DE SOEFIgedachte. Inhoud. juni 2012

Inhoud



3 5 10 14 16 19

D E SOEFIgedachte

juni 2012

Ten geleide De natuur Hazrat Inayat Khan Woestijn Corien Elstgeest Schoonheid in de natuur Karim Logtmeijer Natuurbeleving Khidr Braakman Gesprek met Sakina Janssen over de natuur



21 22 28 29 30 33 34 39 41 44

Amir Smits en Zubin van den Besselaar

Gedicht: Dooi Tomas Tranströmer Wat zien wij in de natuur? Kariem Maas Citaten uit de Volumes Hazrat Inayat Khan Het begon zo Amir Smits Pagina's in het leven met een soefi Hamida Verlinden Gebeurtenissen: soefisme en zen Ton Rijerkerk Vrijmetselarij Jaap Dekker Twijfel Jaya Bakker Informatie over de Soefi Beweging Informatie over Soefi Contact

De Soefi-gedachte is een gezamenlijke uitgave van Soefi Beweging Nederland en Vereniging Soefi-Contact en heeft tot doel het verspreiden van het gedachtengoed van Hazrat Inayat Khan.

1

COLOFON de Soefi-gedachte 66e jaargang nummer 2 juni 2012 Verschijnt 4 x per jaar; in: maart, juni, september en december. Uitgever/Administratie: Stichting Soefi Beweging Nederland Anna Paulownastraat 78, 2518 BJ Den Haag tel: 070 346 15 94 fax: 070 361 48 64 [email protected] www.soefi.nl www.soefi-contact.nl Abonnementen: jaarabonnement, incl. porto: € 16,00 abonnement buitenland: € 20,- per jaar los nummer: € 5,00. Aanmelding door betaling via rekening 777555 tnv Stichting Soefi Beweging Neder­land te Den Haag ovv penningmeester Leo Sosef. Drukker: NKB, Bleiswijk Aanwijzingen voor auteurs: Bijdragen zijn welkom, mits niet langer dan ca. 2000 woorden en aangeleverd in Microsoft Word met eventuele voetnoten als eindnoten. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen niet op te nemen of in te korten, en op de eigen websites te plaatsen. Kopij sturen naar het redactie-adres. Uiterste inleverdata voor het volgende nummer: 2 maanden tevoren (1 januari, 1 april, 1 juli, 1 okto. ber) of in over­leg met de redactie.

Redactie: dhr. L.W. Carp (Ameen), voorzitter mw. J.I.E. Bakker (Jaya) mw. M.A.J. van den Besselaar (Zubin) dhr. J.J. Dekker (Jaap), eindredacteur dhr. E.H.K.Logtmeijer (Karim) dhr. T. Maas (Kariem), hoofdredacteur dhr. J.P.H.Smits (Amir), secretaris Redactie-adres: dhr. J.P.H.Smits (Amir), Warmondstraat 177 hs, 1058 KX Amsterdam [email protected] Redactiemedewerker: dhr. N. Welten (Noud), opmaak Illustraties: De redactie stelt alles in het werk om reproductierechten te regelen. Voorzover dit niet correct is gebeurd, kunnen rechthebbenden contact opnemen met de uitgever. Foto's van vlinders en vogels: Karim Logtmeijer

Adresveranderingen sturen aan de uitgever, Anna Paulownastraat 78, 2518 BJ Den Haag met uitzondering van leden Soefi-Contact, die mutaties sturen naar hun secretariaat. © Soefi Beweging Nederland. Overname van agendapunten vrij. De inhoud van de artikelen is voor verantwoording van de auteurs en afgezien van plaatsing in dit tijdschrift en op daaraan gerelateerde websites, berust het copyright bij de auteurs.

2

Ten Geleide - natuur De zomerschool die binnenkort in Katwijk plaatsvindt heeft ‘natuur’ als thema. Als opmaat vindt u in deze Soefi-gedachte daarover een aantal beschouwingen. Omdat schrijven over natuur een beetje onnatuurlijk is – zoals in het beschrijven van muziek geen muziek zit – heeft de redactie gezorgd voor meer beeld dan gewoonlijk. De foto’s van vlinders en vogels zijn van de hand van onze redacteur Karim Logtmeijer. Hopelijk inspireren tekst en beeld om er op uit te trekken. Want alleen ‘in het echt’ is natuur te ervaren, niet op papier. O ja, zegt dan een eigenwijze stem in me, moet je voor natuur ‘er op uit’? Is het daglicht dat binnenvalt geen natuur? En deze handen die nu ijverig zitten te typen, zijn die niet puur natuur? De huid, de adem? Alles wat groeit en bloeit, kun je natuur noemen. Alles wat uit zichzelf transformeert, verwelkt en weer tot stof vergaat. Te onderscheiden van alles wat wij zelf maken, bedenken en cultiveren. Dat gaat niet vanzelf. Dat kost moeite. Ziedaar de kern van het paradijsverhaal: dat beschrijft het verlies van onze vanzelfsprekende natuurlijkheid. We konden net als vogels (en kinderen) vrijelijk zingen. Maar sinds we van kennis en bewustzijn hebben geproefd, kunnen we dat niet meer onbevangen. We zijn ons bij het zingen bewust van onszelf, we moeten er bij nadenken, of we willen of niet. Hetzelfde ongemak ervaren wij als we om ons heen kijken – we zien van alles bloeien, vliegen, kruipen en zwemmen waarvan we heel veel niet weten behalve één ding, namelijk dat wij dat niet zijn. Dat is natuur en wij kijken ernaar en staan er in zekere zin buiten. Althans zo voet het, dat wij anders zijn. Iets anders – maar wat dan wel? De zomerschool biedt gelegenheid dat uit te vinden. Op de grens van natuur, de duinen bij Katwijk, en cultuur, de tempel en het dorp. Hazrat Inayat Khan wijst ons erop dat de bewuste omgang met natuur de meest directe weg is tot God. Alles wat geschreven staat verbleekt bij dat 'heilige boek'. Zo staat dat in één van de tien soefigedachten, die de kern uitdrukken van het universeel soefisme. In de vorige aflevering van de Soefi-gedachte stond de aansporing om de tien gedachten uit te drukken in haiku’s, als manier om je die gedachten echt eigen te maken. Als opmaat voor de zomerschool tot slot twee haiku’s – respectievelijk van Irene Lenning en Gert de Nooy – over het heilige boek van de natuur: Het heilige boek, manuscript van de natuur, geeft ons verlichting boom en bladeren laten als boek zich lezen voor ieder die wil Kariem Maas

3

De natuur Uitspraken van Hazrat Inayat Khan in de Gayan Hij, die de natuur lief heeft, is de ware aanbidder van God. De Schepper is verborgen in Zijn eigen schepping. U schenkt wijn in mijn lege beker, waar ook wij elkaar ontmoeten, op heuvels en in dalen, op de toppen van de hoge bergen, in de dichte wouden en in de dorre woestijnen, aan de kusten van de bulderende zee en aan de oevers van de liefelijke rivier en dan stijgt in mijn hart de bovenaardse hartstocht en de hemelse vreugde. Uw muziek doet mijn ziel dansen; in het gemurmel van de wind hoor ik Uw fluit; de golven van de zee volgen het ritme van mijn dansende stappen. Door de hele natuur hoor ik het spelen van Uw muziek; mijn ziel spreekt al dansende haar vreugde in liederen uit. Tijd! U bent de oceaan en iedere beweging van het leven is één van uw golven. Uitspansel ! U bent een zee, waarop de boot van mijn verbeelding zeilt. De verborgen wens van de Schepper is het geheim van de hele schepping. Rozenknop, wat heb je de hele nacht gedaan? Met gevouwen handen heb ik de heel gebeden mijn hart te openen. Kleine madeliefjes waarom zijn jullie hier? Om de hemel op aarde te weerkaatsen. Palmboom, wat betekenen je uitgestrekte handen? Ik hef mijn handen op naar de hemel als ik bid en dan geef ik de zegen door naar de aarde. Sparrebomen, waarvoor zijn jullie geschapen? Wij zijn tempels, opgericht voor hen, die God in de natuur aanbidden. Volle maan, waarheen ga je van hier? Om mij tot een lege beker te maken en weer gevuld te worden. De schepping is niet alleen de natuur van God, maar ook Zijn kunst.

5

In de man hebben Wij onze gezegende natuur geopenbaard; in de vrouw hebben Wij onze goddelijke kunst uitgedrukt. Gods majesteit is zichtbaar in de natuur, maar ook in de meest verheven grootheid van menselijk leven wordt Hij slechts in miniatuur geopenbaard. Zoals het geheel van de natuur door God is gemaakt, zo wordt de natuur van ieder individu door hemzelf gemaakt. Op het land zie je Gods glorie, in de stad verheerlijk je Zijn naam. God leeft in de natuur en is levend begraven onder de kunstmatige vormen, die zijn als zijn graf en Hem bedekken. Wanneer het menselijk hart zich van God bewust wordt, wordt het als de zee, het strekt zijn golven uit naar vriend en vijand. Rotsen zullen opengaan en een weg vrij maken voor hem die liefheeft. Zoals de bloem de voorloper van de vrucht is, zo is de kindsheid van de mens de belofte van zijn leven. Het water dat het hart rein maakt, is de voortdurend wellende stroom van de liefde.

6

Uitspraken van Hazrat Inayat Khan in de Vadan Maak mijn hart ruim als de hemel, opdat de gehele kosmos zich in mijn ziel moge weerkaatsen. Ik hoor, Heer, Uw sprakeloos roepen in de verheven schoonheid van de natuur. Laat de hemelen op aarde weerkaatst worden, Heer, opdat de aarde in de hemel verkere. Zacht fluistert de natuur mij Uw woord in de oren. De natuur zingt voor mij Uw lied. De natuur is een brug, die naar Uw woonplaats leidt. Mijn hart staat, als een boom in het woud, geduldig te wachten. Verheven natuur, uw weerschijn roept in mijn hart het glorierijke visioen op van God. Bloemen zijn de sporen van Uw dansende voeten. Ruimte, in u vind ik de vormloze God. Laat Uw zon schijnen in mijn hart. Laat mijn geloof sterk zijn als de bergen, Heer, die ongeschokt staan in wind en storm.

7

Zwijgende stem, uw fluisteren hoor ik in de stilte van de nacht. U leert mij geduld, verheven natuur, door uw geduldig wachten. Aarde wordt door aarde aangetrokken, water door water, mijn ziel verlangt om in de wijde ruimte, in Uw hart, te worden opgenomen, Geliefde. Mijn leven stroomt naar U, o goddelijke oceaan, zoals de rivier naar de zee. Laat mijn hart Uw goddelijk licht weerkaatsen, Heer, zoals de maan het licht van de zon weerkaatst. Spreek, Heer, in de stilte van de natuur, de oren van mijn hart zijn geopend om Uw roepstem te horen. Immer deinende levenszee, ben ik niet enkel een golf, die oprijst in uw hart? In het wuiven va de takken, in de vlucht van de vogels, in het stromen van het water, Geliefde, zie ik Uw wenkende hand, die mij groet. In het liefelijk ruisen van de wind, in het bulderen van de zee en in het ratelen van de donder, Geliefde, zie ik U wenen en hoor ik Uw kreet. In de belofte van de dageraad, in het aanbreken van de morgen, in de glimlach van de roos, Geliefde, zie ik Uw vreugde over mijn thuiskomst. Zonnebloem, wat ben je? Ik ben het oog van de zoeker, die het licht zoekt. Roos, waarom hangen je lippen? Ik denk over mijn glorieus verleden. Waarom stijg jij, golf, bij de nadering van de wind? Om de boodschap te ontvangen, die hij brengt. Golven, waarom komt de wind en gaat weer van u heen? Hij komt om ons te wekken en laat het aan ons over zelf het probleem op te lossen. Leer mij, Heer, op de zee van het leven te wandelen. Verheven natuur, laat mijn hart in uw stilte tot rust komen. In het licht bent U, God, geopenbaard, in de schaduw bent u verborgen. Laat mij tot U opstijgen bij het opgaan van de zon.

8

Voor het oog van de ziener is ieder blad van een boom als een pagina van een boek, dat goddelijke openbaring bevat en hij wordt ieder ogenblik van zijn leven geïnspireerd door het heilige boek van de natuur voortdurend te lezen en te overdenken. Hoe dieper wij de natuur observeren, hoe meer onze ziel er door geraakt wordt. Waarom? Omdat er muziek in te horen valt. Hoe zuiverder onze kijk op het leven wordt, hoe dieper ons begrip van het leven; hoe meer wij muziek kunnen waarderen, de muziek die de klank is van het hele universum…… Gezegden over natuur uit Sufi Volumes 1 en 2

9

WOESTIJN

Corien Elstgeest 1 WOESTIJN…. dit woord roept Bijbelse herinneringen op, beginnend met de Exodus van het Joodse volk uit de slavernij in Egypte naar het Beloofde Land. Deze uittocht werd gevolgd door een veertig jaar durende woestijnreis totdat de eindbestemming was bereikt. Na zijn doop door Johannes de Doper in de Jordaan trok Jezus zich veertig dagen terug in de woestijn van Judea; daarna begon hij zijn openbare optreden als rondreizend leraar. Hij had zich in de woestijn voorbereid op de volgende stap van zijn roeping. Het beeld dat ik vroeger zelf vormde over de woestijn bij het aanhoren van de bijbelverhalen was dat dit een uitgestrekte, onbewoonde en droge plek op aarde was, waar nauwelijks leven was. Men overleefde door de vochtige dauw en het eten van sprinkhanen. De grootste honger van de Joden die door de woestijn trokken en van Jezus werd gestild door hun (groeiend) geloof, vertrouwen en overgave. Wat mij vanaf dat moment het meest fascineerde was het feit dat er een mysterieuze verandering had plaatsgevonden bij de mensen die uit de woestijn terugkwamen in de bewoonde wereld. Wat was er werkelijk gebeurd? Wat hadden zij ervaren, vroeg ik me vaak af. Deze vraag is me altijd bijgebleven tot op het moment dat ik, per toeval en geheel tegen mijn wil in, zelf op mijn 47e jaar, de woestijn introk en daar de eerste zonsondergang ervaarde. Want toen kreeg ik het eerste deel van het antwoord op mijn vraag. Ik had het in mijn dagelijkse leven nog niet beseft, maar tijdens die bijzondere zonsondergang zag ik mezelf op een kruispunt in mijn leven staan. En niet met een groot vraagteken van “welke weg moet ik dan kiezen?” Nee, tegelijkertijd zag ik ook heel duidelijk de juiste weg die voor mij bestemd was. Dat voelde heel bevrijdend! Voor mezelf had ik het besluit al direct genomen, ik moest het straks thuis alleen nog uitvoeren – ontslag nemen, plannen maken etc. Ik was tijdens de opvoeding van onze dochters twintig jaar heel actief geweest in de katholieke kerk en dat was klaar. Gedurende de laatste periode voelde ik, wist ik diep van binnen, dat dit instituut mijn groei belemmerde. Ik droomde dat ik de ramen en deuren van het kerkgebouw wijd open kon zetten zodat we als gelovigen konden uitvliegen. Mijn behoefte om in alle vrijheid en vanuit het hart met mijn medemensen om te gaan was groot . Een lieve oom van mij, missionaris en leraar in Tanzania, is altijd een voorbeeld voor mij geweest; hij leefde mij de kern van het geloof voor. Ik wist toen nog weinig over het soefisme maar nu weet ik dat mijn oom zijn geloof uitdroeg als een ware soefi. Na zijn vroege dood in 1996 is onze verbinding nog intenser geworden. Was hij mijn wegwijzer in de woestijn, een jaar later? De resterende tijd van mijn eerste woestijnervaring, werd ik stiller en stiller. Het was alsof ik me voorbereidde op een roep waarvan ik geen woord wilde missen. 10

Wonderlijk hè? Ik had er vreselijk tegenop gezien om door dit woestijnlandschap te moeten trekken, ondanks de verhalen dat het zo’n prachtig gebied was en dat er voldoende water en voedsel meegenomen zou worden op de jeeps. Er was een grote kloof ontstaan tussen mijn denken en mijn gevoel. Mijn brein was gerustgesteld maar diep van binnen voelde ik angst. En terwijl ik helemaal alleen, ver van mijn reisgezelschap, op een berg de zon zag ondergaan, verdween daar ook mijn angst, als sneeuw voor de zon. En tegelijkertijd wist ik vanuit mijn diepste weten, dit is de weg! De woestijn bood me de serene rust en oneindigheid. Ik zag de ruimte, ik ervaarde volkomen stilte en tijdloosheid. Het één-gevoel met de natuur, de zon, de maan en de sterren vulde al de cellen in mijn lichaam. Het deed me beseffen dat dit gevoel voldeed aan het grote verlangen van mijn ziel. Hier was de bron, hier mocht ik me laven. Dit is het pad naar de eenwording met God.

Deze spirituele ervaring heeft grote gevolgen gehad voor mijn leven daarna. Ik was als het ware in een andere, een hogere dimensie terecht gekomen. Ik wilde vaker naar ‘mijn woestijnplek’ en er ontstonden steeds meer bijzondere locaties in deze woestijn waar ik nieuwe inzichten kreeg. Ik zat als het ware op een particuliere mysterieschool en ik haalde de ene module na de andere. Ik groeide van binnenuit, mijn bron was aangeboord en liep weldadig over. De natuur in de westelijke woestijn van Egypte is overweldigend mooi. De vele verschillende landschappen wisselen elkaar voortdurend af. Soms loop je door mul zand maar meestal is de ondergrond goed te belopen en bergen, waarop je natuurlijk nog veel meer schoonheid en weidsheid ontdekt, zijn gemakkelijk te nemen. Het klimaat is droog, zo is ook het zand, het plakt niet en is erg zuiver en schoon. De grond waarop je loopt is de bodem van een vroegere, immense oceaan; dat 11

zie je aan de fossielen van planten en aan de schelpen. En je voelt als het ware de stroming van het water nog. Er zijn bergen bedekt met zwart lava, dat zijn hele oude vulkanen. Het zand is tegen deze bergen gewaaid waardoor het kleurcontrast prachtig uitkomt. Er zijn ook bergen en heuvels die bedekt zijn met kristallen (bergkristal). Het slapen op deze plekken valt niet mee, zeker niet met volle maan, omdat de kristalenergie duidelijk voelbaar is. Er zijn ook spierwitte bergen, die zijn zowel van harde als van zachte kalk. Er is ook leven in de woestijn, zoals vossen, weinig vogels, schuwe muisjes, hagedisjes, vlinders en libellen. Heel diep in de woestijn worden ook wel gazellen gespot en heel soms nog wilde kamelen. Slangen en schorpioenen komen ook voor maar die laten zich niet zien; ze houden zich schuil in spelonken waar wij niet komen. In het voor- en najaar is de temperatuur heerlijk, niet te warm en niet te koud. Hartje zomer is het niet aan te raden om de woestijn in te trekken, dan is het te heet. ’s Winters zijn de nachten koud maar daar kun je iets aan doen, zodat je toch lekker kunt slapen. Overdag is het prima en soms zijn er wolken. Die trekken altijd naar het noorden. Regenbuien zijn zeldzaam. Ik wist, mijn eerste woestijnervaring is heel persoonlijk en alleen voor mij bedoeld maar deze kans en dit gevoel, dat gun ik iedereen. Daarom heb ik er destijds voor gekozen om mensen in kleine groepjes met me mee te nemen naar de woestijn. Zij beleven ieder op hun eigen wijze hun eigen reis naar zichzelf. Ik bied hen de gelegenheid om hun eigen ontdekkingstocht te maken en desgewenst begeleid ik hen daarbij. Op deze wijze geef ik vorm aan mijn eerste roeping in de woestijn. Ik leefde op mijn 47e jaar al een leven in liefde, met geluk en in goede gezondheid maar vanaf het moment dat ik mijn roeping volg – ik noem het ‘mijn hoger plan van leven’ – heeft mijn leven een diepere betekenis gekregen. Het is voller, kleurrijker, levendiger, harmonieuzer. Mijn één-gevoel met de natuur is mijn wegwijzer geweest en zal dat altijd blijven. Dit kompas raak ik nooit meer kwijt. Tijdens de vele woestijntochten die ik al heb gemaakt met kleine gezelschappen, herken ik de vele manieren waarop je kunt her-inneren. Emoties spelen een grote rol in dit proces – angst, verdriet en pijn door frustraties, verlangens, onverwerkte trauma’s, vastzittende patronen. Als ik door (ademhalings)oefeningen, aanraking, zingen, dansen, gebed, meditaties enz. dichterbij de deelnemers mag komen, vinden er krachtige helingsprocessen plaats van individuen en groepen. Op een nog hoger niveau kunnen we gezamenlijk bijdragen aan de heling van de aarde en van de mensheid. Juist op deze locatie, in de westelijke woestijn van Egypte, 400 kilometer ten zuid-westen van de piramiden van Gizeh en de Sphinx. Dit is een plek waar de aarde en de lucht zuiver zijn en rijk aan magnetisme en mineralen. De grote piramide van Gizeh is de grootste zendmast op aarde, dit is het ontvangststation voor kosmische wetenschap. Vanuit deze piramide wordt het nieuws verspreid over de aarde. De piramide staat precies op de grens van de bewoonde wereld enerzijds en de ongerepte natuur anderzijds. De positie die de piramide inneemt ten opzichte van het sterrenstel is fenomenaal. Tijdens de nachten in de 12

woestijn, onder de enorme sterrenhemel, erváár je ook die verbinding met dit stelsel en zijn we in staat om ook signalen op te vangen. Het soefisme vindt hier zijn wortels, ten tijde van de farao’s en de mysteriescholen in onder andere Cairo en in Luxor. Het is ‘verdwenen’ en overgewaaid naar andere continenten. In kleinere groepen bestaat er een levendig, actief islamitisch soefisme, zij het op de achtergrond. Daar voel ik me als universele soefi-vrouw best thuis. Onder andere door mijn bezoeken aan de derwisj-dansers in Cairo, ben ik me steeds meer gaan verdiepen. Ik las graag de boeken van Rumi. Een Haagse soefi-vrouw heeft een aantal woestijnreizen met mij gemaakt en door haar ben ik in de tempel in Katwijk gekomen. Toen ik daar onze dierbare Karimbakhsh (een van de leiders van de Soefi Beweging) ontmoette, sloeg er weer een vonk over. Tot slot wil ik een groot verlangen dat in mij schuilt met u delen: ik zou heel graag het soefisme, de boodschap van geestelijke vrijheid, op krachtige wijze willen terugbrengen in het land van oorsprong. Dat is niet mogelijk via de reguliere route maar wel via de mystieke weg, met overgave en in vertrouwen. Het spreekwoord “wie zaait zal oogsten” hoeft hierbij wat mij betreft niet op te gaan. De volgende generatie mag oogsten, als wij maar zorgen voor het zaad! En ik weet uit eigen ervaring dat goed zaad onsterfelijk is in de woestijn. Slechts één verdwaalde regenbui van een uur zorgt ervoor dat God’s tuinen weer groen zijn en in bloei staan. Kunnen wij als westerse soefi’s een groep vormen die een inspirerende woestijnreis gaat maken en deze reis op gepaste wijze afsluiten in de Koningskamer van de grote piramide van Gizeh of aan de voet van de Sphinx? 1 Corien Elstgeest organiseert tochten door de woestijn van Egypte, waar zij, sinds haar eerste tocht in 1997, ook een deel van het jaar woont. In de Bahariya oase zette zij ‘Elysium’ op, een biodynamische coöperatieve boerderij, die de lokale bevolking kans op scholing geeft. Het is ook de thuisbasis voor tochten door de woestijn. Meer informatie: www.deserttours.nl en www.elysium.nu. Wie belangstelling heeft voor haar voorstel om een woestijnreis met westerse soefi’s te maken kan contact met haar opnemen om organisatie en inhoud van de reis te bespreken. Haar emailadres is: [email protected].

13

Schoonheid in de natuur Karim Logtmeijer

“Liefde ontwikkelt zich tot harmonie en uit harmonie wordt schoonheid geboren.” Deze drie woorden, die de kern bevatten van de soefiboodschap, kunnen mensen in beweging zetten. Liefde dragen we allen in ons hart en kan zich verspreiden in de vorm van warmte, sfeer, harmonie. In harmonieuze sferen ontstaan zuivere en prettige gedachten, waaruit schoonheid kan voortkomen, kan opbloeien. Denk aan het werk van een beeldend kunstenaar, een schilder, een dichter, een schrijver, een filosoof. Creativiteit ontstaat vanuit ideeën, intuïtie, inspiratie of nabootsing. Een kunstenaar zoekt naar inspiratie in de eenzaamheid, in de stilte, in de natuur. In die natuur vindt hij vaak genoeg voorbeelden ter inspiratie zoals: landschappen, rotsen en stuifzanden, bomen en planten, vogels en vlinders, zonsop- en ondergang, de seizoenen, mist, regen en sneeuw, zee en strand en ga zo maar door. Als inspiratiebron is de natuur oneindig. Wanneer we alleen al kijken naar de hoeveelheid vormen die er bestaan van gesteente, van rotsformaties; van grillig en puntig gevormd tot rond en glad afgesleten rotsen. Verschillen zien we in vorm, kleur, samenstelling, hardheid en voorkomen. Diversiteit zien we in al het leven op aarde. Naar schatting zijn er ca. 298.000 plantensoorten en ca. 7.000.000 diersoorten op onze planeet, waarvan de insecten het grootste deel vormen.

14

Wanneer ik na een dag werken moe thuiskom, is er niets zo fijn als s‘avonds nog even naar buiten te gaan voor een wandeling over de heide of door het bos. Ik spreek hier natuurlijk over het voorjaar, als de dagen lengen en het pas na acht of negen uur donker wordt. Op de heide hoor je de prachtige ijle zang van de fitis, een klein groenig zangvogeltje dat begin april arriveert uit het zuidelijk halfrond. Het zijn de mannetjes die zingen om zo een territorium te bezetten en een vrouwtje aan te trekken. Een serieuze zaak dus! Voor mij is de zang van de fitis een teken van lente, een nieuw seizoen dat aanbreekt en daarnaast een natuurlijke vorm van concentratie in een fraaie compositie. In de avond is het behoorlijk stil op de heide. Soms zie je enkele reeën over de heide rennen of ze staan onopvallend op de vlakte. In de verte hoor ik een zingende veldleeuwerik. Hij zingt in een stijgende vlucht omhoog. Het geluid draagt ver en houdt vaak minuten lang aan. Het is een van die geluiden die een bepaalde sfeer aan het landschap geven. Het krijgt bijna iets mystieks door deze zang. De Engelse componist Ralph Vaughan Williams, heeft een prachtig stuk muziek voor viool geschreven, genaamd: ‘The lark ascending”. In dit stuk nemen de klanken van de viool je mee naar grote hoogte, net als de veldleeuwerik op de heide. Roodborsttapuiten zitten te posten boven in heidestruiken en vliegen bij benadering een tiental meters van je af. Ze zingen spaarzaam en het harmonieuze paartje zie je bijna altijd samen op de heide. De tapuit zie ik op de zandgronden en hij voelt zich thuis op de stuifzanden die je op de meeste heiden vindt. Wel houdt deze vogel elke beweging scherp in de gaten en vliegt op wanneer je in de buurt komt. Wanneer je geluk hebt zie je er één een sprinkhaan vangen en oppeuzelen. Een groene specht hoor ik even verderop “lachen”; ja, zijn roep lijkt op het lachen van een mens! Hoog in de lucht cirkelen drie buizerds. De bruine rovers domineren de kale heidevlakte, op zoek naar voedsel. Ze geven een kreet, een teken van aanwezigheid, een contactroep naar de anderen. Lopend door het dennenbos hoor ik de ijle hoge zang van goudhaantjes. Het is een heel subtiel geluid, niet echt van deze wereld lijkt het. Dit kleinste vogeltje van Europa meet van snavel tot staartpunt slechts negen centimeter! Naast dit prachtige zangertje, zo fijntjes gebouwd, voel ik me een beetje lomp en grofstoffelijk. Roodstaarten zingen vanuit de bosrand, vaak zitten ze verscholen tussen de bladeren. Ze hebben een zwarte kop, een rode borst en roodbruine staart en de zang is eenvoudig van toon en ritme. Langzamerhand nader ik de bebouwde kom en zet al snel mijn eerste stappen op het asfalt. Dat was weer even bijtanken; een shot schoonheid, zullen we maar zeggen! Het afstemmen op een hogere toon is als voedende muziek voor het hart. Het is het hart dat schoonheid ziet en ervaart.

15

Natuurbeleving Khidr Braakman

Een groot deel van je ervaring berust op gewoonte. Zo zijn planten en bomen “besmet” met de namen die we eraan hebben leren geven: eik, beuk, paardenbloem. Namen die niets te maken hebben met hun essentie. Eigenlijk zijn zij voor ons onbekende wezens die steeds transformeren en niet met een statische naam te benoemen zijn. Maar je kijkt en ervaart niet echt, omdat je naar dingen kijkt die je al denkt te kennen. Vanuit innerlijke stilte is mogelijk die essentie opnieuw te ervaren. Vrijwel alles in de natuur is in stilte op een heel intense manier aanwezig en communiceert met vorm, kleur, licht en aanwezigheid. Die aanwezigheid kun je sterker ervaren door tijdelijk “uit je spraakcentrum te stappen”. In het begin van de jaren negentig kwam ik bij toeval in contact met Mike Cohen, een bescheiden maar bevlogen mens, die al vroeg in zijn leven gefascineerd was door de vraag hoe je het besef in en met de natuur te zijn weer kunt terugwinnen. Hoe stel je zintuigen weer open en laat je het geruis van je gedachten naar de achtergrond verdwijnen? Cohen heeft daarvoor oefeningen ontwikkeld die je helpen om de verbinding met de natuur te herstellen. Wanneer je onderstaande stappen doorloopt kom je vanzelf tot een bewustere beleving van wat zich om je heen afspeelt. Dit is een verkorte weergave van deze stappen; op www.soefi.nl staat een vollediger beschrijving.

VOEL Ga naar een natuurlijke omgeving en probeer zo ontvankelijk mogelijk te worden. Ervaar met al je zintuigen de ruimtelijkheid, de kleuren, de warmte/kou, de beweging, vorm en geur. Stuur je blik niet. Neem waar wat je aantrekt. GENIET Activeer je vermogens voor taal, redeneren en bewustzijn. Vraag die om te (h)erkennen dat je ervan geniet om in deze omgeving te zijn; dat je er van geniet om in deze omgeving te zijn. WAARDEER EN BEKRACHTIG Erken dat je iemand bent die je tot deze plek of dit voorwerp aangetrokken voelt en ervan geniet. Dat goede gevoelens je voortbestaan verzekeren en krachtiger maken. Dat deze voortkomen uit het overlevingsproces, omdat de natuurlijke omgeving je innerlijke kind aanraakt en door je heen laat stromen. Erken dat de ervaringen en gevoelens die je hebt feiten zijn, die net zo echt zijn als alle andere feiten. Erken dat de natuurlijke wereld je veel verschillende energieën aanbiedt die ervoor zorgen dat je kunt Zijn (bestaan). Wanneer je een vogel ziet vliegen roept dat gevoelens van beweging, vrijheid, bewondering, afstand, plaats en schoonheid op. De kleur oranje maakt misschien herinneringen wakker aan overlevingservaringen zoals een zonsondergang, herfstbladeren en vuur.

16

IMITEER Imiteer deze natuurlijke attractie. Neem de lichaamshouding aan die bij het voorwerp/wezen hoort en maakt dezelfde bewegingen. Bijvoorbeeld: om een blad na te doen neem je met je lichaam en je armen de vorm van een blad aan en je beweegt langzaam in de wind. Betrek vervolgens je gevoel voor taal erbij door de volgende zinnen af te maken: (1) Mijn favoriete plant, dier of mineraal om deze oefening te doen is .......... (2) Ik vind het fijn omdat ............... Plaats nu de zin ”lk houd van mezelf omdat” voor zin (2). Op deze manier identificeer je een deel van je innerlijke natuur met de natuur buiten je. LEEF MEE Datgene wat je aantrekt heeft een bepaalde kwaliteit die correspondeert met een speciaal gevoel, bijvoorbeeld jouw gevoel voor muziek. Verbind je dan met die kwaliteit door een melodie of toon te zingen die daarmee overeenkomt. Ook dit verdiept jouw verbinding met hetgeen je aantrekt. Herhaal dit met je andere zintuigen; zo leer je dat wezen op steeds weer nieuwe manieren kennen. Dat geldt ook voor het meeleven met mensen. WAARDEER EN BEDANK Door je aandacht te trekken en en je aan te raken heeft het wezen/voorwerp je goede gevoelens gegeven. Bedank het met een zin, woord of gebaar voor die gevoelens. Doordat het zijn schoonheid en de levenskracht van de aarde met je heeft willen delen, zul je misschien minder excessieve materiële behoeften hebben.

17

VERTROUW Je gevoelens/ervaringen zijn net zo echt als zonneschijn, water, lucht en aarde. Je bent daar een onderdeel van juist omdat je ze kunt ervaren. VIER HET BESTAAN Schrijf een haiku of een kort gedicht waarin je je gevoelens en gedachten over deze verbinding uitdrukt. Het uitdrukken in taal zal ook de verbinding die je met je zintuigen gemaakt hebt sterker maken. Natuurlijk staat het je vrij op iedere andere denkbare manier je bestaan te vieren (schilderen, muziek enz.) Wandeling Een meditatieve wandeling is een goede gelegenheid om bovenstaande oefeningen in de praktijk te ervaren. De wandeling bestaat uit vier delen: Aarden Je verbinden met de natuur is contact maken met datgene waar je uit voort komt. Het eerste deel van de wandeling bestaat uit contact maken en delen met de aarde wat je nu bent. Ga daarvoor naar een open plek in het bos. Zoek een boom die je aantrekt en waarmee je verwantschap voelt. Ga met je rug tegen de stam van die boom zitten. Concentreer je op je stuitje, op het punt waar je contact maakt met de aarde. Concentreer je op je ademhaling en stel bij de uitademing voor dat de adem heel diep de grond in zinkt en al je spanningen meeneemt. Op het diepste punt van de uitademing verzamel je aarde-energie en je neemt die mee naar boven met de uitademing. Bij iedere ademhaling maak je de weg naar beneden breder in dieper. Als het je helpt kun je daar een kleur bij voorstellen. De volgende stap is om je te concentreren op het contact dat jouw rug met de boom maakt. Ervaar de boom als een levend wezen dat net als jij in de aarde geworteld is en van de aarde ontvangt. Deel je ervaring met de boom. Verbinding maken Als je vervolgens gaat wandelen ligt het accent op het openen van je zintuigen. Focus je op je zintuigen en kies afhankelijk van je stemming een eigenschap van de omgeving die jou aanspreekt, bijvoorbeeld: kleur, ruimte, richting, beweging, temperatuur, voeding. Op alles wat jouw aandacht trekt kun je de ‘voel-geniet-waardeer-identificeer’ methode loslaten. Delen Na een half uur lopen is een halfopen plek in het bos, bijvoorbeeld met jonge populieren, een prima plek om ervaringen uit te wisselen als je deze wandeling met anderen doet. Healing Als je het gevoel hebt dat je vanuit een overvloed kunt delen, kun je het laatste deel van de wandeling met planten of bomen die daar om vragen delen wat je ontvangen hebt.

18

‘De natuur is het wezen van de mens’ Gesprek met Sakina Janssen over de natuur Amir Smits en Zubin van den Besselaar Aanleiding voor het gesprek is de natuurmeditatie die Sakina Janssen tijdens de komende zomerschool in Katwijk zal geven. Het gesprek vindt plaats in haar mooie huis in de binnenstad van Gouda op een van de eerste mooie lentedagen van 2012. Een uitstekende plek en een goed moment. We hoorden dat je een sterke affiniteit met de natuur hebt. Wat spreekt je zo aan in de natuur? Dat is een korte vraag met een lang antwoord. Ik heb ook even gekeken naar het thema van de zomerschool en daar stond in: ‘de natuur is het wezen van de mens’. Dat is in de kern waar het om gaat. Als je geniet van de natuur om je heen dan kom je ook dichter bij jezelf. Het aanschouwen, ervaren van de natuur kan een intens gevoel van verbondenheid geven. Die verbinding vindt natuurlijk vooral via de zintuigen plaats. Het begint al met wonder van dag en nacht. Als je het geluk hebt dat je vroeg wakker wordt, dan voel je het stromen van de energie van de nieuwe dag. Het aanschouwen van de dageraad kan heel kostbaar zijn: het licht dat terugkeert en heel langzaam de wereld kleurt en opwarmt. Je hoort het op gang komen van het leven in het gefluit van de vogels. Ik ben een dochter van een tuinder uit het Westland. In mijn jeugd al kwam ik daardoor in contact met de natuur: het voelen van de aarde of een klein salamandertje in je hand, het uit de grond zien schieten van de planten en bloemen, het horen van de mussen onder de dakpannen…. Ook in de omgeving van de tuin was er veel natuur. Ik liep naar school over een landelijke laan en snoof de geur op van het gras en de bloemen. In de sloten zag je het leven krioelen. Als je daar als kind mee wordt geconfronteerd, krijg je er oog voor. Ik zat als 17 jarige veel langs de sloot met mijn gitaar. Je kon alles aan de natuur vertellen, ervoor zingen…..en je zo vrij voelen. Het luisteren naar de vogels vind ik ook nu nog zeer bijzonder. Wij hebben een volkstuin en ik kan enorm genieten van de geluiden van de vogels in het voorjaar, maar ook van de immer overtrekkende ganzen. Bij het ervaren van de natuur spelen luisteren en zien voor mij de grootste rol, maar ook de tastzin. Op een van zomerscholen maakte Murshid Hidayat ons opmerkzaam op het feit dat geluid de trommelvliezen aanraakt, beelden de oogzenuw en geuren het geurzintuig. Hij gaf zo een uitbreiding van de tastzin, van het aanraken; het was een eyeopener voor me. Het luisteren naar het verste geluid kan zo een stap zijn naar de rijkdom van het spirituele leven. 19

Natuur is ook in de beleving van kunst heel belangrijk. Ik kan enorm genieten van bijvoorbeeld de natuur in de gedichten van David Whyte en Tomas Tranströmer, van de poëzie van Leo Vroman, die het leven in al haar verscheidenheid liefheeft en van de dierenverhalen van Toon Tellegen. We kunnen zelf ook metaforen maken van allerlei schoons dat we in de natuur tegenkomen. De tuin is bijvoorbeeld een mooie metafoor voor wat in wezen een innerlijk systeem is waarin alles tentoon gespreid kan worden. Denk bijvoorbeeld aan een oude, verloren liefde. Wanneer je je huidige leven letterlijk voorstelt als een tuin, dan kun je die binnen in je hart echt waarnemen, haar tot bloei laten komen en jezelf daarin zien rondlopen…. Die tuin kan zo je innerlijke toestand weerspiegelen. Je zorgt voor de bloemen, maar tegelijkertijd ruim je ook het onkruid en oude wortels op, je draait een steen om: wat ligt eronder? Hoe is het weer? Hoe ziet de begrenzing van je tuin er uit? Een dergelijke concentratieoefening is een heel mooie manier om in het reine te komen met je verleden, om te kunnen opruimen en zo de verantwoordelijkheid voor je eigen leven te hernemen. Veel van wat wij natuur noemen is eigenlijk al cultuur. Het houden van dieren b.v. en het kweken van planten in kassen. Dat is misschien wel zo, maar toch kan het je dichterbij de natuur brengen. Het gecultiveerde kan een brug vormen tussen de mens en de echte natuur. Wij hadden vroeger natuurlijk bloemen en druiven in de kassen. We hadden ook kippen en huisdieren. De kippen werden weliswaar geslacht maar toch vormden ze voor mij een verbinding met de natuur. Een verbinding van dier en mens. Mensen hebben voor hun bestaan vaak dieren en in ieder geval plantaardig leven nodig. Het leven in en met de natuur is wel een kwestie van verantwoordelijkheid nemen. Het is van belang te beseffen dat je onderdeel vormt van een systeem waarbinnen je met respect voor de natuur de juiste keuzes moet maken. Kun je nog iets verder ingaan op de spirituele dimensie? In eerste instantie zijn voor het ervaren van de natuur de zintuigen erg belangrijk. Maar je kunt de zintuigen ook overstijgen en de natuur rechtstreeks ervaren. Er zit dan niets tussen, de natuur is dan een meditatie en brengt je in verbinding met jezelf. Als je leiding zoekt in je leven als er problemen zijn, dan helpt de natuur je om weer met jezelf in evenwicht te komen en daardoor ook het leven weer in evenwicht te brengen. Dat gaat aan het denken en voelen voorbij. Het rechtstreeks ervaren van de natuur scherpt je zintuigen. De natuur biedt je dan de mogelijkheid om te leren “ver” te luisteren, “ver” te kijken. Door een grote concentratie op de wereld om je heen, gaan je dingen opvallen die je eerder niet kon zien. In dat opzicht is het dieper leren observeren van de natuur een belangrijke stap op weg naar een spiritueler leven. Het is zo’n voorrecht om van de schoonheid van de natuur te mogen genieten. Het doet je ook voelen hoe nietig je bent. Tegenover de grote kracht van de natuur heb je geen verweer. Zelfs de tijd lijkt in de natuur anders te lopen. Zo heb je in de bergen het gevoel dat de tijd veel trager verloopt. Dit gevoel van traagheid en de immense kracht die de bergen uitstralen doet je enerzijds heel klein voelen en kan 20

je zelfs een angstig gevoel geven, maar ook uiteindelijk leiden tot een groot gevoel van verwondering en dankbaarheid dit leven te mogen leven. Het in de natuur verkeren maakt het dus mogelijk om heel direct, als het ware buiten de “mind” om, waar te nemen. In de natuur kun je ook helemaal jezelf zijn. Er zit niets meer tussen jou en de rest van de wereld. Je kan je er helemaal “leeg” voelen, bijna alsof je in diepe meditatie verkeert. Een staat van alleen maar waarnemen, zo sterk verbonden met jezelf. Op die kostbare momenten kun je het spoor van leiding terugvinden en inspiratie ervaren.

Dooi De ochtendlucht bezorgde zijn brieven met gloeiende postzegels. De sneeuw schitterde en alle lasten drukten minder – een kilo woog nog maar 700 gram. De zon stond hoog boven het ijs te zweven warm en koud tegelijk. De wind gleed lichtjes voorwaarts alsof hij een kinderwagen voortduwde. Families trokken naar buiten, voor het eerst sinds lang zagen zij een onbewolkte hemel. Wij bevonden ons in het eerste hoofdstuk van een sterk verhaal. Het zonlicht hechtte zich aan alle pelsmutsen als stuifmeel aan de hommels hechtte zich aan de naam WINTER en bleef daar zitten tot de winter voorbij was. Een stilleven van boomstammen in de sneeuw stemde mij nadenkend. Ik vroeg hun: “Gaan jullie mee naar mijn jeugd?” Zij antwoordden: “ja”. Binnen in de struiken een gemurmel van woorden in een nieuwe taal: de klinkers waren blauwe hemel en de medeklinkers zwarte twijgen en er werd fluisterzacht gesproken boven de sneeuw. Maar de straaljager nijgend in zijn rokken van geraas deed de stilte op aarde groeien in kracht. Tomas Tranströmer Uit: Geheimen onderweg (1958) 21

Wat zien wij in natuur? Kariem Maas

Het woordje ‘natuur’ lijkt zo simpel. Iedereen begrijpt waar je het over hebt. Toch is het een beladen woord. Hoe iemand over natuur denkt, wat die erin ziet, daar zit meteen ook een wereldbeeld aan vast. Een opvatting over onszelf, onze plaats in het heelal, en wat we wel en niet behoren te doen. Laten we als voorbereiding op de zomerschool 2012 – die ‘natuur’ als thema heeft – eens langs gaan bij wat markante personen en invalshoeken. Dat kan verhelderen waar het universeel soefisme staat en waar wij zelf staan. Iedereen weet dat je planten en dieren kunt ontleden in allerlei soorten en ondersoorten en zo verder. De meesten weten ook nog wel dat ene Linnaeus daar een belangrijke basis voor heeft gelegd. Zoals in zijn tijd werd gezegd: “God schiep, Linnaeus ordende.” Minder bekend zal zijn dat hij voor een doorbraak zorgde door uit te gaan van geslachtskenmerken. Het idee dat planten geslachtsorganen zouden hebben was nieuw in zijn tijd, de achttiende eeuw. Over dat soort dingen praten vond men eigenlijk ook onfatsoenlijk. Maar Linnaeus was een praktisch man. Hij schroomde evenmin om de mens in te delen bij de zoogdieren – wetenschappelijk gezien was dat nu eenmaal zo, hoe jammer het ook was dat de mens daarmee niet meer boven de natuur en boven de dieren verheven was. Linnaeus leefde in een tijd dat het verstand steeds meer zegevierde boven gevoel of geloof. Alles werd ook steeds sterker door een economische bril bekeken. Linnaeus beoordeelde dieren daarom ook op hun nut. Volgens hem hadden dieren specifieke beroepen: bijvoorbeeld gras kort houden of kadavers opruimen. Het voorbeeld van Linnaeus laat zien hoe sterk gekleurd de bril kan zijn waarmee wij naar de natuur kijken. Wat wij zien is afhankelijk van tijd, plaats en context. Die bril bepaalt ook sterk ons gedrag en overtuigingen wat we wel of niet aanvaardbaar vinden. Zo kon het zijn dat in het ene tijdperk de nadruk vooral op natuur als wildernis lag, als chaos en gevaar waar je beter buiten kon blijven. Het in cultuur brengen daarvan was daarom een daad van beschaving. Denk aan de middeleeuwen – hoe in de chaos na de ineenstorting van het Romeinse rijk rond kloosters een nieuwe beschaving ontstond, hand in hand met het aanleggen van akkers en het kappen van bossen. Letterlijk en figuurlijk werd zo alles weer in cultuur gebracht. En tot ver in de twintigste eeuw werden in Nederland ‘woeste gronden’ ontgon22

nen - weg met die onproductieve, ontoegankelijke en gevaarlijk gebieden! Op andere momenten in de geschiedenis werd wildernis juist hoog gewaardeerd als het laatste stukje aarde waar het leven nog ‘puur’ en ‘echt’ was. (Waarbij terzijde moet worden opgemerkt dat men gemakkelijk voorbij ging aan de paradox dat de eigen aanwezigheid al aantoonde dat dat stukje aarde per definitie al niet meer puur kón zijn.) Nog steeds maken reisbureaus graag reclame met ‘ongerepte’ stranden. Wildernis staat nu weer in hoog aanzien. Monniken zouden nu geen kapvergunning meer krijgen. Wat als natuur en ‘natuurlijk’ wordt beschouwd, is niet alleen een kwestie van de kijk op planten en dieren – de microkosmos – maar gaat hand in hand met een visie op het heelal – de macrokosmos. In de klassieke oudheid zagen diverse Griekse filosofen de kosmos als een wiskundig geordend geheel, opgebouwd uit concentrische bollen – met liefst de mens in het middelpunt. Volgens Pythagoras was de kosmos gevuld met harmonische klanken, die gebaseerd waren op perfecte getalsverhoudingen. Zo heeft alles zijn of haar harmonische plaats. Ons gedrag moet zich daarbij aansluiten om tot algehele harmonie te komen. Vanaf de late middeleeuwen komt daar verandering in doordat de nieuwere wiskunde de nadruk legt op oneindigheid. De kosmos is niet een afgesloten bol, maar een naar alle kanten zich oneindig uitstrekkende leegte, met op een willekeurige plaats, op een willekeurige planeet, de mens. Pascal schrijft dat de eeuwige stilte van die ruimte hem beangstigt. Alleen door zijn innerlijke intuïtie dat God bestaat, voelt hij zich daarin niet eenzaam en verloren. Deze theologie – met meer nadruk op de innerlijke ervaring van God dan dat Hij ergens boven het heelal zetelt op een troon – moest als het ware de ondraaglijke nieuwe natuurwetenschappelijke inzichten compenseren dat wij op een miniem planeetje leven, omgeven door een dun schilletje ijle atmosfeer. Het beangstigende beeld van een ruimteschip dat doelloos rondjes draait. Dat beeld van de aarde als een ‘ruimteschip’ is natuurlijk niet uit Pascals tijd. Dat is een modern beeld. Van oudsher – en nu weer? – leefde het beeld van de aarde als een ‘moeder’ die in alles voorziet. Ooit was dat beeld zo sterk dat men schroomde om er diepe mijnen in te graven – wroeten in moeder aarde, was dat niet een ongeoorloofde inbreuk op haar integriteit en vragen om problemen? Het onderzoeken van de natuur moest een respectvol waarnemen zijn. Later, toen moderne wetenschappen opkwamen, had men steeds minder moeite met het ‘folteren van de natuur om er haar geheimen aan te ontfutselen’, zoals Francis Bacon, pionier van de nieuwe wetenschappelijke methode (empirisme) dat noemde rond 1600. Met experimenten en proefopstellingen trachtte men het ‘mechanisme’ van de natuur te doorgronden. Het is niet verwonderlijk dat in dat denken een scherpe scheiding optrad tussen materie en geest. Door zijn geest stond de mens boven planten en dieren, die eigenlijk automaten waren. Het doden van dieren gold daarom niet als iets afkeurenswaardigs. En God nam in die mechanistische kijk op de werkelijkheid de plaats in van een grote klokkenmaker. God had aan het begin van de tijd het grote raderwerk samengesteld en opgewonden, en nu liep dat vanzelf af. 23

Een hedendaagse echo van die opvatting is te vinden in de theorie van het ‘intelligent design’. Daarin is God eigenlijk een geniale programmeur die de schepping geladen heeft met software die voor de juiste evolutie zorgt. Ook dit kunnen we beschouwen als een poging om met theologie te redden wat door nieuwe wetenschappelijke inzichten bedreigd wordt. ‘Intelligent design’ pareert Darwins evolutieleer – waarin niet God maar het toeval de hoofdrol speelt. Die levensvormen overleven, die zich het best weten aan te passen en het sterkst zijn in de strijd om het bestaan. Het leven is niet harmonieus, laat staan dat er kosmische harmonieën zouden zijn à la Pythagoras – het is één groot strijdtoneel van blinde krachten en toeval. De schoonheid van de natuur is erg relatief: dat dieren elkaar verslinden heeft niets schattigs, het is eten of gegeten worden. Om zo, door die bril, naar de natuur te kijken paste overigens ook weer precies in de context van een bepaalde tijd en cultuur, namelijk bij het opkomend kapitalisme en de industriële revolutie. Een wereld vol concurrentie op (letterlijk) leven en dood, een wereld waarin je ‘economisch’ met je krachten moet omspringen. Concurrentie op een zogenaamd vrije markt moet zorgen voor hetzelfde effect als de survival of the fittest bij Darwin: vooruitgang, want de beste overleeft. Alles wat niet levensvatbaar is, verdwijnt vanzelf. Deze ‘realistische’ kijk op de natuur staat haaks op de romantische. De grote namen die daarbij horen, uit de achttiende en begin negentiende eeuw, zijn die van Rousseau en Goethe. Rousseau heeft het woord romantiek geijkt in zijn laatste boek, met de al veelzeggende titel ‘Mijmeringen van een eenzame wandelaar’. Hij beschrijft de ‘wilde’ natuur van een klein eiland in een Zwitsers meer als “de meest romantische” die hij kent. Het is een stil gebied, zonder reizigers, bij uitstek geschikt voor contemplatie. Hier kun je je verliezen in de “charmes” van de natuur, in een stilte “die slechts doorbroken wordt door de roep van de adelaar”. In deze kijk op natuur speelt schoonheid een belangrijke rol, de esthetische ervaring. Het nieuwe begrip landschap komt op. De nadruk daarin ligt op het harmonisch samenspel van allerlei natuurelementen. Natuur is niet een toevallig samenraapsel, wildernis in zijn meest letterlijke betekenis, maar een ensemble. Door zijn ‘compositie’ heeft een landschap betekenis voor de waarnemer. Innerlijke betekenis. Goethe laat zich door de eenzame wandelaar Rousseau inspireren. Diens romantiek brengt hem ertoe om de rationalistische manier van Linnaeus om planten te ontleden (letterlijk: uit elkaar halen) in te ruilen voor een holistische benadering. Het gaat om de plant in zijn geheel, zijn gestalte. Die laat jou de èchte betekenis gewaarworden, meent Goethe. En dat gewaarworden speelt zich meer af in de geest, dan in de materie. Zoals in een gedicht het beeldende karakter van de woorden de letterlijke betekenis overstijgt. Goethe vond daarom ook dat de proeven die Newton eerder had gedaan – bijvoorbeeld het via een prisma in kleuren breken van licht – vooral een beschadiging van de natuur waren. Door licht zo uit elkaar te halen, letterlijk te breken, zou je dit fenomeen nooit kunnen doorgronden.

24

Dit romantisch appèl op onze esthetische waardering van de natuur en op een dichterlijk gevoel dat het verstand te boven gaat, ligt dicht aan tegen diverse religieuze opvattingen over de heiligheid van de natuur. Zowel esthetiek als heiligheid brengen vervoering en ontzag teweeg. In het animisme van natuurvolken spelen heilige plaatsen (bergen, bomen, bronnen) een belangrijke rol. Alles is bezield en moet dus met respect behandeld worden. De jager verontschuldigt zich tegenover zijn prooi en tegenover de goden voordat hij een dier doodt. Al te vroom moeten we ons dat overigens ook weer niet voorstellen. Er waren volken die zich bij voorkeur verontschuldigden in de taal van de buren zodat de eventuele toorn daar terecht zou komen. Ook in het boeddhisme speelt de heiligheid en eenheid een grote rol. Alles maakt deel uit van één grote kosmische ontwikkeling. Mens, dier, plant, aarde, alles streeft naar verlichting. Voorzichtigheid met alle schepselen is geboden. De mens is onlosmakelijk daarmee verbonden. Ook hier kan vroomheid overigens gemengd zijn met eigenbelang: schepselen kunnen reïncarnaties van verwanten zijn en wie weet wat er na je eigen dood gebeurt… Kenmerkend voor christendom en islam is dat de natuur expliciet ten dienste wordt gesteld aan de mens. De mens mag beschikken over de natuur. In de westerse kapitalistische cultuur is dat ‘rentmeesterschap’ verworden tot ‘uitbuiting’ van de natuur, maar wordt nu weer meer verbonden met een plicht om ‘duurzaam’ te leven. In landen waar de islam de cultuur bepaalt, staat het er met duurzaamheid niet beter voor. Toch legt ook juist de islam nadruk op de volmaaktheid van alles wat geschapen is. De hele schepping eert Allah. Daarom is het gepast om er vooral met gematigdheid mee om te gaan. Vele eeuwen voordat Luther iets soortgelijks zou schrijven, zei Mohammed reeds dat, al ga je morgen dood, je toch niet moet aarzelen vandaag een boom te planten. Teken van hoop bij Luther, teken van verering van Allah bij Mohammed. Beide religies wijzen er overigens op dat de mens in de schepping zijn Schepper kan leren kennen. Om het in soefi-termen uit te drukken: het lezen van het boek van de natuur kan de mens dichter bij God brengen.

25

Dat brengt ons tot slot van de rondgang langs wereldbeelden en religies bij het universeel soefisme. Eén van de tien soefigedachten is dat er maar één heilig boek is, het boek van de natuur. Vanuit het gezichtspunt van de mysticus, zo zei Hazrat Inayat Khan, heeft de natuur vier aspecten.1 “Het woud, de woestijn, de heuvels en dalen, bergen en rivieren, zonsopgang en zonsondergang, de maanbeschenen nacht en de twinkelende sterren zijn één aanzicht van de natuur.” Dit is een poëtische schildering van landschappen die past bij de romantische blik. Rousseau had het niet beter kunnen zeggen. Het contemplatieve element overheerst. Inayat Khan haalt in dit verband ook Mohammed aan die zei dat de naam van de Heer aan deze schepping is af te lezen. De natuur is een boek en de diverse landschappen vormen “een levend beeld dat ieder ogenblik aan het hart van de mysticus een nieuw geheim onthult”. Het tweede aspect manifesteert zich in de lagere schepping. De vogel, de leeuw, het paard, de olifant – met hun elegantie, waardigheid of toorn vertellen zij de mysticus iets. Het zingen van de vogels is geen woordloos gezang, de vogel zegt de mysticus iets. Denk aan de heilige Franciscus die met vogels sprak. Voor het derde aspect hoeft een mysticus niet ver te reizen: het is het observeren van de menselijke natuur. De voortdurende wisselvalligheid en veranderingen in menselijke levens zijn boeiend. Wie de menselijke natuur scherp waarneemt krijgt interesse in het leven in het algemeen. En dat kan kracht geven om alles te verdragen. Het vierde aspect van de natuur tenslotte is Gods werk zien in de natuur. “Men begint dan niet alleen de machine te zien, maar ook de machinist die ernaast staat, die de machine doet draaien.” Wie dit ziet, kan boven alle lijden uitstijgen; het vormt het bewijs van Gods bestaan. 26

Inayat Khans verwoording van het vierde aspect is intrigerend. Er zit het beeld in van de kosmos als machine, als het grote uurwerk dat door God is opgewonden. Maar let wel. In eerdere eeuwen paste dit beeld bij een wetenschappelijke blik op de werkelijkheid. Inayat Khan plaatst dit aspect echter bij het gezichtspunt van de mysticus. Ik ben zelf geneigd vraagtekens te zetten bij die zogenaamde wetenschappelijkheid, die ook nu nog vaak als ‘bewijs’ gehanteerd wordt. Speelt niet ook in deze wetenschappelijkheid de dichterlijkheid een hoofdrol? Wetenschap immers is systematische twijfel en kent geen absolute, eeuwige ‘waarheden’. Het zien van per definitie eeuwige goddelijke wetten in natuur en kosmos staat daarmee op gespannen voet. Gaat het niet veeleer om het willen zien van een dergelijke orde? In elk tijdperk op zijn eigen manier? Ja, zou ik zeggen, het is de hunkering van de mens naar volmaaktheid die ons de volmaaktheid in de natuur doet zien. Degradeer ik daarmee de volmaaktheid van de natuur tot een projectie van mens? Is alles wat wij in de natuur zien er ‘alleen maar’ door onszelf ingelegd? Nee, ik promoveer onze hunkering, want die is niet niks. Niet ‘alleen maar’ een projectie. Die hunkering is uitdrukking van ons zielenleven, van een ziel die naar volmaaktheid streeft. De natuur spiegelt ons eigen verlangen naar volmaaktheid. Wat wij in de natuur zien is de God in onszelf. Dan zie ik de schittering in de dauwdruppels de eindeloze liefde in de zon dan ervaar ik de volheid van het leven en de pracht die de natuur ons heeft gegeven dan weet ik ..... ’t was mijn eigen heelheid die ik met geen enkel woord omschrijven kon. C.Moormann 1

Zie Volume XI - Philosophy, Psychology and Mysticism, Part III: Mysticism, Chapter VII: Nature

27

Gezegden over de natuur in de Sufi Volumes Het is niet een sprookje dat de heiligen plachten te spreken met de bomen en de planten. Je kan dat ook nu doen als je met hen kan communiceren. De eerste taal was natuurlijker dan de talen van nu, die gecompliceerder zijn. Neem de taal van de vogels en de dieren. Die hebben geen grammatica; ze zijn de natuurlijke uitdrukkingen van hun gevoelens. Zij drukken de genegenheid, passie, wraakzucht of woede uit, die zij op dat moment voelen. Het is een natuurlijke taal. Wanneer de wind waait en de storm woedt en vernieling aanricht, noemen wij dit de mechanische kant van de natuur. Maar het is niet alleen mechanisch, het wordt gestuurd door de intense gevoelens van mensen. Deze gevoelens worden reusachtige wezens, die kunnen sturen. Het geheim van het werken van het hele universum ligt in de dualiteit van de natuur. In alle aspecten van de natuur zijn twee krachten werkzaam. Hun actie geeft evenwicht aan het leven. In het pad van bereiking is de kracht, die zich manifesteert als enthousiasme ofhandeling, voldoende kennis en de capaciteit om te werken zijn evenzeer nodig. De wijze mens bestudeert de natuur en verkrijgt eenheid door de verscheidenheid ervan. Hij realiseert de persoonlijkheid van God door de zijne op te offeren. Zo zag de mens in dat God een hoger ideaal is dan de zon of de maan, of iets dat woorden kunnen uitdrukken, een God die niet zichtbaar is, zonder vorm of naam, ver boven het begrip van de mens. Zo begon het ideaal va God. Zij die de natuur hebben geprezen spreken tot ons hart. Zij die de natuur in hun muziek hebben geprezen worden muzikale kunstenaars en zij die hun lof hebben uitgedrukt in poëzie en verzen worden erkend als grote dichters. Zij spreken tot het hart van de mens want zij hebben God gezien. Zij hebben Hem in de natuur gezien en in alles op aarde. Zij hebben de aarde in de hemel veranderd.

Hazrat Inayat Khan

28

Het begon zo….Onder deze titel vertellen moerieds hoe ze in aanraking zijn gekomen met het soefisme van Hazrat Inayat Khan. Wie zijn of haar eigen ervaring wil delen, wordt uitgenodigd dat in een artikel van niet langer dan 400 woorden te sturen naar de redactie. De herinnering aan die ontmoeting kan voor een ieder een verrassende ervaring zijn.

Het begon zo … Amir Smits

Eigenlijk is het begonnen toen ik een jaar of drie was. Ik keek vol verwondering de wereld in . Vooral in de natuuur kon ik me intens met de wereld om me heen verbonden voelen . Al snel ging dat gevoel verloren . Ik werd me steeds bewuster van een verdrietige thuissituatie . Juist door de trieste omstandigheden waarin ik leefde , werd ik enorm door de schoonheid van muziek en poëzie aangetrokken . Als veertienjarige kreeg ik het verzameld werk van Plato als verjaardagscadeau. Zijn kijk op de wereld was adembenemend: de aardse wereld te zien als een afspiegeling van een hogere , geestelijke realiteit…. In deze jaren stimuleerde mijn moeder me ook sterk in mijn spirituele ontwikkeling. Ze bracht me met diverse religieuze stromingen in contact en zei daarbij dat ze me de bouwstenen wilde geven , maar dat ik als volwassene zelf mijn keuzes zou moeten maken . Jarenlang is die spiritualiteit bijna verborgen gebleven . Na een noodlottige gebeurtenis in Afrika –waar ik tijdens een gijzeling bijna door een militair gedood ben- was de tijd kennelijk rijp. Nu ik een tweede kans op leven had gekregen , besloot ik die met beide handen aan te grijpen . Al snel ontwikkelde ik een ritueel waarbij ik iedere ochtend een ademhalingsoefening deed , waarna ik uit één van de heilige boeken van de wereld las. Door zo in contact te komen met de universele waarheid en schoonheid die de diverse boodschappers brachten , kon ik me weer met het leven verzoenen . Toch begon er iets te knagen . Ik wilde het innerlijke pad niet meer alléén bewandelen . Maar ja, welke keuze te maken? De keuze voor één traditie , zou andere uitsluiten . Op een gegeven moment kwam ik , via een boek van Karimbakhsh Witteveen , het soefisme van Inayat Khan op het spoor. Ik hoefde niet meer te kiezen , dit was wat ik altijd had gezocht! Maar me ook daadwerkelijk bij een organisatie aan te sluiten? Dat ging me te ver, bang als ik was voor dogma’s en sectarisch gedoe . Vijf jaar lang heb ik getwijfeld . Uiteindelijk besloot ik in het centrum Amsterdam in gesprek te gaan met Walia en Wali van Lohuizen . Hoe zouden deze mensen reageren op mijn levensverhaal en op dat van mijn toenmalige partner, die op dat moment midden in een proces geslachtsverandering verkeerde? Hun reactie was hartverwarmend , voor mij een pure uiting van liefde , harmonie en schoonheid . Ik was verkocht en sindsdien staat de Boodschap van Hazrat Inayat Khan in mijn leven centraal .

29

Pagina’s in het leven met een soefi Hamida Verlinden

Van redactieleden van de Soefi-gedachte die regelmatig het land in gaan om soefi’s te interviewen hoor ik hoe verrassend vaak Murshida Shahzadi naar voren komt als een inspirerende soefi, die ze zelf ook graag hadden willen kennen. Die gelegenheid is er nu voor iedereen, want haar boek komt uit op 14 juli 2012 tijdens de Zomerschool in Murad Hassil. Shahzadi was haar soefi naam, maar ze is geboren als Wilhelmina de Koningh en als puber maakte zij al kennis met het Soefisme dat tot aan het eind van haar leven in 1995 een wezensdeel van haar was. In deze 21e eeuw is de levende herinnering aan Hazrat Inayat Khan en zijn broers bijna verdwenen en in de Soefi beweging is geen traditie ontstaan van ‘familie’ verhalen vertellen. Dat is een manco. Een tiental jaren heb ik het voorrecht gehad om de herdenkingsdagen van de Companions1 allemaal mee te maken; die avonden duurden soms wel lang, met allerlei verhalen over Inayat Khan of de Companions, maar ze staan nog vreugdevol in mijn herinnering gegrift, want de verhalen schiepen een sfeer van diepte, humor en vreugde; verdriet werd daarin gewoon meegenomen. Daar kon ik iets mee. Soefi verhalen? We kennen ze tegenwoordig bijna niet. Wie kent het boek van de jongste broer van Hazrat Inayat Khan, Musharaff Khan? Pages in the Life of a Sufi2 heet het. Het boek is vol verhalen over de jeugd van Inayat Khan en diens broers en laat zoveel zien van de houding die bij de familie gebruikelijk was, zoals het begrip ‘waardigheid’ waarvan Musharaff Khan zich op 9-jarige leeftijd al bewust was. In Paginas in het leven met een Soefi van Shahzadi kom je weer andere verhalen tegen: de verhalen uit het oude India, de verhalen van gebeurtenissen met Inayat Khan en de Companions, de dromen. En tussen alles door zie je een houding van toewijding en zo ongeveer alles wat beschreven is onder Ilmi Adab.3 Woorden kunnen de waarheid niet vertellen, maar in een verhaal wordt een beeld geschapen dat ineens iets duidelijk kan maken, waardoor iemand plotseling ergens de reden van kan zien en daarom maken verhalen deel uit van de soefi training. Shahzadis verhaal gaat tot en met het overlijden van haar man Musharaff Khan. Maar moest er niet iets in het boek komen over de 28 jaar die zij daarna zonder haar man leefde, die haar zon was? Wat bewoog haar om de Tariqa op te richten? Wat is het dat mensen doet glimlachen als ze het over haar hebben? En waarom zou er sowieso iets over haar geschreven moeten worden? Het antwoord hierop is simpel: omdat zij een belangrijk onderdeel is van de geschiedenis van onze soefi-familie en die geschiedenis de bodem is waarin wij geworteld zijn. Als wij de geschiedenis niet kennen, waar zijn dan onze wortels? Wij hebben de wortels nodig om te groeien, en verder alle elementen die nodig zijn om uit te groeien tot wie we werkelijk zijn. In de Epiloog heb ik getracht een beeld van haar te schetsen dat niet in feitjes wordt uitgedrukt, want wat heb je aan feitjes; nee een levend beeld waar het hart van de lezer ook in deze tijd door geraakt kan worden. In het boek is te lezen hoe de toewijding een houding is die van binnen komt en 30

niets met zemeligheid te maken heeft, maar wel met afstemming en jezelf geven. Afstemming op de Ene. Zij ging die weg van toewijding, volledig vertrouwend op haar gidsen op het soefi pad: Hazrat Inayat Khan en de broers, de Companions. Wat hun sfeer haar leerde, of hun woorden, ze werd er altijd door geïnspireerd. Musharaff Khan had bijvoorbeeld een heel stuk geschreven over ‘devotion’, wat ik vertaald heb met ‘toewijding’, toegewijd zijn aan een persoon of een grote taak. Ik laat u hier de laatste regels zien, omdat ik Shahzadi in deze beschrijving zie: Toewijding is niet voor de ander, het is voor jezelf en het betekent je kleine zelf te verliezen, wat een zwaar proces is. Maar als je er doorheen bent gegaan, ben je geen slaaf geworden, maar een meester. In ons dagelijks leven moeten we ons alle moeite getroosten om iets te bereiken; en in ons spiritueel leven moeten we onszelf des te meer geven. In gedichten kan iemand goed dingen voor zichzelf duidelijk krijgen. Shahzadi had een klein boekje met gedichten en aforismen en meestal zijn deze een verwerking van haar verlangen naar haar ‘zon.’ Als ik een roos was zou haar geur fijn genoeg zijn om je te bereiken? In een van die gedichtjes nodigt ze de lezer uit om even op adem te komen; tot een stukje zelfreflectie, denk ik dan, even de woorden die je gelezen hebt laten bezinken, alsof ze je aanspoort om een moment rustig aan te doen. Ik ben als een punt achter een mooie zin in de poëzie van je leven. Niet méér. Maar misschien kan de lezer, bij dit punt aangekomen, een kleine vrije ademtocht tot zich nemen alvorens door te gaan met lezen. Als geen ander kan Shahzadi het leven met de Companions beschrijven en voelbaar maken, hoe rijk hun leven was, niet financieel maar innerlijk, want zij leefde met hen. Maheboob Khan gaf haar de naam Shahzadi; hij vertelde haar dat het betekende: Koningsdochter, het vrouwelijke aspect van het koningschap van de ziel. Ze laat je toe in haar innerlijke beleving; hoe ze de soefi gebeurtenissen beziet, maar ook - wat toch heel delicaat is - het aanzoek van Musharaff Khan en de langzame afstemming op elkaar. Saint Exupéry schrijft in De kleine prins hoe de vos aan de prins vertelt dat hij wil worden getemd, apprivoisonné. En wat houdt dat temmen in? Dat de prins iedere dag op dezelfde tijd naar de vos toe moet komen - in het begin niet te dichtbij - en dan kan de vos aan hem wennen en na een tijdje gaat de vos dan verlangend uitzien naar de komst van de prins. Zo ongeveer ging het temmen, het ‘apprivoisonnement’ bij hen, een geleidelijke toenadering in wederzijdse afstemming. Op 29 november 1995 vroeg ik Shahzadi of ze aanwezig zou zijn op de visalat herdenking van Musharaff Khan4 de volgende avond. ‘Ik weet het nog niet,’ aarzelde ze. De volgende ochtend is ze op straat in elkaar gezakt en ze was meteen weg, zonder één blauwe plek. Diezelfde avond herdachten wij hen beiden, Musharaff en Shahzadi Khan, in de Soefi Darbar. Shahzadi lag er opgebaard. Het goud was door een hard proces gegaan en de kroon geworden van deze Koningsdochter, het vrou31

welijke aspect van het koningschap van de ziel. Soms gaan wij zelf ook door een hard proces. Dit boek kan een aanzet zijn tot de overdenking hoe je zo’n proces in gaat. Het uitwerken van de Epiloog was voor mij als een ontdekkingsreis bij mezelf. Ik hoop dat dit boek ook u op een ontdekkingsreis zal brengen. ~~~ Op zaterdagmiddag 14 juli zal in Murad Hassil de boekpresentatie zijn. U kunt zich inschrijven via de website link: http://www.soefi.nl/index.php/publicaties/leven-meteen-soefi en u wordt dan verder op de hoogte gehouden. De prijs van het boek is mede afhankelijk van het aantal voorinschrijvingen. U zult begrijpen hoe dat werkt: een boek bij een grotere productie is goedkoper dan bij een kleinere productie. 1 De Broers van Inayat Khan werden altijd ‘Companions’ genoemd. Hazrat Inayat Khan had 3 broers en een neef: Maheboob, Karemat, Musharaff waren de broers en Mohammed Ali was een neef, maar volgens Indiase gewoonte werd ook hij beschouwd als broer. Karemat is op jonge leeftijd overleden. Toen Inayat Khan op 13 september 1910 van Bombay vertrok naar Amerika, was hij vergezeld van zijn 2 ‘broers’ – Maheboob en Ali – en een jaar later voegde de toen 15-jarige Musharaff zich bij hen. 2 Musharaff Khan, Pages in the Life with a Sufi, Mirananda, 3e editie 1982. Dit boek is verkrijgbaar bij het Algemeen Secretariaat van de Soefi Beweging, A.Paulownastraat 78, 2518BJ Den Haag, of per email: [email protected] 3 Ilmi Adab is te vinden in de derde serie van Suluk, in de Gathas. Voor wie de Gatha bijeenkomsten niet bijwoont kan in het kort gezegd worden, dat Ilmi Adab een verzamelnaam is: wanneer God zichtbaar is in de mens toont de mens dat in zijn gedrag. Daar vallen veel eigenschappen onder zoals respect, consideratie, eer, bescheidenheid, gastvrijheid enz. 4 Musharaff Khan is op 30 november 1967 overleden, en ieder jaar wordt hij op die dag herdacht (en nu dus ook Shahzadi). Die herdenking heet: visalat.

Gezegden over de natuur in de Sufi Volumes Wanneer wij naar de immense natuur kijken, wordt ons denken scherp, ons hart groter en wij beginnen de tekenen van God daar meer te zien dan in de drukte van de wereld. De natuur is zo volmaakt dat geen wetenschappelijke of artistieke verbetering nodig heeft. Toch is de schepping van God, die door de mens in kunst en wetenschap wordt uitgedrukt, Hoewel God in de mens niet afwezig is. De studie van de natuur is ook van belang voor hen die het pad van spiritualiteit bewandelt. Hij zal vinden dat alle wezens, inclusief bomen, planten, rotsen en bergen hun gebed hebben. Zij allen streven naar geestelijke bereiking.

Hazrat Inayat Khan 32

Soefisme en Zen

GEBEURTENISSEN

Op 3 maart jl. kwamen zo’n 35 belangstellenden naar de oriëntatiedag Soefisme en Zen in de Murad Hassil. Na de opening door Karimbakhsh Witteveen maakte Sikander van der Vliet duidelijk, dat innerlijke schoonheid alleen verkregen kan worden door meesterschap te bereiken. Meesterschap vergt tegelijkertijd vitaliteit en ontspanning. Die vind je op het moment, waarop de inademing van nature overgaat in de uitademing. Daar verdwijnt het denken, en zijn hemel en aarde met elkaar verbonden. Die innerlijke verbinding vertaalt zich in verbinding met je omgeving. Om dit te oefenen werd 101 x de wazifa Jah Subha (Zuiverheid) gezongen. Na deze oefening ging Karimbakhsh in op de overeenkomsten tussen Soefisme en Zen. Beide zoeken de innerlijke kant van het leven. Beide leren het bewustzijn leeg te maken, om ruimte te maken voor het innerlijk leven. Daarbij legt de ademhaling het contact met Licht en Leven. De innerlijke school kent daarvoor een aantal oefeningen, zoals onder meer ademhaling, concentratie, contemplatie en het zingen van wazifa’s. Uitgelegd werd, dat de herhaling van de wazifa’s essentieel is. Dan gaat de betekenis ervan leven en geeft zo richting aan je leven. Zo kom je tot de Ene en beklijft het besef, dat alles wat je om je heen ziet voorbij gaat. Deze toespraak werd afgesloten met het luisteren naar het lied “Open our Hearts” Na de lunch was het woord aan de Zenmeester Kees van den Muysenberg. De geest stroomt altijd, zonder houvast, was zijn boodschap. Laat het stromen, en bind je er niet aan. Mediteren is in de Zen-traditie zitten en je open stellen voor het mysterie van het bestaan. Vergeet de concepten en vertrouw op dat, wat zo ontvangen wordt. Zenmeester Brigitta van Baren sloot hierop aan. Je hoeft niets te doen, het gebeurt vanzelf. De ervaringen uit het uiterlijk leven zijn niet belangrijk. Het gaat om het vinden van en kennismaken met het lichtwezen in je. Dat is je kern en die gaat door als je sterft. In stilte kan het lichtwezen zich aan je openbaren. Meditatie leert je, om met adem en focus voorbij de gedachten te komen. De toelichting werd afgerond met een geleide meditatie, gevolgd door een korte loopmeditatie. Vervolgens liepen we twee meditaties rond de vallei. Eerst een Soefi-meditatie op Isq Allah, Mahboob Allah, (God is de liefde, God is de geliefde). Vervolgens een Zenmeditatie op MU (leegte). Dit gedeelte werd afgesloten met een concentratieoefening op het Soefi-symbool, uitmondend in de gezongen wazifa Jah Nur (Licht) Na het avondeten volgde een thee ceremonie. Een echte Japanse theeceremonie, met aandacht voor harmonie, respect voor jezelf en elkaar: een zuiver gebruik van de vijf zintuigen en rust kan je ervaren als een meditatie. De avond werd afgesloten met het gezamenlijk lezen van een gedicht en het zingen van het AUM. Soefisme en Zen volgen elke een eigen pad naar hetzelfde doel en kennen dezelfde oefeningen. Het samen doen van deze oefeningen was een bijzondere ervaring. Op 22 september 2012 wordt weer zo’n oriëntatiedag georganiseerd. Ton Rijerkerk 33

VRIJMETSELARIJ Jaap Dekker

Een vrijmetselaar is een vrijdenker die een beter mens wil worden en die beseft dat het op hemzelf aankomt.

MYSTERIE De zoektocht naar de oorsprong, naar de zin en naar het doel van ons bestaan en naar de plaats die de mens daarin inneemt, is van alle tijden en van alle plaatsen. En ook de dualiteit van leven en dood, van goed en kwaad, van licht en duisternis, blijft vragen oproepen die nooit afdoende zijn beantwoord. Vrijmetselarij is de bewust zoekende mens behulpzaam bij zijn ontdekkingsreis naar betekenis van die mysteries. Ruim tweehonderdzeventig jaar is de orde van vrijmetselaren in haar huidige vorm in Nederland en vrijmetselarij is omgeven met een waas van geheimzinnigheid. Dat komt doordat een loge, dat is een werkplaats van vrijmetselaren, nu eenmaal een besloten karakter heeft en doordat het lidmaatschap wordt verkregen langs graden van inwijding. Voor degene die zo’n inwijding niet persoonlijk heeft ervaren zal er per definitie geheimzinnigheid blijven. Maar wie oprecht geïnteresseerd is, wordt door de vrijmetselarij graag een stukje op weg geholpen naar wat een schitterende ontdekking kan zijn. BASIS De bewust levende mens zoekt naar zin en betekenis, zowel in zichzelf als in de wereld om hem heen. Vrijmetselarij wil die mens bij die zoektocht behulpzaam zijn, daarom is zij sinds haar ontstaan een actueel fenomeen geweest in elke periode van de geschiedenis en daarom is zij dat ook in onze tijd. Vrijmetselarij werkt met symbolen die volgens bepaalde vormen en manieren in rituele handelingen gebruikt worden. Dat zijn dan voornamelijk symbolen uit de bouw zoals hakken, slijpen, metselen, toetsen. En het zijn symbolen uit de lichtsymboliek, zoals licht en donker. Vrijmetselaren leren elkaar dat vragen naar de zin van het bestaan niet afdoende met regels en met dogma’s zijn te beantwoorden, dergelijke antwoorden roepen immers steeds weer nieuwe vragen op. Het ‘ken u zelve’, het ontwikkelen van zelfinzicht, wordt door de vrijmetselarij gezien als een voortdurend bouwen aan zichzelf in relatie tot zichzelf en tot de omgeving. De zinsnede ‘ken u zelve’ en de zinsnede ‘op u komt het aan’ worden wel gezien als basis voor het werk van de vrijmetselaar. OORSPRONG In de geschiedschrijving over de vrijmetselarij treft men uiteenlopende verklaringen aan omtrent haar oorsprong, die terug te voeren zou zijn tot oude Egyptenaren, of Platonische leerscholen, of de middeleeuwse bouwgilden. Er bestaat over die oorsprong dus geen absolute zekerheid, maar vrij algemeen wordt aangenomen dat de huidige vrijmetselarij rechtstreeks is voortgekomen uit middeleeuwse steenhouwersgilden. 34

Deze gilden hadden vooral in Engeland een uitzonderlijke positie, omdat zij niet onder toezicht van stedelijke of andere autoriteiten stonden. En daarnaast was er nog de bijzondere omstandigheid dat er in het midden van de 14e eeuw een enorm gebrek aan ambachtslieden was ontstaan door de pestepidemie, de ‘zwarte dood’, waaraan zeker een kwart van de West-Europese bevolking is bezweken. Vooral de vraag naar hooggeschoolde ambachtslieden, zoals steenhouwers, was daardoor groot geworden. Deze situatie bevorderde als vanzelf een onafhankelijke positie in de maatschappij. Hun werkplaatsen of loges, in het Engels ‘lodges’ genoemd, werden zo tot verzamelplaatsen van vrije, onafhankelijke, geschoolde mannen. De gilden van deze ‘free-masons’ vormden daarmee niet alleen een leerschool maar kregen allengs ook een sociale functie, en het begrip ‘free-masons’ breidde zich verder uit tot het begrip dat op het Europese vasteland wordt vertaald als ‘vrije metselaren’ en als ‘francs-maçons’.

GELIJKGESTEMDEN De loges oefenden een steeds grotere aantrekkingskracht op anderen uit. Dit effect werd versterkt door politieke en godsdienstige ontwikkelingen, die hadden geleid tot steeds scherpere maatschappelijke tegenstellingen. De loges van vrijmetselaren werden onder invloed van deze maatschappelijke ontwikkelingen zo tevens vrijplaatsen, waar men zichzelf mocht en kon zijn. Zo zag men de werkplaatsen van de steenhouwers meer en meer bevolkt worden door wetenschapsbeoefenaren, kunstenaars, schrijvers en filosofen, terwijl de oorspronkelijke ambachtslieden uit beeld verdwenen. Daarnaast gingen ook anderen op eigen initiatief loges oprichten, waarbij de organisatievorm van de oorspronkelijke gilden werd overgenomen. Daarin werden nieuwe leden op grond van hun ervaring ingewijd volgens een drietal rituele plechtigheden. De eerste hiervan is de inwijding tot leerling-vrijmetselaar, 35

daarna volgt de bevordering tot gezel en tenslotte is er de verheffing tot meester. De steenhouwers van eertijds bewerkten ruwe steen tot zuivere bouwstenen die bestemd waren voor bouwwerken van vaak grote schoonheid. De huidige symbolisch werkende steenhouwers zien zichzelf als een ruwe steen, die bewerkt moet worden tot een bruikbare bouwsteen, tot een zuiver kubieke steen, ten dienste van de samenleving. Anders gezegd: zij willen een beter mens worden en op die manier willen zij met hun loge-genoten bouwen aan een betere wereld. Deze arbeid verricht de vrijmetselaar in het licht van een hoog beginsel dat zijn werken verlicht en waardoor hij inzicht verwerft. Symbolisch wordt dit licht aangeduid als ‘Opperbouwmeester des Heelals’. DOGMA’S Juist door de beklemtoning van de individuele beleving van de symboliek en daarmee de individuele verantwoordelijkheid bij het zoeken naar de zingeving van het bestaan, hebben vrijmetselaren een aantal onderlinge gedragsregels afgesproken. Zij gaan uit van een geesteshouding waarin mensen met elkaar overeen willen stemmen, en waarbij zij hun persoonlijke meningen aan henzelf overlaten. Ook mogen er geen persoonlijke geschillen binnen de loge worden gebracht, en nog veel minder geschillen over godsdienst en politiek. Deze afspraken werden in het begin van de 18e eeuw gemaakt, toen enkele vrijmetselaarsloges in Londen een gezamenlijke, overkoepelende organisatie stichtten: de Grootloge. Deze organisatievorm, met de daarbij opgestelde gedragsregels, heeft veel weerklank gevonden in de gehele westerse wereld. GESCHIEDENIS Als tijdens de Verlichting in de 18e eeuw het rationalisme opkomt, blijft in vrijmetselaarsloges de gedachte levend dat niet alles rationeel kan worden benaderd. Er is meer tussen hemel en aarde dan wat kan worden beredeneerd. En wanneer in de 19e eeuw ideologieën als nationalisme, liberalisme en socialisme een fundamentalistisch karakter krijgen, zijn de loges de plaatsen waar daarover in vrijheid en zonder twistgesprek met elkaar van gedachten kan worden gewisseld. Immers, een loge wil een middelpunt van vereniging zijn voor mensen die anders voortdurend ver verwijderd van elkaar zouden zijn gebleven. Ook in ander opzicht gaan de loges een bijzondere plaats in de samenleving innemen. In de gedragsregels die in 1723 voor vrijmetselaren zijn opgesteld, wordt bepaald dat alleen persoonlijke waarde en werkelijke verdienste van een mens in de loge tellen. Verschillen van godsdienst, ras of politiek en ook verschillen tussen in de samenleving bestaande rangen en standen mogen in de loge geen rol spelen. Daarmee werden in de loges maatschappelijke en andere barrières doorbroken. Aan het eind van de 19e eeuw werden nieuwe industriëlen door de heersende elite nog niet aanvaard, maar hun persoonlijke waarde en werkelijke verdienste vonden in de loges al wel waardering. Ook in de toenmalige Nederlandse koloniën werden in de loges de maatschappelijke scheidslijnen die op huidskleur en ras waren gebaseerd doorbroken. 36

GEBORGENHEID In toenemende mate kunnen velen zich minder vinden in kerkelijke dogmatiek, terwijl er toch behoefte blijft bestaan aan het uitwisselen van gedachten over levensvraagstukken. En een groeiend aantal mensen vindt binnen de loge de vrijheid daarover nader met elkaar te spreken. Dit is uitsluitend mogelijk indien de samenkomsten een besloten karakter dragen. Aangezien het de vrijmetselaren in hun loges vrijstaat om open en eerlijk over hun eigen gedachten en opvattingen te spreken, is het niet onbegrijpelijk, dat daar door diverse geestelijke, godsdienstige en politieke organisaties met enige argwaan naar wordt gekeken. Evenmin is het verwonderlijk, dat vrijmetselarij verboden is in bijna alle landen met een totalitair systeem. De wezenlijke kenmerken van de vrijmetselarij geven haar door de eeuwen heen een karakter dat onafhankelijk van maatschappelijk ontwikkelingen actueel is. Zij wil een middelpunt zijn van vereniging voor mannen met verschillende en soms tegenstrijdige meningen. Zij biedt een omgeving voor het ontwikkelen van een individuele, bewuste levenshouding zonder dogma’s. Zij wil een dynamisch rustpunt bieden, een plaats van stilte en overdenking in een hectische wereld. Zij kent binnen de loge geen sociale en maatschappelijke hiërarchie. Zij is een broederschap met geborgenheid, onderling vertrouwen en wederzijds respect SOCIAAL In de huidige samenleving, waarin een individualiseringsproces gaande is, bieden de loges een tegenwicht. De ontkerkelijking heeft veel sociale bindingen verloren doen gaan. Religieus besef en de behoefte aan religieuze beleving zijn echter niet afgenomen. Diverse ontwikkelingen in de huidige samenleving, zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven, bemoeilijken sociale bindingen. Ook verstedelijking met vaak grote en onpersoonlijke woonwijken leidt meestal tot niet meer dan oppervlakkige contacten. Het zijn deze ontwikkelingen die de aantrekkingskracht van de vrijmetselarij vergroten en die hebben geleid tot de oprichting van nieuwe loges in steden en groeikernen, terwijl ook de groei van bestaande loges in grote steden erdoor wordt bevorderd. ORGANISATIE De essentialia en het persoonlijke van de vrijmetselarij hebben ertoe geleid dat zij in het algemeen niet als organisatie met één standpunt naar buiten treedt. De loges zijn immers een middelpunt van vereniging van vrijmetselaren met weliswaar gerespecteerde, maar soms ook tegenstrijdige individuele meningen. Wel hebben veel vrijmetselaren zich geïnspireerd gevoeld om zich individueel voor een betere samenleving in te zetten. Bij de oprichting en het functioneren van diverse organisaties op maatschappelijk gebied zoals de reclassering, de kindervoogdij, de blindenbibliotheek en de openbare leeszalen zijn dan ook vrijmetselaren betrokken geweest. Vrijmetselaren zijn gewone mensen. Zij zijn, ieder op eigen wijze, bezig met een nooit aflatende poging om zin en betekenis te geven aan de wereld in zichzelf en om hen heen. Zij koesteren hun loge omdat die voor hen een broe37

derschap is, een beschermde omgeving waarin zij met elkaar kunnen werken en inspiratie vinden. Een vrijmetselaarsloge heeft een gewone verenigingsstructuur en staat bii de Kamer van Koophandel ingeschreven. Het bestuur bestaat behalve uit leden die elke andere vereniging kent, zoals de voorzitter, een secretaris en een penningmeester, uit leden die een functie vervullen bij de rituele bijeenkomsten. De voorzitter heeft zowel de leiding over deze bijeenkomsten als over de vereniging. Alle loges zijn verenigd in een landelijke organisatie: de orde van vrijmetselaren. Momenteel telt ons land ongeveer 160 loges, waarvan oudste dateert uit 1734. Over de gehele wereld zijn vrijmetselaarsloges gevestigd, maar er bestaat geen internationaal georganiseerde vrijmetselarij. Wel heeft iedere vrijmetselaar toegang tot alle loges over de gehele wereld. LIDMAATSCHAP De orde is een masculiene organisatie. Mannen die lid willen worden moeten tenminste 18 jaar oud zijn. Een vrijmetselaarsloge in Nederland telt gemiddeld ongeveer 30 leden die buiten de zomerperiode meestal wekelijks of één keer per twee weken bijeenkomen. Juist in perioden van spanning en werkdruk draagt de loge wezenlijk bij aan persoonlijkheidsvorming en het vinden van evenwicht. De kandidaat-vrijmetselaar dient ontvankelijk te zijn voor de specifieke sfeer die in een loge heerst en die onder meer samenhangt met de rituele gebruiken en het werken met symbolen. Er kan worden gesteld dat een vrijmetselaar een bewuste behoefte heeft om zelfstandig te zoeken naar waarheid in gezelschap van anderen. En bij een aanvraag tot lidmaatschap wordt het antwoord op de volgende tweeledige vraag van betekenis geacht: ‘heeft de kandidaat iets aan de vrijmetselarij en heeft de vrijmetselarij iets aan de kandidaat?’

38

Twijfel

Jaya Bakker Het is vreemd gesteld met het begrip twijfel. Meestal is het niet als een compliment bedoeld als iemand voor twijfelaar wordt uitgemaakt. En twijfelen we zelf, dan doen we dat vaak in het verborgene, misschien wel om niet al te onzeker over te komen. Alsof twijfel zo snel mogelijk moet worden overwonnen. Inayat Khan zegt dat de voornaamste eigenschap van de mind twijfel is, of de mens nu goed of kwaad doet. Twijfel en overtuiging, geloof en faith, zijn elkaars vijanden. Terwijl overtuiging, faith, leidt naar je bestemming, houdt twijfel je terug. Wanneer de mind teruggetrokken wordt, aangetrokken door alle indrukken van het aardse leven, kan de mind zich niet volledig richten op de aarde reis, of op de reis van het geestelijk pad 1. En wie in de Gata’s van Zarathustra leest: “Wie op het kritieke uur van de beslissing nog zijn keuze niet durft te bepalen, hij late alle hoop varen”, kan ernstig twijfelen aan de eigen houding in het leven. Zeker kan twijfel je stuurloos maken, waardoor je je weerhouden voelt een doel te stellen. Dan wordt het lastig een lijn in je leven te brengen. Je kunt bang worden om een verkeerde beslissing te nemen of een uitspraak te doen die misschien bij anderen niet goed valt. Zo kan twijfel je er toe brengen permanent in een afwachtende houding te zitten en voornamelijk te luisteren naar de laatste die je hebt gesproken. Dat kan leiden tot elkaar napraten. En juist dát is in tegenspraak met de oproep van Inayat Khan om goed waar te nemen en je verstand te gebruiken. Twijfel kan je ook anders beschouwen, niet als een eigenschap die je niet behoort te hebben, maar als een plotselinge ziekte vanaf het moment dat die twijfel zich voordoet. Zoals het van belang is inzicht te hebben in wat je mankeert, zo is het dat ook als het je aan zekerheid mankeert. Sogyal Rimpoche zegt dat “twijfels niet vanzelf weg gaan, maar als we geduldig zijn, kan een ruimte in ons ontstaan waarin twijfels zorgvuldig en objectief onderzocht, ontrafeld, opgelost en genezen kunnen worden.” Er was een oudere heer die plotseling overstak en werd aangereden. De uitgestapte automobilist vroeg waarom hij dat deed terwijl hij had kunnen zien dat er veel verkeer was. “Ik stond al een half uur op de stoep en ik dacht: nu ga ik maar.” Inzicht zou hem een langer leven hebben geschonken. Wie zelden of nooit twijfelt, ervaart dat hij, of zij, altijd gelijk heeft. Voor het gevoel van eigenwaarde is dat misschien prettig, maar voor anderen niet. Gebrek aan twijfel kan je empathie belemmeren en je sluiten voor het standpunt van de ander. Zo wordt de kans vergroot dat je beslissingen gaat nemen op basis van onjuiste uitgangspunten. Vroeg of laat leidt dit tot verharding: ik heb gelijk, ik ben ouder dan jij, ik ben hier langer, ik weet gewoon meer dan jij, en mijn inzicht is groter. Dat leidt onherroepelijk tot intolerantie.

39

Maar twijfel kan ook een positieve waarde hebben. Sogyal Rimpoche houdt ons voor “Twijfels niet overdreven ernstig te nemen, waardoor ze tot buitengewone proporties uitgroeien of ons verleiden tot fanatisme of zwart-wit denken. Het zou goed zijn geleidelijk ons cultureel bepaald en hartstochtelijk verstrikt zijn in twijfel, te veranderen in een vrije, mededogende, luchtige twijfel. Dan zou twijfel niet langer een obstakel zijn, maar een deur naar realisatie. En elke keer dat twijfel opkomt, zou een zoeker hem verwelkomen als een middel om dieper op de waarheid in te gaan.“2 Twijfel kan je brengen tot nadenken, zoals bij het kiezen van beslissingen over aankopen, uitjes, of bij het oplossen van problemen, of tot het stellen van een levensdoel. Wat we nodig hebben is een anker om ons innerlijk evenwicht te hervinden. In het voorwoord van de Bhagavad Gita staat dat we heen en weer worden geslingerd tussen tegenstrijdige belangen, verplichtingen en verlangens, die ons volledig uit onze koers slaan. Dat anker kan de Bhagavad Gita zijn, of een ander geschrift. Het gaat er om dat je je richt op het oneindig, juist in je dagelijkse bestaan en dat je ter harte neemt wat bijvoorbeeld staat in Sloka 21 van de Bhagavad Gita: “Al wie oprecht en met geloof zijn gebed opdraagt, ongeacht de vorm die hij kiest, diens geloof maak ik sterk en onwankelbaar.” Inayat Khan noemt twijfel een destructief element. Hij vergelijkt twijfel met schaduw, die door nevel wordt geproduceerd, die de zon verbergt. De zon krijgt de kans niet de plek te bereiken die door die nevel wordt bedekt. 3 De mind neemt een bepaalde houding aan en als er schaduw is in de vorm van angst, twijfel of argwaan, elke mind heeft daar iets van, dan zal alles wat je ziet met angst, twijfel of argwaan tegemoet getreden worden, of je nu geleerd, sportief, of muzikaal bent, of welke kwaliteit je ook bezit. Het vreemde is dat je zelf nooit weet wanneer je je houding verandert. Alles wat je ziet en zó beoordeelt bewijst dat je gelijk hebt. En dat werkt zo: eerst valt de schaduw op wat je ziet, en dan overtuigt die schaduw je dat je gelijk hebt met die angst, die twijfel of die argwaan. 4 Ook Inayat Khan heeft getwijfeld omdat hij God niet kon zien. Hij vertelde dat aan zijn grootvader, die hem zei: “De tekenen van God zijn zichtbaar in de wereld en de wereld is zichtbaar in jou.”5 1 Volume XIII p. 127 2 Sogyal Rimpoche: Dagend inzicht, inspiratie voor iedere dag, 9 februari en 16 november 3 Volume IV p. 146 4 Volume 11: p 123 5 Keesing: Ant woorden … p. 32

40

Soefi-centra

informatie, adressen en activiteiten AMSTERDAM

dhr. P. Smits (Amir), t 06 15 06 05 13 Universele Eredienst: Ignatiushuis, Beulingstraat 11, 1017 BA Am­sterdam, 1e en 3e zondag van de maand 11 uur. Op de 3e zondag voorafge­gaan door de Confraternity of the Message 10.30 uur.

[email protected]

Universele Ere­dienst: Logegebouw van de Vrijmetselaars, Rijkmanstraat 10

7411 GB Deventer, 3e zon­dag van de maand om 11 uur. DRONTEN i.o.

Apeldoorn

dhr. J.Koldijk (Kabir), Lindestraat 10, 8266 BG Kampen, t 038-3314446. [email protected]

Arnhem

mw. L. Bredée-van Ginkel (Kamila), Jacob Catsstraat 28 5671 VR Nuenen, t 040-2832518, [email protected] Universele Ere­dienst: Eckartdal, Nuenenseweg 1, 5631 KB Eindhoven, 1e zondag van de maand om 11 uur, Confraternity of the Message om 10.30 uur.

Assen

mw. M. Cornelissen-Admiraal (Salima), t 0513431940, Heide 6, 8521 DG Sint Nicolaasga. mw. Y. Veenstra-Wiersma (Ynskje), Wommels. t ’s avonds 0515 576 244. Maandelijks meditatieavonden. Universele Ere­dienst: Bij de Put 15, 8911 GE Leeuw­arden, 1e zondag van de maand om 11 uur.

Orientatiemiddagen: 2e zondag van de maand van 14-16 uur bij dhr. en mw. de Roos-Labeur (Corrie & At), Sparrenlaan 11, 7313 AT Apeldoorn, t 055-32316 33, [email protected] mw. H.M. de Caluwé - Rombout (Maharani), Groningensingel 423, 6835 ER Arnhem t 026-3213650, [email protected] Studieklassen in overleg. Universele Eredienst: Vrijmetselaarsgebouw, Arnhemsestraatweg 360, 6881 NK Velp (Gld) 1e zondag van de maand om 11 uur. mw. A. Stam (Iman), Troelstralaan 236, 9406 BE  Assen, t 0592-707202, 06-24 92 92 77 Studiebijeenkomsten en klassen voor belangstellenden, broeder-zusterschapsleden en moerieds. Universele Eredienst: Loge van de ODD Fellows, Hendrik de Ruiterstraat 2, 9401 KT Assen, 3e zondag van de maand om 11 uur. Breda

mw. M.L.C. van Beek-Vanheule (Hira), Berkenring 70, 4881 HD Zundert, t 0765976335, [email protected] bgg: mw. L. Heerkens (Kalyani), t 076-5601255 Universele Eredienst: Waalse Kerk, Catharina­straat 83-bis, 4811 XG Breda, 3e zondag van de maand om 11 uur. Den Haag

dhr. L.W. Carp (Ameen), Anna Paulowna­straat 78, 2518 BJ Den Haag, sufipublications@hetnet. nl t 070-3644590, f 070-3614864. www.soefi.nl/denhaag Programma op aanvraag: 1e en 3e maandag van de maand open studie- en medi­tatie-klas.; open Soefi-avonden; openhuis-bijeenkomsten; open spirituele film-avonden, en besloten klassen. Universele Ere­dienst: Anna Paulownastraat 78, 2518 BJ Den Haag, elke zon­dag om 11 uur, Confraterni­ty of the Message om 10.30 uur. Deventer

mw. A. Westenberg (Hayat), De Dennenhoek 3, 7431 EM Diepenveen, t 0570-532347,

Eindhoven

Friesland

Groningen

dhr. D. Lieftink (Rama) t 0598-430422 email [email protected] Maandelijks: musical tuning en meditatie; stilte en meditatie; 1e ma. vd maand: gespreksavond. Programma: zie www.soefi.nl onder centrum Groningen. ‘s Hertogenbosch

Coördinator: mw. T. Hendriks Franssen-van den Berg (Trudy), Ariënstraat 16, 5351 GD Berghem / Oss, t 0412-402689, kennekeshoek@ calway.nl Secretariaat: dhr. F.W. Roza (Frans), Asterd-kraag 40, 4823 GA Breda, frans.roza@ wxs.nl Universele Eredienst: Cen­trum de Poort, Luy­benstraat 48, 's Hertogenbosch. Hilversum

dhr. A.Antonius (Ananda), Arent Krijtstr 13 II, 1111 AG Diemen. Klas voor belangstellenden: 1e ma. v.d. maand; voor deelname bellen met: t 020-6907129 of email [email protected] Universele Eredienst: ‘De Ver­eniging’, Ou­de Engh­weg 19, 1217 JB Hilversum (­bij het gemeentehuis), 2e en 4e zondag van de maand 11 uur. Ivm lange afwezigheid van Ananda treedt op als interim-coördinator: dhr. G. van der Veer, t 035-5312130 41

Regio Katwijk, Wassenaar

Regioleider: drs. J. Belt (Munir), t 0252-373145, Eykendonck 32, 2211 SG Noordwijkerhout. Wakil Huis Universel: mw. E. le Rütte (Zohra), t 071-4077435, [email protected] Universele Eredienst: Universel Murad Hassil, Zuid­duinseweg 5, 2225 JS Katwijk aan Zee, 1e, 3e en 4e zondag van de maand 11 uur. Confrater­nity of the Message 1e en 3e zo. 10.30 u. Iedere 4e zo. spreekt Karimbakhsh Witteveen. Rotterdam

Coördinator dhr. B. de Wreede (Bauke), t 06-24646694, [email protected] Studie- en belangstellendenavonden: 1e maandag van de maand, opgave vooraf. Universele Eredienst: Soeficentrum Provenierssingel 41, 3033 EG Rotterdam, 2e en 4e zondag van de maand, 11 uur. Tilburg

dhr. & mw. Ach­terberg-Thierens (Mussavir & Nuria), Chopinstraat 26, 5011 VK Tilburg, t 013-4563241. Klassen voor belangstellenden eerste maandag van de maand. Voor deelname bellen met dhr.L.Raatgever, t 06-12746513 Twente

dhr. J. Sniekers (Rahim), t 074 250 2479, [email protected] Universele Eredienst: Nivoncentrum, Lodewijkstraat 1, 7553 LB Hengelo, 2e zondag van de maand om 11 uur, Confraternity of the Message om 10 uur. UTRECHT / BILTHOVEN

dhr. W.S. van der Vliet (Sikander), Juliana van Stolberg-laan 6, 6961 GB Eerbeek, t S & S van der Vliet 0313-650 334, bgg.: mw. J.L. van Male (Sakya), t 030-2723522 Universele Ere­dienst: Huize ‘Het Oosten’, Jan Steenlaan 25, 3723 BT Bilthoven, laatste zondag van de maand om 11 uur. Zeeland

mw. N. Gortzak (Nuria), Mme. Curiestraat 63, 4532 JX Terneuzen, t 0115-530599 en 0640556131 Studiebijeenkomsten: 2e dinsdag van de maand. Info mw. A. van Schaik (An), t 0118-412875. Uni­versele Ere­dienst: Gebouw de Vier Elementen, Breeweg100, 4335 SK Middelburg, 1e zondag van de maand om 11 uur. ZUID LIMBURG

mw. Ingeborg Wuester (Hakima) email [email protected] bgg: dhr. R. Marinus Ruud), t 06-54 36 78 24. Er zijn maandelijkse bijeenkomsten en om de twee maanden op zaterdagmorgen open klassen. 42

Zwolle

dhr. C. Koster (Karim), Tijnje 48, 8033 AR Zwolle, t 038-4541817, Universele Eredienst: Bloemen­dalstr. 11, 8011 PJ Zwolle, 4e zon­dag van de maand om 11 uur, Confraternity of the Message om 10.30 uur. In Meppel is een Soefi-groep die elke 4e di. v.d. maand bijeenkomt. Contactadres: Zuideinde 46, 7941 GH Meppel, [email protected] www.soefimeppel.nl Informele Eredienst: Engelandseweg 19, Wezep, 2e zondag van de maand om 10 uur. SOEFI BEWEGING NEDERLAND

Algemeen Secretariaat Anna Paulownastraat 78, 2518 BJ Den Haag t 070-3461594, f 070-3614864, [email protected] Secretariaat open maandag tot en met donderdag van 10 tot 13 uur. bgg.: t 070-3644590 Financiën: dhr. P.H.Popkema (Nadir); na 18.00 uur: t 0314 361 449. <[email protected]> Nationaal Vertegenwoordiger dhr. L.W. Carp (Ameen), sufipublications@hetnet. nl t 070-3644590, f 070-3614864 Nationaal secretaris mw. L. Grashuis (Wahdud), A.Verweystraat 126, 2274 LM  Voorburg, [email protected] t 070-3644590 (overdag), t 070-3871705 (thuis) Office Representative General Banstraat 24, 2517 GJ Den Haag, t 070-3657664, [email protected] Internet www.soefi.nl (nationale site). www.sufimovement.org (international site). Penningmeester dhr. Leo Sosef, Stichting Soefi Beweging Nederland, rekening 5344374 t 06 83 57 92 14, < [email protected] > Lidmaatschappen van de Soefi Beweging Er bestaan verschillende vormen: Moeried: dit zijn personen die de inwijding in de Inner­lijke School van de Soefi Beweging hebben ontvangen en de esoterische klas­sen en de esoterische training volgen Broeder-zusterschapslid: dit zijn zij die de idealen en doelstelling van de Soefi Beweging ondersteunen. Lid van de Kerk van Allen: dit zijn zij die zich speciaal aangetrokken voelen tot de Universele Eredienst; dit verlangt niet dat zij ook om inwijding vragen. Vriend van de Soefi Beweging: men kan zich opgeven als Vriend als men een ondersteuning aan het Soefiwerk wil geven.

Belangstellende: eenieder die zich op wil geven als belangstellende en de informatie over soefiactiviteiten wil verkrijgen. Contributieregeling 2012 Moerieds betalen per jaar: Alleen Echtpaar Laag € 100,00 € 150,00 Normaal € 160,00 € 240,00 Hoog € 235,00 € 355,00 Broederschapsleden betalen per jaar € 70,00 en een Broederschaps-echtpaar € 105,00. Vrienden van de Soefi Beweging Nederland en leden van de Kerk van Allen betalen € 55,- per jaar. Dit is inclusief het abonnement op de Soefigedachte en de uitnodiging voor de Zomerschool. Alléén een abonnement op de Soefi-gedachte: € 16,00 per jaar (=incl. porto Ned.) Wanneer men als lid van een andere Soefi organisatie tevens ondersteunend lid van de Soefi Beweging wil zijn, betaalt men € 20,- per jaar en ontvangt men de Soefi gedachte. DARGAH

Financiële bijdragen voor het sociale, culturele en extra soefi-werk bij de Dargah, rekeningnr.: 616577 t.n.v. Stichting Dargah te Den Haag. Voor organisatie, onderhoud, in­richting van nieuwbouw en guest house, rekeningnr.: 43 02 43626 t.n.v. Dargah-fonds te Den Haag. Schenkingen van boeken enz. (alle talen!): Walia en Wali van Lohuizen t 035 538 98 93 Bijzondere activiteiten

Zie op www.soefi.nl en voor algemene informatie over soefisme: www.soefikalender.nl SOEFI BEWEGING BELGIË

mw. L.D. Deslée (Leela), Sport­straat 100, 900 Gent. Broederschapsvertegenwoordiger in België. info: [email protected] of 09.222.10.30 andere organisaties

Sufi Ruhaniat NL: Arienne en Wim van der Zwan, Peace in Motion, t +49 (0)2294 993 78 41 +31 651 30.34.39 (GSM). [email protected] Int. Sufi Orde NL: dhr. K. Wagtmans (Nafas),

Rubinsteinstraat 347, 5011 ND Tilburg, t 013 456 02 28 [email protected]

Sufi Way NL: dhr. E. Koole (Elmer), Oudeweg 31,

9364 PR Nuis. t 0594-549863 [email protected]

BOWL OF SAKI

Een aanrader: via email kunt u de fraaie engelstalige Bowl of Saki dagelijks gratis toegestuurd krijgen. Via www.wahiduddin.net/saki komt u op de site, waar u zich kunt inschrijven. SOEFISME OP YOUTUBE

In samenwerking met de Soefi Beweging in Amerika is de Soefi Beweging Nederland op youtube te zien en te beluisteren. Klik op: *www.youtube.com/user/UniverseelSoefismeNL *www.youtube.com/user/IntSufiMovementUSA ZOMERSCHOOL 2012

Zomerschool 2012 in Universel Murad Hassil, Zuiduinseweg 5, 2225 JS Katwijk aan Zee. zomerschool 1 8 t/m 11 juli commemoration and artistic evening 12 juli vrije dag 13 juli zomerschool 2 14 t/m 18 juli vrije dag 19 juli Soefidagen 20 t/m 22 juli kinderdagen 14 t/m 15 juli New Delhi, India, retreat

Van 5 tot 12 november 2012 bij de Dargah van Hazrat Inayat Khan, o.l.v. Murshid Nawab Pasnak. info en registratie: Nirtan Ekaterina Pasnak email: [email protected] TAAL

de taal is een bron van misverstanden vaak maakt zij van het woord een lege huls altijd loopt zij het gevaar tot zinloos gepraat te worden daarom gaat de voorkeur uit naar zwijgen een kind heeft de eerste twee jaar van zijn leven nodig om te leren praten en de rest van zijn leven om te leren zijn mond te houden

Digitale Nieuwsbrief Alle activiteiten van Soefi Beweging Nederland en overige soefi-organisaties zijn te vinden op www. soefi.nl. Daar kunt u zich ook abonneren op de Nieuwsbrief, zodat u automatisch geactualiseerde informatie krijgt toegestuurd op uw e-mail adres. 43

VERENIGING SOEFI-CONTACT Soefi-Contact is een landelijke vereniging met afdelingen in Haarlem, Alkmaar en Bussum. De vereniging stelt zich ten doel: het stimuleren van de studie van Hazrat Inayat Khan's ideeën, alsmede het in praktijk brengen ervan, één en ander in de ruimste zin van het woord. Zij streeft dit doel na met alle daarvoor geschikte middelen. Landelijk centrum en dagelijks bestuur Landelijk centrum: Soefi-Huis, Burgwal 38zw-40, 2011 BE, Haarlem. Website: www.soefi-contact.nl Voorzitter: dhr. E.H.K. Logtmeijer, t 035-6918347 Secretariaat: dhr. W.R.F.Kuiper, Westerstraat 63, 2013 PM Haarlem, tel. 023-5313081 E-mail: [email protected] Penningmeester: mw. J.L.B.H.M. Kaars-de Groot, De Garst 3 - 007, 1785 RK Den Helder, t 0223-660961 Het verenigingsjaar van Soefi-Contact loopt van 1 juli t/m 30 juni. De contributie kan worden overgemaakt op rekeningnummer: 4239048 t.n.v. Soefi-Contact te Den Helder. Adreswijzigingen / mutaties en opgave van (nieuwe) leden en belangstellenden graag via het secretariaat, dhr. F.Kuiper. Landelijke activiteiten Stoutenburg voorjaarsconferentie: zaterdag 19 en zondag 20 mei 2012. Thema: "Compassie".Informatie bij het secretariaat van Soefi-Contact (zie boven). Activiteiten afdeling Haarlem (Soefi-Huis) Alle activiteiten in Haarlem vinden plaats in het Soefi-Huis, Burgwal 38zw-40 te Haarlem. Universele Erediensten: iedere tweede en vierde zondag van de maand; aanvang 11.00 uur. Bezoek bibliotheek is mogelijk na de dienst. In juli en augustus zijn er geen diensten. Informatie: 023-5272249 of 023-5370585, e-mail: [email protected] of [email protected] Activiteiten afdeling Alkmaar Universele Erediensten: elke eerste zondag van de maand in de Remonstrantse Kerk, Fnidsen 37, 1811 ND Alkmaar; aanvang 11.00 uur. LET OP: 3 juni en 1 juli 2012 is de U.E. in het gebouw van de Vrijmetselaars, Gedempte Nieuwe Sloot 153. Informatie: dhr. Michaël Schouwenaar, Vatropperweg 5, 1779 GE Den Oever, t 0227-512265, e-mail: [email protected] en dhr. Nathan Feenstra tel. 072-5615712 Activiteiten afdeling Bussum Informatie over activiteiten: mw. E. Schurink, t 035-6912990 en dhr. Karim Logtmeijer, t 035-6918347, e-mail: [email protected]. 44