de Ratelaar nr 56 - december 2010 / Nieuwsbrief van Nationaal Park De Biesbosch
Het bezoekerscentrum in Drimmelen (foto: Jacques van der Neut)
Kierewiet Ze zeggen dat er niets veranderlijker is dan het weer. Maar waarom zouden de Haringvlietsluizen dan eerst op een kier gaan en blijven ze nu toch weer dicht? En waarom zou het bezoekerscentrum in Drimmelen eerst dichtgaan en lijkt het nu toch op een kier open te blijven? Oftewel: niets is veranderlijker dan een mens. Beide voorbeelden tonen in ieder geval aan dat de Biesbosch een dynamisch gebied is.
Hoop op doorstart bezoekerscentrum Drimmelen Eind oktober leek het doek voor het Biesboschbezoekerscentrum in Drimmelen te zijn gevallen. Maar de gemeente Drimmelen, Nationaal Park De Biesbosch en de ondernemers in en rond het bezoekerscentrum weigeren zich neer te leggen bij het besluit en zoeken nu met Staatsbosbeheer naar een oplossing. Twee maanden geleden kondigde Staatsbosbeheer aan geen geld meer te hebben om het centrum open te houden. Ruim twintig jaar was het centrum een vanzelfsprekende
recreatiepoort aan de zuidzijde van het nationaal park. De eerste tien jaar in eigendom bij het Natuur- en Recreatieschap Nationaal Park De Biesbosch; daarna bij Staatsbosbeheer. Exploitatie van dit centrum was alleen mogelijk met een financiële bijdrage van het Recreatieschap. Deze bijdrage eindigt dit jaar en alternatieve middelen zijn niet gevonden. De visie Ondergedompeld noemt Drimmelen echter als één van de toegangspoorten naar de Biesbosch. Sluiting betekent geen jaarlijkse toe-
stroom meer van 70.000 bezoekers die Drimmelen als springplank naar de Biesbosch gebruiken. Evenmin zullen 4000 schoolkinderen hun educatieve programma’s vanuit Drimmelen kunnen starten. Daarom wordt naarstig gezocht naar mogelijkheden om deze locatie als educatief centrum en als informatieplek voor het nationaal park toch te laten voortbestaan. De gemeente is blij met deze laatste ontwikkelingen. Het definitieve besluit tot doorstarten moet echter nog genomen worden.
Verder in dit nummer p2 Postzegels / Musterkerk / Twitteren en bloggen p3 IJsvogel / Zwart weeskind / Grote panelen p4 Plannen regering /Bestuurlijke spaghetti / Gastheerschap p5 Een woordje met p6 Oude doos / Boeken / Oud nieuws / Agenda
1
Twitterende en bloggende boswachters Boswachter Jacques van der Neut is sinds kort te volgen op een weblog. Op www.boswachtervanderneut.nl is te lezen (en te zien!) waar hij tijdens zijn werk in Nationaal Park De Biesbosch tegenaan loopt. Landelijk zijn er bij Staatsbosbeheer nu twee boswachters die een weblog bijhouden. Hans Breeveld doet dat voor de Oostvaardersplassen en Jacques houdt in zijn weblog belangstellenden op de hoogte over de ontwikkelingen in en rond de Biesbosch. Daarnaast maken negen boswachters (zoals Thomas van der Es uit de Biesbosch) gebruik van twitter, een internetdienst waarbij gebruikers korte berichtjes (‘tweets’) produceren. Wie die wil ontvangen moet zich, net zoals bij Facebook en Hyves, op de sociaalnetwerksite Twitter aanmelden.
Biesbosch prijkt nu ook op postzegels De Biesbosch is nu ook op postzegels en ansichtkaarten verkrijgbaar. Allebei zijn voortgekomen uit een fotowedstrijd die het nationaal park heeft uitgeschreven. Begin november vond de prijsuitreiking plaats. De winnende foto’s zijn gemaakt door Marcel van Balkom, Ed van der Es, John Smits, Thea Bezemer en Frans van Ooijen (2 maal). De postzegels laten een Grote karekiet, een Ree en een waterjuffer zien; de kaarten tonen typische Biesboschlandschappen. Postzegels en kaarten bieden het nationaal park een extra mogelijkheid om de Biesbosch te promoten. De deelnemers aan de wedstrijd moesten de kernwaarden van de Biesbosch in beeld brengen. Daarom moesten hun inzendingen passen in de categorieën: ruig en ongerept, dynamisch zoetwatergetijden gebied, en mysterieus en avontuurlijk. Voor de postzegels kwamen alleen (detail)opnames van planten en dieren in aanmerking.
2
de Ratelaar 56 | december 2010
Zo’n 200 foto’s zijn er ingestuurd, waaruit een jury er ruim 30 selecteerde als ‘hoge ogen gooiend’. Uit deze genomineerde foto’s zijn vervolgens de zes winnende gekozen. Landelijk directeur Chris Kalden van Staatsbosbeheer ontving het eerste exemplaar van de postbox, met daarin het setje kaarten en postzegels, uit handen van Jan Heijkoop, voorzitter van Nationaal Park De Biesbosch. De verkooppunten van deze postbox zijn te vinden op de website van de Biesbosch (www.np-debiesbosch.nl) onder actueel/kort nieuws. De genomineerde foto’s zijn de komende maanden zowel in de bezoekerscentra als het Biesbosch Museum te zien.
De Bot gaat op zoek naar Munsterkerk Deze winter denkt Louis de Bot opnieuw een verdronken dorp uit de Groote Waard ‘op te graven’. Eerder heeft hij al Heradeskerke, kasteel Almstein en de molensteen van een bolbaken teruggevonden, die in 1564 was afgezonken in de bedding van de Maas. Nu denkt de amateur-archeoloog Munsterkerk bloot te leggen. Daarbij maakt hij gebruik van zijn eigen vervaardigde kaart, die hij heeft gebaseerd op twee oude landkaarten. De ene is de kaart die Pieter Sluyter in 1560 maakte van de Maas zoals die gelopen moet hebben vóór de Sint-Elisabethsvloed, de andere een recon-
structie van de Groote Waard. Beide kaarten bracht hij, na veel gepuzzel met de schaal, over op een hedendaagse plattegrond. In 1991 deed hij zijn eerste vondst: de molensteen die nu in de Kerkstraat in Hank ligt. De steen lag op 10 meter van de plek waar hij volgens Sluijter had moeten liggen. Inmiddels heeft De Bot zoveel bronnen geraadpleegd en kaartstudies verricht dat hij denkt te weten waar Munsterkerk heeft gelegen. Zodra zich een paar dagen lekker droog vriezend weer aandienen, gaat hij samen met andere leden van de Archiefkring Hank graven.
Weeskind gevonden in de Biesbosch
De IJsvogel zit er in de Biesbosch warmpjes bij (foto: Jacques van der Neut)
Een normaal broedseizoen voor de IJsvogel De afgelopen winter meldde SOVON dat het broedbestand van de IJsvogel in Nederland door de vorst was gehalveerd. Desondanks zijn er in de Biesbosch zelfs iets meer dan de ruim twintig paartjes genoteerd die er doorgaans broeden. Sinds de afronding van diverse natuurontwikkelingsprojecten, waarbij gegraven geulenstelsels in open verbinding zijn gebracht met de (Nieuwe) Mer-
wede, vriest de Biesbosch door hogere stroomsnelheden niet meer zo snel dicht. Er blijft dus veel open water beschikbaar, waardoor IJsvogels ook tijdens vorst hun kostje bij elkaar kunnen scharrelen. Tot in de jaren vijftig was de IJsvogel vermoedelijk een regelmatige broedvogel in de Biesbosch, maar in de jaren zestig kwam het nog slechts incidenteel tot broeden. Hun nesten
maakten ze in steile oevers in binnenpolders. Na 1970 viel een groot deel van de getijdenwerking weg (Deltawerken) en nam het aantal broedparen in de Biesbosch toe. De IJsvogel maakt nu dankbaar gebruik van de wisselende terreinomstandigheden. Wortelkluiten van omgewaaide wilgen zijn bijvoorbeeld prima plekken om in te nestelen.
Biesboschdieren nu eens goed te zien Op weg naar het Biesbosch Museum komt de bezoeker zes grote panelen met telkens twee foto’s van dieren en insecten
tegen. De foto’s van bijvoorbeeld een Vos, een Roodborstje en een reiger in een typisch Biesboschlandschap zijn
De borden vallen langs de Hilweg duidelijk op (foto: Jacques van der Neut)
gemaakt door beroepsfotograaf Marco de Pauw en maken deel uit van de permanente tentoonstelling Wildlife in de Biesbosch. Deze tentoonstelling is onderdeel van het overheidsbeleid om het platteland “vitaal, mooi en schoon” te houden voor inwoners en recreanten. Met een folder die de bezoekers in het Biesbosch Museum kunnen halen, is een tocht te maken langs de verschillende foto’s. Specifieke informatie over de getoonde foto’s is door middel van ‘MORE labels ™’ ook in te lezen op mobiele telefoons.
Vrijwilligers van de Natuur- en Vogelwacht Dordrecht hebben twee nachtvlindersoorten waargenomen die nieuw zijn voor de Biesbosch. Het gaat om het Zwart weeskind en de Kromzitter. Dat in de Biesbosch veel vogels voorkomen, weet iedereen wel, maar dat het gebied ook belangrijk is voor nachtvlinders, is minder bekend. Deze nachtbrakers zijn dan ook minder zichtbaar dan vogels. Maar met speciale apparatuur laten nachtvlinders zich lokken en inventariseren. Dit jaar zijn bijna 400 soorten in de Biesbosch aangetroffen, waaronder bijzondere, zoals de Akelei-uil, de Poelruitspanner, de Springzaadspanner en de Witvlekbosrankspanner. Voor het eerst zijn soorten waargenomen die nog nooit in de Biesbosch zijn gezien. Zo vingen de vrijwilligers in augustus een Zwart weeskind. Een echte trekvlinder die voornamelijk in Zuid-Limburg voorkomt, maar tijdens de trektijd overal kan verschijnen. Een andere bijzondere waarneming deden diezelfde vrijwilligers op 31 oktober. Toen vingen zij een Kromzitter. Dit is geen trekvlinder, maar een soort van de zandgronden die algemeen voorkomt in het oosten van het land. De laatste jaren wordt deze nachtvlinder ook steeds meer in de duinen waargenomen. En nu dus ook in de Biesbosch.
Zwart weeskind (foto: Michel Kapoen)
de Ratelaar 56 | december 2010
3
‘Plannen regering zorgelijk’ Het Parkschap gaat de regering per brief laten weten dat het onbehoorlijk is om het Kierbesluit in te trekken. Nu er in het nationaal park zoveel polders zodanig zijn ingericht dat zij maximaal kunnen profiteren van eb en vloed, is het onbetamelijk om de invloed van het getij niet te vergroten, vindt Dick Verheij en, directeur van het Natuur- en Recreatieschap De Hollandse Biesbosch. Kort na het aantreGaan de plannen voor de Nieuwe Dordtse Biesbosch wel door? (foto: Jacques van der Neut) den van het nieuwe kabinet liet staatssecretaris Atsma weten dat het openzetten van de Haringvlietsluizen van de baan is. Twee keer eerder, in 2005 en in 2008, was dit al uitgesteld en nu zou het op 1 december j.l. gebeuren. Van uitstel is dus afstel gekomen. Vrijwel tegelijkertijd liet de regering weten geen geld meer te steOp 1 januari heeft het Nationaal Park nog maar één bestuursorken in de Ecologische Hoofdstructuur, wat gevolgen lijkt te hebben gaan: het Parkschap. Directeur Dick Verheijen van het Natuur- en voor de Nieuwe Dordtse Biesbosch. Afzien van het maken van een Recreatieschap Hollandse Biesbosch verwacht niet anders dan natuurverbinding tussen de Sliedrechtse en de Dordtse Biesbosch dat vlak voor Kerstmis alle betrokken gemeenteraden plus de noemt Verheijen zorgelijk, maar hij zegt dat er nog hoop is: ‘De Provinciale Staten van Noord-Brabant en Zuid-Holland hebben provincie Zuid-Holland en de gemeente Dordrecht hebben nameingestemd met het laten samensmelten van de twee natuur en lijk gezegd dat zij vooralsnog doorgaan met de plannen. Na twintig Recreatieschappen en het Overlegorgaan. ‘Deze zomer was men jaar voorbereidingen kun je dit niet zomaar afblazen.’ het al in grote lijnen eens met het concept-oprichtingsbesluit. De Een derde koerswijziging van de regering: stoppen met ontpolpaar opmerkingen die daarover zijn gemaakt, zijn verwerkt in het dering, lijkt geen gevolgen te hebben voor de Noordwaard. Volgens definitieve besluit, dus ik voorzie geen problemen meer.’ Ralph Gaastra van Bureau Noordwaard van Rijkswaterstaat vindt In het Parkschap zitten straks vier wethouders (van de gemeenhet kabinet ontpoldering voor de waterveiligheid, als onderdeel van tes Dordrecht, Drimmelen, Sliedrecht en Werkendam) en twee Ruimte voor de Rivier, nog wel wenselijk. gedeputeerden (van elke provincie één). Om ook Staatsbosbeheer – als beheerder van vrijwel het gehele nationale park – een stem te geven, opereert er direct onder het Parkschap een Bestuurscommissie, waarin bovendien plaats is voor Jan Heijkoop, de voorzitter van het huidige Overlegorgaan. Verheijen: ‘In de praktijk is er eigenlijk geen verschil tussen Parkschap en Bestuurscommissie. Het moest alleen zo worden georganiseerd omdat StaatsbosNationaal Park De Biesbosch verzorgt in februari en maart beheer geen publiek orgaan is, zoals een gemeente of een proeen nieuwe Cursus Gastheerschap voor recreatieondernemers in vincie. En ook in het Overlegorgaan zijn bedrijven en instanties en rond de Biesbosch. Voorjaar 2010 zijn de eerste gastheren vertegenwoordigd, zoals Evides en Domeinen, die geen publiek opgeleid. Sindsdien mogen 20 bedrijven zich officieel Gastlichaam zijn.’ heer van de Biesbosch noemen. Om dit netwerk te versterken Gemeentes en provincies dragen bevoegdheden over aan het start in februari een nieuwe cursus, waarbij recreatieonderneParkschap als het gaat om activiteiten binnen het nationaal park. mers opgeleid worden tot ambassadeur voor de Biesbosch. Verheijen: ‘Maar geen zaken als het wijzigen van een bestemNa afloop van de cursus hebben de deelnemers meer informingsplan. Dat blijft een zaak van de gemeente.’ Ook buiten de matie over de omgeving en kennen zij de mooiste plekjes. grenzen van het nationaal park krijgt het Parkschap enige bevoegdDit soort tips geven zij door aan hun gasten. heden. ‘Voor het gebied dat ruwweg wordt begrensd door de vier Voor het project Gastheerschap in de nationale parken snelwegen A16, A15, A27 en A59 kan het Parkschap voorstellen organiseert IVN in alle Nederlandse nationale parken deze doen op het vlak van toerisme, recreatie en natuur. Dat is gedaan cursus. Dit gebeurt samen met Recron, Koninklijke Horeca met het oog om de druk op het nationale park te verlichten.’ Nederland, de lockale ondernemers en het betreffende park. Aan de rol van de Gebruikersraad, die nu gevraagd en ongeAanmelden kan tot 25 januari. Het inschrijfformulier is te vinvraagd advies geeft aan het Overlegorgaan en straks aan het Parkden op www.np-debiesbosch.nl. schap, verandert niets.
Einde bestuurlijke spaghetti nabij
Nieuwe cursus gastheerschap
4
de Ratelaar 56 | december 2010
Een woordje met … Wim Kramer (63) ex-kaartjesverkoper op de pont
Meer dan tien jaar was hij een vertrouwd gezicht op de pont Kop van ’t Land-Werkendam. Altijd vriendelijk, altijd tijd voor een praatje en altijd in voor een grapje met de vaste klanten. Maar op 31 augustus kwam daar een einde aan. In een feesttent aan de Brabantse oever hield hij receptie om iedereen in staat te stellen afscheid van hem te nemen. Zijn leven in loondienst zat er op.
‘Ik vaar nu nog met de buurtbus over’ Bekomen van het vele handjes schudden en het aannemen van 33 flessen drank, 15 dozen bonbons (‘Mensen weten dat ik een snoeper ben’) en vele andere cadeaus kijkt hij enkele weken later – thuis in Werkendam – terug op 11 jaar heen en weer over de Nieuwe Merwede. ‘Mooie tijd geweest, veel meegemaakt, ook al denken mensen vaak dat het saai is om almaar die rivier over te steken. Tegen die mensen zeg ik dat het net zo saai is om de hele dag in een fabriek of een kantoor te werken. Ik was tenminste buiten en ik had voortdurend andere mensen om me heen. En er gebeurde heus wel eens wat bijzonders: auto te water, ontsnapte gevangene aan boord, akkefietje met de Henri Dunant, overzwemmende reeën…’ Als een spraakwaterval rakelt hij die gebeurtenissen op. ‘Auto’s die niet konden wachten tot de pont er lag, hebben we meer dan eens meegemaakt. Het mooiste verhaal is dat van iemand die net een nieuwe Volvo had. Die ziet ons aan de overkant liggen en besluit dan maar even een plasje te plegen. Met zijn pink uit zijn broek ziet hij zijn auto langzaam de stoep afrijden en te water gaan. Als wij aankomen gebaart hij dat we moeten stoppen, legt uit wat er aan de hand is en geeft aan waar zijn auto ongeveer ligt, zodat wij er omheen kunnen varen. Nou mooi niet, als de kraanwagen hem er later die middag uitvist, kan hij hem naar de schroot brengen. We
Wim Kramer op de pont (foto: Jacques van der Neut)
hadden het dak helemaal plat gevaren.’ Dat van die gevangene speelde op een koninginnedag. ‘Vraag me niet welk jaar. Het was in ieder geval prachtig weer en daarom hartstikke druk. Een van de mensen van wie ik het kaartje knipte, wees me op een man in een streepjespak en zei dat dat wel eens een van de gevangenen kon zijn die de dag ervoor uit de Dordtse Poorten waren ontsnapt. Ik ernaar toe. Hij vroeg of hij zich ergens kon wassen, want hij zat onder het bloed. Ik wees hem op de rivier, maar dat aanbod sloeg hij af. Intussen voeren we al, dus ik kon hem niet weigeren, ook al had hij geen geld. In plaats daarvan belde ik de politie. Toen die kwam, was hij al van
boord gelopen, maar op de Bandijk is hij toch in zijn kraag gegrepen.’ Ook bijzonder was die keer dat er een melding kwam over een ambulance die een patiënt van het vakantieschip de Henri Dunant moest overnemen. ‘Wij pikten de ambulance op en voeren ermee naar de Henri Dunant die midden op de rivier lag. Midscheeps maakten we vast door de klep tegen de zijkant te laten zakken. Zo konden de broeders overstappen. Zeker een uur hebben we zo gelegen, want de patiënt moest eerst gereanimeerd worden voor hij kon worden vervoerd.’ Van heel andere orde zijn de voorvallen met dieren. ‘Zeker op de vroege overtochten maakten we wel eens iets mee.
Bijvoorbeeld die keer dat er zes reeën te water sprongen toen wij ook zo’n beetje wegvoeren. Toen zijn we express langzaam gaan varen, zodat ze in de luwte van de pont konden oversteken. Dat deden ze ook, het hele eind. En wat we ook regelmatig hadden, waren nietbetalende vogels. Die streken neer op de reling en vlogen weer op als we aan de overkant waren. Vraag me niet wat het waren, want dat weet ik niet, interesseert me ook niet, ik kan hooguit zeggen dat het kleintjes waren.’ Goed, dat is nu allemaal over. ‘Nee, toch niet. Als vrijwilliger blijf ik chauffeuren op de buurtbus; dus ik zal nog regelmatig met de pont overgaan.’
de Ratelaar 56 | december 2010
5
Uit de oude doos Agenda De winterfoto in de vorige Ratelaar is genomen op 28 februari 1942 op het ijs van de Noorderklip. Dat meldde ons Thomas Westerhout. Op de achtergrond staat de boerderij van de Ganzewei. Daarin woonden vanaf 1929 Aart Kooijck en Johanna Maria de Valais. De boerderij brandde in 1943 tot de grond toe af. De zwarte auto op het ijs was van aannemer Goof van Oord en de lichte auto van huisarts Beyerman. Beide Werkendamse notabelen maakten die zaterdag met hun auto’s een tocht over het ijs door de Biesbosch. Ze namen wat kennissen mee en bij verschillende boerderijen lieten zij zich fotograferen, samen met de bewoners van de boerderijen. Helemaal links staat Goof van Oord (met lange zwarte jas). De jongeman aan de linkerkant is waarschijnlijk Teunis Kooijck met naast hem een onbekende man. Thomas Westerhout denkt dat het echtpaar Joop Kodde en zijn vrouw is. De naam van de man aan de rechtkant is hem onbekend. Thomas heeft nog twee andere foto’s van dit tochtje in zijn bezit. De uitgebreide reactie op de vorige foto is te lezen op de website van het nationaal park onder actueel/nieuwsbrief de Ratelaar. Op de nieuwe foto staat een rietsnijder. Wie is hier aan het werk en wie weet meer over deze man?
Boekenstroom houdt aan Drie boeken over de Biesbosch zijn er dit najaar verschenen: een fotoboek, een bundeling van krantenartikelen en een boek over de bewoners van de Noordwaard. Het fotoboek heet Mooi en bevat zo’n 100 kleurenfoto’s van landschappen en dieren, waaronder enkele bijzondere. Je moet geduld hebben om een Roerdomp een keer te zien zwemmen. En ook de schuwe Porceleinhoen krijg je niet vaak voor je camera en al helemaal niet tijdens het voeren van een jong. Marcel van Balkom is het gelukt. Paul de Schipper heeft artikelen die hij schreef voor BN De Stem gebundeld in De Biesbosch, gisteren, vandaag en morgen. Dat leverde een handzaam boek op van 96 pagina’s met 22 verhalen met aansprekende titels als ‘De visvijver van Wil-
6
Colofon
• Doorlopend Maquette Noordwaard in Biesbosch Museum Werkendam • Tot eind december 2010 Expositie Natuurfoto’s in Natuur- en Cultuurhistorisch Museum Twintighoeven. Open op woensdag, zaterdag en zondag van 12.30 tot 16.00 uur (uitgezonderd feestdagen). • Tot eind maart Pas op… Sporen! Gezinstentoonstelling in Biesboschcentrum Dordrecht, met veel foto’s, informatie en voorbeelden van sporen. • Vanaf 3 januari Schilderijen, voorwerpen van speksteen en glas-in-loodfiguren, geïnspireerd op de natuur in Natuur- en Cultuurhistorisch Museum Twintighoeven. Open op woensdag, zaterdag en zondag van 12.30 tot 16.00 uur. • 17 februari Vergadering Werkgroep V&E NP De Biesbosch in Biesbosch Museum Werkendam Meer informatie: www.np-debiesbosch.nl Bezoekerscentra: Dordrecht (tel. 078-630 53 53) Drimmelen (tel. 0162-68 22 33) Werkendam (tel. 0183-50 40 09)
Oud nieuws over Biesbosch voor het opscheppen
lem van Oranje’ en ‘De kier in de dijk van de Dood’. Cees de Gast vertelt het verhaal van 26 gezinnen in de Noordwaard die moeten wijken voor het Ruimte-voor-de rivierproject Noordwaard, waarvan de uitvoering voor de deur staat. Met foto’s van Hans Werther zijn deze bijeengebracht in Van boerenland naar doorstroomgebied.
Iedereen met een internetaansluiting kan de geschiedenis van de Biesbosch ontsluiten. Op de site van de Koninklijke Bibliotheek is sinds een paar maanden alles wat er in kranten over de Biesbosch is geschreven, met een simpele zoekopdracht terug te vinden. De opdrachten “Spieringsluis” of “Steurgat” leveren respectievelijk 9 en 252 resultaten op, en “Biesbosch” als geheel maar liefst 1591. Daaronder bevindt zich bijvoorbeeld het bericht uit het Rotterdams Nieuwsblad van 7 juli 1894 dat dankzij het mooie zomerse weer het hooi in de Biesbosch “op hoopen staat, het vlas goed rijpt en dat de biezen gesneden en al grootendeels gedroogd zijn.” Het Centrum – dagblad voor Utrecht en Nederland – van 14 mei 1902 meldt kort dat “de bouwmanshoeve op den Steenenmuur door bliksem is getroffen en afgebrand”. Nog dagelijks worden op de site http://kranten.kb.nl krantenpagina’s toegevoegd, totdat eind dit jaar acht miljoen kranten pagina’s zijn in te zien.
Deze nieuwsbrief is bestemd voor alle personen en organisaties die direct betrokken bij en/of geïnteresseerd zijn in de ontwikkelingen in de Biesbosch. De in de nieuwsbrief gepubliceerde meningen geven niet noodzakelijk het beleid van het Overlegorgaan Nationaal Park De Biesbosch weer. Redactieadres IVN Consulentschap Brabant Postbus 883 5280 aw Boxtel Tel: 0411-614111 Fax: 0411-614112 Internet: www.np-debiesbosch.nl E-mail:
[email protected] Eindredactie Rob Vereijken Redactie Daan Bruysters, Dick Elings, Jacques van der Neut, Anneke Vorstenbosch, Wim van Wijk Vormgeving Sander Neijnens Oplage 1125 exemplaren Copyright Voorzien van een bronvermelding kunnen artikelen uit deze nieuwsbrief geheel of gedeeltelijk worden overgenomen. De Ratelaar is gedrukt op 100% gerecycled papier
