afgerond, twintig stages hebt gelopen en ook nog sociaal en maatschappelijk betrokken bent.’
Onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van de Universiteit Twente jaargang 46. Verschijnt donderdag op de campus; vrijdag/zaterdag buiten de UT. Oplage: 8.500 exemplaren. Redactie-adres: Vrijhof kamers 215, 216, 217, 228, 219. Postadres: Postbus 217, 7500 AE Enschede. Telefoon: (053 – 489) 2029 zie verder onder redactie. Fax: (053 – 489) 3439 E-mail redactie:
[email protected]. Internet: http://www.utnieuws.utwente.nl; of via de homepage van de UT. Redactie: Bert Groenman (hoofdredacteur, 2030)
[email protected] Mignon van Dijk (tel. 2028)
[email protected] Latifa van Heerde (3815)
[email protected] Paul de Kuyper (4084)
[email protected] Maaike Platvoet (3815)
[email protected] Sandra Pool (tel. 2936)
[email protected] Office-management: Brigitte Boogaard (2029)
[email protected] Vaste medewerkers: Cariene van Aart, Harold de Boer, Nynke Dirven, Henriëtte van Dorp, Robbin Engels, Anindita Ganguly, Joris van Hoof, Hans van de Kolk, Willem Pieterson, Audrey Rhodes, Daniël van Schoot, Ashok Sridhar, Frans van der Veeken, Bauke Vermaas. Automatisering/internet: Martijn Baars Ivar Engel Christina Höfer Foto's: Arjan Reef / Gijs van Ouwerkerk / Frans van der Veeken Redactieraad: prof.dr. E.R. Seydel (vz). Advertenties: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, Tel. 023 – 5714745. Site: www.bureauvanvliet.com. E-mail:
[email protected]. Advertentietarieven op aanvraag. HOP: UT Nieuws is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Adreswijzigingen: Abonnees (ook studenten) dienen deze schriftelijk door te geven aan de redactie UT-Nieuws Postbus 217, 7500 AE Enschede of per e-mail:
[email protected]. Stage of buitenlands studieverblijf: studenten die op stage gaan of in het buitenland gaan studeren kunnen UT-Nieuws op schriftelijk verzoek opgestuurd krijgen. Wie prijs stelt op deze (gratis) service zendt een adreswijziging naar de redactie o.v.v. faculteit, stagelocatie en periode (zo nauwkeurig mogelijk). Kopij: Bestemd voor de Infomededelingenrubriek dient per e-mail maandag voor 14.00 uur in het bezit te zijn van de redactie UT-Nieuws. Abonnementen: Jaarabonnement: 40 euro. Abonnementen schriftelijk aan te vragen met vermelding van naam, adres, postcode, plaats, telefoonnummer en bank-/girorekening. Abonnementen kunnen wekelijks ingaan. Betaling via factuur. Het jaarabonnement wordt automatisch verlengd, tenzij men minimaal 1 maand voor afloop van de abonnementsperiode schriftelijk opzegt. Technische vervaardiging: Wegener SpeciaalMedia Bezorging Campus: Motorsportgroep UT, coördinator Reinder Hilarius, tel. 053-4892029. E-mail:
[email protected] Copyright UT-Nieuws: Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder toestemming van de hoofdredacteur artikelen schema's foto's of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen en/of openbaar te maken in enigerlei vorm of wijze.
Wie: Kimon Tousmanof (20) Studie: technische bedrijfskunde, eerstejaars Op weg naar: supermarkt ‘Ik ga een energy drink halen bij de Coop, want ik heb even wat extra energie nodig. Het is een moeilijke dag vandaag. Om vier uur moet ik een project over modelleren inleveren waaraan ik met twee studiegenoten heb gewerkt. We krijgen een voldoende, zeker weten. Bij eerdere projecten twijfelde ik wel eens, maar dit keer kan het niet fout gaan, want ik heb er een goed gevoel over. De afgelopen dagen heb ik er niet aan kunnen werken, omdat mijn moeder bij mij logeert. Mijn ouders wonen in Athene en ik heb hen sinds kerst niet gezien. Ik ben in Griekenland geboren en heb een Griekse vader en een Nederlandse moeder, die mij tweetalig hebben opgevoed. Sinds september woon ik hier, aan de Witbreuksweg. Ik ben bewust in Nederland gaan studeren, omdat het onderwijssysteem in Griekenland heel anders werkt. Daar moet je heel hoge cijfers halen om naar de universiteit te kunnen en bepaalt het gemiddelde waar je naartoe gaat. Je kunt er niet kiezen wat je wilt doen. Na het bezoeken van de voorlichtingsdagen in Eindhoven en Enschede heb ik voor de UT gekozen, omdat de sfeer hier mij meer aanspreekt. Ik ben begonnen met bedrijfsinformatietechnologie, maar dat viel mij tegen door het vele programmeren. In januari, na de tentamens van het tweede kwartiel, ben ik overgestapt naar technische bedrijfskunde. Ik heb veel gesprekken gehad met de studieadviseur over welke vakken ik kan meenemen. Omdat het om opleidingen van dezelfde faculteit gaat, is dat geen probleem. Na de zomer hoop ik tweedejaars vakken te kunnen volgen, zodat ik geen studievertraging oploop.’
Waar gaat dat heen...? Foto: Arjan Reef
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Donderdag 28 mei 2009
fame-regeling
Hulp voor studentondernemers De Route’14-werkgroep ondernemerschap wil een regeling in het leven roepen om studentondernemers structureel te ondersteunen bij het opzetten van hun bedrijf in combinatie met hun studie. Deze regeling zou jaarlijks tien tot vijftien studentondernemers moeten helpen met financiële en juridische zaken en faciliteiten als kantoorruimte en secretariële ondersteuning. Het is de bedoeling dat de regeling met ingang van het nieuwe collegejaar wordt ingevoerd. De regeling heeft als voorlopige werknaam FAME, wat staat voor First-rate Arrangements for Maximum entrepreneurship. Het gaat om een
Virusdetectie (vervolg van voorpagina) perfect werkt.’ Eind 2010 hoopt Ostendum de markt te kunnen betreden met de detector. Het product geniet al veel belangstelling van onder andere ziekenhuizen, laboratoria en enkele multinationale ondernemingen.Ymeti: ‘Het ziet er gunstig voor ons uit, we hopen dit ritme vast te houden.’ Nu nog is Ostendum gehuisvest in de Zuidhorst. Het bedrijf krijgt onder andere ondersteuning van de High Tech Factory (HTF), de productiefaciliteit die in de huidige cleanroom zal worden ingericht als het nieuwe NanoLab klaar is. Ostendum verplaatst de productie van de chips dan naar de HTF.
initiatief van de Student Union in samenwerking met het NIKOS en het Kennispark en betreft ondersteuning op zowel zakelijk als academisch niveau. De studentondernemers kunnen een lening krijgen van tienduizend euro en gebruikmaken van kantoorruimte en andere voorzieningen, eerst in het OLCT-gebouw aan de Hengelosestraat en later in het nog te realiseren gebouw de Etalage dat in de plaats komt van Langezijds. Ze worden begeleid door een business coach en een academische coach, die erop toeziet dat ze blijven studeren. Een commissie zal de studentondernemers selecteren. Naar verwachting zullen tien tot vijftien studentondernemers gedurende hun opleiding kunnen profiteren van de regeling en zullen er jaarlijks twee of drie bijkomen. De FAME-regeling vertoont sterke overeenkomsten met de TOP-regeling voor afgestudeerde UT’ers en komt voort uit de vraag van studenten naar een vergelijkbare regeling. Qua uitvoering is FAME vergelijkbaar met de topsportregeling, waarbij topsporters de ruimte en mogelijkheden krijgen om hun sportcarrière te combineren met hun opleiding. De FAME-regeling is voorgelegd aan het college van bestuur en moet nog goedgekeurd worden. De leden van de Route’14-werkgroep ondernemerschap hebben er alle vertrouwen in dat de regeling in september wordt ingevoerd, omdat deze goed aansluit bij het ondernemende karakter van de UT. Mignon van Dijk
Rector magnificus Ed Brinksma steekt de handen uit de mouwen tijdens de kookworkshop met studenten. Foto: Gijs van Ouwerkerk
Potje koken met rector Ed
Rector magnificus Ed Brinksma kwam dinsdagavond zijn belofte na om te koken met studenten. Samen met zo’n vijftig studenten maakte hij tapas klaar in de kookstudio van Kook & Ço in het centrum van Enschede. Tijdens het hakken en snijden ging hij discussies aan over uiteenlopende onderwerpen. Mignon van Dijk
Toen Brinksma bij zijn aanstelling als rector vertelde over zijn kookhobby, ontstond al snel het idee om samen met studenten aan de slag te gaan in de keuken. Daarmee sluit hij zich aan bij zijn voorgangers Frans van Vught en Henk Zijm die maandelijks een ‘ontbijt met de rector’ respectievelijk een ‘lunch met de rector’ organiseerden. In samenwerking met de Student Union werd deze kookworkshop gere-
geld. Met een opkomst van vijftig belangstellenden is de bijeenkomst een succes te noemen. Onder de aanwezigen zijn vooral bestuurders van studieverenigingen en organisaties als de Sportraad en de Bedrijvendagen, maar ook een meisjesjaarclub en enkele campusbewoners zijn van de partij. De rector heeft er zichtbaar zin in. Na binnenkomst ontdoet hij zich van jasje, dasje en manchetknopen, stroopt zijn mouwen op en hangt
Fred van Houten lid van Acatech Hoogleraar industrieel ontwerpen Fred van Houten is verkozen tot lid van de Duitse Academie van Technische Wetenschappen, Acatech. Als enige Nederlander maakt hij deel uit van deze Duitse denktank, die vergelijkbaar is met de Koninklijke Nederlandse Academie van Weten schappen (KNAW), maar dan specifiek gericht op techniek. Van Houten is voor deze functie gevraagd vanwege zijn vele contacten met Duitse wetenschappers en bedrijven. ‘Ik had nooit gedacht dat ze mij hiervoor zouden benaderen, want in Duitsland word je niet zo maar gevraagd voor dit soort clubs en zeker niet als buitenlander. Ik ben nummer vier van niet-Duitse leden, na een Engelsman, een Amerikaan en een Zwitser’, vertelt hij trots. De hoogleraar denkt dat meespeelt dat hij internationaal actief is organisaties als het Grenoble Institute of Technology en vorig jaar gekozen is tot vice-voorzitter van de International Academy for Production Engineering
in Parijs, beter bekend onder de Franse afkorting CIRP. Acatech heeft sinds de officiële oprichting in januari 2008 bijna driehonderd leden en wil uitgroeien naar een club met maximaal vierhonderd leden. Dat zijn allen vooraanstaande wetenschappers op het gebied van bio- en nanotechnologie en andere technologieën, maar ook gedragswetenschappers maken deel uit van de academie. Zij buigen zich tijdens workshops over verschillende technologische vraagstukken en toekomstige ontwikkelingen en kijken naar de maatschappelijke invloeden van technische innovaties. Op basis daarvan brengen ze adviezen uit aan de Duitse politiek en het bedrijfsleven. Volgens Van Houten is het ondenkbaar dat in Nederland een vergelijkbaar instituut op poten wordt gezet. ‘Daar zijn we veel te klein voor. Duitsland is dé plek waar het gebeurt op technologiegebied en er is veel waardering voor technische wetenschappen. Het hele land is gebaseerd op machinebouw en productie. Kijk maar naar de autoindustrie.’ Mignon van Dijk
een schort om. ‘Sommigen van jullie ken ik al, maar ik wil vooral graag praten met degenen die ik nog niet ken. Waarom ik dit doe, is om te weten te komen wat er onder studenten leeft. Aarzel niet en vertel wat je op je lever hebt’, nodigt hij de aanwezigen uit. Vervolgens gaat hij met een mes en een snijplank aan de slag. Met zijn voorkeur voor de mediterrane keuken heeft Brinksma geluk, want er staan tapas op het menu. Zoals knoflookgamba’s, tortilla’s en paprikarolletjes met geitenkaas. Om met zo veel mogelijk studenten kennis te maken beweegt de rector zich door de ruimte en sluit hij zich beurtelings aan bij een van de vier werkplekken. ‘Ik heb me nog niet voorgesteld. Ik ben dus Ed’, grapt hij,
waarna hij zijn handen in een mengkom met gehakt steekt. ‘Hebben jullie nog speciale dingen die jullie willen meedelen, terwijl ik hier zo aan het kneden ben?’ Zijn medekoks steken meteen van wal en vragen hem zonder schroom naar het schrappen van de slogan ‘de ondernemende universiteit’, waarop hij benadrukt dat de UT ook in de toekomst ondernemend blijft. Terwijl hij zijn handen staat te wassen, toont Brinksma zich enthousiast over de bijeenkomst. ‘Dit praat wat gemakkelijker dan in een formele setting. Als je samen wat doet, komen er creatievere ideeën los’, meent hij. Toch blijft het ‘koken met de rector’ beperkt tot deze ene keer en komt er voortaan weer gewoon een borrel.
Leiding defect, kelder blank Een grote overstroming in de kelders van de Horst maandagavond heeft veel schade veroorzaakt. In de Zuidhorst stond het water een meter hoog, in de koelvijver buiten het gebouw een meter lager. De oorzaak is een gebroken leiding van de koudecirkel. Voorraden voor celonderzoek die in de kelder waren opgeslagen zijn verloren gegaan. De exacte omvang van de schade is nog niet bekend.
Fred van Houten in het VR-lab. Foto: Gijs van Ouwerkerk
De overstroming is ontstaan doordat een twintig centimeter dikke leiding het begaf. Daardoor stroomde driehonderd kubieke meter water de kelders van de Zuid- en Oosthorst in. De geknapte leiding maakt deel uit van de koudecirkel die zorgt voor de koeling van de gebouwen Horst en Meander. Die werkt met behulp van water dat wordt rondgepompt, afkomstig uit de twaalf meter diepe koelvijver die tussen de Horst en het Nanolab instaat. De overstroming is volgens projectleider onderhoud Martin van Diessen ontstaan doordat leidingen van de koudecirkel op een ondeugdelijke manier onder de vloer van de Horstring zijn bevestigd. De complete opgeslagen voorraad van materialen voor celonderzoek is volgens Van Diessen volledig verloren gegaan. Ook de installatie van het isotopenlab en technische installaties die verwarming en ventilatie regelt zijn beschadigd geraakt. De exacte omvang van de schade wordt nog geïnventariseerd. Om half tien maandagavond ontdekte de projectleider en zijn collega de overstroming per toeval toen zij naar de kelder liepen voor een andere storing. ‘Dat is nog een geluk geweest anders was de schade zeker groter.’ De brandweer was tot twee uur ‘s nachts bezig met het leegpompen van de kelders. De Meander zit sindsdien zonder koeling en de demiwaterinstallatie in de Zuidhorst is niet te gebruiken. Het probleem in de Meander wordt waarschijnlijk deze week nog opgelost.
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Donderdag 28 mei 2009
Bewoners helemaal niet negatief over ‘integratie’ Geachte heer Essers, Met interesse lazen wij het artikel getiteld ‘Nieuw beleid nodig voor huisvesting’ in UT-Nieuws van 20 mei. Hierin wordt u geciteerd over de hervorming van studentenhuisvesting op campus. In het bijzonder uw uitspraken over de discussiebijeenkomst van 22 april zijn voor ons een bron van aanstoot. In uw citaat schildert u de grote groep bewoners die bij de bijeenkomst aanwezig was af als een stel protesterende studenten die liever niets zien veranderen. Daaruit blijkt dat u niet geluisterd heeft. Een deel van de hervormingsideeën betreft dwingende maatregelen, zoals het afschaffen van de coöptatieregeling, het instellen van een maximale woonduur en het verplichten van een minimum-aantal internationale studenten per woongroep. Deze maatregelen kunnen stuk voor stuk het campusleven ontwrichten en dat willen de bewoners voorkomen. Gezien de beperkte duur van de bijeenkomst is het niet vreemd dat deze onderwerpen al snel de kern van het debat werden. Er werd meerdere malen gevraagd naar de noodzaak van deze plannen en of de mogelijke gevolgen wel onderzocht zijn, maar u bleek niet in staat deze vragen te beantwoorden. Dat er van een discussie niet veel terecht gekomen is, is daarom niet verwonderlijk. Wat u vergeet
is dat bewoners wel degelijk constructieve suggesties hebben aangedragen tijdens die middag. In onze optiek is uw probleem tweeledig: u hebt te weinig woonruimte ter beschikking en u wilt dat internationale studenten beter integreren op de campus. Het gebrek aan woonruimte is ontstaan door nalatigheid van de universiteit zelf en kan eigenlijk
steunde. De CBR heeft destijds expliciet haar bezwaren geuit, maar die zijn niet meegenomen in uw visie. Het is nu een maand na de discussiemiddag en al die tijd heeft u geen toenadering gezocht richting de bewoners of de CBR. Tevens is nog steeds de beloofde klankbordgroep niet opgericht. Wij vinden het vreemd, teleurstellend en onverstandig dat u uitspraken doet die suggereren dat de
Prijs voor Wim Van der Linden
bewoners niet voor rede vatbaar zijn, terwijl verder overleg nog moet plaatsvinden. Wij hopen stellig dat u bereid bent om verder met de bewoners in overleg te treden. Daarom zien we uit naar de aankondiging van de eerste bijeenkomst van de klankbordgroep. Stephan Bosch, namens de Stichting Centrale Bewonersraad Drienerlo.
Hoogleraar meetmethoden en data-analyse Wim van der Linden – die nog met een nulaanstelling aan de faculteit GW verbonden is maar sinds een jaar werkt voor een Amerikaanse wetenschappelijke uitgeverij – is opnieuw onderscheiden voor zijn onderzoek. Van der Linden kreeg de E. F. Lindquist Award voor zijn ‘excellente onderzoek in het veld van leren en meetmethoden’ en ‘zijn grootse impact op de studenten en collega’s met wie hij gedurende zijn carrière heeft samengewerkt’, aldus het juryrapport. Eerder kreeg de Twentse hoogleraar al verschillende andere onderscheidingen voor zijn succesvolle wetenschappelijke loopbaan. OPNAME.UT-hoogleraar maatschappelijke veiligheid Marianne Junger wordt geïnterviewd door RTV Oost. Gisteren vond in Boerderij Bosch een workshop plaats ter gelegenheid van de start van Crime Science Twente, een multidisciplinair onderzoeksprogramma voor criminaliteit en veiligheid. Foto: Gijs van Ouwerkerk
ingezonden alleen door haar zelf opgelost worden met bijvoorbeeld nieuwbouw. Over het integratievraagstuk willen de bewoners wel graag meedenken, zolang integratie gestimuleerd wordt en niet geforceerd. In tegenstelling tot wat u iedereen wilt doen geloven, zijn de bewoners niet negatief over wonen met buitenlandse studenten. Wij hebben nu het vermoeden dat u de standpunten van de bewoners als zijnde onredelijk terzijde wilt schuiven door de aanwezigen bij de discussie af te schilderen als een rellende actiegroep onder leiding van ondergetekende. Wat u echter over het hoofd ziet is dat er bewoners uit het overgrote deel van de woongroepen aanwezig waren en dat studenten prima in staat zijn hun eigen mening te vormen. Ook is het typisch dat er nadrukkelijk sprake is van de ‘nieuwe voorzitter van de CBR’ in uw citaat, alsof het vorige bestuur uw ideeën wel
Mijn job Naam: Jacqueline Ribberink (58) Functie: griffier van de universiteitsraad Locatie: Spiegel 302
Jacqueline Ribberink (58) Foto: Arjan Reef
‘Over het geheel bezien zorg ik als griffier voor de procesbewaking. Dat is heel breed, ja. Dat betekent dat ik de vergadercycli in de gaten houd en de agendering verzorg. Verder heb ik veel overleg met de voorzitter van de universiteitsraad en signaleer ik de dingen die goed en minder goed gaan. Bovendien zorg ik voor een stukje kenniscontinuïteit, dat is echt wel een kreet die op dit werk slaat. De u-raadsleden worden steeds gekozen, maar ik werk hier nu acht jaar. Ik ken de meeste valkuilen en ben bekend met eerdere besluitvorming. Daarom coördineer ik ook scholing voor nieuwe raadsleden. Dat is leuk, want zo heb ik veel contacten, ook met de studenten in de raad. Ik voel me echt een spin in het web, en dat is hartstikke leuk. Ik doe dat trouwens samen met een andere collega, want ik ben ook verantwoordelijk voor de financiën van de medezeggenschap en we hebben een website en een archief die moeten worden beheerd. Dat zou ik niet allemaal alleen kunnen doen. Je moet het leuk vinden om te weten wat er op centraal niveau speelt. Ik vind medezeggenschap belangrijk, want de universiteitsraad controleert het bestuur. Je moet wel van vergaderen houden in dit werk. Er zijn mensen die dat vreselijk vinden. Ik vergader veel en ik heb daar plezier in. Een van mijn taken is trouwens ook het voorzitterschap van het centraal stembureau. Wat ik jammer vind is dat er weinig belangstelling is voor de universiteitsraad. Kennelijk slagen we er niet voldoende in goed zichtbaar te maken wat we doen. We doen er alles aan om dat te verbeteren.’
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Donderdag 28 mei 2009
Hoofd communicatie vertrekt na twee maanden
Roel Westerhof (links) en Guus van Rossum in het hogedruklab van de UT bij een reactoropstelling voor pyrolyse van biomassa-afval. Foto: Arjan Reef
twee promovendi winnen ton voor onderzoeksvoorstel duurzame energie
Nieuwe route duurzame chemicaliën uit biomassa
Paul de Kuyper
De prijs van honderdduizend euro van B-Basic, een onderzoeksprogramma naar biomassa, is volgens de twee promovendi van instituut IMPACT een aansprekende onderscheiding binnen de biomassawereld. Westerhof promoveert over ongeveer een jaar op een onderzoek naar pyrolyse, Van Rossum verdedigt in oktober zijn proefschrift over het reformen van pyrolyseolie. Samen staan deze twee technieken aan de basis van een nieuwe, betere route om biomassa-afval efficiënt en grootschalig te verwerken tot chemicaliën. ‘Maar een van de problemen is dat veel onderzoek naar biomassa binnen de universitaire wereld blijft hangen’, weet Van Rossum. ‘Met deze prijs kunnen we onze visie op een marktstructuur uitwerken en bestaande bottlenecks oplossen zodat commerciële partijen kunnen inhaken.’ In het winnende voorstel van Van Rossum en Westerhof wordt bioafval zoals resten van houtproductie, suikerriet of rijstplanten, lokaal verwerkt tot olie, voordat het naar een centrale fabriek gaat waar het verder wordt bewerkt. Hun concept heeft twee belangrijke voordelen ten opzichte van de huidige inzet van biomassa. Het is niet in strijd met de voedselindustrie, want je gebruikt afval
dat al aanwezig en verzameld is. Niet-eetbare plantresten van bijvoorbeeld suikerriet, palmolie of de rijstindustrie worden nu hooguit verbrand voor warmte. Daarnaast is er een logistiek voordeel. ‘Per volume-eenheid transporteren we vier keer meer energie. Als je zaagsel vervoert, neem je veel lucht mee. Maar als je dat eerst omzet in olie heb je voor dezelfde hoeveelheid energie nog maar één schip nodig in plaats van vier’, aldus Westerhof Om dat bioafval te verwerken, moeten in landbouwgebieden kleine fabrieken worden gebouwd, zogenaamde pyrolyseplants. ‘Het afval komt daar binnen en wordt dan eerst gedroogd’, legt Westerhof zijn promotieonderzoek uit. ‘Vervolgens stop je het in een reactor met een temperatuur van 500 graden Celcius. Omdat er geen zuurstof bij komt, krijg je geen verbranding maar wordt het afval thermisch afgebroken. De damp die je overhoudt, condenseer je en dan heb je een opbrengst van 70 procent olie.’ ‘Deze olie kun je nog niet gebruiken voor hoogwaardige toepassingen’, vult Van Rossum zijn collega aan. Daarvoor wordt het eerst naar een centraal gelegen grotere fabriek vervoerd waar het reformen plaatsvindt. Dat proces ook lokaal uitvoeren, zou te duur zijn. ‘De olie wordt
daar over een katalytisch bed geleid. Vervolgens wordt stoom en/of koolstofdioxide toegevoegd dat gaat reageren met de olie. Zo wordt synthesegas geproduceerd, een gasmengsel waar de chemische industrie veel mee kan’, vertelt Van Rossum. De concepten van pyrolyse
litatief zeer goede olie en daaruit schoon synthesegas maken. Met hun prijs gaan Van Rossum en Westerhof de komende jaren deze technologie verder ontwikkelen, maar bovenal onderzoeken of hun idee commercieel haalbaar is. ‘Dat is een uitdaging, want
en reformen zijn op zich niet nieuw, laten de promovendi weten. Maar door de juiste reactortechnologie kan de biomassavakgroep wel als beste in de wereld een kwa-
Uit Het Lood
Monopolie Inderdaad, ABN en Fortis hebben samen 38% marktaandeel op de Nederlandse bancaire markt voor midden- en kleinbedrijf. Maar dreigt hier een monopolie? Hebben deze ondernemers geen alternatieven? Genoeg, zou je toch zeggen! Menig
pen. Als ik dit van te voren had geweten, had ik een andere keuze gemaakt. Het is nu wel erg ongelukkig en niet leuk voor de afdeling.’ Stitzinger doelt op het feit dat ze pas vanaf 1 januari van dit jaar hoofd communicatie is. ‘Het is jammer dat de zaken zo lopen. Ik heb er ook gemengde gevoelens over, maar dit is puur een persoonlijke afweging.’ Banden met Amerika heeft ze opgedaan tijdens haar werk bij het Centrum Wiskunde en Informatica (CWI) in Amsterdam. ‘Dat is een internationale omgeving met onderzoekers die over de hele wereld uitwaaien. Ook naar MIT en Stanford University. Mede door die contacten krijg ik nu de kans voor mezelf te beginnen. Daarvoor moet ik een aantal maanden naar Amerika en dat is niet te combineren met mijn huidige functie.’
ADVERTENTIE
Samen zorgen voor de natuur
De natuur staat steeds meer onder druk. Natuurmonumenten stelt de natuur veilig. Uw steun is hard nodig. Word lid, dat kan al vanaf € 2,– per maand. Kijk voor meer informatie op www.natuurmonumenten.nl Natuurmonumenten. Als je van Nederland houdt.
je krijgt een markt waar boeren en de chemische industrie samen moeten werken. Dat zijn op het eerste gezicht geen logische partners’, aldus Van Rossum.
Eerst zullen Westerhof en hij op labschaal aantonen dat het werkt en over vijf jaar willen ze het hele proces, van bioafval tot synthesegas, demonstreren op semi-commercieel niveau. ‘Het is belangrijk dat we vanaf het begin de hele keten meekrijgen’, geeft Westerhof aan. ‘Bedrijven vragen vaak zekerheden en willen niet te zeer nadenken over de onderzoeksvraag. Daarom is het vaak lastig toepassingen op de markt te krijgen. Maar dit concept heeft veel potentie, er zijn veel economische voordelen. Door te laten zien dat het
concurrerende bank lonkt actief naar de zakelijke markt. ING, Rabobank, Friesland Bank, DSB, SNS en Van Lanschot doen daar geen van alle geheimzinnig over. En omdat mevrouw Kroes ongetwijfeld Europees denkt: ook KBC Bank, BNP Paribas, Commerzbank, Dresder Bank en Lloyds TSB bieden hun diensten aan aan het Nederlandse middenen kleinbedrijf. Maar allemaal zonder veel succes. Particulieren zijn de volmaakte open marktEuropeanen. Die wisselen net zo makkelijk van bank als van politieke partij. Vertel ze waar ze moeten klikken en ze boeken hun hele bezit over naar een aantrekkelijk ogende site. Ook aan onze overheden zijn de zegeningen van
Europa niet voorbij gegaan. Mevrouw Kroes kwam vorig zomer spontaan klaar in haar kantoor in Brussel, toen Nederlandse provincies en gemeenten hun geld massaal overboekten naar Icesave. Eindelijk werd er geknaagd aan dat irritante monopolie van de BNG (Bank Nederlandse Gemeenten). Alleen het midden- en kleinbedrijf is niet in beweging te krijgen. Die markt zit zo vast als het slijm in de luchtwegen van een astmalijer. De ING Bank heeft daar alleen marktaandeel weten te veroveren door de NMB in te lijven. Maar de betreffende middenstanders hebben dat nog niet eens in de gaten. Die denken dat het een foutje van de drukker is, dat er nu een oranje leeuw
‘Het is belangrijk dat we vanaf het begin de hele keten meekrijgen’
Harold de Boer
Twee onderzoekers van de vakgroep Thermo Chemical Conversion of Biomass promoveren komend jaar op nieuwe technologieën om biomassa-afval om te zetten naar chemicaliën en brandstoffen.Veel onderzoek blijft binnen het universitaire wereldje, maar dat van Guus van Rossum en Roel Westerhof als het goed is niet.Vorige week wonnen ze een ton om een innovatief idee naar de markt te brengen. Bioafval moet al bij de boer worden omgezet in ‘groene’ olie en pas later op een centrale locatie verder worden bewerkt.
Net benoemd stapt Elma Stitzinger al weer op als hoofd communicatie bij de concerndirectie Strategie en Communicatie. Zodra een opvolger bekend is, focust Stitzinger zich op de start van haar eigen onderneming op het gebied van storytelling – het vertellen van verhalen – in de Verenigde Staten. Wel blijft ze in dienst van de UT, vertelt ze. Ze bevestigt niet dat dat bij de faculteit Gedragswetenschappen zal zijn. ‘Ik kan daarover nog niets zeggen. Ik ben wel in gesprek. Ik blijf hoofd communicatie totdat die vacature weer vervuld is. Dat zal ergens in de zomer zijn.’ Stitzinger, die aan de VU sociale wetenschappen studeerde met een doctoraal in de gerontologie, kreeg twee maanden gelegen de mogelijkheid om een eigen bedrijf te starten. ‘Kansen komen niet zo vaak voorbij en als ze er zijn, moet je ze grij-
werkt, moet je ze mee zien te krijgen.’ En hoe krijg je de Indonesische of Braziliaanse suikerrietboeren zover? ‘Samenwerken met de chemie zal inderdaad een hele cultuuromslag zijn’, beaamt Westerhof. ‘Toch is het niet ondenkbaar, want de zuivelindustrie werkt ook met een dergelijke keten.’ Van Rossum vult aan:‘De boeren hebben er ook belang bij, want ze kunnen verdienen aan hun afvalstroom. Alleen willen ze dan wel zeker weten dat ze alleen afval hoeven te leveren en zich niet hoeven te bemoeien met wat er in de fabriek gebeurt.’
op hun bankafschrift staat. De middenstander die denkt dat hij ongestoord bij zijn bank kan blijven, heeft echter buiten de beker ingsdr ift van mevrouw Kroes gerekend. Zalm beseft dat. Kroes zal hem net zo lang kapitaalvernietigende eisen opleggen, tot zijn bank er volledig aan onderdoor gaat en de middenstander wel een andere bank zal moeten zoeken. Maar zover hoeft het volgens Kroes niet te komen. Zij verwacht dat de Nederlandse belastingbetaler al die steunmaatregelen uiteindelijk niet meer zal pikken. Een woedende meute zal stenen door winkelruiten gaan gooien. Ze zal gaan plunderen. En zo zal Kroes’ boodschap voorzeker alsnog aankomen bij de middenstand.
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Tuesday 20 May 2009
PRESENTATION OF NEW HOUSE STYLE Coordinator: Robbin Engels/UT-Nieuws Contributors: Ashok Sridhar, Anindita Ganguly and Audrey Rhodes. For comments and suggestions, email:
[email protected] For previous editions, see: www.utnws.utwente.nl
‘Innovative and daring’ After a private presentation for about one hundred invited guests earlier this year and a promotional campaign with so-called motto posters and message signs on campus roads, the UT community could finally see the new house style with their own eyes. The new house style represents a universe of forms that was presented by designer Tom Dorresteijn of Studio Dumbar in a big tent behind the Faculty Club. The logo will be replaced by a trade mark: Universiteit Twente, in all capitals followed by a full stop. The fixed subtitle, ‘The ondernemende universiteit’ (the entrepreneurial university), no longer is part of the new house style.
TUNA
‘When you place all of the Dutch university logos next to one another, this one immediately stands out,’ explains Dorresteijn. ‘By making something basic, you actually choose for something really innovative.’ The designer admitted to never having made anything like this universe of forms – with figures that resemble tadpoles, dice, DNA structures and eggs- in the last thirty years.
‘The UT has chosen for something completely new. We have tested it, and it’s been proven to work. When you see one or two figures, it’s burned in your memory as the ‘University of Twente.’ You only have to see a couple of figures to recognize the whole: unity in diversity.’ The Executive Board President Anne Flierman beamed with pride while talking about the ‘completely surprising and innovative style which can place the UT back on the map in a distinctive manner even when compared to other universities in the Netherlands.’ On a big screen, the figures and forms were shown as well as the applications on brochures, letter-
head and business cards. The projection quality was poor, but the three hundred guests could get a good impression what is in store for the UT, starting in September. In the background, the student big band Stubiba provided a musical touch, dressed for the occasion in clothing imprinted with the new house style. As mentioned in the presentation, the new house style will be used on September 1. The goal is for the majority of the changes to be implemented between this date and July 1, 2010.
Paul de Kuyper Trans. Henriëtte van Dorp
delegations to Milan and Thessalonika
Since its inception in 2008, the Twente United Nations Association (TUNA) has sent delegations to three Model United Nations (MUN) events. The first of these was the WorldMUN 2009 which took place in The Hague in March of this year and was attended by over 2500 delegates from 50 countries.A one week event, the WorldMUN is the biggest of the MUN conferences and attracts delegations from across the globe. It combines daily simulations where topics, both hypothetical and real are debated in a conference setting, with a host of social activities in the evenings.
The eighth ThessiSMUN was held at the University of Macedonia in Thessalonika, Greece in April. Seven students from the University of Twente attended this event, where they were given the unique opportunity to explore the historical city of Thessalonika with local students after long days of debate. For international student Irmasan Hafidz, attending a MUN for the first time was a fun experience. Curiosity and a willingness to grasp opportunities gave her the confidence to apply to TUNA for a chance to
join the delegation to the MilMUN. Assigned to the Council of the European Union, she was to represent Italy. Initially, this was a concern to her, representing the host country at the Bocconi University in Milan, but once there, her concern evaporated in the excitement of the conference. She says, ‘Our first topic was on European energy policy, and we debated the use of nuclear energy. Italy has several new nuclear power plants, and I found I wanted to say things that were from me and not representing Italy. We also had guest lecturers
Dine with the Dutch Are you an international student living in Enschede and have you always wanted to know more about the Dutch culture? Then this is your chance to ‘Dine with the Dutch.’ Several Dutch student houses in Enschede are inviting international students to have dinner together in a Dutch student house. The aim is to offer international, as well as the Dutch students, the opportunity to get to know each other and each others culture. The event is organized by ChOOSE (cooperation of four Christian Dutch student unions), ESN Twente and the Student Union. Last year, more than 70 international students and 30 Dutch students participated in the program aimed to stimulate cultural understanding. Every international student living in Enschede is welcome to join. After registering online, international students will be matched with Dutch student houses. A Dutch student will invite the international student(s) to set a date for dinner.
who gave talks on renewable resources, and we discussed the energy coming from the Ukraine.’
If you’d like to go to a Dutch student house together with your international friend(s), add a remark on your subscription. Registrations will be processed on a first come, first serve basis. So act quickly and register before June 1!
The second topic was on migration, a major problem facing Italy with a thousand boats landing on Malta’s shores every year. ‘The migrants get sent on to Italy,’ says Hafidz, ‘making diplomacy between the two countries so important. We also discussed a visa scheme, a blue card for immigrants. Then there is the cost to Italy of deporting people, millions of euros. We went on to write resolutions on each of the topics we covered. Finally we
For more information and to subscribe, have a look at: www.choose-enschede.nl/dine/.
voted, and then you see a lot of compromising.’ Hafidz raved about the Italian culture, food and accommodation. She says, ‘It was a great learning experience, debating in public, and discovering what goes on at the UN. If it wasn’t so hard to schedule in with my masters I would do it again.’
Two more conferences are planned for 2009, the ZagiMUN in Zagreb, Croatia, and the BIMUN in Bonn, Germany. Details are available on the TUNA website: www. tuna2009.worldpress.com.
Audrey Rhodes
MAKING LANGUAGE GENDER NEUTRAL
Hey Girls versus Hey Guys Whether you are male or female, imagine this: you walk into a room, see a group of friends of both sexes, and shout over, ‘Hey girls.’ Are you excluding the men? You shout, ‘Hey guys,’ and everyone turns round and smiles. Why is that? And why do we have problems addressing a mixed group as ‘Hey girls?’ Questions like these will be addressed by Julie Bytheway in a lecture entitled Gender Neutral Language, organized by the FFNT. With English as the lingua franca in academia in the Netherlands, the lecture aims to raise awareness of sexist language, explain its pervasive nature, and promote guidelines on how to achieve written and spoken gender neutral language. According to Bytheway, research on sexist language shows that it reflects male dominance, even unconsciously, and reinforces the stereotypes of women being inferior to men. ‘The majority of English speaking countries have adopted language reform policies at government level,’ says Bytheway, ‘but countries like the Netherlands, where English is the lingua franca, are lagging behind on issues like gender neutral language.’
The difficulty, claims Bytheway, is that people are resistant to change. A language reflects the society from which it evolved, and
historically, English prospered in a male dominated society, establishing words like mankind and chairman. ‘The good news,’ says
Bytheway, ‘is that there are simple ways to avoid sexist language. If we refer to people in the plural form, the generic term “he” can
be avoided. For example, “A student needs his…” becomes “Students need their…”and instead of using chairman or chairwoman, we can now simply use the “chair”.’ The unconscious nature of sexist language means it appears just about everywhere. Yet, in modern society where the sex of a person is considered irrelevant, these constant reminders perpetuate the idea that it is important. People still use terms like ‘male nurse’ and ‘lady doctor.’ Judgments are made on one sex and not the other, as in the case of a ‘working woman.’ The use of a social title obliges women to reveal their marital status with the use of Mrs and Miss, while their male counterparts do not. Bytheway stresses the need to highlight these problems. ‘An increase in awareness will help to promote change. Some people find these reforms irritating and tend to trivialize them. But research shows that language empowers men and disempowers women. Both sexes should be treated equally. And it’s particularly important in an academic environment where educators are role models.’
Julie Bytheway. Photo: Gijs van Ouwerkerk
Educated in New Zealand, Bytheway is proud of her
heritage. ‘New Zealand is the only country in the world where all the highest offices were simultaneously held by women. Sometimes I feel like I’ve traveled back in time in the Netherlands. Sexist language is rife. I attended a public lecture at the UT last week where all students, lecturers and professors were referred to as he and him. And many UT authors seem to be unaware of the sexist language in their texts.’ In stressing the importance of gender neutral language to the UT community, Bytheway hopes to be instrumental in promoting good language practice that supports both sexes equally. ‘It’s time for change.’ she says. ‘If women are truly equal then it should be reflected in the language that we use every day.’ The opportunity to discuss the issues of gender neutral language will be provided at the lecture along with clear and simple guidelines on how to avoid sexist language. The lecture takes place on Thursday, June 4 from 4pm to 5pm in the Logica building. Interested participants can subscribe to attend by sending an email:
[email protected] Audrey Rhodes
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Donderdag 28 mei 2009
oud-ut-bestuurder frans van vught werkt aan nieuwe europese ranking
‘Ondernemend profiel biedt voor UT veruit het beste perspectief ’ Frans van Vught gaat met UT-instituut CHEPS een groot EU-project leiden waarin een Europees alternatief wordt ontworpen voor de dominante jaarlijkse Shanghai ranking van ‘world class universities’. ‘Er moet een betere wereldwijde ranking van hoger onderwijsinstellingen komen’, aldus de oud-rector van de UT, die sinds zijn vertrek in 2005 topadviseur is van EU-voorzitter Barroso. Wat houdt dit Europese initiatief in en waar vinden we de UT daarin terug? Bert Groenman
VanVught geldt als een van de invloedrijkste hoger onderwijsexperts in Europa. Hij was van 1997 tot 2005 rector magnificus en bestuursvoorzitter van de UT en heeft bij de faculteit MB als honorair hoogleraar sindsdien een nul-aanstelling. Sedert het ontstaan van de eerste rankings van de Shanghai Jiao Tong University (in 2003) en de Times Higher Education (in 2004) kwam er internationaal een discussie op gang over dit soort jaarlijkse wereldwijde overzichten van de status en kwaliteit van universiteiten. ‘De kritiek groeide dat deze rankings een weinig realistisch beeld geven van de kwaliteit van universiteiten. Maar tegelijkertijd reageerden zowel nationale beleidsmakers als universiteitsbestuurders er wel nadrukkelijk op, met pogingen hoger op de rankingladders te komen. Bijvoorbeeld door hun strategie daar mede op te baseren.’ De kritiek op de huidige twee toongevende rankings noemt hij terecht. ‘We moeten toe naar een benadering die veel meer recht doet aan de verschillen tussen universiteiten. Er moet een betere wereldwijde ranking van hoger onderwijsinstellingen komen. Dat is wat de Europese Commissie wil.’ Die kritiek op de twee bestaande rankings komt volgens hem neer op vier punten. ‘Ten eerste blijken deze rankings veel meer de reputatie van een universiteit te meten dan de werkelijke prestaties. Dit geldt met name voor de Times ranking die grotendeels gebaseerd is op de oordelen van ‘peers’ over de vermeende kwaliteit van universiteiten. Daarnaast blijken de gebruikte indicatoren in de rankings een sterke voorkeur te hebben voor een bepaald type universiteit, namelijk de comprehensive research university. De gehanteerde indicatoren laten een ‘bias’ zien in de richting van onderzoeksprestaties, leeftijd en omvang van de instelling. Verder werken de bestaande rankings met geaggregeerde uitspraken waarin verschillende aspecten van de prestaties van instellingen worden gecombineerd in een enkel oordeel. Daardoor verdwijnen verschillen tussen universiteiten. En tenslotte lokken de huidige rankings strategisch gedrag uit van overheden en instellingen, die in hun beleid reageren
op de uitkomsten van de rankings.’ En dat leidt volgens Van Vught dan weer tot allerlei imitatiegedrag en daardoor tot afname van de diversiteit in hoger onderwijsstelsels. ‘Nagenoeg alle nationale overheden willen hun instellingen bij de top 50 of 100 van de wereld zien te krijgen en ook veel universiteiten menen dat zij de komende jaren bij de top zullen gaan horen. Met het oog daarop doen ze allemaal hetzelfde, investeren ze allemaal in hetzelfde en gaan ze allemaal steeds meer op elkaar lijken. Met name kleinere en minder rijke universiteiten kunnen deze race nooit winnen.’ En nu ga jij dus een betere ranking maken? ‘Dat is inderdaad de bedoeling. Gedurende de afgelopen jaren heb ik een onderzoeksproject, ook bekostigd door de Europese Commissie, geleid dat gericht is op het ontwikkelen van een classificatie van hoger onderwijsinstellingen. Die classificatie is een instrument waarmee de verschillen tussen hoger onderwijsinstellingen in beeld kunnen worden gebracht en waarmee dus onderling vergelijkbare instellingen kunnen worden geïdentificeerd. Het classificatie-instrument beschrijft de kenmerken van een instelling aan de hand van een aantal dimensies en indicatoren. Elke universiteit heeft zodoende haar eigen karakteristieke profiel’, aldus Van Vught. Die classificatie zal nu als basis gaan dienen voor de nieuwe Europees te ontwikkelen ranking. ‘Die krijgt daarmee
is waar zij haar prioriteiten wil leggen. Dat geldt dus ook voor de UT.’ Diverse overheden willen de classificatie (die aan het eind van het jaar gereed zal zijn) gaan gebruiken om de diversiteit in hun eigen hoger onderwijssystemen te bepalen en daar verder beleid op te baseren. Van Vught: ‘Ook met het ministerie van OC&W praat ik daar over. Bovendien hebben de ‘Bologna’-ministers in april dit jaar besloten dat deze classificatie in de komende jaren een belangrijk onderdeel zal zijn van de volgende fase van het Bolognaproces (waarin tien jaar geleden de bamastructuur werd afgesproken, red.). Op die manier wordt de diversiteit van het Europees hoger onderwijs transparant gemaakt. Verder dient zich nu de mogelijkheid aan van een wereldclassificatie. Met onze collega’s van de Carnegie classification (de bestaande classificatie in de VS, red.) werken we aan een afstemming tussen de Amerikaanse en de Europese classificaties. Ook de Chinezen van de Shanghai ranking hebben belangstelling getoond. Misschien zien we in de komende jaren wel een wereldwijde classificatie ontstaan waarin universiteiten zich op wereldschaal met hun eigen profiel kunnen manifesteren. De nieuwe ranking zal een gedegen concurrent worden van de bestaande rankings.’ Hoe gaan de Nederlandse universiteiten het in die nieuwe classificatie en ranking doen? ‘De Nederlandse universiteiten behoren zeker bij de beste van Europa. Volgens de Shanghai ranking is Utrecht de nummer 9 van Europa en nummer 47 van de wereld. Volgens die ranking staan er negen Nederlandse universiteiten in de top100 van Europa en negen in de wereld top- 200. Dat is een mooie score. In de Times ranking staan er acht Nederlandse universiteiten in de top 150. Ook niet slecht. De nieuwe classificatie en multi-dimensionele ranking zullen de verschillen tussen de instellingen beter in beeld
Frans van Vught.
lijk ook beter vergelijken met soortgelijke instellingen wereldwijd en vaststellen of de Nederlandse instellingen in hun eigen, zelf gekozen profiel bij de top behoren, of niet.’ Hoe denk je dat de UT in dit kader zal scoren? ‘De UT staat volgens de Shanghai ranking niet in de top-100 van Europa en slechts op een positie tus-
‘De nieuwe ranking wordt een geduchte concurrent van de bestaande metingen’ een multi-dimensioneel karakter. Instellingen zullen op een aantal dimensies worden vergeleken, zonder dat ze daarna in een geaggregeerde ‘hitparade’ worden geplaatst. Elke instelling kan het eigen profiel (van de eigen scores op de diverse dimensies) laten zien en zich zo een plaats verwerven in de wereldwijde ranking. Het enige wat een instelling goed moet weten
brengen, zodat we ook kunnen zien welke universiteiten waar goed in zijn en hoe algemeen of gespecialiseerd. Dan zullen we bijvoorbeeld ook kunnen vaststellen dat sommige Nederlandse universiteiten een sterk onderzoeksprofiel hebben, andere een hoge onderwijskwaliteit en weer andere een stevig ondernemend karakter. En dan kunnen we ze natuur-
sen de 300 en de 400 in de wereldranglijst. Dat is grotendeels verklaarbaar uit de relatief geringe omvang van de UT, haar relatief jonge leeftijd en haar relatief beperkte onderzoeksvolume. Als geïnstitutionaliseerd 3TU-verband zouden de drie Nederlandse technische universiteiten het op wereldschaal uitstekend doen, maar als individuele instellingen scoren ze stuk
voor stuk minder. Delft heeft een positie tussen plaats 150 en 200. In de nieuwe classificatie verwacht ik voor de UT een profiel van een niet al te breed onderwijsaanbod, een studentenpopulatie die half technisch en half maatschappijwetenschappelijk is, een goede onderzoeksout put, een redelijk score op inter nationaliser ing en vooral een sterke score op de dimensies regionale oriëntatie en involvement in knowledge transfer. Als ondernemende universiteit heeft de UT op dit terrein natuurlijk haar sporen verdiend. Het ondernemende karakter is het sterkste kenmerk van het profiel van de UT. Het gaat om een reputatie die in een periode van bijna dertig jaar is opgebouwd. Het afschaffen van het beeldmerk ‘De ondernemende universiteit’ kan de indruk wekken dat je die ondernemendheid overboord zet. Dat mag je dus niet doen, want dat is nou juist je sterke punt.’ ‘Verder zou de UT zich in het licht van de nieuwe ranking kunnen inspannen om het profiel van de Europese ondernemende universiteiten verder te versterken, bijvoorbeeld in ECIU-verband (het European Consortium of
Innovative Universities, red.). Dat lijkt me een uitgelezen kans voor de UT. In Europa is Twente toch vooral bekend als ondernemende universiteit.’ Voorts schat Van Vught in dat de UT op veel van de andere dimensies niet opvallend zal scoren en daar dus ook niet een sterk profiel aan zal kunnen verbinden. ‘Zelfs als technische universiteit heeft de UT moeite zich te profileren omdat de samenstelling van de studentenpopulatie (half technisch, half niet-technisch) daarvoor een dominante indicator is. Dat hoeft echter geen probleem te zijn. Als de UT maar duidelijk weet wat ze wel en wat ze niet wil zijn. Met name zal ze moeten bepalen wat haar toekomstige dominante profielkenmerken zullen zijn en waarop zij wel en waarop ze niet internationaal zichtbaar kan zijn. Een goede analyse van de huidige prestaties gekoppeld aan een realistische ambitie is daarbij van groot belang. De UT zal niet alles tegelijkertijd kunnen en zal ook niet zo maar haar bestaande profiel kunnen veranderen. Vanuit het perspectief van ondernemende universiteit liggen er veruit de meeste kansen.’
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Donderdag 28 mei 2009
ep-verkiezingen weinig europees
Nationale thema’s bepalen stemgedrag van kiezers Martin Rosema is universitair docent politieke wetenschappen aan de faculteit Management en Bestuur. Hij onderzoekt onder meer kiezersgedrag en politieke psychologie. Deze week hield hij een lezing in het kader van de Europese verkiezingen. Over een laag opkomstpercentage moet men niet zo dramatisch doen, vindt hij. Sterker nog: ‘Het zal mij een rotzorg zijn of burgers wel of niet gaan stemmen’, aldus Rosema. ‘Dat zeg ik vooral als wetenschapper, maar ook als burger. Je moet reëel zijn. De meeste mensen hebben belangrijkere dingen aan hun hoofd dan politiek. Of je naar de stembus gaat dat moet iedereen voor zich weten. Zou je niet verwachten, hè, van een politicoloog die verkiezingsonderzoek doet? Toch denk ik er zo over.’ De universitair docent begeleidt momenteel drie bachelor studenten met hun scriptie die over de aanstaande verkiezing van het Europees Parlement (EP) gaat. ‘Ze houden een enquête onder Nederlandse en Duitse kiezers om een verklaring te zoeken voor het lage opkomstpercentage.’ De docent zelf werkt eveneens aan een grootschalig Europees project. ‘Wij stellen vragen aan kiezers en aan de kandidaten voor het EP. Ook houden we de berichtgeving in de media in de gaten.’ Met
‘we’ doelt hij op collegawetenschappers, want in alle 27 lidstaten wordt hetzelfde onderzoek gedaan. Rosema coördineert het hoofdstukje kandidaten in Nederland. ‘We proberen in dit onderzoek een koppeling te maken tussen de drie aspecten. Dat is vernieuwend. Daarom stellen we de kiezers en kandidaten dezelfde vragen.’ In een eerder onderzoek vroeg Rosema zich af of het eigenlijk wel zo erg is dat de opkomst van de EPverkiezingen laag is. ‘Men veronder stelt namelijk dat hoger opgeleiden wel gaan stemmen en de lagere klassen en linkse kiezers thuisblijven. En dat er zo dus een scheve afspiegeling ontstaat van de samenleving in het parlement. Dat effect zag ik nauwelijks terug in mijn onderzoek. Het totaalaantal kiezers bleek een goede afspiegeling te zijn. We hoeven ons daar dus minder zorgen over te maken. De gang naar de stembus wordt dan eerder bepaald door religiositeit. Maar de opgekomen kiezers bleken gelijke politieke opvattingen te hebben als de thuisblijvers. Over een scheve verdeling hoeven we ons dus minder zorgen te maken.’ Het is volgens Rosema opvallend dat kiezers bij de EP-verkiezing hun hart volgen bij het stemmen. ‘Bij landelijke verkiezingen spelen strategische overwegingen een grote rol. We hebben in Nederland te maken met coalitievorming. Welke partijen vor-
men de regering? Op basis daarvan maken sommige kiezers hun keuze. Bij het EP kijken ze eerder naar hun favoriete partij. Kiezen staat zo veel dichter bij hun gevoel.’ Nog een groot verschil is het ontbreken van een machtsstrijd. ‘In alle lidstaten is de opkomst laag. Maar er staat ook niet écht iets op het spel. De machtsvraag wie de regering gaat vor men, speelt bij het Europees Parlement niet. Dat maakt het voor media minder aantrekkelijk om er over te berichten.’ Rosema stelt dat er eigenlijk weinig ‘Europees’ is aan de Europese verkiezingen. ‘Veel beslissingen op EU-niveau zijn onder te verdelen in traditionele tegenstellingen zoals links of rechts. Thema’s zijn vaak terug te voeren naar landelijk niveau.’ Neem de deelnemende partijen. ‘Dat zijn allemaal nationale partijen. En wat zijn de gevolgen van de verkiezingsuitslag? Een voorbeeld. Als Geert Wilders met de PVV veel zetels verwerft binnen het Europees Parlement dan heeft dat meer impact op nationaal dan op Europees niveau. Het is vaak een voorbode voor de landelijke verkiezingen en nationale politici reageren daarop. En welke thema’s bepalen de stemkeuzes? Dat zijn toch vooral de issues uit de nationale politiek. Ik noem het de illusie van de Europese verkiezingen. Er is weinig ‘Europees’ aan.’ Sandra Pool Illustratie: Bas van der Schot
4 juni europese verkiezingen
‘Natuurlijk ga ik stemmen’ De opkomst bij de verkiezingen voor het Europees Parlement zijn traditioneel laag. UT-Nieuws peilde of Europa een beetje leeft onder UT-studenten. De uitkomst: studenten gaan wel naar de stembus, maar of het onderwerp ook echt leeft? Juul Jaspers (24) studeert technische bedrijfskunde. ‘Ik weet dat er binnenkort Europese verkiezingen zijn, maar wanneer precies? Ik zag laatst de uitnodiging in de bus. Ja, ik ga wel stemmen. Dat is een principekwestie, je moet gebruik maken van je stemrecht anders krijg je een vertekend beeld. Ik denk dat het D66 wordt. Ik erger me ongelooflijk aan de politiek en ik vind dat die partij als enige pragmatisch blijft en daadwerkelijk naar oplossingen zoekt. De Europese politiek volg ik trouwens slecht. De onderwerpen spreken me op zich wel aan, maar het interesseert me niet zoveel of iets op nationaal of op Europees niveau wordt geregeld. Als het maar wordt geregeld.’
Karin Platenkamp (23) studeert technische geneeskunde. ‘Ik ben van plan te gaan stemmen. Omdat ik altijd stem. Nee, ik heb me er nog niet in verdiept. Het zal ongeveer hetzelfde worden als bij de Tweede Kamerverkiezingen. Ik ben geen PVV-stemmer, als dat je volgende vraag mocht zijn. Eigenlijk ben ik een D66’er, in die richting zal ik het zoeken. Maar de Europese partijen heb ik nog niet gezien. Ik vind Europa erg belangrijk, ik zie ook in mijn studie dat veel richtlijnen Europees worden georganiseerd, bijvoorbeeld de medicijnenwetgeving. Het is goed dat niet elk land daar eigen onderzoek naar hoeft te doen.’
Mark Kruidenier (28) studeert elektrotechniek. ‘Ik ga waarschijnlijk VVD stemmen. Wie hun lijsttrekker is voor de Europese verkiezingen? Ik heb geen idee. Ik vind lijsttrekkers niet zo belangrijk, het gaat mij om de standpunten. Op de lange termijn lijkt de VVD mij het best voor de economie. Ik krijg eerlijk gezegd weinig mee van de Europese politiek. In mijn krant, De Telegraaf, lees ik weinig over het Europees Parlement. En Tweede Kamerdebatten komen nog wel eens op tv, van Europa zou ik dat niet weten. Met mijn vrienden praat ik er nauwelijks over. Ik heb het idee dat hun keuze aardig synchroon loopt met hun stem voor de landelijke verkiezingen. Bij mij is dat ook zo.’
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
Donderdag 28 mei 2009
wiebke wemheuer, studente europese studies
‘Deze generatie gaat voor de gewenste omslag zorgen’ Wiebke Wemheuer is verbaasd hoe cynisch mensen staan tegenover de Europese Unie. Maar de UT-studente Europese studies en projectmedewerker bij het Huis voor Europa Twente in Hengelo heeft hoop: ‘Wij zijn de nieuwe generatie die met Europa is opgegroeid.’ Als dochter van een moeder die eind jaren negentig namens de Duitse SPD in het Europees Parlement zat, was Europa iets heel natuurlijks voor Wiebke Wemheuer. Nu volgt ze als Duitse op een Nederlandse universiteit een Engelstalige studie. ‘Europeser kan inderdaad niet’, lacht ze. Niet voor alle studenten is Europa zo vanzelfsprekend. Het leeft vaak niet en dat komt vooral, denkt ze, door de gedachte dat het Europese Parlement (EP) te weinig macht heeft om grote beslissingen te kunnen nemen. ‘En dat is ook gedeeltelijk zo, maar als je niet stemt zal dat niet veranderen.’ In de acht maanden dat ze als projectmedewerker voor het Huis voor Europa werkt, heeft Wiebke veel informatiemarkten en debatten georganiseerd. Cynische mensen, die het EP direct koppelen aan de Europese grondwet, komt ze daar regelmatig tegen. Als er al bezoekers zijn want vaak is het rustig. En dat vindt ze vreemd. ‘Niet stemmers klagen juist vaak dat zij weinig over het EP weten. Dat is de easy way out. Het is inderdaad niet makkelijk uit te leggen maar op informatiemarkten en op internet is genoeg informatie te vinden over wat het parlement
Europese links
http://www.euprofiler.eu http://elections2009.eu http://www.heeleuropa.nl http://huisvooreuropa twente.nl
Wiebke Wemheuer. Foto: Arjan Reef
precies doet. Je moet verder kijken dan de grondwet.’ Maar wat merken jongeren dan concreet van Europa? Wiebke: ‘Dat mobiel bellen goedkoper is en dat je makkelijker dan een paar jaar geleden stage kunt lopen en kunt studeren in landen zoals Frankrijk en Polen. Bovendien moet je niet vergeten dat we al zestig jaar geen oorlog hebben gehad mede dankzij de communicatie binnen Europa. En wat ik zelf heel belangrijk vind: dat ik nooit een paspoort nodig heb gehad tijdens mijn reizen door Europa. Heerlijk, dat ik me zo vrij kan bewegen. Ik heb pas onlangs een paspoort aangevraagd omdat ik binnenkort
naar Amerika wil.’ Ondanks de desinteresse voor de verkiezingen is er hoop. Bij bijeenkomsten met Europe Direct, het Nederlandse netwerk van Europese informatiecentra, ziet Wiebke steeds meer
jonge enthousiaste mensen die iets van Europa willen maken. ‘Ik denk dat onze generatie voor een omslag gaat zorgen.’ Latifa van Heerde
Huis van Europa
Het Huis voor Europa Twente is een stichting die in 2006 is opgericht met de bedoeling burgers, bedrijven en bestuurders in de regio aan te zetten tot samenwerking. Dat doet de stichting door het organiseren van debatten, lezingen en workshops. Daarnaast is er een informatiecentrum in Hengelo waar iedereen terecht kan voor vragen en advies over Europa. Het Huis voor Europa is gevestigd aan de Burgemeester Jansenstraat 2 in Hengelo. Openingstijden: maandag t/m donderdag van 9.00 tot 17.00 uur en zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur.
Maar waarop? Geen idee! Tekst: Paul de Kuyper. Foto’s: Gijs van Ouwerkerk
Jay Patandin (22) studeert technische bedrijfskunde. ‘Natuurlijk ga ik stemmen. Je moet je mening uiten. Ik denk best dat het leeft onder studenten. Hier op de universiteit is het niveau hoog, en je praat met elkaar over het nieuws. Zelf heb ik het er nog weinig over gehad, maar mijn buurman is wel een type dat erover zou kunnen beginnen. Europa is belangrijk, omdat je van elkaar afhankelijk bent. En ik vind het mooi dat je vrij kunt reizen en een gezamenlijke munt hebt. Ik twijfel nog tussen PVV en PvdA. Ja, dat is een groot verschil. O, is de PVV tegen een groot Europa? Dat wist ik niet, misschien wordt het PvdA.Voor de landelijke verkiezingen trekt de PVV me meer.’
Niels Wolters (22) studeert informatica. ‘Europese verkiezingen? Dan moet je niet bij mij zijn. Daar heb ik helemaal niks mee. De landelijke politiek volg ik wel, dat is ook veel meer in het nieuws dan Europa. Ik heb niet het idee dat ik iets mis. Ik ga trouwens wel naar de stembus. Waarom? Ja, dat is een goeie vraag. Misschien meer uit een algemene overtuiging dat je moet stemmen. Ik weet dus ook nog niet welke partij het wordt.’
Jeroen Bosems (20) studeert psychologie. ‘Vier juni toch? Dat had ik net gelezen. Ik twijfel tussen PVV en SP, omdat ze beide tegen uitbreiding van de Europese Unie zijn. Ik ook. Economische samenwerking is prima, maar het moet niet zo zijn dat alle regels uit Brussel komen. Bovendien betalen we iets van vijf procent van ons BNP aan Brussel en dat gaat allemaal naar landbouwsubsidies voor Frankrijk en de Oostbloklanden. Europa is groot genoeg, geen Turkije erbij dus. Of ik het idee heb dat mijn stem uitbreiding kan remmen? Nee! Het Europees Parlement heeft volgens mij alleen een adviesfunctie. Uiteindelijk kunnen degenen die beslissen altijd nog zelf bepalen wat ze doen.’
ut Nieuws week
10/11
Werken voor de Verenigde Naties heeft iets heel speciaals, vindt Ard Venema. Na zijn afstuderen in 1993 (technische bedrijfskunde) werkte hij in het buitenland voor diverse bedrijven. In 2005 kreeg hij een baan op het VN-hoofdkantoor in New York, vanwaaruit hij vorig jaar werd uitgezonden naar de vredesmissie UNDOF in Syrië. Als burger tussen de militairen op de Golan. Een reportage. Tekst en foto’s: Bert Groenman UNDOF staat voor United
Nations Disengagement Observer Force, gestationeerd in Syrië. Sedert juni 1974 ziet deze kleine vredesmissie toe op het staakt-het-vuren tussen Israël en Syrië en de scheiding van beide legers. In een smalle gedemilitariseerde strook (area of separation) tussen de door Israël bezette Golanhoogte en Syrië heeft UNDOF 22 permanente waarnemingsposten ingericht. Er wonen enkele tienduizenden Syrische burgers in kleine steden en dorpen.Vreemdelingen, zoals de verslaggever van dit blad, hebben een speciale schriftelijke approval nodig van de hoogste baas van UNDOF en van de Syrische autoriteiten om het gebied te mogen betreden. De Golan ligt in het hart van het Midden-Oosten, ingeklemd tussen Israël (links op de kaart), Libanon (noord), Syrië (oost) en Jordanië (zuid). Het gebied
werd in 1967 door Israël vanuit strategische overwegingen op Syrië veroverd en in 1973 kortstondig door Syrië heroverd. Israël sloeg echter binnen een paar weken meedogenloos terug en annexeerde de Golan uiteindelijk in 1981, alhoewel de annexatie niet internationaal is erkend. De bufferzone loopt over een lengte van honderd kilometer vanaf het drielandenpunt in het noorden tot Jordanië. In het gebied worden dag en nacht patrouilles uitgevoerd. Aan de rand van het scheidingsgebied en op 50 km van hoofdstad Damascus ligt het militaire hoofdkwartier van UNDOF, Camp Faouar. Ard Venema ( 40) is er tussen de militaire chefs een van de civiele sectiehoofden. Hij behoort tot het burgerpersoneel van het hoofdkwartier, dat verder nog een Nederlander telt, een oud-militair, die gaat over de veiligheid van alle UNDOF-militairen, civiele
Beirut
0
Middellandse Zee
Libanon
10
20 km
Damascus
Area of Separation Golanhoogten Meer van Galilea
Syrië
Israël Westbank
Jordanië Rivier Jordaan
Donderdag 28 mei 2
medewerkers en hun gezinnen in Syrië. Venema is hoofd van de veertien mensen tellende inkoopsectie, die belast is met de inkoop van alle goederen, producten en diensten die nodig zijn voor de UNDOF-missie in de Golan. Zoals de aanschaf van kostbare night vision equipment, het VN-wagenpark, de patrouillevoertuigen en het afsluiten van onderhoudscontracten voor deze kostbare mijnbestendige vehicles. Wat hij ook doet is het aanbesteden van allerlei grote bouwprojecten zoals security walls die de waarnemingsposten beter moeten gaan beschermen dan het 35 jaar oude kippengaas nu doet. ‘Ik zit met mijn groep aan het begin van de pijplijn. We specificeren tot in detail wat er nodig is en zoeken daar partners bij. Ik huldig het principe: best value for money. De VN moet aanzienlijk effectiever haar geld uitgeven. Er is ontzettend veel geld te besparen aan de kostenkant. Dat kan dan weer worden ingezet ter verdere realisering van haar doelen.’ Camp Faouar, een donderdag in april. De regen komt met bakken uit de hemel. Een plotselinge donderklap zet het legerkamp aan de rand van de Golan in donker. De paar vaste kampkatten en -honden zoeken een goed heenkomen. De pc in Ard’s kantoortje valt uit, maar even later zorgt een dieselgenerator weer voor stroom. ‘Dit weer is absoluut niet representatief voor de tijd van het jaar,’ zegt hij ietwat teleurgesteld. Het liefst zou hij zijn Nederlandse gast met stralend weer rondrijden over de Golanhoogten. De fraaie vergezichten op de groene landerijen, het vulkanische gebergte en de besneeuwde toppen van Mount Hermon langs de grens met Libanon zijn van een aparte bekoring. Zeker als de zon er op staat. ‘Vorig jaar, ik zat hier nog maar net, zorgde een autobom in Damascus voor 17 doden. Dat was even schrikken, maar nu is het rustig. Er is in het kamp iedere dag een gedetailleerde briefing over de situatie in de regio en de rest van het MiddenOosten. Alle violations - overtredingen van het bestand tussen Israël en Syrië - hoe klein ook, worden gemeld. Vaak gaat het om herders die illegaal de bestandslijn oversteken. Maar gezien vanuit Israëlisch perspectief zouden dat ook vermomde terroristen kunnen zijn, of drugssmokkelaars. Laatst reed een vrachtwagen met weigerende remmen dwars door de afrastering van een VN-positie heen.’ Het doel van UNDOF, aldus
ard venema, hoofd in
Missie op Venema, is om met een volume van ruim elfhonderd militairen (Oostenrijkers, Polen, Indiërs, Kroaten, Japanners en Canadezen) en een klein percentage burgerpersoneel, elke vorm van escalatie in het gebied te
zorgen voor meer directe dreiging omdat ze geweld gebruiken om hun standpunten duidelijk te maken. Overigens, de leider van de Hamas woont gewoon in Damascus. Dat dan wel weer.’
De Alumnus Interviews op locatie met oud-UT-studenten voorkomen. ‘We zitten hier qua spanning in ‘phase 1’ op een schaal van 5. In Libanon, waar de vredesmissie UNIFIL met 15 duizend militairen is gelegerd, staat de wijzer tussen de 2 en 3. Daar en in de Gazastrook zitten de Hezbollah en Hamas. Die
Ard noemt Syrië een warm, hartelijk en gastvrij volk, zij het wat timide. Persvrijheid bestaat er niet echt, de Mukhabarat -de geheime dienst- is een geduchte, mysterieuze bedrijfstak waarin een onbekend aantal mensen een boterham verdient.
Dat blijkt. Op de drukke weg tussen Damascus en Quneitra dwingen twee norse undercoveragenten in een oude auto ons bruusk tot stoppen nadat Venema’s gast argeloos foto’s heeft gemaakt van de omgeving. Dat mag daar dus niet, want er zouden mogelijk militaire objecten op kunnen staan. We komen er met een stevige waarschuwing en het deleten van een paar plaatjes af. ‘Syrië is een dictatuur. Dat weet je als je hier komt werken. In het dagelijks leven merk je er niet veel van, zeker niet op mijn werk in Camp Faouar. Politie en militairen zie je overal in het land. Mede daardoor is de criminaliteit relatief laag. Moslims, christenen en allerlei andere religies leven hier al eeuwenlang op een tolerante en respectvolle manier samen.Vrouwen vervullen een steeds belangrijker rol
kblad van de Universiteit Twente
2009
commandopost. Meestal zijn dat eenvoudige gebouwtjes met een roestige slagboom voorzien van een oude autoband als contragewicht. De militairen die wacht houden bij het ‘Saasaa’ checkpoint kennen Venema inmiddels en groeten vriendelijk. Een paar soldaten checken nauwgezet of de komst van de passagier naast Venema wel is aangemeld. Het op de plaat vastleggen van alles wat maar enigszins militair is, is streng verboden. Ook de brullende, hevig walmende militaire vrachtwagens die al in de jaren zestig op de weg verschenen, mogen niet op de foto. De gammele Syrische voertuigen scheuren over de drukke openbare weg -buiten de bufferzone- waar geen verkeersregels lijken te gelden. Hier geldt het recht van de sterkste. Het is uitkijken geblazen, maar Venema slingert zijn wagen behendig door de mierenhoop. Links en rechts schieten auto’s en andere gevaartes voorbij. Pickups zitten volgestouwd met hele families, tot babies en allerhande huisdieren toe.Vanuit de laadbak van het militaire vehikel kijken besnorde manschappen verwilderd om zich heen. Geen helm, wel hoofddoekjes of bivakmutsen. Geweren Kalashnikovs- bungelen over hun schouders.
hebben gewerkt. Vanuit Camp Faouar stuurt Venema zijn Toyota met VNembleem -en nummerbord naar de door Israëlische militairen in 1973 verwoeste stad Quneitra, een merkwaardige bezienswaardigheid op 1000 meter hoogte. Aan de overzijde van een brede, onbebouwde groenstrook bespieden Israëlische wachttorens dag en nacht de omgeving. Wat ooit een levendige provincieplaats moet zijn geweest, is sinds 1973 één grote puinhoop. Letterlijk, er staat geen huis meer overeind. Het silhouet van een kerk verheft zich ongeschonden uit de chaos. Van het Golanziekenhuis zijn alleen nog de contouren zichtbaar. Ard vertelt dat Israël zich in oktober 1973, nadat de slag met Syrië was gewonnen, uit een deel van het veroverde gebied moest terugtrekken, op last van de VN. Dat gebeurde, maar niet nadat het leger Quneitra met de grond gelijk had gemaakt. ‘De VN heeft een rapport uitgebracht waarin deze actie van Israël scherp is veroordeeld’, aldus Venema. De Syrische wacht bij de ‘crossing’ in Quneitra, een vriendelijke luitenant gehuld in ouderwets legeruniform, nodigt ons binnen. De zwart-wit tv in het wachthuisje biedt de hele dag toch al meer sneeuw dan fatsoen-
nkoop in camp faouar
de Golan
in de maatschappij. Je ziet het land gaandeweg weer liberaler worden. Allerlei hervormingen worden zichtbaar.’ Tot juni 2000 was Hafiz-al-Assad de president, die in 1971 na een militaire coup de macht greep. Sinds zijn dood is zijn zoon Bashar de wat ‘mildere’ baas van het land. Hij moest zijn studie oogheelkunde afbreken om zijn vader te kunnen opvolgen. De regen zorgt vandaag voor een wat droefgeestige sfeer in de regio. De militairen in de VN-posten die we passeren voordat eerst de bufferzone en daarna de bestandslijn met de door Israël bezette Golan wordt bereikt, springen in de houding of strijken hun geweer bij de nadering van de VN-wagen. Syrische militairen die wachthouden bij checkpoints verderop in het gebied komen wat slungelig tevoorschijn uit hun
Venema: ‘Ach, het ziet er wat krijgshaftiger uit dan het is. Het legermaterieel is sterk verouderd en niet meer van deze tijd.’ Om een beeld te krijgen wat er zich 35 jaar geleden heeft afgespeeld op de Golan stelt hij voor om morgen een bezoek te brengen aan het ‘Tishreen (October) War’ Panorama museum in Damascus, waar onder meer de oorlogen tussen de buurlanden tot in detail zijn uitgebeeld. Compleet met de op een plein uitgestalde wrakstukken van neergehaalde Israëlische vliegtuigen en ander vijandig materieel, plus binnen in het gebouw een panoramische weergave van de grote veldslagen om het bezit van de Golanhoogtes. Dat indrukwekkende panorama -gezien vanuit Syrisch perspectief- is een waar pronkstuk waaraan honderd Noord-Koreaanse kunstenaars twee jaar lang
lijk beeld, dus een beetje leven in de brouwerij kan geen kwaad. In het piepkleine keukentje bereidt een collega een eenvoudige doch voedzame bonenmaaltijd voor zijn maatje. Een pot verse, dampende thee wordt op tafel gezet. Het smaakt naar kaneel en veel suiker. We praten over alledaagse dingetjes. Bij het afscheid waarschuwt de soldaat voor landmijnen waarmee het groen achter de commandopost bezaaid ligt. Even uitkijken dus. Morgen viert Syrië feest: dan is het onafhankelijksheidsdag, ook in Quneitra. Families trekken er vrolijk met vlag en al op uit voor een smakelijke picknick of barbecue tussen de verwoeste huizen.Voor buitenstaanders is het een nietalledaags, bizar schouwspel. Ard Venema verhuisde in augustus 2008 van New
York naar Damascus, waar hij zich inmiddels thuisvoelt. ‘De opportunity om op locaal niveau ervaring op te doen met het fenomeen inkoop heb ik met beide handen aangegrepen. Mijn budget is aanzienlijk kleiner dan in mijn vorige baan op het hoofdkantoor van de VN. In New York hield ik me onder meer bezig met het charteren van vliegtuigen voor het transport van al die honderdduizend militairen tussen de donorlanden en de vredesmissies in het veld. Enorme operaties! In Syrië ben ik voor het eerst leidinggevend en heb ik minder te stellen met de stroperige bureaucratie van het hoofdkantoor. Ik ben inmiddels aardig ingeburgerd, zowel in het kamp als in Damascus.’ Zijn appartement in een diplomatenwijk biedt een fraai uitzicht over de stad. Gezang galmt vanuit de moskeeën. In de weekenden pakt Ard de auto om alleen of met vrienden het land te verkennen of een bezoek te brengen aan Beiroet, op twee uur rijden. De hoofdstad van Libanon, ooit het Parijs van het MiddenOosten genoemd, ligt aan de Middellandse Zee en is volgens hem veel mondainer dan het grotere, traditionele Damascus, met zijn oude, bezienswaardige centrum. In Syrië maakte hij al uitstapjes naar fraaie oorden als Palmyra en Aleppo. ‘Er is hier zoveel antieke cultuur te zien. Je neigt ernaar om steeds gemakkelijker te gaan denken omdat je de dreiging niet echt voelt. Maar intussen maak je wel deel uit van een vredesmissie en moet je ook als niet-militair scherp blijven. Laatst reed ik door de woestijn naar het oosten, het ging lekker en ik dacht waarom rij ik niet even (wat heet, een paar honderd kilometer, red.) door naar wat ooit Mesopotamië was en nu Irak: het land van de Tigris en Euphraat, de bakermat van de beschaving? Toen realiseerde ik me dat ik met mijn VN-wagen al buiten de toegestane area reed. ‘Ik doe al jaren wat ik leuk vind en combineer het nuttige met het aangename. Ik heb al veel van de wereld gezien vanuit mijn vorige banen’, vertelt hij. ‘Ik reis veel. Niet alleen naar New York waar mijn Amerikaanse vriendin Tanya woont en werkt, maar ook naar landen als Nepal, Kongo, Ivoorkust, Jordanië, Libanon waar ik inkooptrainingen heb verzorgd. Die ben ik, toen ik nog in New York zat, gestart voor alle VN-vredesmissies in de wereld. Op dat vlak zijn binnen deze zeer bureacratische, budgetgestuurde organisatie nog veel slagen te maken.’ Om de accu weer op te
Loopbaan tot nu toe 1987-1993: studie technische bedrijfskunde, afgestudeerd bij de vakgroep ontwikkelingskunde (bij professor Erik-Joost de Bruijn). Was voorzitter van de reiscommissie van Stress die in 1991/92 als eerste studievereniging een werkreis naar Zuid-Afrika organiseerde, kort na de afschaffing van de apartheid. Tijdens zijn afstuderen woonde hij een half jaar in Bandung; 1994: reserve-officier bij de Koninklijke Marine (dienstplicht) – ontwikkeling van een kosten database, te gebruiken bij ontwikkeling en acquisitie van nieuwe schepen; 1995 – 1998: PTT Telecom: logistiek en inkoop – tactisch inkoper / inkoop manager transmissie systemen; 1999 – 2000: Telecom Eiran (Eircom) in Dublin, Ierland (uitgezonden door KPN): intern consultant en projectmanager voor de inkoop en vastenet-organisatie van de Ierse telecommaatschappij; 2001: AT Kearney & Cyberlynx, Sydney, Australië: strategic sourcing consultant; 2002–2004: KPN Telecom – Category Manager in de Inkoop afdeling van het Vaste Net, verantwoordelijk voor de inkoop van alle ADSL apparatuur (centrales en klantapparatuur); 2005 – augustus 2008: United Nations - Procurement Division (New York). 2008 (augustus)- heden: Chief Procurement Officer UNDOF, Damascus (Syrië), een detachering van voorlopig twee jaar. laden reist hij af en toe naar Nepal om een week of twee te mediteren in een boeddhistisch klooster. ‘Vorig jaar kon ik dat combineren met een training voor de VN-missie in Kathmandu. Ik kom er voor nog geen tien dollar per dag helemaal bij van de stress van alledag.Voor mij is dat heilzamer dan welke managementbenadering dan ook.’ In een gezellig, bomvol restaurant in de oude binnenstad van Damascus, waar mannen en vrouwen tussen het eten door met hun
waterpijp vluchtige wolkjes de lucht inblazen, vertelt Ard over zijn toekomstplannen. ’Ik kreeg in New York al snel de mogelijkheid om in een soort change management team nieuwe inkoopconcepten te introduceren, meer gericht op strategisch inkopen. In die richting wil ik me verder ontwikkelen als de detachering in Syrië afloopt. Misschien dat het wel weer New York wordt. Dan kan ik daar ook weer een marathon mee pakken. Het speciale van het werken bij de VN is dat je een bijdrage levert aan iets essentieels: een betere wereld.’
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
12
Donderdag 28 mei 2009
Gamen met je hersenen
Brand te lijf met sensoren De vakgroep Pervasive Systems van de faculteit EWI sticht deze week gecontroleerd brand op een oefenterrein in Zuid-Spanje. Daar test ze samen met partneruniversiteiten uit het zogenoemde Aware-project nieuwe sensorsystemen om het blussen van branden te vergemakkelijken. Autonome helikopters droppen sensoren en ook de pakken van de brandweerlieden communiceren met de kazerne.
Danny Oude Bos bevestigt het EEG-systeem bij medepromovendus Christian Mühl van de vakgroep Human Media Interaction. Foto: Gijs van Ouwerkerk
Voor een computerspel heb je nu nog een muis en een toetsenbord nodig, maar in de toekomst zijn die overbodig. Onderzoekers van de vakgroep Human Media Interaction hebben een systeem ontwikkeld om te gamen met je gedachten. Dat meet emoties in de hersenen van de spelers en laat deze terugkomen in het spel. Door je te concentreren op een bepaalde beweging, wordt die beweging ook daadwerkelijk uitgevoerd. Mignon van Dijk
Bij Human Media Interaction houden vijf promovendi zich bezig met Brein Computer Interactie in games, waarbij een rechtstreekse verbinding tussen een computer en de hersenen wordt gemaakt. Een van hen is Danny Oude Bos. Zij onderzoekt de invloed van de stemming van gebruikers tijdens het spel World of Warcraft. Om hersenactiviteit te meten, sluit ze proefpersonen aan op een EEG-systeem. Zij krijgen een soort badmuts op hun hoofd met elektroden en stroomdraden, die worden aangesloten op het EEGapparaat en een laptop. Om haar experiment uit te leggen, heeft Danny haar medepromovendus Christian Mühl gevraagd als proefpersoon te fungeren. Het ziet er wat vreemd uit, als hij met een muts vol draden plaatsneemt achter de computer, maar daar trekt hij zich niets van aan, want zijn nieuwsgierigheid voor het spel wint het van zijn uiterlijke vertoning. In World of Warcraft neemt Christian het karakter aan van een vriendelijke elf die in staat is te veranderen in een agressieve beer. Op het moment dat hij rustig door een bos loopt, is hij een elf, maar wanneer hij gevaarloopt of de strijd aangaat met vijanden wordt hij een beer. ‘Normaal verander je van gedaante door op de muis te klikken of een joystick te gebruiken, maar dat hebben we aangepast. Nu hangt het van je stemming af welk personage je bent. Hij reageert op
stress of ontspanning van de gebruiker. Als je een beer bent en je wilt weer elf worden, moet je even ergens anders aan denken’, verklaart Danny. Christian ontdekt tijdens het spel dat lachen ervoor zorgt dat hij een elf wordt. Ook spreekt hij zichzelf toe om te kijken of dat effect heeft. ‘Okay, relaxing’, zegt hij en na enkele seconden verandert de hijgende beer weer in een elf. ‘Christian is er erg goed in, maar de mate van controle verschilt per proefpersoon. Mensen die mediteren zijn zich meer bewust van hun emoties en zijn heel goed in dit spel. Je merkt dat ze er meer controle over hebben’, constateert Danny. De jonge onderzoekster werkt met veertien proefpersonen die ze tijdens experimenten van twee uur verschillende opdrachten geeft om te kijken wat voor gevolgen dat heeft. Ze laat hen bijvoorbeeld denken aan een beer of geeft hen bepaalde spreuken mee, zoals ‘Let the battle to restore’. De promovendus is erg enthousiast over haar onderzoek. ‘Je prestaties in het spel zijn goed te verbeteren door te trainen. Daarom vraag ik mijn proefpersonen vijf keer terug te komen. Als je je beter wilt concentreren of gemakkelijker wilt kunnen ontspannen, zou je dit spel regelmatig moeten doen. Dat vind ik zelf een leuk bijeffect. Het is uitdaging om het te leren.’ Danny is ervan overtuigd dat Brein Computer
Interactie de toekomst heeft. Ze heeft al een eenvoudige set met een hoofdband thuis, waarbij geen muts en elektroden nodig zijn. De verwachting is dat er meer van dit soort games voor particulieren komen. ‘Voordeel is dat je
hiermee veel dieper in het spel zit dan bij reguliere spelletjes. Maar er zijn ook nadelen. Het systeem reageert niet alleen op hersenactiviteit, maar ook op andere signalen als zweten, spierbewegingen en het knipperen van ogen.’
‘Als er bij de kazerne een brandmelding komt, sturen we autonome helikoptertjes van zo’n een tot anderhalve meter naar het gebied’, licht hoogleraar Paul Havinga van de onderzoeksgroep Pervasive Systems toe. ‘Die helikopters registreren met infraroodcamera’s wat er aan de hand is, maar ze kunnen niet op de grond kijken. Daarom droppen ze ook slimme sensoren ter grootte van een luciferdoosje.’ Die ‘luciferdoosjes’ kunnen behalve waarnemen, de informatie zelfstandig verwerken en doorsturen. ‘Als de sensoren concluderen dat er iets mis is, melden ze dat aan de helikopter die het doorgeeft aan de kazerne. De commandant weet dan waar hij zijn mensen heen moet sturen. Als de sensor
De autonome helikopter kan brandhaarden detecteren en extra sensoren droppen. Foto: Aware-project.
vindt dat ie geen goed beeld kan creëren dan beslist ie zelf dat er meer sensoren moeten worden gedropt’, aldus Havinga. De brandweerlieden die een brandhaard ingaan hebben bovendien sensoren op de pakken die waardevolle informatie kunnen opleveren. Al die sensoren kunnen draadloos met elkaar communiceren en maken het blussen van een brand een stuk veiliger en efficiënter. Zo weten brandweerlieden waar de gevaarlijke plekken zijn of waar het eerst geblust moet worden. Volgens Havinga is deze werkwijze niet zo zeer geschikt voor kleine huisbrandjes, maar wel voor grote branden. ‘Neem de vuurwerkramp. Er bestond toen veel onzekerheid over wat er aan de hand was en de coördinatie was onduidelijk. In zo’n situatie, waar de gevaren groot zijn, kan informatie van sensoren heel nuttig zijn.’ Vandaag en morgen worden in Spanje de laatste tests uitgevoerd. Havinga verwacht dat de brandweerpakken met sensoren over een half jaar al op de markt gebracht kunnen worden, de relatief ingewikkelde helikopters zouden binnen vijf jaar kunnen volgen. Paul de Kuyper
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
13
Donderdag 28 mei 2009
ehealth
Onderzoekscentrum naar Canadees voorbeeld De faculteit Gedrags wetenschappen wil graag haar centrum voor Ehealth opzetten naar het voorbeeld van het Canadese Centre for Global eHealth Innovation van de University of Toronto. De daaraan verbonden professor Gunther Eysenbach is visiting professor van GW en vandaag keynote spreker op het ehealthsymposium in de Grolsch Veste. Hij voorziet de UT van advies over een onderzoekslaboratorium voor gezondheidsonderzoek en technologie. ‘Zo’n onderzoekscentrum als in Toronto willen wij ook wel’, begint Lisette van Gemert, organisator van het congres en werkzaam bij de vakgroep psychologie en communicatie van gezondheid en risico. ‘Het laboratorium in Toronto zit boven een ziekenhuis en is een echt multitasklab. Je kunt technologie in verschillende situaties testen zoals thuis in je woonkamer of op je ADVERTENTIE
werk. De proefpersonen zijn de patiënten die daar op de lager gelegen verdiepingen verblijven.’ Van Gemert noemt het een grote troef dat technologie met professionals uit het ziekenhuis direct getest kan worden. ‘Een goede relatie met deze universiteit is interessant voor de UT. Professor Eysenbach is een goeroe op het gebied van ehealth. Voor hij naar Enschede kwam, wist hij alleen dat er in Leiden en Amsterdam onderzoek naar ehealth wordt gedaan. Twente komt zo ook op de internationale kaart. Zijn gigantische netwerk is zeer bruikbaar. Bovendien maken wij van dezelfde software gebruik en hanteren we dezelfde manier van werken, zoals het realtime controleren van technologiegebruik.’ Van Gemert zegt dat studentenuitwisseling zeker tot de mogelijkheden hoort. ‘Eysenbach zelf is als promotor betrokken bij twee promotieprojecten hier aan de UT.’ Volgens haar ligt de toegevoegde waarde van
de samenwerking in de combinatie van sociale en technische wetenschappen die de UT in huis heeft. ‘Wij maken die verbinding en bestuderen bijvoorbeeld het gedrag van patiënten en hun houding ten opzichte van nieuwe technologie. In Toronto bestudeert men de innovatie alleen op medische informatie via internet. Wij maken de slag om ook de sociale omgeving van de patiënt zoals familie en vrienden erbij te betrekken.’ De rol van het ehealthcentrum in de regio Twente kan volgens Van Gemert nog versterkt worden. ‘Door te laten zien wat we kunnen. Een laboratorium boven een ziekenhuis zit er niet in. Daarvoor zal het MST verbouwd moeten worden, maar leegstaande ruimtes hier op de campus of in een nieuwe omgeving zoals op het voormalige vliegveld kunnen best benut worden als testruimte.’ Sandra Pool
Lustrumfeest van Stress De voetjes gingen van de vloer tijdens het Dirty Atlantis-feest van studievereniging Stress dinsdagavond in Go-Planet. De leden leefden zich uit op muziek van verschillende dj’s, onder wie Richard Feelgood, Quintino en MC Syco. De feestavond
was een van de zeven activiteiten in het kader van het 35-jarig bestaan van Stress. De lustrumweek wordt donderdagavond afgesloten met een gala aan boord van een evenementenschip. Foto’s: Gijs van Ouwerkerk
Roeland heeft tijdens zijn afstudeerpraatje Anouk ten huwelijk gevraagd
Huwelijksaanzoek tijdens afstuderen
Een spannende dag voor Roeland Vis vorige week woensdag. Tijdens zijn afstudeerceremonie bij de opleiding technische mechanica ging hij op de knieën voor zijn Anouk. Hij vroeg haar ten huwelijk. Gefeliciteerd, en wat was haar antwoord? ‘Ze was eerst een beetje overdonderd. Ik weet niet eens of ik haar direct ‘ja’ heb horen zeggen. Van achter in de zaal werd geroepen: wat is haar antwoord nou? Ja natuurlijk, zei ze toen. Nou toen was het natuurlijk helemaal feest.’ Waarom heb je haar tijdens je afstudeerceremonie gevraagd? ‘Ik ben nu acht jaar met Anouk samen en we hebben het weleens gehad over trou-
wen. Ik heb altijd gezegd: na mijn afstuderen. In de familie werd al druk gespeculeerd of ik haar tijdens de zomervakantie zou vragen. Maar ik wist negen maanden geleden al dat ik dat tijdens mijn afstudeerpraatje wilde doen. Want wat is er nou mooier dan zo’n moment delen met familie, vrienden en kennissen.’ Hoe ging de aanzoek precies? ‘ ‘s Ochtends begon de stress al. Ik had twee rozen en een ring in een rugtas gedaan en Anouk vroeg telkens wat daarin zat. Attributen voor mijn presentatie heb ik toen maar gezegd. Toen ik na de verdediging in mijn eentje op de gang zat te wachten op mijn cijfer, sloeg de paniek toe. Moet ik dit wel
doen, vindt ze het wel leuk? Ik besloot toch door te zetten. Na de speech van mijn begeleider was het tijd voor mijn dankwoord. Toen heb ik Anouk bedankt voor al haar steun. Pff wacht even hoor, ik beleef het moment weer helemaal nu ik dit vertel… Ik dook achter de tafel om de ring uit mijn tas te halen en ben op mijn knieën gegaan. Het was echt mooi, ik heb de hele dag op rozen gelopen.’ Wanneer is de grote dag? ‘Dat weten we nog niet precies. In ieder gaval binnen een jaar. We denken aan november maar een zomerbruiloft is natuurlijk ook mooi.’ Latifa van Heerde
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
14
Donderdag 28 mei 2009
Terrassentest Tekst: Paul de Kuijper, Latifa van Heerde, Sandra Pool en Frans van der Veeken. foto’s: Frans van der veeken en sandra pool
Zonnebril op, roseetje of biertje erbij en mensen kijken maar. Het is bijna zomer en dus terrassentijd. Maar waar gaan we zitten? Om niet weer op de Oude Markt te belanden, testten we vier terrassen ‘in de periferie’. Waar zit je lekker en waar hebben ze een prettige kaart? Met als conclusie: we komen toch weer dicht bij de Markt uit…
MAC Berlijn Locatie: Stationsplein 1 Aantal zitplaatsen: Ongeveer vijftig, maar niet in de zon. Naast de tafeltjes voor vier staan er twee tafels voor grotere groepen (acht personen). Wat valt op: Deze relatief nieuwe toko heeft geen kaart en nergens hangt een prijslijst. Er is veel contact tussen binnen (het café) en buiten (het terras) doordat de ronde gevel veel glas bevat. Het hoort echt bij elkaar. Van de tap: Grolsch, Palm, Grolsch witbier en Grolsch herfstbok. Prijs van bier en fris: 2 euro, wijn: 2,50 euro. De kleine kaart: Elke middag tussen 11.30 en 14.30 is er een lunchbuffet met broodjes.Bittergarnituur varieert van zes bitterballen voor vijf euro tot nacho’s of kaas- en worstplankjes. Maar je moet het net weten, want een kaart ontbreekt. Bediening: Ons drinken hadden we snel, maar het mag allemaal wel iets vriendelijker. Bovendien hebben we geen uitleg nodig over de werking van een theezakje. Een half uur wachten op de bitterballen verdient natuurlijk een dikke onvoldoende. Uitzicht: Auto’s rijden rakelings langs het terras en staan soms stationair te roken naast je colaatje. Voor mensen kijken is dit een ideale locatie. Uit de Korte Hengelosestraat komen grote stromen wandelaars en fietsers, bijna aan te raken.Verder biedt het terras uitzicht op het nieuwe Muziekkwartier, al is het daar momenteel nog deels een bouwplaats. Als je even niet gestoord wordt door scheurende brommertjes, begint een van de bouwvakkers met een dril de boel te egaliseren. De glazen trillen en je kunt elkaar alleen nog beschreeuwen. Publiek: Veelal werkende mensen en kunstzinnige types. Toilet: Schoon, maar wel enkele kapotte tegeltjes. De afvalemmer voor papieren handdoekjes oogt erg smerig.Vervangen? Komen we nog eens terug? Niet om op het terras het zitten. Binnen zag het er aardig uit, dat geven we nog een kans.
Fred & Douwe City Lounge
Waardering:
Locatie: Bolwerkstraat 2 Zitplaatsen: Ongeveer honderd. Naast tafels met vier stoelen zijn er loungebanken met kussentjes. Zonnig terras met grote parasols. Wat valt op: Deze nieuwe horecagelegenheid ziet er hip en trendy uit en er hangt een ontspannen sfeer. De drankkaart omvat acht soorten funky koffie’s met bijvoorbeeld slagroom, Smarties en popcorn en achttien smaken ice teas in hoge glazen met ijsblokjes. Van de tap: Heineken, Amstel, Brand, Palm, Wieckse Witte, fluitje witbier en seizoensbier. Prijs van bier: Fluitje 2,20 euro en vaasje 2,40 euro, fris: 2 euro, wijn: 3,10 tot 4 euro. De kleine kaart: Portie kaas, gemarineerde olijven, brood met knoflooksaus, kipnuggets, chilipoppers en bittergarnituur. Bediening: Vriendelijk en snel. Mag wat spontaner. De serveerster blijkt niet te weten wat chilipoppers zijn. Uitzicht: Cafés aan de overkant. Veel winkelend publiek en fietsers, want het terras ligt aan de aanlooproute naar de Oude Markt en de winkels in het centrum. Publiek: Veel jong publiek, maar vooral tussen de 20 en 35 jaar. Er hangt een sfeer van zien en gezien worden. Toilet: Heel stylish met zwarte tegels en wit sanitair. Toiletseatcleaner aanwezig. Schoon. Komen we nog eens terug? Ja! Dit is de nieuwe place to be van Enschede, waar het draait om zien en gezien worden. Het is zeker de moeite waard om even binnen te kijken en een blik te werpen op de loungeachtige inrichting.
Café Het Binnenhof
Locatie: Het Rozendaal 10, midden in de woonwijk Roombeek. Aantal zitplaatsen: Zestig in de zon, onder de parasol of tussen de eiken. Je kunt kiezen voor moderne, robuuste picknicktafels met bankjes of voor tafeltjes met gesponsorde regisseursstoeltjes. Wat valt op: De vrolijk gekleurde plantenbakken op tafel. Zonaanbidders kunnen de hele dag in de zon zitten. Het terras ligt namelijk op het zuiden. Van de tap: Huttenkloasbier en Grolsch. De kleine kaart: Een bittermix koop je voor 5,50 euro evenals een schaaltje olijven en blokjes kaas. Lunch in de vorm van soep, broodjes of uitsmijter is er te bestellen. Prijzen liggen tussen de vier en zeven euro. Voor de kleine gast staan er poffertjes op het menu (3,50 euro). De kaart is zowel in het Nederlands als in het Twents. Wij nemen de tosti ham/kaas. Die is zoals-ie hoort te zijn: goed van kleur, krokant, warm en geserveerd met een zakje ketchup. Bediening: Snel en vriendelijk. Uitzicht: De bomen op het plein leuken het terras op. Het reguliere verkeer blijft hoor- en zichtbaar, maar dat is inherent aan een terras in een woonwijk. Een saaie fabrieksmuur bepaalt het uitzicht aan de andere kant. Een grote apenposter moet deze wand wat opvrolijken. Prijs van bier en wijn: 2,00, prijs van frisdrank: 1,90. Publiek: Een mix van 60-plussers en werklui. Toilet: Heel erg schoon en netjes afgewerkt. Minpuntje: het toilet is naast de keuken. Komen we nog eens terug? Niet met onze vrienden, wel met onze ouders of grootouders.
Locatie: Walstraat 2/4 Aantal zitplaatsen: Het kleine terrasje voor het café telt drie tafels. Achter het café, op de binnenplaats staan nog eens vijf tafels en twee statafels onder een parasol met daarin twee gezellige kroonluchters. In totaal zijn er zo’n vijfentwintig zitplaatsen. Wij gaan zitten op de binnenplaats. Wat valt op: Het is erg rustig. Sterker nog, wij zijn de enige bezoekers. Maar dat komt volgens de eigenaar doordat we aan het eind van de middag langskomen. ’s Avonds moet het er levendiger zijn. Binnen hangt een portret van Beatrix en Claus en een foto van de eigenaar met Frans Bauer, een echt bruin café. Van de tap: Grolsch en Rosé bier. Prijs van bier: 1,75, fris: 1,70, wijn: 3,00. De kleine kaart: Bitterballen, gehaktballen en kipnuggets, vertelt de eigenaar ons want een kaart is er niet. Op zaterdag serveren ze ook broodjes, uitsmijters en soep. Bediening: De eigenaar: een vriendelijke, oudere man type Bourgondiër, snelt naar ons toe om onze stoelen droog te maken met een doekje. Onze bestelling volgt snel. Uitzicht: Onze favoriete terrasbezigheid, mensen kijken, kan hier niet.We kijken aan tegen de achterkant van een winkelgebouw en de toiletraampjes van het Binnenhof. Er is een poging gedaan het uitzicht op de fleuren met saaie groene planten. Een paar vrolijke bloembakken met kleurige bloemen zouden niet misstaan. Publiek: Op de dagen dat er wel publiek is: vooral 40-plussers en op zaterdag veel Duitsers. Toilet: Oud maar wel schoon. Het is voorzien van automatische doortrekfunctie en er is de mogelijkheid om wat aftershave op te spuiten. Komen we nog eens terug? Het is een goede locatie voor een besloten feestje. Of als we iets willen bespreken wat echt niemand mag horen.
Waardering:
Waardering:
Waardering:
Museumrestaurant het Rozendaal
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
15
Donderdag 28 mei 2009
Sterkste studenten Robin Peters en Noor Veijgen mogen zich de sterkste studenten van Enschede noemen. Ze kwamen als snelste uit de bus bij een krachtmeting van Euros. De roeivereniging is op zoek naar sterke mensen in de hoop nieuwe leden aan te trekken. Daarom testte zij afgelopen maand bij zes gelegenheden op de UT en Saxion de spierkracht van studenten door hen 250 meter te laten roeien op een ergometer. Om de competitie een beetje eerlijk te houden, werd er onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. De mannen deden er gemiddeld 45 seconden over en de vrouwen hadden ongeveer een minuut nodig. Er ontwikkelde zich een strijd tussen studenten van de UT en Saxion, die bij de mannen op het nippertje werd gewonnen door Saxion, terwijl bij de vrouwen de UT het sterkste was. De winnaars worden donderdagavond officieel gehuldigd. Zij kunnen kiezen uit twee prijzen: een jaar lang gratis lidmaatschap van Euros of een krat bier. De drie sterkste vrouwen, van links af Marloes ter Haar, Gwendy van Schooten en Noor Veijgen. Achter hen leden van Euros en derdeprijswinnaar Remon van der Aa (derde man van links). De andere sterke mannen verschenen niet op de fotosessie. Foto: Arjan Reef.
Dine with the Dutch
Doe met je huis mee aan ‘Dine with the Dutch’. Doel is dat Nederlandse en internationale studenten samen eten. Het is de manier om meer van elkaar te weten te komen. Meld je als studentenhuis aan op www.choose-enschede.nl/dine. Dit kan tot 1 juni. Na aanmelding koppelt de organisatie huizen en studenten aan elkaar. Elk huis krijgt twee of drie internationale gasten toegewezen.
I
nfo
een deelnamebeperking inmiddels gesloten. Zie voor alle details de Major-minorwebsite: www.utwente.nl/majorminor. 21minuten.nl
De ruimte voor mededelingen op deze INFO-pagina’s is beperkt. De redactie wijst indieners van kopij erop dat hun mededelingen alleen worden geplaatst indien deze kort en bondig zijn. Aanleveren in Word, e-mail (info@utnws. utwente.nl) bij de redactie op kamer 217 (Vrijhof). Lengte: maximaal 100 woorden, platte tekst (geen tekens, niet vet, niet onderstreept, woorden en/of zinnen niet in hoofdletters. Tekst zo veel mogelijk achter elkaar (geen returns gebruiken). Lever uw mededelingen zoveel mogelijk in één bestand aan en mail dit in één keer door naar de redactie. Info kopijsluiting voor de krant van donderdag: maandag 14.00 uur. Kopij die later arriveert wordt in de wacht gezet voor de week daarna. Kleine wijzigingen zijn mogelijk tot dinsdagmiddag 14.00 uur.
A
lgemeen
Inschrijven op minors
De komende weken kun je weer meedoen aan 21minuten.nl, het grootste online opinieonderzoek van Nederland. De doelstelling is het verhogen van de burgerparticipatie in het maatschappelijke debat. Dit jaar staan de huidige economische situatie, het klimaat en Europa centraal. Op de homepage kun je je mening geven over de huidige problemen en kansen voor Nederland. In de editie 2009 vragen we o.a. hoe de overheid en andere instanties op de huidige situatie in zou moeten spelen. In aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement vragen we ook naar je mening en verwachtingen t.a.v. Europa. Wil jij je ook uitspreken over de staat van Nederland? Ga naar www.21minuten.nl en doe mee. Debat AEGEE
Di. 2 juni organiseert AEGEE in aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen een debat over Europa, de kredietcrisis, de Mexicaanse griep en het terrorisme. Het debat is in de Bastille van 20:00 tot 22:00 uur. Dus heb je zin om je mening te laten horen en te horen hoe je medestudenten hier tegenover staan, dan zien we jou dinsdagavond in de Bastille.
Lezing: Evolutie met de bril van een natuurkundige De inschrijving op minors is geopend. Inschrijven op een minor is 2 verplicht en het 6266UT pers.adv 14-12-2006 11:20 Pagina 1 6266UT 2 AanmeldSysteem 14-12-2006 11:20 1 kan alleenpers.adv via het Minor RKSPagina Ariëns organiseert de lezing ‘evolu6266UT pers.adv 2 14-12-2006 11:20 Pagina 1 Twente (MAST) t/m vr. 19 juni. Zoals aantie met de bril van een natuurkundige’. gekondigd is de inschrijving op minors met Beschouwing van de evolutietheorie in ons
wereldbeeld, vanuit natuurkundig perspectief. Lezing in het kader van Darwinjaar 2009. Spreker: Prof. dr. Alfred Driessen, hoogleraar IOMS. Do. 4 juni 2009 om 12:35-13.30 uur in Vrijhof Cultuurcentrum, zaal 4. Meer informatie: ariens.utwente.nl.
Vacatures interne werving Wetenschappelijk Personeel
M
edisch centrum
O
raties
Prof.dr.I.A.M.J. Broeders, benoemd tot hoogleraar Robotica en Minimaal Invasieve Interventies aan de faculteit Technische Natuurwetenschappen, over ‘Tussen mens en machine’, donderdag 4 juni 2009, 16:00 uur, Noordhorst 209.
S
pe
Campus huisartsenpraktijk, open voor nieuwe patiënten. www.campushuisarts.nl, tel. 053-4898000. # Tandarts H. Huizinga. Behandeling volgens afspraak. Inschrijving dagelijks. Openingstijden: ma.do. van 08:00-16:00 uur, tel. 053-4894600. Gebouw Langezijds 17 tweede verdieping. # Fysiotherapeut R. Polman. Behandeling volgens afspraak. Openingstijden: ma.-vr. van 07:30-21:00 uur, tel. 053-4894181 of 0617366657. Gebouw Langezijds 17 tweede verdieping,
[email protected], www.fysiotherapie.nl.
A
Courage is fear that has said its prayers (Dorothy Bernard). Ga naar: www.utwente. nl/spe.
V
lle faculteiten
Promoties
estingbar
Elke woensdag gratis film i.s.m. de Belletrie. Pprogramma: 03-06 Gomorra; 10-06 Changeling en 17-06 Hunger. Aanvang film: 21:00 uur. Verder geven we elke woensdag 20 cent korting op al ons speciaal bier van fles en hebben we elke donderdag onze pullenavond: een pul fris of Grolsch voor maar EUR 2.50 en een pul Korenwolf of Konick voor maar EUR 2.70. De Vestingbar wordt
op zoek zoek naarop een andere baan? op zoek naar een een andere baan? naar andere
gerund door vrijwilligers en we zoeken naar collega’s. Lijkt het je leuk om iets te doen met tappen, beveiliging, DJ-en of de techniek, kom dan een keer langs of mail naar:
[email protected].
Ir. W.B.J. Hakvoort (CTW) over ‘Iterative learning control for LTV systems with applications to an industrial robot’, 29 mei 2009, 15.00 uur, SP2. Mw. drs. R.R. Pin (GW) over ‘Understanding cognitive and affective reactions to nutrigenomics’, 29 mei 2009, 15:00 uur, SP2. Mw. drs. J.A. van Til (MB) over ‘Integration preferences in decision making-the treatment of ankle-foot impairment in stroke’, 29 mei 2009, 16:45 uur, SP2.
ADVERTENTIE
baan?
Assistant professor or Associate Professor in Engineering of Fibrous Smart Materials (09/105) Skillslabmedewerker
Vacatures interne werving
Vacatures interne werving
Engineering Technology Technische Natuurwetenschappen (TNW)
2 PhDSkillslabmedewerker Students in Wireless Sensor and Actuator Networks (09/106) Technische Natuurwetenschappen Electrical Engineering, Mathematics and Computer(38 Science Technische medewerker uur(TNW) per week)
Skillslabmedewerker
Construerende Technische Wetenschappen (CTW)
Ondersteunend Beheers Personeel Technische Natuurwetenschappen (TNW) Technische medewerker (38 uur per week)
Technisch Projectmedewerker Regeltechniek (1,0 fte) (09/102) UD Human Resource Management Construerende Technische Wetenschappen (CTW)
✓GO NO GO
Facilitair Bedrijf Bestuur en Technologie (BBT) Bedrijf,
Technische Technisch Audio medewerker Visueel (1,0 fte) (09/103) (38 uur per week) Bent u druk bezig met de organisatie van een fantastisch evenement op de Campus UD projectmedewerker Human Resource Management Facilitair Bedrijf Construerende Technische Wetenschappen (CTW) en krijgt u het financiële plaatje (nog) niet helemaal rond? Doe dan een beroep op Bedrijf, Bestuur en Technologie (BBT) het Universiteitsfonds. Wij bieden financiële ondersteuning bij de organisatie van
UD Human Resource Managementwetenschappelijke, culturele en sportieve evenementen.
Meer informatie en vacatures: www.utwente.nl/vacatures
Bedrijf, Bestuur en Technologie (BBT) Meer informatie en vacatures: www.utwente.nl/vacatures
Kijk op onze site voor meer informatie: www.utwente.nl/ufonds
ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente
16
Donderdag 28 mei 2009
E
R.de Haan (EWI) over ‘Queueing analysis for zational decision-making’, 2 WI mobile ad hoc networks’, 4 juni 2009, 13:15 juni 2009, 15:45 uur, SP6. uur, SP2. Drs.ir. G. Valkenburg (GW) over ‘Politics by all Afstudeercolloquia CBA means; an enquiry into technological liberaAfstudeercolloquia MTE lism’, 5 juni 2009, 13:15 uur, SP2. B.J.J. Leenders over ‘UserMw. drs. C.L. ter Hoeven (GW) over ‘Sick E.R. Paniza over ‘Design and evaluation of an innovation: a theoretical notes’. Multiple life domains associated with MSP-based body area network management model and application at sickness-related absence, 5 juni 2009, 16.45 architecture using JMX’, 4 juni 2009, 16:00 safan’, 4 juni 2009, 16:00 uur, uur, SP2. uur, CU B209. HO 9128. Mw. drs. J.S. ter Schegget (GW) over ‘Acquiring W. van Ravesteijn over ‘Connecting distriL.A.I.R. Vos de Wael over sequential motor skill: what’s the next buted e-health applications by means of a ‘Exploring the micro-level move’, 10 juni 2009, 13:15 uur, SP2. generic control protocol’, 5 juni 2009, 14:00 dynamics of trust, formal Ir. W.K. Havinga (EWI) over ‘On the analysis uur, CIT T300. contracts and knowledge and design of software composition mechatransfer in corporate investnisms’, 10 juni 2009, 15:00 uur, SP2. Stageopdracht: Natural language ment relationships’, 5 juni processing in the radiology domain J. Pleikies (TNW) over ‘Strongly coupled, low 2009, 15:45 uur, SP7. noise dc-SQUID amplifiers’, 10 juni 2009, 16:45 uur, SP2. Philips Research is exploring opportunities Afstudeercolloquium CPA M.G. Khatib (EWI) over ‘MEMS-Based storage that natural language processing offers in ut Nieuws weekblad van de Universiteit Twente devices-integration in the storage hierarchy’, the radiology workflow. A medium of com11 juni 2009, 13:15 uur, SP2. munication is radiology reports, documents P. Ars over ‘An organized domain: research 16 donderdag Ir. A.J. Koopman (CTW) over ‘Analysis tools 14 december sent by2006 the radiologist to the referring clinion modes of governance for ccTLD managefor the design of aluminium extrusion dies’, cian. From a natural language point of view, ment and their societal effects’, 3 juni 2009, 11 juni 2009, 15:00 uur, SP2. radiology reports span a restricted space of 15:45 uur, SP7. M. Daftaribesheli (TNW) over ‘Comparison of natural language. Regularities can be exploiWEGGELEGD $E MASTERCLASS IS OP TM APRIL -ANAGEMENT WHEN /UTSOURCING )4 &UNCTIONSl SIUM E TM E UUR IN ZAAL ,ANGEZIJDS 6IA catalytic ethylene polymerization in slurry ted to give semantic structure to the reports. Afstudeercolloquia IE&M -EER WETEN +OM OP DO DEC EN WO DEC DECEMBER UUR 7! DE 4ELE4/0 SITE VAN HET VAK DIENEN DE STUDENTEN and gas phase’, 11 juni 2009, 16:45 uur, SP2. This enables a variety of intelligent clinical TUSSEN UUR NAAR DE (EIJMANS STAND ZICH MET HUN GROEPJE IN TE SCHRIJVEN VOOR HET OCH Ir. R.J. Dijkink (TNW) over ‘Confined cavitaapplications. Philips Research is interested in I. Wubben over ‘Equipment related incidents IN DE 3PIEGEL )NLICHTINGEN -4-'IESEN BBT TEND OF MIDDAGDEEL VAN HET SYMPOSIUM (OUD DE !&345$%%2#/,,/15)! %, tion: an experimental study’, 12 juni 2009, a variety of research topics related to devein the operating room’, 3 juni 2009, 10:30 UTWENTENL 4ELE4/0 SITE OOK IN DE GATEN VOOR DE PRECIEZE AAN VANGSTIJDEN VAN BEIDE DELEN 15:00 uur, SP2. loping new methods for processing radiology uur, CU C238. !&345$%2%. ")* (%4 #340 -ALJAARS $OCTORAAL OVER k#ONTROLLERS Mw. ir. F.M. Sterline-van der Meer (CTW) reports. Interested in an internship? Contact F.C.FOR Versteegh over ‘Let the weekend begin: a &),/3/&)% 6!. $% #/--5.)#!4)% 0RODUCTION #ELL 3ET 5Pl DECEMBER over ‘Modelling sand wave variation’, 12 juni Anton Nijholt (
[email protected]). solution for solving the weekend scheduling (ET #34- BIEDT BACHELOR EN MASTERSTUDENTEN UUR 7! 2009, 16:45 uur, SP2. problem" for ORTEC Harmony’, 5 juni 2009, MOGELIJKHEDEN OM IN LOPENDE ONDERZOEKSPROJEC 6 3OMBROEK $OCTORAAL OVER k$ESIGN AND REALIZA 4#7 (ET TENTAMEN &ILOSOFIE