Voorwoord
Beste landbouwer, leerkracht of leerling,
Met de klas de boer op bestaat tien jaar. En precies dit jaar werd de 100.000ste bezoeker verwelkomd op één van de zestig hedendaagse West-Vlaamse land- of tuinbouwbedrijven die de deuren open zetten voor jongeren en hun leerkrachten. Een mooi verjaardagsgeschenk voor iedereen die de landbouw en de boerderijbezoeken een warm hart toe draagt. De land- en tuinbouw vormt het groene hart van West-Vlaanderen. Een hart dat zorgt voor een prachtige omgeving, een pak tewerkstelling en een stevige economie, maar ook voor de voedselvoorziening van heel wat mensen. De werking van dat hart is echter steeds minder bekend bij het ruime publiek. Jongeren uit de stad verliezen de voeling met de natuur. In tegenstelling tot wat sommige kinderen denken, wordt melk niet gemaakt in een fabriek of supermarkt. Het is de jarenlange en constante inspanning van de landbouwer die ons laat genieten van smakelijke producten. Met de klas de boer op is de beste remedie tegen onwetendheid. Door jonge mensen - kleuters, leerlingen, scholieren en studenten - de kans te geven om te proeven, ruiken, voelen van het leven op de boerderij groeit het respect voor de tuinder en landbouwer. En terecht. Enkel via dialoog tussen jeugd en landbouwer is een groeiende kennis van het plattelandsleven mogelijk. Het belang van een stevige landbouw kan niet genoeg onderstreept worden. De West-Vlaamse land- en tuinbouwers zetten de deuren open voor de leerlingen, maar ook voor onderlinge samenwerking en ondersteuning van de Provincie, Inagro, Vlaanderen en Europa. Want ervaring en expertise komt iedereen ten goede, ook over de landsgrenzen heen. Beleef zelf de troeven van de boerderij of lees en bekijk hier de beste ingrediënten voor tien jaar Met de klas de boer op. Yves Leterme Adjunct-secretaris-generaal van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) Oud-minister van Landbouw
Met de voeten in de aarde Een boerderij is een omgeving in constante beweging. Mee op het ritme van de seizoenen en vooral mee met zijn tijd. Elke boerderij is uniek. Gevormd door de natuur en met passie gekneed door de landbouwer.
Els Lambrecht, landbouwster Fruitbedrijf Goed te Mullem, Sint-Eloois-Vijve
‘In een fruitboomgaard is altijd iets te zien. Of het nu om de bloesems gaat in de lente of het rijpe fruit na de zomer. Telkens de leerlingen op bezoek komen, zien en beleven ze iets anders.’
Jan Allegaert, docent wereldoriëntatie Lerarenopleiding, Hogeschool Katho
‘Onze studenten in de lerarenopleiding bezoeken verschillende malen per jaar een boerderij. Zo zien ze het volledige proces van de landbouw, de evolutie van teelten en seizoenen. Steeds meer studenten hebben weinig voeling met de natuur. De bezoeken confronteren hen met de realiteit.’
Halil Baytak (15), zit in het tweede middelbaar
‘Ik kom uit de stad. Daar zijn geen koeien. Hier loopt het vol. Ik durf ze wel aanraken, maar toch liever niet.’
-2-
De landbouwer als gids Landbouwers leiden zelf leerlingen rond in hun eigen bedrijf. Ze kennen als geen ander het reilen en zeilen op de boerderij. De passie die ze dagelijks gebruiken in het veld of in de stal, geven ze door aan de kinderen.
Pol Louwagie, landbouwer Groententeelt Het Warandehof, Gijverinkhove
‘Een boer vertelt uit het hart. Met de juiste nuance en de juiste nadruk. Het verhaal van de landbouwer is levensecht. Wie niet met zijn voeten in het beroep staat, blijft – hoe goed ingelicht hij of zij ook is - een leek.’ Wim Rammant, landbouwer Ijshoeve Ten Hoochstede, Lendelede
‘Elke boerderij is anders. Maar altijd is het een passie en een levenswerk waar elke boer zijn eigen verhaal heeft. Hij woont, werkt en leeft op het erf. Met bijhorende sappige of jammerlijke anekdotes.’ Ann Poppe, leerkracht L.O.
‘Hoe de landbouwer over zijn beroep praat en de kinderen enthousiasmeert, dat kan een buitenstaander niet. Hij neemt ze op sleeptouw en laat ze zelf proeven van het boerderijleven.’
-4-
Ambachtelijk e fruit-yoghur t Ingrediënten: 250 ml ambachtel ijke yoghurt 25 gr fruit Suiker Bereiding Maak het fruit sc hoon. Naar eigen goesting kan je aardbei, abrikoo s, ananas of kriek en gebruiken. La at je creativiteit zijn ga ng. Snijdt de grote stukken fruit in kleinere hapjes. Vul je beker, kom of gla s op de bodem me t het fruit. Doe de yogh urt eroverheen. Meng alles goed en voeg wat suike r toe naar eigen smaa k. Een lekker tu ss en doortje!
De handen uit de mouwen Jonge bezoekers gaan zelf aan de slag. Dieren voederen, fruit plukken, groenten water geven. Ze ervaren de grootsheid en bedrijvigheid op de boerderij in levende lijve.
Natasja Brys (13), zit in het tweede middelbaar ‘Het is tof dat we zelf eten geven aan de koeien. Misschien mogen we straks ook nog melken. Geen idee hoe dat moet, maar de boer zal het ons zeker demonstreren.’ Lalie Veirra-Ramos (5), zit in de tweede kleuterklas ‘Ik help heel graag met dieren. Vooral paarden. Tussen het fruit lopen is ook heel leuk. We mochten ruiken, voelen en proeven.’ Cindy Glorieux, kleuterjuf ‘Voor de kleuters is dit een ware ontdekkingstocht. Ze plukken appelen, proeven honing, drinken kersvers fruitsap en gaan op zoek naar insecten. Dit is het hoogtepunt van het jaar voor hen.’ Hilde Desmet, landbouwer Neerhofdieren en melkvee ’t Fazanthof, Houthulst ‘Hoe meer klusjes, hoe liever. Kilo’s voerder klaarleggen of kippen knuffelen. Het kan allemaal. De kleuters helpen me zelfs om de omheining van de koeien te verplaatsen.’
-7-
Kaasbrochette Ingrediënten: Dikke plak kaas ’t Gro endal Italiaanse kruiden (1 cm dik) Kerstomaatjes Brochettestokjes of tandenstokers Bereiding: Snij de kerstomaatj es in twee. De kaas snij je in blokjes. Rij g afwisselend een stukje kaas en een stukje kerstomaat aan de spies. Een sne l en makkelijk aperitiefhapje! Smake lijke variaties zijn ook kaas met druive n, appel, kiwi of dadels.
Alle zintuigen geprikkeld Dieren, machines, groenten en fruit. Zien, voelen, proeven, ruiken en horen. Alle zintuigen staan op scherp in de boerderij. Iedereen wil en mag smullen. Van kleuter tot kritische adolescent, van wildebras tot stille genieter.
Jan Allegaert, docent wereldoriëntatie Lerarenopleiding, Hogeschool Katho
‘De zintuiglijke beleving kan je niet vervangen door een video of dvd. Hoe jonger de bezoekers, hoe meer indruk een bezoek maakt. Door op jonge leeftijd de boerderij te ontdekken, worden vooroordelen – dat boerderijen altijd stinken, bijvoorbeeld - vermeden.’
Debby Dejonghe, leerkracht aardrijkskunde
‘Of het nu pubers of jonge kinderen zijn, op een boerderij valt voor iedereen wat te beleven. In de klas kan je wel veel vertellen. Maar hier komt de boodschap ook echt aan.’ Marijke Verrue, landbouwster Fruit- en bijenhoeve Hof ’t Klokhuis, Sint-Denijs
‘We ontvangen zowel kleuters als volwassenen op onze hoeve. Er valt genoeg te vertellen en vooral te ervaren om iedereen te boeien.’
-9-
Voedsel voor elke dag Elke dag voedsel op ons bord. We kunnen niet zonder. Daar zorgt de landbouwer voor. Voedsel dat veilig, milieu- en diervriendelijk is. De beste manier om kinderen te overtuigen van de inzet van de landbouwer, elke dag opnieuw, is het met eigen ogen aanschouwen.
Bart Naeyaert, West-Vlaams gedeputeerde voor landbouw
‘Een grapje vertelt dat chocomelk afkomstig is van bruine koeien. Het besef van waar ons voedsel vandaan komt dreigt te vervagen. Terwijl landbouw net het begin en einde is van alles. Het is zo vanzelfsprekend dat we het belang ervan over het hoofd zien.’ Zazie Samyn (5), zit in de tweede kleuterklas
‘Normaal kopen wij altijd appels in de winkel. Of bananen. Maar vandaag moeten we niet betalen. De appels hangen aan de bomen.’ Pepijn Landuyt (5), zit in de derde kleuterklas
‘Bijen maken honing, zelfs vele potjes vol. Het is de eerste keer dat ik de bijen en de honing zo dichtbij zie. Normaal zie ik de honing enkel in onze kast thuis of in de rekken van de winkel.’ Nancy Sercu, landbouwster Zuivel en akkerbouw Hoeve Zuid-Bellegoed, Ieper
‘Melk komt niet uit een vrachtwagen of uit een flesje en salade wordt niet gekweekt in de supermarkt, in tegenstelling tot wat sommige kinderen geloven. Het is belangrijk dat kinderen weten wat ze eten en waar het vandaan komt. Dat leggen we hen graag uit.’ -10-
OVENKOEKEN Ingrediënten: 300 gr bloem 25 gr gist 15 gr boter Ongeveer 190 ml water 5 gr zout Bereiding: Meng de ingredië nten en kneed he t tot een soepel deeg . Laat daarna he t deeg een half uur ruste n en rijzen. Kneed na een ha lf uur opnieuw he t deeg en snijd he t in stukjes van zo ’n 100 gram. Rol de stu kjes tot balletjes. Dr uk die lichtjes plat met de handpalm . Rol met de deegrol de balletjes tot sc hijven van een centimete r dik. Strooi even tueel wat bloem om he t kleven aan hand en of rol te vermijden . Prik het platte de eg en bak af in ee n voorverwarmde oven op 210 grad en gedurende 15 tot 17 minuten. Haal de broodjes uit de ov en en laat ze afk oe len op een rooster. Smakelijk!
Boeren met vorming Sinds jaar en dag gaan klassen op boerderijbezoek. Met de klas de boer op selecteert, vormt en begeleidt de landbouwers. Elk bezoek sluit perfect aan bij de leefwereld van de klas met ruimte voor interactie en verrassing. Jaarlijkse bijscholingen en workshops garanderen de kwaliteit jaar na jaar.
Martine Govaert, landbouwster Paardenmelkerij Hof Ter Zeedycke, Nieuwkapelle
‘De jaarlijkse vorming is absoluut een ruggensteun om kinderen te ontvangen en te entertainen. Zowel jong als oud. We krijgen tips en spelletjes aangereikt. En als we iets niet weten, zijn er altijd de collega’s om op terug te vallen.’ Debby Dejonghe, leerkracht aardrijkskunde
‘Je merkt dat de landbouwer het gewoon is om voor een grote groep te staan. Hij pakt het perfect aan. Met een bende pubers is dat niet altijd evident. De ontvangst is altijd zeer vriendelijk.’ Bart Naeyaert, West-Vlaams gedeputeerde voor landbouw
‘Een groep leerlingen ontvangen is niet evident. Op elke leeftijd stellen ze zich vragen. Ze zijn nieuwsgierig. Met de nodige vorming bereiden we de landbouwers voor. De landbouwers kunnen ook een beroep doen op klaargestoomde pakketten om het bezoek nog beter te laten verlopen.’
-6-
Van de klas tot op de boederij Met de klas de boer op is een spiegel van de veelzijdigheid van de West-Vlaamse landbouw. Verschillende sectoren, regio’s en vormen van landbouw. Dankzij het aanbod Landbouweducatie West-Vlaanderen, gecoördineerd door Inagro, doen leerkrachten beroep op aanvullend lesmateriaal en informatie. Kant-en-klaar of op maat. Zo begint het bezoek al in klas.
Kathy Coghe, leerkracht in het eerste leerjaar
‘De leerlingen kweken zelf boontjes, witloof of champignons in de klas en doen er allerlei proeven mee. We spelen een varkensquiz en oefenen dierengeluiden. De lespakketten zijn voor mij zeer dankbaar. Op eigen houtje kan je dit als leerkracht niet organiseren.’
Akram Jendoubi (8), zit in het eerste leerjaar
‘In de klas leer ik dat een kalfje een baby is. De mama is een koe en de papa is een stier. Ik wil later zelf boer worden. Dan kan ik ook leren hoe je moet paardrijden.’
Naomi Biebauwt (7), zit in het eerste leerjaar
‘We moesten een tekening inkleuren van een dier. Ik koos een paard. Dat kleurde ik wit. Hopelijk is er op de boerderij ook een wit paard.’
-15-
Samen sterk Met de klas de boer op brengt landbouwers samen. Collega’s ontmoeten elkaar en wisselen ideeën en ervaringen uit. Inagro, West-Vlaanderen, Vlaanderen en Europa zorgen voor ondersteuning, begeleiding en erkenning. Het delen van expertise en knowhow is voor iedereen een meerwaarde.
Hilde Van Huylenbrouck, landbouwer Melkvee, Sint Maartenshoeve, Koolskamp
‘Zien hoe een ander het doet, zorgt altijd voor ideeën. Ook praktische beslommeringen worden onder collega’s besproken en vooral verholpen. Dankzij Met de klas de boer op kregen we ook al een Waalse school op bezoek.’
Bart Naeyaert, West-Vlaams gedeputeerde voor landbouw
‘Een landbouwer is in de eerste plaats ondernemer. Een ondernemer die bovendien elk jaar enorme investeringen doet, zonder zeker te zijn van de opbrengst. Het is onze taak als provinciebestuur om hen zo veel mogelijk te informeren en te ondersteunen.’
Martin Obin, Schepen van Landbouw in Diksmuide
‘Landbouw is geen restgebied van de stad, wel een enorm waardevol landschap. Toeristisch, educatief en niet in het minst als schakel in onze voedselketen. Elke leerling moet de kans krijgen die realiteit te ontdekken. Dankzij Met de klas de boer op komt deze boodschap bij een groot publiek terecht.’ -16-
Expertise uit Europa Dankzij Europese samenwerking werd op een korte tijd een ruim netwerk opgebouwd. Ervaringen en expertise worden over de grenzen gedeeld met het Franse Le Savoir Vert. Ook in Vlaanderen is de samenwerking groot, ondermeer met het platform Weidepoort.be, een portaalsite over landbouw- en plattelandseducatie.
Femke Dierickx, projectcoördinator, Melk 4 Kids
‘Melk 4 Kids organiseert klasbezoeken aan melkveebedrijven. Met de klas de boer op hielp ons bij de opstart van ons netwerk. Daardoor vermeden we heel wat kinderziektes. We maken gebruik van elkaars ervaringen, delen informatie en geven feedback aan elkaar. Vooral praktisch maakt de samenwerking het voor ons een pak makkelijker.’ Peggy Hanne, projectmanager, Le Savoir Vert
‘Le Savoir Vert werkt op dezelfde manier als Met de klas de boer op, maar dan in Noord-Frankrijk. Door samen te werken vergroten we de pedagogische kracht van de bezoeken. Tijdens Bonjour Boer krijgen bijvoorbeeld Franse klassen de kans om Vlaamse boerderijen te ontdekken, en omgekeerd.’ Johanna Vandamme-Desplentere, landbouwster Veehouderij, Westhove, Loppem
‘We zijn er van de start bij en elk jaar krijgen we nog opleidingen, praktische informatie, begeleidend spelmateriaal en noem maar op. De samenwerking met andere partners zorgt dat we ons weinig moeten bezighouden met de administratie, des te meer met de bezoeken zelf.’
-18-
