VWO+plus
De uitdagingen van VWO+plus Programma voor Knappe Koppen op Helinium
SCHOLENGEMEENSCHAP VOOR VWO–HAVO-VMBO-LWOO HELLEVOETSLUIS
Inhoud Leerlingen VWO+plus kiezen voor uitdaging VWO+plus brugklas start met introductieweek VWO-vakken én PGO-projecten Zelf aan het stuur Brugklasproject II: Nederland Waterland VWO+plus laat je niet los Onderwerpen met uitdaging Uitgangspunten VWO+plus VWO+plus met gymnasium Meer informatie
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Leerlingen VWO+plus kiezen voor uitdaging Voor je gevoel elke dag hetzelfde meemaken, dat is niet leuk. Als je VWO+plus capaciteiten hebt, wil je juist extra uitdaging, eigen inbreng, zelf je tempo kunnen bepalen. Speciaal voor deze leerlingen ontwikkelde Helinium het VWO+plus programma. Hier krijg je onderwijs op het hoogste niveau. Meer vakken, meer diepgang, meer tempo. En vooral onderwijs in projecten, voor de ontwikkeling van een universitaire denk- en werkhouding. Dat doen we met de aanpak van Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO). Daar lees je in dit boekje nog meer over.
PGO-projecten In de PGO-projecten ben je een dagdeel per week bezig met bijzondere onderwerpen, presentaties en excursies. Het betekent wel dat je de gewone VWO-vakken dan in vier uur minder moet doen, omdat we die lesuren gebruiken voor PGO. Maar leerlingen die behoefte hebben aan extra uitdaging, vinden dat prima te combineren. Naast de citoscore van 542 tot 550 is vooral je motivatie voor extra uitdaging van belang. En natuurlijk moet je ook aandacht willen besteden aan de samenwerking met klasgenoten. Daarom zullen we je na de aanmelding uitnodigen voor een toelatingsgesprek.
VTO Engels Naast het VWO+plus aanbod ontwikkelde Helinium nog meer extra’s. Zoals VTO Engels voor het internationale Angliacertificaat. Of de sportklas voor 2 uur extra sport en clinics per week. En de theaterklas met 2 uur extra dans, spel en zang voor eigen theaterproducties. Ook daar heb je nog extra keuzemogelijkheden, die je kunt combineren met VWO+plus.
Christiaan: “Op de basisschool was altijd snel klaar en dus heb ik vanwege de extra uitdaging voor PGO gekozen.”
3
VWO+plus brugklas start met introductieweek Een nieuwe school en een nieuwe klas, waarmee je in elk geval drie jaar samen van alles gaat beleven. Bij deze VWO+plus brugklas hoort ook een nieuwe manier van leren, en dat gebeurt in groepjes die elkaar goed moeten kunnen aanvullen. Om de leerlingen te leren kennen en hun stijl van leren te ontdekken, start het schooljaar direct met een kampweek. Niet alleen voor de lol, zoals in groep 8, maar ook om met elkaar een project met een aantal leuke, afwisselende opdrachten te gaan doen. Daarbij moet je met je groep veel dingen zelf proberen op te lossen. Op basis van de observaties rond deze groepsopdrachten worden de VWO+plus leerlingen ingedeeld in drie zogenoemde ‘tutorgroepen’, die tijdens het schooljaar met elkaar samenwerken. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het belangrijk is om leerlingen met verschillende vaardigheden en leerstijlen bij elkaar te zetten.
Nee, slapen doen we thuis wel weer.
Brugmossels september 2007
Ingenieuze brugconstructie
4
Best moeilijk: op elkaar leren vertrouwen.
VWO-vakken én PGO-projecten De meisjes en jongens uit de VWO+plus brugklas behoren allemaal tot de zogenoemde ‘Knappe Koppen’: ze haalden een Cito van minimaal 542 en zijn gemotiveerd voor een lesprogramma met extra vakken en extra opdrachten. Ze volgen drie jaar lang de lessen in hun eigen vaste groep, uitgezonderd de lessen in de zes kunstvakken. Dan zitten de brugklassen HAVO/VWO en VWO door elkaar. In het VWO+plus programma worden naast de gebruikelijke vakken in de basisvorming ook nieuwe vakken aangeboden: zo ga je kennismaken met de vakken klassieke vorming/Latijn en met Spaans, de tweede wereldtaal. Net als de andere brugklassen van Helinium krijgt de VWO+plus brugklas les in informatieen communicatietechnologie (ICT). Sommige leerlingen zijn daar al heel ver mee: voor hun presentaties maken zij gebruik van onze computers met de nieuwste digitale technieken en presenteren ze een eigen website.
Helinium heeft ervoor gekozen om de projecten met probleemgestuurde taken te concentreren in projecten die steeds in periodes van negen tot tien weken gepland worden. Zo zijn leerlingen door het jaar heen in vier periodes bezig met een project, waar zij gedurende een dagdeel in de week aan werken. In de tussentijd hebben zij dan gelegenheid zaken uit te zoeken of informatie op te vragen. Na het eerste project in de kennismakingsweek volgen dus drie langere projecten rond een interessant thema. Daarin worden steeds verschillende vakken geïntegreerd. Elk project leidt tot een presentatie van de groepen, die daarvoor zelf een keuze maken uit allerlei hulpmiddelen en mogelijkheden. Ook ouders worden regelmatig uitgenodigd voor het bijwonen van presentaties.
Bo: “Ik heb voor VWO+plus gekozen omdat de projecten me heel erg leuk lijken. Toen ik op de informatieavond kennismaakte met PGO was ik eigenlijk direct al overtuigd.”
5
Zelf aan het stuur Wat maakt het VWO+plus onderwijs op Helinium nu zo bijzonder? In deze vorm van onderwijs wordt niet uitgegaan van de te leren lesstof, maar van een probleemstelling, die je met je groepje in een aantal stappen moet zien op te lossen. Dit wordt Probleem Gestuurd Onderwijs genoemd (PGO). Het is ontwikkeld aan de universiteit van Maastricht. Inmiddels verspreidt deze aanpak zich als een olievlek door heel universitair Nederland.
In de vier projecten die de VWO+plus klas per jaar doet, wordt gewerkt aan een manier van denken en onderzoek doen, die ervoor zorgt dat je - in teamverband - met eigen initiatief en verantwoordelijkheid problemen kunt oplossen. Dat zijn kwaliteiten die de maatschappij heel goed kan gebruiken en die de perfecte basis vormen voor de hoogste vervolgopleiding: de universiteit.
Het negen-stappenplan Probleemgestuurd leren werkt aan de ontwikkeling van studie- en onderzoekskwaliteiten door elk probleem of verschijnsel in negen stappen te bestuderen: 1. Zorg dat je bij het onderwerp eerst onduidelijke begrippen of termen opzoekt. 2. Omschrijf of benoem de kern van het probleem. 3. Bekijk het probleem vanuit verschillende invalshoeken. 4. Orden alle ideeën, verklaringen en oplossingen die jullie bij stap 3 gevonden hebben. 5. Formuleer de leerdoelen van je groep: wat willen jullie te weten komen? 6. Maak een activiteitenplan: wie doet wat, waar en wanneer? 7. Voer het activiteitenplan uit. 8. Verwerk de informatie tot een presentatie. 9. Beoordeel het resultaat: de verkregen informatie en het leerproces.
9 6
Brugklasproject II: Nederland Waterland Bij het tweede PGO-project in de brugklas onderzoeken de VWO+plus leerlingen wat de steeds maar stijgende zeespiegel en de toenemende regenval voor Nederland betekenen. Ze onderzoeken de oorzaken en presenteren mogelijke oplossingen. Natuurlijk passen de excursies naar Deltawerken zoals de Haringvlietsluizen en de stormvloedkering Neeltje Jans prima in dit project.
In groepsproces naar oplossing Via de probleemgestuurde projecten doen de leerlingen diverse vaardigheden op. De primaire vaardigheid is zelf leerdoelen stellen, met als kern: Wat zou ik er meer van willen weten en waar zoek ik dat? Volgens het negen-stappenplan zijn de tutorgroepen met deze casus aan het werk gegaan. De tutorgroep lijkt op een vergadering, waarin de leerlingen bij toerbeurt een rol vervullen: voorzitter, secretaris, vorser. In de praktijk werkt eigenlijk elk groepslid steeds ook als vorser, waarbij overal informatie opgeduikeld wordt. Om tot een goed resultaat te komen, heb je eigenlijk elk groepslid nodig. Als iemand zijn werk niet heeft gedaan, is dat vervelend voor de rest.
Nederland leeft met water Nederland is synoniem met water. Eeuwenlang hielden we de zee en de rivieren met dijken en gemalen in toom. De watersnood in 1953 leidde tot de aanleg van de Deltawerken. In het afgelopen decennium had Nederland echter weer te maken met periodes van wateroverlast en van grote droogte. We moeten in de toekomst anders met water omgaan, dat is wel duidelijk.
7
VWO+plus laat je niet los “Het is leuk om leerlingen aan te zetten tot nieuwe denkstappen” Probleem Gestuurd Onderwijs is voor de begeleidende tutoren niet alleen vakinhoudelijk maar ook didactisch heel interessant. We zien bij de leerlingen een ontwikkeling van rechtlijnig denken naar zelf nieuwe denkstappen leren maken. Ze gebruiken niet uitsluitend een trukendoos meer van regeltjes en wetmatigheden. Mooi om te zien is dat ze zelf verbanden ontdekken door te abstraheren, los te komen van de feiten die daar staan. De begeleiding van dat proces is erg tijdrovend, maar geeft de meest succesvolle resultaten.
Christian, leerling VWO-6: “Eind vorig jaar konden wij als ex- VWOplusser op Helinium deelnemen aan een cursus voor tutoren, die door de Erasmus Universiteit uit Rotterdam gegeven werd. Ik was er zeker voor gemotiveerd om bij VWO+plus betrokken te blijven, dus heb ik me opgegeven. Daar hebben we geleerd hoe je een groep moet begeleiden bij het uitzoeken van wat er allemaal met een PGO-onderwerp te maken heeft. De rol van een tutor is belangrijk voor de groep. Hij/zij helpt je en stuurt je aan om het beste uit een project te halen.”
Leerlingen VWO-4 en -5 met certificaat voor tutorvaardigheden
8
Etteke, VWO-5: “Ik wilde graag weten hoe je een groep moet aansturen en hoe je de juiste vragen moet stellen, in welke verschillende fases je zit en hoe je mensen aan moet sturen die niet zo enthousiast zijn. Ik denk ook zeker dat PGO een verrijking is van jezelf omdat je je ontwikkelt, met andere mensen leert omgaan. Er zijn nogal wat vakken waarbij heel veel informatie op je afkomt, zoals geschiedenis. Met PGO leer je grondig om de kern uit de tekst te halen.”
Onderwerpen met uitdaging “Je kiest bewust voor VWO+plus, want je weet wat er van je wordt gevraagd.” In het VWO+plus programma zijn de leerlingen onder andere met de volgende PGO-projecten in aanraking gekomen: • Nederland Waterland • De kleuren van de herfst • Liever slim dan hoogbegaafd • Er waren eens… • Eten en Genen • Een verenigd Europa • Politiek en Economie • Politiek en Taal • Gezondheid! • Eindpunt Hellevoetsluis • Kijk wijzer! • ICT • L’histoire se répète • Een veilige school en omgeving • Het einde van de wetenschap
Uit het project Politiek en Taal (3 VWO+plus) Lijk in de kast (o.; -en) een (meestal financieel) probleem van een vorige minister of staatssecretaris waarmee de nieuwe minister of staatssecretaris tijdens zijn of haar regeringsperiode onverwacht wordt geconfronteerd. Onthaasting (v.; g.mv) nog niet op gang gekomen, want utopisch proces waarbij de maatschappij meer op rust en minder op snelheid ingesteld zou raken; de term werd in 1996 gelanceerd door minister van VROM Margreeth de Boer. Pijplijn (v.(m.); -en) [Eng. Pipeline] fictieve plaats waar nog niet volledig uitgevoerde maatregelen of plannen zich bevinden.
Liever slim dan hoogbegaafd Naast het IQ (intelligentiequotiënt) is ook het EQ (emotioneel intelligentiequotiënt) van belang voor het welslagen en welbevinden van iemand. In het tweede leerjaar komt een project voor waarin aandacht wordt besteed aan de stelling: Liever slim dan hoogbegaafd. Daarbij onderzoeken leerlingen verschillende vormen van intelligentie en ontdekken onder andere wat het voor consequenties kan hebben als het IQ en EQ bij een persoon nogal verschillend ontwikkeld zijn. Het geeft namelijk vaak problemen als je EQ achterblijft: je kunt niet met tegenslagen omgaan, je moeilijk in anderen verplaatsen, soms moeilijk aansluiting vinden et cetera en dat zorgt er weer voor dat je je mogelijkheden onvoldoende ontwikkelt. Dat kan heel vervelend zijn. Maar het goede nieuws is dat je het IQ en EQ ook kunt trainen, dus als dit een probleem is, dan kun je er wel aan werken en het verbeteren.
9
Uitgangspunten VWO+plus • Probleem Gestuurd Onderwijs (PGO) vraagt een grote mate van zelfwerkzaamheid omdat je met zeven anderen in een tutorgroep zelf het leerproces organiseert. Je moet met elkaar bepalen wat werkelijk belangrijk is, welke informatie je daarvoor nodig hebt, wat je moet bestuderen en hoe je de juiste oplossing vindt. • De onderwerpen van PGO zijn ontleend aan de realiteit. Ze vereisen een serieuze bestudering van het probleem en gedachtewisseling over oorzaken, achtergronden en oplossingen.
• PGO bestaat uit bijeenkomsten (op school) van de tutorgroep en individuele werkzaamheden (thuis en op school). Tijdens de bijeenkomsten stelt de groep het probleem vast en bepaalt welke vragen beantwoord moeten worden. Zowel op school als thuis werken de groepsleden aan de beantwoording van de vragen en het bestuderen van de informatie, die tijdens een volgende bijeenkomst wordt besproken.
Martijn: “Je hebt jezelf met VWO+plus iets aangeleerd waar je je hele leven wat aan hebt.“
Christiaan: ”In een gewone les zit je uit een boekje te werken, hier moet je echt zelf een oplossing zoeken en daarvoor eerst helder maken wat nu het probleem is. Dus je maakt eigenlijk zelf dat project.” 10
• Door de aard van het onderwijs vereist PGO (de ontwikkeling van) diverse vaardigheden: spreken in een groep, discussiëren over standpunten, ontwerpen van illustraties, schrijven van teksten, opzetten van een onderzoek, presenteren van onderzoeksgegevens en jezelf en andere groepsleden beoordelen.
VWO+plus met gymnasium Spaans, de tweede wereldtaal Een groot deel van de wereldbevolking spreekt Spaans en daarmee is Spaans na het Engels de tweede wereldtaal. Handig dus als je ook die taal leert spreken. Vanaf leerjaar 2 kun je op Helinium het vak Spaans als extra vak kiezen. In de brugklas krijg je een introductie op de mogelijkheden van dit vak. Zo kun je al in één les een eenvoudig gesprekje in het Spaans leren voeren. Spreekt deze taal je aan? Dan kun je een bewuste keuze maken voor Spaans als extra vak.
Latijn: een dode taal, maar toch springlevend Leerlingen die binnen het VWO kiezen voor de gymnasiumopleiding, gaan zich verdiepen in het Latijn (leerjaar 2 tot en met 6 VWO) en Grieks (alleen in leerjaar 3 VWO). Latijn en Grieks zijn de zogenoemde klassieke talen, die enorm veel invloed hebben gehad op de westerse wereld. Denk dan aan de structuur van de taal (grammatica), de woordenschat en de cultuur van het gebied waar deze talen gesproken werden. De klassieke talen worden dode talen genoemd, omdat ze niet meer in hun oorspronkelijke vorm worden gesproken. Maar vooral het Latijn heeft grote invloed gehad op de moderne vreemde talen. Zo is 30% van de Nederlandse woorden rechtstreeks of via het Frans afkomstig uit het Latijn. Voor het Engels geldt dat nog sterker: door ruim 900 jaar van intensieve betrekkingen tussen Engeland en Frankrijk is ruim 50% van de Engelse woorden gerelateerd aan het Latijn. En als je dan bedenkt wat de huidige invloed van het Engels is!
Kortom: het Latijn is nog springlevend. Ook in verhalen, strips en films kun je de invloed van de klassieke wereld ontdekken. Ken je bijvoorbeeld de verhalen over de Trojaanse oorlog, nadat Paris er met de mooie Helena vandoor was gegaan? Paris, de Trojaanse koningszoon, moet als scheidsrechter optreden bij een ruzie tussen drie godinnen over wie de mooiste was. Ze doen hem alledrie schone beloftes en Paris kiest voor Aphrodite, die belooft hem te helpen de mooiste vrouw ter wereld te krijgen. Inderdaad lukt het Paris om in het vijandige Griekse Sparta de mooie Helena te schaken, waarna helaas de oorlog tussen de Grieken en Trojanen begint en Troje uiteindelijk wordt verwoest.
Aphrodite, bij de Romeinen Venus genoemd, hier afgebeeld door de Italiaanse schilder Botticelli in de 15e eeuw.
11
VWO+plus op Helinium: bewust kiezen voor uitdaging Voor je gevoel elke dag hetzelfde meemaken, dat is niet prettig voor leerlingen met VWO+ pluscapaciteiten. Ze willen uitdaging en hebben dat ook nodig om zich niet te gaan vervelen of onder hun niveau te presteren. Deze overwegingen liggen ten grondslag aan het onderwijsprogramma dat Helinium voor Knappe Koppen ontwikkelde: een verrijkt onderwijsaanbod met Probleem Gestuurd Onderwijs voor een brede ontwikkeling en universitaire denken werkhouding.
Een programma dat ook voldoende ruimte biedt voor de ontwikkeling van creatief talent in de kunstvakken, voor de keuze van extra vakken als VTO Engels, Spaans en/of Latijn en deelname aan de sportklas of theaterklas. Kortom: onderwijs dat voor talentvolle leerlingen tegelijkertijd leerzaam én leuk is.
+ Meer weten over VWO plus? Met vragen over de mogelijkheden van het VWO+plus onderwijs kunt u bellen naar de receptie van Helinium: 0181 316 488. De begeleidende tutoren VWO+plus of de betrokken leerlingen zullen u graag te woord staan. In januari is er altijd een speciale voorlichtingsavond over de mogelijkheden voor VWO+plus, met een workshop voor leerlingen uit groep 7 en 8.
Toelatingseisen VWO+plus • Positief advies van de basisschool • Citoscore van 542 of hoger, of vergelijkbaar testresultaat • Positief advies na gesprek met toelatingscommissie
SCHOLENGEMEENSCHAP VOOR VWO –HAVO-VMBO-LWOO HELLEVOETSLUIS
Fazantenlaan 1 en 1A - 3222 AM - Hellevoetsluis - 0181 316 488 - www.helinium.nl
