jekino EDUCATIE
DE SCHADUW VAN SKELLIG
DE SCHADUW VAN SKELLIG
Inhoudstafel Filmfiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4 Wie heeft DE SCHADUW VAN SKELLIG gemaakt?_ _ 9 Verzamelen van reacties_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 13 Het verhaal_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 17
Film en educatie… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant-enklare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.
Doelgroep DE SCHADUW VAN SKELLIG: vanaf 10 jaar
P2
Personages_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 19
jekino EDUCATIE
Verfilming van een boek_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 25 Magisch realisme _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29
Fantasy
De wens om te vliegen
Making of_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 35
www.jekino.be www.opendoek.be www.lesseninhetdonker.be
Belichting
Achter de vleugels
Make-up
Bibliografie_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 37 Filmfiche voor de leerlingen_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 38 Bijlagen_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 40
Feedback! We horen graag je reactie op de film, de bespreking en lesmap. Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening achter bij de film die je zag. De fiches zijn een digitale, meer visuele uitdieping van deze lesmap met trailers, foto’s en achtergrondinfo.
Filmfiche Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
P3
Filmfiche Synopsis Met tegenzin neemt Michael z’n intrek in het nieuwe huis. Hij wil niet verhuizen, zeker niet naar zo’n krot. Met een baby op komst en een massa renovatiewerken voor de boeg hebben vader en moeder weinig tijd voor Michael. Knorrig gaat hij op verkenning in de tuin en ontdekt er een bouwvallig schuurtje. Tot z’n grote verbazing vind hij er een nors, uitgemergeld wezen. Nieuwsgierig zoekt Michael toenadering tot de zonderling die ‘Skellig’ blijkt te heten en zich voedt met slakken en spinnen. Michaels nieuwe buurmeisje Mina is een pientere, eigenwijze meid. Michael wil zijn geheim graag met haar delen. Wanneer vader het bouwval in de tuin wil platbranden, kunnen Michael en Mina hun vriend op het nippertje helpen ontsnappen. Ze vinden onderdak voor hem in een oude toren. Dan pas ontdekken ze Skelligs geheim: hij draagt vleugels op z’n rug. Wie of wat is Skellig? Een vogel, een mens, een engel?
P4
Groot-Brittannië, 2009, 102 min. Originele Engelse versie, Nederlands ondertiteld Distributeur: Jekino
Voor je naar de film gaat…
Met o.a. Tim Roth, Bill Milner, Skye Bennett, Kelly Macdonald, John Simm, Edna Doré, Jermain Allen
Wie of wat is Skellig? “Ik ben van alles en nog wat. Ik heb iets van jou, iets van een dier, iets van een vogel, iets van een engel.”
www.jekino.be/deschaduwvanskellig www.skyoneonline.co.uk/skellig (Engelstalig)
In de pers “De mystieke wending is netjes ingebed in het realisme. Dat geeft het verhaal net die extra laag die voldoende is om origineel en intrigerend te blijven.” NRC Handelsblad (Dana Linssen)
Technische kaart Originele titel: SKELLIG Regie: Annabel Jankel Scenario: Irena Brignull Producent: Annabel Jankel & Nick Hirschkorn Camera: Steve Lawes Muziek: Stephen Warbeck Special effects: Evolution FX
“DE SCHADUW VAN SKELLIG bevat veel herkenbare, uit het leven gegrepen thema’s… Bovenal is het een mysterieus sprookje met een donker randje. Zo somber als DE SCHADUW VAN SKELLIG begint, zo zoetjes eindigt hij. Alles wordt vanuit de ogen van Michael bekeken. Hoe simpel het leven als kind is door kind te zijn, maar ook hoe moeilijk het kan zijn tussen volwassenen. En de boodschap dat niets onmogelijk is zolang je zelf de hoop niet opgeeft.” movie2movie.nl (Barbara Plasmans)
Vragenronde Doe navraag bij de kinderen: • Waar doet het woord Skellig je aan denken? • Welk gevoel krijg je erbij? • Wat of wie zou Skellig kunnen zijn? • Denk je dat het een grappige / droevige / enge / … film zal zijn? • Kan je Skellig beschrijven? Toon de affiche van de film en pols opnieuw naar hun verwachtingen: • Kan je nog iets meer vertellen over Skellig? • Wat verwacht je? • Is je gevoel / verwachting veranderd? • Wat voor een film denk je nu dat het zal zijn?
P5
In de prijzen
Magisch realisme
De film is gebaseerd op het bekroonde boek van David Almond (verschenen bij uitgeverij Querido – heeft iemand het boek al gelezen?). DE SCHADUW VAN SKELLIG werd door de jury verkozen tot beste speelfilm op het Europees Jeugdfilmfestival Vlaanderen 2011: “De film portretteert de onschuld van het kind en het geloof in het goede van de mens. DE SCHADUW VAN SKELLIG is een magisch-realistisch verhaal met thrillerelementen die zeker een jong publiek zal bekoren. Het contrast tussen het donkere van de insectenwereld en het licht van een pasgeborene (Michaels zieke zusje) toont de magie van het leven.” Ook op het Cinekid Festival in Amsterdam kreeg de film een eervolle vermelding.
DE SCHADUW VAN SKELLIG combineert fantasie met realiteit. In de film zie je elementen uit zowel de fantasiewereld als uit de alledaagse werkelijkheid: verhuizen, gezondheidsproblemen, school,… DE SCHADUW VAN SKELLIG is een meeslepende film, die reeds reacties als ‘ontroerend mooi’ en ‘bijzonder’ uitlokte.
Naar aanleiding van de film werd het boek door uitgeverij Querido in een nieuwe versie uitgegeven. Schrijver David Almond schreef zelfs een prequal: Mijn naam is Mina.
Wist je dat …
P6
Topacteur De titelrol wordt gespeeld door Tim Roth, een heel bekende acteur. Hij is onder meer te zien in RESERVOIR DOGS (1992), PLANET OF THE APES (2001), THE INCREDIBLE HULK (2008) en de tv-serie ‘Lie to Me’ (2009).
… de naam Skellig ontleend werd aan de Skellig-eilanden: twee rotsachtige eilanden ten westen van Ierland met een fascinerende geschiedenis. Het grootste van de twee eilanden staat bekend als Great Skellig of Skellig Michael en staat op de UNESCO Werelderfgoed-lijst.
P7
Wie heeft DE SCHADUW VAN SKELLIG gemaakt? Het oorspronkelijke verhaal van DE SCHADUW VAN SKELLIG komt uit een boek dat werd geschreven door David Almond.
Auteur David Almond David Almond (°1951, Felling) is een Brits jeugdboekenschrijver. Zijn debuut ‘De schaduw van Skellig’ was in 1998 meteen een schot in de roos. Het boek sleepte overal prijzen in de wacht, o.a. de Zilveren Griffel (2000) en leverde inspiratie voor een opera, een theaterstuk en nu ook een film. In 2010 ontving David Almond voor zijn hele oeuvre de prestigieuze Hans Christian Andersen Award (ook wel de “Nobelprijs van de Jeugdliteratuur” genoemd) vanwege zijn “unieke stem als schepper van magisch realisme voor
kinderen”. Een uitgebreide bibliografie van David Almond vind je in bijlage. In 2010 publiceerde David Almond ook ‘Mijn Naam is Nina’, de prequel (= wat voorafging) van ‘De schaduw van Skellig’. Dit boek, geschreven in dagboekvorm, verhaalt het leven van buurmeisje Nina (Mina in het Engelstalige boek en in de film) alvorens ze Michael ontmoette. De schrijver vond Mina altijd al het meest intrigerende personage in zijn boek: “Ze sprong te voorschijn vanuit het niets en eiste haar plaats op in het boek, met al haar opinies over educatie, haar kennis van William Blake en haar interesse in vogels.” David Almond was vijf jaar lang onderwijzer in een lagere school en geeft nu les aan kinderen met
P9
leermoeilijkheden. Hij heeft veel interesse in alles wat met ‘leren’ te maken heeft: “Sommige kinderen, zoals Mina, krijgen thuis een geweldige opleiding, maar daarbij dreigt ook het isolement. De meeste scholen en leraars leveren tegenwoordig fantastisch werk, hoewel ik onze benadering van educatie toch veel te formeel vind. Zo leggen scholen heel wat onnodige druk op hun leerlingen en leerkrachten.” David Almond over het boek ‘Skellig’: “Het verhaal was er plots, alsof het al die tijd had liggen wachten om verteld te worden. Het was heerlijk om ‘Skellig’ te schrijven. Alsof het boek zichzelf schreef. Ik werkte er zeven maanden aan en het was één grote ontdekkingsreis. Ik wist zelf niet wat Michael had gevonden in het schuurtje. Meestal had ik geen idee van wat er ging gebeuren. Ik wist zelfs niet of de baby het zou halen.”
P 10
Regisseuse Annabel Jankel & scenariste Irena Brignull DE SCHADUW VAN SKELLIG was de eerste speelfilm die Annabel Jankel volledig zelf regisseerde. In de jaren tachtig maakte ze al muziekvideo’s, ze lanceerde de figuur Max Headroom (die figureerde in muziekprogramma’s en in een tv-serie) en ze regisseerde talrijke reclamespots. Later verhuisde Jankel vanuit Londen naar Hollywood waar ze meewerkte aan grote producties zoals D.O.A. en SUPER MARIO BROTHERS. Intussen bleef ze ook actief in de reclame-industrie. Bij haar terugkeer naar haar vaderland regisseerde ze de reeks muziekdocumentaires ‘Live from Abbey Road’ (met o.a. The Red Hot Chili Peppers en Norah Jones) en begon met scenariste Irena Brignull te werken aan haar speelfilmdebuut DE SCHADUW VAN SKELLIG. Samen namen ze het boek onder handen: er werden scènes toegevoegd (bijvoorbeeld de zwemles), sommige personages werden belangrijker (bijvoorbeeld Grace) en bepaalde elementen uit het boek werden geschrapt (bijvoorbeeld Dr. Dood). Dit alles gebeurde met veel respect voor het verhaal en de typerende stijl van David Almond. P 11
Verzamelen van reacties Babbelbox
Stemhokje
Zet na de filmvoorstelling een camera klaar aan de deur. Daarin kunnen leerlingen hun eerste reactie kwijt. Het is niet de bedoeling dat ze een lange redevoering houden; enkel snel even reflecteren over wat ze zonet gezien hebben. Je kan die video met reacties meenemen naar de klas en er daar verder mee aan de slag gaan. Het is belangrijk dat de leerlingen spontaan en onvoorbereid reageren. Zorg ervoor dat elk kind afzonderlijk in ‘de babbelbox’ gaat. Zo maak je meer kans op oprechte, bruikbare indrukken.
Je kan een stemhokje voorzien naast / in plaats van de babbelbox. In het stemhokje geven de kinderen verschillende quotaties aan de film. Ze kunnen daarvoor – al dan niet anoniem – onderstaand strookje invullen. Ze kleuren bvb het aantal spinnen om aan te geven hoe ‘eng’ ze de film vonden. Je vindt de stemstrookjes in bijlage. Benodigdheden: stemstrookjes, potloden en een stembus. Tijdsduur: afhankelijk van het aantal leerlingen, 5 à 10 min.
Deze oefening gebeurt bij voorkeur bij het verlaten van de bioscoopzaal maar kan eventueel ook in de klas worden gedaan. Benodigdheden: een camera, eventueel een statief en voldoende ruimte voor discrete opnames. Tijdsduur: afhankelijk van het aantal leerlingen, 10 à 15 min.
P 13
De 5 W’s Je kan samen met de leerlingen het verhaal reconstrueren aan de hand van de 5 W’s: waarover, wie, waar, wanneer en wat/waarom. Verdeel de klas in 5 groepjes en bezorg hen elk één van de vijf W’s. De groepjes proberen een antwoord te formuleren op hun W. Binnen het groepje heeft elke leerling een specifieke taak: iemand die de vraag voorleest en bijhoudt, iemand die de tijd in het oog houdt, iemand die ervoor zorgt dat de decibels niet te hoog oplopen, iemand die ervoor zorgt dat iedereen aan het woord komt, iemand die het antwoord van de groep voor de klas formuleert. Nadien overloop je met de hele groep alle W’s om het verhaal te reconstrueren.
P 14
Je kan eventueel ook elk groepje een antwoord laten zoeken en formuleren op alle W’s. Bijvoorbeeld: - Waarover? Michael ontdekt Skellig en raakt met hem bevriend. - Wie? De hoofdpersonages zijn Michael en Skellig. - Waar? In een stadje in Groot-Brittannië. - Wanneer? Het verhaal speelt zich nu af, in onze tijd. - Wat/Waarom? Skellig fleurt op door de vriendschap en de hulp van Michael. Hij bewijst Michael een wederdienst door zijn zusje te redden. Benodigdheden: kaartjes met W-vragen. Tijdsduur: 5 à 10 min.
P 15
Het verhaal Door de gezinsuitbreiding verhuist Michael met zijn vader en hoogzwangere moeder naar een bouwvallige woning in de voorstad. Hij moet zijn vertrouwde omgeving en vrienden achterlaten en de erbarmelijke staat van het huis en de wildgroei in de tuin zijn hem een doorn in het oog. Het oude schuurtje in de tuin staat zelfs op instorten. De baby komt vroeger dan verwacht en sukkelt met hartproblemen. Moeder moet met haar pasgeboren dochter in het ziekenhuis blijven. Intussen neemt vader de woning onder handen. Daardoor verliezen zijn ouders Michael een beetje uit het oog. Eenzaam gaat hij op verkenning. In het schuurtje doet hij een merkwaardige ontdekking: hij botst er op een norse figuur die zich ‘Skellig’ noemt. De brompot, vuil en smerig, woont tussen de spinnenwebben en voedt zich met insecten en slakken. Hoewel Skellig hem wegstuurt, blijft Michael contact zoeken met de mysterieuze vreemdeling. Michael vertelt het geheim aan zijn nieuwe buurmeisje Mina.
P 16
Wanneer vader op een dag het schuurtje in brand steekt, kan Michael zijn ‘vriend’ op het nippertje redden. Samen met Mina brengt hij Skellig naar een oude toren in het bos. Daar ontdekken ze Skelligs geheim: de bochel op zijn rug blijkt een stel verdroogde vleugels te verbergen.
de kennismaking en groeiende band tussen Michael en de mysterieuze Skellig. Bovendien leert hij Mina kennen, zijn nieuwe buurmeisje. Michael deelt met haar zijn grote geheim. Mina steunt de timide Michael en samen doen ze de levensmoeë Skellig weer open bloeien: “I believe in you. Even if you don’t.” Skellig dankt voor hun
vertrouwen met een grote wederdienst. Michaels nieuwe leven gaat grotendeels ten koste van zijn voormalige vrienden. Zijn beste vriend Leakey mist Michael; hun vriendschap komt onder druk te staan. Gelukkig vindt Michael tijdig een evenwicht tussen zijn nieuwe en zijn oude leven.
Het gezin gaat diep gebukt onder tegenslag. Maar Michael gelooft rotsvast in Skelligs magische krachten. Michaels charmante naïviteit en zelfopoffering dwingen Skellig om zichzelf te overstijgen: de vleugels hervinden hun kracht en Skellig zorgt ervoor dat de doodzieke baby geneest. Intussen knapt vader het huis op. Maar het mysterie van Skellig kan Michael niet ontsluieren: is hij een vogel, een mens of een engel? Bestaat hij echt of was alles slechts verbeelding?
Vriendschap en geloof in anderen DE SCHADUW VAN SKELLIG vertelt een verhaal over vriendschap:
P 17
Personages Michael
Skellig
Michael is een heel gewone jongen. Hij komt er zo goed als alleen voor te staan wanneer zijn ouders alle aandacht besteden aan hun zieke baby en hun bouwvallige huis. Michael praat moeilijk over wat er in hem omgaat; hij verwerkt het op zijn manier. Maar onder impuls van Mina en Skellig bloeit Michael open en verandert hij van een bedeesde knul in een doorzetter met lef en vertrouwen. Michael is ontegensprekelijk de spilfiguur van dit verhaal, de motor die alles draaiende houdt.
Titelfiguur Skellig is aanvankelijk een weerzinwekkende figuur: kort van stof, grimmig, ongemanierd en afstandelijk. Hij eet slakken, spinnen en insecten en wil liefst van al met rust gelaten worden en in vergetelheid wegk wijnen. De b e zo e k je s van Michael en Mina doen hem meer deugd dan hij durft toegeven, maar hij is te zeer gehecht aan ‘zijn mysterie’: “Ik ben van alles en nog wat. Ik heb iets van jou, iets van een dier, iets van een vogel, iets van een engel.” Auteur David Almond: “Ik weet niet precies wie of wat Skellig is. Ik weet niet waar hij vandaan komt, hoe hij in het schuurtje belandde of wat er verder met hem gebeurde. Hij blijft een mysterie.”
De jonge Bill Milner vertolkt de rol van Michael op een heel overtuigende manier. Bill was eerder al te zien in o.a. SON OF RAMBOW (2007).
Wist je dat… … ‘skell’ een obscuur, vergeten Engels woord is voor een dakloze, iemand zonder thuis? Schrijver David Almond ontdekte het woord pas na het voltooien van zijn boek. P 19
Tim Roth zet een sobere Skellig neer. Hij is bekend van zijn rollen in o.a. RESERVOIR DOGS (1992), PLANET OF THE APES (2001), THE INCREDIBLE HULK (2008) en de tv-serie ‘Lie to Me’ (2009).
Mina
Vader Dave
Mina is een buitenbeentje. Ze gaat niet naar school maar krijgt thuis les van haar moeder. Ze is nieuws- en leergierig en is voortdurend bezig met onderzoeken, obser veren en tekenen. Mina is pienter en eigenwijs. Ze weet wat ze wil en gaat recht op haar doel af. Wanneer ze merkt dat er een nieuw gezin in de buurt komt wonen, zoekt ze contact met de nieuwe buurjongen. Dankzij Mina durft de brave Michael dingen doen waarvoor hij vroeger zou terugdeinzen.
Dave is Michaels vader, een goeierd met het hart op de juiste plaats. Maar de problemen met de baby, het huis en zijn ontevreden zoon voeren Dave tot aan de rand van de emotionele afgrond. Hij voelt zich verantwoordelijk voor alle ellende. Eigenlijk is hij een zorgzame vader en echtgenoot. Hij heeft het beste voor met zijn gezin.
P 20
Moeder Louise Louise is Michaels moeder. Ze gaat aanvankelijk akkoord met de verhuis, maar wanneer ze voortijdig bevalt van een dochtertje met een zwak hart, stort ze in. Louise is bang om haar pasgeboren dochter te verliezen; ze reageert zich af op Dave. Als toegewijde mama wijkt ze geen seconde van de baby’s zijde en laat de zorg voor Michael volledig aan haar man over. Kelly Macdonald is een bekend gezicht. Aan haar accent hoor je dat ze uit Schotland afkomstig is. Ze was al te zien in o.a. TRAINSPOTTING (1996), NANNY MCPHEE (2005) en NO COUNTRY FOR OLD MEN (2007). In de laatste Harry Potter-film HARRY POTTER AND THE DEADLY HALLOWS: PART II (2011) kruipt ze in de huid van Helena Ravenclaw, alias the Grey Lady.
Grace Grace is een opgewek te bejaarde die Michael ontmoet in het ziekenhuis. Ze kan boeiend vertellen en toont interesse. Haar woorden inspireren Michael: “Them as can walk should walk. Them as can dance should dance. Them as can fly…Well, you know the rest, don’t you?” Het is noemenswaardig wat actrice Edna Doré neerzet op haar leeftijd. Ze werd namelijk geboren in 1921.
Leakey Leakey, Michaels beste vriend, is fors voor zijn leeftijd en neemt Michael makkelijk in bes c h e r min g . Leakey is onbevreesd en in vele opzichten de tegenpool van Michael, maar de twee zijn de beste kameraden. Sinds de verhuis mist Leakey de aanwezigheid van Michael.
P 21
De kenmerkenmeter
Vragenronde
Voorzie voor elke leerling een blaadje met de kenmerkenmeter. Laat hen individueel of per twee (na kort overleg) kenmerken (linkerkolom) toewijzen aan personages (rechterkolom). Nadien volgt een klassikale bespreking. Je kan de kenmerkenmeter ook op het bord overnemen en de oefening klassikaal maken.
•
De kenmerkenmeter vind je in bijlage Benodigdheden: één kenmerkenmeter per leerling of de kenmerkenmeter op het bord overschrijven. Tijdsduur: 10 min.
• • • • • • • • •
P 22
Bij welk personage heb je de meeste kenmerken kunnen zetten? Waarom? Bij wie kan je de minste kernmerken zetten? Waarom? Kan je bij elk kenmerk een voorbeeld geven uit de film? Op welk personage lijk jij het meest? Waarom? Op welk personage wil jij (niet) gelijken? Waarom? Welke eigenschap herken je bij jezelf? Wat is jouw beste eigenschap? Wat is jouw slechte eigenschap? Welke eigenschap vind jij aangenaam bij andere mensen? Welke eigenschap zou jij graag de wereld uithelpen?
P 23
Verfilming van een boek In 1998 waren alle lezers enthousiast over het meeslepende, magisch realistische boek van David Almond. ‘Skellig’ werd in tal van huiskamers verslonden. Ook Annabel Jankel las het en was zodanig getroffen dat ze plannen kreeg om het te verfilmen. Ze schakelde scenariste Irena Brignull in om de woorden van David Almond in beelden te vertalen. Boekentaal werd filmtaal. Ruim een decennium later zijn Jankels plannen werkelijkheid geworden. Maar er zijn heel wat verschillen tussen het boek en de film. Een boek heeft een ander vertelritme: je kan er situaties en gedachten uitvoerig in omschrijven en de opbouw van het verhaal (de afwisseling tussen spannings- en rustpunten) gebeurt helemaal anders. Daarom werden sommige passages uit het boek anders ingevuld en werden scènes toegevoegd of radicaal geschrapt.
Boek versus film Nina / Mina In het boek: Nina is een zelfbewust buitenbeentje. Het meisje zoekt contact met haar nieuwe buurjongen Michael en sluit op haar typische eigenwijze manier vriendschap met hem. Nina heeft het hart op de tong. Haar visie en mening lijken soms arrogant, maar ze stimuleren Michael. Nina spoort hem aan om echt te kijken en te luisteren naar de dingen rondom hem. Zo leert hij in zichzelf te geloven. Nina is een heel aanwezig en cruciaal personage. In de film: Mina heeft dezelfde karaktertrekken als in het boek, maar ze komen minder nadrukkelijk uit de verf. Ze is nog steeds ‘anders dan de anderen’ maar verdwijnt meer naar het achterplan. Ze speelt een beperkte rol in de film, om ruimte te maken voor andere personages.
P 25
Het is niet Mina die ervoor zorgt dat Michael open bloeit, maar ze assisteert hem wel in dat proces. Het belang van het personage Mina is de voornaamste verschil tussen boek en film. In het boek is ze de grote katalysator van Michaels verandering, in de film lijkt ze niet meer dan het buurmeisje dat toevallig aanwezig is en de enige die tijd vrijmaakt voor Michael. Grace
William Blake In het boek: De 19deeeuwse schrijver, dichter, tekenaar, schilder en filosoof William Blake is Nina’s inspiratiebron. Ze is begeesterd door zijn visie en zijn verhalen. Alle feiten in haar leven toetst ze aan de theorieën van Blake, wiens werk vaak een mystieke, duister karakter had en beladen was met symboliek.
In het boek: Grace is de bejaarde vrouw die door de gang van het ziekenhuis schuifelt. Daar stuit ze op Michael. Ze vertelt hem over haar vriend Arthur (zo noemt ze haar ziekte artritis) en dat ze moet blijven dansen om Arthur weg te jagen. Ze bezorgt Michael levertraan voor zijn zieke vriend.
Auteur David Almond is enorm geboeid door William Blake en zijn werk. Die fascinatie laat hij in zijn boek doorschemeren via Nina. Verder komt ook de Griekse mythologie uitgebreid in het boek aan bod, o.a. via de huistaken van Michael, Nina die het verhaal van Persephone vertelt, Michael die ‘Persephone’ voorstelt als naam voor zijn zusje... De link tussen deze bronnen en Skellig is reëel.
In de film: In de film is Grace veel nadrukkelijker aanwezig in hun regelmatige ontmoetingen, waarbij ze naar Michael luistert en hem goede raad geeft. De vrouw maakt een zodanige indruk op hem dat Michael aan zijn ouders voorstelt om de baby Grace te noemen. Van een kleine bijrol in het boek treedt ze in de film op het voorplan.
In de film: In de film wordt William Blake amper één keer door Mina aangekaart. De Griekse mythologie komt enkel aan bod in de scène waarin Michael in de klas het verhaal van Icarus en Daedalus voordraagt. Hierdoor vervaagt de link met Skellig, maar wordt het mysterie rond zijn persoon versterkt.
P 26
Enkele verfilmde boeken
Verfilm een fragment
HARRY POTTER-reeks: 7 boeken tussen 1998 en 2007 van J.K. Rowling en 8 films tussen 2001 en 2011. LORD OF THE RINGS-trilogie: 3 boeken tussen 1956 en 1957 J.R.R. Tolkien en 3 films van regisseur Peter Jackson tussen 2001 en 2003. DE HELAASHEID DER DINGEN: boek van Dimitri Verhulst uit 2006, verfilmd in 2009. DE ZAAK ALZHEIMER: boek van Jef Geeraerts uit 1985, verfilmd in 2003. BLINKER: boek van Marc De Bel uit 1989, verfilmd in 1999. IEP!: boek van Joke Van Leeuwen uit 1996, verfilmd in 2010.
Verdeel de klas in groepjes. Elk groepje krijgt één fragment uit het boek. Dit fragment kan door de begeleider worden gekozen of eventueel door de leerlingen zelf, indien ze het boek gelezen hebben. Dat fragment moeten ze omzetten naar filmtaal, naar een script. Nadien brengen ze hun uitgewerkte scène voor de klas. Kies zelf hoe ver je in deze opdracht wilt gaan. Werken ze enkel op papier? Of zorg je voor een camera en laat je de groepjes hun scène echt filmen? Naargelang je kennis (of die van jouw leerlingen) over monteren, kan je de scènes zelfs in een montage aan elkaar plakken. Leg aan je leerlingen uit hoe een script er moet uitzien en wat belangrijk is. De 5 W’s komen opnieuw van pas: wie, wat, waar, wanneer en waarom. Je kan deze oefening voor of na de film doen. Benodigdheden: het boek ‘De schaduw van Skellig’, kopieën van tekstfragmenten, een camera, attributen en eventueel verkleedkleren. Tijd: 1 lesuur.
P 27
Magisch realisme DE SCHADUW VAN SKELLIG is een magisch realistisch verhaal. Twee verhaallijnen lopen parallel naast elkaar: de ene magisch, de andere meer werkelijkheidsgetrouw. Door de combinatie van beide verhaallijnen vervaagt de grens tussen magie en realisme en gaan de kijkers ook de fantasie-elementen in de film als normaal accepteren. Realisme: de film toont herkenbare situaties in een jong gezin dat net gaat verhuizen. Daarbij ondervinden ze de nodige hindernissen, gezien de bedenkelijke toestand van het huis. Maar wanneer hun dochtertje ter wereld komt met medische problemen, komt het gezin onder hoogspanning te staan. “There’s only so much you can take.” Daardoor schommelt de stemming voortdurend tussen geluk en verdriet, tussen hoop en wanhoop. Magie: DE SCHADUW VAN SKELLIG vertelt over een bijzonder we-
zen dat niet van deze wereld is. Een creatie van de verbeelding. Skellig is zo oud als de aarde Hij heeft vleugels op z’n rug en beschikt over bijzondere, genezende krachten. Door zijn telepathisch vermogen brengt hij mensen en voorwerpen in beweging. Op zijn bevel schieten er overal paddenstoelen op. Maar Skellig heeft ook een menselijke kant: koppig, gevoelig voor aandacht en vertrouwen. Doorheen de film doorloopt hij een evolutie, een ontwikkelingsproces. Door die menselijke trekken van Skellig en het sociaal drama op de achtergrond van dit verhaal, wordt de kijker meegenomen in een magische wereld waarin hij alles voor ‘echt’ durft aannemen. Enkel dankzij de realistische basis staat de kijker open voor de magie in dit verhaal. Wist je dat… … auteur David Almond zijn zusje verloor toen ze nog een baby was.
P 29
Fantasy Het fantasy genre vertelt over imaginaire werelden, bovennatuurlijke verschijnselen en magische wezens. De held in zulke verhalen is vaak een gewone sterveling, die doorheen de film een ontwikkelingsproces doormaakt. Fantasy heeft vaak een onbestemd, mythisch karakter, terwijl het aanverwante science fiction genre meer op het futuristische gefocust is (ruimteschepen e.d.). De populairste fantasy verhalen vind je in boeken en films zoals o.a. HARRY POTTER, LORD OF THE RINGS, ALICE IN WONDERLAND, THE WIZARD OF OZ en THE CHRONICLES OF NARNIA. Fantasy scoort ook heel goed op de markt van computergames. Denk maar aan Final Fantasy en World of Warcraft. Ook het rollenspel Dungeons & Dragons en het bordspel Hero Quest zijn / waren immens populair. Thorgal (s c enaris t: Jean Van Hamme, tekenaar: Grzegorz Rosinski) is een goed voorbeeld van een reeks hedendaagse fantasystripverhalen.
P 30
Vragenronde • • • • • • • • • •
Welke elementen uit DE SCHADUW VAN SKELLIG zijn typerend voor fantasy? Welke elementen zijn typerend voor een realistisch verhaal? Welke magische elementen vond je terug in de handelingen van Skellig? Ken je nog andere fantasy figuren?Waarom zijn het fantasy figuren? Wie is de held van het verhaal? Hoe zou je die aan het begin van de film beschrijven? Hoe zou je die op het einde beschrijven? Wat is er veranderd? Hoe is dit duidelijk gemaakt? Aan wat merk je dat?
Maak je eigen Skellig Skellig zou een mens kunnen zijn, een engel of een vogel. Een soort ‘mutant’. Laat de leerlingen zelf een fantasiewezen ontwerpen dat een kruising is tussen een aantal gekende levensvormen. Zo creëren ze iets dat de voordelen van verschillende organismen combineert. Dit kan gebeuren op verschillende muzische manieren: tekenen, schilderen, boetseren...
Er zit nog meer in! Je kan de kinderen hun fantasiewezen aan elkaar laten voorstellen, je kan hen een identiteitskaart laten maken van hun mutant, je kan hen een hele fantasiewereld laten bedenken waarin hun magische creatie woont. Je kan hen deze wereld laten tekenen of omschrijven. De mogelijkheden zijn eindeloos. Benodigdheden: papier, potloden, stiften, wasco’s, verf, penselen, plasticine… Tijdsduur: een muzisch lesuur. Maak samen een Skellig Het concept is hetzelfde als in voorgaande oefening: de kinderen maken een fantasiewezen dat een kruising is van diverse gekende levensvormen. Ditmaal werken ze in groep. Iedere leerling begint met een klomp klei, waarin ze één kenmerk aanbrengen (bijvoorbeeld vleugels). Als leerkracht bepaal je een tijdspanne en bewaak je die ook. De leerlingen geven hun klomp door aan hun buur en krijgen dus ook een nieuwe klomp voor hun. Daaraan voegen ze vervolgens een tweede kenmerk toe. Zo ontwikkelen de kinderen samen fantasiewezens. Het is aan te raden om dit in groepjes van ongeveer 5 leerlingen te doen. Benodigdheden: voldoende klei, water om de klei te kneden, be-
schermmateriaal (plastieken tafelkleed / vuilniszakken, schorten,…). Tijdsduur: een muzisch lesuur.
De wens om te vliegen Mensen willen alles kunnen. We kunnen lopen, springen, praten, zien, horen, smaken, zwemmen… maar we kunnen niet vliegen. De mens koestert een eeuwige wens om te kunnen vliegen. Wetenschappers zoals Leonardo Da Vinci zoeken al eeuwen naar manieren om ons door het luchtruim te verplaatsen. Intussen kunnen we dat o.a. per vliegtuig, maar vleugels hebben we nog steeds niet. Sinds mensenheugenis vertelt de mens verhalen over wezens met vleugels. Denk maar aan de fabelachtige griffioenen of aan het verhaal van Icarus. Al in de Bijbel werden er figuren met vleugels opgevoerd, namelijk engelen. Een engel staat in een hoger aanzien dan een mens; hij kan dus vliegen. Ook van Skellig kan je vermoeden dat hij een engel is. Hij is méér dan een mens: hij kan vliegen en heeft magische krachten. David Almond: “Al van in de vroegste tijden vertelde men verhalen en maakte tekeningen van gevleugelde wezens die sterk op
P 31
mensen geleken. Als kind vertelde mijn moeder dat onze schouderbladen de plek waren waar ooit onze vleugels hadden gezeten, toen we engelen waren.” Vragenronde • • • • • •
• • • •
Ken je nog figuren met vleugels? Ken je nog personages uit de geschiedenis of uit films of verhalen die kunnen vliegen? Waarom heeft de mens geen vleugels? Zou je zelf willen kunnen vliegen? Denk je dat de mens ooit zal kunnen vliegen? Is er iets dat je nu (nog) niet kan en dat je graag zou kunnen?
Enkele films over engelen IT’S A WONDERFUL LIFE (1946) HEAVEN CAN WAIT (1978) DER HIMMEL ÜBER BERLIN (1987) CITY OF ANGELS (1994) MICHAEL (1996) MIRAKEL (2000) THE DISCOVERY OF HEAVEN (2001)
Geloof je in engelen? Wanneer is iemand een engel voor jou? Is Skellig een engel? Omdat hij vleugels heeft? Omdat hij Michaels zusje redt? Is er iemand in jouw leven die jij een engel noemt / vindt?
P 32
P 33
Making of In het nieuwe huis krioelt het van de spinnen, kevers en walgelijke insecten. Paddenstoelen komen overal tevoorschijn en het gras staat meters hoog. Deze lugubere sfeer loopt door in de sobere locaties, het druilerige weer en in de mysterieuze aanwezigheid van Skellig.
Belichting Om die sfeer in de verf te zetten, kiezen de filmmakers de juiste locaties, kostuums, make-up… Maar hun belangrijkste instrument om de film zijn duistere sfeer te geven, is de belichting. In het begin van de film zijn de scènes met Skellig donker en onderbelicht. Je krijgt nauwelijks een glimp van hem te zien. Naarmate de vriendschap tussen Michael en Skellig groeit en Skellig weer herleeft, wordt hij meer en feller belicht. Surftip! Surf naar www.mediacollege. com/lighting/three-point/ simulator.html, klik op de lichten en speel met de belichting.
P 35
Achter de vleugels
Make-up
Op de officiële website zie je in een filmpje hoe de vleugels van Skellig gemaakt werden en hoe ze tot leven worden gebracht door twee poppenspelers. (Let op! Engelstalig filmpje zonder ondertitels. Maar de beelden maken veel duidelijk.)
Acteur Tim Roth heeft voor zijn rol als Skellig heel wat uren in de make-upkamer doorgebracht. De make-up is bepalend voor het uiterlijk en voor de karakterschets van een personage. Tim Roth: “Toen de ontwerper mij zijn schetsen liet zien, was ik niet tevreden. Het was wel mooi, maar ik had een heel ander idee in gedachten. Toen hij hoorde hoe ik het personage zag, besefte hij dat hij opnieuw moest beginnen. Dat was enkele weken voor de start van de opnames.”
Surftip! Surf naar http://wwwskyoneonline. co.uk/skellig/videos.php en klik op ‘behind the wings’.
Bibliografie •
Interview met David Almond
•
Persmap DE SCHADUW VAN SKELLIG
•
Persbericht ‘Een ijzersterk debuut en een prachtig vervolg’
•
www.jeugdfilmfestival.be/en/nieuws/97
•
http://www.skyoneonline.co.uk/skellig/
•
www.wikipedia.org
•
www.davidalmond.com
•
www.contemporarywriters.com
•
www.iblist.com
Surftip! Surf naar www.youtube.com en zoek het filmpje ‘Skellig (2009) make up’.
P 36
P 37
Filmfiche voor de leerlingen
DE SCHADUW VAN SKELLIG is een magisch realistische film. Welke elementen uit de film zijn volgens jou verzonnen (magisch) en welke elementen zijn uit het echte leven gegrepen?
DE SCHADUW VAN SKELLIG is de verfilming van een boek van David Almond. Het boek won heel wat prijzen en ook de film werd bekroond door de professionele jury van het Europees Jeugdfilmfestival Vlaanderen 2011. Ken je nog verfilmde boeken? Lees je liever het boek alvorens naar de film te gaan? Of bekijk je liever de film voor je het boek leest? Waarom?
“Ik heb iets van jou, iets van een dier, iets van een vogel, iets van een engel. Van alles en nog wat.” Skellig is een mysterieus en magisch wezen. Hij lijkt op een mens, maar hij heeft vleugels. Wat zou jij graag kunnen dat een normaal mens niet kan? Waarom?
Op de website van de film vind je een game: je bent een vlieg die moet proberen te ontsnappen uit de schuur van Skellig. Pas op voor de hindernissen, anders dreig je Skelligs volgende hapje te worden! ht tp://w w w.sk yoneonline. co.uk/skellig/game.php
Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren) mening achter bij de film die je zag. Je vindt er ook YouTube-fragmenten, extra beeldmateriaal en weetjes over de film terug.
Bijlagen Ik vond de film leuk:
--/-/±/+/++
Ik vond de film leuk:
--/-/±/+/++
Ik vond de film griezelig:
Ik vond de film griezelig:
Zo voelde ik me bij de film:
Zo voelde ik me bij de film:
Het leukste personage vond ik: Skellig – Michael – Mina – vader Dave – moeder Louise – Grace – Leakey – Coot – iemand anders: ………………………
Het leukste personage vond ik: Skellig – Michael – Mina – vader Dave – moeder Louise – Grace – Leakey – Coot – iemand anders: ………………………
Omschrijf de film in één woord: ………………………
Omschrijf de film in één woord: ………………………
kenmerkenmeter
nors bezorgd goedgelovig slim overtuigd nieuwsgierig oud eerlijk eenzaam boos geheimzinnig moedig kil vriendelijk lief jong overtuigend triest zorgzaam beschermend behulpzaam emotioneel afstandelijk stoer grappig jaloers volhardend brutaal wijs betweterig mysterieus bijzonder bang onvriendelijk
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
•
•
•
•
•
•
•
Bibliografie David Almond 1985 - Sleepless nights, kortverhalen voor volwassenen 1997 - A kind of heaven, kortverhalen voor volwassenen 1998 - Skellig, jeugdroman 1999 - De schaduw van Skellig, vertaald door Annelies Jorna, Querido 1999 - Kit’s wilderness, jeugdroman 2000 - De wildernis, vertaald door Annelies Jorna, Querido 2000 - Heaven eyes, jeugdroman 2001 - Het zwarte slik, vertaald door Annelies Jorna, Querido 2000 - Counting stars, verzameling kinderverhalen 2001 - Secret heart, jeugdroman 2002 - Tijgerhart, vertaald door Annelies Jorna, Querido 2002 - Where your wings were, verzameling kinderverhalen 2002 - Wild girl, wild boy: a play, toneelstuk 2002 - Skellig: a play, toneelstuk 2003 - The fire eaters, jeugdroman 2005 - De vuurvreter, vertaald door Annelies Jorna, Querido 2004 - Kate, the cat and the moon, prentenboek 2005 - Clay, jeugdroman 2008 - Duister, vertaald door Annelies Jorna, Lemniscaat 2007 - Click, Scholastic, i.s.m. Nick Hornby, Gregory Maguire, Roddy Doyle, etc. 2007 - My dad’s a birdman, jeugdroman met illustraties van Polly Dunbar 2008 - Jackdaw summer, jeugdroman 2010 - Slangenkuil, vertaald door Annelies Jorna 2008 - The savage, jeugdroman met illustraties van Dave McKean 2009 - Slog’s dad, jeugdroman met illustraties van Dave McKean 2010 - The boy who climbed into the moon, met illustraties van Polly Dunbar 2010 - My name is Mina, jeugdroman 2011 - Mijn naam is Nina, vertaald door Annelies Jorna, Querido De meest bekroonde boeken van David Almond zijn ‘Skellig’, ‘Kit’s Wilderniss’ en ‘The Fire Eaters’.
