De minder onschuldige stukjes zijn een deel van het succes

M a r k t l e i d e r

i n

o n d e r n e m e n d

T w e n t e .

| Twentevisie | Jaargang 17 | Nummer 7 | september 2005 |

Andre Odding, de nieuwe baas van Twentevisie:

“De minder onschuldige stukjes zijn een deel van het succes” | Twentevisie | Jaargang 17 | Nummer 7 | september 2005 |

colofon

| inhoud

4

André Odding weet wat hij doet

9

Hans Pol moet groei kanaliseren

12

Philip Houben is blij met plek achter de IJssel

17

Column Online Strategie

19

Nieuws en Feiten

23

Column Personeelsmarketing

25

Eckart Wintzen wil een steentje bijdragen

28

Beurs: aandacht voor Centric en journalisten

33

Column Financieel Accent

34

Art Twente: geld verdienen is een kunst

39

Voor André Manuel is geld onbelangrijk

43

Column Personeel en Organisatie

45

Dennis Schipper kiest voor landsbelang

49

Hans Voskamp wordt nooit oliemagnaat

50

De cijfers van Heracles

55

Herman Nijhof neemt afscheid

57

Column Vastgoed

59

Onroerend Goed Transacties

62

Beeldverslag Memphis

65

IKTelgids

4

André Odding, verkoper Hij is in de mediawereld beland omdat hij snel geld nodig had en Uw Zakengids zocht een verkoper. Verkopen is zijn lust en zijn leven, net als verzekeringen en bedrijfsverzamelgebouwen voor de zorg. En passant bouwde hij Reggemedia uit.

12

Philip Houben doet aan landje-pik Stukje bij beetje wordt Wavin de grootste in kunststof leidingsystemen. Dit jaar werd de basis gelegd voor een verdere groei nadat investeerder CVC de overheid als medeaandeelhouder uitkocht.

55

Herman Nijhof, eminence grise Herman Nijhof is de grondlegger van het grote Rijssense transportbedrijf Nijhof-Wassink. Hielp hij nog niet zo lang geleden zoon Freddy uit de brand, nu is het toch echt tijd om van het pensioen te genieten. Nijhof vertelt met verve zijn levensverhaal: van trucker zonder rijbewijs tot topondernemer.

Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van inter views die hebben plaatsgehad in het economische programma ‘Memphis’ dat elke eerste zaterdag van de maand wordt uitgezonden via Radio Oost. De opnames vinden op dinsdag daaraan voorafgaand plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. Daarnaast fungeert Twentevisie als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Uitgever MediaSales Nederland bv., Anninksweg 50, Hengelo, Postbus 702, 7550 AS Hengelo, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie André Odding Bladmanagers Anno Oude Engberink, Marion Kosterink Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur), Mar tin Steenbeeke, Eric Brinkhorst (fotografie), Jaap Baar t (fotografie columns) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baar t (fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail: [email protected], Website: www.ikt.nl Adver tentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Karin Welberg, Aleid Kluivers, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected] Adver tentiemateriaal aan MediaSales Nederland bv., Postbus 702, 7550 AS Hengelo Acquisitie IKTelgids Lidy Busscher Privé-abonnementen Kosten: € 35 per jaar (10 nummers). Opgave: alleen per fax 074 - 250 35 13 of E-mail: [email protected] Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Cover foto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 6.500 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde ‘decision makers’. Ar tikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © MediaSales Nederland bv

2

Twentevisie 07/2005

commentaar | jan medendorp

Ondernemerschap 74

Theo Poiesz voorspelt einde marketing

76

BTC treedt buiten de muren

78

CNV eens met Van der Noordt Payrolling

80

Cashflow belangrijk bij financiering MKB

81

Twenteconcert en jaarvergadering IKT

83

Scope en IKT-nieuws

84

Twente Agenda

74

Einde van de marketing Prof. Theo Poiesz voorspelt het einde van de traditionele marketing omdat de taak van de huidige distributeurs van goederen en diensten zullen worden overgenomen door virtual guardian angels die alles van de consument weten en waarop de consument bijna blind zal vertrouwen. Voor marketing is dan geen plaats meer.

���������������������� ���������������������������� �������������������������� ������������������������������������������� ������������������������������������������

������������

������

��������

����������

����� �����

���������

������

������������������ ������������ ��������������� ������������������������

• Rijvaardigheidstrainingen 070 314 78 39 anwb.nl Test- en Trainingscentrum

Twentevisie 07/2005

Ik ben geen fan van banken, zeker die jongens van de afdeling Investeringen zijn nare types. Daar voor heb ik iets te veel ondernemingen gezien die bewust (Holtkamp, Welna) bijna naar de kloten zijn geholpen (uit angst of uit eigen gewin). Maar ook onbewust, blijkt het verhaal met PBF elders in deze uitgave, waar de bankiers tot op de dag van vandaag hun eigen onkunde niet willen of kunnen begrijpen. En nu smullend meeprofiteren van de groei. Banken, Ontwikkelingsmaatschappijen en de overheden denken al jaren na over een apart fonds voor snelle ICT-groeiers. Die wens is er al lang, maar er gebeurt weinig. Grote bedrijven halen heeft weinig zijn, bewijzen Ericsson, Lucent, Polaroid, Texas en nu weer Eurodis. De moederbedrijven zetten hun kroost daar neer waar ze het meeste kunnen halen. Kleine bedrijfjes met toegevoegde waarde, daar zit de echte toekomt. Als je geluk hebt. Want ook goede ondernemers zijn helaas (te) weinig te vinden. Ja, tijdens economisch hoogbloei lukt het zelfs een gedresseerde aap een bedrijf te runnen. De ondergang van het ooit zo mooie bedrijf Hartman is ook deels aan gebrek aan visie, aan goed management (er werken bij Hartman wel heel veel hielenlikkers) en natuurlijke veel te hoge kosten, te wijten. Het hele bedrijf was opgetuigd als een kerstboom, met bij wijze van spreken voor elke tafel een aparte BV. En in elke BV mensen met directeurssalarissen met eigen kantoren. Te weinig goede managers is natuurlijk niet goed, als dan de directeur wegvalt (zoals Freddy Nijhof bij Nijhof-Wassink) dan krijgt de teruggehaalde oprichter bijkans een hartaanval (zoals Herman Nijhof smeuïg ver telt) omdat hij het eigenlijk niet meer aan kan. Hartman is kapot gegaan aan veel te late bijsturing, geldsmijterij voor internationalisering en met verlies produceren om de dure fabriekshal van 40 miljoen maar te laten draaien. Na een gigantisch afwaardering van 13 miljoen euro in 2002 (toen zo’n beetje alles letterlijk werd afgeschreven) volgde in 2003 de beste zomer van de afgelopen eeuw die deed vermoeden dat er toekomst in het bedrijf zat. Maar voor 2004 was de begroting veel te optimistisch en dit jaar werd er wel heel veel verkocht, maar niet met winst. Het eigen vermogen bestond praktisch alleen nog uit goodwill. Hoewel een besmette titel noemde Tubantia de overnemer (Geert Steinmeijer) terecht een bedrijvendokter. Een topondernemer die topadviseurs om zich heen verzamelt. Hartman gaat het nu redden. Waarom? Steinmeijer is rancuneus, hij is tot op de dag van vandaag chagrijnig dat hij Iduna (onder druk van de bank) moest laten vallen.

3

André van Reggemedia is niet de loopjongen van Wegeners Joop Munsterman onderdeel Odding | onderwerp

André Odding uit Nijverdal, leidt een mediabedrijfbedrijf van dertig mensen, is projectontwikkelaar in de zorg en houdt van verzekeren. “Ik voel me ondernemer.”

4

Twentevisie 07/2005

interview | media

’Twentevisie is vreemde eend in de bijt’ (door Jan Medendorp) Uitgeverij Mediasales waartoe ook dit blad behoort, is begin dit jaar in serieuze financiële problemen gekomen. Eén van de aandeelhouders is toen (op eigen initiatief) naar uitgeverij Wegener gestapt om hulp. Daarbij moet gezegd dat in de afgelopen periode aandeelhouders gingen en kwamen, net als directeuren waarbij de individuele kwaliteit van een aantal heerschappen minimaal onder de maat bleek. Hadden weinig verstand van zaken en keken vooral naar de eigen agenda. Bovendien bleek de onderlinge verstandhouding een klein drama. Maar dat ook daardoor de resultaten waren gekelderd en dat zonder ingrijpen een faillissement onvermijdelijk zou zijn geweest, was de redactie van dit periodiek op dat moment onbekend. Wegener (directeur Joop Munsterman) verwees naar Reggemedia, naar André Odding. En die nam de tent over. De redactie van Twentevisie was woedend en dreigde met opstappen. We hebben er lang over gesproken, over getwijfeld of we André Odding wilden interviewen voor Twentevisie. De tegenstanders vonden het ‘incestueus’: de redactie interviewt zijn eigen uitgever! Dat kan niet goed gaan, want het is of te lief of te hard en de buitenwacht gelooft er wellicht toch niets van, onder het mom ‘wiens brood men eet, wiens woord men spreekt’. De voorstanders hebben gewonnen, zoals u ziet, waarbij het vervolgens nog een hele klus was Odding zelf over te halen. Op een goede dag togen wij dus naar de Grotestraat 192b in Nijverdal. Gevestigd boven een zeer fraaie lingeriewinkel. In een tot net kantoor verbouwde huiskamer waar schilderijen van zijn vrouw (die is kunstenaar) de muren (verplicht?) opsieren, spraken we met de tot dusver onbekende Twentse mediatycoon.

Uw Zakengids André Odding (49) is als 18-jarige (“op 1 december 1973”) voor zichzelf begonnen, in verzekeringen. “Mijn doelgroep was het MKB en de vrije beroepen.” Het nadeel van het verkopen van verzekeringen is dat de provisie niet direct op je rekening wordt gestort. Odding ging daarom ook advertenties verkopen. “Ik zag een advertentie van ’Uw Zakengids’ -dat zegt jou waarschijnlijk niets- dat ze een advertentieverkoper zochten. Twentevisie 07/2005

‘Uw Zakengids’ was een plaatselijk weekblad van Van der Loef destijds. We moesten opboksen tegen het Twents Volksblad. Door alle fusies en overnames is het uiteindelijk allemaal in handen van Wegener gekomen.” Het Twents Volksblad en Tubantia delen elders in de Grotestraat een redactie. De relatie tussen Joop Munsterman en André Odding dateert uit die jaren.

Odding Assurantiën Eerst het polisverhaal afmaken. Het verzekeringsbedrijf Odding BV in Nijverdal (waar pa zich na de oorlog als politieagent vestigde) draaide als een lier. Middenstanders, ondernemers, ook veel in de medische sector zoals vrijwel alle apothekers in Twente, brachten hun verzekeringen onder bij Odding. In 1990 meldde de plaatselijke Rabobank (in de jacht op MKB’ers) zich bij hem en deed ‘an off you can’t refruse’, met de aantekening dat hij zich vijf jaar verre zou houden van alles wat riekt naar polissen, kleine lettertjes en schades.

’Munsterman schakelt ons in omdat zoals hij eens zei ‘onze organisatie is niet in staat om mensen met rust te laten, die komen dan in het stramien van Wegener met de wekelijks verantwoording, dat wordt niets’ Het bloed kruipt waar het niet gaan kan, in 1998 nam Odding een klein verzekeringsbedrijfje over in Hellendoorn, wat hij ‘Odding Assurantiën BV’ noemde. “Daar werkt nog steeds één man. Jij begrijpt dat niet, maar ik vind verzekeren een leuk vak. Nee, het is geen hobby, het levert wel geld op. Ik concentreer me nog steeds op het MKB, want daar zit mijn netwerk. Ik zit de Rabobank niet in de weg. Er is hier volgens mij zelfs nog ruimte voor nog een concurrent. Hoe lang is het geleden dat jij gebeld bent door iemand die vraagt ‘mag ik je verzekeringsportefeuille eens doorlichten’. Dat is de meest directe vorm van marketing, gewoon mensen in je omgeving vragen. Dat gebeurt zelden. Grote organisaties zijn niet in staat goed de markt te bedienen.” Later die dag gaat hij zelf nog op pad, omdat zijn medewerker op vakantie is. “Ik vind dat leuk. We kunnen wel groeien, maar dat wil ik niet. Dan word ik weer manager, moet je mensen aansturen, ben je aan het vergaderen en daar houd ik niet van.”

Lingerie Odding heeft ook nog samengewerkt met (en later verkocht aan) Willy Oosterhuis van RTV Oost, in het handelsbedrijf Fourass Bron BV. “We importeerden onderdelen uit Portugal en later uit China en verkochten dat hier, zoals caravanonderdelen, sluitplaten voor deuren, van alles. We hebben erg gelachen, maar ik had er geen tijd meer voor. Ik was bestuurlijk vrij actief, bijvoorbeeld bij de Kamer van Koophandel.” Zijn maat van het eerste uur Hein Broekmate heeft nu een groothandel in gordijnfournituren en zit nu vooral in China waar hij een paar duizend man aan het werk heeft. “Ik ben daar niet in meegegaan, want ik heb de pest aan vliegen. En ik heb geen zin om meer dan de helft van het jaar van huis te zijn. Broekmate is daardoor zelfs geen ingezetene meer. Zijn vrouw, en nou is de cirkel rond, heeft hier beneden als hobby die lingeriewinkel.”

Medisch Centrum Nijverdal Odding is dankzij de Rabobank sinds 1990 een vermogend man en mensen met geld zoeken naar goede beleggingen. En dat is al sinds jaar en dag vastgoed. Odding kocht niet alleen stenen, hij bouwde ook industriehallen die hij dan doorverkocht. Niet het hele grote projectontwikkelingswerk, Volker Wessels zal er geen slapeloze nacht van hebben gehad. “Beginjaren negentig stond ik een keer te praten tijdens een bijeenkomst van de rotary met de plaatselijke huisarts en ik zei hem dat de eerste lijnszorg eigenlijk ook gehuisvest zou moeten worden in een soort bedrijfsverzamelgebouw.

’Wegener is een enorme fabriek waar vlees ingaat en eenheidsworst uitkomt’ Hij vond dat eerst niets. Toen heeft de Commissie Kersten in opdracht van de tweede kamer een onderzoek gedaan naar de positie van de huisarts in 2010. In dat rapport werd bijvoorbeeld het huisartsentekort voorspeld. Toen ben ik samen met de huisarts, de architect met wie ik ook die industriehalletjes bouwde en een vriend van mij, apotheker Erik Mijnhart om de tafel gaan zitten.” Het resultaat is bekend: een fraai wit bedrijfsverzamelgebouw onder de naam Medisch Centrum Nijverdal met in totaal 22 disciplines zoals een prikpost van het Almelose Twenteborg Ziekenhuis. “Iedereen heft zijn

5

›

onderwerp | onderdeel

Drukpersen

Odding maakt huis- aan huiskranten, schouwburg- en ziekehuisblaadjes: ’Wij doen niet aan vlammende journalistiek, maar aan human interest: ‘bromfietser breekt been’, wat om de hoek gebeurt, interesseert onze lezers’

eigen deeltje gekocht, daardoor is de onderlinge sfeer erg goed.” Het overleg en getouwtrek over de komst van het pand heeft overigens zes jaar geduurd. “Van subsidies hebben we afgezien, want het aanvragen en verantwoorden kost meer tijd en geld dan het oplevert.”

Geen projectontwikkelaar Odding is trots op het project. Half medisch Nederland is komen kijken. Specialisten met picknickmanden wilden alles horen en zien over het concept. Vorig jaar was het nog het pijlerproject voor de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV). “Dat centrum is een schot in de roos geweest. Vervolgens kwamen andere gemeenten vragen om advies. Daar had ik eigenlijk niet zo veel zin in. Het is een gevecht hoor om al die medische disciplines op één lijn te krijgen.” Inmiddels is Odding betrokken bij de bouw en ontwikkeling van 35 van dergelijke gebouwen in Nederland. Een aantal daarvan hangt als foto bij hem aan de muur. “Kijk, deze in Leeuwarden is ongeveer net zo groot als hier in Nijverdal. Daarnaast zie je Den Ham, dat is in aanbouw, dat wordt in januari geopend. Rechtsboven wordt ons mooiste medisch centrum, daar is nu de eerste verdieping gelegd, dat is in Goor naast het NSstation. Daar investeert ook het Hengelose ziekenhuis veel geld in. Rechtsonder is Barneveld, die wordt deze maand geopend. Verder zijn we bezig in Wageningen, Ede, Arnhem, Bennekom, Lunteren en in Drachten.” Odding was uniek met zijn concept. Inmiddels hebben ook andere projectontwikkelaars zoals Wessels zich op deze markt gestort. Aan de term projectontwikkelaar heeft Odding een hekel. “Dan zou ik één idee uitwerken en tweehonderd keer verkopen. Maar al die eerstelijnszorggebouTwentevisie 07/2005

wen waar ik bij betrokken ben, zijn allemaal anders, zowel qua bouw als qua bezetting.”

Reggemedia Het verkopen van advertenties om snel een paar centen te verdienen is uitgegroeid tot Reggemedia, een bedrijf waar circa dertig mensen werken. Vooral in de advertentieacquisitie voor Wegener-bladen en -kranten (in Enschede, Zwolle, Dalfsen, Ommen). Maar ook voor eigen uitgaven, zoals het Udens Weekblad, Veghels Nieuwsblad, Wiechen Weekjournaal en het Dukenburgs Weekjournaal. Daarnaast exploiteert (zowel redactie als advertenties inclusief opmaak) Reggemedia in opdracht van Wegener het Weekblad van Salland en voert het management over het Ommer Nieuwsblad, het Twents Volksblad en de Oprechter Dalfser Courant. Het wekt de indruk dat Odding een soort loopjongen is van Munsterman, bij alles waar Wegener zich niet aan wil branden (Twentevisie?) wordt Reggemedia naar voren geschoven. Dat gevoel wordt versterkt als je naar de site van Reggemedia gaat, dan word je linea recta geklikt naar Wegener Huis- aan Huiskranten. “Ik denk dat wij wederzijds zeer afhankelijk van elkaar zijn. Natuurlijk is Wegener mijn grootste klant, maar ik denk ook dat ik van Wegener Huis- aan Huiskranten (WHK) de grootste klant ben. En Joop weet wat onze kracht is en wat de kracht van Wegener is. Ik geef je een voorbeeld. Toen hij het Weekblad voor Salland in Raalte overnam, vroeg hij mij voor de exploitatie. Ik was daarover verbaasd, want dat kan hij net zo goed, vond ik. Toen zei Munsterman, ‘onze organisatie is niet in staat om mensen met rust te laten, die komen dan in het stramien van Wegener met de wekelijks verantwoording, dat wordt niets’. En we hebben het voor elkaar gekregen.”

Daarnaast krijgt Wegener vaak het verzoek boeken of speciale folders voor bedrijven of instellingen te maken. Maar daar is dat enorme concern eigenlijk niet op toegerust. Maar de drukpersen moeten wel draaien in tijden dat de kranten gedrukt zijn. Ongeveer een derde van de mensen van Reggemedia is druk met vrijwel alle schouwburgbladen die in het oosten verschijnen, ziekenhuisblaadjes of speciale uitgaven van gemeenten, bedrijven of verenigingen. De klus (redactie, advertenties, opmaak) wordt doorgeschoven naar Reggemedia, Wegener drukt. “Wegener is een enorme fabriek waar vlees ingaat en eenheidsworst uitkomt.” En zo schoof Munsterman ook bij de overname van Mediasales Reggemedia naar voren. Want wat moet hij (Wegener) met een paar makelaarsbladen, een lifestylblad, een (vrijgevochten) ondernemersblad en een automatiseringsbedrijf Braun. ”Een paar uitgaven zoals het Military Magazine en de uitgave voor de FBK-games past goed bij ons. Ik vind die makelaarsbladen een nieuwe interessante poot.” Odding is niet voornemens het goed renderende automatiseringsbedrijf Braun te verkopen dat onder meer de huizensite van de Landelijke Makelaars Vereniging beheert.

Twentevisie Verder trof Odding aan Twentelife, een blad dat pas vorig jaar op de markt is gezet door Mediasales, vooral om (hoe saillant) een aantal wegvallende makelaarsbladen op te vangen. Twentelife is overigens bij het uitkopen van één van de aandeelhouders ‘meegegaan’ met Jeroen Achterberg. “Ik was beslist niet rouwig dat dat blad direct weer verdween. Daar zie ik niets in. Een lifestyleblad past niet bij mentaliteit van de Tukker. Mijn inschatting was dat ik daar heel veel geld in zou moeten stoppen om het aan de gang te krijgen.” En als toetje trof hij aan Twentevisie, die hij trouwens nooit toegestuurd kreeg, maar het elders of digitaal las. “Twentevisie is één van de Twentse merknamen. Het blad heeft een heel grote naamsbekendheid, maar ik erken direct dat het een vreemde eend is in de bijt van Reggemedia. Ik beschouw Twentevisie als een toegift in het geheel bij de aankoop.” Hamvraag is natuurlijk wat Odding met het blad wil, want er staan niet altijd even onschuldige interviews, commentaren, analyses in zoals in zijn weekkranten en schouwburgbladen. “Wij doen niet aan vlammende journalistiek, maar aan human interest, ‘bromfietser breekt been’, wat om de hoek gebeurt, interesseert onze lezers.” “Ik denk dat die minder onschuldige stukjes een deel zijn van het concept van Twentevisie, en ook een deel van het succes uitmaken. Maar het is wel een ander concept dan de rest van de dingen die wij doen.” ■

7

’Gelukkig nieuwjaar enne… je wordt verkocht’

interview | snelle groeiers

PBF groeit als kool, maar niet dankzij de banken Eindjaren negentig stond Cor Boonstra aan het roer bij Philips en alle bedrijven die niet onder de toenmalige definitie van de corebusiness hoorden of die voor onvoldoende winst zorgden (en de lat lag in die jaren hoog), werden door hem bedankt voor de moeite. Zij moesten hun heil elders zoeken. Zoals de Professionele Bouwstenen Fabrieken in Almelo. Boonstra had weinig zin om per bedrijf te onderhandelen (het aantal was domweg te groot) en hij maakte ‘pakketjes’ van tien bedrijven (met een omzet van 350 miljoen gulden!) in één tender die hij te koop aanbood aan vooral investeringsbedrijven. Op de tender met PBF kwamen wel vijftig geïnteresseerde bedrijven af. Dat heeft overigens de verkoopprijs niet tot grote hoogte opgestuwd. Volgens de overlevering zitten de mensen van investeringsbedrijf Advent dat de tender kocht, elkaar nog wel eens schaterlachend aan te kijken. Overigens was Boonstra wel de eerste Philips-baas die geld wist te verdienen met verkopen van bedrijven in plaats van er een slot op te hangen, wat tot dat moment de heersende Philips-filosofie was.

’Op basis van onze loonstrook krijgen mensen hypotheken; maar wij, de eigenaren van datzelfde bedrijf krijen bij de bank niet uitgelegd dat de waarde van ons bedrijf niet in machines zit maar in kennis’ Banken toen in de rij

Het grootste knelpunt was om van PBF als ordinaire productielocatie van Philips een marktgerichte organisatie met specifieke producten te maken.

(door Jan Medendorp) Gentlemen, start your engine! Niks economische recessie. Groeien! Groeien tegen de klippen op. Zo hard dat de bank het niet kan bijhouden. Zoals PBF, de vroegere Professionele Bouwstenen Fabrieken van Philips in Almelo. Sinds het Twentevisie 07/2005

in handen is van het management is het bedrijf omgetoverd van een puur productiebedrijf in spoelen en transformatoren in een high-techn bedrijf dat totaaloplossingen aanbiedt aan bijvoorbeeld Bosch, ASML, Thales, FEI Compagny en Holec.

Advent ging ‘de buit’ in het zelfde jaar (1999) meteen opsplitsen en doorverkopen. De toenmalige directeur Erik Elizen kreeg op 1 januari een telefoontje: ‘Gelukkig nieuwjaar enne… je wordt verkocht’. Hij heeft later teruggebeld en gebeld: ‘Dat is goed, maar je verkoopt aan ons. Zo niet dan stapt het management en een deel van het personeel op’. Daarmee dreigen kon nog in de jaren van overvloed. Om een lang verhaal kort te maken, de verkoop aan het management (Erik Elizen en Hans Pol) geschiedde, in oktober ging PBF verder met 25 mensen, drie maanden later werd op industrieterrein Twentepoort in Almelo een nieuw onderkomen gehuurd. Voor de overname werd een businessplan geschreven dat ‘rook’ naar ICT, naar high-tech. En dus stonden de banken in de rij voor financiering. Het grootste knelpunt was een ordinaire productielocatie van Philips zoals er in ›

9

interview | snelle groeiers

Hans Pol van PBF zag zijn bedrijf in omzet groeien van 1,8 naar 5,8 miljoen. Om de groei te betalen heeft het management geld bijgestort.

de wereld honderden, zo niet duizenden waren, om te bouwen tot een marktgerichte organisatie met specifieke producten. Want toen was ook al duidelijk dat Oost-Europa en Azië op dat vlak de westerse wereld zou verslaan.

Singlesourcesupply Daarom was het aantrekken van Walter Buikema, directer R&D van Thales, één van de eerste stappen die het tweetal zette. Om hem over te halen, kreeg hij ook een portie aandelen (de PBF-aandelen zijn nu verdeeld onder Elizen, Pol, Buikema en een vierde manager). En toen de kennis was binnengehaald, bleek dat bedrijven, potentiële klanten zaten te springen om toeleveranciers die zelf oplossingen bedachten. Pol laat als voorbeeld een kleine spoel zien die PFB vroeger in opdracht van Philips maakte, daarnaast ligt een onderdeel dat uit meer onderdelen is samengesteld. “En dit is een ‘powersupply’, een adapter bij je laptop doet ook ongeveer hetzelfde. Dit ding hebben we ontwikkeld voor Bosch en we verkopen er 8000 maal 130 euro.” Dus er wordt bij PBF alleen nagedacht en ontwikkeld in opdracht van Bosch, ASML en andere grote opdrachtgevers. “Precies, maar het is onze kennis die we ook aan derden mogen vermarkten van Bosch. En Bosch zal niet zo snel bij ons weglopen, want weer een ander bedrijf hetzelfde laten ontwikkelen kost tonnen. En daarom ben ik ook niet zo bang dat we door Oost-Europa of Azië worden ingehaald, want dit werkt zo nauw, dit kan je niet zo maar namaken,” legt Hans Pol (38) uit.

Banken bang voor ICT PBF legt het management geen windeieren, waarmee niet gezegd is dat het de heren is komen aanwaaien. De omzet in 1999 bedroeg nog 1,8 miljoen, dit jaar verwacht het bedrijf voor bijna zes miljoen te verkopen, met een winstverwachting van 10% voor belasting. “De groei had nog sneller gekund als de banken wat meer lef hadden getoond,” aldus Pol die samen met zijn andere aandeelhouders zelfs eigen geld heeft moeten bijstorten. “We moesten tegen onze zin consolideren, we hebben niet dat kunnen doen wat een gezonde onderneming doet om verder te groeien. Zoals het niet verlengen van contracten van een paar medewerkers.” In die jaren (2002-2003) waren technologie en ict besmette woorden geworden. Niet alleen de banken ook het venturecapital hadden daarTwentevisie 07/2005

aan grote sommen verloren en waren bang. Pol wordt boos: “We zijn een kennisintensief bedrijf waar zo’n vijftig mensen werken die elke maand een loonstrook krijgen. Op basis van die loonstrook krijgen die mensen tonnen aan hypotheek om een huis te kopen. Maar wij, de eigenaren van datzelfde bedrijf kregen bij de bank niet uitgelegd dat de waarde van ons bedrijf niet in machines of gebouwen zit, maar in kennis. Maar dat mochten we niet op de balans zetten.”

’Ik ben niet zo bang dat we door Oost-Europa of Azië worden ingehaald, onze producten zijn zo ingewikkeld, dat kan je niet zo maar namaken’ Discrepantie Het is in Nederland dé grote discrepantie, vindt Pol. “Iedereen rept over innoveren, we willen technologie. Maar als we dat willen waarderen op de balans, dan wordt het financieel gezien van het eigen vermogen af getrokken. Nee, dat is niet moeilijker te berekenen dan bij een machine. Wij hebben onze ontwikkelkosten in kaart gebracht, daar kennen wij een waarde

aan toe en de ‘trackrecord’ van onze producten laat zien dat we hoeveel producten per jaar we verkopen aan die klant en wat de levensduur is. Zo moeilijk is dat niet.” PBF groeit en bloeit en krijgt weer bankmensen op bezoek die opgetogen reageren. “En we dat is te danken aan onze inzet, aan de productontwikkeling die we zelf moesten betalen. Maar we krijgen ze dat niet aan verstand. Dat steekt mij een beetje in die gesprekken.”

??? Bij PBF is het personeelsbestand verdubbeld tot zo’n vijftig werknemers ten opzichte van de start in 1990, toen lag het accent (met twintig man) op de productie. De groei zit in de kennis, niet in de productie die in aantal hetzelfde is gebleven. “Natuurlijk groeien we ook in de productie, maar dat besteden we uit grotendeels aan onze vestiging in China. In 1999 deden we alles zelf, dat percentage is gedaald tot 40%.” Voor de verdere groei kijkt PBF niet in eerste instantie naar de banken. Het ‘kunstje’ dat PBF doet voor Bosch en de andere twintig opdrachtgevers, past het bedrijf ook toe op hun eigen toeleveranciers. “Die zijn bereid meer risico te lopen dan een bank.” ■

11

Philip Houben van Wavin besteedt jaarlijks 2% van de omzet (van 1,4 miljard) aan innovatie. Het allernieuwste is plafondkoeling, in principe op dezelfde leest geschoeid als vloerverwarming. “Het zijn pijpen in het plafond waar koud water doorheen loopt. En dat is een veel goedkopere manier om in de zomer de temperatuur laag te houden dan airco’s of andere koelsystemen.”

12

Twentevisie 07/2005

‘Landje-pik’ is de groeistrategie van groeibriljantje Wavin

jubileum | wavin

Innovatie in pijpen (door Jan Medendorp) Een ambtenaar! Een ambtenaar van Waterleiding Maatschappij Overijssel stond aan de basis van één van de grootste bedrijven van Overijssel. Ingenieur J.C. Keiler zocht naar mogelijkheden om de corrosie van het toen nog metalen waterleidingnet in Nederland aan te pakken. WAter en VINyl, kortweg Wavin was geboren, met als aandeelhouders de overheid en Shell. Wavin, de provinciale multinational, is 50 jaar nadien een soortnaam geworden: de maggi in kunststof leidingsystemen. Eerder verkocht Shell al het aandelenpakket aan de Britse investeerder CVC, dit jaar maakte CVC 312 miljoen euro (inclusief een achtergestelde lening) over naar WMO-Beheer (die de aandelen beheert voor de provincie Overijssel en 24 gemeenten). Van een beursgang wil CVC noch Wavin-CEO ongeveer niets meer weten. Hoewel? “Als de beurs weer heel sterk zou stijgen, komt een beursgang weer in beeld.” Dé watermanager van Nederland Prins Willem Alexander zou het 50-jarig bestaan van Wavin dit jaar opluisteren met zijn aanwezigheid. “Hij had ook toegezegd en toen belde hij in januari dat hij een heel goede reden had dat hij toch niet kon komen. In juni kwam ik er achter dat die heel goede reden was dat hij weer papa werd. Maar anders was hij er zeker geweest. Hij kent ons bedrijf goed,” vertelt Philip Houben, bestuursvoorzitter van Wavin. Houben kreeg bij zijn aantreden in april 2000 van de buitenwacht te horen dat hij in een gespreid bedje terecht was gekomen. De focus (kunststof leidingsystemen) van Wavin was gedaan, grote problemen in het buitenland opgelost. Maar Houben heeft het bedje (om in die beeldspraak te blijven) uitgebreid tot een slaapkamermeubel. Onder zijn leiding is het aantal landen waar Wavin aanwezig is bijna verdubbeld tot 27. En van het minderwaardigheidscomplex van de multinational achter de IJssel is weinig meer over. “Ik beschouw het als een geuzennaam. We zijn zeer winstgevend, banken staan

voor ons in de rij om te financieren en we zijn er juist trots op dat we niet in Amsterdam, Milaan of Londen zitten, maar in Hardenberg en andere kleine plaatsen in het buitenland waar wij dan vaak meteen de grootste werkgever zijn.” Toen Houben onlangs in Ierland op de luchthaven een taxi nam en zei dat hij naar de fabriek van Wavin wilde, bracht de chauffeur hem zonder naar het adres te vragen. Het succes van het beleid om in alle landen waar Wavin aanwezig is, de grootste te willen zijn.

Plafondkoeling Hoewel de groei vooral in het oosten zit, blijft de West-Europese markt met renovatie en verbouwing niet onbelangrijk. “Die sector wordt steeds belangrijker. Het gros van de verbouwingen betreft de keuken, het toilet of de badkamer en daar zijn veel buizen nodig. Voor ons belangrijk omdat de nieuwbouw in Nederland nog steeds achterblijft. En innovatie, want ook voor transport van heet water (zoals voor vloerverwarming) heeft Wavin buizen ontwikkeld. Wavin, het bedrijf van de pijpen en pijpjes, stopt jaarlijks 2% van de omzet (zo’n dertig miljoen euro) in de R&D-afdeling (gevestigd in Dedemsvaart), Zo is bijvoorbeeld een nieuw kliksysteem ontwikkeld voor de buizen. Maar de loodgieters, nogal conservatief en wellicht angstig dat hun markt in gevaar komt, weigeren het vooralsnog te gebruiken op grote schaal. Wavin heeft voor technologische hoogstaande bedrijven als Twentsche Kabel speciale minibuizen ontwikkeld waar later de kabels doorheen geblazen worden.

‘We zijn zeer winstgevend, banken staan voor ons in de rij om te financieren en we zijn er juist trots op dat we niet in Amsterdam, Milaan of Londen zitten, maar in Hardenberg’ Het allernieuwste is plafondkoeling, in principe op dezelfde leest geschoeid als vloerverwarming, vanuit de gedachte dat warmte stijgt

en koude daalt. “Het zijn pijpen in het plafond waar koud water doorheen loopt. En dat is een veel goedkopere manier om in de zomer de temperatuur laag te houden dan airco’s of andere koelsystemen. Wij hebben het ontwikkeld en in de toekomst verwachten wij er veel van.” Op dit moment wordt het systeem in de kantoren van Wavin gemonteerd.

Lucht verplaatsen “Waar in de afgelopen jaren het ene na het andere productiebedrijf Nederland verliet om zich ergens in Oost-Europa of Azië te vestigen, daar moet Wavin bijkans op de plek van gebruik produceren, anders wordt het een dure manier van lucht verplaatsen. “Dat klopt en de ontwikkelingsafdeling zal ook wel in Nederland blijven. We hebben meer dan 30 fabrieken en die kunnen inderdaad niet al te ver uit elkaar staan. Toch een punt van waarschuwing: Wavin telt 700 medewerkers in Overijssel. En daar blijft het bij, de groei en investeringen zullen vooral elders plaatsvinden. Dat komt ook omdat in Oost-Europa meer groei zit, maar het heeft ook te maken met de arbeidskosten daar en het aantal uren dat je van medewerkers krijgt.”

WMO-beheer Het is bijna niet voor te stellen dat dit bedrijf in handen van de overheid heeft kunnen uitgroeien tot een multinational. Tot voor een paar jaar geleden zag de overheid het als haar taak de nutsbedrijven (gas, water, licht) aan te sturen, maar de productie van kunststof leidingen is wel een ver afgeleide taak. Het zal er wel mee te maken hebben dat het dividend goed was en ook werd gebruikt (via investeringsbedrijf Wadinco) om de werkgelegenheid op te poetsen. Maar Wadinco ziet haar taak tegenwoordig ook erg commercieel en zakelijk en de landelijke overheid wil vrijwel alles aan de markt overlaten. Het lag in de lijn der verwachting dat WMO-beheer dat 45,75% van de aandelen namens de provincie en de gemeenten beheerde, wel een keer zou verkopen. Wavin groeit, neemt bedrijven over en heeft daar eigen geld maar

De Wavin Groep met het hoofdkantoor in Zwolle is de grootste leverancier in Europa van kunststof leidingsystemen voor water, binnen- en buitenriolering, gas, elektro- en industriële toepassingen. Het bedrijf heeft een omzet van 1,4 miljard euro en een winst van circa 50 miljoen euro. Bij Wavin werken wereldwijd (in 27 landen) 6500 mensen van wie 700 in Nederland (Hardenberg). In elk land waar Wavin opereert, heeft het als doel de nummer 1 te worden. Vanuit dat uitgangspunt nam Wavin eerder dit jaar het Engelse Hepworth Building Products over. “We zijn geen bedrijf dat gekke sprongen in Ver weggistan doet. Ons principe is eigenlijk het bekende ‘landje-pik’. Er zijn een Europa nog een paar landen waar we niet de grootste zijn zoals Turkije en Griekenland.”

Twentevisie 07/2005

13

›

jubileum | wavin

ook vreemd vermogen voor nodig. Dat moest tot nu toe vooral van de banken komen, omdat WMO-beheer zelf niet kon en wilde bijstorten, maar haar aandeel liever niet zag verwateren. Een aandelenemissie was dus lastig.

moest heel goed uitleggen aan hen waar we mee bezig zijn, in dat kader is het wel anders dan een paar door de wol geverfde bankiers. Maar dat dwong mijzelf ook om goed na te denken.”

Burgemeesters

Het plan was zes jaar geleden (toen Shell haar deel aan CVC verkocht) om Wavin klaar te stomen voor de beurs. Daar zou de winst van CVC in schuilen. En daarvoor werd vijf jaar geleden Houben ook aangetrokken. Het loopt dus anders, maar hoe ziet de toekomst er uit? “De lusten van een beursgang wegen niet op tegen de lasten. Wellicht dat als de beurs de komende jaren weer sterk aantrekt dat we er anders over gaan denken. CVC heeft zich uitgesproken voor nog een rondje van vijf, zes jaar. En dat is inderdaad heel opmerkelijk. Maar CVC heeft veel geloof in het bedrijf, in het management en in de toekomst van deze industrie.” Ook het management heeft een gouden deal gedaan. Licht geïrriteerd: “Het management heeft besloten om niet te cashen, maar in het bedrijf te

Voor 312 miljoen euro is WMO-beheer uitgekocht (inclusief een achtergestelde lening) door CVC. Op veel gemeentehuizen ging de vlag uit en werd het schip met geld met gejuich ontvangen. Het is beslist een net bedrag, maar de rekenmeesters brommen dat Wavin wel iets meer waard is dan 600 miljoen euro. CVC heeft nu 80%, Apinvest 10% en het aandeel van het management is toegenomen van 8,5 naar 10%. Bij energieleverancier Essent wekken commissarissen als Van Leersum en Hendrikx op zijn minst de schijn dat ze vooral oog hebben voor de broodjes en het prestige. Ook Wavin had tot voor kort drie burgemeesters als commissaris. Houben weigert zich denigrerend over deze toezichthouders uit te laten. “Het zijn ook mijn klanten. Ik

Gouden deal

blijven en zelfs meer aandelen te kopen. Het gaat om circa negentig mensen die vijf jaar geleden hun vrouw aan de keukentafel moesten overtuigen om geld in Wavin te stoppen. Achteraf is iets gemakkelijk een gouden deal te noemen.”

‘Ik moest aan die burgemeester heel goed uitleggen waar we mee bezig zijn, dat is anders dan een paar door de wol geverfde bankiers; maar dat dwong mijzelf ook om goed na te denken’ Houben zal zijn pensioen waarschijnlijk wel bij Wavin halen hoewel hij bij aantreden niet de indruk wekte aan zijn laatste kunstje te zijn begonnen. “Iedere directeur moet zich na vijf, zes jaar afvragen: willen de aandeelhouders en de werknemers mij nog? Ik ben wat dat betreft helemaal voor de Code Tabaksblatt die adviseert dat een directeur na vier jaar ontslag moet nemen en dan mag je hopen dat ze je terug vragen.” ■

Wavin werkt samen met de waterindustrie in Nederland, die recentelijk door minister Brinkhorst (EZ) is uitverkoren als één van de kerngroepen voor innovatie. Volgens het onderzoeksbureau EIM zijn de fabrikanten van chemie-, kunststof- en rubberproducten het meest innovatief. EIM heeft 58 sectoren op innovatie onderzocht (markt- en straathandel, veeteelt en de grond-, weg- en waterbouw staan onderaan de lijst) en concludeer t dat de turbulente omgeving van kunststofbedrijven hen dwingt tot innovatie: ‘Producten, vaak halffabrikaten, zijn snel verouderd en concurrentie uit lagelonenlanden leidt tot prijsdruk’, aldus het EIM. Dagelijks sterven veel mensen omdat ze gebrek hebben aan schoon drinkwater. Voor de Verenigde Naties is de toevoer van water één van de hoofdprioriteiten voor de komende jaren. Saillant detail is dat Philip Houben in vroeger jaren bij de VN heeft gewerkt. Wavin heeft niet toevallig de helft van het feestbudget dit jaar (een kwart miljoen euro) opzij gelegd om samen met Unicef veertig scholen in Mali aan te sluiten op de watervoorziening. Het is voor Wavin een kwestie van maatschappelijk verantwoord ondernemen, bovendien zijn het projecten die die landen waarschijnlijk toch niet kunnen betalen, dus je beder ft je eigen markt niet. En Houben, gepokt en gemazeld bij de VN is niet voornemens zijn buizen gratis en voor niets weg te geven. “Het slechtste wat je kunt doen is iets weggeven. En we zijn zo tevreden over dit project dat we in de toekomst op een structurele wijze willen samenwerken met Unicef. Maar wel op commerciële basis, er moet in de vorm van geld of arbeid mee geïnvesteerd worden door de mensen ter plaatse.”

Het gaat Wavin voor de wind. Een gouden deal voor het participerende management. “Het gaat om circa negentig mensen die vijf jaar geleden hun vrouw aan de keukentafel moesten overtuigen om geld in Wavin te stoppen. Achteraf is iets gemakkelijk een gouden deal te noemen.” Twentevisie 07/2005

15

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | online strategie

Business as usual? En hoe heeft u dit jaar uw vakantie geboekt? De kans is groot dat u dat via Internet heeft gedaan. Volgens recent marktonderzoek zoekt en boekt al meer dan de helft van alle Nederlanders zijn of haar vakantie online. En dat aantal neemt elke dag toe. Een uitstekende ontwikkeling voor de consument want die krijgt meer service (boeken vanuit de luie stoel), een actueel aanbod, hij kan prijzen vergelijken van alle aanbieders en krijgt tot slot betere informatie, want de gemiddelde website biedt meer informatie dan het gebruikelijke postzegelformaat fotootje uit de ouderwetse reisgids. En wat doet u als u de reisbestemming van uw dromen hebt gevonden? Dan typt u de naam van uw bestemming in Google in en boekt u rechtstreeks bij de eigenaar. Dus u slaat reisorganisator en reisbureau gewoon over. Dit is natuurlijk een leuke ontwikkeling voor u en mij maar waarschijnlijk niet voor de gemiddelde ondernemer met een reisbureau. Die zal toch een groot deel van zijn omzet (gaan) missen als hij stil blijft zitten. Een tweede voorbeeld is Funda. De huizensite van Nederland. Moest u vroeger als huizenzoeker wachten op de zaterdagkrant of door weer en wind kriskras door de stad om uw inmiddels koudgeworden neus tegen de etalages van makelaars te drukken. Nu kunt u vanuit de hierboven reeds veelgeprezen luie stoel op ieder moment alle te koop aangeboden huizen in de door u gewenste buurt bekijken. Vroeger was de keuze van de makelaar dus vooral een kwestie van de makelaar met de meest aantrekkelijke, meest bezochte en meest in het oog springende etalage. Nu is het alleen nog maar van belang dat de makelaar uw huis op Funda zet en niet teveel provisie vraagt. Dankzij het Internet en het Funda-effect is ook de volgende stap al in werking gezet. De zgn. doe-het-zelf makelaar. U krijgt per post een fraai “te koop” bord, levert een paar zelfgemaakte digitale foto’s aan en voor een vast laag “all-in” tarief zet de makelaar uw huis op Funda. Alleen bij het opstellen van het verkoopcontract komt hij nog even kijken.

Twentevisie 07/2005

Andere voorbeelden De producenten van filmrolletjes bijvoorbeeld. Door de komst van de digitale camera zit de productie van filmrolletjes in een diep dal. Printerfabrikanten hebben met hun goedkope printers ervoor gezorgd dat u thuis uw foto’s kunt afdrukken. Ook krantenuitgevers hebben een probleem. Internet neemt de schakel distributie weg en maakt nieuws voor altijd gratis. Er is bijna geen nieuwe instroom van abonnees meer en partijen als Marktplaats.nl en Vacaturebank.nl hebben de belangrijkste adverteerders ingepikt.

Het einde nabij? Voor de reisbureaus, de makelaars en de andere genoemde partijen zal het waarschijnlijk wat lastiger worden de komende tijd. Internet maakt het zoeken en selecteren van een vakantie of een makelaar toch behoorlijk wat transparanter en eenvoudiger en dus goedkoper. Daardoor zullen genoemde partijen moeten zoeken naar nieuwe toegevoegde waarde, nieuwe producten en/of nieuwe markten.

Uitschakelen van de tussenhandel De hierboven geschetste situatie doet precies dat waar het Internet goed in is. Namelijk het minimaliseren van het aantal schakels en in dit geval het uitschakelen van de tussenhandel. U kunt hier als ondernemer in het gunstige geval van profiteren en in het ongunstigste geval gaat u eraan ten onder. Het minimaliseren van het aantal schakels, in dit geval het uitschakelen van de tussenhandel is een trend die we steeds vaker zien.

• Ga brainstormen en maak een lijst van punten waarmee u uw product goedkoper en/of unieker kunt maken. • Ga niet al te academisch te werk. Durf de punten uit de brainstorm te gebruiken en begin met een eenvoudige pilot. • Toegevoegde waarde moet tegenwoordig echt wat voorstellen. Kom dus niet met loze beloftes of vaag marketinggeklets. Zorg voor iets dat tastbaar en meetbaar is. • Zet meerdere kanalen in. Verkoop de standaardproducten via Internet en laat voor maatwerkproducten contact opnemen. Hoe eenvoudiger u het kopen maakt hoe meer u zult verkopen. • Maak uw product uniek. Kijk bijvoorbeeld eens naar de telecombranche. De één biedt voetbal in combinatie met telefonie en de ander biedt telefonie met Internet. Dat maakt het prijsvergelijken moeilijker dus zal de consument eerder kiezen voor de duidelijk zichtbare toegevoegde waarde.

Tot slot. Internet is niet het meest belangrijke aspect bij het doorvoeren van een verandering. Het probleem zit hem vaak ook niet in het verkrijgen van nieuwe ideeën en andere inzichten maar in het daadwerkelijk omzetten in daden. En dat zult u zelf moeten doen. Maar bent u daarom ook niet ooit ondernemer geworden? ■

Survivaltips U wilt bovengenoemde tragedies natuurlijk voorkomen. Daarom hierbij enkele survivaltips waarmee de eventuele gevaren van het Internet kunt ombuigen naar successen. • Bekijk uw onderneming eens van buiten. Bent u een tussenschakel? Hoe zit met met trends in vergelijkbare branches? • Kijk eens naar uw branchegenoten in andere landen. Bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Daar lopen ze vaak wat verder voor met zaken doen op Internet. • Kijk eens naar andere succesvolle branches op het Internet. Bijvoorbeeld de vakantieaanbieders, online vliegmaatschappijen en dergelijke. Dat zijn de succesvolle partijen. Wat kunt u van ze leren?

17

actueel | nieuws & feiten

Stichting Kans voor een Kind krijgt sinds de succesvolle veiling op 20 maart jl. tijdens het Twentevisie Event steeds meer aanvragen voor wensvervullingen, die - onder voorbehoud van fiattering door de onafhankelijke toetsingscommissie - zo snel mogelijk vervuld worden. Een voorbeeld is de wensvervulling van de negenjarige Jeremy Hinderiks uit Oldenzaal, die eind juli met zijn ouders, drie zusjes en een broertje – want zijn wens was om het gehele gezin, dat zich altijd voor hem opoffert, mee te laten genieten - de tijd van zijn leven heeft beleefd in Disneyland Parijs. Jeremy lijdt aan de ernstige spierziekte Morbus Duchenne waardoor zorgvuldige begeleiding nodig was; hiervoor heeft Stichting Kans voor een Kind hulp aangeboden gekregen van begeleidster Regina van Stichting Atzon. Eerder ging een andere wens in vervulling, namelijk van de achttienjarige Raymond Neef, die eveneens lijdt aan de ziekte van Morbus Duchenne. Raymond koesterde als grote wens om zijn grote idolen van Ajax te mogen ontmoeten en dat gebeurde op 12 juli voorafgaand aan de wedstrijd Quick’20-Ajax in Oldenzaal. Kans voor een Kind krijgt tijdens het Twentevisie Event op 21 maart 2006 wederom een platform aangeboden om opnieuw een veiling te organiseren waarvan de opbrengsten ten goede komen van noodlijdende kinderen in Twente.

van Twente ook blij te kunnen melden dat de gemeentelijke lasten voor de bewoners de op één na laagste zijn van de regio Twente. Op 19 juli 2005 is een intentieverklaring getekend tussen Vos Bouwdivisie en de aandeelhouders van Ten Tije Groep in Hengelo, waarbij de intentie is uitgesproken dat Vos Bouwdivisie alle aandelen van Ten Tije Groep zal verwerven. Het personeel is inmiddels ingelicht en binnenkort start het due diligence onderzoek naar de informatie van Ten Tije Groep. De verwachting is dat eind september de overname-overeenkomst getekend zal worden. Ten Tije Groep heeft drie activiteiten te weten vastgoedontwikkeling, burgerlijke en utiliteitsbouw en kleinbouw. Bij de groep zijn circa 60 mensen werkzaam, allen werkend vanuit Hengelo. Aangezien Ten Tije over veel ontwikkelings- en bouwcapaciteit voor de komende jaren beschikt, is zij niet in staat deze op eigen kracht uit te voeren. Vos Bouwdivisie heeft deze capaciteit wel via haar dochtermaatschappij Plegt-Vos Oost te Oldenzaal.

HOF communicatieconcepten en copy is op 1 juli jl. verhuisd van Hengelo naar de Hengelosestraat 100 in Enschede. HOF werkt onder andere voor Amev, Aegon, de Direnbescherming en Netwerkstad Twente. Door de overname van Southern Mills - marktleider in Amerika op het gebied van vlamwerende weefsels voor veiligheidskleding - is Ten Cate een van de grootste spelers in de brandweermarkt geworden. De positie van Southern Mills in deze markt biedt mogelijkheden voor Ten Cate Protect om haar positie in de Europese brandweermarkt te versterken. De introductie van Millenia Light in de Europese brandweermarkt is een resultaat hiervan. Ten Cate Protect heeft dit product, dat met gebruikmaking van

de allernieuwste technologieën en supersterke vezels wordt geproduceerd, onlangs geïntroduceerd op de beurs Interschutz in Hannover, een internationale vakbeurs voor brandweer, brandpreventie en veiligheid. Onlangs is Robert Nienhuis , directeur van Noord Lease, gekozen tot bestuurslid van de Vereniging van Nederlandse Autoleasemaatschappijen (VNA). Hij bekleedt deze functie voor de duur van drie jaar. Bij de VNA zijn 75 professionele Nederlandse autoleasemaatschappijen aangesloten die gezamenlijk de operationele service-leasing en het wagenparkbeheer van 600.000 personen-, bestel- en vrachtauto’s verzorgen. De branchevereniging beweegt zich als belangenbehartiger onder meer in de politieke arena rond ‘de auto van de zaak’. De VNA adviseert Nederlandse en Europese beleidsmakers over fiscaal-economische, milieutechnische en mobiliteitskwesties en probeert invloed op besluitvormingsprocessen uit te oefenen. Het Platform Projectinrichting heeft aan Boerhof Projectinrichting in Heeten het PPI Keur toegekend. Het PPI, de branche-organisatie van projectinrichtingsbedrijven en toeleveranciers in de interieurprojecten markt, introduceert hiermee een branchebrede kwaliteitsstandaard. Het nieuwe keurmerk verschaft opdrachtgevers en architecten extra waarborgen op het gebied van kwaliteit, milieu, de arbeidsomstandigheden en de competenties van het uitvoerende personeel dat bij interieurprojecten betrokken is. Periodieke inspecties zullen de geleverde kwaliteit van bedrijven onder het PPI Keur blijvend borgen. Guido Welter (links) van Boerhof Projectinrichting toont met een aantal collega’s het onlangs toegekende PPI Keur.

De zieke Raymond Neef ontmoet Mauro Rosales, een van zijn idolen, op initiatief van Stichting Kans voor een Kind.

De gemeente Hof van Twente is met gunstige resultaten tevoorschijn gekomen uit een test met betrekking tot de toepassing van de wetgeving rondom de Gemeentelijke Basis Administratie persoonsgegevens, de GBAaudit. Aangegeven is dat Hof van Twente voor alle drie onderdelen is geslaagd: inhoudelijk (de kwaliteit van de persoonsgegevens), procesmatig (procedures) en privacy (waarborging bescherming van persoonsgegevens). Alle gemeenten dienen eens in de drie jaar een audit te laten uitvoeren op de kwaliteit van hun GBA. Gemeenten dienen voor de GBA-audit een door het ministerie van BZK geaccrediteerd bedrijf de arm te nemen.Uit gegevens van het Ministerie BZK blijkt dat een derde van alle gemeenten in één keer voor alle onderdelen slaagt. Daarnaast is de Hof Twentevisie 07/2005

tv0705_binnenwerk.indd 19

19

30-08-2005 09:39:35

actueel | nieuws & feiten

Op maandag 11 juli j. zijn bij Saxion Hogescholen de eerste studenten geslaagd voor de opleiding HBO-Accountancy. Saxion startte in 2001 met deze voltijdse opleiding, met een klein aantal studenten. Inmiddels mag de opleiding zich verheugen in een groeiende belangstelling met een instroom van enkele tientallen per jaar. Alle geslaagden hebben inmiddels een baan bij een accountantskantoor gevonden en zullen hun verdere opleiding tot registeraccountant voortzetten aan de universiteit. Een andere eerste lichting afgestudeerden, namelijk vier studenten van de opleiding Small Business & Retail Management, hebben onlangs het diploma ‘Retail Management Supermarkt’ van het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) in ontvangst genomen. Small Business & Retail Management leidt studenten op als toekomstig Zelfstandig Ondernemer of Ondernemend Manager. Hierdoor is het de eerste Hbo-opleiding in Nederland die officieel gecertificeerd is als dè Hbo-opleiding bij uitstek voor de supermarktbranche. Uit het Rapport Startersprofiel 2004 blijkt dat vrouwelijke starters in het kamergebied Veluwe enTwente de landelijke trend volgen. Landelijk gezien geldt dat in 2004 bijna één op de drie startende ondernemers (31%) vrouw was (in 2000 was dit nog één op de vier) en dat ze gemiddeld 36 jaar is. Voor de vrouwelijke starters in het kamergebied Veluwe en Twente geldt dat in vier jaar tijd het aandeel van vrouwelijke starters is gestegen van 25% naar 30%, dat haar gemiddelde leeftijd nabij de 36 jaar ligt en dat ze met name een bedrijf in de sectoren schoonheidsverzorging, dames- en herenkappers, organisatie-adviesbureaus, pedicures en postorderbedrijven starten. Per 1 juli jl. is een nieuwe directie voor de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) benoemd, bestaande uit algemeen directeur Albertjan Peters en directeur leerplanontwikkeling Jan van den Akker. Peters was hiervoor onder andere voorzitter van het College van Bestuur van de Hogeschool Enschede, Hogeschool Saxion en de Haagse Hogeschool. Van den Akker is sinds 1980 verbonden aan de Universiteit Twente (faculteit Toegepaste Onderwijskunde, nu Gedrags-wetenschappen). Bij het aantreden van de nieuwe directie is interim directeur Senten teruggetreden. Twence heeft deze week bij de provincie Overijssel een nieuwe milieuvergunningaanvraag ingediend voor de heropening van zijn afvalverwerkingsactiviteiten op ElhorstVloedbelt. Deze locatie, die in 1994 in gebruik werd genomen, is tot eind 2000 volledig in bedrijf geweest. De noodzakelijke verlenging van de vergunning werd toen door de Raad van State op procedurele gronden vernietigd, waarna de stortplaats, de tijdelijke opslag en Twentevisie 07/2005

tv0705_binnenwerk.indd 21

het overslagstation in Zenderen gesloten werden. Ook de tweede vergunning van Twence werd door de Raad van State opnieuw op strikt formele gronden - vernietigd. De nieuwe vergunningaanvraag is gebaseerd op de voorschriften en regels conform de huidige wetgeving. De lezers van Intermediair hebben de pagingrote, zwart-wit personeelsadvertentie van Vredestein op het thema ‘Ons profiel, Uw profiel’ gekozen als beste van zes door Intermediair genomineerde personeelsadvertenties van het eerste kwartaal van 2005. De criteria waren originaliteit, duidelijkheid en overzichtelijkheid. Vredestein liet onder andere ABN-AMRO en PriceWaterhouseCoopers achter zich. De adverDe door Intermediair bekroonde zwart-wit personeelsadvertentie tentie is te zien op van Vredestein. w w w. i n t e r m m e d i a i r. nl/personeelsadvertentie2005 en dingt mee naar de titel ‘Beste perDigital Printing B.V., Kamphuis Transport soneelsadvertentie van het Jaar.’ Het concept en Bomenvervoer B.V.; Rijssen: H. van den van deze wervingscampagne is opgezet door Noort Rijssen B.V., Keukengroep Beheer B.V., Artin Advertising. SIR Business to business Keukengroep Productie B.V., Tulp Keukens B.V.; Communications werkte het concept in de loop Wierden: Flevo Bouw B.V. van de jaren verder uit. Het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft Een greep uit de faillissementen In de periode in het eerste half jaar van 2005 € 250.400,21 mei 2005 tot en met 18 juli 2005 die de toegekend aan 164 projecten op het gebied Rechtbank aan de Kamer van Koophandel heeft van cultuur en natuurbehoud in de provincie doorgegeven. Let wel, tussen het verschijnen van Overijssel. Het fonds geeft daarvoor in aanmerdeze uitgave en de uitspraak van de rechtbank king komende instellingen en organisaties een kunnen er wijzigingen ontstaan. Voor de actuele financiële steun in de rug bij de aankoop van situatie kan men terecht bij het handelsregister, bijvoorbeeld instrumenten en apparatuur of bij tel. 0900-1234567. Almelo: HBV Produkties de realisering van een culturele manifestatie op het gebied van muziek, toneel of cultuurB.V, Techno Comfort Oost B.V., Koos Tjeerdsma Holding B.V., A. Roemeon, geb. 1-4-1952, hodn educatie. Blijkbaar waren organisaties en instelBouwonderneming Roemeon, A.J.M. Ruiter, lingen in Zwolle het meest actief, want deze geb. 21-10-1940, hodn Rechtspraktijk Ruiter; gemeente kreeg ruim € 45.000,- toebedeeld; op Denekamp: Industrial Consultancy Pierik de tweede plaats komt Enschede die met nog (I.C.P.) B.V.; Enschede: B.V.M.-Presentaties geen €20.000,- schril afsteekt bij de hoofdB.V., A & S Personeelsdiensten B.V., stad. ■ Financieel Service-bureau Nederland B. V. , A l i n e M a n u f a c t u r i n g B. V. , Machinefabriek Vroemisse B.V., Muller Persberichten kunnen per e-mail worden & De Graaf Financieel Advies B.V., Adficura toegestuurd aan [email protected]. Consultancy B.V. thodn SVF Midden-Fryslân Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of & Oost-Twente, Auto Christenhuis Twente ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi. B.V.; Hengelo: Eijsink Beheer B.V., Media Eventueel per post: Mediasales Nederland B.V., Postbus 702, 7550 AH Henelo. Elements B.V.; Nijverdal: Meubelfabriek Rimian B.V.; Oldenzaal: 4E Promotions &

21

30-08-2005 09:39:47

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | personeelsmarketing

Verkoop Binnendienst op koers? Vorige week begon met de volgende mail: ‘Dag Arjan. Alles goed? Ik wil op korte termijn met je praten over onze binnendienst. Het gaat me om de manier waarop ze onze verkoop ondersteunen. Ben tot en met donderdagochtend in het buitenland. Kun je aanstaande vrijdag aan het eind van de ochtend? Rond een uur of 11.30 bij mij op kantoor bijvoorbeeld? Eten we gelijk een broodje samen. Laat me even weten of dit past. Groeten Peter’. Verzonden zondagochtend om 13 minuten over 8. Terwijl ik de afspraak bevestigde, begon ik te bedenken wat er aan de hand kon zijn. Ik ken Peter als iemand die vooral gefocused is op verkoop. Als iemand die dicht bij de dagelijkse business staat en het liefst met één van zijn vertegenwoordigers op pad is. Om een belangrijke deal te sluiten. Een grote klant te behouden. Of wat dan ook… Zolang hij maar niet binnen hoeft te zitten ‘om te managen’ zoals hij zelf zegt. Verrassend dat hij me mailt over de binnendienst. Het is niet eens zijn afdeling.

Verkoopdrive Vrijdagochtend werd alles duidelijk. In amper 5 minuten vertelde Peter me klip en klaar wat er aan de hand was. Zijn collega Gerard, Hoofd Verkoop Binnendienst, was nu een week of vijf ziek. En omdat Peter de taken van Gerard waarnam, was hij de afgelopen weken meer dan ooit op kantoor geweest. Hij had een aantal dagen de werkplek van Gerard gebruikt, zodat hij kon zien wat er op de binnendienst gebeurde. Bovendien was hij daar voor de afdeling gemakkelijker aanspreekbaar dan op zijn kantoor op de derde. En nu sprak Peter nadrukkelijk ‘Ik ben me rot geschrokken’. ‘Ze zijn druk met van alles en nog wat, maar niet met onze klanten, niet met verkoop en al helemaal niet met acquisitie’, vertelde Peter met enige stemverheffing. ‘Weet je wat ik nog het ergst van alles vond’, ging Peter verder, ‘Er is geen verkoopdrive. Ze waren niet eens blij met een grote order van Henk. En toen Cees, een van mijn beste vertegenwoordigers, vroeg of ze 30 klanten wilden bellen om een nieuw product te introduceren, vroegen ze of we niet beter een mailtje konden sturen. Het lijkt verdorie wel of ze bang zijn om klanten te bellen. Twentevisie 07/2005

Of ze totaal niet begrijpen waar het werkelijk om gaat. Snap jij dat nu?’

Pro-actief Na wat heen en weergepraat, waarbij ik vooral vragen stelde en Peter vooral antwoordde, werd het ons duidelijk. De medewerkers op de binnendienst werkten best hard. Daar was niets mis mee. De afgelopen jaren was alleen de administratieve druk door interne procedures en vernieuwde wetgeving langzaam toegenomen. Ook had de afdeling wat taken ‘overgenomen’ van marketing. Kortom, ze raakten steeds sterker gefocused op het orderproces, het maken van offertes en op alle administratieve rompslomp daarom heen. En actieve verkoop, cross-selling, opvolgen van offertes, het nabellen van mailings…? Daar was nauwelijks tijd voor. De afdeling beperkte zich wat verkoop betreft tot het aannemen van orders en het beantwoorden of doorspelen van vragen.

door organisatorisch sterke en nauwkeurige types. In de groep Verkoop & Acquisitie vindt u de echte commerciëlen. Van die uitstekende luisteraars met een vlotte babbel en een behoorlijke verkoopdrive. Goed getraind bovendien. Als team werken beide groepen prima samen. Planning & Control organiseert, verzamelt, bereidt voor, maakt af en controleert. Verkoop & Acquisitie belt, kletst, scoort en draagt daarna direct weer over. Inderdaad, heel verschillende type medewerkers, met heel verschillende talenten. Beide succesvol in hun ‘part of the job’. Gek hè! ‘Hoe we Peter nu verder helpen?’vraagt u zich af. Wat denkt u zelf! ■

En nu…? Voor Peter was het duidelijk: ‘Onze binnendienst moet pro-actief met verkoop bezig zijn. Ze moeten de relatie met onze klanten verder uitbouwen en waar mogelijk de buitendienst ondersteunen. We hebben die afdeling niet voor niets Verkoop Binnendienst genoemd. Dit moet veranderen. Ik wil verkoopdrive. Hoe pakken we dat aan?’ Terwijl ik de parkeerplaats afdraaide, bedacht ik hoe vaak we in ons vak vergelijkbare situaties tegenkomen. Een Verkoop Binnendienst die nauwelijks meer bezig is met verkoop. Maar langzaam is ‘afgedreven’ tot een min of meer administratieve en soms zelfs reactieve afdeling. Een afdeling die liever mailt of schrijft, dan dat ze de klant ‘live’ aan de lijn hebben om een relatie op te bouwen, ideeën aan te dragen en op die manier de klantenbinding te vergroten en verkoopresultaten te verbeteren. Jammer, jammer, jammer!

Alternatief Kan het anders? Natuurlijk kan dat! Neem Mark bijvoorbeeld. Mark runt een handelsonderneming. Mark heeft zijn binnendienst van 5 medewerkers samen met ons verdeeld in een groep Planning & Control en een groep Verkoop & Acquisitie. Iedereen doet dat waar hij of zij goed in is. Het onderscheid mag duidelijk zijn. Planning & Control wordt bemand

Arjan Bloemendaal Directeur Jobo Training & Advies

23

Een beeldtelefoon als middel tegen milieuvervuiling

interview | eckart wintzen

De missie van Eckart Wintzen

Eckart Wintzen, een van de meest markante ondernemers van Nederland. Het geld dat hij met de verkoop van zijn bedrijf BSO verdiende, zet hij niet in alleen in voor zijn eigen welzijn maar ook voor een betere aarde.

(door Martin Steenbeeke en Jan Medendorp) Hij is één van de meest markante ondernemers van Nederland. Het geld dat hij met de verkoop van zijn bedrijf BSO verdiende, zet hij niet in alleen in voor zijn eigen welzijn maar ook voor een betere aarde en een meer gelijkwaardige verdeling van de welvaart. Een beter milieu begint bij Eckart Wintzen met een goed gevulde beurs. “Ik wil iets terugdoen. I want to make a difference, ik wil wat bijdragen.” Een beeldtelefoon als middel tegen milieuvervuiling. Eckart Wintzen gelooft er heilig in. Hij geeft het als voorbeeld hoe de moderne technologie ingezet kan worden voor een beter milieu. Waarom miljoenen liters benzine en kerosine inzetten om elkaar recht in de ogen te kunnen kijken, terwijl dat met de moderne techniek ook kan. “Bij het eerste contact is het prettig om elkaar te zien en te voelen, maar de volgende afspraken kunnen gemakkelijk per beeldtelefoon.” Hij geeft een voorbeeld van verspilling. “In Amerika worden Nederlandse tomaten verkocht. Die gaan met een vrachtwagen naar de veiling, van de veiTwentevisie 07/2005

ling gaan ze niet naar Schiphol, want daar zijn de landingsrechten te duur, die gaan met een vrachtwagen naar Warschau, vandaar uit gaan ze naar een goedkoop haventje in Amerika en dan worden ze met vrachtauto’s gedistribueerd in Amerika. Tomaten, die van nature niet eens in Nederland groeien en wel in Amerika nota bene.” In Oostenrijk willen ze de gletsjers inpakken, de ozonlaag wordt dunner, het klimaat verandert. Kan Wintzen het verschil maken? “Ik ben natuurlijk ook maar een meeuw die tegen een mammoettanker duwt, maar ik probeer wel meer meeuwen om me heen te verzamelen die mee duwen.”

Twente asfalteren Meer Nederlanders zijn begaan met het milieu. Het verschil met Eckart Wintzen dat deze niet alleen een groot hart heeft maar ook een grote portemonnee. Die vulde hij in 1996 door BSO samen te laten gaan met Philips-dochter Origin. Wintzen, die BSO in 1976 na een management buy-out (kosten: tien gulden!) met twaalf werknemers was gestart, verliet het bedrijf toen het 6.000 werknemers in 21 landen telde.

Anders dan de gemiddelde topman zou doen - genieten van het leven en/of stilleven - bleef Eckart Wintzen zakelijk actief. De zoon van een uit Duitsland gevlucht huisartsenechtpaar groeide op in de jaren zestig. “Milieu in combinatie met consumptie zijn voor mij altijd onafscheidelijk geweest.”

‘Ik ben natuurlijk ook maar een meeuw die tegen een mammoettanker duwt, maar ik probeer wel meer meeuwen om me heen te verzamelen die mee duwen’ Het geld kan hij makkelijk missen. Hij hecht niet al te veel aan zijn eigen persoonlijke welzijn. Geluk koppelt hij niet aan materiële welstand. “Mensen vullen welstand te materieel in, 15% van het inkomen wordt besteed aan ‘food and shelter’, brood en een dak boven je hoofd. De rest gaat op aan spelletjes. In Nederland zijn we pas gelukkig als het bruto nationaal product stijgt met 3%. De geschiedenis leert dat dan de mobiliteit stijgt met 4,5%. Als je die cijfers voor de komende 20 jaar doorrekent, dan is zelfs Twente in zijn geheel geasfalteerd.”

25

›

interview | eckart wintzen

structuur. In diezelfde periode is 250 miljoen beschikbaar voor verandering in de elektronische infrastructuur, dat is drie promille of zoiets. We noemen onszelf volstrekt ten onrechte Nederland Kennisland.” Hij is de verkondiger van het betere milieu en een duurzame economie. Hij pleit voor een radicale hervorming van het belastingsysteem. “Ik wil dat belasting wordt geheven op onttrokken waarde in plaats van toegevoegde waarde. We moeten niet handjes belasten maar milieugoederen.” En dan wordt de diesel acht euro? “Heel graag.”

‘Ik wil dat belasting wordt geheven op onttrokken waarde in plaats van toegevoegde waarde; we moeten niet ‘handjes’ belasten maar milieugoederen’ Wintzen verwijt de overheid ook slechte voorlichting. “Als wij onze ‘footprints’ in Nederland omlaag willen brengen, dan zou het verstandig zijn als we biologisch gaan boeren. Dat betekent dat de opbrengst per hectare 20% lager zal zijn. Nee, het is niet alleen afhankelijk van de consument, of alleen de ondernemer of alleen de overheid. Het is een samenspel waarbij de overheid moet zorgen voor goede voorlichting. Het gaat om de bewustwording van de consument: realiseer je als iets koopt voor drie euro de milieuschade misschien wel vijf euro is. Denk bijvoorbeeld maar eens aan mobiele telefoontjes, die hebben een ongelofelijke ‘footprint’. Maar mensen weten dat vaak niet eens.”

Milieujaarverslag

“Ik word een beetje droevig van onze overheid. In de komende tien jaar geven wij 88 miljard euro uit aan infrastructuur. In diezelfde periode is 250 miljoen beschikbaar voor verandering in de elektronische infrastructuur.”

Green wheels Wintzen belegt zijn geld via Ex’tent, zijn eigen investeringsmaatschappij. Een bedrijf dat qua bedrijfsvoering lijkt op BSO. Daar introduceerde hij een zogeheten cellenstructuur, waarbij een afdeling opgedeeld wordt zodra deze meer dan vijftig werknemers telt en de verantwoordelijkheid van het individu benadrukt wordt. Ex’tent is gevestigd midden in de bossen van Austerlitz, wellicht dat de internetsite van Ex’tent daarom wordt opgevrolijkt door vogelgekwetter. Via Ex’tent investeerde (van een half tot tien miljoen per deelneming) Wintzen onder meer in de genoemde beeldtelefoon, een multimediaopleiding in Amerika, het ijsje Ben & Jerry’s en het huurautobedrijf Green Wheels. Hij is geen filantroop. “Bij investeren met durfkapitaal ga ik er van uit dat van de tien investeringen er vijf, zes kapot gaan, een paar staan op een dag weer buiten de deur. Ik ben altijd zeer blij als één bedrijf het echt maakt.” Twentevisie 07/2005

We nemen een andere investering van hem onder de loep: Green Wheels waarbij mensen niet zelf een auto kopen, maar een mobiliteitsabonnement nemen. “Je reserveert een auto, houdt je kaart tegen het raam en de auto gaat voor je open. Aan het eind van de maand krijg je een afrekening voor de uren die je hem hebt gebruikt. Het is een fantastisch, goedlopend concept. Inmiddels zijn er een kleine duizend auto’s die zo op de weg zijn. Voor elke auto van ons worden er twaalf uitgespaard.” Maar veel Nederlanders lijken toch vast te houden aan hun eigen auto, en liever achteraan te schuiven in de file.

Voorlichting Door te investeren in milieuvriendelijke activiteiten doet Wintzen wat de overheid nalaat. Terwijl hij nota bene jarenlang in de Raad van Verkeer en Waterstaat zat. “Ik word een beetje droevig van onze overheid. In de komende tien jaar geven wij 88 miljard euro uit aan infra-

Sommige ondernemingen, zoals Akzo, hebben tegenwoordig een milieujaarverslag. Daarin geven ze aan in hoeverre hun activiteiten het milieu hebben belast. Wintzen weet niet goed of hij hier nu blij mee moet zijn. “Ik heb geprobeerd om in de Wet op de Jaarrekening de onttrokken waarde opgenomen te krijgen. Ik vind de milieujaarverslagen van bedrijven zeer ontoegankelijk. Dan schrijven ze dat ze in een bepaald jaar zoveel miljoen ton van een bepaalde stof hebben uitgestoten. Nou en? Dat zegt me niets. Daarom moet het begrip ‘onttrokken waarde’ worden ingevoerd. Dan kan je precies zien wat het zou kosten om die teringzooi weer op te ruimen.” Eckarts paradepaardje BSO heeft (dat moet gezegd) ook altijd jaarlijks vermeld wat de milieuschade was die het bedrijf in een bepaald jaar had berokkend. Maar het bewustzijn, het aanzetten tot nadenken, dat zie ik tot mijn taak. Dan heeft die meeuw die tegen die tanker duwt er een paar vliegjes bij gewonnen.” Het opgeheven vingertje van vroeger is niet meer? “Dat heeft geen enkele zin, dat is betweterigheid waar je niet ver mee komt., Ik probeer de consument en de ondernemer te verleiden tot ander gedrag, met minder schade voor het milieu zonder dat hij daarvoor welstand hoeft in te leveren. That’s my mission.” ■

27

Rabo voorziet geen verdere beursstijging op korte termijn

ICT is wel weer

De heer Oude Engberink uit Hengelo won in augustus het Rabo-beleggingsspel. Hij voorspelde dat op 1 september 31 mei de AEX op ongeveer 385 punten zou staan. En dat was nauwelijks bezijden de waarheid. Met zijn gokje won hij een kistje wijn dat zijn broer ophaalde tijdens de Memphis-bijeenkomst op 30 augustus. Voor de volgende keer moet voorspeld worden hoe de AEX eind september zal staan. Bezoekers hebben het formulier al ingevuld, maar u kunt (nog steeds) meespelen via internet (www.twentevisie.nl).

(door Jan Medendorp) Stork stuurt bijkans wekelijks berichten de wereld in over nieuwe orders, Ten Cate heeft dankzij de oorlog en nieuwe voetbalstadions die echt gras onmogelijk maakt goud in handen, Blydenstein is te klein voor de beurs, maar heeft de focus nu scherp en zelfs Gerard Sanderink maakt zijn woorden waar om van Centric KSI een mooi bedrijf te maken. Kortom, het moment lijkt goed om je heil weer op de beurs te zoeken. “Van een luchtbel is nog geen sprake,” voegt Martin Landkroon, beleggingsadviseur van de Rabobank Twente daar aan toe. In krap 2,5 jaar is de AEX bijna verdubbeld. De stijging is opmerkelijk omdat we leven in een tijd vol terreurdreiging, dure olie en weinig

28

optimisme bij de mensen (die niet voornemens lijken het vrijgekomen spaargeld deze maand en masse te gaan besteden). De aandelenbeurzen werden niet eens van de wijs gebracht door de aanslagen in Londen. De schrik bij de beleggers duurde slechts enkele uren. “De beursstijging is voor een deel te danken aan de lage rente,” aldus Landkroon, “waar moeten mensen anders met hun geld heen?” Dus de stijging is een farce? “Niet helemaal, in tegenstelling tot veel anderen, zijn beleggers wel optimistisch, want de economie in Nederland groeide in het tweede kwartaal met 1,2% en dat had bijna niemand verwacht.” Toch nog even een vergelijking met de hoogtijdagen. “In oktober 2000 was de beurs op zijn hoogtepunt. Tien waren beleggers bereid gemiddeld 24 keer de winst per aandeel te betalen. Dat is nu zeker nog niet het geval.”

In de eerste helft van het jaar vertoonde de beurs de eigenschappen van een zogenaamde bull-market: negatief nieuws over de stijgende olieprijs, de inflatie en de enorme schulden van de VS werden gebagatelliseerd. En dus kon de AEX door de 400-puntengrens heen breken. De laatste weken worden de negatieve zaken juist weer benadrukt. “De olieprijs is nu wel een probleem en kan zelfs de economische groei gaan schaden in de ogen van de beleggers.” Op korte termijn verwacht Landkroon dan ook geen sterke stijging op de beurs.

Oostelijke fondsen Stork is één van de beste beursfondsen van Nederland. Het aandeel steeg in de afgelopen tijd met maar liefst 850%. Alleen dit jaar al 60%. Veenman ging, Vollebregt kwam in wie Twentevisie 07/2005

beurs | analyse

‘hot’ op de beurs de beleggers blijkbaar veel vertrouwen hebben. “Vollebregt zal binnenkort wel zijn belofte moeten inlossen om verder te focussen. Er zullen divisies afgestoten moeten worden die nauwelijks synergie hebben met elkaar.” Ten Cate is in de ogen van Landkroon te duur geworden. Tot irritatie van topman De Vries. Het aandeel is dit jaar gestegen van circa 50 tot 80 euro. Is die waardevermeerdering terecht. Deels wel, vindt De Vries die Ten Cate tot voor kort ondergewaardeerd vond. “Wij wilden een bedrijf overnemen waar ze meer dan 20 keer de winst per aandeel vroegen. Dat vind ik te gortig, maar het bedrijf ging voor de prijs wel over in handen van een investeringsbedrijf. Ikzelf vind 14, 15 keer de prijs per aandeel redelijk. Ook voor Ten Cate, ja.” Ten Cate zal tijdens de komende aandeelhoudersvergadering voorstellen om het aandeel te splitsen. Dan wordt het aandeel beter verhandelbaar en zal waarschijnlijk in waarde blijven stijgen. Het vermurwt Landkroon niet het aandeel aan te prijzen. “Ik blijf het te duur vinden.”

ICT C1:Centric KSI is een klein ICT-fonds waarvan Gerard Sanderink uit Enschede grootaandeelhouder is en bestuursvoorzitter. Sanderink heeft het eigenlijk niet zo op de beurs (zo publiceerde het bedrijf de jaarcijfers op de allerlaatste dag die de beurs voorschrijft), waar hij min of meer per ongeluk belandde dankzij een overname. Hij kocht (stiekem) zijn eigen aandelen op, maar haalde het fonds uiteindelijk toch niet van de beurs, omdat hij de banken het miljoen niet gunt wat een beursnotering opheffen schijnbaar kost. Er is overigens ook veel kritiek op Sanderink, want een Raad van Commissarissen heeft hij niet, van de Code Tabaksblatt denkt hij dat het een nieuw boek van Dan Brown is en criticasters verwijten hem dat hij de opdrachten oneerlijk verdeeld tussen zijn beursbedrijf (Centric KSI) en zijn eigen bedrijf dat toevallig ook Centric heet. Diezelfde Sanderink zette alle analisten op het verkeerde been door onlangs ineens het gerespecteerde ingenieursbureau Oranjewoud met 1600 werknemers over te nemen (en weg te kapen voor de neus van de Grontmij). Voorafgaande aan de overname steeg het aandeel met zo’n 50%. Landkroon kan het niet helemaal verklaren. “De geruchten en de IT doen het weer goed op de beurs. Misschien Twentevisie 07/2005

dat hij daar door meegetrokken is. Bij TV Oost vertelde Sanderink dat hij in de komende tijd de huidige IT-activiteiten van Centric KSI wil samenvoegen met het niet-beursgenoteerde Centric. Dat wordt dan een bedrijf van circa 300 miljoen euro omzet. En het beursgenoteerde bedrijf zal verdergaan als Oranjewoud en die ingenieursactiviteiten zullen uitgebouwd worden. Ook voor dit bedrijf voorziet Sanderink een omzet van 300 miljoen euro. Op korte termijn verwacht hij nog één of twee aankopen voor Oranjewoud te kunnen presenteren.

Verder was het opmerkelijk dat Nedap na de winstwaarschuwing nog slechtere cijfers presenteerde (het aandeel werd door de beleggers niet afgestraft) en Wegener zit in de hoek waar de klappen vallen. “De beleggers vinden de krantenmarkt niet echt aantrekkelijk om in te beleggen. En ze kijken de kat uit de boom wat de samenwerking tussen het Algemeen Dagblad en een aantal regionale kranten gaat opleveren. De mislukte metamorfose van Konmar staat de beleggers nog altijd op het netvlies gebrand.” ■

29

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | financieel accent

Levensloopregeling Op 1 januari 2006 zal naar verwachting de levensloopregeling in werking treden. Met de invoering van de levensloopregeling vervalt de huidige verlofspaarregeling. In de levensloopregeling krijgt de werknemer een wettelijk recht te sparen voor verlof. Met andere woorden, u als werkgever bent verplicht mee te werken. Het verlof dient in onderling overleg te worden opgenomen. De werknemer heeft niet het recht naar willekeur verlof op te nemen, met uitzondering van bijzondere verlofvormen, zoals ouderschapsverlof en zorgverlof.

aan de levensloopregeling. De enige beperking die voor hen geldt, is dat in totaal niet meer mag worden opgebouwd dan 210 procent van het loon. Stel u bent een directeur-grootaandeelhouder van 54 jaar en wilt 210% in vijf jaar opbouwen. U mag dan 20% per jaar inleggen. Uitgaande van dit voorbeeld zou u uw salaris (en daarmee uw pensioengrondslag) met 20% kunnen verhogen.

Een van de doelstellingen van de levensloopregeling is het bieden van mogelijkheden tot het opnemen van verlof zowel tijdens de dienstbetrekking als tegen het einde van de dienstbetrekking. In dit laatste geval kan de levensloopregeling dienen als prépensioen of deeltijdpensioen. De verwachting is dat deze regeling een langere arbeidsparticipatie van oudere werknemers bewerkstelligt. Het verlof tijdens de dienstbetrekking kan bijvoorbeeld worden aangewend voor een sabbatical, zorgverlof, ouderschapsverlof, studieverlof anderszins. De besteding is in principe vrij.

De levensloopregeling dient tenslotte bij een bank of verzekeraar (of andere toegestane uitvoerders, zoals pensioenfondsen) te worden ondergebracht en schriftelijk te worden vastgelegd. In de vastlegging dient te worden opgenomen dat sprake is van een regeling voor het sparen van extra verlof (in geld bij een met naam genoemde bank, verzekeraar of andere toegestane uitvoerder). Een levensloopregeling mag niet worden afgekocht (met uitzondering van einde dienstverband of pensionering), vervreemd, prijsgegeven of als zekerheid voor een geldlening worden gebruikt.

Het sparen

Gevolgen

Werknemers kunnen maximaal 210% van hun loon bijeensparen (het opbouwpercentage per jaar bedraagt 12%). Hierdoor kunnen werknemers tussen de drie en vier jaar onbetaald verlof bekostigen tegen 70% van hun salaris. Werkgevers kunnen belastingvrij mee betalen op de rekening van hun werknemers, mits zij geen voorwaarden stellen aan het opnemen van het verlof. Zij moeten dan dezelfde bijdrage (in contanten met inhouding van loon- en premieheffing) geven aan werknemers die niet aan een levensloopregeling deelnemen.

Het bedrag dat jaarlijks mag worden gespaard, komt in mindering op het brutoloon. De levensloopregeling vermindert slechts het loon voor loonbelasting. Het loon voor sociale verzekeringen wordt niet verlaagd. Dat heeft voor de werknemer het voordeel dat de grondslag voor een eventuele WAO- of WW-uitkering niet wordt verlaagd.

De toetsing aan het maximum van 210% vindt plaats op basis van het jaarloon van het voorafgaande jaar. De 210% mag worden overschreden door oprenting c.q. beleggingsresultaten. Dit betekent dat als men tijdig met levensloopsparen begint, eerder dan drie jaar voor de pensionering met werken kan worden gestopt. Werknemers die op 31-12-2005 51 jaar zijn, maar niet ouder dan 55, kunnen extra doteren Twentevisie 07/2005

Daarnaast krijgen werknemers per gespaard jaar recht op een extra belastingkorting van € 183 bij opname van hun tegoed. Het sparen vindt plaats in de vorm van geld.

Bij het uitkeren van het verlofspaarsaldo dient loonheffing te worden ingehouden. Premies werknemersverzekeringen zijn dan niet meer verschuldigd.

Indien uw werknemer langdurig verlof wil opnemen uit zijn levensloopregeling, wordt het levensloopsaldo aan u overgemaakt. U als werkgever bent vervolgens verantwoordelijk voor de uitkeringen en inhoudingsplichtige voor de loonbelasting.

Samenloop spaarloonregeling Indien wordt deelgenomen aan de levensloopregeling, mag geen gebruik worden gemaakt van de spaarloonregeling. De werknemer dient een keuze te maken. Hij of zij kan jaarlijks van regeling wisselen. Ten aanzien van het spaarloon is overigens nog interessant te vermelden dat in afwachting van het aannemen van het wetsvoorstel inzake de vervroegde vrijval van het spaarloon de staatssecretaris onlangs een besluit heeft uitgevaardigd, waarin wordt toegestaan dat met ingang van 1 september 2005 het spaarloontegoed vrij kan worden opgenomen (met uitzondering van het tegoed dat in 2005 is opgebouwd).

Aandachtspunten Iedere werknemer kan aangeven waar hij of zij de levensloopregeling wenst onder te brengen. U als werkgever bent er natuurlijk bij gebaat indien de meeste werknemers de levensloopregeling bij één uitvoerder onderbrengen. Ook voor de werknemers kan dit voordelen bieden. Een bank of verzekeraar zou door een grote deelname extra voordelen aan de werknemers kunnen aanbieden. U zou dit kunnen bereiken door de werknemers actief te interesseren voor één aanbieder. Het is van belang hiermee tijdig aan het werk te gaan. Vraag uw belastingadviseur en/of P&O-consultant u bij de invoering van deze regeling te ondersteunen, bijvoorbeeld bij het aanpassen van de arbeidsvoorwaarden inzake verlofmogelijkheden. ■

Het opnemen van verlof De uitkering ten laste van de levensloopregeling tijdens het verlof mag, met inbegrip van eventuele (gedeeltelijke) doorbetaling van het loon, niet meer bedragen dan het loon dat de werknemer direct voorafgaande aan het verlof heeft genoten. Eventueel kan de pensioenopbouw gedurende het verlof worden voortgezet.

Mevrouw mr. M.K. Brendel-ter Horst FB De auteur is als belastingadviseur verbonden aan Ten Kate & Huizinga te Enschede.

31

Gastconservatoren van CAT 2005 zoeken zowel de breedte als de diepte

Twentse kunstbeurs verhuist (door Wim van der Beek: foto’s Jan Livers) Maarten Bodt en Astrid Berens winden er geen doekjes om: “Het was voor de organisatie van Art Twente vijf voor twaalf. De hoge lasten waarmee de kunstbeurs in deze economisch zware tijden te maken heeft, waren niet zonder meer op te brengen. De gemeente Hengelo vond echter dat het culturele evenement behouden moest blijven voor Oost-Nederland en bood ons het pand van de voormalige Pijpenbuigerij van Stork in Hart van Zuid aan als nieuwe locatie voor de beurs, die voortaan kortweg CAT (Contemporary Art Twente) gaat heten. In nauwe samenwerking met het projectbureau van Hart van Zuid en met dank aan de sponsors kan het evenement doorgang vinden.”

CAT 2005 is in een aantal opzichten anders dan de voorgaande kunstbeurzen die in het Expo Center van Hengelo gehouden werden. De koppeling met de sieradenbeurs is definitief losgelaten. Hoewel de combinatie wel degelijk werkte, werd de toevoeging van toegepaste artistieke kunstdisciplines door velen toch te veel als een wormvormig aanhangsel beschouwd. Het verstandshuwelijk tussen autonome beeldende kunst en sieraden heeft Art Twente weliswaar door zwaar weer geloodst, maar nu de sieradenbeurs naar Amsterdam is verhuisd, moet de beeldende kunst weer op eigen kracht verder. Soms blijken veranderingen die uit nood geboren zijn onverwacht gunstige neveneffecten te hebben. Dat gold aanvankelijk ook voor het samenvoegen van Art Twente en de sieradenbeurs. Door die gelegenheidscombinatie ontstond

onbedoeld een unieke mogelijkheid om interacties tot stand te brengen tussen autonome en toegepaste kunst. De poort naar verrassende crossovers stond wagenwijd open, maar de waardering voor de bijzondere kruisbestuivingen bleef toch te veel beperkt tot een select groepje fijnproevers. De meerwaarde van de artistieke interacties ging aan het grote publiek grotendeels voorbij.

Geur Omdat de nadruk nu weer volledig ligt op hedendaagse beeldende kunst heeft de organisatie van CAT 2005 niet alleen gestreefd naar verbreding maar vooral ook naar verdieping van het aanbod. Naast de gebruikelijke aandacht voor het commerciële segment, dat grotendeels voor rekening komt van gespecialiseerde galeries en enkele individuele pre-

Walter Wittek.

34

Twentevisie 07/2005

achtergrond | art twente

en verandert van opzet sentaties, is dit jaar ook geïnvesteerd in de presentatie van vernieuwende, voor een deel onverkoopbare kunstvormen, zoals videokunst en locatiegebonden projecten en installaties waarin niet alleen beeld maar ook geluid en geur zijn geïntegreerd. Voor die niet-commerciële presentaties zijn onder meer Kunst en Cultuur Overijssel, stichting Safe Dalfsen en Kunstenlab Deventer verantwoordelijk. Deze drie instellingen hebben in de provincie Overijssel een naam opgebouwd waar het gaat om het signaleren van nieuwe tendensen en grensverleggende kunstuitingen. Voor de bijdrage aan CAT 2005 werden gastcuratoren ingeschakeld die speciaal voor de beurs een selectie maakten uit het eigen kunstenaarsarsenaal waarmee Safe, KCO en Kunstenlab werken of gewerkt hebben.

Kippenvel Gastcurator Pim Trooster (Safe Dalfsen) presenteert onder de noemer ‘Alle goeds komt van boven’ onder meer werk van Joanneke Meester, Edwin van Heijningen en Anky van der Heijden. De projecten van Joanneke Meester laten niemand onberoerd. Uitgesproken liefhebbers en volhardende tegenstanders bewijzen dat het om controversiële kunst gaat, die overigens niet zo luguber is als soms verondersteld wordt. Het gebruik van lichaamseigen beeldmateriaal is geen taboe meer. Of toch nog wel? Wat Meester betreft, heeft de scheiding der geesten vooral te maken met een drastische chirurgische ingreep waarbij ze buikhuid liet verwijderen om daar vervolgens een pistooltje van te maken. Het eigen lichaam als beeldmateriaal: gekker kan het volgens velen niet worden. De

trucs van de Duitse prof Günther von Hagens en de zelfverminking van Marina Abramovic verbleken bij zoveel zelfkwelling. Meester heeft haar kunst door die zelfverminking in elk geval op de kaart gezet. In Safe Dalfsen realiseerde ze onlangs een omvangrijke installatie waarin impliciete verwijzingen naar een ziekenhuismagazijn, operatiekamer en laboratorium voorkwamen. Het geheel vertoonde Frankenstein-achtige trekjes maar was ondanks het hoge kippenvelgehalte te innemend en te aandoenlijk om voor keiharde horror door te kunnen gaan.

Misselijkmakend Van varkenshuid, konijnenoren en kunsthaar vervaardigt Meester poppen en koppen die vervolgens in glazen potten en plastic zakken op sterk water worden gezet. De ledematen van de poppen zijn provisorisch aan elkaar genaaid. Op lappen varkenshuid zijn kinderlijke mondjes, ogen en neuzen geborduurd. Soortgelijk borduurwerk komt voor op ‘posters’ van de vreemde gedrochten die Meester heeft geconserveerd. De ode aan het onvolmaakte vertoont morbide trekjes. Associaties met gemuteerd materiaal, dichtgenaaide monden, geamputeerde ledematen of organenhandel liggen op de loer, maar het eindresultaat is eerder prikkelend dan weerzinwekkend of misselijkmakend. De video-installaties van Anky van der Heijden anticiperen doorgaans op de gegeven ruimte. In Safe Dalfsen liet zij onder meer een videowerk zien dat bestond uit vijf kolommen waarop permanent beelden van op en neer gaande liften (inclusief in- en uitstappende mensen) geprojecteerd werden. Minstens even

Carine.

Twentevisie 07/2005

Gijs Frieling.

intrigerend zijn de beelden van een landschap in de buurt van het Zweedse Kiruna, die ook in Dalfsen te zien waren. Samen met het geluid van wind en machines en holle geluiden van mensen of dieren die van veraf lijken te komen, zorgden die beelden voor een desolaat landschap waarin een merkwaardige telescoop als eyecatcher fungeert. Die telescoop staat ook daadwerkelijk in de buurt van Kiruna en is daar geplaatst om beelden of signalen vanuit de ruimte op te vangen en te registreren.

‘De gemeente Hengelo vond dat het culturele evenement behouden moest blijven voor Oost-Nederland’ Evenals Anky van der Heijden zoekt ook Edwin van Heijningen het tijdens CAT 2005 hogerop. Hij toont zijn eerder in Safe gepresenteerde installatie Skysaver. Over de richting die gastconservator Pim Trooster met ‘Alle goeds komt van boven’ opgaat kunnen weinig misverstanden bestaan.

Statements Mieke Conijn treedt op als gastcurator van het Kunstenlab dat in Deventer gevestigd is. Zij selecteerde voor de kunstbeurs in Hengelo het project ‘Space Cowboys’ van Albert Dedden en Paul Keizer (twee beelden van polyester die door hun dwingende ruimtelijke aanwezigheid een verbinding leggen met andere objecten) en een installatie van Patrick Mangnus, bestaande uit een roze caravan met kunstgras en nepbarbecue. Verder zal op haar verzoek de jonge, veelbelovende Portugese kunstenaar Miguel Peres dos Santos enkele nieuwe installaties vervaardigen. Tijdens een omvangrijke tentoonstelling in het Kunstenlab liet Miguel Peres Dos Santos zien dat hij als geen ander in staat is om de ruimte te bespelen. Hij benadrukt dat er in verval onverwachte schoonheid kan schuilen. Hij gaat graag en veel met oude voorwerpen aan de slag. Door kleine onontkoombare ingrepen worden bestaande voorwerpen beroofd van hun ‘ready made’ status. Minimale bewerkingen en onverwachte ingrepen garanderen een andere kijk op de werkelijkheid zonder dat sprake is van totale transformatie. De kunstenaar slalomt slagvaardig tussen concept en intuïtie en vindt een subtiel evenwicht tussen deze twee schijnbaar onverenigbare grootheden.

35

›

achtergrond | art twente

steld mag worden, is het gemakkelijk om de verbeelding van een gemoedstoestand op te hangen aan het referentiekader dat ze met zich meetorsen. Perosevic maakt dankbaar gebruik van haar culturele bagage. In haar paradoxale schilderijen koketteert ze met ambivalentie. Ze houdt van baljurken, hoepelrokken, feeërieke taferelen, pasteltinten en geurige bloemen, maar in haar werk doemt ook het zwart op. Tragedie en desillusie zijn even onontkoombaar als de lichtvoetigheid van de ballerina’s, de mooie woorden van de dichter, het glamourbestaan van diva Monroe en de schitterende sieraden van Marie Antoinette.

Galeries Robert Terwindt.

Schoonheidsbeleving Een oude trapopgang, een gehavende deur en twee raampanelen veranderen van hoedanigheid door toegevoegde beeldelementen (fotofragmenten en projecties). Het gaat letterlijk om een toegevoegde waarde die de aandacht afleidt van de oorspronkelijke functie van de gesloopte interieurelementen. Behoedzaam schurkt de kunstenaar aan tegen verworvenheden van arte povera zonder de traditie nog eens dunnetjes over te doen. Hij neemt zichtbaar afstand van het overgeleverde gedachtegoed door zich in de richting van minimal art te begeven. Peres dos Santos koestert het hergebruik van sloopmaterialen. Hij struint graag rond in kringloopwinkels of op vuilnishopen, waar hij altijd wat van zijn gading vindt. In de manier waarop hij gevonden materialen verwerkt, schuilt een duidelijke hang naar esthetiek. Met dit ‘besmette begrip’ heeft hij geen enkele moeite. “Schoonheidsbeleving hoeft niet per definitie ‘simpele kunst’ op te leveren,” legt de kunstenaar desgevraagd uit. “In mijn werk is ook een intellectuele, filosofische component te ontdekken. Het gaat mij niet om engagement of sociale statements, of het zou het statement moeten zijn dat ik daar juist níet naar op zoek ben.” Strikt genomen is het werk van Peres dos Santos níet conceptueel, maar hij stelt wél conceptuele vragen en gaat wél uit van conceptuele vertrekpunten. Tijdens het scheppingsproces komt echter steeds weer de intuïtie om de hoek kijken. Belangrijker dan het oorspronkelijke idee is het plezier van het maken en het anticiperen op gegeven ruimtelijke omstandigheden en condities.

Zwarte kant Galeriehoudster Martha Haveman vult de stand van haar eigen galerie met werk van Rudy Lanjouw en Walter Wittek. Daarnaast voldoet zij aan het verzoek van Kunst en Cultuur Overijssel (KCO) om namens de provincie op te treden als gastconservator. In de daarvoor bestemde aparte tentoonstellingsruimte laat Twentevisie 07/2005

Margriet Smulders.

zij werk zien van Sibyl Heijnen, Nour-Eddine Jarram, Rudy Klomp, Branka Perosevic en Rinus Roelofs. Laatstgenoemde manifesteert zich steeds nadrukkelijker als een digitale beeldhouwer die ‘in gesprek gaat’ met de wetenschap. Het ruimtelijke werk van de kunstenaar uit Enschede is gebaseerd op vermenigvuldigingsprincipes. Het wetenschappelijke fenomeen ‘fractals’ (een patroon dat zich continu herhaalt en daardoor steeds nieuwe dimensies krijgt) wordt door hem niet van de wetenschappelijke maar van de artistieke kant belicht.

‘Schoonheidsbeleving hoeft niet per definitie ‘simpele kunst’ op te leveren’ Typerend voor Branka Perosevic zijn niet alleen haar vluchtige en nonchalante schildertrant, maar ook haar fascinatie voor de schaduwzijde van het leven en het vage schimmenspel dat daar uit voortvloeit. Hoe ontroerend ze ook haar best doet, echt leuk wordt het leven nooit in haar schilderijen. Ogenschijnlijk zien de taferelen er soms feeeriek uit. Fluweelzachte kleurtjes (veel roze en veel pasteltinten) doen idylle vermoeden, maar de zwarte kant is nooit ver weg. Soms manifesteert die zich in kleine details, soms in dreigende, donkere achtergronden. Specifiek voor de beeldtaal van Perosevic is ook het schimmige spel met identiteiten. Vaak zijn de personages teruggebracht tot vage silhouetten. Zonder gezicht. Zonder duidelijke persoonlijke kenmerken. Alsof de nadruk niet op individuele personen ligt maar meer in het algemeen op de menselijke staat. Het gegeven van de ‘condition humain’ spreekt Perosevic bijzonder aan. Hoewel het lijkt alsof zij gefocust is op het levensverhaal van individuen, reflecteren haar schilderijen in de eerste plaats een geestesgesteldheid. De optredende personages fungeren binnen het geheel van de voorstelling als een soort ‘case study’: omdat hun situatie bekend veronder-

Behalve de drie hoofdpresentaties van Kunstenlab, Safe en KCO voegen ook de bijdragen van AKI (kunstacademie Enschede), stichting tART en stichting X-PACT extra dimensies toe aan de kunstbeurs. AKI legt de nadruk op het werk van oud-studenten die een aantoonbare voorkeur aan de dag leggen voor experimenten, terwijl tART zich bezig houdt met het raakvlak tussen kunst, wetenschap en techniek. De kunstbeurs haakt tevens in op het CKV-fenomeen. Leerlingen van drie regionale scholen kozen hun favoriete kunst en laten het werk van hun voorkeur zien. Evenals voorgaande jaren is de regio OostNederland sterk vertegenwoordigd. Een deel van de stands wordt echter ook bezet door galeries die op het landelijke podium een rol van betekenis spelen. Galerie Dom Arte uit Rucphen, Gist uit Brummen, Galerie Wit uit Wageningen, Hein Elferink uit Staphorst, Beeldkracht uit Scheemda, Galerie Agnes Raben uit Vorden, Jan van Hoof Galerie, Galerie Hüsstege en Galerie Arti Capelli (alle drie gevestigd in Den Bosch) en Jos Art, Galerie Carla Koch, Rotermundt Asian Art, Galerie Maria Chailloux en Jaski Art Gallery uit Amsterdam, kunnen tot die categorie gerekend worden. Kunstenaars als Emile van de Kruk, Nicolas Dings, Ruud van Empel, Emilio Kruithof, Karel Appel en Wolvecamp vertegenwoordigen verschillende generaties maar zijn elk op hun eigen manier moeiteloos in staat om als blikvangers te fungeren. Galerie Langendonk uit Frankfurt en Galerie Terbeek wagen zich aan solopresentaties van respectievelijk Guido Vrolix en Bernadette Leijdekkers. Met enkele galeries wordt nog onderhandeld over deelname. Voor hen is het geen vijf voor twaalf maar al weer een paar minuten later. Maarten Bodt en Astrid Berens hebben er alle belang bij ook hen over de streep te trekken, al was het maar om het aanbod nog verder te verbreden en nog meer draagvlak te creëren voor een kunstbeurs die ondanks de barre tijden alles in zich heeft om te overleven. ■

CAT 2005, 30 september t/m 3 oktober, Het Hart van Zuid, Esrein 44, Hengelo.

37

Eenmanszaak Manuel verfoeit het grote graaien

Interview | cabaretier

‘Geld helpt je door heel veel cafés heen’ Maar je hebt de podiumkunsten als bron van inkomsten gekozen. Optreden betekent brood op de plank. “Precies, en er ligt brood op de plank bij mij thuis. Dat is een prettige bijkomstigheid. Zeker in het begin had ik niet gedacht dat ik er zo gauw van zou kunnen leven. Maar goed, het was een vooropgezet plan dat ik iets met cabaret of muziek zou gaan doen. Daar was ik vroeger altijd al mee bezig. Alleen nooit met de bedoeling om er rijk mee te worden.” Wat betekent geld voor je? “Geld helpt je door heel veel cafés heen. En verder moet je kunnen wonen en leven. Daar is geld volgens mij voor bedoeld. Niet als drijfveer voor mijn daden.” André Manuel is al 15 jaar lang een vaste waarde in het metier. Landelijk bekend, her en der zelfs berucht, en inmiddels voorzien van een vaste schare fans.

(door Bert Eeftink) Cabaret is big business. Tenminste, voor diegenen die wat voorstellen in het wereldje. De beste Nederlandse grappenmakers bedingen aanzienlijke percentages van recettes van hun voorstellingen. Als de zaal volzit met achthonderd mensen, die minstens 20 euro neertellen voor een kaartje en je krijgt daar als grappenmaker tachtig procent van: tel uit je winst. Maar de capriolen op de vaderlandse podia zijn doorgaans niet de enige bron van inkomsten voor veel cabaretiers. Kijk op de internetsite van Youp van ’t Hek en je stuit op een webwinkel, waarin je tientallen boeken, cd’s, video’s en dvd’s van de man kunt kopen. Iets wat het publiek grif doet, want Youp is een vaste waarde in de nationale boeken top 10. De tijden van droog brood, krappe behuizing en doorregenlappen tijdens het avondeten liggen ver, ver achter hem. Teeuwen, Maassen, Visser, Guzman, de Vliegende Panters: ze verdienen allemaal een dikbelegde boterham met hun xx kunstje en het is ze gegund. Maar hoe zit het met ‘onze’ Twentse conferencier. Herman Finkers? Nee, die is tegenwoordig Twentevisie 07/2005

soapacteur en pleitbezorger voor het behoud van het zuivere Twentsche dialect (vrijwel al zijn vroegere shows zijn wel op dvd verkrijgbaar). Nee, we praten over André Manuel, al 15 jaar lang een vaste waarde in het metier. Landelijk bekend, her en der zelfs berucht, en inmiddels voorzien van een vaste schare fans. Hij bracht in zijn carrière al negen shows op de planken, schreef twee boeken en hij is ook nog eens - of misschien wel vooral - muzikant. Drie vliegen in één klap dus, want als je cd’s en dvd’s kunt uitbrengen en daarnaast ook nog eens een ander kunt vastleggen op gebundeld papier, dan wil de kachel wel roken. Toch? “Het gaat goed.” Wat is goed? Nader je de miljonairsstatus die sommige collega’s al bereikt hebben? “Zo erg is het gelukkig nog niet. Ik heb er ook geen enkele behoefte aan.” Dat klinkt raar. Iedereen wil toch rijk worden? Of zijn. “Ik niet. Geld interesseert me zo weinig dat het me zelfs niet interesseert dat anderen er wel hele dagen mee bezig zijn.”

Toch worden je voorstellingen redelijk goed bezocht. “Dat klopt. Ik heb zo langzamerhand een vaste schare ‘fans’ opgebouwd. Of om in economische termen te spreken: ik heb nu een stabiele afzetmarkt. De zalen zijn goed gevuld. En dat levert me natuurlijk wat op. Maar ik speel liever vijf maal voor een kleine zaal, dan één maal in een hele grote. Al zou dat misschien veel meer geld in het laatje kunnen brengen.”

‘Al die mensen die altijd maar met geld bezig zijn, die zijn ‘nit good wies’. Het is toch niet meer dan fatsoenlijk om af en toe iets gratis te doen’ Krijg je een vast bedrag per voorstelling? “Dat verschilt. In kleinere theaters werk ik vaak met een uitkoopsom. En in de grote theaters gaat het om een bepaald percentage van de kaartverkoop. Vaak op basis van tachtig of zeventig procent voor mij.” Mij? “Ik heb een eenmanszaak. Maar van het geld dat ik verdien gaat ook een deel naar het theaterbureau van Harry Kies, waar ik onder ressorteer. En mijn broer Wouter, die tegenwoordig de techniek doet, moet ook betaald worden.” Overzichtelijk. “Je moet het ook niet moeilijker maken dan nodig is. Dat doe ik dus ook niet. Ik trek mijn ›

39

onderwerp | onderdeel

André Manuel: “Ik ben in elk geval een solist. Iemand die zich niet te veel stoort aan de rest.”

De theaterprogramma's van André Manuel: Ik wil een beest in bed (1990) Indianenverhalen (1992) Alles moet weg (1994) Krang (1996)

eigen plan, ik doe mijn eigen dingen en laat me zo min mogelijk leiden door commerciële overwegingen.” Je bent een kunstenaar in hart en nieren. Arm maar gelukkig. “Ik ben niet arm. Ik zou ook kunst kunnen uitoefenen met behoud van uitkering. Maar dat is me de eer te na. Ik ben op verschillende fronten artistiek actief en verdien daar aardig mee. Naast mijn voorstellingen in het theater hou ik me veel bezig met muziek. En in de zomermaanden voer ik af en toe straatacts op. Dat zijn allemaal mooie dingen om te doen. Ik zou mijn hele leven wel op het podium kunnen staan. Op voorwaarde dat dat leven dan niet te lang duurt.”

‘Youp van ’t Hek is zo langzamerhand een zichzelf repeterende kassa geworden. Zich afzetten tegen de vermogenden van deze wereld en er ondertussen zelf toe behoren’ Maar het merkwaardige aan jou is dat je bijna bang lijkt om ergens veel geld aan te verdienen. Toen je met je voormalige band Fratsen enigszins populair dreigde te worden, stopte je meteen met de band. “Dat had niets met populariteit te maken. We hebben met Fratsen nooit echt wat verdiend. Meestal kostten optredens meer dan dat het wat opleverde. En om nou te zeggen dat we stinkend rijk zijn geworden van de cd-verkoop: nee. Wat voor mij wel altijd voorop staat is dat ik achter die dingen wil staan die ik doe. Ik zal niet snel iets schrijven of maken uit puur commerciële overwegingen.” Ook geen duurbetaalde schnabbels voor bedrijven? “Zeker geen duurbetaalde schnabbels voor

bedrijven. Laat ze maar iemand anders zoeken die twintig minuten ‘grappig’ wil doen. Wat ik soms nog wel doe is een optreden op een bruiloft. Dan belt er een ‘oude’ fan op, uit de tijd van Fratsen. Of ik een bepaald liedje wil spelen op hun trouwpartij; dat zouden ze geweldig vinden. Dat doe ik dan wel. Voor een krat bier.” Veel lezers van dit blad zullen nu denken: ‘die Manuel, den is nit good wies’. “En dan denk ik op mijn beurt weer: al die mensen die altijd maar met geld bezig zijn, die zijn ‘nit good wies’. Het is toch niet meer dan fatsoenlijk om af en toe iets gratis te doen. Als er in Nederland geen vrijwilligers meer zouden zijn, dan zou de maatschappij onmiddellijk in elkaar storten.” Collega’s als Youp van ‘t Hek en Herman Finkers hebben zo’n beetje elke zin die ze ooit op het podium uitspraken in boekvorm uitgebracht. Ook niks voor jou? “Nee. Wat ik in het theater breng hoort in het theater thuis. Bovendien schrijf ik op de actualiteit. Mijn programma verandert steeds. Dat Van ’ Hek alles wat hij schrijft in boekvorm uitbrengt is de tragiek van Van ’ Hek. Zijn niveau is onomstreden, maar hij is zo langzamerhand wel een zichzelf repeterende kassa geworden. Zich afzetten tegen de vermogenden van deze wereld en er ondertussen zelf toe behoren. Youp is puur commercieel ingesteld. Zelfs al zijn columns worden in boekjes gegoten, die ook weer heel goed verkopen. Dat is absoluut niet leuk voor andere schrijvers, dat de man voortdurend met verschillende boeken in de boeken top 10 staat.” Jij schrijft toch ook columns. Wat let je? “Een boek moet een bepaalde eeuwigheidswaarde hebben. Columns hebben dat niet. Ze beschrijven die waan van het moment. Dat ze op internet komen te staan, vind ik prima. Maar

Braaf (1998) De kluts (2000) Tier (2001) Sleet (2003) Lazarus (2005)

in boekvorm: nee. Ik vind het ook overbodig om cabaretshows op dvd uit te brengen.” Is toch leuk? Een show nog een keertje terugkijken. “Vind ik dus niks aan. Ik zie er de meerwaarde niet van in. Maar je hebt gelijk, het publiek wil het graag. Zelfs mijn publiek. En omdat ik de beroerdste niet ben zal er dus binnenkort een dvd van mijn theaterprogramma uitkomen. Die ik zelf niet zal gaan bekijken.” Ik zag op je website dat ook jij wat verkoopt. Een door jou geschreven boek, voor de billijke prijs van 10 euro. ‘Het tragische einde van de Nederlander zoals wij hem kennen’. Dat is een boekje dat ik vorig jaar heb uitgebracht. Je kunt het inderdaad via mijn site bestellen. Maar het ligt ook in de schappen van de Golff-supermarkt in Diepenheim, de best florerende boekenwinkel van mijn woonplaats. De eigenaar verkoopt het boek zonder dat hij er zelf iets aan over houdt. Daarom heb ik er laatst twee taarten gekocht, die ik -als dank -bij de kassa heb achtergelaten.” Je blijft een beetje een zonderling type in het cabaretwereldje. “Ik ben in elk geval een solist. Iemand die zich niet te veel stoort aan de rest. In feite is Hans Teeuwen dat ook. Hij is alleen dusdanig populair dat hij hoe dan ook publiek trekt. Zelfs als hij er een paar jaar tussenuit knijpt. Hij kan het niet meer tegenhouden.” En hoe zit het met jou? “Ik denk niet dat de mensen over twee jaar nog in drommen voor de poorten staan, als ik er nu tijdelijk mee zou stoppen. Maar dat doe ik ook niet. Dus dat is niet aan de orde” . ■

André Manuel (Diepenheim, 1966) kwam vanuit uit de popmuziek het Nederlands cabaret binnen. Hij studeerde enige tijd jazzgitaar aan het conser vatorium in Arnhem en maakte deel uit van de Nederlandstalige popgroep Fratsen. Met Fratsen-lid Roeland Drost vormde hij in 1989 het duo ‘Gangasjeert’ (geëngageerd) waarmee ze op het befaamde cabaretfestival Cameretten’89 de persoonlijkheidsprijs wonnen. Nadat Drost het cabaret liet voor wat het was, deed André Manuel in 1990 als solist mee aan het Leids Cabaretfestival, dat hij prompt won. Het optreden tijdens het Leids cabaretfestival leidde automatisch tot zijn eerste avondvullende programma ‘Ik wil een beest in bed’ (1990). Daarna bracht Manuel nog acht andere programma’s op de planken. Zijn teksten bleken doorgaans messcherp en nietsontziend en leidden er toe dat mensen soms voortijdig boos, ontdaan of teleurgesteld de zaal verlieten. André Manuel speelde in de Nederlandstalige bands Fratsen en Krang. Daarnaast schrijft (en spreekt) Manuel een vaste column voor het IKON radio programma ‘De andere wereld’.

Twentevisie 07/2005

41

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | personeel en organisatie

Wat motiveert ons? Waar haalt een organisatie zijn energie vandaan? De ene bruist ervan en alles lijkt er mogelijk, de andere lijkt volledig ingedut, tot niets vernieuwends in staat. Waar zit ‘m het verschil? Wat maakt een organisatie energiek? Of juist niet? Elke organisatie beschikt over energie, maar de vraag is: wordt die ook optimaal benut? Onduidelijkheid in arbeidsverhoudingen, verantwoordelijkheden en organisatiedoelstellingen werken als een rem op de in principe gezonde motor. Als mensen weten waar ze aan toe zijn, kunnen ze al hun energie richten op hun werk. Daarnaast moeten ze er van op aan kunnen dat ze rugdekking krijgen als het iets minder goed loopt. Problemen met werkdruk of met een collega? Of problemen thuis? In beide gevallen moet de werknemer erop kunnen vertrouwen dat de werkgever toegankelijke ondersteuning biedt. Dan zal hij ook betrokkenheid en motivatie tonen als je als werkgever eens iets meer van hém verwacht.

De gezondheid van uw organisatie Goed arbobeleid vindt plaats met specialisten en middelen om de energie in een organisatie te optimaliseren. Ten eerste wilt u als werkgever kunnen monitoren hoe het met de gezondheid van uw organisatie is gesteld. Waar zitten risico’s en hoe kun je die verkleinen? Ten tweede wilt u degenen die zijn uitgevallen de energie geven om het werk weer op te pakken. In beide gevallen gaat het om maatwerk, want elke organisatie is anders. Maar een goed arbobeleid levert uiteindelijk altijd meer energie op dan je erin steekt. Keer op keer is bewezen dat goed arbobeleid de beste investering is voor optimale energie in een organisatie. Het verdient zichzelf altijd dubbel en dwars terug.

Nieuwe uitdagingen voor meer energie Ondanks alles wat je als organisatie kunt doen om energie te creëren, lijkt het soms toch erg persoonsgebonden hoe gemotiveerd iemand is. Waarom zit de ene medewerker in een ‘flow’ van inspiratie en werklust en krijgt de ander zichzelf elke ochtend met moeite naar het werk gesleept? Uit recent onderzoek blijken depressie en burnout, de absolute tegenhangers van energie en motivatie, wederkerig gerelateerd te zijn aan werkbeleving. Een te hoge werkdruk, gebrek aan regelmogelijkheden en gebrek aan Twentevisie 07/2005

sociale steun onder collega’s en van leidinggevenden vormen de top drie van veroorzakers van psychische klachten. Het omgekeerde is ook waar. Een psychisch positieve instelling en arbeidssatisfactie zijn het gevolg van een hanteerbare werkdruk, een bepaalde mate van autonomie en sociale steun op de werkvloer. Hoe meer tevreden iemand is in zijn baan, hoe positiever hij alles ervaart: hij voelt zich autonomer, meer gesteund door collega’s en leidinggevende en ervaart eventuele werkdruk niet snel als last. Het verschilt per persoon hoeveel autonomie, uitdaging en team-support hij of zij nodig heeft om optimaal te functioneren. De een kan bijvoorbeeld een hogere werkdruk aan dan een ander. Het is aan de leidinggevende om dit effectief in te schatten. Daarnaast heeft de een regelmatig een nieuwe uitdaging nodig om interesse in zijn baan te behouden, terwijl de ander ervan houdt precies te weten waar hij aan toe is. Toch is wel degelijk te voorspellen onder welke omstandigheden een persoon en een team optimaal presteren. Monitoring is een nuttig instrument. Een werkbelevingsonderzoek is hier een voorbeeld van. Verder kunnen organisaties via bijvoorbeeld de periodieke functioneringsgesprekken bijhouden hoe een medewerker zijn werk beleeft. Maar kijk daarbij ook hoe een afdeling presteert. Mensen kunnen elkaar enorm motiveren door betrokkenheid te tonen, maar een team met een negatieve sfeer bereikt juist het tegenovergestelde.

hebben meegemaakt, waarvan twee tijdens de laatste drie jaar. Niet erg motiverend, schrijft een manager: “Bij de derde reorganisatie merk je dat de mensen in je team geneigd zijn het hoofd te laten hangen. En jammer genoeg zijn de meeste reorganisaties uitsluitend gericht op kostenbesparingen. Constructieve, anticyclische middelen, zoals het verbeteren van de innovativiteit of het verbeteren van de motivatie, komen te weinig voor.” ■

Nee hè, niet wéér een reorganisatie… Als er iets in de moderne werkomgeving energie vreet, is het wel reorganiseren. Uiteraard gaat er veel tijd en energie zitten in de overleggen en trainingen die nodig zijn om de vernieuwde organisatie goed op poten te zetten. De onzekerheid bij medewerkers over hun positie kan echter ook nog eens zeer demotiverend werken. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat het na een reorganisatie gemiddeld anderhalf jaar duurt totdat de creativiteit van een organisatie weer op peil is. Reorganisaties vragen dan ook om duidelijke communicatie en preventieve acties van het management. Daar schort het echter nog al eens aan. Uit een online onderzoek van Management Team onder ruim tweehonderd managers blijkt dat zij gemiddeld al drie of nog meer reorganisaties

Gert Jan Beens Regiodirecteur bij Arbo Unie

43

Bij Demcon gaat landsbelang boven regionaal belang

innovatie | demcon

Voorloper in mechatronica (door Martin Steenbeeke) Hij de enige MKBer in het Innovatieplatform Twente. Maar wel één met oog voor het landsbelang. “We moeten zorgen dat Zuid-Oost Nederland de technologieregio van Europa wordt,” zegt Dennis Schipper, directeur van het mechatronische ingenieursbureau Demcon uit Oldenzaal. En Twente dan? Twente moet samenwerken met regio’s als Eindhoven en Wageningen. ‘If you can’t beat them, joint hem’, is het motto van Demcon-directeur Schipper. Bezoekers in de directiekamer van Demcon worden vanaf de wand aangestaard door een Orang Oetang met daaronder enkele robotledematen. De gerobotiseerde aap houdt bij directeur Dennis Schipper de herinnering levend aan de moeizame beginperiode van het bedrijf. De aap werkt, dat wel - in een ziekenhuis in Nijmegen kun je er boter-kaas-eieren tegen spelen maar Demcon moest op deze vinding wel geld

‘Netwerken is prima, maar we moeten ophouden dit soort clubs met subsidies te steunen’ toeleggen. In 1993 begonnen via een Tijdelijke Ondernemers Plaats (TOP) van de Universiteit Twente is het bedrijf door vallen en opstaan groot geworden. “Verkeerde klanten, verkeerde mensen,” zegt directeur Schipper over de in de beginfase gemaakte fouten. Maar Demcon heeft het overleefd. Sinds vijf jaar maakt het bedrijf winst en de financiële positie is dusdanig sterk dat nieuwe ontwikkelingen en start-ups grotendeels worden gefinancierd uit de eigen cashflow. En waar het bedrijf in de beginfase moeite had om talentvolle medewerkers binnen te halen, is dat nu een stuk makkelijker. Om plaats te bieden aan alle 55 werknemers is het bedrijf vorig jaar verhuisd van Hengelo naar Oldenzaal. Op industrieterrein Hazewinkel is een nieuw bedrijfspand in gebruik genomen. Demcon ontwikkelt en maakt mechatronische oplossingen die zowel voor professionele als consumentenproducten wordt gebruikt. Het bedrijf is actief in verschillende markten, zoals de medische- ,verpakkings- en foodindustrie en mag grote bedrijven als ASML, Unilever, Philips en Thales tot de klanten rekenen. Voor ASML zijn onder meer testtools ontwikkeld, maar de technologie van Demcon vind je ook terug in Twentevisie 07/2005

Dennis Schipper: “Het is niet reëel om te stellen dat Eindhoven en Twente op eigen kracht de nummer 1 en 2 van Europa worden, dan kun je beter gaan samenwerken.”

een machine die tandheugels voor stoelliften maakt.

Bescheiden Mechatronica is het optimaal combineren van mechanica, elektronica en software. Op mondiaal niveau speelt Nederland in deze bedrijfstak een behoorlijke rol met bijvoorbeeld bedrijven

als ASML, Besi en Thales. Het wordt alleen niet algemeen onderkend, zegt Schipper. “ASML heeft bijvoorbeeld een superieure technologische positie, dankzij de kennis die voortgekomen is uit de ingenieurs van Philips. Zo zijn er meer bedrijven, maar te weinig mensen weten dit. Het komt een beetje door de introverte, bescheiden techneuten die in deze sector werken.” ›

45

innovatie | demcon

Tijdens zijn promotie aan de UT (begin jaren negentig) rijpte bij Schipper en zijn collega Peter Rutgers het idee dat er in Nederland een behoefte was voor een ingenieursbureau op het gebied van de mechatronica. Met een aantal jonge ingenieurs - allen geïnspireerd door professor Rien Koster - werd Demcon opgericht. Inmiddels wordt er gesproken over de Demcon Groep (zie kader), met enkele dochterondernemingen en joint-ventures waarvan Art Innovation de bekendste is. Art Innovation beschikt over de techniek om met laserstralen schilderijen te restaureren. Volgend jaar komen enkele Amerikanen met een schilderij van Guggenheim onder hun arm naar Oldenzaal om hier een schilderij te laten restaureren. “Kan wel eens een doorbraak zijn,” zegt Dennis Schipper. Demcon zal volgens Schipper altijd een denktank blijven maar heeft de ambitie om meer te doen. De dochterondernemingen die zich toeleggen op het maken van producten zijn hier een voorbeeld van. Het is niet alleen lucratiever, maar maakt het bedrijf ook minder kwetsbaar. “Wij zijn een tijdlang afhankelijk geweest van de semi-conductor industrie. Toen het daar wat minder ging, zijn wij niet gegroeid,” zegt Schipper.

Innovatieplatform Demcon mag voor het grote publiek onbekend zijn, in de wereld van de mechatronica telt het bedrijf al geruime tijd mee. Het bedrijf is door het ministerie van EZ gevraagd om mee te denken in het nationale innovatieplatform. High-Tech Systemen en Materialen, daar waar Demcon zich op toelegt, is een van de drie zogeheten nationale sleutelgebieden geworden. De andere speerpunten voor het innovatieplatform zijn Flowers & Food en Water. In Twente is Schipper voorzitter van Mechatronica Valley, een samenwerking tussen technologische bedrijven, de Universiteit Twente en Oost NV. Het ligt dan ook voor de hand dat Schipper ook deel uit maakt van het Twentse Innovatieplatform onder leiding van Wim Meijer. Temidden van collega’s als Loek de Vries (Koninklijke ten Cate), Arno Peels (Thales), Herman Hazewinkel (VWS) en Ab Pasman (Grolsch) is hij de enige vertegenwoordiger van het midden- en kleinbedrijf.

“We zijn nu bezig om een agenda met concrete punten op te stellen. Het innovatieplatform wordt door veel mensen aangesproken, allerlei mensen en consultants willen hun onderwerp op de agenda plaatsen. Er zijn nu zes clusters, met ieder hun eigen trekker. Het is onze uitdaging kruisbestuivingen te realiseren met als doel nieuwe producten en/of diensten. High-Tech Systemen kan bijvoorbeeld wat betekenen voor de bouw. In die sector komen relatief veel bedrijfsongevallen voor, wellicht dat ons cluster er in slaagt om robotica te introduceren.”

‘We moeten zorgen dat Eindhoven de technologieregio van Europa wordt’ In zijn eerste rapportage was Meijer niet lovend over het innovatieve klimaat in Twente. Zo ontbreekt er een centrale agenda, zitten partijen elkaar dikwijls in de weg, zijn er wel voldoende netwerken maar leiden deze nauwelijks tot concrete resultaten. Schipper herkent en erkent het beeld. “Ik heb zelf ook in veel van dit soort clubs gezeten, maar ik ben er heel selectief in geworden. In de beginfase kan het zinvol zijn, maar na vijf jaar ken je elkaar wel. Netwerken is prima, maar we moeten ophouden dit soort clubs met subsidies te steunen.”

Samenwerken De (politieke) wens dat Twente kan uitgroeien tot nationale en internationale toptechnologische regio wordt door Schipper getemperd. Daarvoor is de voorsprong van Eindhoven (met dank aan Philips) te groot. Schipper denkt niet zozeer in het Twents belang, maar meer in het nationaal belang als hij zegt dat “we moeten zorgen dat Eindhoven de technologieregio van Europa wordt.” Schipper: “Het is niet reëel om te stellen dat Eindhoven en Twente op eigen kracht de nummer 1 en 2 van Europa worden, dan kun je beter gaan samenwerken.” Schipper kan niet wakker liggen van het feit dat Twente de strijd om vestiging van het nanotechnologieinstituut mogelijk verliest van Eindhoven. “Wat zegt de plaats van een gebouw nu eigenlijk. Je kunt beter goed samenwerken.” Ook met andere regio’s in het land moeten de krachten gebun-

Demcon is voor 70 procent in handen van het management en voor 30 procent eigendom van PPM Oost. Tot de Demcon groep behoren naast het ingenieursbedrijf vier andere dochterondernemingen/deelnemingen: - Micro Montage: kleinschalige productie van relatief kleine mechatronische producten, zoals gehoorapparaten. - Mimo Technology: productie van kleine, nauwkeurige metalen onderdelen via poederspuitgiettechnologie. - Art Innovation: Een joint-venture tussen Demcon en een universiteit op Kreta. Via laserstralingen worden kunstobjecten gereinigd. - Magic Spor ts International: heeft een tennisrobot ontwikkeld die elke twee seconden een bal uitspuwt. “Kan drie topspelers tegelijk aan,” zegt directeur Dennis Schipper. Oud-tennis prof Jacco Eltingh is mede-aandeelhouder. - Daarnaast heeft Demcon een deelneming in TeMePro en UT technostarter Nanomi.

Twentevisie 07/2005

deld worden. Bijvoorbeeld met Wageningen, dat zich met succes profileert op het gebied van de voedingstechnologie, ook een van de Twentse speerpunten. “Waarom zouden we dat niet doen. Het is slechts een uurtje rijden. Ik ben ervan overtuigd dat Pasman (voorzitter RvB Grolsch én trekker van het Twentse foodcluster) al lang in Wageningen is geweest. Ook de ambities om op medisch gebied een toonaangevende speler te worden, moeten volgens Schipper niet worden overdreven. “Elders in de wereld zijn er regio’s die meer potentie hebben, zoals Minneapolis. In Eindhoven heeft Philips grote plannen met medische elektronica. Laten wij maar gaan zoeken naar niches.” Schipper is op zich positief over Twente - met name over de infrastructuur en de samenwerking tussen verschillende partijen - maar denkt dat met name de waarde van de Universiteit Twente nog niet volledig benut wordt. “De UT heeft nog steeds veel ideeën, maar weinig ondernemers.” Er moet volgens Schipper meer gedaan worden om startende bedrijven te ondersteunen. “Er zijn wel veel spin-offs maar wat tegenvalt is de omvang. Slechts een handjevol groeit door. Daar liggen kansen!.” Op 28 september houdt het Nederlands Forum voor Techniek en Wetenschap, waar Schipper lid van is, een conferentie over dit thema. ■

De door Mageic Sports, een dochteronderneming van Demcon, ontwikkelde tennisrobot, die volgens Dennis Schipper “drie topspelers tegelijk aan kan.”

47

Olie Combinatie Nederland groeit door klein te blijven

interview | olie

‘Mijn klant is niet de leasebakrijder’ (door Martin Steenbeeke) Met tien benzinepompen ben je een kleine jongen op het speelveld van Shell, Exxon Mobile, BP en Q8. Maar Olie Combinatie Nederland kan er mee leven. Bescheiden, bijna onbemand en zonder luxe trekken de onbemande benzinepompen in Oost-Nederland voldoende klanten om van rond te komen én de grote jongens niet op de tenen te trappen. Het Argos-tankstation in Vriezenveen is een modelvoorbeeld van hoe de tien benzinepompen van Olie Combinatie Nederland er uit zien. Ze zijn gesitueerd op industrieterreinen of langs doorgaande wegen door kleine kernen, en zijn ontdaan van franje en opvallende reclame. De klanten komen voornamelijk via mond-totmondreclame. “Mijn klant is niet de leasebakrijder die met een pasje van de zaak de auto volgooit,” weet directeur Hans Voskamp van Olie Combinatie Nederland. Zegels geeft hij niet, wel korting. De pompen zijn - bijna allemaal - onbemand. Omdat ze op terreinen van garagebedrijven staan, is er sprake van enige sociale controle. Voskamp: “Ik hou niet van cameratoezicht.” Voskamp stuurt zijn pompen elektronisch aan vanaf zijn huisadres in Olst. Als de benzineprijs verandert, drukt Voskamp op een aantal toetsen op de computer waarna in Vriezenveen en andere plaatsen de neoncijfers op het reclamedisplay verspringen. De Texaco-pomp een paar honderd meter verderop aan het Oosteinde zit een cent boven de prijs bij Argos, constateert hij tevreden. De kans is groot dat de benzine van dezelfde raffinaderij afkomstig is. Voskamp koopt als zelfstandig handelaar bij verschillende raffinaderijen zijn benzine en diesel. “Als Esso een goedkope partij van 1 miljoen liter voor mij heeft, dan koop ik die.” Dat de grote benzinemaatschappijen (rest)partijen verkopen aan de concurrentie lijkt vreemd, maar is het niet. Voskamp: “Ze willen er ook niet mee blijven zitten, hè. Ze hebben die brandstof wel voor de handel, echt niet om te sparen. Bovendien is het voor hen voordeliger om een raffinaderij op volle kracht te laten draaien.”

Onbemand Voskamp weet hoe het werkt in het benzinewereldje. Sinds 1965 werkt hij in deze branche, de laatste jaren voor Total, waar hij brandstof verkocht aan regionale handelaren en grote Twentevisie 07/2005

Hans Voskamp: “Ik wil qua organisatie klein blijven, zit niet te wachten op kantoren met mensen.”

klanten als busondernemingen. Toen er in 2001 een afvloeiingsregeling kwam, maakte Voskamp (57) daar gebruik van. Hij richtte, met steun van de benzinemaatschappij Argos en het Duitse Combi Oil, zijn eigen oliemaatschappij op. Hij exploiteert de pompen onder de merknaam Argos, een zelfstandige oliemaatschappij die haar pompstations voornamelijk in het westen van het land heeft. “Ik wil qua organisatie klein blijven, zit niet te wachten op kantoren met mensen. Argos neemt mij bijvoorbeeld het transport en facturering uit handen.” Olie Combinatie Nederland wil de komende jaren haar pompenaantal in het oosten van het land verdubbelen. En dat zullen vrijwel zeker onbemande pompen zijn. “Over tien jaren heb je twee soorten benzinepompen. De grote aan de snelwegen en de invalswegen bij grote steden, en de onbemande pompen. Die tweedeling heeft alles te maken met de veiligheidsregels, die steeds strenger worden, en de omzet die je moet draaien. In een kleine kern met een paar duizend inwoners kun je daarom gemakkelijker een onbemand station overeind kan houden.”

Agressief In Vriezenveen merkt Voskamp wel dat Texaco en Shell “naar Argos toekruipen,” maar er is geen sprake van een heuse benzineoorlog. Wat spijtig is vanuit het oogpunt van de klant, want de benzineprijs is natuurlijk veel te hoog, beaamt Voskamp, die ‘de schuld’ bij de accijnsheffing van de overheid legt. Zelf inleveren op de marge is volgens Voskamp teveel gevraagd. “Negen cent korting op de landelijke adviesprijs is echt het maximum wil je gezond blijven. Ik moet aan het einde van de maand ook mijn vaste lasten betalen.” Dat concurrent Tango de afgelopen zomer een heel weekeinde het ‘kwartje van Kok’ (elf eurocent) teruggaf aan de consument, zegt hem niets. “Het is pas publieksvriendelijk als je dat drie maanden achter elkaar doet. Maar dat doen ze niet.” Tango heeft het, zegt Voskamp “niet gered,” hiermee doelend op verkoop door initiatiefnemer Petroplus aan Q8. Tango heeft volgens hem de ‘fout’ gemaakt om te agressief reclame te maken. “Je lokt allerlei reacties uit die je niet de bedoeling zijn.” Alleen daarom al presenteert Argos/OCN zich onopvallend. “Bovendien kost reclame maken geld, dat geld geef ik liever direct terug aan de automobilist.” ■

49

(foto: Altijd er uit, alleen als hget om een andere fotograaf gaat!!!)

heracles

50

| financieel

Het huishoudboekje van

xx

Twentevisie 07/2005

Sota Hirayama verdient 342.000 euro, een clubrecord

financieel | heracles

Heracles Almelo (door Eddy van der Ley) Heracles Almelo maakt beleid met beleid, ook in tijden van sportieve en economische hoogconjunctuur. Een Japanner, en niet bepaald eentje in zakformaat, die per jaar een gage van 342.000 euro opstrijkt? Leuk en aardig, zolang er in de nabije toekomst maar een sympathiek pakketje aan revenuen tegenover staat. En een salvo aan doelpunten, natuurlijk. Want in Almelo plegen ze het nuttige nog altijd met het aangename te verenigen, ook in de wondere wereld van de eredivisie. Wie zijn blik over de naakte cijfertjes laat glijden, moet concluderen dat alles in Almelo dit jaar anders is. Beter, groter, mooier, heftiger. Het huishoudboekje van de nieuwbakken eredivisionist laat een aaneenschakeling van clubrecords zien. Een begroting van 6,8 miljoen euro, een stadion met 8500 plaatsen, 7400 verkochte seizoenkaarten, 400 businessclubleden, 350 bezette vip-seats: er is geen parameter die, in vergelijking met de voorbije jaargangen, geen stijgende lijn vertoont. Dat is mooi, maar ook noodzakelijk. Heracles Almelo moét wel mee in de ziedende vaart der voetbalvolkeren, een andere keus is er niet. “Je kunt zeggen dat we precies op het juiste moment zijn gepromoveerd,” stelt directeur Enrico Grobben. “Door de opwaardering van de tv-rechten en de verdere ontwikkeling van de Eredivisie NV worden de verschillen tussen de eredivisie en eerste divisie steeds groter. We zijn net op het goede moment op de trein gesprongen.”

Salarisfront

xx

Twentevisie 07/2005

Om er niet na één seizoen weer uit te vliegen is koopmansgeest, durf, geduld en scherpzinnigheid geboden. Heracles Almelo pretendeert die eigenschappen in huis te hebben, hoewel de club met name binnen de krijtlijnen een krachtige vertaalslag dient te maken. “Maar dat besef is alom aanwezig,” zegt Grobben. “In principe wordt al het extra geld dat we ten opzichte van vorig seizoen hebben binnengekregen in de spelersgroep gestopt. Ons kapitaal ligt op het veld. Van de totale begroting van 6,8 miljoen euro zit zo’n 3,8 miljoen in de spelers. Daarmee zitten wij op een hoger percentage dan vrijwel alle andere eredivisieclubs.” Aan het salarisfront heeft derhalve een heuse aardverschuiving plaatsgehad. Waar een speler van Heracles Almelo vorig seizoen op jaarbasis

een bedrag van 35.000 tot 60.000 euro bruto toucheerde, daar verdient hij in de eredivisie minstens 30 procent meer. De duurste speler uit de clubgeschiedenis van Heracles Almelo is zonder twijfel Sota Hirayama. De 19-jarige Japanner, voor wie shirtsponsor Koninklijke Ten Cate een extra sponsoring toezegde, verdient in Almelo 342.000 euro per jaar, een wettelijk bepaald bedrag voor een speler die afkomstig is van een land buiten de Europese Unie. Dat lijkt voor Heracles Almelo een monstrueuze som, maar is het niet. Tenminste, als daar in de nabije toekomst een pakketje aan revenuen uit voortvloeit. Hirayama, die zijn vooruitgesnelde roem bij de eerste de beste invalbeurt tegen ADO Den Haag met twee treffers waarmaakte, geniet in Japan zoveel populariteit, dat op hem een heuse marketingstrategie wordt losgelaten. “We hebben een bureau ingehuurd, dat met de vermarkting van Hirayama bezig is,” zegt Grobben. “Door de massale interesse van de Japanse pers denken we zelfs Japanse bedrijven als sponsor binnen te kunnen halen. Met andere woorden: er openbaart zich een geheel nieuwe markt. Daarbij komt dat ook Koninklijke Ten Cate er profijt van trekt. Met hun kunstgrasvelden hebben zij een afzetmarkt in Japan en Hirayama kan natuurlijk uitstekend als uitgangsbord dienen.”

Geen filantroop Dat Heracles Almelo de ‘operatie eredivisie’ erg serieus neemt, blijkt ook uit de komst van voetbalmiljonair Martin Pieckenhagen. De Duitse doelman, die bij Hamburger SV jaarlijks een klein kapitaal opstreek, is heus niet naar Almelo gekomen om de filantroop uit te hangen of de schoonheid van de Twentse natuur te bestuderen. Grobben: “Hoewel hij ten opzichte van HSV flink heeft moeten inleveren, verdient ook Martin bij ons een heel behoorlijk salaris, maar als je kijkt naar de prijs-kwaliteit-verhouding is het een verantwoorde uitgave. Met zijn gedrevenheid, ervaring en leiderscapaciteiten is hij van grote sportieve meerwaarde. Met andere woorden, Pieckenhagen is zijn geld waard.” In de jacht op bruikbare spelers heeft Heracles Almelo ook een keur aan zelfverklaarde topvoetballers voorbij zien komen, gesouffleerd door hun snelle, op commissie beluste makelaars. Zulke opgeblazen egootjes kunnen aan voorzitter Jan Smit een verkeerde hebben, weet ›

51

financieel | heracles

Grobben. “Ik kan me voorstellen dat de uitspraken van Jan bij sommige makelaars weerzin opwekken. Hoe dan ook, Jan heeft er een neusje voor om het kaf van het koren te kunnen scheiden. In samenspraak met trainer Peter Bosz haalt hij alleen spelers die karakterologisch bij de club passen en hun prijs waard zijn. Anders nemen we zo’n jongen niet. Het gevolg is dat de selectie bij het begin van de competitie nog niet compleet was, maar we laten ons bij Heracles niet opjagen. We willen in de eredivisie blijven, maar op een verantwoorde wijze, niet via paniekaankopen. Zoals we ook het familiaire karakter van de club niet willen aantasten.”

Businessclub leden genereus Zo denkt ook de commerciële achterban erover. Grobben: “De businessclubs hebben ons positief verrast. Er was contractueel vastgelegd dat de contributie bij promotie met 30 procent zou worden verhoogd, maar een aantal sponsors heeft dat percentage eigenhandig nog

eens extra opgekrikt. Sommigen zijn het dubbele gaan betalen, omdat zij ook beseffen dat Heracles elk dubbeltje nodig heeft om in de eredivisie te blijven. De leden van de businessclub betalen nu gemiddeld ruim 10.000 euro, prachtig. Over een hart voor Heracles gesproken.”

‘Nu denk ik vooral in seizoenkaarten en sponsorcontracten. Als Heracles scoort, denk ik ‘kassa’’

nog vaker nodig hebben, want de expansiedrift is bij lange na niet geluwd. “Als we op termijn een blijvertje in de eredivisie worden, zullen we door moeten groeien. Daar is ook een stappenplan voor uitgedacht, dat voorziet in de uitbreiding van het aantal skyboxen, de businessruimte en, over een paar jaar, het stadion, tot een capaciteit van 14.500. Utopisch? Nee hoor. Wij maken onze pretenties wel vaker waar, in tegenstelling tot veel andere clubs. We spelen nu toch ook in de eredivisie?”

In die context wil Grobben de inbreng van de gemeente Almelo niet onvermeld laten. “We hebben qua vergunningen en andere handelingen 100 procent medewerking van de gemeente gehad, waardoor we in zes weken hebben kunnen doen waar we anders zes maanden voor nodig hadden gehad. Dan heb ik het onder meer over de uitbreiding van het stadion en het plaatsen van de nieuwe kunstgrasmat.” Heracles Almelo zal de medewerking van de gemeente

Voordat de toekomstdromen naar de realiteit kunnen worden vertaald, moeten er in Almelo nog bergen werk verzet worden. Ook door Grobben, de bewaker van het bedrijfsmatige proces, die wedstrijden van Heracles in de loop der tijd anders is gaan beleven. “Vroeger was er de ongecompliceerde vreugde na een doelpunt, nu denk ik vooral in seizoenkaarten en sponsorcontracten. Als Heracles scoort, denk ik ‘kassa’. Bij wijze van spreken dan.” ■

Huishoudboekje Heracles Almelo Begroting 2003/2004 2004/2005 2005/2006

Personeelskosten uitgesplitst 3,5 miljoen euro 4,0 miljoen euro 6,8 miljoen euro

Baten Sponsoring Recettes Tv-rechten Overige baten

2003/2004 67 % 12 % 13 % 8%

2004/2005 65 % 17 % 3% 15 %

2005/2006 71 % 11 % 2% 16 %

2003/2004

2004/2005

2005/2006

4051

5011

10.370

314

330

400

Capaciteit 1470 390

Bezet per 1/9 950 350

Spelers Technische staf Medische staf Overige staf 2004/2005 72 % 13 % 13 % 2%

2005/2006 61 % 13 % 25 % 1%

Ontwikkeling seizoenkaarten 2003/2004 2004/2005 2005/2006

2423 3000 7400

Sponsors gedetailleerd Lasten Personeelskosten Wedstrijd/training Huisvesting Algemene kosten Diverse lasten

2003/2004 68 % 16 % 13 % 2% 1%

2004/2005 71 % 13 % 13 % 2% 1%

2005/2006 80 % 9% 9% 2% 0%

Gem. bijdrage businessclublid Aantal businessclubleden

Business-seats Vip-seats

Hoofd- en shirtsponsor: Koninklijke Ten Cate. Kledingsponsor: Koopman Mode. Kidsclub-sponsor: Ter Stal. Co-sponsors: Bavaria, Assen Projekten BV, Vriendenkring Heracles, De Jong & Laan, Bolletje, Cogas Energie, Hart voor Heracles, ROC van Twente, Jako, Asito, Obimex.

Twentevisie 07/2005

53

’We moeten weg van de weg’

terugblik | afscheid nijhof

Herman Nijhof gaat nu echt weg naar de voorman keek dat die angstig in een garenkist kukelde. Hij werd bakker, steenbakker, maar zijn lust en zijn leven was vervoer. Een klein transportbedrijfje liet de 17-jarige Nijhof zonder rijbewijs stukgoederen vervoeren tussen Rijssen, Wierden en Almelo.

Boerenleenbank

Herman Nijhof (69) bouwde het transportbedrijf op met “democratisch dictatoriaal bestuur.”

(door Jan Medendorp) Hij komt nu echt niet meer terug. Herman Nijhof, inmiddels 69 jaar, nam al een keer eerder afscheid van zijn bedrijf, op 1 januari 1992. Maar hij kwam terug, hij moest wel, omdat zijn zoon Freddy (als gevolg van zware privéproblemen) 1,5 jaar uit de running was. Hij trof een bedrijf aan dat sinds zijn vertrek alleen al qua omzet verdrievoudigd was. NijhofWassink is een bedrijf dat je niet meer leidt door het roepen van kreten als ‘we de schouders er onder moeten zetten’. Na 55 jaar hard werken raakte hij bijna overspannen. Hoe de jongste uit een gezin van elf kinderen na twaalf ambachten en dertien ongelukken aan de basis stond van een transportbedrijf met 250 trekkende eenheden en 700 opleggers. ”Veel bedrijven zijn topzwaar, met dure managers, grote auto’s.” En daar moeten ze bij NijhofWassink weinig van hebben. En dus moest de oprichter in een tijd van nood weer opdraven. Het was eigenlijk gekkenwerk, vindt hij zelf diep in zijn hart ook. Inmiddels is de top van het transportbedrijf structureel versterkt. “Als ik die verhalen over dat graaien lees… We hebben er goed van geleefd, maar het geld verder altijd in het bedrijf laten zitten.” De Nijhofjes veroorloofden zich alleen een niet altijd even Twentevisie 07/2005

winstgevende stoeterij en natuurlijk heeft de liefde voor voetbalclub SVZW in Wierden ook een paar centen gekost. Herman Nijhof kocht pas een paar jaar geleden een mooie woning aan de rand van het dorp. Zoonlief Freddy heeft bijkans een vaste plaats in de Quote500, maar heeft weinig noten op zijn zang. Dat heeft pa er wel ‘ingeramd’, pa heeft ongelooflijk de pest aan kapsoneslijders.

’De buurman waarschuwde mijn schoonvader ‘kijk uit waar je aan begint, dat jong heeft niets te verliezen’ ’Dikke boeren’ Nee, Herman heeft als de Benjamin van het gezin nooit honger geleden, maar van zijn tien broers en zusjes weet hij dat niet zeker. Hij heeft tot op de dag van vandaag de pest aan ‘dikke boeren’ die zijn vader als loonwerker doordeweeks het vel over de neus haalde en hem op zondag niet zagen staan. “Toen mijn vader 33 jaar was had hij kapotte longen en een kapot hart. Voor mensen zoals hij was er alleen de diaconie, maar dat weigerde hij. Hij is toen met een hondenkar langs de deuren gegaan en had later ook nog een brandstoffenhandeltje.” Pa vond dat Herman wever moest worden, bij Jannink in Goor, waar Herman zo dreigend

In militaire dienst was hij bevriend met de zoon van de Nederlandse Wegtransport Maatschappij (NWM, inmiddels onderdeel van Harry Vos). “Daar werd ik eigen rijder. Ik kocht mijn eerste vrachtwagen voor 107.000 gulden. Mijn schoonvader heeft voor een ton garant gestaan bij de Boerenleenbank. Ik weet nog dat een buurman mijn schoonvader waarschuwde, ‘kijk uit waar je aan begint, dat jong heeft niets te verliezen’.” Dat ‘jong’ werkte zich een slag in de rond en binnen twee jaar was de auto afbetaald. “Ik wilde mijn kinderen bieden dan mijn vader kon.” Hij bouwde het bedrijf op met “democratisch dictatoriaal bestuur,” zoals hij dat noemt. “Ik luisterde naar iedereen en dan nam ik een beslissing.” Moeilijke tijden (toen bijvoorbeeld 7Up als grote opdrachtgever wegviel) overwon hij door aan alle chauffeurs te vragen een stapje terug te doen. In het personeelsblaadje De Schakel staan in elk nummer verhalen over mensen die afscheid nemen na een 25- of 40-jarig dienstverband.

’Weg van de weg’ Per 1 januari 1967 fuseerde Nijhof met Wassink. De aandelen zijn sindsdien (in die twee families) aan- en verkocht. Dankzij Wassink is het bedrijf nu groot in het vervoer in de petrochemie. Een oude relatie van de vader van Herman (uit de brandstoffenhandel) zorgde voor het vervoer van olie. Herman Nijhof was 56 jaar toen hij met een miljoen gulden in Polen ging pionieren. “Ik wilde mijn zoon in Nederland niet voor de voeten lopen.” In Polen staan nu vier zeer fraaie vestigingen. Zonder die bedrijven in het lagelonenland zou Nijhof-Wassink er heel anders voorstaan. “Over een paar jaar mogen de Polen ook inlands vervoer doen.” Nu wordt hard gewerkt aan een terminal in Coevorden (ook in Hengelo heeft het bedrijf een aandeel) en in Polen. “We moeten echt weg van de weg. Doordat het spoor de groei niet aankan blijft het wegvoer stijgen. Gekkenwerk, eigenlijk zou alleen spoedeisend vervoer over de weg moeten mogen.” ■

55

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | vastgoed

Blijven mikken op kwaliteit In toenemende mate gaan gebruikers van kantoren op zoek naar kwalitatief goede kantoorruimte. Dit blijkt uit de marktanalyses die wij eind juni voor zestien stedelijke regio’s hebben gepresenteerd.

Kantoorruimtemarkt In het verleden was groei of krimp van de werkgelegenheid meestal de belangrijkste reden om te verhuizen naar een ander kantoor. Maar nu de meeste reorganisaties voltooid zijn, lijkt de aanleiding tot een verhuizing steeds vaker te liggen in de beschikbaarheid van aantrekkelijk geprijsde en toch kwalitatief hoogwaardige kantoorruimte op goede locaties. In totaal is er in de eerste zes maanden van dit jaar landelijk circa 680.000 m² kantoorruimte opgenomen. Wij verwachten dat de landelijke jaaropname voor 2005 uit zal komen op ruim 1,4 miljoen m², een vergelijkbaar niveau als in 2004. Een gevolg van het mikken op kwaliteit is dat het aanbod in sneltempo ‘vergrijst’. Bedrijven trekken naar de moderne, goed gelegen locaties, terwijl vooral de oudere perifere en de gemengde locaties steeds meer structurele leegstand vertonen. Voor de toekomst biedt dit mogelijkheden tot integrale herontwikkeling van dit type locaties. Ook is de stijging van het aanbod nog altijd niet ten einde gekomen. Bedrijven slagen er duidelijk in om bij een verhuizing de benodigde meters te reduceren. Dat komt niet alleen door de afslanking van organisaties en het nog grotendeels uitblijven van groei in de kantoorwerkgelegenheid. Ook de toepassing van moderne huisvestingsconcepten draagt hieraan bij. Medio 2005 is er in Nederland in totaal 6,3 miljoen m² kantoorruimte beschikbaar. Dit is een stijging van 8% ten opzichte van begin dit jaar. Wel is er sprake van een duidelijke regionale differentiatie. In een aantal regio’s is het aanbod afgenomen. Wij constateren een duidelijke tweedeling in huurprijsontwikkeling tussen eersteklas en overige kantoorruimte. De contracthuren voor deze eerste categorie zijn relatief stabiel.

Bedrijfsruimtemarkt Op de bedrijfsruimtemarkt zijn in de eerste helft van 2005 duidelijk minder transacties tot Twentevisie 07/2005

stand gebracht dan in de eerste helft van 2004. In totaal is in de eerste zes maanden landelijk circa 810.000 m² bedrijfsruimte opgenomen. De afname van de activiteit op de bedrijfsruimtemarkt is vooral te wijten aan de tegenvallende economische prestaties van ons land, evenals aan een tekort aan geschikt aanbod. Zo blijken bedrijven in de productiesector hun huisvestingsbeslissingen op de lange baan te schuiven als reactie op tegenvallende bedrijfsresultaten. De logistieke sector, die vorig jaar een groot deel van de opname voor haar rekening nam, heeft in 2005 grote moeite om kwalitatief goede bedrijfsruimte te vinden. De ruimtevraag van deze sector lijkt evenwel onverminderd groot te zijn. Net als bij de kantoren vertoont het aanbod ook op de bedrijfsruimtemarkt nog immer een stijgende lijn. Ten opzichte van eind 2005 is het aanbod met 10% toegenomen tot een niveau van 8,4 miljoen m². De gestage uittocht van productiegerelateerde bedrijvigheid richting het buitenland is hiervan de voornaamste oorzaak. Vanwege de schaarste aan bedrijfsruimte voor logistieke doeleinden blijven de prijzen voor eersteklas bedrijfsruimte op peil. Voor kwalitatief minder hoogwaardig aanbod dalen de huurprijzen.

Regionale markt voor commercieel vastgoed Ook in de Twentse stedenband constateren wij dat de markt nog steeds kwetsbaar en stroperig is en een incidenteel karakter kent. Toch zien wij op een aantal punten een afwijking van het landelijke beeld. Onderstaand treft u enige karakteristieken aan.

• Wel behelst het aanbod een groot deel verouderde, deels incourante kantoren van structurele aard. • De huurprijzen voor eersteklas kantoorruimte in Enschede en Hengelo zijn gedaald naar respectievelijk € 135,00 en € 130,00. In Almelo is deze echter gestegen naar € 130,00 vanwege het relatief schaarse aanbod van nieuwbouw ontwikkelingen.

Bedrijfsruimtemarkt • De opname op de bedrijfsruimtemarkt lijkt weer aan te trekken. Verwacht wordt dat de totale opname voor 2005 minimaal gelijk zal zijn aan de opname in 2004 of zelfs licht zal stijgen. • Er kan gesproken worden van licht optimisme. Er is weer gerede interesse al voert de vervangingsvraag nog steeds de boventoon. De meeste transacties vinden plaats in de grootteklasse van 300 m² tot 1.000 m². • Het aanbodniveau is licht gedaald door enerzijds opname maar ook door onttrekking. • Ondanks het ruime aanbodniveau is er enigszins sprake van krapte op de markt voor bedrijfsverzamelgebouwen gericht op de grootteklasse onder de duizend vierkante meter. • De huurprijzen voor eersteklas bedrijfsruimte in de drie Twentse steden zijn gelijk gebleven aan het prijsniveau van 2004. In Almelo ligt deze op € 40,00 en in Hengelo en Enschede op € 42,00. Mocht u geïnteresseerd zijn in één of meer van de door ons uitgevoerde cijfermatig onderbouwde marktanalyses dan kunt u deze geheel kosteloos aanvragen op ons kantoor. ■

Kantoorruimtemarkt • In de drie Twentse steden is in het eerste halfjaar ruim 10.000 m² kantoorruimte opgenomen en zal de totale opname voor 2005 naar verwachting uitkomen op circa 23.000 m². • In de grootteklasse tot 1.000 m² zit nagenoeg geen beweging. Wel oriënteren er zich enkele grote partijen op de markt. • Het aanbodniveau is licht gedaald, waarmee het gevoel dat het dieptepunt gepasseerd is wordt gevoed.

Edwin H. Mulder MRICS RT Directeur/partner DTZ Zadelhoff

57

vastgoed | transacties

Vastgoed transacties Almelo ◆ Het voormalige RMD gebouw - met een oppervlakte van ca 4.170 m² – is gekocht door Arbo Unie BV. De koopsom bedraagt € 2.400.000,-. DTZ Zadelhoff bracht de transactie tot stand. De koopsom bedraagt € 2.400.000,-.

Damsté Advocaten heeft op het Business & Science Park circa 2.825 m² kantoorruimte gekocht van de Stichting Pensioenfonds Stork.

huur van circa 160 m² kantoorruimte aan Service2Media B.V. in het kantoorgebouw aan het Capitool 41. De huurprijs bedraagt € 20.950,- per jaar.

v.o.f. heeft namens de verhuurder, een particuliere belegger, 590 m² winkelruimte en 242 m² opslagruimte aan De Heurne 19 verhuurd. De huurder is A&O Store.

Hengelo ◆ DTZ Zadelhoff heeft namens eriks onroerend goed BV het object gelegen aan Granaatstraat 55 verhuurd aan Subbase BV. De oppervlakte is circa 650 m²; de huurprijs bedraagt euro 32.500,- per jaar.

◆ Loyalis Mens en Werk B.V. heeft voor

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens de

€ 49.700,- per jaar 340 m² kantoorruimte gehuurd aan het Capitool 20-30 . De verhuurder is een institutionele belegger. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht de transactie namens de verhuurder tot stand.

eigenaar, Halverton, circa 180 m² kantoorruimte verhuurd aan de Amarilstraat 6-4. De huurder is een deurwaarderskantoor; de huurprijs bedraagt € 14.900,-.

◆ Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars

◆ Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars

v.o.f. heeft namens de verhuurder, een institutionele belegger, 390 m² op de begane grond en 120 m² kelderruimte in de Galerij 7 verhuurd aan Schuurman Schoenen B.V. Delden ◆ Countrywishes B.V. heeft aan de Langestraat 66a 260 m² winkelruimte en 50 m² opslagruimte gehuurd voor € 24.000,- per jaar. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad op namens de verhuurder, een particuliere belegger. Enschede ◆ Damsté Advocaten heeft op het Business & Science Park circa 2.825 m² kantoorruimte gekocht van de Stichting Pensioenfonds Stork. De koopsom is niet bekend gemaakt. DTZ Zadelhoff Enschede bemiddelde bij deze transactie namens de Stichting Pensioenfonds Stork.

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft aan de Chroom-

steden 26 een bedrijfshal van ca. 235 m² onderverhuurd aan Tuindomein. De jaarlijkse huurprijs bedraagt € 14.500,-. ◆ Namens Cocon Vastgoedmanagement

heeft DTZ Zadelhoff v.o.f. circa 100 m² bedrijfsruimte in het Algemeen Ondernemers Centrum Twente aan de Wethouder Beversstraat 185 verhuurd aan een ondernemer. De huurprijs bedraagt € 55,- per m² per jaar.

Oldenzaal ◆ Een farmaceutisch productiebedrijf heeft 1.080 m² bedrijfsruimte en 290 m² kantoorruimte gekocht aan de Hinmanweg 13-13a . Een koopsom werd niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad op namens de verkoper, een particuliere belegger. ◆ Polman Bedrijfsmakelaars heeft aan de

Hanzepoort 31 5.100 m² verhuurd aan Road Air. De huurprijs bedraag € 226.000,per jaar, en aan de Hanzepoort 31B 1.500 m² aan Selo B.V. voor € 57.000,- per jaar.

◆ Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars

◆ S h e l t e r S t o r a g e B. V. h e e f t a a n d e

Juridisch Loket circa 590 m² kantoorruimte aangehuurd in ‘De Stadspoort’ aan de Piet Heinstraat 17. De jaarhuurprijs bedraagt € 85.550,-niet te vermeerderen met BTW.

v.o.f. heeft namens de zittende huurder 170 m² winkelruimte gelegen aan de Kuipersdijk 5a verhuurd aan Timan Modes. De verhuurder is Vos Vastgoed Ondernemingen B.V.

Textielstraat 32 2.440 m² bedrijfsruimte gehuurd. De huurprijs bedraagt € 60.000,-. De verhuurder is een particuliere belegger. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder tot stand.

◆ Namens de verhuurder, een particuliere

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een

belegger, heeft Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. 190 m² winkelruimte verhuurd aan de Beltstraat 96b. De huurprijs bedraagt € 30.400,- per jaar. De huurder is Palthe Stomerij Almelo.

pensioenfonds ca 2.338 m² kantoorruimte verhuurd in het pand ‘de Wolk’ aan de Piet Heinstraat 12 aan Saxion Hogescholen. ten Hag Bedrijfsmakelaars BV trad op namens de huurder.

◆ Aan de Hanzepoort 16 huurde Handpak

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens een

particuliere belegger het object met een oppervlakte van 455 m² verhuurd aan de Kopersteden 9. De huurder is REM BV; een huurprijs is niet bekend gemaakt

particuliere belegger bemiddeld bij de verhuur van circa 180 m² kantoorruimte aan Streamtec B.V. aan het Capitool 41. De huurprijs bedraagt € 23.000,- per jaar.

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft circa 85 m² kan-

◆ Carion Kunst en Lijst B.V. heeft aan de

toorruimte aan De Ruyterlaan 4 verhuurd aan Instituut van der Stam. De huurprijs bedraagt € 12.000,- per jaar.

Haaksbergerstraat 334 250 m² winkelruimte en 70 m² nevenruimte gehuurd ten behoeve van een galerie in kunstuitleen. Verhuurder is een particuliere belegger. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars trad op namens de vertrekkende huurder. De huurprijs bedraagt € 23.750,- per jaar.

Rijssen ◆ Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens Henk ter Horst VOF uit Enschede 460 m² winkelruimte aangehuurd aan de Rozengaarde 77. Thoma Makelaars uit Rijssen trad op namens de verhuurder, een particuliere belegger. De huurprijs bedraagt € 35.000,- per jaar. ■

◆ DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft namens Het

◆ Aan de Auke Vleerstraat 4a heeft Polman

Bedrijfsmakelaars 159 m² verhuurd aan Eurofiber voor € 120,- per m² per jaar, en aan de Auke Vleerstraat 4b 151 m² aan Werk & Vakmanschap voor € 125,- per m² per jaar. Twentevisie 07/2005

◆ Namens een particuliere belegger heeft

DTZ Zadelhoff v.o.f. bemiddeld bij de ver-

Nederland 3.225 m². De huurprijs is niet bekend gemaakt. Polman Bedrijfsmakelaar trad op namens de eigenaar, een particuliere belegger.

De Hinmanweg 13-13a in Oldenzaal is verkocht aan een farmaceutisch productiebedrijf.

59

De hapjes en drankjes werden aangeboden door Twentse Catering Groep en Twentevisie

Memphis over spoelen, trucks en pijpen

De gasten van Memphis (boven, v.l.n.r.): Hans Pol van PBF, Herman Nijhof van Nijhof-Wassink en Philip Houben van Wavin. Hoewel nog menigeen met vakantie was, was de TOS lounge goed gevuld. Dat lag natuurlijk ook aan de gasten, die door TV Oost ook gretig werden gefilmd.

62

impressie | memphis

Op 30 augustus vond de eerste opname in het nieuwe seizoen plaats van Memphis in het Arke Stadion. Bij afwezigheid van Martin Steenbeeke werden alle drie gasten door Jan Medendorp geïnterviewd. De eerste die aan tafel schoof was Hans Pol, de jonge directeur van PBF, die verslag deed van zijn succes. Daarna was het de beurt aan Herman Nijhof, grondlegger van transportbedrijf Nijhof-Wassink, die met veel gevoel voor retoriek terugblikte op zijn lange carrière. De derde gast was Philip Houben, directeur van de jubilerende multinational Wavin.

De volgende opnames van Memphis vinden plaats op 27 september, 1 november, 29 november, 3 januari, 31 januari, 28 februari, 28 maart, 2 mei en 30 mei om 17.00 uur in het Arke Stadion. Op 27 september zijn te gast zijn onder anderen te gast oud-minister van Economische Zaken Gerrit Ybema, reclameman Peter Zeylmaker; ook besteden we aandacht aan Texas Instruments en Dutch4. De opnames vinden op 27 september plaats in het Essent Café van het Arke Stadion. Als u wilt worden geïnformeerd over de gasten en als u uitgenodigd wilt worden, kunt u zich voor de e-mailservice opgeven via www.twentevisie.nl.

Veel aandacht voor het luid georeerde levensverhaal van Herman Nijhof, onder zoonTV Freddy en collega-transportondernemers. 6006 anderen LEUKERvan ADV 12-11-2004 11:46 Pagina 1

Nou, reken maar van yes.

”Leuker kunnen we het niet maken.”

Als fiscalist weten we alles, maar dan ook echt alles van de ingewikkelde en over en weer vliegende belastingwetgeving. En dat levert geheid hele leuke resultaten op.

M.H.Tromplaan 8, Enschede. Telefoon 053-4316161. www.bakxrombouts.nl

63

IKT Visie op… Innovatiecircus

Theo Poiesz voorspelt 74 einde marketing BTC treedt buiten de muren 76 CNV eens met 78 Van der Noordt Payrolling Cashflow belangrijk 80 bij financiering MKB Twenteconcert en 81 jaarvergadering IKT Scope en IKT-nieuws 83 Twente Agenda 84

We weten het inmiddels allemaal: alleen door voortdurende innovatie kunnen we als westerse samenleving overleven. Dat geldt niet alleen voor het industriële bedrijfsleven dat moet concurreren met aanbieders met lagere loonkosten, maar ook voor de dienstverlener die zijn concept gekopieerd ziet door een prijsvechter. De overheden zullen mee moeten omdat zij immers in de meeste situaties de randvoorwaarden scheppen. In Twente gaan we er prat op een innoverende regio te zijn. We hebben een Regionaal Innovatieplatform en een Regionaal Economisch Ontwikkelingsplan. De Universiteit Twente pretendeert innovatief te zijn door het stimuleren van een snelle kennisoverdracht naar het bedrijfsleven. IKT startte tijdens de jaarvergadering 2003 de discussie over de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de (regionale) overheden om de (innovatieve) kansen voor de regio te vergroten. De voornaamste aanbeveling was om meer als ‘Vennootschap Onder Firma’ te gaan werken. Op 13 oktober a.s. gaan we het tijdens de jaarvergadering hebben over innovatie. Ik heb het idee dat het voorgestelde VOF-model langzamerhand zijn vruchten gaat afwerpen; niet alleen wordt innovatie gestimuleerd, maar het bedrijfsleven krijgt er ook meer ruimte voor. Bij de pogingen een doorstart van de luchthaven te realiseren werken bedrijfsleven en overheden nauw samen; de plannen voor een snelle en sterke digitalisering van de gezondheidszorg komen uit de koker van het werkveld én door bijvoorbeeld de gemeente Hellendoorn wordt, samen met enkele plaatselijke bedrijven, gewerkt aan het vereenvoudigingen van de vergunningenprocedures. Allemaal innovatieve ontwikkelingen volgens het (Twentse) boekje: snel, doelgericht en in nauwe samenwerking tussen de belanghebbende partijen. Wij zijn in Twente geen vergaderdieren, maar weten elkaar – gelukkig – steeds sneller te vinden. Geert de Raad Voorzitter IKT

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985

www.ikt.nl

| Twentevisie | Jaargang 17 | Nummer 6 | Juni 2005 |

T h e o Poiesz voorspelt virtual guardian angels

Het einde van de 70

Theo Poiesz ziet veel bestaande merken verdwijnen.

Door de noodzaak om de concurrentie elke keer weer te overtreffen raken de marketinginstrumenten en –strategieën steeds verder uitgeput. Dit failliet van de marketing zal, volgens prof. Theo Poiesz (TiasTilburg), leiden tot een totaal andere ordening in het aanbod van producten en diensten. Hij voorspelt een snelle opkomst van virtual guardian angels, brancheoverschrijdende organisaties die een nauwe band hebben met hun klanten, hen de meeste zorgen uit handen nemen en ‘op maat’ een breed pakket aan producten en diensten leveren. Aanbieders die zich niet bij zo’n VGA hebben aangesloten, zullen ten onder gaan. De theorie van de economisch psycholoog was sluitend, al dachten veel IKT-ers dat het zo’n vaart wel niet zou lopen. Zeker als het gaat om de businessto-business activiteiten. (door Niko W ind)

Uitgangspunt voor Theo Poiesz is zijn Triade-model voor gedragsmanagement: “De drie hoofdoorzaken van gedrag zijn motivatie, capaciteit en gelegenheid. In het aankoopgedrag werken deze drie factoren tegelijkertijd en zal het ‘waarschijnlijk gedrag’ van de afnemer het product zijn van deze factoren.” De factor capaciteit heeft betrekking op onder meer de fysieke en financiële mogelijkheid en de kennis van het te kopen product. De tijd die we hebben of nemen bepaalt de grootte van de factor gelegenheid. Door de toenemende complexiteit van de producten en het enorme aanbod is het vrijwel ondoenlijk om zich te verdiepen in de feitelijke eigenschappen van een product (capaciteit) en ‘tijd’ (gelegenheid) wordt steeds meer een belangrijk goed dat we zo min mogelijk willen inzetten voor het nemen van aankoopbeslissingen.

Meerwaarde? De reactie van de aanbieders op het gebrek aan capaciteit en tijd bij de afnemers om tot een echte keuze te komen was het creëren van meerwaarde. Maar ook daarin gaat het mis. De consument kan het aanbod niet meer overzien, begrijpt de verschillen niet meer en kan zijn eigen wensen en behoefte niet meer specificeren. De aanbieders denken nog dat hum producten zich onderscheiden van die van de concurrenten, maar de afnemers zien geen verschillen meer. De antwoorden daarop zijn de laatste jaren al gegeven: men moet dichter op de klant gaan zitten, men moet meer innoveren, men moet beter communiceren en – als al die middelen zijn uitgeput – zal men door lagere prijzen de klant trachten over te halen om juist hun producten of diensten af te nemen. Voor professor Poiesz zijn al deze instrumenten langzamerhand uitgeput: “Neem nu de distributie, de noodzaak om meer contact te hebben met de afnemer. Hoe meer contacten, hoe kleiner de impact en hoe meer inspanningen men moet verrichten om hetzelfde effect te behalen. Het is een spiraal die steeds grotere inspanningen vergt en die daarbij nog eens wordt aangejaagd door de kopieerdrift van de concurrenten.” Hetzelfde geldt voor de innovatiezucht. Meer innovaties leidt tot innovatie-overkill en een kleinere impact en dus om de vraag naar nog meer innovaties. Ook hier geldt de aanjaagfunctie van het kopiëren door anderen. Veel communicatie lijdt aan een overload van informatie, dus tot een kleinere impact en de noodzaak om de communicatie te versterken. Voor de prijs geldt uiteraard hetzelfde. Men concurreert zo sterk op prijs, dat de producent zich slechts staande kan houden door met steeds lagere marges genoegen te nemen. Dit alles leidt niet alleen tot uitstoot van personeel, maar ook tot steeds minder geld om te investeren. “Het zal duidelijk zijn dat deze vier spiralen elkaar versterken en dat – als ze niet uitkijken – veel bedrijven in deze draaikolk gaan verdwijnen.”

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

marketing is nabij Mismatch De overload aan informatie en de sterke toename van de complexiteit maakt het de consument steeds mogelijker om de juiste keuze te maken. “Slechts een enkeling neemt de tijd om uitvoerig de technische kwaliteiten van elektronische producten te vergelijken. Er zijn langzamerhand bijna honderd verschillende digitale camera’s in de handel, maar het is vrijwel onmogelijk om juist die camera te kiezen die het best voldoet aan de behoefte en het best past bij de financiële mogelijkheden.” Men koopt op basis van emoties en er wordt daardoor steeds meer aangeschaft wat men niet wil en andere, wél belangrijke zaken worden niet gekocht.

Escape strategieën Prof. Poiesz liet het niet bij deze uiterst sombere toekomstbeelden over de teloorgang van de marketing; hij presenteerde ook nieuwe strategieën, die de producent wél in staat moet stellen om te overleven. “Het zal in de toekomst gaan om de combinatie van vier strategieën: het vormen van langetermijn-relaties, het opzetten van een goed CRM-systeem, het individualiseren van het aanbod én het uitbreiden van het aangeboden pakket. Het inzetten van één van die middelen helpt de aanbieder echter niet om definitief aan de marketingspiraal te ontsnappen. Daarvoor is het nodig een optimale mix te krijgen van deze vier strategieën.” Theo Poiesz heeft dit samengebracht onder de titel ‘Synergetische marketing’: “Je moet een langetermijnrelatie opbouwen en dit gebruiken om het pakket te individualiseren en uit te breiden. Deze individualisering en uitbreiding van het pakket wordt weer gebruikt om de relatie met de afnemer te bestendigen en te verdiepen. Dit alles moet ondersteund worden door toepassing van ICT en CRM. Dat laatste is noodzakelijk om het klantproces in kaart te brengen en in de tijd te volgen. Het leidt tot verdieping van de klantinformatie en een registratie van de acties van de klant op de eigen activiteiten. Belangrijk is uiteraard de analyse van de samenhang. ”Een mooi voorbeeld deze aanpak is de bonuskaart van Albert Heijn, die kan of moet leiden tot een levenslange verbondenheid. Het manco aan deze aanpak is, volgens Theo Poiesz, de beperking in het aanbod. “De opgebouwde relatie moet worden gecombineerd met een steeds sterker wordende uitbreiding van het pakket aan producten en diensten, waarbij het noodzakelijk is om de grenzen van de eigen branche te overschrijden.”

Virtual guardian angel Het ultieme samengaan van een opgebouwde langetermijnrelatie en een breed, bijna alles omvattend pakket leidt tot het ontstaan van virtual guardian angels. “De kenmerken van deze ‘allesweters en allesaanbieders’ is dat deze zelf niets of slechts weinig van het pakket zelf produceren, maar zich beperken tot de selectie, de organisatie en de coördinatie van het aanbod. Een virtual guardian angel (VGA) specialiseert zich in het ontwikkelen van kennis

www.ikt.nl

omtrent de klant en de vergelijkbare klanten. Bij herhaalde positieve ervaringen zal het vertrouwen van de klant sterk toenemen. De eigen privacy wordt volledig ondergeschikt aan de voordelen van de persoonlijke benadering door de VGA. De partijen gijzelen elkaar: de klant biedt inzicht in de eigen omstandigheden, wensen en verlangens en laat de beslissingen over aan de VGA. De laatste moet er alles aan doen om volledig tegemoet te komen aan de wensen van de individuele klant.” Door deze aanpak zal de klant veel nuttiger met zijn tijd kunnen omgaan en zich beperken tot fun-shopping. “Een VGA zorgt, met behulp van ICT en CRM voor een optimaal geïndividualiseerd pakket van geïntegreerde producten en diensten.” In de praktijk zal dit betekenen dat veel van de huidige merken zullen verdwijnen en enkele VGA’s deze plaats zullen overnemen. Binnen de marketing wordt hierdoor informatie aan de consument over afzonderlijke producten en diensten overbodig. De VGA beslist immers – op basis van de klantgegevens – wat het best aangeschaft kan worden.

HEMA en ANWB Hoewel nog niet door iedereen herkend, zijn er de laatste tijd al een flink aantal initiatieven genomen die in de richting gaan van het VGA-idee. “Wie had er ooit aan gedacht dat de HEMA als leverancier van energie zou gaan optreden? Het is een volledig branchevreemde activiteit, maar het leidt wél tot een versteviging van de relatie met de klant.” Aan de andere kant zijn er, volgens Theo Poiesz, organisaties die vanuit de klantenbinding kunnen uitgroeien tot een VGA. Hij ziet bijvoorbeeld grote kansen voor de ANWB, die een enorm ledenbestand heeft en vertrouwen uitstraalt. “Als deze organisatie zich gestructureerd gaat werpen op het aanbieden van branchevreemde diensten en producten, dan kan ze één van de grote merken van de toekomst worden. De ANWB beschikt immers over een grote databank én heeft een uitstekende reputatie. Als ze hun contacten met de klant verder gaan intensiveren, kunnen ze in principe elke markt penetreren. Je betrekt dan ook je financiële diensten, je energie en zelfs je auto bij de ANWB. In het ultieme geval wordt deze ook voor je uitgezocht en besteld.” De concurrentie ‘bovenin’ zal echter moordend worden, want wie zal aan de VGA mogen leveren? Voor de huidige bedrijven zal het belangrijk worden verbintenissen aan te gaan met VGA’s. Niet gelieerde aanbieders zullen kwetsbaar worden. Hoewel het verhaal van Theo Poiesz vooral betrekking had op de consument, zal ook in de business-to-business markt deze trend zich voltrekken. “Nu al neemt de automobielfabrikant de beslissing over de inbouw van de radio, het navigatiesysteem en de banden en de dealer regelt desgewenst ook de verzekering en financiering. De erkenning als preferred supplier vormt een onderdeel van het nieuwe systeem van synergetische marketing.” ■

71

O o k in Capitool en bij Tel em at ic a In st it uu t

BTC treedt buiten 72

Van Houwenige (r) en De Koning: een gouden duo.

Ondanks de economische tegenwind draaide het BTC Twente in 2004 met dikke zwarte cijfers en ook het lopende jaar lijkt financieel een topper te worden. En dat ligt niet alleen aan de bezettingsgraad van bijna 100%. Het BTC profileert zich steeds meer als ‘facilitator’ van kennisintensieve ondernemingen en verhuurt inmiddels ook ruimte in een gloednieuw gebouw aan het Capitool 50 op het Business and Science park én in de nieuwe locatie van het Telematica Instituut in het voormalige hoofdkantoor van de Grolsche Bierbrouwerij. Gerard van Houweninge is per 1 juli jl. benoemd als commissaris van BTC-Twente BV. Rob de Koning is Gerard vanaf die datum opgevolgd als directeur. Gedurende bijna twee jaar hebben ze als een prima koppel samengewerkt om de ‘waarde’ van de erfe-

nis van Gijs van Driem voor de regio verder te versterken. (d oo r N iko W in d)

Het BTC Twente is aan de ene kant een katalysator als het gaat om de ontwikkeling van nieuwe, kennisintensieve bedrijvigheid in Twente; aan de andere kant lift het bedrijf maar al te graag mee met de ontwikkelingen in de regio, met name ambitieuze plannen van de gemeente Enschede én de hernieuwde aandacht voor technostarters binnen de Universiteit Twente. De relatie met de UT is sterk verbeterd na de herstructurering van het NetLab-project en vooral door de opvallend goede resultaten: vijf (bijna) marktrijpe nieuwe producten op het gebied van de zorg en technologie.

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

de muren Groei Een voorbeeld van de samenwerking tussen de UT en het BTC is ongetwijfeld het bedrijf Micronit Microfluidics dat in glas micro-vloeistofsystemen ontwikkelt en produceert. De ontwikkeling gebeurt op de UT in Mesa+; de productie in een cleanroom in één van de hallen in het BTC. De productiehallen in het BTC liggen momenteel overigens erg goed in de markt. Jaren geleden werden ze voor een deel omgebouwd tot kantoorruimte; nu vindt er weer productie plaats. Een andere belangrijke ‘productie’-huurder is het bedrijf Immunicon Europe dat in een laboratorium bloedsamples analyseert van Europese ziekenhuizen en tegelijkertijd bezig is met de ontwikkeling van nieuwe apparatuur voor de analyse van bloedcellen. Immunicon heeft inmiddels een tweede hal gehuurd om vanuit een tweede laboratorium meer productie te kunnen maken. “Maar we kunnen lang niet alle bedrijven genoeg ruimte bieden om te groeien. We willen zelfs graag dat bedrijven die sterk groeien uit ons gebouw vertrekken. Ons concept is gericht op starters: flexibiliteit in ruimte, hoge service en een opzegtermijn van twee tot zes maanden.” Om de snelle groeiers toch ‘onder de vleugels van het BTC’ te kunnen helpen, is het BTC letterlijk buiten het gebouw getreden door elders op de B&S-park bedrijven onder te brengen. Het gaat om een gloednieuw gebouw aan het Capitool 50, waarvoor de eigenaar, Delta Borg BV, geen huurders kon vinden. Inmiddels hebben Xsens, Newcom en Starsale ieder één van de totaal vier verdiepingen in gebruik. Rob de Koning: “We voeren daar het gebouwbeheer en de ondernemers kunnen op dezelfde wijze gebruik maken van onze (facilitaire) dienstverlening als onze eigen huurders, inclusief onze postbus en telefoonservice. Deze ‘BTC-ers’ buiten de poort zijn overigens niet de enige die gebruik maken van de telefoonservice. De telefonistes in het BTC nemen de telefoon op voor bedrijven binnen en buiten de regio!

Telematica Instituut Rob de Koning heeft de laatste jaren het begrip ‘facilitair management’ een dermate inhoud gegeven dat steeds meer (kennisintensieve) bedrijfsverzamelgebouwen van zijn diensten gebruik zijn gaan maken. Het nieuwste object is het voormalige hoofdkantoor van de Grolsche Bierbrouwerij, waar het Telematica Instituut inmiddels zijn intrede heeft gemaakt. Het gebouw is (nog) veel te groot voor dit technologisch topinstituut. Die vrije 1.100 m² (drie verdiepingen in één van de twee gebouwen) worden door het BTC verhuurd volgens het vertrouwde full-service concept dat zo bepalend is voor het eigen gebouw. “Wij hebben alle sores van het Telematica Instituut overgenomen en verzorgen de acquisitie, de verhuur, de facilitaire dienstverlening en de totale verhuuradministratie.” Inmiddels is ruim 40% van de beschikbare ruimte verhuurd aan bedrijven die – op één na – binding hebben het met werk van het Telematica Instituut. De bemoeienis van het gebouw gaat veel verder, want ook het deel dat bij het Telematica

www.ikt.nl

Instituut in gebruik is, wordt vanuit het BTC beheerd. “Dit outsourcen van de totale facilitaire dienst geeft het management alle ruimte om te doen waar ze goed in zijn: ontwikkelen van software en het runnen van projecten.”

Campus Business Center Gerard van Houweninge verkeert in Twente in een bijzondere positie. Als oud-directeur van de ontwikkelingsmaatschappij OOM (die na de fusie met de GOM als Oost NV probeert twee provincies economisch op te stuwen in de vaart der volken) heeft hij veel contacten in de regio. Hij was tot voor kort parttime directeur van het BTC Twente en heeft sinds 1 maart - op interim-basis - de leiding over het nieuwe bedrijfsverzamelgebouw voor starters op MBO-niveau, Campus Business Center in Hengelo. In de voorfase van dit nieuwe centrum is er een nauwe samenwerking geweest, maar ook in de uitvoering is er veel verwevenheid. Zo is de financiële administratie uitbesteed aan de administrateur van het BTC, die onder meer ook de boekhouding van NDIX bijhoudt. Rob de Koning: “Ik ben best een beetje jaloers op Marnix Morsink en Bert Timmerman die een hypermodern gebouw beheren, met veel licht in de gangen en een geweldig grand café. Daar kunnen wij met ons 24-jaar oude gebouw niet tegenop.” Toch heeft ook het BTC zijn aantrekkelijke kanten: de positie recht tegenover de UT en de onderlinge sfeer. De kantine is inmiddels gerenoveerd en er is een fraai buitenterras aangelegd, waarop ook op zwoele zomeravonden de ondernemers hun gezelligheid kunnen vinden. “Wij hebben momenteel een bezettingsgraad van 100% en werken zelfs met een wachtlijst!” Zowel door twee dezelfde aandeelhouders als door de persoon van Van Houweninge is de band tussen het BTC en Campus bijzonder hecht. “De Campus kan gebruik maken van de ervaringen van het BTC-Twente. Met name waar het gaat om inrichting, management en service. BTC-Twente kan gebruik maken van de kennis die Campus – samen met TIB Advies en NIKOS - heeft ontwikkeld op het gebied van coaching van starters. We voelen er veel voor om de starters binnen het BTC dezelfde mogelijkheden te bieden als bij Campus.”

Kennispark Van Houweninge en De Koning zijn niet bang last te krijgen van de ontwikkeling van het kennispark op de UT. “In tegendeel. BTC-Twente neemt als incubator voor nieuwe kennisintensieve bedrijven een belangrijke plaats in binnen de kennisregio Twente en is nauw betrokken bij de plannen voor het kennispark. BTC-Twente heeft nu al aangeboden om ook een rol te vervullen in deze nieuwe ontwikkelingen.” Maar zo ver is het nog lang niet. Eerst moet er ruimte komen om te bouwen of te verbouwen. De plannenmakers denken in eerste instantie aan het oude chemiegebouw, maar dan moet eerst de AKI verhuizen. Mogelijk naar het voormalige brouwhuis van de Grolsch. Dus naast het Telematica Instituut. ■

73

P a y rolling bij Van der No or dt

Geen confrontatie 78

Karl van der Wel (l) en Jaap Jongejan konden elkaar recht in de ogen kijken

Wie had gehoopt op een stevige confrontatie tussen Van der Noordt Payrolling (volgens eigen zeggen de nationale marktleider in payrolling) en de grootste CNV-bond, kwam bedrogen uit. Directeur Karl van der Wel en de voorzitter van de CNV Bedrijvenbond, Jaap Jongejan, waren het volledig met elkaar eens dat payrolling – mits goed uitgevoerd – een prima manier is vooral bij kleine en middelgrote ondernemingen alle zorgen rond het eigen personeel weg te nemen. Toch kwamen de massaal toegestroomde IKT-ers

goed aan hun trekken: een prima uitleg over het hoe en waarom van payrolling en de voor- en nadelen. De bijeenkomst was echter vooral een waarschuwing voor - zoals Jongejan dat noemde - cowboys in de markt die payrolling aanprijzen als een financiële kostenbesparing. “Payrolling kost altijd geld, maar het bespaart wél op tijd en aandacht.”

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

(door Niko W ind)

met CNV Bedrijvenbond De presentatie van Van der Wel was perfect. “Wij zien payrolling als schakel tussen werken en ondernemen en zijn hierin bijzonder succesvol!” Vol trots meldde hij dat het Almelose payrollbedrijf Van der Noordt de grootste en meest professionele zelfstandige dienstverlening is op dit gebied. “Wij hebben op deze wijze ruim 9.000 externe medewerkers, die werkzaam zijn bij 750 opdrachtgevers in 40 branches in heel Nederland.” Van der Wel benadrukte dat het vooral om fulltime werknemers gaat en dat de parttimers ‘echte’ deeltijders zijn met een vast aantal uren en een vast takenpakket. Het onderbrengen van oproep- en vakantiekrachten bij een payrolberdijf laat hij graag over aan anderen. “In dergelijke gevallen kunnen we onze meerwaarde niet laten zien.” Dat Van der Noordt Payrolling veel taken van de opdrachtgevers uitvoert, blijkt wel uit het feit dat de eigen staf zo’n 70 medewerkers telt.

Breed pakket Die 70 medewerkers houden zich - naast de verkoop van het ‘product’ payrolling en relatiebeheer - bezig met de zorg voor al die externe medewerkers. “En dat is veel meer dan een ‘kleinere’ onderneming aankan. Belangrijk daarbij zijn de eigen Arbo-dienst, het jobcentre en de reïntegratieafdeling.” Over het waarom ondernemers er toe overgaan om hun personeel over te dragen aan een payrollbedrijf was Van der Wel duidelijk. “Zeker de kleine ondernemingen hebben geen tijd om zich bezig te houden met de complexe en steeds weer veranderende regelgeving. De ondernemer staat daar in veel gevallen alleen voor en kan zijn tijd en aandacht beter besteden aan zijn eigen core business.” Het uitbesteden van de loonadministratie is inmiddels algemeen goed, maar payrolling gaat veel verder. Het personeel stapt echt over naar een andere werkgever en het payrollbedrijf neemt alle juridische en fiscale verplichtingen over. Dat geldt voor contracten voor bepaalde en onbepaalde tijd, voor flexibele en vaste contracten; inclusief bepalingen over toeslagen. Alleen de pensioenregeling verandert. Bij de overgang naar Van der Noordt Payrolling stappen de werknemers over op de collectieve pensioenregeling van Van der Noordt. “Wij zorgen er altijd voor dat men er niet op achteruit gaat. We nemen de opgebouwde pensioenrechten over waardoor er geen pensioenbreuk ontstaat.” Hoewel de medewerkers juridisch overstappen naar een andere onderneming, verandert er op de werkvloer niets. Het werk blijft hetzelfde en ook de gezagslijnen veranderen niet. Ze krijgen hetzelfde salaris en houden dezelfde rechten. Van der Wel: “Ze krijgen in feite meer. Wij hebben een staf van deskundigen die helpen bij de reïntegratie na ziekte en zorgen – als er iemand zonder werk komt – dat hij of zij snel een nieuwe baan vindt. Dat is uiteraard ook in ons belang omdat de mensen bij ons op de loonlijst staan!”

www.ikt.nl

CAO Zowel Van der Wel als Jongejan hekelden de cowboys, die op de nullijn willen zitten. Jongejan: “Als payrolling een kostenbesparing oplevert, dan is er wat mis. Het kan nooit zo zijn dat een ondernemer een dienst uitbesteedt en daar dan geld aan overhoudt. Door payrolling wordt zijn bedrijf wel overzichtelijker en wordt hij verlost van het bijhouden van allerhande regelgeving die de overheid verplicht stelt.” Ook hij weet dat elke ondernemer tracht de arbeidskosten naar beneden te krijgen. Payrolling kost geld, maar verlost de ondernemer van veel werkzaamheden. “Wij zullen er nooit aan meewerken dat personeel ‘verhandeld’ wordt, maar als het voor beide partijen beter is dat de werknemers via payrolling op een andere werkgever overgaan, dan is dat prima.” Dat die overgang een lang en moeilijk proces is, blijkt wel uit de vaak maandenlange onderhandelingen tussen Van der Noordt en de potentiële klant. “We zijn daar soms wel negen maanden mee doende.” Karl van der Wel meldde trots het uitgangspunt van Van der Noordt is dat het belang van de werknemer voorop staat en dat een deal niet doorgaat als ook maar één van de werknemers – om welke reden dan ook - niet over wil stappen.” Jongejan zette, als vakbondsbestuurder uiteraard wel vraagtekens bij dat ‘belang van de werknemer’. “Jullie hebben een scholingsfonds, maar kunnen er ook niet voor zorgen dat de man op de werkvloer daar ook daadwerkelijk gebruik van zal maken. Een payrollbedrijf heeft geen enkele invloed op de cultuur binnen een onderneming en weigeren zelfs ondernemingen waar de arbeidsverhoudingen slecht zijn – en dus het ziekteverzuim hoger!” Het weerwoord van Van der Wel was duidelijk: “Bij het onderhandelen met potentiele opdrachtgevers kijken we uitdrukkelijk ook naar het bedrijfsresultaat en de kwaliteit van het management. Dat is ook puur eigenbelang, want als een opdrachtgever failliet haat of men moet inkrimpen, moeten wij het personeel - dat immers bij ons op de loonlijst staat - weer aan het werk helpen en ook een hoog ziekteverzuim kost ons geld.” Mede daarom wordt de vergoeding die Van der Noordt vraagt, periodiek aangepast, onder meer aan de hand van het ziekteverzuim.

Cowboys Payrolling is, in de ogen van vakbondsbestuurder Jongejan, goed als het om kwaliteit gaat. “Ondernemers die deze vorm van uitbesteding als een goedkope truc zien, snijden zich in het eigen vlees. Modern leiderschap betekent het motiveren van de medewerkers. Met het uithalen van trucs bereik je het omgekeerde. Hij was het volledig met Van der Wel eens dat deze nieuwe branche een eigen CAO dient te krijgen, waardoor de rotte appels er vanzelf uitvallen. Bij Van der Noordt is het goed geregeld. Bij veel anderen is het nog wildwest! “ ■

79

J a a r v e r g a d e r ing &

Twente Concert Een muzikaal avontuur… Het traditionele Twente Concert van IKT, op 3 november a.s., staat in het teken van het improvisatietalent van wel zeer verschillende musici. Het wordt een muzikaal avontuur; een mengeling van klassiek, pop en gipsy jazz. Jan Vayne behoeft als virtuoze pianist amper introductie. Klassiek opgeleid en met een grote liefde voor pop-muziek. Ook de Gipsy Boys zijn pure virtuozen, leden van de families Rosenberg en Reinhart. Hun muziek bestaat uit gipsy swing, eigen jazz improvisaties met veel flamencoinvloeden. Het tegenwicht wordt gevormd door zangeres Denise Jannah, die garant staat voor een optreden vol soul, blues en swing en fluitiste Ellen Helmus; evenals Jan Vayne klassiek geschoold en met een enorm improvisatietalent. Gewoontegetrouw vindt het concert plaats in de Oude Blasiuskerk in Delden en wordt de avond besloten met een diner dansant in de Rustende Jager in Bentelo. Alle IKT-deelnemers ontvangen binnenkort een uitnodiging. De ruimte is beperkt dus wie het eerst komt, eerst maalt! ■ 05218 IKT TwenteConcertA5.indd 1

24-08-2005 11:30:28

J a a r v e r g a d e r ing 2005

Schatgraven in de eigen achtertuin Het openbare deel van de jaarvergadering van IKT staat volledig in het teken van de innovatie. En vooral wat kunnen en moeten de regio en de regionale ondernemers doen om ‘sneller in de toekomst aan te komen‘. In Twente gaan we er prat op een innoverende regio te zijn. We hebben een Regionaal Innovatieplatform en een Regionaal Economisch Ontwikkelingsplan. De Universiteit Twente is innovatief en wil een snelle kennisoverdracht naar het bedrijfsleven stimuleren. IKT startte tijdens de jaarvergadering 2003 de discussie over de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de ( regionale) overheden om de (innovatieve) kansen voor de regio te vergroten. De voornaamste aanbeveling was om meer als

www.ikt.nl

‘Vennootschap Onder Firma’ te gaan werken. Op 13 oktober a.s. zal in het Theaterhotel in Almelo getracht worden om de vraag te beantwoorden of Twente inderdaad een voorsprong kan nemen op andere regio’s in Nederland en Europa en wat dit vraagt aan eigen ondernemerschap. Na een inleiding onder de titel ‘Innovatie – van Lissabon tot eigen achtertuin’ volgt een discussie waarbij panelleden en de zaal gaan ‘schatgraven in de eigen achtertuin’. Het openbare deel van de jaarvergadering vindt plaats op donderdag 13 oktober a.s. in het Theaterhotel in Almelo. Aanvang 16.30 uur. IKT-deelnemers en andere genodigden ontvangen binnenkort een uitnodiging. ■

81

Scope Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen. Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail aan te leveren.

Ons adres: IKT/Twentevisie, t.a.v. Saskia Rikhof-Slot, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, tel. 053 - 48 49 980, fax. 053 - 48 49 985, e-mail secretariaat&ikt.nl

Subsidieadviesbureau PNO Consultants verplaatst met ingang van 1 september 2005 de directiezetel van Hengelo naar Arnhem. Reden voor de verhuizing is de meer centrale ligging van de Gelderse hoofdstad ten opzichte van de verschillende vestigingen in Nederland. Op dit moment maakt het bureau een aanzienlijke groei door in Nederland en Europa. Vanwege die ontwikkelingen is besloten voor een meer centrale vestigingsplaats voor de directie. De keus is daarbij gevallen op Arnhem. De vestiging in Hengelo blijft bestaan. Van hieruit werken onder meer de stafdiensten. Ook fungeert ‘Hengelo’ als de uitvalsbasis van één van de businessunits. ■

Nieuwe deelnemers

Start Over Services

Ad Fontes Loopbaanontwikkeling

IKT-Almelo

Eikstraat 34 7545 JC Enschede Contactpersoon: dhr. B. Schuurmans

De Voskamp 1 7552 GD Hengelo Contactpersoon: mw. A.Borgman-Heidemann

Delta Vision Advies B.V. Welbergweg 47 7556 PE Hengelo Contactpersoon: mw. S. Exterkate Ook deelnemer geworden van Hengelo

Vechtstad Consultancy BV Denekamperstraat 38 7573 GC Oldenzaal Contactpersoon: dhr. J.G. Klunder

Beter Leven

Hillen Installatietechniek B.V.

Lintelerweg 35 7556 PD Hengelo Contactpersoon: mw. C. Mayer Ook deelnemer geworden van Enschede, Haaksbergen en Hengelo

Postbus 6179 7503 GD Enschede Contactpersoon: dhr. ing. G.A. Woudstra

P-flex Megasound B.V. Windmolen 16 7609 NN Almelo Contactpersoon: dhr. T.T.G. Lentelink

Vogelvlinder 4 7534 MC Enschede Contactpersoon: dhr. E.B.J. Krabbe

Innotec – Scorpion Nederland BV Select Support Molenstraat 34 7651 AX Tubbergen Contactpersoon: dhr. A.F.A. Rohring

Postbus 3710 7500 DS Enschede Contactpersoon: dhr. T. Bouman

IKT-Haaksbergen IKT-Enschede

NOVEL Accountants & Adviseurs

Commit B.V.

Postbus 150 7480 AD Haaksbergen Contactpersoon: dhr. Th. Hansté

P.C. Hooftlaan 56 7550 KB Hengelo Contactpersoon: mw. G. Damhuis Ook deelnemer geworden van Hengelo

Progress Automatisering Demmersweg 136 7556 BN Hengelo Contactpersoon: dhr. A.J. Timmerman Ook deelnemer geworden van Hengelo

www.ikt.nl

EQIB Werving & Selectie Postbus 960 7550 AZ Hengelo Contactpersoon: mw. M. Teesink

IKT-Oldenzaal BGG Groep B.V. Postbus 22 7570 AA Oldenzaal Contactpersoon: dhr. W.A. Bleijenberg

Koerier Centrum Denekamp Multatulistraat 7 7575 EB Oldenzaal Contactpersoon: dhr. G. Bonk

Full Vision Accountants Postbus 430 7570 AK Oldenzaal Contactpersoon: mw. C.J.M. Prommenschenckel RA AA

IKT-West-Twente Employment Profit

Langezaal B.V. Postbus 198 7480 AD Haaksbergen Contactpersoon: dhr. A.H.L. Temmink

Postbus 127 7460 AC Rijssen Contactpersoon: dhr. A.H.M. te Wierik

IKT-Hengelo

Arbo Unie B.V.

Kliq B.V.

Postbus 378 7440 AJ Nijverdal Contactpersoon: dhr. J.F.M. Homma

Postbus 371, 7500 AJ Enschede Contactpersoon: dhr. J. de Weerdt

79