De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland 4. De landbouwer als landschapsbouwer ICT-opdracht eHORIZON
Bedrijf: Steven Vanhecke - Oude Burkelslag 10 - 9990 Maldegem
4.1 Richtlijnen voor de begeleidende leerkracht • Een belangrijk doel in de derde graad van het secundair onderwijs is ongetwijfeld de leerlingen laten waarnemen, analyseren, relaties ontdekken, verklaren en waarderen. Deze ICT-opdracht komt daaraan tegemoet. • De opdracht kan op verschillende manieren ingevuld en georganiseerd worden: • De opdracht kan ingepast worden binnen de vakken aardrijkskunde, biologie en informatica. • Wanneer u de opdracht gebruikt binnen aardrijkskunde of biologie, dan kunt u deze opdracht best organiseren als een thuisopdracht. • Deze opdracht kan ook als toepassingsopdracht gebruikt worden binnen de lessen informatica m.b.t. het gebruik van het internet.
41
De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland
• Voor de leerlingen zijn aparte opdrachtdocumenten voorzien. • Dit document geeft alle antwoorden en de locaties van die antwoorden weer. • Achtergrondinformatie kunt u vinden bij: • Anonymus. 2004. Beheerovereenkomsten op kruissnelheid. Buitenkansen 28: 8-9. • Koning Boudewijnstichting, i.s.m. Boerenbond en Natuurpunt. 2003. Boeren met de natuur. Gesprekken over agrarisch natuurbeheer. 25p. • Vlaamse Landmaatschappij (VLM). 2004. Beheerovereenkomsten. Groeien naar duurzame landbouw. 35p. –> te vinden als pdf onder www.ehorizon.be/IGLBO/Pers/vlm?theYear=2004. • Agentschap voor Natuur en Bos (voormalige afdeling Bos & Groen en afdeling Natuur). 2003. Meer subsidies voor de bebossing van landbouwgronden. Wegwijs in de nieuwe subsidieregeling. 37p. –> te vinden als pdf op www.natuurenbos.be.
4.2 Rol van de landbouwer in het landschap De rol van landbouwer als landschapsbouwer was in het verleden sterk aanwezig. Landbouwers plantten knotwilgen aan voor de ontwatering van hun weiden en voor het gebruik van het hout. Hagen van meidoorn werden gebruikt als natuurlijke afrastering van hun gronden en als veekering. Poelen werden gegraven om het vee van drinkwater te voorzien. Ons landschap – ook het Meetjesland – werd sterk bepaald door al deze kleine landschapselementen. Met de modernisering van de landbouw – vanaf 1950 – zijn veel van deze elementen verdwenen. Ze hadden hun nut verloren. De rol van landbouwer als landschapsbouwer dreigde te verdwijnen. Vanaf de jaren 1990 echter kwam er een kentering. De rol van de kleine landschapselementen als belangrijke spelers op vlak van natuur en landschap werd erkend. De landbouwers werden weer aangemoedigd om het landschap opnieuw te herstellen en verder op te bouwen. Een van de belangrijkste stimuli vormen sinds 1999 de beheerovereenkomsten.
42
De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland
Leerkracht: Een belangrijk doel in de derde graad van het secundair onderwijs is ongetwijfeld jullie laten waarnemen, analyseren, relaties ontdekken, verklaren en waarderen. Aan de hand van een ict(thuis)opdracht willen we jullie laten kennis maken met het gebied waar jullie op excursie zullen gaan. Voor deze opdracht maken jullie gebruik van de geo-loketten van GIS-Vlaanderen.1 Met GIS zullen jullie in de aardrijkskundelessen wel reeds kennis gemaakt hebben of in ieder geval nog kennis maken. Het is de bedoeling dat het gebruik van deze geoloketten in de oefening jullie aanzet tot gebruik van GIS-Vlaanderen. Veel succes!
4.3 www.ehorizon.be Op eHORIZON kunnen landbouwers alle informatie terugvinden die ze nodig hebben om zelf inspanningen te leveren m.b.t. landschap, milieu en natuur. Op deze website is een overzicht van de mogelijke beheersovereenkomsten weergegeven, net als uitgebreide achtergrondinformatie over zaadmengsels, bomen, weidevogels etc. Landbouwers kunnen via deze website kijken welke beheerovereenkomsten zij kunnen afsluiten met betrekking tot natuur- en landschapsbeheer. Voor deze opdracht maken jullie kennis met de website eHORIZON. Het is de bedoeling dat je via deze website een overzicht krijgt van de mogelijkheden voor landbouwers om aan het landschap te bouwen, maar ook om aan natuurbeheer en – bescherming te doen. Alle antwoorden zijn via de website van eHORIZON terug te vinden.
1
GIS = Geografische informatiesystemen
43
De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland 4.4 Start Het kernwoord waarrond alles draait is beheerovereenkomst. Gebruik de website van eHORIZON (www.ehorizon.be) om de term te duiden. Er wordt telkens gebruikersnaam en wachtwoord gevraagd om de pagina’s te bezichtigen. Dit hoef je niet in te vullen. Dit venster sluiten volstaat om verder te gaan. 1. Wat is een beheerovereenkomst?
Als kennismaking met de indeling en werking van de website onderzoeken we wat de landbouwer kan doen voor het beheer van kleine landschapselementen. Zoek hiervoor het juiste onderdeel op de overzichtskaart van de homepage. 2. Welke kleine landschapselementen kunnen aangelegd en beheerd worden?
3. Wat is het verschil tussen een heg, een houtkant en een haag?
44
De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland
4. Wat is de Vlaamse Landmaatschappij?
5. Kan Steven Vanhecke, de landbouwer die jullie gaan bezoeken, op zijn terreinen een beheersovereenkomst afsluiten voor een houtkant? Waarom wel/niet? Waar heb je die informatie teruggevonden?
Naast de beheerovereenkomsten die voorzien worden door de Vlaamse overheid, kan elke gemeente ook nog bijkomende beheerovereenkomsten afsluiten met de landbouwers op haar grondgebied. 6. Zijn er dergelijke bijkomende regelingen voor de gemeente Maldegem? Zo ja, voor welke elementen kunnen subsidies aangevraagd worden? Waar heb je dit op de website gevonden?
45
De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland
Kleine landschapselementen vormen tegenwoordig een belangrijk toevluchtsoord voor talrijke dieren op het platteland. Door de kleine landschapselementen in stand te houden verhoogt de biodiversiteit van een streek. 7. Wat is biodiversiteit?
8. Welke andere maatregelen kan de landbouwer nog treffen om de biodiversiteit te verhogen, naast de aanleg en het beheer van kleine landschapselementen?
Vogels vormen een belangrijk onderdeel van de biodiversiteit op het platteland. Een aparte groep daarbinnen vormen de weidevogels. 9. Wat zijn weidevogels? Welke soorten vallen onder de beheersmaatregelen voor weidevogels? Welke soort is de meest algemene weidevogel en kan je zeker ook in het Meetjesland terugvinden?
46
De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland
10. Wat kan een landbouwer doen om weidevogels te beschermen?
11. Kan Steven Vanhecke instappen in de maatregelen voor beheer gericht op weidevogels? Waarom wel/niet? Hoe heb je dit kunnen afleiden?
Stel dat Steven Vanhecke onderstaande maatregelen zou willen treffen. Bij welke instanties kan hij daarvoor terecht? Welke subsidies kan hij daarvoor ontvangen? Hoe lang loopt de verbintenis om die subsidies te ontvangen? 12. Bebossing van 1ha landbouwgrond met 2103 stammen Haagbeuk en 1602 stammen Zoete kers en in de onderetage Kardinaalsmuts, Vuilboom en Wilde appel. Daarnaast zou hij ook aan een zijde van het bos een mantelstruweel willen aanbrengen van 5m breed en 100m lang. Hij zou de aanbeveling voor de herkomst van de bomen volledig opvolgen. Hij ligt niet in bosgebied of bosuitbreidingsgebied. Instantie
47
Subsidie (€) - aanplant
Subsidie (€) - onderhoud
Looptijd overeenkomst
De landbouwer als landschapsbouwer www.linkeveld.be
7 Het landschap in het Meetjesland
13. Een van zijn percelen grenzend aan de beek kent aan de rand een sterke beschaduwing en brengt daar bijgevolg minder op. De teelten op de akker zijn divers, maar graan wordt er nooit geteeld. Steven zou die reep van ongeveer 6m breed en 50m lang graag willen omvormen naar een grasland. Voor het maaibeheer van het grasland wil Steven graag de regels van het wegbermbeheer volgen. Dit houdt in dat er niet gemaaid mag worden voor half juni en bij een tweede maaibeurt pas na half september én dat het maaisel binnen de twee weken moet afgevoerd worden.
Welke beheerovereen– komst zou Steven Vanhecke kunnen afsluiten?
48
Instantie
Subsidie (€)
Looptijd overeenkomst
