De rol van leefstijl en somatische gezondheid bij herstel van psychose dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht
A builder, an artist and a psychiatrist are out walking on a hot summer's day. The builder says, 'I am tired and thirsty...I must have a beer.' The artist says, 'I am tired and thirsty...I must have some wine.' The psychiatrist thinks for a moment and replies, 'I am tired and thirsty...I must have diabetes.'
Wie heeft het meeste kans op hart en vaatziekten of diabetes?
15 years reduced in women 20 years reduced in men 2-3 x other medical problems 3-77 x suicide andwith other Nordentoft M, Wahlbeck K, Hällgren J, Westman J, et al. (2013) Excess Mortality, Causes of Death and Life Expectancy in 270,770 Patients Recent Onset of Mental Disorders in Denmark, Finland and Sweden. PLoS ONE 8(1): e55176. doi:10.1371/journal.pone.0055176 http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0055176
Levensverwachting is afgenomen 1. Bijwerkingen van de medicatie 2. Overlap tussen psychotische stoornissen, CVZ, diabetes en andere ziekten
3. Ongezonde levensgewoontes (roken, slecht eten, weinig lichaamsbeweging, drugs en alcohol gebruik) 4. Door de ziekte zelf (suicide, meer ongelukken, verwaarlozing etc.)
Bijwerkingen van de medicatie Jean Delay, Pierre Deniker et J.M. Harl (de Paris) Utilisation en thérapeutique psychiatrique d’une phénothiazine d’action centrale élective (4560 RP) Ann. Méd.-Psych., 1952;110 (II): 112-131
Gewichtsverandering bij mensen die beginnen met antipsychotica
Bak M, Fransen A, Janssen J, van Os J, et al. (2014) Almost All Antipsychotics Result in Weight Gain: A Meta-Analysis. PLoS ONE 9(4): e94112. doi:10.1371/journal.pone.0094112 http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0094112
Bijwerkingen van andere medicatie bij psychotische stoornissen (b.v. SSRI)
Dus: • Levensverwachting bij psychotische stoornissen aanzienlijk afgenomen • Levensverwachting wordt beïnvloed door bijwerkingen van psychotrope medicatie • Gewichtstoename zowel bij klassiek als atypische antipsychotica • Niet alleen antipsychotica maar ook antidepressiva en stemmingstabilisatoren etc. geven gewichtstoename • PAS OP: polyfarmacy en medicatie bij kinderen
Maar wat te doen – 1. screenen Metabool syndroom MetS criteria volgens International Diabetes Federation (IDF) – geeft aan of iemand verhoogd risico heeft op hart en vaatziekten en diabetes
MetS en cognitie
• Stambomen • 1740 subjecten (186 patiënt families) • 1271 subjecten (124 controle families) Welie et al 2013
Ermers et al. In preparation
Bij (borderline) gedragsproblemen kind 5 jaar oud – 3x zo vaak diabetes bij grootouders
Dus: Somatische problemen hangen samen met psychiatrische problemen 1. Genen 2. Omgeving - Lifestyle – room for improvement – maar wat helpt bij wie?
1. Bupropion helpt bij schizofrenie om te stoppen met roken 2. Varenicline mogelijk meer suicidaliteit 3. Gedragstherapie – m.b.v geld als beloning niet op langer termijn effect
Hoe zit het met stoppen met roken programma’s of nicotine pleisters – e-sigaretten????
Craving voor drugs minder door: olanzapine clozapine
Psychoeducatie: 1. Advies hasj i.p.v. weed 2. Progressieve hersenafwijkingen meer bij cannabis 3. Familiair risico
Wat te doen bij overgewicht en obesitas?
Mizuno et al. 2014 schiz. bull
1. Diëtist 2. Medicatie wisselen of saneren 3. Toevoegen van gewichtsreducerende medicatie metformine (1e keuze)
Totaal +/- 3kg reductie
Patienten bewegen veel minder en hebben veel minder kcal per dag nodig
Advies: Meer bewegen en/of minder eten
Wie wil wat?
Hoe vaak en hoe lang moeten we bewegen? Blokken van 10 minuten matig intensief – hartslag hoger en raak je beetje buiten adem (totaal 30 minuten 5 dagen per week)
De MET waarde is 1 in rust. MET-waarde 2 dan verbruik je tweemaal zoveel energie. Matig intensief is MET-waarde tussen de 4 _6,5 MET. Wandelen (5 km/h) = 4 MET Fietsen (16 km/h) = 6,5 MET Ruiten wassen en grasmaaien = 4 MET, Boodschappen doen met zware tas = 5 MET Trap op lopen = 6 MET.
6 maanden tweewekelijks 1 uur Fitness therapie
AimActieve controle groep
To examine the effect of exerciseFoto therapy on global brain volumes in patients with AT-ruimte schizophrenia and matched healthy controls volgt Cardiovasculaire training: • stapsgewijze toename belasting • 45 – 75% VO2-reserve Spierkracht training: • 6 spiergroepn (3 x 10/15 herhalingen)
• Activiteiten therapie: creatieve en recreatieve activiteiten • Vergelijkbare hoeveelheid structuur en aandacht • Geen toename fysieke activiteit
Cardiovascular fitness: MRI Brain Psychiatric problems Physical problems
Psychotische klachten, negatieve symptomen, depressieve klachten en zorgbehoefte verminderen door fitness
Verandering in cardiovasculaire fitness gemeten als peak wattage (Wpeak) 275 265
Wpeak
255 245 235 225 0
6
Time from baseline (months)
Time X Randomisation: F=15.537, p<.001
Patients Patients Controls Controls
Brain volume changes and cardiovascular fitness change Wpeak Change
Wpeak Change
Follow-up – Baseline
Follow-up – Baseline
In healthy controls only
Additive in patients
B
t
Total cerebrum
-.002
-.04
Gray matter
-.022
White matter
Sig.
B
t
Sig.
.970
.159
1.87 .065
-.32
.746
.253
2.61 .011
.020
.36
.718
-.094
-1.20 .233
Lateral ventricle
.002
.35
.725
-.017
-1.84 .069
Third ventricle
<.001
.63
.529
-.002
-2.06 .042
In patients only, every WATT increase in fitness leads to: 1. Gray matter volume increase of .231 mL 2. Third ventricle volume decrease of .002 mL
• Somatische complicaties komen frequent voor in de psychiatrische populatie en worden mede veroorzaakt door psychotrope medicatie • Detectie en preventie in Nederland in vele instellingen geïmplementeerd • Geen richtlijnen voor de behandeling van somatische complicaties • Lifestyle interventies werken! Neem lifestyle mee in de behandelplan - onderdeel van herstel
A builder, an artist and a psychiatrist are out walking on a hot summer's day. The builder says, 'I am tired and thirsty...I must have a beer.' The artist says, 'I am tired and thirsty...I must have some wine.' The psychiatrist thinks for a moment and replies, 'I am tired and thirsty...I must have diabetes.'
Wie heeft het meest kans op hart en vaatziekten?
Baseline characteristics Therapie trouw aan de fitness tenminste 1 x per week
Behandeling van (matig tot hoog risico op) somatische complicaties • Bij (voortekenen op) complicaties 1. Overweeg medicatie vermindering/wijziging 2. Leefstijlveranderingen (exercise/dieet– eerste klap is een daalder waard) • Bij onvoldoende effect overweeg dan pas additie van medicijnen (elk medicijn heeft weer bijwerkingen)
• Gespecialiseerde polikliniek • PEPNED http://www.platformpsychofarmaca.nl
Preventie en detectie • Medicatie voorschrijven op risicoprofielen • Inventariseer leefstijl • Bespreek met patiënt het effect van ongezonde leefstijl op de psychische klachten (niet belerend, maar wat patient zelf kan doen – herstel) • Dieet maatregelen – psychoeducatie individueel/groep en in samenwerking met diëtist • Beweging –in samenwerking met bewegingsagoog/PMT; fitness centra voor patiënten met psychose TE WEINIG WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. NOODZAAK OM BEHANDEL PROTOCOLLEN TE ONTWIKKELEN
