PROVINCIALEBIBLIOTHEEKLIMBURG
TENTOONSTELLING
Welkom in de Provinciale Bibliotheek Limburg
‘Limburg feest!’ van 6 maart tot 25 september 2010
De Provinciale Bibliotheek Limburg is de grootste openbare bibliotheek in de provincie Limburg. Naast
Gratis toegang
een aanbod van meer dan 550 000 documenten (boe-
Te bezichtigen tijdens de
ken, cd's, dvd's, kranten, tijdschriften, databanken...)
openingsuren
voor verschillende doelgroepen biedt zij ook een ruime
De Virga Jessefeesten I N WO O R D E N B E E L D
dienstverlening aan: studieplekken, de digitale biblioProvinciale Bibliotheek Limburg
theek, gratis draadloos internet, Interbibliothecair
Martelarenlaan 17 - Hasselt
Leenverkeer. Het uitgebreide activiteitenprogramma is
Tel. 011 29 59 00
steeds beschikbaar op de website www.limburg.be/pbl of kan u bezorgd worden in een e-zine.
OPENINGSUREN
De Provinciale Bibliotheek Limburg is ook een erf-
tot en met 28 augustus
goedbibliotheek of bewaarbibliotheek en is partner
(zomerregeling)
van de Vlaamse erfgoedbibliotheek. Met de uitbouw
De PBL is geopend op:
van het Historisch Informatiepunt Limburg (HIP-
maandag van 10 tot 17 uur
Limburg) wil zij een regionaal ankerpunt zijn voor
dinsdag van 10 tot 19 uur
bewaring en publieksgerichte ontsluiting van erf-
woensdag van 10 tot 17 uur
goedcollecties, in het bijzonder de collecties Limbur-
donderdag van 10 tot 19 uur
gensia en de Collectie Oude Drukken met meer dan
vrijdag van 10 tot 17 uur
750 000 documenten. HIPLimburg stelt haar collec-
zaterdag van 10 tot 16 uur
ties en archieven ook ten dienste van het historisch en wetenschappelijk onderzoek.
vanaf 29 augustus De PBL is geopend op:
Daarnaast is de Provinciale Bibliotheek Limburg met
maandag van 10 tot 19 uur
haar collectie-aanbod en werking een belangrijke
dinsdag van 10 tot 19 uur
partner van het Hoger Onderwijs in de provincie
woensdag van 10 tot 19 uur
Limburg en werkt zij nauw samen met de Provinciale
donderdag van 10 tot 19 uur
Hogeschool Limburg, Xios Hogeschool Limburg,
vrijdag van 10 tot 19 uur
Universiteit Hasselt en de Katholieke Hogeschool
zaterdag van 10 tot 16 uur
Limburg.
Tentoonstelling in de Provinciale Bibliotheek Limburg 5 juni tot 25 september 2010 PROVINCIALEBIBLIOTHEEKLIMBURG
limburg.be
Limburg feest ‘Limburg Feest!’. Feesten zijn bijeenkomsten van blije mensen die een heuglijk feit vieren. Ze verlopen volgens bepaalde rituelen en doorbreken de sleur van het dagelijks leven. Ze dragen bij tot de samenhorigheid van een gemeenschap en zijn vaak identiteitsbepalend. Feesten maken daarom deel uit van het culturele erfgoed van de gemeenschap. Om het verhaal achter heelwat typische Limburgse feesten te bewaren heeft de provincie Limburg dit voorjaar, in samenwerking met de Limburgse heemkringen en erfgoedcellen, hierover een uitgave verzorgd. Met de tentoonstelling ‘Limburg Feest!’van 6 maart tot 25 september 2010 brengt de Provinciale Bibliotheek Limburg het verhaal achter een tiental feesten. Aan de hand van afbeeldingen en documenten uit de erfgoedcollecties van de Provinciale Bibliotheek Limburg wordt het verhaal gebracht van de ontstaansgeschiedenis en de evolutie die deze feesten doormaakten. Eén van de thema’s uit de tentoonstelling belicht de mariaprocessies. Dit thema wordt in het kader van de Virga Jessefeesten 2010 uitgebreid met een luik ‘De Virga Jesefeesten in woord en beeld’ van 5 juni tot 25 september 2010. In deze tentoonstelling brengen we een keuze van boeken, devotieprenten, affiches, … over de Virga Jesse en haar verering. Rode draad hierbij zijn de propagandamiddelen. We bekijken hoe men door de eeuwen heen de faam van Virga Jesse door middel van woord en beeld verspreidde. Warm aanbevolen is de film met originele beelden van de Virga Jesseprocessie uit 1954. Daarnaast is een digitale presentatie van de documenten opgenomen in de tentoonstelling te De Deputatie van de Provincieraad van Limburg Herman Reynders, gouverneur-voorzitter Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Walter Cremers, Erika Thijs, gedeputeerden, en Renata Camps, provinciegriffier
bekijken op de website van de Provinciale Bibliotheek Limburg, deelsite HIPLimburg (www.limburg.be/pbl). Voor deze tentoonstelling over de Virga Jesse werd geput uit de omvangrijke erfgoedcollecties van de PBL. De Provinciale Bibliotheek Limburg is immers naast de grootste openbare biblio-
Tekst: Karel Verhelst, Renate Maes Eindredactie: Martine Balcer, Dirk Duwijn Vormgeving: Smets & Ruppol Fotografie: Eddy Daniels Drukwerk: Baillien-Maris
theek van de provincie Limburg eveneens een Vlaamse erfgoedbibliotheek. Dit omwille van twee
Wettelijk depotnummer D/2010/5857/69
seert jaarlijks twee tentoonstellingen. Deze zijn opgebouwd met eigen collectiestukken en vertel-
belangrijke collecties: de collectie Oude Drukken en de collectie Limburgensia. Het HIPLimburg (Historisch Informatiepunt Limburg) heeft naast het beheer over deze cultuurhistorische collecties, de opdracht deze dichter bij het brede publiek te brengen en organilen een verhaal over boekgeschiedenis, Limburgse geschiedenis of sluiten aan bij andere grote projecten uit de brede erfgoedgemeenschap.
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: MARTINE BALCER – MARTELARENLAAN 17 – 3500 HASSELT
I
3
Mariaverering Katholieken bidden tot Maria omdat zij haar als hun beste voorspreekster bij God beschouwen. In Limburg werd ze al van in de vroege middeleeuwen bijzonder vereerd. De eerste bisschopskerk, deze van Tongeren, was volgens de traditie de eerste aan Onze-Lieve-Vrouw toegewijde kerk ten noorden van de Alpen. Tijdens de volle middeleeuwen, de Contrareformatie en de 19de eeuw hebben vooral kloosterorden en begijnen deze verering verder verspreid in Limburg.
Middeleeuwen In Hasselt richtten vermogende burgers ten laatste in 1308 een Onze-Lieve-Vrouwebroederschap op die in 1314 door de bisschop van Luik werd erkend. Deze broederschap had als doel Maria te eren en voor de armen te zorgen. Ze liet een kapel bouwen die een eigen rector kreeg en in 1357 werd ingewijd. De bedevaarders die de handelsweg Brugge-Keulen gebruikten, bezochten het in het begin van de 14de eeuw vervaardigde Mariabeeld. Een aantal mirakels versterkten de roep van Onze-Lieve-Vrouw van Hasselt en er ontstond een drukke verering die talrijke schenkingen met zich meebracht. Vanaf 1495 zijn er Mariaprocessies in Hasselt betuigd, maar deze gingen waarschijnlijk uit van de Sint-Quintinuskerk, waarvan de kapel afhing.
Reformatie en contrareformatie Vanaf 1534 verspreidde de Reformatie zich ook in de omgeving van Hasselt. De Beeldenstorm van 1567 luidde op godsdienstig, politiek en economisch vlak een ongunstige tijd in. Vooral de Mariaverering leed hieronder en er vonden vanaf dan geen Hasseltse Mariaprocessies meer plaats. De aartshertogen Albrecht en Isabella brachten vanaf 1598 opnieuw politieke rust in de Zuidelijke Nederlanden. Zij werkten mee aan de Contrareformatie en bouwden in Scherpenheuvel een basiliek voor Onze-Lieve-Vrouw. Bedevaarders uit de omgeving van Keulen, Aken en Maastricht trokken er naartoe en brachten onderweg een bezoek aan de kapel van
I
5
6
I
Onze-Lieve-Vrouw van Hasselt. Opnieuw vonden er mirakels
in 1814 herstelde ze de traditie
plaats en het belang van de kapel als pleisterplaats én als zelf-
van de zevenjaarlijkse feesten.
standig bedevaartsoord nam op korte tijd sterk toe.
Dat er volgens de overlevering
De minderbroeders die zich in 1634 in Hasselt gevestigd
in hetzelfde jaar opnieuw een
hadden stonden de rector vanaf 1636 bij in de zielenzorg en
mirakel zou hebben plaatsge-
zetten zich in voor de Mariaverering. Minstens vanaf 1642 ver-
vonden, was geen toeval.
trok er jaarlijks een eigen processie vanuit de kapel.
Kroning Zeven jaren
De
Van 1675 tot 1681 hielden calvinistische troepen van de
was ondertussen hulpkerk ge-
Verenigde Provincies de stad Hasselt bezet en verboden de jaar-
worden van de Sint-Quintinus-
lijkse Mariaprocessie. Na hun vertrek hield de broederschap in
kerk. Vanaf 1846 namen de
Onze-Lieve-Vrouwekapel
1682 voor het eerst in zeven jaren opnieuw een ommegang. Dit betekende de start van een nieuwe
teruggekeerde minderbroeders de bediening van de Onze-Lieve-Vrouwekerk over en vanaf 1856
traditie: de zevenjaarlijkse Virga Jesseprocessie. Deze bevatte toen reeds de elementen die tot na de
ook de organisatie van de zevenjaarlijkse feesten. Na de afkondiging van het dogma van de onbe-
Tweede Wereldoorlog de kern zouden uitmaken van de feesten: een volle aflaat mits biecht, com-
vlekte ontvangenis in 1854 nam de Mariadevotie binnen de katholieke kerk opnieuw een hoge
munie en een bezoek aan de kapel, een processie waaraan de hele stad deelnam en luisterrijke
vlucht. In 1867 verkregen de minderbroeders samen met de Hasseltse deken en de Onze-Lieve-
straatversieringen met rustaltaren langs de processieweg.
Vrouwebroederschap de pauselijke toestemming om het Mariabeeld plechtig te kronen, wat tot
Toen in 1727 de toren van de bouwvallige kapel gedeeltelijk instortte liet de Onze-LieveVrouwebroederschap een nieuwe kapel bouwen die in 1731 ingewijd werd, maar pas in 1745 voltooid.
grootse feestelijkheden leidde. Toen de minderbroeders in 1899 een eigen klooster met kerk betrokken, lieten zij de OnzeLieve-Vrouwekerk weer over aan de kapelaan van de Sint-Quintinuskerk en de processie aan een feestcomité.
Van de Franse Revolutie tot de tweede wereldoorlog
Na de tweede wereldoorlog
In 1794 bezetten de Franse revolutionairen de Zuidelijke
Op 4 november 1944 vernielde een Duitse vliegende bom de Onze-Lieve-Vrouwekerk zonder even-
Nederlanden en gingen over tot een vervolging van de
wel het Virga Jessebeeld te treffen. De wederopbouw duurde tot 8 december 1951, toen de kerk
kerk. Zij hieven de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap op,
opnieuw ingewijd werd.
sloten de kapel en verboden de processie. De leden van
De Virga Jessefeesten kenden na de Tweede Wereldoorlog een grote groei: naast de religieu-
de broederschap brachten het Mariabeeld echter op tijd
ze processie kwamen er talrijke nevenactiviteiten die een uitgebreide logistieke organisatie vereis-
in veiligheid. De machtsovername door Napoleon in
ten. De feesten kregen een sterke toeristische dimensie, werden een zaak van de ganse stad en gin-
1799 leidde tot een geleidelijke opheffing van de antiker-
gen deel uitmaken van de stedelijke identiteit. Dit had zijn invloed op het feestcomité, dat vanaf
kelijke maatregelen. Vanaf 1802 vonden er weer missen
1960 een vereniging zonder winstoogmerk werd met de naam ‘Virga Jessecomité’. Het bestond
plaats in de kapel, die opnieuw ingericht werd. In 1803
voortaan hoofdzakelijk uit leken die streefden naar een grotere professionalisering. Hierbij maak-
bracht de broederschap het Mariabeeld plechtig terug en
te het dankbaar gebruik van de toenemende financiële steun van de stad, de banken en bedrijven.
I
7
Processie De processie was eeuwenlang samenge8
I
steld uit allerlei verenigingen, maatschappijen, broederschappen en congregaties
Propaganda voor de Virga Jesse door de eeuwen heen in de PBL
waarbij er in de uitbeelding van de groepen weinig samenhang bestond. Vanaf 1947
De verering van de Virga Jesse verspreidde zich in de
streefde het feestcomité naar een grotere
eerste plaats doordat gelovigen en vooral dan bede-
inhoudelijke samenhang door het opleg-
vaarders overal over haar spraken. Vanaf de verschij-
gen van een hoofdthema. Ook zou het
ning in 1660 van het Latijnse en Nederlandse boek over
vanaf 1975 in toenemende mate streven
haar geschiedenis, zou dit ook in woord en beeld
naar versobering, actualisering en verin-
gebeuren. In de tentoonstelling in de Provinciale
nerlijking van de uitbeelding.
Bibliotheek Limburg tonen we hoe dit in zijn werk ging.
De processie vormde eeuwenlang de kern
zich uitte in boeken, prenten, devotieprentjes, bede-
van een geheel van pastorale activiteiten:
vaartvaantjes, affiches, programmaboekjes, kranten,
missen, devotieoefeningen, preken, afla-
weekbladen en geschiedwerken. Hieruit blijkt dat vele
ten en bedevaarten. Vanaf 1975 koos men
groepen propaganda voor de Virga Jesse voerden en dit
voor een modernere pastorale omlijsting
ook om baatzuchtige redenen konden doen: de broe-
met veel aandacht voor het overbrengen
derschap om giften te verkrijgen voor het onderhoud
van de boodschap van de ommegang. Een
van de kapel, de minderbroeders om de verdiensten van
Achtereenvolgens bekijken we hoe de propaganda
brede waaier van culturele randactiviteiten
hun orde te onderstrepen, de Hasseltse drukkers om
met een religieuze basis kwam in de plaats van de pastorale activiteiten: muziekconcerten,
hun brood te verdienen, het Virga Jessecomité om de
kunsttentoonstellingen en allerlei voorstellingen. De eeuwenoude erwtensoepbedeling in het
kosten van de feesten te dekken, het stadsbestuur om
bijzijn van de reus De Langeman bleef evenwel behouden, evenals de feesten van ‘den ever-
het toerisme en de naam van de stad te promoten, de
scheut’, feesten in de rotten met de overschot van het ingezamelde geld en de verkoop.
Hasselaren om hun samenhorigheid te uiten. Hierbij
De versiering van de straten is steeds het werk geweest van Hasselaren die zich organiseer-
mogen we echter niet vergeten dat velen bovenal een
den in rotten en werd bekostigd door rondhalingen. De stad Hasselt verleende aanvankelijk een
dieper liggende religieuze beweegreden hebben: een
beperkte financiële steun. Maar naarmate de omvang van de feesten groeide en ook hun belang
geloof en een vertrouwen in Onze-Lieve-Vrouw Virga
voor het toerisme, nam zij een grotere rol op in de organisatie. Vanaf 1968 werd zij zelf mede-
Jesse die in hun ogen de beste voorspreekster is bij God.
coördinator van de feesten.
Prenten
Het begin: een boek met een prent
Prenten maken meer indruk dan woorden en kunnen ook onder ongeletterden de roem van een heilige uitdragen. Reeds in 1689 verscheen een mirakelprent gegraveerd door Richard II van Orley, met in het midden een kopie van de prent van 1660 en acht mirakelvoorstellingen eromheen. Beide prenten werden tijdens de 19de eeuw veelvuldig gekopieerd. We tonen enkele lithografieën uit de drukkerswerkplaats van Pieter Frederik Milis, die van 1833 tot 1855 in Hasselt werkzaam was. Het eerste prentje dateert van ten laatste 1841 en is gemaakt naar de
Tijdens de Contrareformatie bevorderde de
kopergravure van 1660. De tweede prent is gelijkaar-
Katholieke Kerk sterk de Mariaverering. In
dig, maar heeft boven het hoofd van Onze-Lieve-
Hasselt maakten ook de minderbroeders hier-
Vrouw een banderol met tekst. Zij is wellicht in de
van werk. Zij hadden zich er in 1634 gevestigd
jaren 1840 vervaardigd. De derde prent is gesneden uit een kopie van de mirakelprent van 1689
en hielpen al snel de Onze-Lieve Vrouwe-
en is wellicht uitgegeven naar aanleiding van de zevenjaarlijkse feesten van 1849.
broederschap met de zielzorg in haar kapel.
De uitgave van prenten ter gelegenheid van de zevenjaarlijkse feesten betekende een belangrijke inkomstenbron voor de Hasseltse drukkers. Tenslotte tonen we nog een reproductie van een
In 1660 gaven zij samen het Marianum Hasletum van de minderbroeder Henricus Jonghen uit. Dit
aquarel door Berthe Croonenberghs uit 2003, een recent voorbeeld van een prent verspreid in
Latijnse boek behandelde de geschiedenis van het beeld, de kapel en de broederschap van
beperkte kring.
Onze-Lieve-Vrouw van Hasselt. Nog hetzelfde jaar verscheen een Nederlandse vertaling door Petrus Vaele, een ordegenoot van Jonghen. Beide boeken droegen sterk bij tot de faam van het bedevaartsoord, dat op dat ogenblik een heropbloei kende. Op de eerste bladzijde van beide boekjes vinden we de oudst gekende afbeelding van OnzeLieve-Vrouw van Hasselt terug, die hier voor het eerst Virga Jesse genoemd werd. Boek en prent bepaalden tijdens de volgende eeuwen in sterke mate de iconografie van de Virga Jesse.
I
11
12
I
Devotieprentjes
Affiches
Devotieprentjes of heiligenprentjes zijn kleine prentjes met op
Vanaf de 19de eeuw kondigden grote en kleurrijke
de voorzijde een afbeelding van een heilige en op de keerzijde
affiches de zevenjaarlijkse feesten aan. Ze maakten
een gebed. Ze worden in alle bedevaartsoorden verkocht tegen
het programma van de religieuze plechtigheden en
een zeer lage prijs of een vrijwillige gift. De meeste bedevaar-
sermoenen bekend en gaven de route van de proces-
ders nemen één of meerdere ervan mee naar huis en leggen
sie aan. Een keuze van dergelijke affiches is te bezich-
deze vaak in een missaal, waar ze lang bewaard blijven.
tigen in de tentoonstelling Het Zevende Jaar die in het
Deze devotieprentjes zijn de beste propagandamiddelen
Hasseltse Stadsmus doorgaat.
omdat ze zelfs de armsten onder de bevolking bereiken. Pieter
In de Provinciale Bibliotheek Limburg tonen wij
Frederik Milis begon met de uitgave van deze devotieprentjes van de Virga Jesse en zijn opvolgers
een exemplaar van de oudst bekende affiche, een typo-
Henri Joseph en Michiel Ceysens hebben dit voortgezet. De eerste drie prentjes zijn door Michiel
grafisch aanplakbiljet uit 1814 gemaakt door de Sint-
Ceysens gedrukt. De afbeeldingen zijn overgenomen uit de reeds eerder verschenen prenten en
Truidense drukker Joannes Bernardus Smits. In 1799
klimmen op tot de mirakelprent van 1689. Op de keerzijde staat meestal het Gebed tot O.L. Vrouw
had de Franse kerkvervolging de traditie van de zeven-
Virga Jesse. Ook andere drukkers, waaronder Ernest Roose, hebben nadien devotieprentjes verzorgd.
jaarlijkse ommegang in Hasselt afgebroken. Nadat de rust teruggekeerd was, maakte men in 1814 van het vijfhonderdjarig bestaan van de Onze-
Bedevaartvaantjes
Lieve-Vrouwebroederschap gebruik om opnieuw een ommegang te houden en de traditie opnieuw te doen
Bedevaartvaantjes zijn de vlaggetjes die bedevaarders als een aandenken meenemen uit een
heropleven. De affiche die bij deze gelegenheid opge-
bedevaartsoord. Omdat ze onderweg en thuis duidelijk zichtbaar opgehangen worden zijn ze
hangen werd, bevat een Latijns lofdicht voor de Virga
een krachtig propagandamiddel voor het bedevaartsoord.
Jesse van Petrus Brouwers. Elk van de zes regels van de
Mogelijk in 1664 gaf de zilversmid Nicolaas Sigers, die ook lid was van de broederschap, een
titel is een jaartalvers dat het jaar 1814 aangeeft.
bedevaartvaantje uit met een binnenzicht van de toenmalige kapel. De Virga Jesse die erop te zien is, gelijkt sprekend op deze van de prent uit de boeken van Jonghen en Vaelen uit 1660. In 1873, zeven jaar na de kroning van de Virga Jesse, gaf de Hasseltse drukker
Programmaboekjes
Michiel Ceysens ter gelegenheid van de feesten opnieuw een bedevaartvaantje uit. Aan de ene zijde zien we het Heilig Sacrament van Mirakel en aan
Bij elk Virga Jessefeest werd aan de talrijke toeschou-
de andere zijde het Mariabeeld.
wers een programmaboekje te koop aangeboden.
In 1982 tekende Steven Wilsens opnieuw een vaantje,
Aanvankelijk was dit een kleine brochure zonder
dat op textiel gezeefdrukt werd. Het binnenzicht van
afbeeldingen, maar vanaf 1926 verschenen er ook
de kapel is geïnspireerd door het bedevaart-
zwart-wit foto’s in.
vaantje van Nicolaas Sigers.
Na de Tweede Wereldoorlog en vooral vanaf 1982 groeide het programmaoverzicht uit tot een fraaie publicatie met een eigentijdse vormgeving en vele
kleurenafbeeldingen. Het boekje bevatte gewoonlijk een korte geschiedenis van de verering tot
Weekbladen
de Virga Jesse, een programma van de godsdienstige plechtigheden, de weg van de ommegang, 14
I
de samenstelling van de stoet met uitleg over de groepen en tenslotte nog de tekst van enkele
In navolging van de dagbladen
liederen.
schonken ook de weekbladen
Vanaf 1975 kwam er ook een feestprogramma in voor dat het stijgend aantal culturele
aandacht aan de Virga Jesse-
nevenactiviteiten aankondigde. Het programmaboekje was niet alleen bedoeld als een handlei-
feesten. Dit was vooral vanaf
ding voor de toeschouwers, maar ook als een aandenken achteraf. Doordat na de Tweede
ongeveer 1900 het geval toen
Wereldoorlog steeds meer toeschouwers van buiten Hasselt kwamen nam het belang van de
nieuwe
programmaboekjes als propagandamiddel voor de verering toe.
mogelijk maakten om goede
druktechnieken
het
reproducties van foto’s op te nemen. De weekbladen gaven
Kranten
uitgebreide fotoreportages van de feesten met vooral oog voor de straatversieringen en de aankleding van de processiegroepen.
Kranten zijn vanzelfsprekend een belangrijk middel om
Hier tonen wij beelden van de processie van 1904 verschenen in L’Illustration Européenne en van de
de Virga Jessefeesten bekend te maken. Aanvankelijk
processie van 1919 verschenen in Ons Land in Woord en Beeld. Zo hielpen ook de weekbladen om
beperkten zij zich tot een verslag van de voorbije proces-
de Virga Jesse en haar feesten bekend te maken.
sie. Wij tonen hier een exemplaar van De Onafhankelijke der Provincie Limburg van 23 augustus 1863. Hierin staat een verslag van de processie op 15 augustus en van de
Geschiedwerken
erwtensoepbedeling door de Onze-Lieve-Vrouwebroederschap op 17 augustus.
De inhoud en opbouw van het Marianum Hasletum uit 1660
Later ging de krant ook op voorhand aandacht
bleef lang bepalend voor de literatuur die over de Virga Jesse
geven aan de zevenjaarlijkse feesten door uitgebreid in
verscheen. Hasseltse drukkers verzorgden in de eerste helft
te gaan op de voorbereidingen ervan. Het comité dat
van de 19de eeuw enkele kleine werken. In 1867 gaf de min-
de feesten organiseerde gebruikte zo het dagblad als
derbroeder Archangelus Vendrickx ter gelegenheid van de kro-
een instrument om de feesten bekendheid te geven en
ning van het beeld een lijvige Nederlandstalige geschiedenis
te promoten. Als een recent voorbeeld tonen wij een
uit gevolgd door een uitgebreide noveen. Tegelijkertijd ver-
exemplaar van Het Belang van Limburg van 10 juni 2010.
scheen een Franse vertaling ervan. Naarmate de feesten steeds meer bijval vonden en meer toeschouwers lokten, groeide ook de belangstelling voor hun erfgoedwaarde. Vanaf de jaren 1980 werden ze vanuit een historische invalshoek bestudeerd en vormden ze het onderwerp van tentoonstellingen. In de toonkasten zijn enkele voorbeelden te zien van de werken die hiervan het resultaat waren. Het spreekt vanzelf dat ook deze publicaties bijdroegen tot de uitstraling van Onze-Lieve-Vrouw Virga Jesse en haar feesten
I
15
