Zwolle bij de top van Nederlandse binnensteden

Zwolle bij de top van Nederlandse binnensteden Uitwerking voorkeurscenario

Opdrachtgever: Gemeente Zwolle Werkgroep Economische Ontwikkeling Binnenstad, onder begeleiding van ECORYS Nederland B.V. (Gilbert Bal) Eenmanszaak – Ype Bosma en Bernard Kroon Grootwinkelbedrijf – Arnold Sporrel Horecaonderneming – Cees Schreuders Vastgoedeigenaren – Frits Barelds en Steven Griffioen Citycentrum – Louis van Daalen Cultuurinstellingen – Ralph Keuning Gemeente Zwolle – Paul Kok Kamer van Koophandel – Frits Smit en Klaas Korterink Koninklijke Horeca afd. Zwolle – Rob Leene Bewoners Binnenstad Zwolle – Henk Hersbach

Versie 27 september 2011

1

ECORYS Nederland BV Postbus 4175 3006 AD Rotterdam Watermanweg 44 3067 GG Rotterdam

T 010 453 88 00 F 010 453 07 68 E [email protected] W www.ecorys.nl K.v.K. nr. 24316726

2

Inhoudsopgave

1 Inleiding

4

2 Uitgangspunten scenario “Beste Binnenstad van Nederland”

5

3 Actieprogramma Binnenstad 11 3.1 Wat is er nodig om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen?11 3.2 Multifunctioneel aanbod 11 3.3 Optimale bereikbaarheid en parkeervoorzieningen 21 3.4 Grote dynamiek (altijd levendig) 25 3.5 Hoge ruimtelijke kwaliteit/uitstraling 30 3.6 Professionele (stads)marketing 35 3.7 Centrummanagement 38 3.8 Monitoren 39 4 Organisatie

41

5 Financiering

43

3

1 Inleiding

Ambitie Gemeenteraad: “Zwolle bij de top van de Nederlandse binnensteden” Op 29 november jl. sprak de Zwolse gemeenteraad de ambitie uit om Zwolle in 2020 bij de top van Nederlandse binnensteden te laten behoren. De gemeenteraad vroeg de werkgroep Economische Ontwikkeling Binnenstad verder de Werkgroep genoemd, deze optie nader uit te werken tot een actieprogramma om tot de top van de Nederlandse binnensteden te behoren. Deze notitie geeft in de vorm van een actieprogramma aan wat er nodig is om bij de top van de Nederlandse binnensteden te gaan behoren. In dit actieprogramma wordt nog niet in detail aangegeven wat er moet gebeuren, maar wordt wel de ontwikkelingsrichting geschetst ten aanzien van de noodzakelijke acties om de ambitie te realiseren. Het actieprogramma zal in het vervolgproces dienen als kapstok voor de actieplannen die later per gebied / thema samen met de direct betrokkenen (vastgoedeigenaren, ondernemers, bewoners, andere belanghebbenden) worden opgesteld. Aanpak om tot een volwaardig actieprogramma te komen Om tot een volwaardig Actieprogramma Binnenstad te komen, is een aanpak gehanteerd met de volgende mijlpalen: 1. Vrijdag 14 januari 2011: Interne brainstormsessie ECORYS; 2. Donderdag 27 januari 2011: Ambtelijke expertmeeting Gemeente Zwolle; 3. Woensdag 9 februari 2011: Workshop met de Werkgroep; 4. Vrijdag 18 februari 2011: Vervolgworkshop met de Werkgroep. 5. Dinsdag 22 maart: 1e stadsbijeenkomst 6. Woensdag 27 april: 2e stadsbijeenkomst 7. Dinsdag 17 mei: Afrondende bijeenkomst Werkgroep Leeswijzer In het nu voorliggende document worden de uitgangspunten van de ambitie “Beste Binnenstad van Nederland” in hoofdstuk 2 beknopt uiteengezet. In hoofdstuk 3 volgt het actieprogramma, waarbij per ‘drager’ de belangrijkste maatregelen worden beschreven. De dragers voor het realiseren van de ambitie zijn het realiseren van een (uitgebreid) multifunctioneel aanbod (3.2), een optimale bereikbaarheid (3.3), een grote dynamiek (3.4), een hoge ruimtelijke kwaliteit (3.5) en een professionele marketing (3.6). Bij elke drager zijn acties geformuleerd, waarbij indien mogelijk is gerefereerd aan succesvoorbeelden in steden met een vergelijkbaar profiel. Hoofdstuk 4 en 5 behandelen op hoofdlijnen de organisatie en financiering van het actieprogramma. Het rapport Economische Ontwikkeling Binnenstad (dd. November 2010) en de onderliggende Monitor detailhandel & horeca Binnenstad Zwolle (dd. Oktober 2010) kunnen als belangrijke achtergronddocumenten voor deze notitie worden beschouwd. Op sommige plekken in deze notitie zal dan ook naar deze documenten worden verwezen.

4

2 Uitgangspunten scenario “Beste Binnenstad van Nederland”

Inleiding Een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van grootwinkelbedrijven, eenmanszaken, horeca, cultuur, vastgoedeigenaren, City Centrum, Koninklijke Horeca Nederland en Kamer van Koophandel in Zwolle, verder de Werkgroep genoemd, heeft de opdracht gekregen een rapport op de stellen over de Economische Ontwikkeling Binnenstad met een grondige analyse van de huidige situatie en de toekomst bij ongewijzigd beleid. Daartoe heeft de werkgroep met ondersteuning van ECORYS de beschikbare cijfers met betrekking tot de Binnenstad over elkaar gelegd en aangevuld tot de Monitor detailhandel en horeca Binnenstad Zwolle. Op grond van de Monitor detailhandel en horeca Binnenstad Zwolle en een workshop met de Werkgroep is de volgende SWOT tot stand gekomen. Tabel 1 SWOT-analyse Zwolse Binnenstad Sterkten

Zwaktes

Historische ambiance, wat de toeristische potentie van de

Beperkte schaal van veel winkels (grootschaligheid ont-

Binnenstad vergroot

breekt) en het ontbreken van een aantal bekende landelijke formules

De aanwezigheid van V&D, Mediamarkt, C&A, H&M en

Relatief weinig ‘lokale’ ondernemers, (te) sterke focus op het

HEMA als trekkers

filiaalbedrijf

Breed en diep aanbod in de branche kleding en mode

Relatief beperkt aanbod in de branchegroepen dagelijks en in/om huis

Hoogwaardig horeca-aanbod

Beperkte vernieuwing en toevoeging van het winkel- en horeca-aanbod in de laatste 7 jaar

Geclusterde terrassen

Afname horeca in centrum (lunchrooms)

Relatief weinig leegstand

Beperkt leisure-aanbod (vermaaksvoorzieningen)

Goede bereikbaarheid vanuit de Randstad

Relatief weinig koppelingen tussen winkels, horeca & cultuur

De Fundatie en de Spiegel als belangrijke trekkers in de

Niet optimale lay-out / routing van het centrumgebied

Binnenstad op het gebied van cultuur. Relatief laag (besteedbaar) inkomen in stad en regio Beperkte zondagopenstelling centrum

5

Kansen

Bedreigingen

Toenemend internetgebruik van consumenten in relatie tot

Toenemend internetgebruik van consumenten

nieuwe winkelvormen (bijv. Bol.com) Toenemende aandacht van consumenten voor kwaliteit en

Toenemende aandacht van consumenten voor kwaliteit en

beleving

beleving

Versterking van de verbinding tussen winkels, horeca &

Toenemend aanbod in (direct) omliggende winkelcentra

cultuur

(buurt- en wijkwinkelcentra)

Bovengemiddelde groei van de lokale bevolking

Achterblijvende groei van de bevolking in de regio

De (mogelijke) herontwikkeling van de bankenlocatie, de

Gebrek aan parkeervoorzieningen en versterking van oost-

bibliotheeklocatie en postkantoorlocatie

west routing als gevolg van sluiting parkeergarage Noorder-

Aantrekken van specifiek detailhandel- en horeca-aanbod

Achterblijvende investeringen van ondernemers en

(trekkers maar ook couleur locale)

overheid als gevolg van de economische crisis

eiland

Verdere profilering op (hoogwaardige) restaurants Betere benutting van de historische ambiance door bijvoorbeeld een sterkere koppeling met cultuur en horeca Ingebruikname van de Hanzelijn op 12 december 2012 De in gang gezette ontwikkelingen Potgietersingel en Blijmarkt om tot een aangenaam cultureel verblijfsklimaat te komen doorontwikkelen naar een logische aansluiting van cultuur en Binnenstad in relatie tot detail en horeca, waarbij de route station Binnenstad uitnodigend dient te worden. De uitbreiding van het Museum de Fundatie Bron: ECORYS

Op basis van de Monitor detailhandel-horeca Binnenstad Zwolle en de SWOT kan worden geconcludeerd dat de Binnenstad van Zwolle terrein aan het verliezen is aan winkelcentra in de Zwolse wijken en de kernen rond Zwolle. Trends en autonome ontwikkelingen zullen bij ongewijzigd beleid naar verwachting ook na het economisch herstel de daling van het aantal bezoekers aan de Binnenstad doen doorzetten. Bij ongewijzigd beleid is de verwachting dat de leegstand in de Binnenstad zich in de toekomst niet langer zal beperken tot de huidige leegstand aan de zuidoostkant, maar zich gaandeweg zal uitbreiden naar andere delen van de Binnenstad. Hoe komt het dat het bezoek aan de Binnenstad terugloopt? Uit diverse onderzoeken blijkt dat het bezoek aan de Binnenstad terugloopt. Dit ondanks dat Zwolle als stad inmiddels is gegroeid naar > 120.000 inwoners. De teruggang is zelfs fors te noemen, Locatus, gezaghebbend op dit terrein van onderzoek, toont aan dat Zwolle bij de 5 grootste dalers behoort. Deze teruggang is te verklaren uit diverse andere onderzoeken en publicaties waaruit blijkt dat het gedrag van de consument aan het veranderen is. Als gevolg van deze gedragsverandering verandert de traditionele functie van winkels en winkelcentra (oriënteren, adviseren, leveren, service). De tendens is dat de consument tegenwoordig veeleisender is en het steeds drukker heeft in zijn vrije tijd. Bovendien heeft internet er toe geleid dat veel consumenten vaak beter zijn geïnformeerd over een product dan de verkoper in de winkel. Levering en service via het internet is een groeimarkt die de komende jaren versterkt zal doorzetten. Consumenten worden daarom steeds kritischer bij de keuze van een, bij hun actuele koopmotief passende aankoopplaats. Belangrijke criteria daarbij zijn: de toegevoegde waarde van de gang naar de winkel en de bereikbaarheid daarvan inclusief parkeren. De Zwolse Binnenstad

6

scoort op die criteria niet hoog (een historische Binnenstad kent per definitie zijn beperkingen) v.w.b. bereikbaarheid en parkeren en omdat het aanbod in de Binnenstad de laatste 7 jaar vrijwel niet is veranderd. Steden die in de afgelopen jaren geïnvesteerd hebben in de aantrekkelijkheid van de stad eindigen allemaal boven in bij de stijgers en zien hun bezoekersaantallen toenemen. De Binnenstad verliest daarnaast ook terrein aan winkelcentra in de wijken en omliggende kernen. Centrale vraag is dan ook: “ wat moet er in Zwolle gebeuren om de neerwaartse spiraal om te buigen, op welke terreinen moet adequaat ingespeeld worden, wat moet de functie van de Zwolse Binnenstad zijn om, gegeven de kenmerken van een historische Binnenstad, in te kunnen spelen op de gedragsverandering van de consument?” Wat moet er gebeuren om tot de top 5 van de Nederlandse binnensteden te behoren? Hoe kan de Binnenstad inspelen op de trends en ontwikkelingen? Om in te kunnen spelen op de trends en ontwikkelingen zal de Binnenstad een transformatie moeten ondergaan. Een proces waarbij de Binnenstad idealiter transformeert van een koopcentrum naar een “place to be”: een plek waar mensen elkaar ontmoeten en genieten van wat er te beleven is in een multifunctionele mix van winkels, horeca, leisure, evenementen en cultuur. De Binnenstad van de toekomst is jaarrond een aantrekkelijke plek, waar het goed toeven is. De historische Binnenstad wordt daarbij ingezet als kracht waarbij de relatieve beperkingen op het gebied van bereikbaarheid en parkeren minder doorslaggevend worden bij de keuze van een bezoek aan de historische Binnenstad. Dit omdat de reden van het bezoek meer gericht is op het verblijf en de beleving met een langere verblijfsduur waardoor niet langer de individuele winkel, horeca- of cultuurgelegenheid de bestemming is maar de Binnenstad die daarmee op enkele minuten loopafstand ligt vanaf de bronpunten voor openbaar vervoer en (fiets)parkeren. Voor de toekomstige ontwikkeling van de detailhandel en horeca in de Binnenstad staat Zwolle op een kruispunt. Verschillende opties, ieder met een ander ambitieniveau, zijn mogelijk om het perspectief te vergroten en ervoor te zorgen dat de huidige trends en ontwikkelingen zich niet uiten in een afnemend aantal bezoekers en bestedingen in de Zwolse Binnenstad. In het Rapport Economische Ontwikkeling Binnenstad (2010) zijn hiervoor vier scenario’s nader uitgewerkt in maatregelen en beelden voor wat betreft ruimte, bereikbaarheid en parkeren, aanbod detailhandel, horeca en cultuur, en attractiewaarde. Op 29 november jl. sprak de Zwolse gemeenteraad meningsvormend over dit rapport. Raadsbreed waren er complimenten voor de samenwerking in de Werkgroep en het opgestelde rapport. De gemeenteraad sprak vervolgens de ambitie uit om in de toekomst te behoren tot de top van Nederlandse binnensteden (scenario 1 uit het rapport). Doelstelling scenario “Behoren tot de top 51 van binnensteden van Nederland” In het scenario “Beste Binnenstad van Nederland” is de ambitie dat de Zwolse Binnenstad in 2020 op het gebied van detailhandel, horeca en cultuur bij de top 5 van de Nederlandse binnensteden gaat behoren. Dit houdt in dat de Binnenstad zich duidelijk onderscheidt van winkelcentra in de omliggende wijken en kernen en binnensteden in andere steden en in het bijzonder die in Overijssel, Gelderland, Drenthe, Friesland en Groningen. In dit scenario wordt optimaal ingespeeld op de goede bereikbaarheid van 1

Ambitie van de werkgroep als verbijzondering van de ambitie van de raad om bij de top van de Nederlandse binnensteden te behoren.

7

Zwolle en de aansluiting met de Randstad door de ligging aan de A28 en de Hanzelijn. De huidige reikwijdte van 30 kilometer wordt uitgebreid naar 80 kilometer, maar beperkt zich daar niet toe. Zwolle ontwikkelt in dit scenario een nationaal profiel en is in staat om telkens weer nieuwe doelgroepen naar de Binnenstad te trekken. De doelstelling die bij dit scenario hoort is om op de ranglijst toeristisch bezoek te klimmen van de huidige positie naar de 5e positie in 2020. Dit houdt in dat er in de Zwolse Binnenstad in 2020:


Bijna 5 miljoen toeristische bezoeken plaatsvinden (incl. run- en funshoppen door de regioconsument). Ten opzichte van 2009 betekent dit een toename van ruim 1,6 miljoen toeristische bezoeken.




Er sprake is van ruim 14 miljoen passanten (bewoners + toeristische bezoekers). Ten opzichte van 2009 betekent dit een toename van bijna 3 miljoen passanten.2

Met een op niveau blijvende koopkrachtbinding vertaalt dit extra bezoek zich in een detailhandelsomzet van ruim € 458 miljoen (prijspeil 2010), ofwel een toename van bijna € 147 miljoen ten opzichte van de door I&O Research gemeten situatie in 2010. Op basis van een ongewijzigde vloerproductiviteit betekent dit dat de Binnenstad in 2020 ruim 97.500 m2 winkelvloeroppervlakte (wvo) moet herbergen. Om de benodigde extra 27.000 m2 wvo te realiseren, zijn in de Binnenstad enkele grootschalige locaties beschikbaar waar nieuw wvo kan worden ontwikkeld (bibliotheek, postkantoor, bankenlocatie) en/of ruimtewinst kan worden geboekt (bijv. Weeshuistraat). In het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015 was een ontwikkelopgave van 11.500 m2 aangegeven.3 Ten opzichte van de situatie van 2003 is op dit moment circa 8.000 m2 gerealiseerd (bron: Locatus). Dit is exclusief de nog te ontwikkelen bibliotheek4- (5.000 - 7000 m2), postkantoor(samen met het Refter en de Proosdij 1.000 tot 2.000 m2) en bankenlocatie (3.000 m2). Voor de realisering van de ambitie zal op termijn nog moeten worden gezocht naar nieuwe locaties.5 Een andere belangrijke opgave betreft het verhogen van de vloerproductiviteit door specifieke doelgroepen naar de stad te trekken en het bezoek van de consument te verlengen. In het Actieprogramma Binnenstad (zie hoofdstuk 3) zal dieper worden ingegaan op de voorwaarden die moeten worden gecreëerd om dit te bewerkstelligen. Een van die voorwaarden is de afstemming van het aantal parkeerplaatsen op de ambitie om meer bezoekers naar de stad te trekken. In de huidige situatie zijn er 3140 parkeerplaatsen voor de Binnenstad. Op basis van de parkeerbalans zijn er in 2020 totaal 4289 parkeerplaatsen nodig voor de Binnenstad van Zwolle. In de toekomstige situatie is (conform de huidige stand van zaken) een aantal zaken gerealiseerd: het Noordereiland is gesloten en het Katwolderplein is gerealiseerd. Dat betekent dat 3.140 minus 690pp (Noorder Eiland) plus 450pp (Katwolderplein) = 2.900 parkeerplaatsen beschikbaar zijn. De ruimte dient daarom gezocht te worden voor 1389 parkeerplaatsen. Deze opgave kan worden vervuld door het beter benutten van de bestaande parkeervoorraad en het restant is de bouwopgave. De benuttingpotentie van de huidige parkeervoorraad is 850 parkeerplaatsen. De bouwopgave die overblijft, is afgrond 550

2

3 4

5

8

Ten opzichte van 2007 gaat het om een toename van bijna 1 miljoen passanten. De kwantitatieve doelstellingen betreffen dus deels het ombuigen van een negatieve trend en deels een surplus aan bezoekers ten opzichte van eerder gehaalde resultaten. Gemeente Zwolle (2004), Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015, vastgesteld door gemeenteraad op 30 augustus 2004. In 2007 heeft het bureau Draaijer+partners een huisvestingsonderzoek gedaan waaruit blijkt dat de benodigde ruimte voor de bibliotheek 7214 m2 bedraagt. Een distributie planologische calculatie geeft aan dat de economische uitbreidingsruimte tot 2020 voor Zwolle als geheel ruim 100.000 m2 winkelvloeroppervlak (wvo) betreft. Dit geeft aan dat de ambitie voor Zwolle zeer plausibel is.

nieuwe parkeerplaatsen in 2020 op grond van de ambitie zoals geformuleerd in hoofdstuk 2. Hoe ziet de stad er dan uit? In het scenario “Bij de top van de Nederlandse binnensteden” is de Zwolse Binnenstad in 2020 veranderd in één groot woon en verblijfsgebied. Een gebied waarin plaats is voor meerdere interessante milieus, waar bezoekersstromen volgens uiteenlopende routings verlopen en waar het goed wonen is en altijd wat te beleven is. De gehele Binnenstad wordt gekenmerkt door een grote dynamiek en een multifunctioneel aanbod en ruimtegebruik. Ruimte Op het gebied van de (openbare) ruimte biedt de Zwolse Binnenstad in dit scenario diverse interessante milieus. Cultuur en historie worden in dit scenario sterk aan elkaar gekoppeld, terwijl het cultureel/historisch erfgoed in dit scenario optimaal wordt benut. Dit houdt in dat er naast wat er al in gang is gezet ten aanzien van het museum de Fundatie en haar omgeving, verder wordt geïnvesteerd in maatregelen om het cultureel/historisch erfgoed voor de consument écht zichtbaar te maken en als cultuurelement een vanzelfsprekend verbinding met de Binnenstad en haar functies laat worden. Dit laat zich ondermeer vertalen in een zichtbare en logische kunst(cultuur) route. Met de komst van het Theater de Spiegel en de ontwikkelingen van museum de Fundatie en het Stedelijk Museum heeft Zwolle de potentie en de mogelijkheid om ook op het terrein van cultuur belangrijpe stappen te zetten die de aantrekkelijkheid van de stad ten goede zullen komen. Dit laatste is noodzakelijk om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen. Voorwaarde daarbij is ook dat ontwikkelingen zoals de uitbreiding van het Museum de Fundatie en de aanpassingen rondom de Fundatie gerealiseerd gaan worden. Van groot belang is om de in gang gezette lijn door de keuze en de plaatsing van het theater de Spiegel op het Noordereiland, verder te realiseren. Dit houdt in dat op het Noordereiland een cultuurcluster dient te komen die een natuurlijke verbinding met de stad en haar andere functies mogelijk maakt. Ingezet dient er daarom te worden om zowel het poptheater Hedon als de nieuwe bibliotheek op het Noordereiland achter het Theater de Spiegel te realiseren. Een dergelijke keuze en kans krijgen we maar eenmaal en die ligt er nu. Daarnaast zal er worden geïnvesteerd in mogelijkheden om het water rondom de Binnenstad meer te gebruiken. Water vormt samen met de unieke historie immers het onderscheidende element van de Zwolse Binnenstad. Bereikbaarheid en parkeren In dit scenario is de Binnenstad van Zwolle perfect bereikbaar. Dit houdt in dat er vanaf de afslag centrum A28 een directe ontsluiting naar het centrumparkeren wordt gerealiseerd. Het parkeeraanbod wordt sterk vergroot, in de Binnenstad maar vooral in de directe omgeving van de Binnenstad. De nieuwe parkeergarage aan het Katwolderplein wordt een nieuw bronpunt van verkeer en wordt met een snelle en aantrekkelijke verbinding met de Binnenstad verbonden. De parkeertarieven laten een beheerste ontwikkeling zien. Met het openbaar vervoer en de fiets is de stad optimaal bereikbaar. Door in bepaalde stukken van de Binnenstad (beperkt) fiets- en autoverkeer toe te laten, is het centrum altijd levendig.

9

Figuur 1 Sfeerimpressies van de Zwolse Binnenstad

Aanbod detailhandel, horeca en cultuur Het aanbod van detailhandel, horeca en cultuur wordt in dit scenario gekenmerkt door een grote diversiteit. Zwolle beschikt over speciaalzaken waarvan er in Nederland slechts enkele te vinden zijn. Het aanbod trekt mensen vanuit heel ons land. Ook de belangrijkste landelijke formules zijn in dit scenario in de Binnenstad te vinden. Op de aanlooproutes is een uitgebreid horeca-aanbod te vinden, terwijl het verblijfsrecreatieve aanbod in de gehele stad wordt uitgebreid. Dit houdt in dat de Zwolse Binnenstad in 2020 beschikt over hotels, maar ook over “Bed and Breakfasts” en monumentenlogies. Het uitgebreide culturele aanbod maakt het voor consumenten interessant om meerdere dagen in de Binnenstad van Zwolle te verblijven. De leegstand is zeer beperkt. Attractiewaarde De attractiewaarde van de Zwolse Binnenstad is in dit scenario zeer hoog. De Binnenstad beschikt over een uniek, divers en diep woon-, winkel-, cultuur- en horeca-aanbod en er worden jaarrond evenementen georganiseerd met een landelijke uitstraling. In dit scenario wordt hard gewerkt aan de uitstraling van zowel de publieke ruimte als het privaat bezit. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de Weeshuisstraat wordt aangepakt en daar waar mogelijk wordt gewerkt met vernieuwende architectuur. Ook wordt de locatie van de warenmarkt kritisch beschouwd en wordt de directe omgeving Grote Markt vrijgemaakt voor jaarrond activiteiten gericht op het vermaken van de bezoeker. De marketing van de stad wordt professioneel aangepakt, waarbij onder andere veel wordt gewerkt met social media.

In het actieprogramma worden de hierboven beschreven beelden verder uitgewerkt, inclusief de eerste te nemen stap/maatregel om het beeld te verwezenlijken.

10

3 Actieprogramma Binnenstad

3.1 Wat is er nodig om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen? Om bij de top 5 van Nederlandse binnensteden te komen, dient er fors in de Binnenstad te worden geïnvesteerd. Voor het merendeel betreft dit investeringen door private partijen. In dit hoofdstuk worden per drager de belangrijkste maatregelen uiteengezet. De dragers voor het realiseren van de ambitie zijn een (uitgebreid) multifunctioneel aanbod (1), een optimale bereikbaarheid (2), een grote dynamiek (3), een hoge ruimtelijke kwaliteit (4) en een professionele marketing (5). Bij elke drager zijn acties geformuleerd, waarbij indien mogelijk is gerefereerd aan succesvoorbeelden in steden met een vergelijkbaar profiel. Bij een groot aantal acties wordt het centrummanagement als trekker genoemd. De wijze waarop dit centrummanagement in de toekomst kan/moet worden georganiseerd, wordt beschreven in hoofdstuk 4 van deze notitie.

3.2 Multifunctioneel aanbod Speciaalzaken en ontbrekende formules aantrekken In de brancheringsvisie van BRO is de Zwolse Binnenstad onderverdeeld naar zes deelgebieden (zie kaart 1). Voor elk deelgebied is BRO ingegaan op de gewenste ontwikkelingsrichting, de randvoorwaarden voor die ontwikkeling en de kansrijke aanvullingen in de branchering. Kaart 1 Deelgebieden in de Binnenstad van Zwolle

Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010

11

Uitgangspunt bij het acquireren en aantrekken van speciaalzaken en nieuwe formules dient de kracht van de locatie te zijn. Daarbij is het goed mogelijk om formulesuggesties tussen de deelgebieden uit te wisselen, wanneer deze passen bij de door BRO geformuleerde ontwikkelingsrichting (zie tabel). Het verdient aanbeveling de Binnenstad niet te sterk te thematiseren. Om beste Binnenstad van Nederland te worden, zal de Zwolse Binnenstad immers geleidelijk moeten transformeren in één groot verblijfsgebied. Tabel 2 Deelgebieden Binnenstad Zwolle en bijbehorende ontwikkelingsrichting Gebied

Ontwikkelingsrichting

Diezerstraat: Main Street Zwolle

‘Voor elk wat wils’

Weeshuisstraat & Het Eiland

‘Beleving centraal’

Gasthuisplein / Oude Vismarkt

‘Sfeervol Zwolle’

Luttekestraat / Sassenstraat e.o.

‘Zintuigen prikkelen’

Grote Markt - Melkmarkt - Maagjesbolwerk

‘Bruisend Zwolle’

Noordereiland

‘Creatieve + Ambachtelijke broedplaats’

Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010 Actiepunt: Branchering Omschrijving Opstellen en uitvoeren Actieplan Retail, waarin de aanbevelingen van BRO per deelgebied worden vertaald in concreet brancheringsbeleid. Op dit moment is er in Zwolle een brancheringscommissie om de aanbevelingen van BRO te vertalen in concreet beleid. Deze actie wordt op dit moment dus al opgepakt. Wel wordt aanbevolen om plannen ten aanzien van de toekomstige branchering in de Binnenstad goed af te stemmen met plannen ten aanzien van de branchering in omliggende (winkel)gebieden. De gemeente kan hierin een belangrijke rol vervullen. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als verbinder en stimuleerder Vastgoedeigenaren, makelaars, Citycentrum, KHN, gemeente, KvK Planning Loopt. Actieplan gereed 2e helft 2011 Prioriteit Zeer hoog Samenhang Dit actiepunt heeft een relatie met het actiepunt Bibliotheeklocatie, Weeshuisstraat gebied, Bankenlocatie en Postkantoor Baten Juiste winkel op de juiste plaats verhoogt de aantrekkingskracht van de Zwolse Binnenstad wat leidt tot mee bezoekers die meer besteden. Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen Financiën Goede branchering uit zich bij de vastgoedeigenaar in de waarde van zijn vastgoed en uit zich bij de ondernemers in passanten van de gewenste doelgroep (=omzet). Kosten van branchering betreffen vooral inzet personeel. Branchering is voor de betrokkenen onderdeel van hun dagelijks werk of maakt deel uit van het centrummanagement.

Meer daghoreca-aanbod realiseren op aanlooproutes Uit het jaarlijkse onderzoek naar toeristisch bezoek aan steden blijkt dat Zwolle op dit moment voornamelijk wordt bezocht om te winkelen (zie tabel). In de steden die Zwolle op de ranglijst van toeristisch bezoek moet passeren om de ambitie te realiseren, vinden gemiddeld meer combinatiebezoeken plaats. Tabel 3 Ondernomen activiteiten bij een toeristisch bezoek, 2009 Activiteit

12

Zwolle

Benchmarksteden *

Winkelen voor plezier

71

69

Lunchen/dineren in restaurant

24

34

Op terrasje zitten

13

28

Bezoek evenement

8

6

Stadswandeling

7

12

Bezoek theater/concert

4

5

Bezoek museum

3

7

Bezoek bioscoop

2

6

Bezoek attractie

1

2

Score

Uitgaan

1

5

* = Gemiddelde van Maastricht, Groningen, Arnhem, Den Bosch, Eindhoven, Breda en Alkmaar Bron: NBTC-NIPO Research (2010), Toeristisch bezoek aan steden 2009.

In deze steden wordt winkelen vaker gecombineerd met een lunch of diner in een restaurant, een bezoek aan een terras of een stadswandeling. Ook andere activiteiten, zoals een bezoek aan een theater, museum, bioscoop of uitgaansgelegenheid vinden in Zwolle verhoudingsgewijs minder vaak plaats dan in de benchmarksteden. Om het combinatiebezoek te stimuleren, dient er door de private sector fors in de horeca te worden geïnvesteerd. Uit de Monitor detailhandel & horeca bleek al dat in de Zwolse Binnenstad vooral het aantal restaurants en in mindere mate het aantal cafés achterblijft bij dat in de benchmarksteden. Naast een vergroting van het aanbod en met name gericht op de daghoreca, gaat het echter ook om een kwalitatieve impuls. De nieuwe daghoreca dient op strategisch belangrijke locaties te worden ontwikkeld c.q. versterkt. Het gaat dan bijvoorbeeld om de locaties op de aanlooproutes; locaties die logisch liggen rondom de culturele instellingen en ook dat aanbod aan kunnen, locaties die aansluiten bij het winkelend publiek en locaties die in het algemeen ook dicht bij het water zijn gelegen. Voorbeelden van de wijze waarop water kan worden ingezet voor een sterke ontwikkeling van de horeca zijn de Oude Haven in Rotterdam, het gebied tussen de Wilhelminasingel en de Maas in Maastricht en het Cultureel Kwartier in Assen. In Zwolle hebben vooral locaties aan de west- en noordkant (Maagjesbolwerk, Rodetorenplein, Thorbeckegracht) van de Binnenstad wat dat betreft potentie. Hierbij kan ook het Zwolse erfgoed meer worden ingezet voor het herbergen van horeca. Figuur 2 De Oude Haven in Rotterdam

De nieuwe horeca dient zich in ieder geval duidelijk te onderscheiden van de nu in de stad aanwezige horeca, zodat er daadwerkelijk sprake is van een verrijking van het aanbod. Hierbij is er ook een rol voor winkelondersteunende horeca. Deze kan sterker dan nu het geval is een bijdrage leveren aan de sfeer en de verblijfskwaliteit in de Zwolse Binnenstad, terwijl zij ook kan bijdragen aan het realiseren van een sluitend hoofdwinkelcircuit. De belangrijkste aandachtspunten bevinden zich op de aanlooproutes aan de west- en oostzijde van de Binnenstad (zie kaart 2).

13

Kaart 2 Circuitvorming en aanlooproutes Binnenstad Zwolle

Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010

Belangrijk is om in de toekomstige ontwikkeling van de horeca oog te houden voor voldoende diversiteit in het aanbod. De horeca op de Melkmarkt zal vooral dienen te worden ingevuld met daghoreca. Indien er zich kansen voordoen om een discotheek te ontwikkelen, zal dit bij voorkeur aan de rand van de Binnenstad of net daarbuiten dienen plaats te vinden.

Actiepunt Vernieuwende Horeca Omschrijving Om als Zwolle op het gebied van horeca als (boven)regionaal centrum te functioneren (doelstelling van het huidige horecabeleid) zal ook het aanbod dag- en nachthoreca moeten worden vergroot. Met betrekking tot de ontwikkeling van de horeca kan Zwolle zich spiegelen aan Utrecht en Amersfoort, waar de nadruk ligt op de ontwikkeling van cafés en restaurants en waar discotheken zo veel als mogelijk aan de rand van de Binnenstad en buiten het kernwinkelgebied zijn gerealiseerd. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als verbinder en stimuleerder KHN als belangenbehartiger Horecaondernemers die het initiatief nemen om zich hier te vestigen Bewoners die moeten kunnen blijven wonen in de Binnenstad Gemeente die het beleidsmatig en planologisch mogelijk moet maken, Planning 2012 e.v. Prioriteit gemiddeld Samenhang Actiepunt branchering, Horecabeleid Baten De consument wil wat te kiezen hebben en wil kwaliteit. Het is voor de zittende ondernemers van groot belang dat er wat te kiezen valt en dat er kwaliteit geboden wordt. Nieuwe ondernemers met nieuwe formules kunnen een aanwinst zijn voor de zittende ondernemers. Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen Financiering Geen aanvullend budget nodig. Uren centrummanagement zijn al gedekt en realisatie van horeca zijn particuliere initiatieven. Daar waar facilitering gemeente vereist is worden de kosten op basis van een anterieure overeenkomst doorbelast. Zal beperkt zijn omdat bestemmingsplan beschermd stadsgezicht zodanig wordt aangepast dat daghoreca overal mogelijk is en nachthoreca alleen binnen daartoe aangewezen en bestemde gebieden wordt toegestaan.

Verblijfsrecreatief aanbod in Binnenstad creëren (hotels, B&B’s, monumentenlogies) en goed laten aansluiten op doelgroepen Om de bezoeker van Zwolle langer in de (binnen)stad te laten verblijven, is het ook belangrijk dat het verblijfsrecreatieve aanbod wordt vergroot. Van de steden die Zwolle

14

op het gebied van toeristisch bezoek moet passeren om de ambitie te realiseren, ligt alleen in Alkmaar het aantal kamers en bedden op een lager niveau dan in Zwolle (zie tabel 4). Anderzijds wordt in Zwolle op korte termijn het aanbod vergroot met de in tabel 5 aangegeven locaties, waarmee een grote inhaalslag plaatsvindt. In de tabel wordt tevens aangegeven op welke moment de extra capaciteit (waarschijnlijk) is gerealiseerd. Tabel 4 Aantal kamers en bedden in de hotelsector, 2010 Stad Alkmaar

Kamers

Bedden

289

581

Arnhem

704

1.526

Breda

810

1.614

Eindhoven

1.548

2.982

Groningen

980

1.909

Maastricht

2.302

4.634

's-Hertogenbosch

423

811

Zwolle

325

644

Bron: Bedrijfschap Horeca en Catering, 2011.

Tabel 5 Nieuwe hotels in Zwolle, incl. moment van realisatie Locatie Urbana - Wipstrikkerallee Hotel Lumen bij FC Zwolle Stadion Van der Valk aan A28 bij Hessenpoort Totaal uitbreiding

Aantal Kamers 65 125 210 (op langere termijn mogelijk 320) 400 – 510

Moment van realisatie Onbekend April 2011 Medio 2013

Bron: Gemeente Zwolle, 2011

Met de nieuwe ontwikkelingen wordt echter niet het verblijfsrecreatieve aanbod in de Binnenstad vergroot. Het verdient aanbeveling om ook hier dit aanbod te vergroten. Passend bij het erfgoed kan het hierbij juist gaan om kleinschalige ontwikkelingen, zoals Bed & Breakfasts en Monumentenlogies. Met dit type aanbod presenteert Zwolle zich weer aan een nieuwe doelgroep. Gezien de over het algemeen grote uitgaven van de zakelijke bezoeker is een ontwikkeling van het aantal congressen ook voor de ontwikkeling van de detailhandel, horeca en cultuur in de Binnenstad interessant. Steden die de afgelopen jaren op dit punt een sterke ontwikkeling hebben doorgemaakt zijn Eindhoven en Delft. Zwolle beschikt in tegenstelling tot deze steden niet over een Universiteit als trekker. De ontwikkeling van het aantal congressen zal dan ook primair moeten worden gevoed vanuit de gunstige ligging en bereikbaarheid, de Hogescholen en de grote (internationaal opererende) bedrijven die op de bedrijventerreinen Hessenpoort en Voorst zijn gevestigd. Op dit moment wordt door de Stichting Zwolle Congresstad hard gewerkt aan het vergroten van het aantal congressen en het aantal bezoekers dat als gevolg hiervan ook de stad bezoekt.

Actiepunt: Gemeentelijk Horecabeleid Omschrijving Vernieuw het gemeentelijke horecabeleid. Op basis hiervan zal ook het bestemmingsplan voor de Binnenstad moeten worden aangepast, zodat op meer locaties horeca een plaats kan krijgen. Ook zal actief moeten worden gewerkt aan het bieden van voldoende kwaliteit voor de consument. Ondernemersorganisaties vervullen een belangrijke rol in het aangeven van het niveau dat in een “top vijf Binnenstad van Nederland” van ondernemers mag worden verwacht. Trekker Gemeente Zwolle Betrokkenen Gemeente Zwolle die het beleid opstelt Brancheringscommissie die aangeeft wat er waar gewenst is vanuit branchering

15

Planning

Prioriteit Samenhang Baten Kosten Financiering

KHN als deskundige en belangenbehartiger horeca Citycentrum als belangenbehartiger winkeliers. Bewoners Binnenstad Zwolle (BBZ) die aangeeft waar de knelpunten zitten v.w.b. wonen. Centrummanagement als verbinder en stimuleerder 2011 opstellen horecabeleid 2012 – 2013 aanpassen bestemmingsplan 2013 e.v. nieuwe horecaontwikkeling hoog Actiepunt branchering Meer bezoekers die meer besteden Ambtelijke inzet: 200 uur Budget externe ondersteuning: nader te bepalen Ambtelijke t.l.v. capaciteit van EZ Budget externe ondersteuning nader te bepalen

Grootschalige locaties (bibliotheek, postkantoor, bankenlocatie Melkmarkt) inzetten voor creatieve koppelingen tussen detailhandel, horeca, leisure en cultuur Zoals al in het vorige hoofdstuk is aangegeven, zal het detailhandel- en horeca-aanbod sterk moeten worden vergroot en verbeterd om de ambitie van de Zwolse Binnenstad te realiseren. Voor de vergroting van het aanbod beschikt Zwolle over drie unieke locaties: de bibliotheek, het postkantoor en de bankenlocatie. Allen hebben een strategische positie in de Binnenstad, waardoor er goed moet worden nagedacht over hun toekomstige functie. BRO heeft in haar brancheringsvisie voor elke locatie een profiel opgesteld (zie onderstaand kader). Bibliotheek De bibliotheeklocatie vormt de centrale spil in de toekomstvisie van BRO voor het centrum van Zwolle, zowel functioneel als ruimtelijk. De herontwikkeling van deze locatie met vooral bovenregionale winkelfuncties moet als aanjager voor de versterking van de Binnenstad en het winkelcircuit worden gezien. De aansluiting op het oostelijk deel van de Diezerstraat (richting de Korte Smeden) zal sterk verbeteren door de sterk toegenomen aantrekkingskracht en tweezijdige verwinkeling. Daarnaast is de bibliotheeklocatie een belangrijke schakel om het zuidelijke subcircuit (Gasthuisplein – Oude Vismarkt) te ontsluiten en te verwezenlijken. Daarvoor is het wel van belang dat de nieuwe ontwikkeling een interne routing/passage krijgt die zich ook presenteert (ook met uitgangen) richting Gasthuisplein. Voorwaarde voor de herontwikkeling van de bibliotheeklocatie is de herplaatsing van de bibliotheek naar een geschikte locatie aan de rand van de Binnenstad. Actiepunt Herontwikkeling bibliotheek locatie Omschrijving Herplaats de bibliotheek naar een geschikte locatie aan de rand van de Binnenstad. Herontwikkel het pand tot een aansprekende winkellocatie met trekkers waarvan er in Nederland maar enkelen zijn zodat de bibliotheek locatie een bovenregionale aantrekkingskracht levert voor de Binnenstad van Zwolle. Trekker Gemeente Betrokkenen • Gemeente die de eigenaar is van het pand en de bibliotheek subsidieert. • GGemeente die het bestemmingsplan moet aanpassen • GGemeente die vanuit monumentenzorg de medewerking moet verlenen en de historische waarde van het pand moet bewaken • GBibliotheek die moet meewerken aan de verplaatsing en de visie en het programma van eisen daartoe moet opstellen in samenwerking met de gemeente. In de visie dienen ook mogelijkheden tot samenwerking met andere partners in de toekomstige huisvesting onderzocht te worden. • GBelegger / ontwikkelaar die een passende locatie voor de bibliotheek (en eventuele samenwerkingspartners) moet ontwikkelen, de bibliotheeklocatie moet kopen van de gemeente en moet herontwikkelen tot een bovenregionale trekker. De plannen van de inschrijvers worden beoordeeld op drie punten: nieuwe locatie bibliotheek tegen een voor de bibliotheek hanteerbare huur, het plan voor de her te ontwikkelen huidige bibliotheek inclusief de aantrekkingskracht van dat plan voor bovenregionale trekkers, de opbrengst van de verkoop van het huidige bibliotheekpand. • GCentrummanagement als verbinder en stimuleerder • GVastgoed eigenaren, ondernemers Planning 2011 – 2e helft PVE opstellen en via openbare inschrijving van private partijen uitnodigen om zich te kwalificeren als partner van de gemeente voor de herontwikkeling van de bibliotheek locatie 2012 - 1e kwartaal private partijen schrijven in. 2012 - 2e kwartaal beoordeling inschrijvingen 2012 - 3e en 4e kwartaal onderhandeling met voorkeurspartij 2013 - start voorbereiding en uitvoering 2014 verplaatsing bibliotheek uitgaande van bestaande bouw 2016 herontwikkeling bibliotheek locatie gereed en nieuwe winkels operationeel Nb. De feitelijke planning kan sterk afwijken afhankelijk van de inzet van betrokken partijen.

16

Prioriteit Samenhang Baten Kosten Financiering

Zeer hoog Actiepunt branchering, parkeren, bereikbaarheid Een bovenregionale trekker voor de Binnenstad als belangrijke voorwaarde om de geformuleerde inhoudelijke doelstellingen van het rapport Zwolle bij de top van Nederlandse binnensteden te realiseren. Betreft een private ontwikkeling. Kosten zijn voor rekening van de private ontwikkelaar. Aanloopkosten voor er een overeenkomst is met de ontwikkelaar: 100.000 euro De locatie (a-locatie kernwinkelgebied) en het historische unieke pand vertegenwoordigen een grote waarde. Uit een marktverkenning is gebleken dat er diverse beleggers/ontwikkelaars zijn die graag willen voldoen aan de eis dat zonder kosten voor de gemeente een ander onderkomen wordt geregeld voor de bibliotheek waar de bibliotheek tegen gelijke kosten kan huren als op de huidige locatie, de huidige bibliotheeklocatie wordt herontwikkeld conform de wensen van de gemeente en een bedrag willen betalen voor de huidige bibliotheeklocatie. De gemeentelijke kosten om dit plan te faciliteren en te begeleiden alsmede aanpassingen in de openbare ruimte voor zover van toepassingen worden op grond van een anterieure overeenkomst doorbelast aan de ontwikkelaar.

Postkantoor De postkantoorlocatie bevindt zich op een karakteristieke en centrale plek in het zuidelijk dwaalmilieu van de Binnenstad. De functiemenging en het zelfstandig ondernemerschap geven een eigen profiel aan dit gebied. Dit profiel zal ook leidend moeten zijn bij een goede invulling van de postkantoorlocatie. De plek is een unieke locatie om vooral in te spelen op de beleving van de consument. Daarnaast kan de locatie in combinatie met de versterking van de omgeving Gasthuisplein bijdragen aan meer trekkracht voor het hele zuidelijke gebied. BRO ziet de volgende kansen voor een passende invulling: -

Eten, drinken en verblijven;

-

Combinatie detailhandel en horeca;

-

Inspelen op de trend van duurzaamheid;

-

Afwisseling kleinschalig en grootschalig;

-

Niet alleen binnen, maar ook buiten (terras, evenementen, etc.).

Hierbij kan gedacht worden aan een culinair concept (gekoppeld aan detailhandel) bijvoorbeeld in samenwerking met Oldenhof of levensmiddelenspeciaalzaken als Marqt, Puur of Mutterland. Daarnaast kan ook gedacht worden aan een invulling met leisurevoorzieningen, zoals een klimwand, lasergame, etc.

De huidige stand van zaken is dat Deltawonen (eigenaar pand) een wedstrijd heeft uitgeschreven voor plannen voor duurzaam ondernemen in het pand (postkantoorzaal en aanpalende ruimten). Daar is een initiatief uit voort gekomen waarvan de planvorming nu gaande is. Het plan betreft een horecafunctie met kinderopvang en inzet van personeel uit speciale doelgroepen.

Bankenlocatie De bankenlocatie vormt, in de huidige setting, onderdeel van een gemengd functioneel gebied: een mix van horeca, detailhandel, vermaak, cultuur en diensten. In de visie van BRO dient dit gemengde profiel ook voor de toekomst uitgangspunt te zijn. De passantenstromen over de Melkmarkt richten zich in de huidige situatie sterk op de noordzijde. De bankenlocatie kan gezien de omvang (3.000 m2 bvo) benut worden als een ‘stepping stone’ in de route tussen het Maagjesbolwerk en het kernwinkelgebied. Door een attractieve invulling kunnen ook de loopstromen aan de zuidzijde van de Melkmarkt worden versterkt. Tevens kan voor de invulling ook de relatie worden opgezocht met het omliggende horeca en vermaakgebied. De ontwikkelingsrichting voor deze locatie is als volgt: -

Detailhandel; o

In standplaatskwaliteit direct aansluitend/aanvullend op het kernwinkelgebied.

o

De locatie biedt vooral mogelijkheden voor enkele, meer doelgericht bezochte, grootschalige winkelformules bijvoorbeeld in de sfeer van dagelijkse artikelen (Binnenstadssupermarkt, drogisterij), in en om het huis, huishoudelijke artikelen, sport en mode. Wellicht zijn er kansen voor een schaalsprong van al in het kernwinkelgebied gevestigde winkels die zich richten op een iets andere standplaatskwaliteit.

-

Horeca;

-

Vermaak.

Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010

17

Huidige stand van zaken is dat een ontwikkelaar de panden heeft aangeschaft en een vergunning heeft voor de herontwikkeling van de panden. De brancheringscommissie spant zich met de ontwikkelaar in om passende winkelformules in de panden te krijgen.

Het is van groot belang dat de drie grootschalige locaties in onderlinge samenhang worden ontwikkeld, zodat ze elkaar versterken en niet verzwakken. Het is daarnaast van belang dat de drie locaties strategisch worden ingezet voor de versterking van de Zwolse Binnenstad als geheel. Vergeleken met de benchmarksteden is er in Zwolle vooral behoefte aan aanbod in de branches levensmiddelen, warenhuizen, kleding & mode, sport & spel, cultuur en wonen (zie tabel 6). Tabel 6 Aantal m2 per 1.000 inwoners in de Zwolse Binnenstad vergeleken met dat in de centra van benchmarksteden, 2010 Zwolle

Benchmarksteden *

Marktruimte

Levensmiddelen

14

42

28

Persoonlijke Verzorging

16

22

6

Warenhuis

70

115

45

Kleding & Mode

207

268

61

Schoenen & Lederwaren

48

52

4

Juwelier & Optiek

13

13

1

Huishoudelijke- & Luxe Ar

26

28

2

Antiek & Kunst

3

7

4

Sport & Spel

32

52

20

Hobby

16

14

-2

Media

23

28

4

Plant & Dier

2

4

3

Bruin & Witgoed

56

30

-26

Auto & Fiets

8

7

-1

Doe-Het-Zelf

0

5

5

Wonen

19

58

40

Detailhandel Overig

12

21

9

Totaal

599

877

278

* = Gemiddelde van Maastricht, Groningen, Arnhem, Den Bosch, Eindhoven, Breda en Alkmaar Bron: Locatus Retailverkenner 2010, bewerking ECORYS.

Voorbeelden van de wijze waarop historische locaties strategisch kunnen worden ingezet voor de ontwikkeling van detailhandel, horeca en cultuur in de stad zijn de Winkel van Sinkel in Utrecht en de Central Post in Rotterdam. Figuur 3 De Winkel van Sinkel in Utrecht en Central Post in Rotterdam

18

Erfgoed meer inzetten voor cultuurvoorzieningen, logies en toeristische voorzieningen De historische uitstraling van de Binnenstad vormt één van de belangrijkste krachten van Zwolle. Deze kracht kan meer worden benut door het erfgoed meer in te zetten voor cultuur, logies of toeristische voorziening. Hiermee wordt ingespeeld op de trend van het toenemende belang van beleving in het gedrag van consumenten. Een voorbeeld van succesvolle ontwikkeling op dit gebied is De Witte Dame in Eindhoven (zie onderstaand kader). De Witte Dame in Eindhoven De Witte Dame in het centrum van Eindhoven is een unieke, multifunctionele congres- en expositielocatie in het hart van Eindhoven. De Witte Dame trekt momenteel circa 1 miljoen bezoekers. Projectontwikkelaar IBC, Design Academy en de bibliotheek zijn eigenaar van het gebouw. Het monumentale fabrieksgebouw van 1930 is beeldbepalend voor het stadshart en een markant voorbeeld van herbestemming van industrieel erfgoed. De Witte Dame is een bijzondere locatie voor bijzondere evenementen. In de Witte Dame zijn de volgende functies gehuisvest: -

Philips Design;

-

Design Academy;

-

Openbare bibliotheek;

-

De kunstinstelling MU art foundation;

-

Kunstuitleen Krabbedans;

-

Mezzo;

-

Winkels (aan de plint);

-

Horeca; en

-

Een parkeergarage.

De Witte Dame beschikt over een aantal ruimten die geschikt zijn voor evenementen. Daarbij is te denken aan lezingen, seminars, symposia, workshops, vergaderingen, recepties, productpresentaties en dergelijke. Over de effecten die de realisatie van de Witte Dame in Eindhoven heeft opgeleverd voor de Binnenstad zijn geen kwantitatieve gegevens beschikbaar. Wel is men ervan overtuigd dat de ontwikkeling van de Witte Dame, vanuit de filosofie van de multifunctionele Binnenstad, een goede ontwikkeling is geweest. Van de uitstraling op haar omgeving zijn geen harde gegevens bekend. Wel heeft men de indruk dat in de nabijgelegen Willemslaan meer betere restaurants zijn gekomen. In Zwolle zou een voorziening als de Witte Dame mogelijk in de “cultuurstrook” (De Spiegel, Hedon, HCO, kantoor belastingen), net buiten de grachten ten noorden van de Binnenstad, kunnen worden gerealiseerd.

In het zuiden van de Binnenstad rond de Nieuwe Markt en het Bethlehemkerkplein liggen op korte afstand het voormalig postkantoor, de Refter en de Bethlehemkerk. Dit zijn unieke locaties die voor Zwolle meerwaarde kunnen hebben als ze meer betrokken worden bij de functionele ontwikkeling van de stad. Dit kan bijvoorbeeld door ze te ontwikkelen als cultuurof horecavoorziening (zie ook 3.2), maar ook door ze onderdeel te maken van historische stadswandelingen en met behulp van bewegwijzering en bestrating (en marketing) duidelijk bij de bezoekers onder de aandacht te brengen. Het gaat er uiteindelijk om dat routes herkenbaar zijn en bijdragen aan het stimuleren van combinatiebezoek.

Figuur 4 Huidige architectuur benutten voor de ontwikkeling van de Binnenstad (onderstaand De Refter in Zwolle)

19

Bij de herontwikkeling van de Weeshuisstraat (zie blz. 32) kan gewerkt met vernieuwende architectuur. Het is daarbij zaak recht te doen aan de uitstraling van de stad. De Haagse Bluf is een voorbeeld van een wijze waarbij enerzijds met vernieuwende architectuur is gewerkt en anderzijds recht wordt gedaan aan een historische uitstraling van een stad. Meer specifiek gaat het bij het werken met vernieuwende architectuur om historisch bouwen, rechtdoen aan het stratenpatroon en het borgen van intimiteit. Een overdekt winkelcentrum past hierbij eigenlijk niet, hoewel sommige delen van straten in de Binnenstad mogelijk deels kunnen worden overdekt. Een voorbeeld van de wijze waarop de overdekking ondersteunend is aan de beleving van de consument is de Passage in Den Haag.

Figuur 5 De Haagse Bluf in Den Haag

Actiepunt Erfgoed meer inzetten voor cultuurvoorzieningen, logies en toeristische voorzieningen Omschrijving Stel een Actieplan Erfgoed op. Breng daarbij in kaart wat we aan voor dat doel geschikt erfgoed in de Binnenstad hebben en kom met praktische voorstellen om er op die wijze invulling aan te geven. Zorg voor korte lijnen tussen ondernemers en gemeente ten aanzien van eventuele commerciële exploitatie van het cultureel erfgoed. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement om het plan op te stellen Gemeente als facilitator Gemeente als monumentenzorg die aan moet geven wat er wel en niet haalbaar is en welke wegen zijn om daar subsidie voor te krijgen voor aanpassingen aan het pand voor zover toegestaan. Stadsmarketing / RBT als promotor van het moois dat Zwolle te bieden heeft Cultuursector als inspirator en vanwege inzet van erfgoed voor cultuurvoorzieningen Planning 2012 plan gereed Prioriteit gemiddeld Samenhang Actiepunt marketing, cultuur Baten Draagt bij aan het verhogen van de aantrekkelijkheid van de stad Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen Uitvoering van het plan kan op de afzonderlijke objecten wel tot kosten leiden maar die zijn nu nog niet te bepalen. Financiering Realisatie plan: Uitgangspunt moet zijn dat het voor een ondernemer rendabel moet zijn om een erfgoed object te “exploiteren”. Een vetpot zal dat vaak niet zijn omdat doorgaans objecten zijn met een beperkte mogelijkheid tot exploitatie. Onderzocht moet worden of de gemeente met partijen in de stad kan komen tot een fonds om ondernemers een steuntje in de rug te geven in de opstartfase. Gedacht kan worden aan een lening, bankgarantie of gegarandeerde afname van diensten om op gang te komen.

Water meer inzetten om bezoekers te trekken/vermaken Een andere belangrijke trekpleister van Zwolle vormt de vestingstructuur en bijbehorende grachten rondom de Binnenstad. Op dit moment wordt hiervan maar in beperkte mate gebruik gemaakt om bezoekers te trekken. Om water meer in te zetten voor het aantrekken van bezoekers kan de (kleine) jachthaven nabij Maagjesbolwerk verder worden ontwikkeld/benut. Ook kunnen locaties aan het water worden gebruikt om evenementen te organiseren, zoals dit bijvoorbeeld in Breda gebeurt. Om het water meer te benutten voor het trekken van bezoekers, heeft deze gemeente recent de visie “Water en vrijetijdsbesteding” op- en vastgesteld (24 december 2010). Uiteindelijk zal water ook in Zwolle een centralere plaats moeten krijgen in de economische ontwikkeling van de Binnenstad. Een idee om verder uit te werken betreft het verbinden van de Binnenstad

20

met de natuur in het achterland (Vechtcorridor) en het verbinden van de jachthaven nabij Maagjesbolwerk met de (jacht)havens in Dalfsen, Ommen (Vecht) en Hattem (IJssel). Figuur 6 Het gebruik van water in Breda (l) en Den Bosch (r)

Actiepunt Water meer inzetten om bezoekers te trekken / vermaken Omschrijving Stel een Actieplan Water op, zodat water sterker wordt ingezet als drager voor de ontwikkeling van de Binnenstad. Werk hierbij de ideeën c.q. initiatieven vanuit de nota Binnenstad+ verder uit. De basis kan zijn het onderzoek dat op verzoek van de gemeente is uitgevoerd naar het water in historisch perspectief. Wat was er in het verleden te doen op, aan en in het water. Dat onderzoek doet ook aanbevelingen op hoofdlijnen voor het kijken naar en denken over het Zwolse water. Het actieplan water moet een praktische vertaling worden van dat plan met concreet voorstel om meer te doen met het Zwolse water. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement om het plan op te stellen Gemeente als facilitator. Gemeente als monumentenzorg en beheerder openbare ruimte die aan moet geven wat er wel en niet haalbaar is Stadsmarketing / RBT als promotor van het moois dat Zwolle te bieden heeft Planning 2012 plan gereed Prioriteit gemiddeld Samenhang Actiepunt Marketing Baten Draagt bij aan het verhogen van de aantrekkelijkheid van de stad Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen. Uitvoering van het plan kan wel tot kosten leiden maar die zijn nu nog niet te bepalen. Financiering Voor het opstellen van het plan is geen aanvullend budget nodig. Financiering van de uitvoering van het plan zal sterk afhangen van de concrete voorstellen.

3.3 Optimale bereikbaarheid en parkeervoorzieningen Parkeercapaciteit sterk vergroten (o.m. op Katwolderplein), incl. goede ontsluiting Om in de toekomst meer bezoekers te kunnen ontvangen, is het van belang om de parkeercapaciteit in en rondom de Binnenstad te vergroten. In de huidige situatie zijn er 3140 parkeerplaatsen voor de Binnenstad. Op basis van de berekening in bijlage 1 (parkeerbalans) zijn er in 2020 totaal 4289 parkeerplaatsen nodig voor de Binnenstad van Zwolle. In de toekomstige situatie is (conform de huidige stand van zaken) een aantal zaken gerealiseerd: het Noordereiland is gesloten en het Katwolderplein is gerealiseerd. Dat betekent dat 3.140 minus 690 parkeerplaatsen (Noordereiland) plus 450 parkeerplaatsen (Katwolderplein) = 2.900 parkeerplaatsen beschikbaar zijn. De ruimte dient daarom gezocht te worden voor 1389 parkeerplaatsen. Deze opgave kan worden vervuld door het beter benutten van de bestaande parkeervoorraad en het restant is de bouwopgave. De verbeterde benuttingpotentie van de huidige parkeervoorraad is 850 parkeerplaatsen. De bouwopgave die overblijft, is afgerond 550 nieuwe parkeerplaatsen, waarvan minimaal 400 parkeerplekken op het Noordereiland gesitueerd dienen te worden uiterlijk 2020 op grond van de ambitie zoals geformuleerd in hoofdstuk 2. De exacte

21

invulling vindt plaats op basis van monitoren van de parkeerdruk en de ontwikkeling van de trends. Bij de ontwikkeling van parkeervoorzieningen gaat het niet alleen over het aantal plaatsen maar ook de spreiding van de parkeergelegenheid over de Binnenstad (voldoende voor elk deelgebied). Hierbij zal rekening moeten worden gehouden met de huidige en verwachte toekomstige spreiding in het parkeergedrag van consumenten (zie onderstaande figuur). In de praktijk betekent dit onder andere dat bij de sluiting van parkeergarage Noordereiland (41% van de parkeerdruk) voldoende parkeergelegenheid op de huidige locatie van deze parkeergarage moeten blijven. Figuur 7 Het gebruik van parkeervoorzieningen in en rondom de Binnenstad van Zwolle, 2009

Bron: Gemeente Zwolle, Parkeerbalans 2009.

De huidige problematiek nabij het Maagjesbolwerk (congestie en op piekmomenten een soms ontoereikend parkeeraanbod) maakt bovendien duidelijk dat de al geplande parkeervoorziening aan het Katwolderplein dringend noodzakelijk is als bronpunt voor bezoekers die de Binnenstad via de A28 naderen. De ontwikkeling van de parkeergelegenheid dient in nauwe samenhang met de ontwikkeling van de bereikbaarheid van de Binnenstad te worden bezien. Ofwel, de (nieuw te realiseren) parkeervoorzieningen dienen goed ontsloten te zijn en moeten niet leiden tot congestie op de Ring. In het project “In de ban van de Ring” wordt op dit moment hard gewerkt aan het identificeren van maatregelen om de bereikbaarheid van de Binnenstad te vergroten. Bereikbaarheid en voldoende parkeerplaatsen op de juiste plekken zijn noodzakelijk, maar dat alleen is niet voldoende. Een succesvolle stad is ook een gastvrije, klantvriendelijke en aangename stad. Om dat te bereiken dient er ook een op het gebruik afgestemde differentiatie te komen van parkeertarieven. Actiepunt parkeren Omschrijving Met kracht uitvoeren en aanpassen van bestaand beleid, zodat huidige knelpunten (Maagjesbolwerk) snel worden opgelost en extra parkeercapaciteit wordt gecreëerd. Daarbij wel in ogenschouw nemen dat de

22

Trekker Betrokkenen

Planning

Prioriteit Samenhang Baten Kosten

Financiering

realisatie van parkeervoorzieningen lang duurt zodat tijdig begonnen moet worden zodra inzichtelijk is dat de verwachte groei daadwerkelijk in gaat zetten. Daarom ook met experimenten en tijdelijke voorzieningen werken die op kortere termijn tot resultaat kunnen leiden. Gemeente (beleidsveld mobiliteit) Gemeente als realisator van gemeentelijke parkeervoorzieningen en als facilitator van private initiatieven. Werkgroep bereikbaarheid (KvK, Citycentrum, KHN) Private partijen zoals Q-park als realisator en exploitant van private voorzieningen Centrummanagement om ondernemers op de hoogte te houden van ontwikkelingen en ambities en verwachtingen te managen, lokale problemen tijdig te identificeren en in samenwerking met ondernemers, belangenbehartigers en de gemeente te komen tot tijdelijke oplossing en voor zover dat al niet het geval is op te laten nemen in het beleid om te komen tot een structurele oplossing. DOC als belangenbehartiger van Cultuurondernemers BbZ als belangenbehartiger van bewoners Andere belangenbehartigers Binnenstad Nieuwe parkeernota: zomer 2011 Bestaand beleid uitvoeren: zo snel mogelijk. Nieuw beleid in lijn met de realisatie van de ambitie om meer bezoekers naar de stad te trekken. Monitoren van feitelijke benutting bestaande parkeervoorziening en ontwikkeling bezoekersstromen. Zeer hoog Is een voorwaarde voor alle actiepunten Goed parkeren is een voorwaarde voor meer bezoekers aan de Binnenstad. Loopt in de tientallen miljoenen. De uiteindelijke kosten hangen af van de locatie en de wijze van invulling (ondergronds, maaiveld, parkeergarage bovengronds of combinatie. Niet meegenomen zijn de kosten van de exploitatie omdat deze afhankelijk zijn van de parkeeropbrengst die nader bepaald moet worden. . Reserve parkeren. Najaar 2011 herberekening reserve parkeren met in 2012 besluitvorming over de benodigde reserve parkeren en de dekking daarvan.

Optimale verbinding tussen hoofdwegennet (A28 en N35) en de parkeervoorziening Binnenstad Om de extra bezoekers die via de A28 komen te kunnen accommoderen verdient het aanbeveling de afslag centrum op de A28 en de (te creëren) parkeervoorziening(en) optimaal met elkaar te verbinden. Hiermee wordt de toegankelijkheid en de aantrekkelijkheid van de Binnenstad sterk vergroot. Verkeer met een andere bestemming zal zijn weg (moeten) vinden via andere afslagen. Door de verbetering van de bereikbaarheid van de Binnenstad en de vergroting van het aanbod op een strategische locatie, wordt naar verwachting een extra toestroom van bezoekers gegenereerd. De directe ligging van de Binnenstad aan de A28 wordt in dit geval immers optimaal benut. ECORYS beveelt aan om aantrekkelijke voorzieningen in de directe omgeving van de parkeergarage te ontwikkelen.6 Hierdoor ontstaat een “natuurlijke” overgang tussen de parkeergarage en de Binnenstad en kan het verleidingseffect tot Binnenstadsbezoek verder worden geoptimaliseerd. De Binnenstadsbeleving moet in feite al ‘in de garage’ beginnen en bij voorkeur al op de A28 (toe- en geleiding, commerciële gemaksinformatie). Hiermee heeft de ontwikkeling van de garage een tweeledig effect op de bestedingen in de Binnenstad. In de eerste plaats wordt de markt vergroot door het toenemende aantal mensen dat de stad kan/zal bezoeken. In de tweede plaats wordt de consument in de goede mood gebracht om meer bestedingen te doen dan dat zij zou doen op het moment dat er geen sprake was van een natuurlijke overgang. In het project “In de ban van de Ring” zal dit concept verder (moeten) worden uitgewerkt.

6

Hierop wordt al ingespeeld in de huidige planontwikkeling van Katwolderplein.

23

Figuur 8 Optimale ligging aan de A28

Bron: Google Maps, bewerking ECORYS Actiepunt: Optimale verbinding afslag A28 en parkeervoorzieningen Binnenstad Omschrijving Maak het realiseren van een optimale verbinding tussen de (grote) parkeerfaciliteit en de afslag A28 een centraal onderdeel van het project “In de ban van de Ring”. Wees helder in de communicatie over de ontwikkeling van de bereikbaarheid van de Binnenstad. Maak aan de bewoners en ondernemers in de Binnenstad duidelijk wat er gaat gebeuren en wanneer. Trekker Gemeente (beleidsveld mobiliteit) Betrokkenen Gemeente als uitvoerder en beheerder openbare ruimte Platform Mobiliteit (TLN, EVO, VVN, Fietsersbond, Gehandicaptenraad, Citycentrum, KHN, etc.) DOC als belangenbehartiger van Cultuurondernemers BbZ als belangenbehartiger van bewoners Andere belangenbehartigers Binnenstad Planning Korte termijn: dynamische bewegwijzering met beschikbaar aantal parkeerplaatsen en routes: najaar 2011 Experiment bereikbaarheid Maagjesbolwerk en doorstroming Pannekoekdijk: najaar 2011 Lange termijn: Verkeerscirculatieplan opstellen: voorjaar 2012 Uitvoering: nader te bepalen Prioriteit Zeer hoog Samenhang Actiepunt parkeren Baten Voorwaarde voor het aantrekken van bovenregionale bezoekers Kosten Bewegwijzering: 500.000 euro Experiment Maagjesbolwerk: 50.000 euro Opstellen verkeerscirculatieplan: 150.000 euro Uitvoering: nader te bepalen Financiering Project in de ban van de ring

Optimale voorzieningen voor fietsparkeren realiseren Naast het parkeren voor auto’s is het voor de Zwolse bevolking, als belangrijke doelgroep voor de Binnenstad, ook belangrijk dat er voldoende fietsparkeergelegenheid wordt gecreëerd. Op dit moment is er in de Binnenstad met het Meerminnenplein slechts één grootschalige voorziening aanwezig voor het stallen van fietsen. Het verdient aanbeveling om dit met ten minste twee voorzieningen uit te breiden. In het bestaande beleid (Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015) zijn hiervoor al de bankenlocatie en het Gasthuisplein aangewezen. Het ontwikkelingsplan wordt geactualiseerd in de vorm van een uitwerkingsplan fietsparkeren. Om fietsparkeren op bepaalde locaties te weren (zoals de Grote Markt, zie ook 3.5), verdient het aanbeveling dit beleid op korte termijn met kracht uit te voeren en vervolgens te handhaven op wildparkeren. Actiepunt: Fietsparkeergelegenheid in de Binnenstad Omschrijving Opstellen en uitvoeren uitwerkingsplan fietsparkeren met als onderdeel een krachtig handhavingsbeleid (o.a. Grote Markt) wanneer er voldoende fietsparkeervoorzieningen gerealiseerd zijn. Trekker Gemeente beleidsveld mobiliteit Betrokkenen Gemeente als uitvoerder en beheerder openbare ruimte Werkgroep Bereikbaarheid Binnenstad Fietsersbond Centrummanagement als verbinder en stimuleerder DOC als belangenbehartiger van Cultuurondernemers BbZ als belangenbehartiger van bewoners Andere belangenbehartigers Binnenstad Planning Opstellen plan: loopt

24

Prioriteit Samenhang Baten Kosten

Financiering

Uitvoering: vanaf najaar 2011 Zeer hoog Actiepunt parkeren, bereikbaarheid Ontwikkeling Bankenlocatie Aantrekkelijkere Binnenstad wat leidt tot meer bezoekers Fietskelder bankenlocatie: 2 miljoen euro Nader te bepalen locaties: 1 miljoen euro Betreft een schatting die v.w.b. de nader te bepalen locaties sterk afhangt van de locatie en de invulling. Exploitatie nader te bepalen. Reserve parkeren

Aantrekkelijke wandelverbindingen vanaf Station Zwolle creëren Een laatste actiepunt op het gebied van het realiseren van een optimale bereikbaarheid is het creëren van aantrekkelijke wandelverbindingen vanaf Station Zwolle. Het gaat dan vooral om het realiseren van aantrekkelijke verbindingen naar de Nieuwe Have Brug en de Wilhelminasingel (Sassenpoort). Het gaat er om ‘logische’ verbindingen tussen Station Zwolle en de Binnenstad te realiseren, zodat bezoekers bij het uitstappen de Binnenstad ervaart en als ‘vanzelf’ naar de Binnenstad worden geleid. Op die manier kan de Zwolse Binnenstad optimaal profiteren van de gunstige verbindingen tussen Station Zwolle en de Randstad. Vanuit Station Zwolle zijn op dit moment Amsterdam, Schiphol, Den Haag en Rotterdam in respectievelijk 1h15m, 1h20m, 1h35m en 1h40m te bereiken. Actiepunt Verbinding Station – Binnenstad Omschrijving Stel een Actieplan “Verbinding Station – Binnenstad” op. Put hierbij uit wat er op dat gebied al ligt en ervaringen in andere steden. Zorg ervoor dat in de beleving van bezoekers van de Binnenstad start bij het uitstappen van de trein en het verlaten van het station. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als opsteller van het plan en het realiseren van de verbindingen Gemeente als uitvoerder en beheerder openbare ruimte Citycentrum als belangenbehartiger van winkeliers KHN als belangenbehartiger van horeca ondernemers DOC als belangenbehartiger cultuurondernemers BbZ als belangenbehartiger van bewoners Andere belangenbehartigers Binnenstad Planning Experiment: 2e helft 2011 Structureel: 2012 e.v. Prioriteit Zeer hoog Samenhang Actiepunt parkeren, bereikbaarheid Ontwikkeling Bankenlocatie Ontwikkelingen fundatie Versterking zuidkant van de stad (Luttekestraat en Sassenstraat) Baten Aantrekkelijkere Binnenstad Kosten Experiment: 50.000 euro Structureel: 500.000 euro Nb. Dit is exclusief de busvoorziening die parallel hieraan wordt uitgevoerd. Financiering Project in de ban van de ring

3.4 Grote dynamiek (altijd levendig) Evenementen organiseren met nationale uitstraling In de top vijf van Nederlandse binnensteden past een volwaardig aanbod aan evenementen. Het huidige evenementenbestand concentreert zich in een bepaalde periode en voorziet in een behoefte maar is vooral kleinschalig en gericht op de bewoners van Zwolle en directe omgeving. Om de aantrekkelijkheid en uitstraling van de Binnenstad te vergroten dienen de evenementen jaarrond, meer toonaangevend te worden met een duidelijke Zwolse uitstraling die daardoor bovenregionaal kan worden tot zelfs landelijke toe. Deze zijn ook aantrekkelijk voor de bewoners van Zwolle en directe omgeving maar vervullen bovendien een rol bij de versterking van het imago van Zwolle in het algemeen en de Binnenstad in het bijzonder. Praktisch gezien verdient het aanbeveling een duidelijke lijn aan te brengen in de evenementen die wel en de evenementen die niet in de Zwolse Binnenstad mogen worden georganiseerd. De evenementen met een nationale uitstraling dienen in ieder 25

geval te passen bij het algemene beeld/imago dat Zwolle wil uitdragen. Zoals al eerder aangegeven verdient het aanbeveling om een verhaal van Zwolle te creëren, zodat er ook voor de organisatie van evenementen een helder afwegingskader ontstaat. Een kwalitatief goede kerstmarkt past goed bij het karakter van Zwolle in de top vijf van Nederlandse binnensteden en kan nieuwe doelgroepen naar de Binnenstad trekken. Dit blijkt bijvoorbeeld in Oud Kampen en Dordrecht. De ontwikkeling van een dergelijk evenement ligt bij de ondernemers maar voorwaarde is dat de gemeente er positief tegenover staat en faciliteert. Figuur 9 Het Glazen Huis op het Neude in Utrecht (l) en het Stadspodium in Rotterdam (r)

Zowel in het kader van de leefbaarheid voor de bewoners als in het kader van de herkenning voor bezoekers, verdient het aanbeveling om slechts een beperkt aantal locaties voor de evenementen te gebruiken. Voorbeelden van succesvolle locaties voor (grootschalige) evenementen zijn het Neude in Utrecht, het Grote Marktplein in Haarlem en het Stadspodium in Rotterdam (nabij de Laurenskerk). In Zwolle zijn er diverse locaties van nature geschikt voor het herbergen van grootschalige evenementen. Het gaat bijvoorbeeld om het Rodetorenplein, het Grote Kerkplein, de Grote Markt en de Melkmarkt. Diverse andere locaties zijn juist geschikt voor het herbergen van meer kleinschalige evenementen. In de Evenementennota die op dit moment wordt opgesteld zal duidelijk moeten worden aangegeven waarvoor de verschillende locaties in de toekomst worden ingezet. Hierbij dienen overigens niet alleen de geijkte locaties voor evenementen te worden benut. Het gaat er bij de organisatie van de evenementen om gebruik te maken van het decor van de locatie. De evenementen kunnen daarbij ook gebruikt worden om de gewenste routing in de Binnenstad te realiseren c.q. versterken. Uiteindelijk zal de locatie van het evenement moeten voortvloeien uit de (gewenste) schaal en karakter van het evenement zelf. Wat node gemist wordt in de Zwolse Binnenstad is cultuur op straat zoals straattheater, hoogwaardige muziekuitvoeringen voor een breed publiek, etc. Actiepunt Evenementen met bovenregionale uitstraling Omschrijving Rondt de Evenementennota af en zorg ervoor dat er een duidelijke relatie ontstaat tussen het verhaal dat Zwolle wil vertellen (marketing) en de evenementen die in de stad plaatsvinden. Hiervoor kan bijvoorbeeld een Afwegingskader Evenementen worden ontwikkeld. Trekker Gemeente Zwolle. Na het afronden van de Evenementennota rol zal de gemeente echter vooral een faciliterende rol vervullen. Bij de organisatie/ontwikkeling van evenementen dienen juist ondernemers een trekkersrol te vervullen, terwijl ook de bewonersvereniging (bbZ) bij de uitvoering van evenementen dient te worden betrokken om problemen achteraf met overlast zoveel mogelijk te voorkomen. Het afwegen van evenementen aan het genoemde afwegingskader kan bijvoorbeeld door het centrummanagement worden opgepakt. Betrokkenen Gemeente Zwolle voor het opstellen van de evenementennota en het faciliteren van evenementen. Evenementenorganisatoren die evenementen organiseren. Zwolle Marketing vanwege de deskundigheid en rol m.b.t. evenementen. Ondernemers Binnenstad

26

Planning Prioriteit Samenhang Baten Kosten Financiering

Bewoners Binnenstad i.v.m. de overlast van evenementen. Citycentrum. DOC en KHN 2011 Zeer hoog Actiepunten marketing, parkeren en bereikbaarheid, erfgoed, water Meer bezoeker die meer besteden, Versterking van het imago van de stad als stad waar iets te beleven valt. Ambtelijke inzet: 200 uur Ten laste van EZ

Gebruik maken van verruimde winkeltijden Om de levendigheid in de Binnenstad te stimuleren, zijn de winkeltijden in Nederland verruimd. Op dit moment bepalen winkeliers op werkdagen tussen 6.00 en 22.00 uur zelf de openingstijden van hun winkel. Op dit moment worden de mogelijkheden ten aanzien van de winkeltijden slechts door een (zeer) select aantal ondernemers benut. In de gemeente zijn de meeste winkels doordeweeks geopend van 09:00 - 18.00 uur, terwijl supermarkten doorgaans langer open zijn. Donderdagavond is het koopavond. De koopavond loopt terug en ’s-ochtends is het stil in de Binnenstad. Voor de omzet en de dynamiek in de Binnenstad zou het beter zijn om de openingsuren op te schuiven naar later in de avond. Onderzocht moet worden wat het inhoudt en oplevert wanneer de winkels bijvoorbeeld iedere werkdag open zijn van 11 uur tot 20.00 uur en op zaterdag van 09:00 – 20:00 uur (“Zaterdag Zwolle-avond”). Het aantal bezoekers van buiten Zwolle zal toenemen in de zomer en de vakanties. Deze bezoekers bezoeken Zwolle niet primair voor het winkelaanbod (een bezoek aan een speciaalzaak uitgezonderd), maar komen vooral voor hetgeen de Binnenstad als geheel te bieden heeft. Dat pleit ervoor om in de zomer en de vakanties de winkels iedere dag van 09:00 – 20:00 uur open te laten zijn. Als gevolg daarvan zal de levendigheid in de Binnenstad toenemen omdat in de horeca en cultuur andere openingstijden gangbaar zijn. Op die manier wordt combinatiebezoek gestimuleerd en vertalen extra bezoeken zich ook in extra bestedingen. Actiepunt: Winkeltijden Omschrijving Maak gebruik van de mogelijkheden ten aanzien van de winkeltijden, om als zodanig combinatiebezoek bij de consumenten/bezoekers van de Binnenstad te stimuleren. Een versterking van de samenwerking tussen detailhandel, horeca, cultuur en leisure geldt hierbij als voorwaarde. Breng daarnaast de effecten van initiatieven buiten de geijkte winkeltijden in kaart, zoals de zaterdagavond. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als verbinder en stimuleerder Ondernemersorganisaties die hun achterban stimuleren om meer gebruik te maken van de mogelijkheden op dit gebied. Zwolle marketing voor de promotie van de verruimde winkeltijden. Planning Starten in 2011 Prioriteit hoog Samenhang Actiepunten bereikbaarheid, parkeren Baten NBTC-NIPO geeft aan dat de bezoeker aan Zwolle in 2009 gemiddeld € 46 heeft besteed. Op basis van Zwolse ervaringscijfers wordt uitgegaan van 5.000 extra bezoekers aan de stad per extra openstelling leidt tot bijna een miljoen extra bestedingen verspreid over de Binnenstad. Daarnaast zijn er niet kwantificeerbare baten voor het imago van de stad en het door het college gewenste imago van de Binnenstad als bruisend economisch hart. Kosten Om het fenomeen in de markt te zetten is een grote campagne nodig. Deskundigen geven aan dat dan gedacht moet worden aan een advertentie op een van de bilboards langs de snelweg, advertenties in de media en uitdelen van flyers. Financiering In de begroting 2011 is hiervoor een bedrag van € 55.000 opgenomen.

Aanbod differentiëren (niet clusteren, maar spreiden) In samenhang met het bovenstaande punt dient bij de branchering van de Binnenstad te worden voorkomen dat dezelfde type voorzieningen te sterk clusteren. Om combinatiebezoek te stimuleren, is het juist van belang dat winkels, horeca en cultuur op allerlei plaatsen in de Binnenstad zijn te vinden. Hierdoor kunnen specifieke (verrassende) combinaties aan de consument worden geboden. Daarbij dient veel aandacht te worden besteed aan de routings in de Binnenstad (zie ook 3.5), zodat het

27

spreiden van aanbod niet leidt tot een uitgestorven indruk van delen van de stad. Het is juist de bedoeling dat de spreiding er toe leidt dat de Binnenstad wordt gezien als één groot multifunctioneel verblijfgebied (wonen, winkelen, horeca en cultuur). Voorbeelden van de wijze waarop dit vorm kan krijgen zijn Utrecht en Delft, waar delen van de stad ook op niet-winkeldagen een levendige indruk wekken. Actie: In het actieplan Retail moet een goede spreiding van branches worden nagestreefd.

Figuur 10De Oude Gracht in Utrecht (l) en de Beestenmarkt in Delft (r)

Ruimte bieden aan cultuuractiviteiten op straat Voor zover dit op dit moment nog niet mogelijk is, zullen cultuuractiviteiten op straat ruimte moeten krijgen. Bij een historische stad als Zwolle past een volwaardig cultuuraanbod en het zou goed zijn als dit ook in het straatbeeld duidelijk zichtbaar is. Mogelijk kan één van de pleinen hiervoor specifiek worden ingericht, zoals de Grote Markt, de Melkmarkt of de Nieuwe Markt. Op die manier wordt bij de consumenten een sfeer opgeroepen die uitnodigt om langer in de stad te verblijven. Internationaal zijn hiervan vele voorbeelden, zoals de Ramblas in Barcelona, Covent Garden in Londen, de Karelsbrug in Praag of het Domplein in Keulen. Dichter bij huis zijn het Stadspodium in Rotterdam en het Onze Lieve Vrouweplein in Maastricht goede voorbeelden. Zwolle kan hierin in Oost-Nederland een voortrekkersrol vervullen. Figuur 11Van links naar rechts: De Ramblas in Barcelona, Karelsbrug in Praag en Domplein in Keulen

Actiepunt Cultuur Omschrijving Stel een Actieplan Cultuur op en maak het stimuleren van cultuuractiviteiten op straat hiervan een belangrijk onderdeel. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als opsteller van het plan Gemeente afdeling cultuur als beleidsdeskundige Cultuursector als inhoudelijke deskundige en uitvoerder Ondernemers Binnenstad als partners bij de uitvoering van het plan Bewoners Binnenstad i.v.m. mogelijk overlast van de uitvoering van het plan Planning 2012

28

Prioriteit Samenhang Baten Kosten

Financiering

hoog Actiepunt erfgoed, water, evenementen, marketing Meer bezoekers die meer besteden Uren centrummanagement en betrokkenen Uitvoeren plan PM vanuit de gedachte dat in het plan de cultuurinstellingen worden uitgedaagd om zich meer op straat te manifesteren waarvoor in principe geen extra kosten vereist zijn er van uitgaande dat de cultuurinstellingen beschikken over de middelen om op straat te doen wat ze anders binnenskamers doen. Geen aanvullend budget nodig.

Wonen goed in blijven passen en volwaardig onderdeel laten blijven van levendige stad Wonen speelt een belangrijke rol om de levendigheid in de Zwolse Binnenstad te bestendigen. Het bevorderen van een goed woonklimaat blijft dan ook essentieel onderdeel van alle verdere planvorming voor Zwolle in de top vijf van Nederlandse binnensteden. Dit kan bevorderd worden door wonen boven winkels en horeca nog meer dan nu het geval is te stimuleren. Maar ook door in alle stadia van verder planontwikkeling nauw samen te werken met de bewonersvereniging bbZ. In de toekomstige ontwikkeling van de Zwolse Binnenstad kunnen belangen van de ondernemers en de bewoners soms conflicteren. Hoewel dit niet altijd kan worden voorkomen, kan het aantal conflicten mogelijk worden verkleind door in de planontwikkeling van een aantal strategische locaties c.q. gebieden ook direct het belang van wonen te borgen. Anderzijds hoort bij het wonen in de Binnenstad ook het accepteren van de levendigheid in de stad (geluid, evenementen, e.d.). Het verdient aanbeveling om bij de organisatie en uitvoering van het actieprogramma direct de bewonersvereniging (bbZ) te betrekken (zie ook hoofdstuk 4). Op die manier kunnen de belangen van de verschillende partijen uit de Binnenstad op cruciale momenten op een goede wijze tegen elkaar worden afgewogen. Het realiseren van het woningbouwprogramma uit de nota “Binnenstad+” kan bijdragen aan het versterken van de levendigheid van de stad. In dit programma is opgenomen dat de komende 15 jaar gemiddeld jaarlijks 150 woningen in de Binnenstadsschil (dus ook buiten de Binnenstad) worden opgeleverd. Het is belangrijk om hierbij een goede differentiatie naar doelgroepen toe te passen: empty-nesters als primaire doelgroep op het Kraanbolwerk, jonge succesvolle gezinnen als primaire doelgroep op Wezenlanden en starters verspreid over de verschillende projecten. Daarnaast is het voor de bewoners van de Binnenstad van belang om goede parkeervoorzieningen te behouden c.q. te realiseren. Actiepunt Wonen Omschrijving Voer het bestaande beleid uit en stimuleer waar mogelijk wonen boven winkels en horeca om als zodanig de levendigheid in de Binnenstad te stimuleren. Zorg daarnaast voor een goede borging van wonen in de planontwikkeling voor de Binnenstad, door bijvoorbeeld de bbZ direct te betrekken bij de organisatie en uitvoering van het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als verbinder en stimuleerder Gemeente als facilitator van private initiatieven BbZ als belangenbehartiger van bewoners Onderwijsinstellingen en studenten v.w.b. studentenhuisvesting Citycentrum als belangenbehartiger van winkeliers KHN als belangenbehartiger van horeca ondernemers DOC als belangenbehartiger cultuurondernemers Andere belangenbehartigers Binnenstad Planning Lopend proces Prioriteit gemiddeld Samenhang Actiepunt parkeren, bereikbaarheid Baten Aantrekkelijkere Binnenstad Kosten Uren centrummanagement en betrokkenen Financiering Private initiatieven

29

3.5 Hoge ruimtelijke kwaliteit/uitstraling Duidelijke routings aanbrengen (zie aanbevelingen BRO) Zoals al eerder aangegeven, is het beïnvloeden van routings een belangrijke actie om het bezoek aan de Binnenstad te verlengen en daarmee ook herhaalbezoek te stimuleren. In de brancheringsvisie van BRO is al aangegeven dat de hoogste prioriteit ligt bij de verdere ontwikkeling van de Zwolse Binnenstad in het geleidelijk realiseren van een sluitend hoofdwinkelcircuit. Dit circuit dient uit de volgende belangrijke schakels te bestaan (zie ook onderstaande kaart): -

-

De Diezerstraat als ijzersterke winkelas en tegelijkertijd de verbindende schakel richting oost-west en noord-zuid en vice versa. Een versterkt circuit aan de noordzijde via Diezerstraat – Korte Smeden – Het Eiland – Kleine Aa – Roggenstraat – Diezerstraat. Dit dient veel sterker dan nu te worden neergezet als dominante hoofdroute aan de noordzijde van de hoofdwinkelstructuur. Een tweede (secundaire) ring aan de zuidzijde via Diezerstraat – Oude Vismarkt – Gasthuisplein – Diezerstraat. De bibliotheeklocatie moet hierbij worden benut als belangrijke noord-zuid verbinding vanuit de Diezerstraat naar het Gasthuisplein. Dit subcircuit zal een lagere passantendichtheid kennen dan de noordelijke ring. Mede hierdoor zal het ook weer een andere functionele samenstelling kennen.

Figuur 12Trekkers en milieus in de Binnenstad van Zwolle

Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010

De laatste jaren was de versterking van de winkelstructuur vooral gericht op de as Diezerstraat – Grote Markt – Melkmarkt, en ook voor de komende jaren staan hier grote projecten gepland. Het versterken van de beoogde circuitvorming vraagt voor de komende periode een sterkere focus op de herontwikkeling van het gebied Weeshuisstraat en op het versterken van de noord-zuid relaties (o.a. via Roggenstraat, Gasthuisplein). Ook zal er nauwlettend moeten worden gekeken naar de positionering van de trekkers in de Binnenstad. De huidige spreiding van de belangrijkste trekkers is nog te weinig sturend in de circuitvorming:

30

-

De locatie van de Hema als trekker op de centrale as Diezerstraat is goed en dient naar de toekomst een blijvende rol te hebben in de doorbloeding van het kernwinkelgebied in oost-westrichting.

-

De ontwikkeling van de bibliotheeklocatie biedt de mogelijkheid om ook in dit deel van de centrale as sterke (sub)trekkers in te brengen om te komen tot een betere spreiding ook naar de oostzijde, maar ook om de relatie met het Gasthuisplein te leggen.

-

De bronpuntfunctie van de Mediamarkt dient behouden te blijven.

-

Het V&D warenhuis en C&A moeten sterker gaan bijdragen aan het ondersteunen van het noordelijke winkelcircuit. De gewenste herontwikkeling van de Weeshuisstraat moet hieraan bijdragen.

-

Ook aan de zuidzijde van het centrum (omgeving Gasthuisplein) dient gestreefd te worden naar een trekker.

Bron: BRO, Brancheringsvisie en gebiedsprofielen Binnenstad Zwolle, 2010

Zoals hierboven is aangegeven, wordt de circuitvorming aan de zuidzijde doorgezet via de route Grote Markt – Oude Vismarkt – Gasthuisplein via de bibliotheeklocatie weer terug naar de Diezerstraat. Om deze visie te realiseren is het in de eerste plaats nodig dat de bibliotheeklocatie een goede invulling krijgt. In het verlengde hiervan vraagt het Gasthuisplein om een ruimtelijke en functionele opwaardering, waarbij tevens het streven moet zijn om achterkanten zo veel mogelijk weg te werken. Voor de verhoging van de passantenstromen in dit gebied zou het goed zijn als er ook een trekker in het gebied gevestigd zou zijn. Figuur 13Routings kunnen ook worden versterkt met duidelijke bewegwijzering

Om daadwerkelijk een noord-zuidrouting tot stand te brengen is het noodzakelijk dat ook in het noorden van de Binnenstad een bronfunctie behouden blijft. Het parkeren op het Noordereiland geldt op dit moment als een belangrijk bronpunt vanaf de noordzijde. Op het moment dat de parkeergarage daar wordt gesloten, moeten in de directe omgeving compenserende maatregelen worden getroffen. Daarnaast dienen de huidige bronpunten in het zuiden van de stad te worden opgewaardeerd. De trekkracht van dit gebied kan worden versterkt door een ruimtelijke opwaardering en de mogelijke vestiging van een trekker. Anderzijds zal het gebied ook goed per auto en OV bereikbaar moeten zijn. Naast het versterken van de verbindingen met het station (zie ook 3.3) verdient het aanbeveling om in dit gebied ook goede parkeervoorzieningen te realiseren. Actiepunt duidelijke routings Omschrijving Stel een actieplan op om te komen tot duidelijke routings: (a) naar de bronpunten openbaar vervoer, parkeren en fietsparkeren, (b) van de bronpunten naar de Binnenstad, (c) in de Binnenstad naar, binnen en tussen de diverse deelgebieden en bezienswaardigheden. Streef na dat de routings blijken uit de gevels, type ondernemingen en de inrichting van het openbaar gebied. Ondersteun en vul aan met bewegwijzering en route beschrijvingen op papier en via elektronische hulpmiddelen zoals apps en touchscreens. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als verbinder en stimuleerder Gemeente als facilitator van private initiatieven

31

Planning

Prioriteit Samenhang Baten Kosten Financiering

Citycentrum als belangenbehartiger van winkeliers Ondernemers en vastgoedeigenaren als belanghebber KHN als belangenbehartiger van horeca ondernemers DOC als belangenbehartiger cultuurondernemers BbZ als belangenbehartiger van bewoners Andere belangenbehartigers Binnenstad Actieplan: 2011 Uitvoering quick wins: 2011 start voorbereiding, daadwerkelijke uitvoering z.s.m. Uitvoering plan: 2012 e.v. parallel aan ingrepen in de openbare ruimte Zeer hoog Met alle actiepunten Werkt direct door op de aantrekkelijkheid Binnenstad omdat zichtbaar en benadrukt wordt wat de stad te bieden heeft en hoe daar te komen. Nader te bepalen op basis van het actieplan Vastgoedeigenaren en winkeliers Ontwikkelingsprogramma Binnenstad voor ingrepen in de openbare ruimte

Herontwikkeling Weeshuisstraatgebied In een stad die de ambitie uitspreekt om bij de beste binnensteden van Nederland te behoren, past niet een gebied met de uitstraling van het Weeshuisstraat gebied (V&D – passage / Xenosstrip – C&A en directe omgeving). Het oogt gedateerd, is naar binnen gekeerd en het aanbod past qua omvang en samenstelling meer bij een wijkwinkelcentrum dan bij het kernwinkelgebied van Zwolle. Op dit moment voorziet de Weeshuisstraat primair in de wensen van de doelgerichte consument, terwijl het gebied voor de belevingsconsument weinig aantrekkingskracht heeft. Om het combinatiebezoek aan de Binnenstad te stimuleren en de duur van het bezoek te verlengen, verdient het aanbeveling om de Weeshuisstraat grondig te herontwikkelen. Het winkelcentrum zal zich van introvert naar extrovert moeten ontwikkelen (zie ook Brancheringsvisie, BRO), zodat daarmee de potentie van het Broerenkerkplein, de Broerenkerk en het Eiland beter bij het winkelcircuit kan worden betrokken. De vestiging (verplaatsing) van de boekhandel van Waanders in de Broerenkerk speelt hier al op in. Het aanbod dient vergroot en verbreed te worden waarbij de uitbreiding vooral moet zitten in onderscheidende winkels die de aantrekkelijkheid van de Binnenstad vergroten. Door de inrichting moet het gebied moet bijdragen aan een uitbreiding van de routering in het kernwinkelgebied (achtje Diezerstraat – Eiland - Weeshuisstraat). Bijzondere aandacht is daarbij vereist voor de verbindingsstraatjes. Een bijzonder punt is de Nieuwstraat die een rol vervult voor de bevoorrading maar onderzocht moet worden of de bevoorrading en het verkeer beperkt kan worden tot bloktijden vergelijkbaar met de Diezerstraat. Op deze wijze zou de Nieuwstraat een rol kunnen krijgen in het kernwinkelgebied in plaats van de huidige doorsnijding ervan. De herontwikkeling van het winkelcomplex moet ook de kans bieden om het gevelbeeld te verlevendigen. Zo heeft V&D op dit moment te veel frontbreedte. In een herontwikkeling van het Weeshuisstraatgebied dient dit op een andere wijze te worden ingepast. Daarbij heeft een kleinschalige(re) verkaveling op begane grond de voorkeur. Actiepunt Herontwikkeling Weeshuisstraatgebied Omschrijving Nodig via een openbare inschrijving privaten partijen uit om zich te kwalificeren om met de gemeente als facilitator het Weeshuisstraatgebied te herontwikkelen. Sluit daartoe een langjarige samenwerkingsovereenkomst af zodat de private partij zich ook over collegeperiodes verzekerd weet van de samenwerking met en facilitering door de gemeente. Trekker Gemeente Betrokkenen Gemeente als facilitator met inbegrip van de mogelijkheid tot verruiming van het aantal m2 vvo. Belegger/ontwikkelaar die de herontwikkeling uitvoert Vereniging van Eigenaren Weeshuisstraat Andere vastgoedeigenaren in het gebied Vastgoed eigenaren, ondernemers en bewoners in het gebied Citycentrum, KHN, DOC en bbZ

32

Planning

Prioriteit Samenhang Baten

Kosten

Financiering

2011 – 2e helft PVE opstellen en uitnodigingen voor openbare inschrijving van private partijen om zich te kwalificeren als partner van de gemeente voor de herontwikkeling van het Weeshuisstraatgebied 2011 - 1e kwartaal private partijen schrijven in. 2012 – 2e kwartaal beoordeling inschrijvingen 2012 - 2e helft kwartaal onderhandeling met voorkeurspartij 2013 start voorbereiding en uitvoering Nb. Aan de feitelijke uitvoering gaat een traject vooraf waarin de belegger/ontwikkellaar de vastgoedpositie verwerft om te kunnen starten met de uitvoering. Daardoor is nu niet te bepalen wanneer de herontwikkeling een feit zal zijn. Zeer hoog Actiepunt branchering, parkeren, bereikbaarheid Meer bezoekers die meer besteden omdat: • Verdichting (uit en inbreiden) kernwinkelgebied dat de aantrekkelijkheid van de Binnenstad doet toenemen. • Een bovenregionale trekker voor de Binnenstad als belangrijke voorwaarde om de geformuleerde inhoudelijke doelstellingen van het rapport Zwolle bij de top van de Nederlandse binnensteden te realiseren. • Het voor winkelgebieden zo belangrijke “achtje” Betreft een private ontwikkeling. Aanpassingen aan de openbare ruimte zijn onderdeel van de ontwikkeling en voor rekening van de private ontwikkelaar. Gemeentelijke kosten worden doorbelast aan de ontwikkelaar. Met de herontwikkeling van het Weeshuisstraatgebied en de uitbreiding van het aantal m2 wordt een waardestijging van het vastgoed beoogd waarmee de belegger/ontwikkellaar het plan financiert. Gemeentelijke kosten worden op basis van een anterieure overeenkomst doorbelast aan de ontwikkelaar,

Upgrade Grote Markt door warenmarkt en fietsparkeren daar weg te halen Bij een hoogwaardige uitstraling van de Binnenstad past niet de huidige warenmarkt en fietsenstalling op de Grote Markt. Figuur 14Grote Mark, sleutelfunctie en centrale ontmoetingspunt in de Binnenstad

Voor het parkeren van fietsen moeten elders voorzieningen worden getroffen (zie fietsparkeren blz. 24) en moet handhaving fietsoverlast zoals op de Grote Markt voorkomen. Uit recent onderzoek van een externe adviseur blijkt dat de warenmarkt nog altijd een belangrijke functie voor de Binnenstad vervult. Bezoekers van de warenmarkt geven gemiddeld 17 euro uit op de markt en 30 euro elders in de Binnenstad. Om meer ruimte voor de horeca op de Grote Markt te creëren, verdient het aanbeveling om de warenmarkt daar te verplaatsen. Op basis van het rapport van de externe adviseur kan in de nabije toekomst een goede afweging worden gemaakt ten aanzien van de toekomstige positionering van de warenmarkt. 33

Actiepunt: upgrade Grote Markt Omschrijving Verbeter de kwaliteit van de Grote Markt door het fietsparkeren en de warenmarkt te verplaatsen. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Gemeente voor het aanpassen van de marktverordening en het begeleiden van de markt Standplaatshouders warenmarkt voor en door wie de markt gaat veranderen Vastgoedeigenaren, Ondernemers en bewoners Grote Markt CVAH, Promotiecommissie Warenmarkt Citycentrum, KHN, DOC, en bbZ Planning Lopend traject met beoogde start uitvoering 2e helft 2011 Prioriteit gemiddeld Samenhang Actiepunt branchering, parkeren, bereikbaarheid, fietsparkeren Baten Meer bezoekers die meer besteden omdat: • Grote Markt een sleutelfunctie heeft voor de Binnenstad en met de ingrepen de aantrekkelijkheid wordt verhoogd. Kosten Inzet centrummanagement en betrokkenen Financiering Ambtelijke inzet ten laste van bestaande capaciteit Markten & Havens (marktmeester) en EZ (accountmanager Binnenstad) Marketing en promotie t.l.v. budget stichting promotie warenmarkt opgebracht door de standplaatshouders via een al bestaande opslag op het marktgeld.

Goed beheer van de openbare ruimte Bij een hoge ruimtelijke kwaliteit/uitstraling past ook een goed beheer van de openbare ruimte. Dit begint bij de begrippen schoon, heel en veilig, maar omvat bijvoorbeeld ook het creëren van goede faciliteiten voor bevoorrading, het onderhouden van de parken en singels en het bieden van goede/sfeervolle straatverlichting. Voor zover dat al niet het geval is verdiend het aanbeveling om de gemeentelijke taken vast te leggen in een Actieplan Openbare Ruimte en daarbij ook duidelijk aan te geven wanneer een bepaalde verantwoordelijkheid ligt bij een private/particuliere partij. Een eventueel bestaand actieplan zou herijkt moeten worden op basis van de ambitie bij de top vijf van Nederlandse binnensteden. Om een vliegende start met de uitvoering van het Actieprogramma Binnenstad te maken, zal in eerste instantie worden gefocust op het terugdringen van huidige ergernissen van bewoners en ondernemers ten aanzien van de openbare ruimte in de Binnenstad. Het gaat hierbij om: 1.

Het oplossen van de fileproblematiek rondom Maagjesbolwerk;

2.

Het realiseren van een effectieve (parkeer)bewegwijzering op de Ring;

3.

Het zo veel als mogelijk weren van straatverkopers in de Diezerstraat;

4.

Het aanpakken van de fietsproblematiek c.q. het realiseren van voldoende fietsparkeergelegenheid;

5.

Het realiseren van een optimale wandelverbinding tussen station en Binnenstad; en

6.

Het tegengaan van vervuiling van de Binnenstad.

De inzet is om deze ergernissen op 12-12-2012 te hebben opgelost. Actiepunt: Openbare ruimte Omschrijving Opstellen Actieplan Openbare Ruimte met daarin voldoende aandacht voor de begrippen schoon, heel en veilig, het creëren van goede faciliteiten voor bevoorrading, het onderhouden van parken en singels en het bieden van goede/sfeervolle straatverlichting. In dit actieplan dient ook voldoende aandacht te worden besteed aan het terugdringen van de ergernissen van bewoners en ondernemers van de Binnenstad. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement voor het uitvoeren van het plan. Gemeente voor de ingrepen in het beheer van de openbare ruimte Vastgoedeigenaren, Ondernemers en bewoners als belanghebber voor schoon, heel en veilig in hun omgeving. Citycentrum, KHN, DOC, en bbZ Planning Lopend traject Actieplan gereed 4e kwartaal 2011 met aansluiten start uitvoering Prioriteit Zeer hoog

34

Samenhang Baten Kosten Financiering

De andere actiepunten Een aantrekkelijke Binnenstad begint bij schoon heel en veilig Additionele inzet gemeente en instantie: nader te bepalen Gemeente investeert jaarlijks in schoon, heel en veilig. Eventuele additionele inzet bekostigen uit een fonds dat gevoed wordt door de vastgoedeigenaren, ondernemers en de gemeente. Onderzoeken of de toeristenbelasting kan worden toegevoegd aan het fonds. Dekking aandeel gemeente en toevoeging toeristenbelasting regelen via de PPN.

3.6 Professionele (stads)marketing Historie en water, optimale bereikbaarheid, multifunctioneel aanbod, grote dynamiek en hoge ruimtelijke kwaliteit centraal stellen in de marketing van de stad Bij de “Beste Binnenstad van Nederland” past een professionele marketing(organisatie). De wijze waarop steden hun stadsmarketing organiseren verschilt onderling sterk. In de ene stad valt stadsmarketing onder de verantwoordelijkheid van één wethouder; in de andere stad wordt de portefeuille stadsmarketing gedeeld door een aantal wethouders. En waar in de ene stad de lokale overheid (nog) verantwoordelijk is voor de stadsmarketing, ligt in de andere stad de verantwoordelijkheid bij een aparte stichting. Kortom, er bestaat geen vaste vorm waarin steden stadsmarketingbeleid voeren. De afgelopen decennia heeft wel een ontwikkeling plaatsgevonden waarin lokale overheden het ‘recht’ op stadsmarketing steeds meer zijn gaan delen met (semi-)externe partijen. Ook in Zwolle is dit het geval. Vaak is het stadsmarketingbeleid ondergebracht in een aparte stichting, waarin de belangrijkste lokale stakeholders (indirect) zijn vertegenwoordigd. Dit geldt ook voor Zwolle Marketing. Deze organisatie komt voort uit RBT Vechtdal-IJsseldelta, de Stichting Evenementen Support Zwolle (SESZ) en Zwolle Stadsmarketing en overlegt periodiek met diverse actoren in de Zwolse Binnenstad (Citycentrum, KHN, KvK, Gemeente, etc.). Uit diverse onderzoeken blijkt dat er niet één bepaalde succesformule bestaat als het gaat om de organisatie van de stadsmarketing. Wel blijkt een aantal factoren de effectiviteit van stadsmarketing te vergroten. Zo is de effectiviteit van stadsmarketing voor een belangrijk deel gerelateerd aan factoren als omvang, eigenaar en organisatiecultuur. Factoren die niet direct betrekking hebben op de organisatievorm zijn echter vaak nog belangrijker. Hierbij kan worden gedacht aan leiderschap, politiek draagvlak, bereidheid tot samenwerking en omvang van financiële middelen. Hiermee zijn er dus wel handvatten voor een effectief stadsmarketingbeleid. Uiteindelijk wordt het succes van stadsmarketingbeleid voor een groot deel bepaald door zes factoren, waarvan de eerste drie meer inhoudelijk en de laatste drie meer organisatorisch van aard zijn7: 1. De stadsmarketingstrategie moet passen binnen de toekomstvisie van de stad Voordat een stad überhaupt begint met het maken en voeren van stadsmarketingbeleid moet deze een duidelijke visie hebben op waar de stad nu staat en waar de stad over tien à vijftien jaar moet staan. Welke sociaaleconomische karakteristieken kent de stad en welke veranderingen vinden hierin plaats? Welke ontwikkelingen zijn wenselijk en welke zijn minder wenselijk? Alle projecten en plannen van een gemeente moeten hierin passen. Idealiter is de toekomstvisie in samenwerking met de belangrijkste lokale stakeholders opgesteld.

7

Bron: Rabobank (2007), De Kracht van Delft 2007. Thema Stadsmarketing.

35

2. De stadsmarketingstrategie moet zich (voornamelijk) richten op het unieke van de stad Hoewel stadsmarketing in het algemeen wordt ingezet om een stad duidelijk te positioneren en profileren ten opzichte van concurrerende steden, toont het stadsmarketingbeleid van steden in de praktijk vaak grote overeenkomsten. Een voorbeeld hiervan is de profilering als creatieve stad, een hype die is ingezet als gevolg van de studie van Richard Florida. Beter is om juist de inherente kwaliteiten van een stad te versterken en die te profileren. Het is de kunst om in stadsmarketing te kiezen voor een merk dat de unieke kenmerken van een stad ademt. En waaraan ook de meer algemene waarden van een stad kunnen worden opgehangen. Stadsmarketing moet onderscheidend zijn om de aandacht van potentiële klanten van de stad te trekken. In het geval van Zwolle lijkt een positionering op basis van water en historie voor de hand te liggen.

3. Stadsmarketing moet aansluiten op het (product)aanbod in de stad Dit lijkt logisch, maar in de praktijk sluit stadsmarketing vaak niet aan op de producten van een stad. Dit heeft het gevaar dat zowel (potentiële) klanten als (potentiële) pleitbezorgers zich niet herkennen in de gekozen strategie. Uiteindelijk kan dit ertoe leiden dat zij teleurgesteld raken in de stad en zich ervan afkeren. Een stad mag best ambitie tonen in haar stadsmarketingstrategie, maar dit mag niet ten koste gaan van de geloofwaardigheid ervan. 4. Stadsmarketing staat of valt bij bezielend leiderschap Vaak is de manier waarop een boodschap wordt gebracht nog belangrijker dan de boodschap zelf. Ook bij stadsmarketing gaat dit op. Op het moment dat een burgemeester of andere lokale coryfee consequent hetzelfde (positieve) verhaal vertelt over zijn of haar stad, dan is de kans op navolging groot. En op het moment dat een bepaald verhaal veel navolging krijgt, is de kans groot dat lokale initiatieven ‘als vanzelf’ binnen de kaders van de stadsmarketing vallen. Op deze manier raakt de stadsmarketing verweven in alle (beleids)lagen van de stad. Bovendien neemt op deze wijze het aantal ambassadeurs van de stad toe, wat de aantrekkingskracht van de stad op haar (potentiële) klanten vergroot. 5. Stadsmarketing moet kunnen rekenen op voldoende politiek en maatschappelijk draagvlak Deze factor hangt sterk samen met de voorgaande drie factoren. Op het moment dat hieraan wordt voldaan, ontstaat ‘vanzelf’ draagvlak voor het totale stadsmarketingbeleid. Naast het draagvlak voor het beleid is synergie in de uitvoering van het beleid zeer belangrijk. Ook al wordt een bepaalde stadsstrategie maatschappelijk gedragen; het is belangrijk dat de belangrijkste stakeholders in een stad dezelfde boodschap vertellen. Concreet houdt dit in dat het merk van de stad door iedereen wordt onderbouwd met dezelfde argumenten. Naast het merk moet er dus ook een verhaal zijn waarvoor politiek en maatschappelijk draagvlak bestaat. 6. Stadsmarketing moet worden ondersteund met voldoende financiële middelen Stadsmarketing is meer dan inhoud en organisatie. Niet in de laatste plaats gaat stadsmarketing over productontwikkeling en de inzet van promotietechnieken. Om het keuzeproces van klanten te beïnvloeden, kunnen producten worden ontwikkeld (denk aan landmarks, evenementen en herstructurering van beeldbepalende onderdelen van de stad) en promotietechnieken worden ingezet (denk aan advertenties, tv- en radiocommercials, informatie op het internet en foldermateriaal). Beide gaan met (forse) investeringen gepaard. Stadsmarketingorganisaties moeten leven met het feit dat stadsmarketing hen meer kost dan opbrengt. De revenuen van stadsmarketing slaan immers vrijwel altijd elders neer. Om serieus aan stadsmarketing te doen –en de stad op die manier duidelijk te positioneren en te profileren ten opzichte van concurrerende steden– zijn voldoende financiële middelen noodzakelijk. Bron: Rabobank, De Kracht van Delft, 2007

36

Voorbeelden van succesvolle stadsmarketing zijn er voldoende. Het verdient aanbeveling om ervaringen uit te wisselen met steden als Groningen en Maastricht, steden die een relatief lange geschiedenis met professionele stadsmarketing hebben en die een belangrijk referentiekader vormen voor de plannen ten aanzien van de Binnenstad in Zwolle. Daarnaast heeft bijvoorbeeld Delft de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan in de professionalisering van de marketing. Door actief ervaringen uit te wisselen, kan de leercurve in de Zwolse marketingaanpak worden bekort en kan op een efficiënte wijze worden geïnvesteerd in het trekken van meer bezoekers. Belangrijk is nogmaals dat in de marketing de onderscheidende elementen van Zwolle een plaats krijgen. In het ‘verhaal van Zwolle’ kunnen als zodanig historie en water, optimale bereikbaarheid, multifunctioneel aanbod, grote dynamiek en hoge ruimtelijke kwaliteit een centrale plaats krijgen. Belangrijk is om in het verhaal van Zwolle wel duidelijk te kiezen voor een beperkt aantal kernwaarden. Er dient te worden voorkomen dat Zwolle “van alles wat” wordt. Er dient gekozen te worden voor een heldere positionering op basis van de kernwaarden en het daaruit voortvloeiende communicatieconcept dient uit te stijgen boven een sectorale of thematische aanpak (bv Zwolle cultuurstad of Zwolle culinaire stad), zodat het op een hoger abstractieniveau aan de aantrekkelijkheid van Zwolle appelleert. Het concept kan dan door verschillende sectoren en domeinen ingevuld en verrijkt worden. Doelstelling blijft simpel: grotere bekendheid, beter imago, leidend tot meer bestedingen en versterking Zwolse economie. In ieder geval is het belangrijk dat in de organisatie (en uitvoering) van de stadsmarketing ook private c.q. particuliere partijen een belangrijke rol vervullen. Het verdient aanbeveling om de komende jaren het budget voor de gemeentelijke stadsmarketing specifiek voor de marketing van de Binnenstad in te zetten om als zodanig te werken aan de realisatie van de ambitie “Beste Binnenstad van Nederland”. De resultaten uit het onderzoek Meest gastvrije stad van Nederland (Van Spronsen/VVV Nederland) vormen hierbij een interessant startpunt. Focus ligt in de eerste fase op de Binnenstad en op het gastheerschap. De Binnenstad is het hart van de stad en veel ontwikkelingen in de stad komen hier samen. Daarnaast is er een betrouwbare benchmark met het VVV/Van Spronsen onderzoek ‘ Meest gastvrije stad´, waaraan Zwolle sinds het begin (in 2009) aan deelneemt. Vooruitgang kan dus jaarlijks goed gemonitord worden. In eerste instantie ligt de nadruk bij de ontwikkeling van de Zwolse Binnenstad op gastvrijheid, cultureel aanbod en horeca. Het onderzoek van Van Spronsen maakt duidelijk dat ook elementen als bereikbaarheid, veiligheid, winkelaanbod, groenvoorziening, architectuur, bereikbaarheid en parkeren van groot belang zijn voor de ontwikkeling van een aantrekkelijke Binnenstad. Ambitie is om samen met ondernemers en andere stakeholders in de Binnenstad een actieplan te maken, dat er toe moet leiden dat Zwolle in 2012 in de top 10 staat en in 2015 in de top 5 van de meest gastvrije steden van Nederland. In de uitvoering van de marketing dient er rekening mee te worden gehouden dat de Zwolse Binnenstad veel verschillende doelgroepen kent. Een belangrijk deel van het extra aantal bezoekers zal moeten worden gevonden buiten een straal van circa 30 kilometer. Anderzijds zal de bevolking binnen de straal van 30 kilometer ook in de toekomst voor het belangrijkste deel verantwoordelijk zijn voor de omzet. De bevolking in de directe omgeving van Zwolle kent de Binnenstad goed, waardoor deze op een andere manier dient te worden benaderd dan de mensen uit de Randstad. Uiteindelijk gaat het erom dat de doelgroepen op hun specifieke wensen worden benaderd om ze als zodanig te verleiden een bezoek aan de Zwolse Binnenstad te plegen dan wel het bezoek aan de Binnenstad te verlengen. In het actieplan voor de Zwolse Binnenstad zal extra aandacht

37

besteed worden aan het werven van bezoekers in de straal van 30 tot 80 kilometer (30 minuten tot een uur reistijd) omdat hiermee bestedingen vergroot kunnen worden en de positie van de Zwolse Binnenstad verbeterd kan worden. Actiepunt Stadsmarketing Omschrijving Stel een Actieplan Marketing op. Zorg ervoor dat de strategie naar buiten is gericht en zich richt op specifieke doelgroepen. Zorg voor een goede organisatorische inbedding bij zowel gemeente als ondernemers en zorg daarnaast voor voldoende financiële armslag om de marketingplannen waar te maken. Handhaaf Zwolle marketing als de organisatie in Zwolle die zorgt voor consistentie in de uitvoering van het stadsmarketingbeleid. Trekker Zwolle Marketing Betrokkenen Gemeente als facilitator via het verlenen van subsidie en de inzet van bestuurders om op verzoek van en samen met Zwolle Marketing en ondernemers ingezet te worden bij het uitdragen van de kwaliteiten van Zwolle. Vastgoedeigenaren, Ondernemers en bewoners Citycentrum, KHN, DOC, en bbZ Planning Zwolle marketing is een bestaande organisatie. Het actieplan 2012 wordt in 2011 in lijn gebracht met de ambitie en actiepunten in dit rapport. Prioriteit Zeer hoog Samenhang Alle andere actiepunten Baten Meer bezoekers die meer besteden Kosten Inzet betrokkenen Marketing en promotie 1 mln euro per jaar Financiering Ambtelijke inzet ten laste van bestaande capaciteit EZ Bestaande subsidie gemeente 350.000 euro per jaar structureel Taakstelling aan Zwolle marketing om 650.000 euro via partners in de stad en via free publicity te realiseren

3.7 Centrummanagement Een adequaat en constant management van de Binnenstad in de vorm van centrummanagement. Een belangrijke rol is weggelegd voor het centrummanagement. Bij alle actieplannen zijn meerdere partijen in de Binnenstad betrokken zijn: de Gebruike rs: • Bewoners gebruikers van de Binnenstad (bewoners, • Ond ernemers • Bezoekers ondernemers en bezoekers), de vastgoedeigenaren en de gemeente. De belangen van deze actoren A B overlappen elkaar. In het centrum van die overlapping CM (CM) ligt een natuurlijke basis voor Va stgoe d Geme ente C eigenar en centrummanagement. Het is daar waar de belangen van alle actoren elkaar raken en samenwerking vereist is voor een goed resultaat. Voor wat betreft de andere overlappen kan centrummanagement worden Actore n binnenstad Zwolle ingezet op basis van afspraken tussen de betreffende actoren. Bij ad A kan dan gedacht worden aan de brancheringscommissie waar de vastgoedsector en de ondernemers samenwerken om de gewenste formules op de gewenste locatie in het centrum te krijgen. Bij ad B gaat het om projecten van de gemeente in de openbare ruimte. De gemeente overlegt daarbij met de gebruikers over de inrichting en de uitvoering en betrekt het centrummanagement daarbij. Bij ad. C gaat het om projecten die de gemeente uitvoert met private partners zoals het de bedoeling is bij de bibliotheek en het Weeshuisstraatgebied. De gemeente overlegt daarbij met de gebruikers over de inrichting en de uitvoering en betrekt het centrummanagement daarbij. In 2009 - 2010 is het centrummanagement ingevuld door één persoon die in deeltijd deze rol vervulde. Voor Zwolle was het een periode waarin ervaring is opgedaan met

38

centrummanagement. Er is veel goeds gebeurd maar door het ontbreken van een vastgesteld plan is moeilijk meetbaar of de doelstellingen zijn gehaald. Wanneer de raad en de stuurgroep Centrummanagement de tot hun domein behorende aanbevelingen en actiepunten in dit rapport overnemen ligt er een formeel plan met heldere doelen en acties om deze te realiseren. Dit is een goede basis voor centrummanagement. Het is een illusie te denken dat één persoon in deeltijd de realisatie van alle acties kan initiëren en coördineren. Voorgesteld wordt daarom om het centrummanagement, zeker de komende jaren, in teamverband in te vullen waarbij de rol van de gemeente gaandeweg minder wordt en zich uiteindelijk beperkt tot de publieke taak op het gebied van ruimtelijke ordening en schoon, heel en veilig met alleen de accountmanager Binnenstad in het centrummanagement als linking pin tussen centrummanagement en de gemeente. Bij de opstart is het team als volgt samengesteld: • De programma manager Binnenstad (Paul Kok) die ook voorzitter was van de Werkgroep die dit rapport heeft opgesteld (0,5 FTE) • De accountmanager Binnenstad (Iskander Tuqan) (0,5 FTE) • De voorzitter van de brancheringscommissie (deeltijd nader te bepalen) • Centrummanager Binnenstad (1 FTE te leveren door partners Binnenstad) De centrummanager is het gezicht op straat die waar nodig ook zelf de handen uit de mouwen steekt om zaken op gang te krijgen en tot stand te brengen. Het centrummanagement komt maandelijks bijeen om de voortgang te bespreken en waar nodig bij te sturen. De programma manager Binnenstad is de linking pin naar het bestuur, andere beleidsgebieden en projectmanagers van projecten in de Binnenstad zoals het ontwikkelingsprogramma Binnenstad, parkeren en in de ban van de ring. Actiepunt: Centrummanagement Omschrijving Stel een actieplan centrummanagement op met als resultante een Centrummanagement team dat op grond van het actieplan er zorg voor draagt dat Zwolle in 2020 bij de beste binnensteden van Nederland behoort. Trekker Stuurgroep centrummanagement Betrokkenen Vastgoedeigenaren als opsteller van het actieplan Gemeente als verbinder samen met de ondernemersorganisaties. Citycentrum, KHN, DOC, en bbZ als belangenbehartigers Planning 2e helft 2011 plan gereed Prioriteit Zeer hoog Samenhang Alle andere actiepunten Baten Voorwaarde voor het realiseren van de ambitie in 2020 Kosten Gemeente 0,5 FTE programma manager Binnenstad Gemeente 0,5 FTE accountmanager Binnenstad Brancheringscommissie 50 uur 1 FTE centrummanager 150.000 euro Financiering Ambtelijke inzet ten laste van bestaande capaciteit EZ Dekking inzet brancheringscommissie PM Dekking centrummanager vastgoedeigenaren en ondernemers Binnenstad

3.8 Monitoren Periodiek meten in hoeverre de verwachtingen uitkomen en de genomen maatregelen tot het gewenste resultaat leiden. Het traject om te komen tot het rapport Zwolle bij de top van de Nederlandse binnensteden is gestart met het opstellen van een monitor detailhandel en horeca Binnenstad Zwolle waarin alle cijfers over elkaar zijn gelegd om te kijken waar we uit zouden komen bij ongewijzigd beleid. Op grond daarvan zijn de ambitie en de doelen bepaald. Periodiek zal de monitor geactualiseerd moeten worden om te kunnen bepalen in hoeverre de verwachtingen uitkomen en in hoeverre de maatregelen bijdragen aan het 39

gewenste resultaat. Hierbij moet niet volstaan worden met alleen de economische ontwikkelingen en resultaten maar moet ook gekeken worden naar onderliggende terreinen zoals marketing, evenementen, bereikbaarheid en parkeren. Alleen dan kunnen economisch afwijkingen ook herleid worden tot aanpassingen in het actieprogramma. Voorwaarde daarbij is wel dat we in de uitvoering van de actieplannen voldoende flexibiliteit inbouwen om bij te kunnen sturen. Goed voorbeeld daarvan is de insteek bij het thema bereikbaarheid om te gaan werken met bereikbaarheidsarrangementen waarbij de fysieke en technische uitwerking gerelateerd wordt aan doelgroepen en het oogmerk waarmee men de Binnenstad bezoekt. Actiepunt: Monitoren Omschrijving Komt tot een monitor die periodiek wordt uitgevoerd om de ontwikkelingen en resultaten te meten zodat het actieplan waar nodig kan worden bijgesteld om de geformuleerde ambitie en doelen te realiseren. Trekker Centrummanagement Betrokkenen Centrummanagement als opsteller van de monitor Gemeente als verbinder samen met de ondernemersorganisaties. Citycentrum, KHN, DOC, en bbZ als belangenbehartigers Planning 2e helft 2011 plan gereed Prioriteit Zeer hoog Samenhang Alle andere actiepunten Baten Voorwaarde voor het realiseren van de ambitie in 2020 Kosten Opzetten monitor: Uitvoeren monitor Financiering Nader te bepalen

40

4 Organisatie Er gebeurt veel in de binnenstad en er staat veel te gebeuren in een dynamische context met inzet van veel partijen en veel disciplines. De realisatie van de plannen voor de Binnenstad ligt vooral bij private partijen met een faciliterende rol van de gemeente vanuit de publieke taak. Een deel van de plannen en vooral inrichting en beheer openbare ruimte, ruimtelijke ordening, bereikbaarheid Ge m ee nte en parkeren en de herontwikkeling van de Priva te p a rtije n bibliotheeklocatie, ligt bij de gemeente S a m en waarbij private partijen worden ingezet en betrokken. Daarnaast kan de behoefte ontstaan aan een vorm van publiekprivate samenwerking. Daarbij kan gedacht worden aan het Weeshuisstraatgebied. Voor alle drie geldt dat ze positief en negatief beïnvloed worden door omstandigheden waar niemand invloed op heeft zoals het weer en de economie. Het is een illusie te veronderstellen dat de gemeente of wie dan ook, de ontwikkelingen in de Binnenstad kan sturen. Daarvoor gaat het om te veel partijen, te veel disciplines maar vooral om omstandigheden zoals de economie die op niveau van Zwolle niemand kan beïnvloeden. Om de ambitie te realiseren zullen we de ontwikkelingen in de Binnenstad wel moeten managen door heldere doelen te formuleren en projecten te initiëren, initiatieven te stimuleren en te faciliteren waar deze bijdragen aan de realisatie van de geformuleerde doelen. Door de resultaten te monitoren kunnen we op niveau van projecten, doelen en in het uiterste geval op niveau van ambitie, bijsturen. Een afwegingskader waarin de ambitie wordt vertaald in doelen, moet betrokkenen, waaronder college en raad, in staat stellen om actieplannen te beoordelen op de bijdrage van projecten/initiatieven aan de doelstellingen, de gevraagde investeringen, de relatie met andere ontwikkelingen, de tijd e.d. Op die manier kunnen actieplannen met een investeringsvraag qua belang tegen elkaar afgewogen worden. Tegelijkertijd biedt het inzicht in welke bouwsteen er bij het gereedkomen en uitvoeren van actieplannen wordt toegevoegd aan de realisatie van de ambitie en doelen in dit rapport. Door op deze wijze te prioriteren en te sturen willen we voorkomen dat er voortdurend aan de voorkant discussie is over de afzonderlijke actieplannen en is inzichtelijk dat de afzonderlijke actieplannen passen in een ruimer programma. Besluitvorming Gemeente Een aantal thema’s ligt op het terrein van de gemeente: • Besluitvorming rond inrichting en beheer openbare ruimte vindt plaats in het kader van de actualisatie van het ontwikkelingsprogramma Binnenstad. • Besluitvorming rond bereikbaarheid en parkeren vindt plaats in het kader van het koersdocument parkeren, het koersdocument fietsparkeren en het project in de ban van de ring. Een dynamisch geheel dat nauwlettend de feitelijke ontwikkelingen van het aantal bezoekers zal monitoren om daar de realisatie van parkeren en bereikbaarheid op af te stemmen.

41

•

• •

Besluitvorming rond de herontwikkeling van de bibliotheeklocatie, eigendom van de gemeente, beperkt zich nu tot het besluit om nog dit jaar te starten met het maken van een plan van aanpak Besluitvorming rond de herontwikkeling van het Weeshuisstraatgebied beperkt zich nu tot het besluit om nog dit jaar te starten met het maken van een plan van aanpak. Besluitvorming rond activiteitenplannen op grond van het rapport van de werkgroep Economische Ontwikkeling Binnenstad ligt in eerste aanleg bij de stuurgroep centrummanagement. Activiteitenplannen waarvoor een investering van de gemeente wordt gevraagd worden voorgelegd aan de raad voor besluitvorming.

Besluitvorming Stad Een belangrijk deel van de thema’s ligt op het terrein van ondernemers en vastgoedeigenaren. Besluitvormen over deze thema’s ligt bij de stuurgroep centrummanagement waar ondernemers, vastgoedeigenaren, makelaars en de Kamer van Koophandel in vertegenwoordigd zijn. De Stuurgroep Centrummanagement stuurt een centrummanagement team aan in termen van resultaten, tijd en geld. De vertegenwoordiging van het college in de stuurgroep vormt de linking pin tussen stuurgroep en college. Het centrummanagement team geeft leiding en invulling aan de niet gemeentelijke projecten in het rapport van de werkgroep Economische Ontwikkeling Binnenstad . In 2009 - 2010 was het centrummanagement ingevuld door één persoon die in deeltijd deze rol vervulden. Er is in die periode veel gebeurd maar door het ontbreken van een formeel plan is moeilijk meetbaar of de doelstellingen zijn gehaald. Het centrummanagement zal opnieuw opgezet en bemenst moeten worden. De op te stellen actieplannen, met als gemeenschappelijk vertrekpunt de door de raad geformuleerde ambitie en de uitwerking daarvan in bijgevoegd rapport van de werkgroep, bieden een formeel kader als basis voor centrummanagement. De gedachte is om het centrummanagement onder te brengen in een team waar naast de centrummanager, de gemeente en de brancheringcommissie zijn vertegenwoordigd. Het centrummanagement rapporteert in termen van resultaat, tijd en geld aan de stuurgroep Centrummanagement. De vastgoedeigenaren en ondernemers worden benaderd voor de financiering van het centrummanagement omdat een goed functionerende binnenstad leidt tot meer omzet en tot waardestijging van het vastgoed en hogere huren. Een optie daarbij zou kunnen zijn om te komen tot een vereniging van eigenaren van commercieel vastgoed binnenstad zoals bijvoorbeeld in Utrecht, Haarlem, Enschede en Leiden.

42

5 Financiering Het Actieprogramma Economisch beleid Binnenstad kent een private en een publieke financiering: • De publieke financiering bestaat voor het merendeel uit lopende budgetten voor bijvoorbeeld bereikbaarheid, parkeren, ruimtelijke ordening, schoon, heel en veilig. Additionele financiering is vereist voor het opstellen en begeleiden van de actieplannen. Inzet van ambtenaren is nodig voor de deelname aan het centrummanagement. • De private financiering laat zich onder verdelen in twee blokken: a) de bundeling van middelen en inspanningen die ondernemers en vastgoedeigenaren nu al individueel doen; b) financiering door ontwikkelaars / beleggers van de ontwikkeling van de bibliotheeklocatie en de herontwikkeling van het Weeshuisstraatgebied. De publieke financiering beslaat de komende jaren alleen al voor parkeren en bereikbaarheid op een bedrag van tussen de 40 en 60 miljoen euro. Daarnaast staat er in de huidige begroting een bedrag van globaal 7 ton euro voor stadsmarketing en evenementen. Meest in het oog springend voor de private investering is de 125.000 euro voor de centrummanager. Nu er geen ondernemersfonds komt zal dat bedrag op een andere wijze bij elkaar gebracht moeten worden door de vastgoedeigenaren en ondernemers in de stad. Publiek – private samenwerking is mogelijk een optie voor de herontwikkeling van de bibliotheek en het Weeshuisstraatgebied. De eerste stap in die richting is om voor beiden een plan van aanpak op te stellen met een visie en programma van eisen als vertrekpunt voor partijen om zich te kwalificeren.

43