De mens verovert de ruimte Hugo Vanderstraeten
Voor de Russen was dit het derde ruimtesucces op rij. In 1957 hadden ze
Russen eerst
het eerste ruimtetuig, de Spoetnik I, in een baan om de aarde gebracht. De Spoetnik I, de eerste kunstmaan of satelliet, zond via een radiozender een bieptoontje uit dat overal ter wereld werd opgevangen. In hetzelfde jaar maakte het eerste levende wezen, het hondje Laika, aan boord van Spoetnik II een ruimtereis rond de aarde.
Op 12 april 2011 is het precies vijftig jaar geleden dat de mens voor het eerst buiten de dampkring rond de aarde vloog. Aan boord van de ruimtecapsule Vostok 1 werd kosmonaut Joeri Gagarin op 12 april 1961 de ruimte in gestuurd. Zijn vlucht was een zeer goed bewaard geheim. Noch zijn vrouw, noch zijn moeder waren op de hoogte. Ze moesten via de radio vernemen dat
Mens op de maan
Joeri één keer rond de aarde was
In de tijd van de Spoetnik woedde de
gedraaid. Precies 108 minuten na de
Koude Oorlog tussen Rusland en de
lancering maakte de eerste mens in de
Verenigde Staten. Beide landen waren
ruimte een geslaagde landing op aarde.
bang voor een aanval van de ander. Ze wilden om militaire redenen de eerste
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.1
De mens verovert de ruimte
in de ruimte zijn. De Amerikanen voelden
zich
verslagen
door
de
successen van de Russen en hoopten dat de eerste mens op de maan een Amerikaan zou zijn. Daarom startten ze het 'Apollo-project' op. Op 16 juli 1969 begon de Apollo 11 aan zijn ruimtevlucht. Aan boord waren Edwin Aldrin,
Michael
Collins
en
Neil
Armstrong. Toen de Apollo 11 de maan bereikte, namen Aldrin en Armstrong plaats in een kleiner ruimtetuig, de maanlander Eagle. Collins bleef aan boord van het moederschip om de twee astronauten later weer op te pikken. Om 21.18 uur onze tijd zette Neil Armstrong de maanlander veilig op de maan. Hij meldde aan het vluchtleidingscentrum op aarde: 'Hier de Basis van de Rust, de arend is geland.' Neil Armstrong zette de eerste voetstap op de maan: een kleine stap voor een mens, maar een grote sprong voor de mensheid.
Nu in de ruimte: het ISS De ruimtevaart kostte de Russen en Amerikanen heel veel geld. Daarom besloten ze om samen met het ESA een ruimtestation te bouwen: het ISS, International Space Station of Internationaal Ruimtestation. In 1998 werd het eerste deel gelanceerd. Het ruimtestation wordt, als een bouwdoos, regelmatig met nieuwe delen uitgebreid. Ruimtevrachtschepen meren aan om materiaal en nieuwe onderdelen te brengen. Wanneer het ISS eind dit jaar af zal zijn, is het een voetbalveld groot en weegt het 455 ton. Sinds 2000 is het ISS voortdurend
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.2
De mens verovert de ruimte
bewoond. Nu verbljven er steeds zes ruimtevaarders aan boord. De huidige bemanning is
'Expeditie 26'.
Drie
Russen, twee Amerikanen en een Italiaan voeren allerlei experimenten uit met de gewichtloosheid. Het ruimtestation is soms zichtbaar als een heel helder lichtpunt dat van west naar oost langs de hemel beweegt. Het ISS heeft een snelheid van 28 000 km/u. Elke 91 minuten maakt het op een hoogte van 350 km een omwenteling rond de aarde.
In 2002 was het de beurt aan Frank De Winne. Hij verbleef ruim acht dagen aan boord van het ISS. Zeven jaar later ging hij er een tweede keer naartoe. Hij werkte er zes maanden als boordingenieur.
De
laatste
twee
maanden van zijn missie was hij gezagvoerder.
Twee Belgen Tot op heden verbleven er twee Belgen in de ruimte. Dirk Frimout cirkelde in 1992 met de spaceshuttle Atlantis om
Hoe word je astronaut?
de aarde.
Na de basisschool is er geen school voor
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.3
De mens verovert de ruimte
astronauten. In het secundair bestaat
gewichtloosheid. Als je dat allemaal
er geen richting ruimevaart. Je moet
onder de knie hebt, ben je klaar voor
eerst flink studeren om wetenschapper,
je eerste ruimtereis.
ingenieur of piloot te worden. Je moet over een goede gezondheid beschikken en niet bang zijn van het avontuur. Dan kun je je aanmelden om deel te nemen aan een selectieproef bij NASA of ESA. In 2008 waren bij er ESA meer dan 8000 inschrijvingen voor vier kandidaatastronauten. Als je slaagt, wacht je een zware opleiding die twee en een
Wetenschap in de ruimte Dankzij de ruimtevaart heeft de wetenschap heel wat nieuwe zaken kunnen ontdekken en maken. Zo kwam men te weten dat de dampkring allerlei deeltjes bevat die ons op aarde beschermen tegen stralingen uit het heelal. Vanuit een ruimtestation kan men de
half jaar duurt.
aarde van buitenaf bestuderen. Satellieten in de ruimte zijn onmisbaar geworden.
Weersatellieten
nemen
wolkenfoto’s van de aarde en helpen het weer voorspellen. Ze zorgen ervoor dat mensen worden verwittigd bij erge Tijdens de training leer je alles waarmee een astronaut te maken krijgt. Je leert een ruimtecapsule besturen, Russisch en Engels spreken en
in
groep
werken.
Je
volgt
overlevingslessen en je maakt speciale vluchten om kennis te maken met
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.4
stormen.
De mens verovert de ruimte
Zonder satellieten werkt onze GPS
Ruimtetoeristen!
niet, kunnen we niet telefoneren naar
Professoren verwachten dat ruimtevaarders
Australië
geen
tegen 2025 tot voorbij de maan zullen
televisiebeelden van het WK voetbal in
reizen. NASA hoopt astronauten naar
Zuid-Afrika. Veel ruimtevaarttechnol
Mars te sturen en hen veilig terug te
ogie wordt toegepast in producten die
brengen. Men doet onderzoek om een
we dagelijks gebruiken. Denk maar aan
blijvende ruimtebasis te bouwen op de
nieuwe
maan, om van daaruit de grenzen van
en
krijgen
materialen
we
voor
soepele
sportschoenen, krasvrije zonnebrillen
ons zonnestelsel te verkennen.
en ruimtevoedsel.
Gewichtloosheid Stappen, springen en de tafel dekken vinden wij heel gewoon. Maar in de ruimte is dat niet mogelijk. In een ruimtetuig buiten de dampkring valt de zwaartekracht van de aarde weg. Alles is gewichtloos. Wat niet is vastgemaakt,
Ondertussen sturen China, India en
vliegt in het rond. Ook de astronauten
Japan ruimtesondes uit om verre
zweven alle kanten op.
planeten te verkennen. Momenteel is de Japanse ruimteverkenner Akatsuki op weg naar Venus om er de atmosfeer te onderzoeken. Chinese taikonauten brengen in 2012 een eigen ruimtestation in de ruimte. Het wordt stilaan dringen in de baan om de aarde.
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.5
De mens verovert de ruimte
Misschien kun je in 2050 een reisbureau
waar men zich bevindt
binnenstappen om een vakantietrip
kosmonaut: Russische ruimtevaarder
naar de maan te boeken, en nemen
Koude Oorlog: ruzie tussen twee
'spacetoeristen' vanuit hun ruimtehotel
landen waarbij men elkaar verwijten
mooie foto’s van onze blauwe planeet!
maakt, zonder elkaar met wapens aan
Verklarende woordenlijst De schuin gedrukte woorden uit de tekst worden hieronder verklaard.
ruimtevaarder
ruimtesonde: onbemand ruimtetuig
satelliet: object dat rond een planeet
verantwoordelijk voor de technische apparaten aan boord
draait. De aarde heeft één natuurlijke satelliet:
capsule: ruimteschip waarin personen worden vervoerd
de
maan.
Er
draaien
duizenden kunstsatellieten in een baan om de aarde.
dampkring: de laag lucht rond de aarde, een soort 'deken' dat onze planeet beschermt tegen bv.
selectie:
het
uitkiezen
van
een
geschikt persoon of ding spaceshuttle: een ruimtevrachtvlieg-
meteorieten
tuig dat met een raket de ruimte in
ESA: European Space Agency, Europese ruimtevaartorganisatie de
wordt gelanceerd en op eigen kracht naar de aarde kan terugkeren
kapitein,
de
verantwoordelijke aan boord global
NASA: Amerikaanse ruimtevaartorga-
dat het heelal verkent
boordingenieur: wetenschapper
GPS:
militair: van het leger
nisatie
astronaut: Europese of Amerikaanse
gezagvoerder:
te vallen
positioning
system,
instrument waarmee men kan bepalen
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.6
taikonaut: Chinese ruimtevaarder
De mens verovert de ruimte!
En nu jij! 1. Wie is wie in de ruimte? Noteer de passende woorden bij de iedere vlag. Kies uit: kosmonaut, taikonaut, astonaut, Peking, Washington, Brussel, Moskou, Verenigde Staten, Europese Unie, Rusland, China.
2. 'Een kleine stap voor een mens, maar een grote sprong voor de mensheid.' Met deze woorden zette Neil Armstrong als eerste mens voet op de maan. Wat zou de astronaut hiermee hebben bedoeld? ___________________________________________________________________ ___________________________________________________________________
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.7
De mens verovert de ruimte!
3. Weetjes uit de geschiedenis van de ruimtevaart Raadpleeg op het WO-portaal de digitale tijdlijn van de geschiedenis van de ruimtevaart om deze weetjes aan te vullen. - 'Spoetnik' betekent in het Nederlands ________________________________ - De eerste vrouw in de ruimte was __________________________________ - Edwin Aldrin en Neil Armstrong bleven ___ uur en ____ minuten op de maan. - In 1986 ontplofte de spaceshuttle _______________________ 72 seconden na de lancering. - De Amerikaanse ruimtesonde ____________________bezocht Mars in 1976.
4. Hoe komen televisiebeelden vanuit Japan via een satelliet bij ons in de huiskamer? Plaats de nummers van 1 tot 4 voor de zinnen. ____ De televisiesatelliet straalt de beelden door naar een grondstation bij ons in België. ____ Via een grote schotelantenne worden de Japanse beelden naar de televisiesatelliet in de ruimte doorgestraald. ____ Een camera neemt de beelden in Japan op. ____ De schotelantenne van het grondstation vangt de beelden op en stuurt het televisiesignaal via het kabelnetwerk bij ons de huiskamer binnen.
(Illustratieverantwoording: het copyright op de illustraties berust bij de volgende personen, firma's en instellingen: NASA Images (p. 1, p. 2), NASA Images, Getty Images, NASA Images (p. 3), NASA Images (p. 4), NASA Images, © edobric - Fotolia.com (p. 5), © Gino Santa Maria - Fotolia.com (p. 7), NASA Images (p. 8))
© Plantyn, Mechelen - Actuakrantje - p.8
