Samenvatting
De kracht van Nee William Ulry – positief nee zeggen om tot ja te komen
1 INLEIDING De kern waarom het zo moeilijk is om nee te zeggen is vanwege de spanning tussen gebruikmaken van je kracht en zorgdragen voor de relatie. Zo krijg je 3 opties die niet goed werken: -
aanpassen; ja zeggen terwijl je nee had willen zeggen. Dit is een ongezond ja, enkel gericht op de relatie aanvallen: is een ondeugdelijk nee, alleen gericht op je kracht niet op de relatie vermijden; niets zeggen en hopen dat het voorbij gaat.
Nee zeggen is ja zeggen tegen jezelf en wat voor jou belangrijk is Positief nee: -
brengt tot stand wat je wilt beschermt wat belangrijk voor je is verandert wat niet langer werkt
ja nee e ja
Bereid de weg voor naar je ja
Onderstreep je nee
Verduidelijk je ja
2 VOORBEREIDEN 2.1
VERDUIDELIJK JE JA (NIET VANUIT NEE VERTREKKEN)
2.1.1 van reactief naar proactief niet vanuit emotie reageren. Vooruitziend, doelgericht 2.1.2 ga naar het balkon neem afstand voordat je reageert, neem een time out. Doe recht aan je emoties: -
benoem je emoties luister naar je emoties zoals je naar een vriend zou luisteren (relativeer) realiseer je dat het een natuurlijke reactie is emoties mogen er zijn
Mogelijke zinnen om te gebruiken: -
het spijt me maar dit niet het juiste moment om het daarover te hebben laten we er vanmiddag over verder praten daar moet ik even over nadenken, ik zal het je morgen laten weten geef me even tijd voor een telefoongesprek, ik wil iets navragen zullen we even pauzeren 5 minuten voor een plaspauze Ik haal koffie/thee Een momentje
2.1.3 Vraag je af waarom? Ontdek je belangen en vraag je af: -
Wat probeer ik tot stand te brengen door nee te zeggen? Tegen welke activiteit/persoon wil ik ja zeggen? Wat probeer ik te beschermen door nee te zeggen? Welke centrale belangen van mij lopen gevaar als ik ja zeg of als ik het gedrag van de ander blijf accepteren? Wat probeer ik te veranderen door nee te zeggen? Wat is er mis met het huidige gedrag / situatie. Wat zou er verbeteren als dat gedrag / situatie verandert?
Breng je behoeften aan het licht -
Veiligheid of overleven Voedsel, drank en andere eerste levensbehoeften Sociaal netwerk en liefde Respect en zinvolheid Vrijheid en grip op eigen leven
Verhelder je waarden
-
Eerlijkheid, respect, verdraagzaamheid, vriendelijkheid, solidariteit, rechtvaardigheid, moed en vrede.
Ga tot aan je wezen, wat is je boodschap van je hart en ziel? (mission statement, jouw why) 2.1.4 -
Werk je ja uit Zoek je belangrijkste intentie op basis van belangen, behoeften en waarden. Probeer de uitkomst te visualiseren. Maak onderscheid tussen of en hoe; niet verwarren hoe je nee gaat zeggen ipv of je nee gaat zeggen. Van emoties naar besluit; behalve dat emoties dienen als waarschuwingssignalen van verwaarloosde behoefte, kunnen emoties ook brandstof leveren voor actie. Ze zetten ons ertoe aan passende actie te ondernemen ter bescherming van onze wezenlijke belangen doordat ze ons voorzien van moed en vastberadenheid. Merk hoe de emotionele lading verandert van negatief naar positief als je luistert naar je eigen gevoelens, er zit een positieve intentie en energie in.
Het verhelderen van je ja, heeft 3 functies: -
Het geeft je een gevoel van richting, je weet waar je naartoe gaat met je nee Het geeft je energie. Je hebt de mogelijkheid nee te zeggen en daaraan vast te houden als er weerstand ontstaat Het geeft je een positief standpunt. Je kunt nu op eigen benen staan zonder op andermans tenen te staan
2.2 ONDERSTREEP JE NEE 2.2.1
Ontwikkel je positieve kracht
2.2.2 Van angst naar vertrouwen Niets is zo effectief als je een krachtig nee wilt laten horen om een plan B te hebben. Behalve dat het je objectieve kracht geeft, helpt het je ook je angst en boosheid om te zetten in vertrouwen en besluitvaardigheid. Het is een alternatieve route naar succes. Hoe meer je een ander nodig hebt om dat te doen wat jij wilt dat hij doet, hoe meer macht je de ander geeft. Afhankelijkheid creëert bij jou en de ander stress. 2.2.3 Ontwikkel een plan B Het gaat om jouw vermogen aan je behoeften tegemoet te komen, ongeacht het besluit van de ander jouw belangen al dan niet te respecteren. Plan B is daarom BAZO Beste Alternatief Zonder Overeenstemming. Een plan waar je op terug kunt vallen. Plan a = aanvaarding, plan b is alternatief Plan B betekent geen stap terug, noch een compromis of een minder gewenste uitkomst. Plan B is geen optie om tot overeenstemming te komen, maar een alternatief voor overeenstemming. Het is een wijze van handelen waarvoor je de instemming van de ander niet nodig hebt. Plan b is wat je gaat doen om ervoor te zorgen dat jouw belangen worden gerespecteerd. Het kan er ook voor zorgen dat er een coalitie wordt gevormd. Is er sprake van een mogelijkheid tot bondgenootschap?
2.2.4 Anticipeer op zetten van de ander Als de ander dreig met een stok te slaan, sla dan niet terug maar pak de stok af. (bv. Ik ga naar je baas toe als je dit en dit, prima hier is zijn nummer) Vraag je af wat het ergste is dat ze jou aan kunnen doen? 2.2.5 Heroverweeg je nee Stel 3 vragen: -
Heb je er belang bij om nee te zeggen? (is het een evt. conflict met de ander waard?) Ben je in staat om nee te zeggen? Heb je het recht om nee te zeggen?
2.3
BEREID DE WEG VOOR NAAR JA als je de ander erop voorbereidt uiteindelijk ja te zeggen, dat het er om dat je de ander niet afwijst. Schenk positieve aandacht aan de ander, luister naar de ander en erken de ander als menselijk wezen. Behandel de ander met hetzelfde gevoel van waardigheid waarmee je ook zelf behandeld zou willen worden. 2.3.1 de kracht van respect begin met zelfrespect; schenk je positieve aandacht aan jezelf, je moties, je belangen en je behoeften. Respect is een uitdrukking van jezelf en van je waarden, je respecteert een ander niet om wie die ander is. 2.3.2
positieve, respectvolle houding
2.3.3 luister aandachtig probeer een ander niet in de reden te vallen. Doe juist het tegendeel. Wanneer de ander is uitgesproken verras hem dan positief door te vragen of er nog iets is wat hij zou willen zeggen. Hierdoor kan je nee effectiever worden. Luister om te begrijpen niet om tegen te spreken. Stel verhelderende vragen. Als je er niet zeker van bent waarom de ander eisen stelt of ongepast gedrag vertoont ga dan niet raden maar vraag er naar. Stel verhelderende vragen zoals: Wat is hier het probleem? Of kun je me helpen jullie behoeften te begrijpen? 2.3.4 erken de ander Zorg er voor dat je nee niet wordt opgevat als persoonlijke afwijzing. Zeg nee tegen de situatie en zeg ja tegen de persoon. Een manier om de ander te erkennen is diens gezichtspunt te erkennen, overigens zonder er mee in te stemmen. Je zou kunnen zeggen± ik begrijp uw probleem. Ik ken dat uit ervaring. Toch kan ik niet doen wat u mij vraagt. Je kunt ook iemand bedanken voor de uitnodiging. Is stel het op prijs dat u aan me gedacht hebt, helaas kan ik niet. Laat de ander weten dat je hem waardeert Verras de ander met erkenning Begin je positieve nee met een positieve opmerking
2.3.5
voorbereiding
3 VOORBEREIDEN 3.1
VERDUIDELIJK JE JA (NIET VANUIT NEE VERTREKKEN)
3.1.1 van reactief naar proactief niet vanuit emotie reageren. Vooruitziend, doelgericht 3.1.2 ga naar het balkon het onderstreept je intentie en het maakt duidelijk waarom je nee zegt. Door het bevestigen van je ja is je nee gefundeerd in de kracht van je positieve intentie. Daarmee laat je zien hoe belangrijk je eigen belangen voor je zijn. Door je je krijgt je nee overtuigingskracht. 3.1.3 Gebruik feitelijke uitspraken Vertel wat er gebeurt is. Eenvoudig en neutraal beschrijven zonder emotie. Wees hard met betrekking tot het probleem niet tegen de persoon. Geen gebruik maken van veroordelende of subjectieve uitspraken en vermijden categoriserende beweringen (nooit, altijd) 3.1.4 ik-uitspraken beschrijf de feiten en druk je gevoelens uit en beschrijf je belangen Soms voel je misschien twijfel of maak je je zorgen over de reacties van de ander op je nee, zelfs als daaraan een verklarend ja voorafgaat als je twijfelt. Moet je bedenken dat jij niet verantwoordelijk bent voor de reacties van de ander. Jij ben verantwoordelijk voor het op duidelijke wijze uitdrukking geven aan je eigen gevoelens en belangen. 3.1.5 wij-uitspraken gemeenschappelijke belangen, doe een beroep op gemeenschappelijke maatstaven. 3.1.6 geef uitdrukking aan je ja zonder ja te zeggen je hoeft niet altijd te verklaren. Ik vind het niet prettig om te doen, ik vind het niet leuk. Nee is een complete zin ;-) 3.1.7 ja is een oordeel je poneert een waarde
3.2 PRESENTEER JE NEE Het is gemakkelijker nee te zeggen als er diep in jezelf een ja gloeit 3.2.1 Kracht van nee Door nee te zeggen komt de bedoelingeenvoudig en helder over, het geeft nauwkeurig aan wat je bedoelt.
3.2.2 Laat je nee stromen Laat het voortkomen uit je ja. Een natuurlijk nee is niet krampachtig en onbuigzaam. Het is eerder een stevig standpunt dat organisch voortvloeit uit je belangen. In feite maak je alleen maar gebruik van de duidelijkheid, het specifieke karakter en de kracht van nee. Daardoor maak je duidelijk dat je ja zegt tegen datgene dat er echt toe doet. Stel je ja niet voor als een muur, maar eerder als een krachtige begrenzing te bescherming van datgene wat echt belangrijk is voor jou. Laat het voorkomen uit respect. Probeer je nee zo veel mogelijk vrij te houden van ballast / emotie. Negatieve emotie omzetten naar positieve intentie 3.2.3 Nee tegen verzoeken Nee, nee dank je, of nee met aanvullend wat je wel wilt Ik heb plannen of ik heb al een afspraak. Ik zou je graag helpen maar ik heb andere projecten die die ik eerst moet afmaken voordat ik met iets nieuws kan beginnen. Niet nu, op dit moment lukt het niet om… Stel dat de ander aandringt met niet nu, maar wanneer dan wel? En je weet het niet DNA kun je zeggen; dat kan ik niet zeggen dat zullen we moeten afwachten of het spijt me maar ik weet niet wat de toekomst zal brengen. Ik weiger liever dan iets slecht te doen. Ken je beperkingen, kom ervoor uit en besteed je tijd aan wat je goed kunt. 3.2.4 Nee tegen gedrag “Stop” “wacht eens even, he daar, een ogenblik” “dat is niet in orde, dat hoort niet, dat mag niet” “daar ga ik niet mee akkoord, daar heb ik niets aan” “zo is het genoeg” 3.2.5 Nee zonder nee te zeggen Je doet een ik uitspraak en laat die volgen door een voorstel 3.2.6 Beschermend schild Je moet bedenken dat beschermen en verdedigen je echter bedoelingen zijn. Je doel is niet om de ander te kwetsen eerder om jezelf te behoeden voor schade.
3.3
STEL JA VOOR eindig met ja 3.3.1 terwijl de ene deur sluit opent de andere doen van een voorstel, positief, praktische oplossing, specifiek, realistisch en constructief 3.3.2 3e optie bieden (bij een verzoek) Wat denk je van een ander optie? Bedenk opties tot wederzijds voordeel Bijv. in geval van vraag salarisverhoging: erkenning (titel aanpassen), meer verantwoordelijkheid, studiegeld Geef optie om iets later te doen. Als jij dit dan ik dat 3.3.3 Constructief verzoek (bij gedrag) Duidelijk, uitvoerbaar, positief geformuleerd, respectvol
Overtuigingskracht krijgt je nee niet door stelligheid maar door de nauwkeurigheid van het bijgaand voorstel. Kom met een positieve oplossing voor je probleem. Voorstel betreffende gedrag legt de nadruk op wat je van de ander vraagt, niet op wie jij vindt dat de ander zou moeten doen. Positief formuleren 3.3.4 Stel uitkomst van wederzijds respect voor Biedt de ander respect aan en verzoek hem op een zelfde manier te handelen 3.3.5
Eindig met positieve noot
4 BLIJF JE JA TROUW 4.1
BLIJF JE JA TROUW
4.1.1 omgaan met de reactie van de ander ompraten, vleierij, omkopen, bedreigen, niet toegeven bij de standpunt blijven 4.1.2 stadia van acceptatie vermijding, ontkenning, angst, woede, marchanderen, verdriet, aanvaarding 4.1.3 geef niet toe, val niet aan mogelijk voelen we ons schuldig en ongemakkelijk en zijn we bang de ander te kwetsen. Op het moment dat je reageert op de reactie van de andere, initieer je een keten van actie en reactie die kan blijven doorgaan. Houdt je aandacht bij wat voor jou het belangrijkste is, ga in zulke gevallen naar het balkon 4.1.4 balkon Haal een paar keer heel die adem tot je weer rustig bent. Wacht even met een reactie. Observeer en benoem. Zet je nagel in je handpalm, helpt om doelen voor ogen te houden en kalm te blijven. Probeer niet te reageren (vooral bij emotie aan andere kant), observeer het drama en wacht op de gelegenheid om te reageren. Door te reageren draag je de regie over aan de ander, door niet te reageren krijg je zelf meer macht. 4.1.5 luister met respect oppassen voor schuldgevoelens. Bedenk dat je niet verantwoordelijk bent voor de reactie van de ander. Sympathiseren met de ander, hoe fraai het ook klinkt, kan er toe leiden dat je eigen positie wordt verzwakt en je toegeeft. Je kunt empathie voelen, wat er op neerkomt dat je begrip toont. Maar zonder te sympathiseren, want dat betekent dat je de pijn van de ander meevoelt. Empathie is een vorm van respect. Parafraseren is in je eigen woorden herhalen wat de je de ander hebt horen zeggen. Start met: ik wil even nagaan of ik wel begrijp wat je zegt als ik het goed begrijp, zeg je dat volgens mij bedoel je dat Erken hun punt zonder zelf toe te geven. Ik respecteer het. Zelf zie ik de situatie echter anders Vervang maar door ja en of o en Erken de bedoeling van de ander op een neutrale niet reactieve wijze
4.1.6
standvastig als een boom
4.2 ONDERSTREEP JE NEE Hoe sterker de wind, hoe sterker de bomen 4.2.1 Onderstreep je nee met positieve kracht Onderstrepen wil zeggen dat je geduldig en volhardend benadrukt dat nee in feite ook nee is. Het betekent dat je blijft opkomen voor wat voor jou belangrijk is, maar zonder de mogelijkheid van een overeenkomst of een goede relatie uit te sluiten. 4.2.2 Herhaal je nee Houdt vast aan je nee. Bedenk dat het niet je doel is. Zoals bij normale gesprekken, de ander nieuwe informatie te geven. Het gaat er om de ander te herinneren aan een vast gegeven; dat jouw belangen en waarden dienen te worden gerespecteerd. Maak doelbewust gebruik van herhalingen 4.2.3 Laat de feiten voor je spreken Stel feitelijke controle vragen. Bijv. wat zal er gebeuren als wij niet tot overeenstemming kunnen komen, heb je er over nagedacht wat dit zal betekenen voor Wel waarschuwen niet dreigen. Een dreigement heeft te maken met opgelegde consequenties. De nadruk ligt op macht en straf. Dreigementen roepen vaak een reactie op. Je daagt de macht, het gezag en de autonomie van de ander uit. Een waarschuwing betekent niet dat je een bevel geeft maar eerder dat je iemand informeert, het is een objectieve uitspraak betreffende mogelijke consequenties. Het accent ligt niet op straffen van de ander maar op beschermen van jezelf en je belangen. Wijs op logische consequenties. De consequenties moeten in verband worden gebracht met het onderhavige probleem zodat de ander de samenhang gemakkelijk kan begrijpen. 4.2.4 Voer plan b uit Beëindig de samenwerking. Hoe meer macht je uitoefent, hoe meer respect je dient te tonen. Voer plan b uit met respect en misschien zelfs met spijt. 4.2.5 Reageer met vasthoudendheid op weerstand Reactieve gedragingen ( toegeven, tegenaanval kiezen), leiden er toe dat de aandacht van de andere partij wordt afgeleid van de nieuwe realiteit. Het alternatief is op weerstand van de andere te reageren met vasthoudendheid. Versterk je nee met positieve kracht. Beschouw het al je taak je kracht in te zetten zodat de ander leert de nieuwe realiteit naar waarde te schatten en die accepteert. Laat hem vooral leren van de feiten en niet van jou.
4.3
ONDERHANDEL NAAR JA
4.3.1 doel; positief resultaat waar het om gaat is dat de ander jouw nee werkelijk accepteert. 4.3.2 bouw een gouden brug voor hen belangrijke belemmeringen voor de ander om ja tegen je voorstel te zeggen. In eerste plaats hebben ze misschien een behoefte of zorg waaraan nog niet tegemoet is gekomen, In de tweede plaats zijn ze misschien wel persoonlijk bereid tot overeenstemming te komen maar maken ze zich wellicht zorgen
over de mening van hun achterban. Ten derde is het mogelijk dat er geen sprake is van een duurzaam ja, omdat nee zeggen de relatie onder druk zet. Sluit geen compromis over fundamentele zaken. Het is niet je taak om de ander te redden maar die te respecteren. Vraag de ander je te helpen diens zorgen te begrijpen. In welk opzicht komt je voorstel niet aan diens behoefte tegemoet? 4.3.3
maak verstandige overeenkomst mogelijk
4.3.4 help de ander aan goedkeuring niet vergeten dat er aan de andere kant nog meer mensen ja moeten zeggen, wil de overeenkomst bestaansrecht hebben. 4.3.5 zorg voor een goede relatie als je nee zegt juist meer aandacht aan de relatie besteden niet minder. Je moet de ander een handreiking doen. Je hoeft geen verontschuldigingen aan te bieden, maar je mag het wel betreuren. Investeer in de relatie door eens wat dingen buiten het werk te doen of een lunch, event etc. Het is niet nodig overdreven aardig te doen. Een feitelijke erkenning en een eenvoudig dankjewel volstaan. Wanneer we niet zeggen wat we echt vinden, ons nee, is het mogelijk dat we ons in feite van de ander verwijderen, aangezien er voortaan iets onuitgesprokens tussen ons in ligt.
