De PROFINET, PROFIBUS &
IO-Link dag 7 juni 2012
.
Profibus ook de juiste techniek
in applicaties met explosie risico
Onderwerpen 3
Explosie driehoek Temperatuur- en gasklassen Zonering Apparaat markeringen Beschermtechnieken en methoden Profibus met FISCO Toepassingen Engineering wenken Samenvatting/conclusie
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Explosie driehoek 4
Ontstekingsbron Warmte
Gas Stof
Vonk
Lucht
ATEX
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Eigenschappen van gassen bij ontsteking door vonken 5
Propaan-lucht (1 bar) 1,0
Ethyleen-lucht (1 bar)
Ontsteekenergie (mJoule)
Waterstof-lucht (1 bar)
0,1
Minimum Ontsteek Energie (MIE)
Brandbaar gebied
0,01
0
10
Lower Explosive Limit (LEL)
20
30
40
50
60
Volume concentratie (%)
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
70
80
90
100
(UEL) Upper Explosive Limit
Explosiegrenzen 6
Gas/lucht mengsels zijn ontsteekbaar over een concentratiegebied, het:
Brandbaar gebied Materiaal Lower Explosive Limit Upper Explosive Limit
Minimum * ontsteekenergie
LEL
UEL
propaan
2%
9,5 %
180µJ
ethyleen
2,7 %
34 %
60µJ
waterstof
4%
76 %
20µJ
* van meest makkelijk ontsteekbaar mengsel (MEIC)
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Gas Groep: de twee hoofdsystemen
7
Gas Groep indeling Referentie (test) gas/stof
IEC landen inclusief EEG
USA & Canada
Acetyleen Waterstof Ethyleen Propaan
Groep IIC Groep IIC Groep IIB Groep IIA
Firedamp
Groep I (mijnbouw)
(Geen classificatie)
Metaalstof Koolstof Bloem, zetmeel, graan
Stof (nog) niet ingedeeld
Class II, Group E Class II, Group F Class II, Group G
G
D
Vezels & vlokken Firedamp = Combinatie Methaangas en Koolstof John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Class I, Group A Class I, Group B Class I, Group C Class I, Group D
Class III
Ontsteekbaarheid
Makkelijker te ontsteken
Temperatuur Klasse 8
Brandbare stoffen hebben een temperatuur waarbij spontane ontbranding plaatsvindt, zelfs zonder externe bron
Ontsteektemperatuur van die stof
Apparaten dienen zodanig geselecteerd te worden dat ze het gasmengsel niet blootstellen aan temperaturen boven de ontsteektemperatuur John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Gas/apparaat compatibiliteit 9
700
Gas Ontsteektemperatuur
Ammoniak 630 Waterstof 560 Methaan 537 Propaan 470 Ethyleen 425
600
Apparaat Temperatuur Classificatie
500 T1
400
Butaan 365
300
T2
Diethylether 170
200
T3
Zwavelkoolstof 95
100
Cyclohexaan 259 T4 T6
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
T5
Temperatuur Klasse (IEC/Europa) 10
Temperatuur klasse
Maximum oppervlakte temperatuur
T1
450 °C
T2
300 °C
T3
200 °C
T4
135 °C
T5
100 °C
T6
85 °C
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Tomg = 40°C tenzij anders aangegeven Gebruik boven gegeven Tomg noodzaakt nieuwe beoordeling
Veiliger Apparaat
Gebiedsclassificatie: GASSEN in IEC/Europese landen
Gebieden worden geclassificeerd naar de waarschijnlijkheid dat een potentieel explosiegevaarlijke atmosfeer aanwezig is en tijdsduur waarop het er zal zijn
Zone 0: een explosief gas-lucht mengsel is continu aanwezig of aanwezig voor lange periodes
Zone 1: er is een grote kans dat een explosief gas-lucht mengsel aanwezig is onder normale bedrijfssituatie
Zone 2: het is niet waarschijnlijk dat onder normaal bedrijf een explosief gas-lucht mengsel aanwezig is, en als het voorkomt dan slechts voor korte tijd
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
11
Voorbeeld plant zone-indeling 12
gevaarlijk gebied zone 1 gevaarlijk gebied zone 2 niet-gevaarlijk gebied C (= luchtinlaat analyzer-huis)
maaiveld controlekamer
tank put
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Waarom explosieveilige installaties 13
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Apparatuur Markering CENELEC 14
E Ex d IIB T6
CENELEC/IEC
Temperatuur Klasse (Groep II) Gas Groep
IIA Propaan – IIB Ethyleen – IIC Waterstof
Type van protectiecode
Letter van toegepaste techniek
Explosie protectiesymbool
Overeenstemming met Europese Standaard
Markering voor gassen John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
T1 = 450 °C T2 = 300 °C T3 = 200 °C T4 = 135 °C T5 = 100 °C T6 = 85 °C Referentie is omgeving van -20 tot +40 °C, tenzij anders aangegeven
Apparatuur Markering ATEX 15
CE Markering EC symbool explosieve atmosfeer (epsilon x) Apparatuur Groep
I = Mijnen - II = Niet-mijnen
Apparatuur Categorie
1: Zone 0, 20 - 2: Zone 1, 21 - 3: Zone 2, 22
Soort explosieve atmosfeer
II 1 G
ATEX 95
E Ex d IIB T6 John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Groep II: G = gas D = stof
Beschermingstechnieken elektrisch materieel
Techniek
Beschermingtechniek
Ex
IEC EN Typische toepassingen standaard
Overdruk
p
60079 - 2
Controle kamers, analysers
Olievulling
o
60079 - 6
Transformators, schakelaars
Zandvulling
q
60079 - 5
Instrumentatie, machines
Ingieten
m
60079-28
Instrumentatie, spoelen
Speciaal Ontwerp
Verhoogd veilig
e
60079 - 7
Motoren, lampen, klemmen etc
Niet-ontstekend
n
60079-15
Instrumentatie, klemmen etc
Energie limit.
Intrinsiek veilig
ia/ib
60079-11
Instrumentatie, regelapparaten
Omhulling
Drukvast
d
60079 - 1
Schakelaars, motoren, pompen
Speciaal
Speciaal
s
-
Afscheiding
Algemene voorwaarden, alle technieken
60079 - 0
Altijd van toepassing
Typische beschermingsmethoden voor Profibus 17
Zone 0 Category 1 Ex ia
Zone 1 Category 2 Ex ia, ib Ex d Ex e Ex m
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Zone 2 Category 3 Ex nL Ex nA
Basis - PROFIBUS Netwerk 18
PROFIBUS Master Segment 1
Segment 2
Segment 3
Segment 4
max. 32 DP Slaves
max. 32 DP Slaves
max. 32 DP Slaves
max. 32 DP Slaves
PROFIBUS DP < 12 Mbit/s
R
R
Glasvezel kabel
R
Segment 5 (Niet Ex-gebied)
PA I.S.
DP
max. 32 PA Slaves
PA PROFIBUS PA 31,25kbit/s; High Power Trunk
Niet Ex-gebied Ex-gebied PROFIBUS PA 31,25kbit/s; I.S.
Segment 6 (Ex-gebied) max. 32 PA Slaves John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Basis - PROFIBUS PA 19
PROFIBUS PA is een Veldbus Data & energie gezamelijk over één 2-Draadverbinding
Gestandariseerd volgens IEC 61158-2 (Physical Layer) Tot125 apparaten zijn op een Master aan te sluiten Overdrachtsnelheid vast 31,25 kbit/s
Per PROFIBUS segment tot 32 apparaten aan te sluiten Maximaal 4 repeaters (PROFIBUS DP staat 9 repeaters toe) Let op het totale stroom verbruik van alle apparaten De voedingsbron moet de totaal benodigde stroom leveren
PROFIBUS PA staat een max. kabellengte van 1900m toe Let op de spanningsval over de veldbuskabel Maximaal toegestane spanning (Niet EX) is ≤ 32V DC Minimale spanning op het apparaat > 9V DC ( 10%) Maximale aftaklengte (Spur) is 120 m
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Basis PROFIBUS PA met Ex i 20
Fieldbus Intrinsic Safety COncept FISCO IEC 60079-27: Begrenzing van de kabellengte (maximaal 1000 m met T-aftakkingen) Maximaal lengte aftakleiding (spur) 60 m Energiebegrenzing in het intrinsiekveilige deel van het systeem Mechanische afscherming (bekabeling en apparatuur) Eenvoudige aantoonbaarheid van intrinsieke veiligheid Producenten voldoen aan grenswaarden en bevestigen conformiteit Gebruiker dokumenteert conformiteit van apparaten en bekabeling.
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Voorwaarden FISCO 21
Norm IEC 61158-2 Fieldbus Intrinsic Safe Concept Alle deelnemers, behalve de Power Supply, werken passief
Alleen één actieve deelnemer per segment toegestaan De waarden Ui, en Ii van elke deelnemer moet groter of gelijk zijn aan de U0, and I0 van de Power Repeater (basis van intrinsieke veiligheid) De waarden Ci en Li van elke deelnemer moet kleiner of gelijk zijn aan 5 nF resp. 10 µH (verwaarloosbaar klein; probleem ontwikkelaars!) De stroomopname van de deelnemer > 10 mA.
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Basis PROFIBUS PA met Ex i 22
High-Power Trunk (als Ex-e) Kabels worden mechanisch en elektrisch van Ex-i gescheiden Energie wordt door Fieldbarriers in het veld begrensd Werkzaamheden aan apparatuur is mogelijk zonder “gasvrij“ verklaring
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
PROFIBUS DP met Remote I/O 23
II 3 G EEx nA II T4 II 1/2 Ex ia IIC/IIB T4
LI
II 2 G Ex d IIC T4
LIC II 3 G Ex nA II T6
Safe Zone
Zone 2 II 3 G
FI
Zone 1 II 2 G
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Zone 0 II 1 G
PI
PROFIBUS PA Zone 2 24
FISCO Ex ic LI DP PA
LIC FI
Safe Zone
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Zone 2
PI
PROFIBUS PA voor Zone 1 25
Zone 2
High power trunk FISCO Ex ib LI
DP PA
LIC FI
Safe Zone
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Zone 1
PI
Engineering 26
Berekening van Ex loops Eex i interface
R, L, C
Po, Uo, Io Co, Lo
Veld instrument
Pi , Ui , Ii Ci , Li
Procedure:
Controleer Ex i veiligheid-parameters van alle instrumenten
Controle voor overeenstemming:
Uo =< Ui , Io =< Ii , Po =< Pi …...voor elk instrument Evaluatie van netwerk capaciteit en inductie
Ci + Ckabel =< Co
Li + Lkabel =< Lo
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Engineering 27
Ontwerp algemeen Bedrading DP Max. deelnemers < 31, anders repeaters nodig Kabellengte afhankelijk van de Baudrate LET OP! Bij toepassing van PA instrumenten goed letten op de configuratie in verband met het aantal adressen op DP bus. Verschil in transparant en modulair opgebouwde systemen.
Onderhoud niet altijd werken aan draaiende installatie
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Engineering 28
Ontwerp Ex installatie Bedrading DP Ex e verhoogde veiligheid, mechanische bescherming Ex i (intrinsiek veilig), bij voorkeur blauwe kabel
Kabellengte BUS - Afhankelijk Baudrate Profibus DP IO- Afhankelijk van safety parameters indien van toepassing
Voor intrinsiek veilige circuits moeten loopberekeningen worden gemaakt
Onderhoud
niet altijd werken aan installatie onder spanning
Ex e = NIET Ex nA = NIET Ex d = NIET
Ex i = WEL Ex nL = WEL
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Samenvatting 29
Algemeen Goede specificaties opstellen Aantal deelnemers per master DP/PA transparant of modulair
Ex installatie Keuze voor beschermingswijze Noodzakelijke berekeningen,certificering voedingen voor PA segmenten kabellengtes Ex loops
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen
Bedankt voor uw aandacht 30
John van Leeuwen & Charles Preeker / PI in explosiegevaarlijke omgevingen