beeld: vege (Fotolia.com)
TOP 50 advocatuur
De top 50 van de Nederlandse advocatuur De crisis lijkt nog weinig vat te hebben op de grote advocatenkantoren in ons land. Het aantal advocaten bij de top 50 is in 2012 constant gebleven, zo blijkt uit het jaarlijkse overzicht dat Mr. in dit nummer publiceert. Toch was afgelopen jaar niet makkelijk voor de advocatuur. En ook in 2013 zal het flink aanpakken worden, voorspellen de kantoren. Een aantal stijgers en dalers uit de top 50 geeft een toelichting. nr. 1 – 2013
055-063_MR01_BWA-1.indd 55
nr. 1 – 2013
55
23-01-13 15:09
TOP 50 advocatuur
TOP 50 advocatuur
beeld: Mopic (Fotolia.com)
TOP 50 ADVOCATUUR
D
e advocatuur probeert zich slagvaardig door de crisis heen te slaan. En dat lijkt aardig te lukken. Maar van groei is geen sprake. Op 1 januari 2013 werkten er 4510 advocaten bij de 50 grootste kantoren. Het jaar daarvoor waren dat er 4496. Dat komt neer op een stijging van slechts 0,3%, een minuscule verhoging dus. Met 274 advocaten domineert De Brauw Blackstone Westbroek ook dit jaar weer de ranglijst. Maar NautaDutilh zit met 270 advocaten de nummer één vlak op de hielen. Overigens doet NautaDutilh het qua groei procentueel gezien beter dan De Brauw (+6% tegenover +4%). De top 10 als geheel is in omvang gestegen (+2,5%), van 1915 naar 1964 advocaten. De grootste stijger in deze categorie is Allen & Overy. Met een toename van 10% verovert het kantoor daarmee voor het eerst sinds 2010 weer een plek in de top 5. Volgens managing partner Andrew Thomas is dit het gevolg van continu blijven investeren in de toekomst. Ook Stibbe doet het goed, met een stijging van 9% is het kantoor terug op het aantal advocaten dat er in 2007 werkzaam was: 168. De grootste groeier van dit jaar is Van Iersel Luchtman met een toename van maar liefst 20% (van 41 naar 49 advocaten). Alleen is dit wat vertekend door het samengaan van de voormalige kantoren Van Mierlo Advocaten en Van Iersel Luchtman. Echte autonome groei zien we met name bij Norton Rose (+9%), Boels Zanders (+13%) en Holland Van Gijzen
(+14%). Het laatste kantoor noemt als reden voor deze toename de strikt doorgevoerde nieuwe strategie die nu haar vruchten afwerpt. Ook is er een aantal opvallende dalers. Banning en VDB advocaten daalden beide met 17%, maar dat zorgt niet voor een heel grote verandering wat betreft hun positie. Dat geldt wel voor Baker & McKenzie. Ook dat kantoor zag zijn advocatenpopulatie teruglopen met 17% en zakte daarmee van plaats 13 naar 19. Vanaf 2008 zette deze daling al in. Maar hierover maakt managing partner Fred de Hosson zich geen zorgen: “Succes laat zich niet afmeten aan het aantal medewerkers. Bovendien hebben we niet als doel de grootste te zijn. Dat laten we graag aan anderen over.” Kantoren die eveneens slinken: Van Diepen Van der Kroef (-9%), KienhuisHoving (-12%) en VMW Taxand (-12%). Managing partner Wietje de Muinck Keizer van VMW Taxand spreekt van een ‘pas op de plaats na een succesvolle sterke groei’. Nieuw in de top 50 zijn Van Traa Advocaten en La Gro Advocaten. Zij delen samen met VDB Advocaten plaats 47. Hogan Lovells en Höcker Advocaten, die vorig jaar nog een plekje in de lijst bemachtigden, zagen dit jaar hun aantal advocaten teruglopen met 11% respectievelijk 16% en verdwijnen daardoor van het toneel. Slechts drie kantoren bleven qua omvang gelijk: Clifford Chance, Nysingh en Kneppelhout & Korthals. Redactie Mr.
Plaats 1/1/2013 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 22 22 25 26 26 26 29 30 31 32 33 33 35 36 37 38 38 40 41 41 43 43 45 46 47 47 47 50
Plaats 1/1/2012 1 2 4 3 6 5 7 8 9 10 12 11 15 20 16 14 17 19 13 18 24 30 25 22 21 28 26 23 27 29 34 31 32 32 34 36 45 42 40 38 40 38 45 36 42 49 nieuw nieuw 44 47
Omhoog/ Organisatienaam omlaag = De Brauw Blackstone Westbroek = NautaDutilh Loyens & Loeff Houthoff Buruma Allen & Overy AKD = Stibbe = Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn = CMS Derks Star Busmann = Clifford Chance Van Doorne Boekel De Nerée DLA Piper Holland Van Gijzen Advocaten Nysingh advocaten-notarissen Van Diepen Van der Kroef Advocaten = Kennedy Van der Laan Dirkzwager advocaten & notarissen Baker & McKenzie BANNING De Haan Advocaten & Notarissen Boels Zanders Advocaten Freshfields Bruckhaus Deringer = Simmons & Simmons KienhuisHoving advocaten en notarissen Hekkelman Advocaten = Lexence Holla Advocaten Bird & Bird BarentsKrans Ploum Lodder Princen Van Benthem & Keulen JPR Advocaten Trip Advocaten & Notarissen Poelmann van den Broek Advocaten = Kneppelhout & Korthals Van Iersel Luchtman Norton Rose Linklaters Deterink Advocaten en Notarissen SRK Rechtsbijstand Damsté advocaten-notarissen Eversheds Faasen VMW Taxand Dommerholt Advocaten DVDW advocaten La Gro Advocaten Van Traa Advocaten VDB Advocaten Teekens Karstens advocaten notarissen
Aantal advocaten 2012 274 270 237 229 197 192 168 138 135 124 118 109 107 99 98 97 95 93 91 75 69 68 68 68 67 63 63 63 61 58 57 55 53 53 51 50 49 48 48 47 46 46 44 44 43 39 36 36 36 35
Aantal advocaten 2011 264 256 222 247 179 189 154 142 138 124 110 115 104 87 98 107 91 88 109 90 67 60 66 70 76 62 65 68 63 61 54 58 55 55 54 50 41 44 47 48 47 48 41 50 44 36 35 35 42 37
2012 t.o.v. 2011 4% 6% 7% -7% 10% 2% 9% -3% -2% 0% 7% -5% 3% 14% 0% -9% 4% 6% -17% -17% 3% 13% 3% -3% -12% 2% -3% -7% -3% -5% 6% -5% -4% -4% -6% 0% 20% 9% 2% -2% -2% -4% 7% -12% -2% 8% 3% 3% -14% -5%
Traditiegetrouw publiceert Mr. in het eerste nummer van elke jaargang dit overzicht. Voor deze inventarisatie zijn alle daarvoor in aanmerking komende kantoren benaderd; alle kantoren reageerden. Net als andere jaren beperkt dit overzicht zich tot beëdigde
56
Nederlandse advocaten. Dat betekent dat geen rekening is gehouden met (kandidaat-)notarissen en niet-Nederlandse advocaten. nr. 1 – 2013
055-063_MR01_BWA-1.indd 56-57
nr. 1 – 2013
De peildatum van dit overzicht is 1 januari 2013.
57
23-01-13 15:09
interviews: Annelieke Fenstra en Michiel van Kleef
TOP 50 advocatuur Focussen op nieuwe kansen in de markt Allen & Overy, managing partner Andrew Thomas (197 advocaten; + 18, stijging van 10%)
M
et 197 advocaten behoort Allen & Overy nu tot de top 5. Vorig jaar stond het kantoor nog op plaats zes. Andrew Thomas: “Wij zijn blijven investeren in de toekomst van ons kantoor. We focussen ons op nieuwe kansen in de markt. Vooral op het gebied van litigation en restructuring gaat het erg goed. We merken dat bedrijven in deze tijd eerder geneigd zijn om te procederen dan voorheen. Daar spelen we op in.” Hij vervolgt: “We blijven dicht bij onze cliënten en doen er alles aan om ze écht te begrijpen. Wat zou je doen als je in de schoenen van de cliënt zou staan? Het gaat om veel meer dan alleen het traditioneel juridische werk. Je moet meedenken met de cliënt. Een belangrijk thema voor veel bedrijven nu is back to basics. Ze vragen zich af hoe ze deze moeilijke tijden door kunnen komen en wij helpen ze daar bij. General counsels maken zich grote zorgen om compliance, risk and regulation. Er is veel
Aantal medewerkers geen maat voor succes Baker & McKenzie, managing partner Fred de Hosson (91 advocaten, − 18; daling van 17%)
D
oor een daling van 17% is Baker & Mckenzie zes plaatsen gezakt, van plaats 13 naar 19. Fred de Hosson: “Wij zijn een modern bedrijf op het gebied van juridische dienstverlening aan internationale ondernemingen. Het belang van het aantal advocaten dat wij in dienst hebben speelt voor het succes van een dergelijk bedrijf maar een beperkte rol. Het aantal juridische dienstverleners in brede zin is een relevantere maatstaf. Bij ons weegt dat zwaar omdat meer dan een derde gedeelte van de omzet is toe te rekenen aan niet-advocaten (fiscaal juristen, kandidaat-notarissen, economen, financieel analisten). Het totale aantal juridische dienstverleners is ongeveer gelijk gebleven en hetzelfde geldt voor onze omzet.” Volgens De Hosson laat het succes van een onderneming zich niet afmeten aan het aantal medewerkers. “Wij hebben niet de doelstelling in die zin het grootste kantoor van Nederland te worden. Dat laten we graag aan anderen over. Het succes laat zich meten aan de winstgevendheid − die is
58
nr. 1 – 2013
055-063_MR01_BWA-1.indd 58
nieuwe regelgeving en bedrijfsjuristen willen weten wat dat voor de onderneming betekent en hoe ze daarmee moeten omgaan. Een groot deel van onze dienstverlening bestaat op dit moment uit advisering hierover.” In 2012 werden twee nieuwe partners uit eigen kweek en één partner van buiten het kantoor benoemd. Maar Thomas vertelt ook jong talent te zullen blijven aantrekken. “We nemen nog steeds advocaat-stagiaires aan en zullen dat ook blijven doen. Misschien iets minder dan in de hoogtijdagen, maar we vinden het ongelofelijk belangrijk om jonge mensen aan te nemen voor een gezonde opbouw.” Dit jaar wordt uitdagend volgens Thomas. “Zeker het eerste half jaar. Maar als ik kijk naar de hoeveelheid werk voor het eerste semester ziet dat er niet verkeerd uit. Het is meer dan ik een paar maanden geleden verwachtte. Ik ben dan ook positiever als het gaat om de toekomst op de wat langere termijn. Als de markt stabiliseert en het vertrouwen van de consument meer terugkomt, kunnen we wellicht veel goeds verwachten van 2014.”
uitstekend − en het bereiken van marktdoelstellingen. Wat betreft het laatste voorziet onze strategie in een grotere focus op het aanbieden van juridisch advies aan een aantal specifieke bedrijfstakken. De expansie van ons kantoor zal daar met name op gericht zijn. Het gaat er daarbij om of wij de juristen/ economen met de juiste kennis aantrekken. Het verminderd aantal advocaten hangt bijvoorbeeld vooral samen met het vertrek van een groep advocaten uit de transactiepraktijk. Dat betekent niet dat wij vervolgens trachten een soortgelijke groep van elders aan te trekken.” In de strategie van het kantoor past op dit moment beter de project finance capaciteit uit te breiden, vertelt De Hosson. “Die uitbreiding zal ook het aantrekken van advocaten meebrengen, maar dat is geen vooropgesteld uitgangspunt. Hetzelfde geldt voor onze corporate sectie. Wij willen onze capaciteit daar stevig uitbreiden de komende jaren, maar we zijn daar zeer zorgvuldig in. En ook al zal het merendeel van de mensen dat wordt aangetrokken voor een dergelijke sectie advocaat zijn, voor ons staat voorop dat het mensen zijn met de juiste kennis voor de markt die wij willen bedienen.”
nr. 1 – 2013
23-01-13 15:09
TOP 50 advocatuur Strikt doorgevoerde strategie Holland Van Gijzen, managing partner Johan Westerhof (99 advocaten; + 12, stijging van 14%)
M
et maar liefst 14% is Holland Van Gijzen de sterkste stijger van de top 20-kantoren. “Eindelijk gerechtigheid”, zegt Johan Westerhof grappend. “Dit is het gevolg van een strikt doorgevoerde strategie van de afgelopen drie jaar waarbij de organisatie van ons kantoor niet meer via de vijf vestigingen loopt maar via practice groups, zoals bijvoorbeeld Corporate & Commercial, M&A, Real Estate en Employment Law maar ook middels een Industry focus gericht op onder andere Financial Services, Health Care en Pension Law. Hierdoor kan steeds het beste team van advocaten en/of notarissen worden ingezet die de wensen van cliënten perfect weten te vervullen. De effecten van die aanpak zien we nu terug in de cijfers, want we zijn niet alleen qua omvang gegroeid, ook onze winst is navenant toegenomen. Tegen de trend in hebben wij een omzetgroei van bijna 8%.” Ook de strategische alliantie die het kantoor met Ernst & Young belastingadviseurs heeft, werpt haar vruchten af. “We stimuleren elkaar. Door de multidisciplinaire benade-
Het gaat ons voor de wind Van Iersel Luchtman, lid dagelijks bestuur Freek Haerkens (49 advocaten; + 8, stijging van 20%)
M
et een stijging van maar liefst 20% is Van Iersel Luchtman de grootste stijger en behaalt daarmee plaats 37. Vorig jaar was dat nog plek 45. Deels is dit te verklaren door autonome groei. Freek Haerkens: “Groei is bij ons nooit een doel geweest en we willen ook zeker niet te groot worden. Het overkomt ons gewoon. Eigenlijk komt dat doordat we de juiste mensen hebben gevonden. We merken trouwens dat we steeds meer open sollicitaties ontvangen en worden benaderd door advocaten van andere (grotere) kantoren. Zij kiezen vaak voor ons kantoor vanwege de prettige werksfeer. Wij zijn intern niet extreem zakelijk en niet money driven. Natuurlijk willen ook wij een goede boterham verdienen, maar dat staat – misschien anders dan bij andere kantoren – niet centraal.” Een andere belangrijke reden voor de omvangtoename is de aansluiting van Van Mierlo Advocaten per 1 januari 2013.
ring van onze cliënten en ons grote (internationale) netwerk excelleren we.” Toch heeft ook Holland Van Gijzen last van de tanende economie. “Natuurlijk hebben ook wij hiermee te kampen, maar we hebben een stevige insolventiepraktijk en die doet het op het moment heel erg goed. Wij zijn altijd een sterk insolventiekantoor geweest. Van die praktijk hebben we nooit afscheid genomen. Dat is een bewuste keuze geweest.” De overnamepraktijk draait eveneens op volle toeren. “Het is op dit moment eigenlijk ongelofelijk druk. We zijn zeer actief in het begeleiden van deals in de midmarket en internationaal gezien doen we veel herstructureringen. Op deze gebieden komt onze aanpak goed tot z’n recht. Cliënten weten dat goed te waarderen.” Volgens Westerhof wordt het economische klimaat in 2013 net zo guur als afgelopen jaar. “Maar daar komen wij wel doorheen. We zijn strak georganiseerd, houden onze kosten goed op orde en doen geen gekke dingen. Het mooie van deze tijd is dat iedereen heel erg op de markt is gefocust in plaats van op interne, minder relevante zaken.”
“Dit heeft ons ook verrast. Van Mierlo benaderde ons met de vraag of zij ons kantoor met hun bijzonder goede omgevingsrechtpraktijk konden versterken. Daar zagen wij wel wat in. Van Mierlo heeft vooral met het milieurecht onze vastgoedsectie aanzienlijk versterkt en dat maakt ons kantoor echt compleet. We hebben daardoor nu drie stevige pijlers: ondernemingsrecht, faillissementsrecht en vastgoed.” De stijgende lijn is ook terug te zien in de omzet, vertelt Haerkens. “Het gaat ons voor de wind. Het lukt ons in alle praktijken goed om te behouden wat we hebben, en de toename in faillissementen komt daar bovenop. Het is moeilijk te voorspellen wat de toekomst gaat brengen in deze tijden, maar we zijn daar behoorlijk positief over.” Afgelopen jaar focuste het kantoor zich vooral op de verhoging van de kwaliteit van de dienstverlening onder meer door extra opleidingen voor zijn medewerkers en het aantrekken van een kennismanager. “In 2013 zullen we alles intern nog meer stroomlijnen en ons daarbij vooral richten op de integratie van Van Mierlo.”
nr. 1 – 2013
055-063_MR01_BWA-1.indd 61
nr. 1 – 2013
61
23-01-13 15:09
TOP 50 advocatuur Pas op de plaats door recessie Poelmann van den Broek Advocaten, directeur Kees van den Udenhout (51 advocaten; − 3, daling van 6%)
E
en daling van 6% is niet echt opzienbarend, maar vorig jaar daalde Poelmann van den Broek ook al met 11,5%. Is krimpen een bewuste keuze? “Ja en nee”, zegt Kees van den Udenhout. “Tot 2010 hadden we de ambitie om te groeien, maar dat hebben we losgelaten. Waar de grote kantoren in 2009 al last kregen van de crisis, krijgen de middelgrote kantoren dat nu. Zo ook wij. We behouden onze klanten wel, maar de economische activiteit in de markt valt tegen. Ze hebben gewoon minder zaken te doen. Voor volgend jaar verwacht ik ook geen ‘hallelujamarkt’. Ik denk dat de recessie nog wel even gaat duren. Dit zagen we aankomen, daarom hebben we al eerder een pas op de plaats gemaakt.” Poelmann van den Broek is dus voorzichtiger geworden met het aannemen van medewerkers. En ook kritischer. “Als iemand nu vertrekt, zoeken we niet direct een vervanger. Eerst
Verdere integratie VMW Taxand, managing partner Wietje de Muinck Keizer (44 advocaten; – 6, daling van 12%)
E
en samenloop van omstandigheden. Dat is de verklaring die Wietje de Muinck Keizer geeft van de percentueel toch niet onaanzienlijke terugloop in de bezetting van haar kantoor: “Ons totale bestand van fee earners (nu 77) is nagenoeg gelijk gebleven. Zoals bekend hebben we zowel advocaten als fiscalisten in huis. Er zijn afgelopen jaar drie advocaat/partners bij ons vertrokken, elk om een eigen, veelal persoonlijke reden. En door hun vertrek ook een aantal medewerkers. Op zich niets bijzonders en al helemaal niet iets om ons zorgen over te maken, al was het alleen maar dat na een jaar van sterke groei, 47% in 2011, voor ons afgelopen jaar er ook een was van stabilisatie en consolidatie.” Dat de vertrekkers allen werkten in de sectie ondernemingsrecht is dus geen indicatie dat de focus van VMW Taxand zich gaat verleggen naar andere rechtsgebieden? De Muinck Keizer: “Zeker niet. Het ondernemingsrecht is en blijft een
kijken we of dat wel echt nodig is. Maar het is ook weer niet zo dat we niemand aannemen. We moeten namelijk te allen tijde rekening houden met de opbouw van ons personeel. Zo hebben we onlangs nog drie stagiaires aangenomen. Zij zijn pas na enkele jaren productief voor ons. Ik heb geen glazen bol, maar tegen die tijd verwacht ik wel meer beweging in de markt. Daar moeten we op anticiperen.” Ook qua omzet gaat het minder goed. Het omzetniveau van 2011 gaat het kantoor niet halen, toch is Van den Udenhout niet heel somber. “We zijn redelijk tevreden. De dienstverlening is op peil en de klanten blijven, alleen het werk is minder. Opvallend is dat − tegen alle verwachtingen in − de bouwrechtsectie heel goed gaat. Maar we zijn de laatste tijd wel veel meer gaan doen op het gebied van relatiemanagement, positionering en acquisitie. We moeten er harder aan trekken. Daarom hebben we onze advocaten flink getraind in commerciële vaardigheden. De markt groeit niet meer zoals voor 2008 en dan moet je er bovenop zitten.”
voorname pijler van onze activiteiten, zowel aan de civiele als de fiscale kant. Uitbreiding luistert nauw, omdat we uitgaan van een concept voor een geïntegreerde civiele en fiscale praktijk. Een en ander hangt ook sterk af van de ambities van de betrokkene(n).” Zeker is wel dat VMW Taxand het komende jaar positief tegemoet ziet en zich gaat richten op de verdere integratie van de (internationale) fiscale en juridische adviespraktijk. Dat gaat zelfs zo ver dat beide activiteiten fysiek in één ruimte worden samengebracht. De Muinck Keizer: “Naar de cliënten toe opereren beide disciplines al jaren als team. Dat gaan we nu ook intern zichtbaar maken door bijvoorbeeld advocaten op het gebied van ondernemingsrecht naast de fiscalisten te zetten, die alles van corporate tax afweten. Of bijvoorbeeld deskundigen op het vlak van arbeidsrecht in één ruimte te zetten met experts op het gebied van loonbelasting en tot één team Employment Law and Human Capital Tax samen te voegen. Dat laatste doen we nu al op onze huidige locatie en dat zal bij de verhuizing die we over een paar maanden gaan meemaken, alleen maar sterker zichtbaar worden.”
nr. 1 – 2013
055-063_MR01_BWA-1.indd 63
nr. 1 – 2013
63
23-01-13 15:09
