De kracht van de samenleving

De kracht van de samenleving

Collegeprogramma 2014 - 2018

Inhoudsopgave 1.

De kracht van de samenleving ..................................................................................................... 4

2.

Hoe willen we werken.................................................................................................................... 5 De kracht van de samenleving......................................................................................................... 5 Samenwerken met de samenleving ................................................................................................. 5 Samenwerken met de dorpen .......................................................................................................... 5 Vormen van samenwerking.............................................................................................................. 6 Een duurzame samenleving............................................................................................................. 6

3.

Programma 1 Ruimtelijke ontwikkeling ...................................................................................... 8 Thema Ruimtelijk beleid....................................................................................................................... 8 Jongeren voor onze gemeente behouden en zo mogelijk terughalen ............................................. 8 Passende huisvesting voor ouderen en mantelzorgers ................................................................... 9 Huurmarkt....................................................................................................................................... 10 Integraal plan voor dorpscentrum Nieuwkoop ............................................................................... 11 Status recreatiewoningen............................................................................................................... 11 Actuele bestemmingsplannen ........................................................................................................ 12 Wat gaat het extra kosten? ............................................................................................................ 12 Thema Grondexploitaties & Grondgebiedzaken................................................................................ 13 Maximaal maatschappelijk rendement in balans met noodzakelijk economisch rendement......... 13 Succesvolle ontwikkeling van de beoogde woningbouwlocaties ................................................... 13 Planning projecten gemeente Nieuwkoop ..................................................................................... 15 Thema Economie, Toerisme, Recreatie en Natuur ........................................................................... 16 Ruimte voor ondernemen............................................................................................................... 16 Koopzondagen ............................................................................................................................... 17 Toekomstbestendige glastuinbouw................................................................................................ 18 Uitbouw Recreatie en Toerisme..................................................................................................... 20 Versterken natuur en landschap .................................................................................................... 21 Wat gaat het extra kosten? ............................................................................................................ 22

4.

Programma 2 Ruimtelijk Beheer ................................................................................................ 23 Thema Beheer Openbare Ruimte...................................................................................................... 23 De openbare ruimte is schoon, heel en toegankelijk ..................................................................... 23 1

De openbare ruimte is verkeersveilig............................................................................................. 24 Voldoende parkeerplaatsen ........................................................................................................... 25 Openbare ruimte van ons allemaal ................................................................................................ 26 Speelvoorzieningen die horen bij de demografische opbouw van de wijk..................................... 26 Recreatieve voorzieningen............................................................................................................. 27 Capaciteit algemene begraafplaatsen............................................................................................ 27 Wat gaat het extra kosten? ............................................................................................................ 28 Thema Milieu ..................................................................................................................................... 28 Van Afval naar Grondstof ............................................................................................................... 28 Overlast van het vliegverkeer......................................................................................................... 28 5.

Programma 3 Sociaal Domein.................................................................................................... 30 Thema Onderwijs en ontwikkeling ..................................................................................................... 30 Nieuwbouw onderwijsvoorzieningen .............................................................................................. 30 Een leven lang kans om te leren.................................................................................................... 31 Wat gaat het extra kosten? ............................................................................................................ 31 Thema Zorg en Leefstijl ..................................................................................................................... 32 Vrijwilligerswerk.............................................................................................................................. 32 Welzijn Jeugd ................................................................................................................................. 32 De Jeugdwet .................................................................................................................................. 33 De nieuwe Wmo ............................................................................................................................. 33 Let op: wij denken integraal ........................................................................................................... 33 Thema Werk en inkomen................................................................................................................... 36 Vakonderwijs als startkwalificatie................................................................................................... 36 Op naar werk.................................................................................................................................. 36 Zorg voor mensen, zorg voor alternatief voor werk ....................................................................... 37 Nieuwe plaats voor de Sociale Werkvoorziening in de regionale uitvoeringsorganisatie.............. 37 Hulp en bijstand blijft bestaan ........................................................................................................ 37 Voorbeeldrol op de arbeidsmarkt. .................................................................................................. 37 Thema Vrije tijd en Cultuur ................................................................................................................ 39

6.

Programma 4 Bestuur, Veiligheid en Dienstverlening ............................................................ 40 Thema Bestuur .................................................................................................................................. 40

2

Een sterke, zelfstandige gemeente................................................................................................ 40 Bestuurlijke vernieuwing ................................................................................................................ 40 Postcodeproblematiek.................................................................................................................... 41 Wat gaat het extra kosten? ............................................................................................................ 41 Thema Veiligheid ............................................................................................................................... 42 Bevorderen veilige leefomgeving (integrale veiligheid)................................................................. 42 Hoe kan de veiligheid van onze inwoners worden bevorderd? ..................................................... 43 Thema Dienstverlening ...................................................................................................................... 44 Actualisatie Programma Dienstverlening ....................................................................................... 44 7.

Financiën ...................................................................................................................................... 45 Nieuwkoop is een financieel gezonde gemeente........................................................................... 45 Financiën en de drie decentralisaties............................................................................................. 45 De planning en control cyclus is uitlegbaar en navolgbaar............................................................ 45 De kosten van dit collegeprogramma............................................................................................. 46

3

1. De kracht van de samenleving De komende jaren liggen er grote uitdagingen voor onze gemeente. Veel bestaande gemeentelijke taken, en vooral de nieuwe taken op het sociale vlak, zijn zonder inbreng en inzet van onze inwoners, bedrijven en beroepskrachten niet goed uit te voeren. De kracht van de samenleving, zoals vastgelegd in het coalitieakkoord, is dan ook het uitgangspunt voor onze activiteiten. Daarom gaan wij niet over de gemeenschap, maar staan we er middenin om zo het contact tussen de samenleving en het bestuur te versterken. Het coalitieakkoord is een politiek document. Dit collegeprogramma is een uitwerking van dat akkoord. Het is tot stand gekomen door eensgezinde samenwerking tussen college en organisatie met input vanuit de samenleving. Het collegeprogramma legt een verbinding tussen de maatschappelijke opgaven en de samenwerking met de Nieuwkoopse gemeenschap. Daarbij is het ons sturingsinstrument voor de komende vier jaar en laat het zien wat wij in deze periode willen bereiken. Natuurlijk gaan wij door op bestaand beleid en bestaande werkwijzen. Er komen grote uitdagingen op ons af die veel onzekerheden opleveren. Onzekerheden rondom de grondopbrengsten en woningmarkt, de decentralisaties en de veranderende rol van de overheid. Dit betekent: Actief ‘de boer op’ en met partners in de samenleving bepalen welke vraagstukken en problemen er zijn, deze te benoemen en samen aan te pakken. Wij hebben het coalitieakkoord vertaald in dit collegeprogramma binnen het model van de nieuwe programma indeling van de begroting. Op onderdelen zijn activiteiten niet of nog niet volledig doorgerekend. Dit kan ook niet, omdat wij voor het maken van die berekeningen afhankelijk zijn van informatie van de rijksoverheid of omdat er nog nader onderzoek moet worden uitgevoerd. Op basis van dit collegeprogramma is de begroting nog niet structureel materieel sluitend. Aan de hand van concrete voorstellen maken wij samen met de samenleving in deze collegeperiode keuzes. Wij wegen onze ambities uit dit collegeprogramma op dat moment af tegen de dan geldende financiële mogelijkheden en kaders. De kracht van de samenleving: Wij hebben er alle vertrouwen in dat wij samen met de gemeenteraad en de Nieuwkoopse samenleving in staat zijn de uitdagingen die op ons afkomen het hoofd te bieden.

Faciliteer, Regisseer, Duw en Laat zelf doen Werk van buiten naar binnen Luister, hoor de vraag en verbind Weet waar je staat Help, maar neem niet over Koester je partner Blijf volharden Experimenteer en improviseer

4

2. Hoe willen we werken De kracht van de samenleving Het toenemende aantal maatschappelijke initiatieven vraagt om een improviserende en inspirerende overheid die coalities aangaat en bijdraagt aan oplossingen door belemmeringen weg te nemen. Een lokale overheid die faciliteert en waardeert. De kracht van de samenleving is ons uitgangspunt. Veel bestaande gemeentelijke taken en nog meer de aanstaande sociale taken, zijn niet goed uit te voeren zonder de inbreng en inzet van inwoners, bedrijven en beroepskrachten. Zij weten wat nodig en nuttig is. Zij weten wat ze zelf kunnen en hoe de gemeente van betekenis is om te voorkomen dat gemeenschappelijke behoeften niet vervuld worden of dat mensen tussen wal en schip komen.

Samenwerken met de samenleving Wij nemen daarom de kernen als uitgangspunt en verbinden deze onderling: de gemeente stimuleert inwoners, ondernemers en kernen om elkaar te helpen. Dat is onze manier van werken om de samenleving toekomst te bieden. We doen dit actief: we gaan de boer op om met partners in de samenleving vraagstukken te benoemen en aan te pakken. Wij zijn een gemeentebestuur dat niet over de gemeenschap gaat, maar er in staat, en versterken het contact tussen samenleving en bestuur. Wij staan open voor initiatieven en argumenten. Wij werken aan een andere overheid en geven inhoud aan dialoog: steeds slim samenwerkend voor vernieuwend samenspel. In een moderne democratie met een gemeentebestuur dicht bij de inwoners, verbinden collegeleden en ambtenaren maatschappelijke initiatieven en laten deze initiatieven zo nodig ontstaan. Deze bestrijken vrijwel alle maatschappelijke terreinen van zorg en welzijn tot veiligheid en cultuur. Naast het sociale domein richt het maatschappelijk initiatief zich ook op de fysieke maatschappelijke terreinen zoals het ruimtelijk beheer. De focus van de gemeente ligt steeds op het algemeen belang, uiteraard hebben wij daarbij respect voor individuele belangen.

Samenwerken met de dorpen De inzet van dorpsraden is een vorm van samenwerking en in het bijzonder een vorm van maatschappelijk initiatief. In onze visie is een dorpsraad een vereniging, die invulling geeft aan de zorg voor, het behoud van en het versterken van de leefbaarheid van het dorp. De dorpsraad treedt in dit kader ook op als intermediair tussen de bewoners van een dorp en de gemeente. De dorpsraad volgt de ontwikkelingen in en om het dorp en neemt initiatief voor plannen en ideeën. Het betrekken van de inwoners is hier een belangrijk onderdeel van. De dorpsraad neemt waar mogelijk ook deel in projecten of activiteiten die een relatie hebben met het dorp. Wij zien de dorpsraad daarom als aanspreekpunt voor ontwikkelingen die grotere groepen inwoners van een dorp aangaan. Dit heeft ook gevolgen voor onze werkwijze. Door meer dorpsgericht te gaan werken willen wij een responsievere dienstverlening bereiken: Een dienstverlening, die is afgestemd op de behoeften van de inwoners en andere direct betrokkenen. Onder dorpsgericht werken verstaan wij de samenwerking van de gemeente, bedrijven en andere instanties met de inwoners, om de leefbaarheid op fysiek en sociaal gebied te verbeteren en de betrokkenheid van inwoners bij de leefomgeving te vergroten. Wij willen hiermee een betere afstemming bereiken van de taken van de gemeente en van andere instanties op de behoeften in de kernen. Want naast objectieve kwaliteitsnormen speelt de subjectieve beleving van kwaliteit een belangrijke rol in het vinden van draagvlak. 5

Wij zien het dorpsberaad als een instrument voor informatie-uitwisseling en afstemming tussen inwoners, gemeente(-lijke instanties) en andere instellingen over de voor de kernen relevante zaken. In het dorpsberaad worden onderwerpen, die door de dorpsraad worden ingebracht of knelpunten die door de deelnemende instanties worden ervaren, gedeeld en besproken. Tevens worden geplande activiteiten, projecten en werkzaamheden van de deelnemende instanties besproken en afgestemd. In het dorpsberaad worden eerder gemaakte afspraken geëvalueerd. Ook de voortgang van de uitvoering van het dorpsplan komt in het dorpsberaad aan de orde. Tenslotte kunnen in het dorpsberaad wensen en suggesties van bewoners worden beoordeeld. Met een dorpsschouw worden de aandachtspunten (fysiek, sociaal, veiligheid en wonen) van een kern in beeld gebracht. Daarbij worden alle belangrijke punten die spelen ter plaatse zelf bekeken en besproken.

Vormen van samenwerking Voor samenwerken bestaat geen blauwdruk. Er zijn veel verschillende manieren om hiermee om te gaan. Samenwerking is voor ons vooral gericht op een goede onderlinge gedachtewisseling over het bepalen, uitvoeren en evalueren van de dingen die wij als gemeentebestuur doen. De mate van invloed die inwoners, bedrijven en beroepskrachten hebben, kan dat per situatie verschillend zijn. Het kan variëren van informeren tot aan meebeslissen. Vooraf geven wij helderheid daarover om teleurstellingen te voorkomen. Wij zijn van plan om een rijk scala aan instrumenten en methoden in te zetten om te komen tot een geslaagde samenwerking. Naast de dorpsraden, het dorpsberaad en de dorpsschouw gaan wij ook verder met experimenten op het gebied van bijvoorbeeld het digitaal debat, het burgerpanel, andere vormen van opiniepeilingen, zoekconferenties en werkateliers. Wij zien de verdere ontwikkeling van de website www.wijzijnnieuwkoop.nl als een belangrijke stap om de krachten in de samenleving te verbinden.

Een duurzame samenleving Wij zetten in op een duurzame samenleving. Een duidelijke focus op duurzaamheid leidt tot een lagere energierekening, banen, schone lucht en een beter milieu. Wij willen met Nieuwkoop een ambitieuze, groene gemeente zijn die duurzaam ontwikkelt en bouwt en de toepassing van zonneenergie stimuleert. Samen met inwoners en ondernemers willen we komen tot nieuwe, kleinschalige initiatieven voor duurzamere energiewinning en –gebruik. Wij zullen concrete initiatieven ondersteunen, innovaties stimuleren en duurzame kansen benutten. Het landelijk Energieakkoord biedt kansen. Die willen we pakken. Wij willen werk maken van de overgang naar een duurzame samenleving. Er liggen kansen voor (groene) groei en burgerinitiatieven gericht op besparen en opwekken van energie. Wij moedigen initiatieven van onderop aan en gaan de komende jaren op zoek naar nieuwe ideeën en initiatieven uit de samenleving. Wij werken hierbij samen met de inwoners, lokale energiecorporaties, wijkinitiatieven, onderwijs en bedrijven. De activiteiten die in dit kader plaatsvinden, zijn ondergebracht bij de verschillende programma’s en worden ook opgenomen in de Duurzaamheidsagenda 2015-2018. In deze agenda kunnen activiteiten terugkomen zoals:  Aandacht voor lokale energieopwekking.  Stimuleren elektrisch rijden.  De overgang van conventionele straatverlichtingsarmaturen naar LED-armaturen in de openbare ruimte op natuurlijke momenten.  Verduurzaming gemeentelijke gebouwen.  Duurzaam inkopen. 6



Het organiseren van een duurzaamheidsmarkt in 2014 en 2015. Daarna laten we de organisatie over aan de ondernemers zelf.

Voor deze Duurzaamheidsagenda stellen wij in deze collegeperiode een budget ter beschikking.

7

3. Programma 1 Ruimtelijke ontwikkeling De Structuurvisie Nieuwkoop 2040 is het fundament voor het ruimtelijk beleid dat staat voor een ondernemend, groen en duurzaam Nieuwkoop. Vijf jaar na de vaststelling zijn een aantal beleidsdoelstellingen opgepakt of verwezenlijkt. Maar bij een visie loopt de route naar de stip aan de horizon soms anders dan gedacht. Gewijzigde omstandigheden en inzichten hebben er toe geleid dat nu al nagenoeg alle bedrijven in de Noordse Buurt zijn opgekocht, maar ook dat de ontwikkeling van Nieuw Amstel Oost niet van de grond is gekomen. Uiteraard heeft de situatie op de woningmarkt invloed gehad op tempo, programmering en fasering van de woningbouwlocaties in onze gemeente. De geografische verdeling van onze gemeente in een dynamische noordwestelijke zone, een agrarisch en open middengebied en een zuidoostelijke zone gericht op natuur en extensieve recreatie blijft een prima beleidsuitgangspunt. Het kernenbeleid daarentegen heeft na vijf jaar nuancering nodig. We nemen elke kern met zijn eigen specifieke kracht en identiteit als uitgangspunt en willen die onderling verbinden. De verdeling in A-, B- en C-kernen blijft een goed beleidsuitgangspunt. In de vier grote A-kernen streven wij naar voorzieningen waar ook de inwoners van de B- en C-kernen gebruik van kunnen maken. Om dit voorzieningenniveau in stand te houden, worden de woningbouwlocaties (vanuit de gemeente) geconcentreerd rondom de vier A-kernen en in mindere mate rondom de andere kernen. Elke A-kern heeft zijn eigen identiteit. Zorg in Langeraar en Nieuwveen. Met in Nieuwveen Ipse de Bruggen en de plannen van de Woningstichting Nieuwkoop voor een WoonZorgZone en van Futurazorg voor een woonvoorziening in het park van de Verwondering en in Langeraar de nieuwe Aarhoeve. Boodschappen doen in Ter Aar in het recent afgeronde centrumgebied. De A-kern Nieuwkoop willen we laten uitgroeien tot een dorp met een regionale uitstraling, verbindingen en voorzieningenniveau. Enerzijds ligt hiervoor een goede basis door het nu reeds brede spectrum aan voorzieningen: theater, zwembad, het Ashram college, de brede school, goede sportvoorzieningen, het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten, het compacte, historische centrum, de kroegen en restaurants en natuurlijk de plassen. Anderzijds doen zich kansen en mogelijkheden voor om het centrum te versterken. Bovendien heeft de kern Nieuwkoop de grootste naamsbekendheid. De Structuurvisie Nieuwkoop 2040 legt de lat hoog ten aanzien van de economische ontwikkeling met hieraan gekoppeld stevige ambities: groei (werkgelegenheid), modernisering, verduurzaming, herstructurering, transformatie, innovatie en verbreding. De drie belangrijkste pijlers van de lokale economie die deze ambities moeten waarmaken zijn de (bedrijven op de) bedrijventerreinen, de glastuinbouw en de recreatieve en toeristische sector. De economische crisis van de afgelopen jaren heeft gezorgd voor een flinke rem op deze groeigedachte. Reden te meer om te blijven inzetten op werkgelegenheid en het bieden van ruimte voor ontwikkeling. Hoopvol is, dat er de laatste jaren door bedrijven toch nog opvallend veel nieuwbouw is gepleegd.

Thema Ruimtelijk beleid Jongeren voor onze gemeente behouden en zo mogelijk terughalen We hebben de wens om onze jongeren binnen de gemeente te behouden met zeer betaalbare woningen voor starters. In de periode 2007-2012 verlieten er meer mensen de gemeente dan dat er zich vestigden. De mobiliteit is het grootst (36%) in de leeftijdscategorie twintig tot dertig jaar. Het grootste deel van de vertrekkers(30%) vertrok naar Alphen aan den Rijn. Het is noodzakelijk om de komende jaren diegenen die willen vertrekken te behouden in onze gemeente en jongeren die al vertrokken zijn de mogelijkheid te bieden om terug te keren.

8

Wat willen we bereiken?  

Het moet voor een ieder, maar vooral voor jongeren, financieel en maatschappelijk mogelijk zijn om in de gemeente Nieuwkoop te blijven wonen. Ook mensen met een smalle beurs moeten in Nieuwkoop kunnen wonen, hetzij als huurder hetzij als koper.

Hoe willen we dat bereiken? / Wat gaan we doen? 

In de nieuwe woningbouwplannen bieden we ruimte voor een 100tal zeer betaalbare woningen voor starters. Langeraar Oost is hiervoor een pilot. De resultaten worden meegenomen in de ontwikkeling van Buytewech-Noord, Land van Koppen en De Verwondering.



We onderzoeken de haalbaarheid en betaalbaarheid van (al dan niet tijdelijke) erfpachtconstructies en bijzondere financieringsvormen met gemeentegarantie. Het Plankostenfonds en de reeds bestaande mogelijkheden voor startersleningen en het woonfonds blijven we inzetten. Maatschappelijk gebonden eigendom en de koopgarantregeling zijn vormen die woningcorporaties wat ons betreft weer mogen invoeren.



We stimuleren (samen)zelfbouw (CPO) en eigenwoningbezit; de gemeente heeft hierin een faciliterende rol.

Jaar Pilot 2014 invoering vanaf 2015 2014

2014-2018

Passende huisvesting voor ouderen en mantelzorgers Ouderen wonen steeds langer zelfstandig. We zien steeds meer aanvragen voor bijvoorbeeld aan- en bijgebouwen vanuit de behoefte om mantelzorg te kunnen verlenen. Deze aanvragen zijn vaak ingegeven door creatieve, eigen oplossingen van inwoners die voor elkaar willen zorgen. Van belang is dat de huisvesting (woningen) van ouderen of van hun mantelzorgers de (veelal tijdelijke) hulpvraag passend ondersteunt.


Goede toekomstbestendige huisvesting voor ouderen (nieuwbouw). Mantelzorgers in staat stellen om zorg op maat te verlenen door een positieve grondhouding als het gaat om aanvragen tot aanpassing van de woning etc. (bestaande bouw).

Hoe willen we dat bereiken? / Wat gaan we doen?

Jaar 2015



We staan positief tegenover bijzondere nieuwe woonvormen (zoals kangoeroewoningen, verbouwen van bestaande gebouwen, meergeneratiewoningen, duplexwoningen). Wij passen het beleid hier op aan.



Waar mogelijk de realisatie bevorderen van de WoonZorgZone (nieuwe stijl) voor ouderen aan de A.H. Kooistrastraat, hoek Muggenlaan in Nieuwveen.

2015-2016



Faciliteren van een woonzorgvoorziening nieuwe stijl in de Verwondering. Futurazorg (particuliere organisatie), is geïnteresseerd in het ontwikkelen van een dergelijke kleinschalige woonzorgvoorziening in de Verwondering

2015



We werken in onze ruimtelijke plannen mee aan mogelijkheden voor ouderenhuisvesting in onze gemeente.

2015

9

Huurmarkt De huurmarkt is flink in beweging. Als gevolg van rijksbeleid en financiële heffingen bouwen onze woningbouwcorporaties de komende jaren minder of geen nieuwe huurwoningen meer (huren tot € 700,-/mnd.). In de vrije sector worden er, in opdracht van investeerders en pensioenfondsen juist meer huurwoningen gebouwd (huren boven € 700,-/mnd.) Dit leidt tot meer variatie op de huurmarkt. Sinds de vaststelling van onze woonvisie in 2011 is er veel gebeurd. Corporaties richten zich alleen nog op hun primaire doelgroep met een inkomen tot € 34.000,-. Daarmee komen de gezinnen met een inkomen hoger dan € 34.000 maar lager dan ca. € 45.000 in de knel. De problemen bij Vestia verstoren de lokale woningmarkt in Nieuwkoop. Vestia zet in op de verkoop van ruim vijfhonderd (sociale) huurwoningen in de kernen Nieuwveen, Noordeinde en Zevenhoven. Hiervoor komen geen nieuwe huurwoningen terug. De gemeente, Woondiensten Aarwoude en Woning Stichting Nieuwkoop vinden dit ongewenst en zetten zich in om de Vestia woningen als huurwoningen te behouden. De veranderende woningmarkt geeft ook kansen. De huurmarkt voor vrije vestiging, waarin huurprijzen worden gevraagd tussen de € 700 en € 1000 wordt aantrekkelijk voor mensen met een onregelmatig of onvast inkomen. Voor hen is het huren van een middel dure huurwoning een goede oplossing. Maar ook voor hen die ongebonden en flexibel willen leven. Het vraagstuk met betrekking tot de gewenste grootte van de sociale woningvoorraad en behoud van de bestaande voorraad van deze woningen is zeer actueel. Het realiseren van meer vrije vestiging huurwoningen is een eigentijdse opgave die nu opgepakt moet worden. Het zijn vraagstukken die we regionaal (regionale woonvisie), subregionaal (vrije vestiging) en lokaal benaderen. Middelen die beschikbaar komen uit de verkoop van sociale huurwoningen zetten we in overleg met de corporaties in om knelpunten op te lossen. Wij willen daarbij ook de middelen die al beschikbaar zijn uit de verkoop van woningen van Woondiensten Aarwoude inzetten (reserve woondiensten Aarwoude € 800.000,--). In de woonvisie worden de prioriteiten bepaald.

Wat willen we bereiken?      

Wij willen komen tot een realistische opgave en een regionale afstemming van een percentage sociale woningbouw in onze gemeente. Wij willen een evenwichtige spreiding van sociale huurwoningen over de hele gemeente. Een dynamische woonvisie waarin beleidsdoelen en instrumenten kunnen worden aangepast aan nieuwe inzichten, de markt, het aanbod en de vraag. Duurzame samenwerkingsafspraken met de corporaties (in plaats van de ‘traditionele’ prestatieafspraken). Een goede samenwerking met corporaties om tot een evenwichtig sociaal (bouw)programma te komen. Een gevarieerder aanbod van huurwoningen, waarin middeldure en dure huurwoningen een plek krijgen.

10


We onderzoeken de vraag naar en de invulling van huurwoningen in de vrije sector. Het huurproject in Buytewech-Oost dient als voorbeeld.



Vaststelling regionale woonagenda (in Holland Rijnland verband).



Herijken woonvisie Nieuwkoop



Opstellen duurzame samenwerkingsafspraken met de corporaties.

Jaar 2014-2015 2014 2014-2015 2015

Integraal plan voor dorpscentrum Nieuwkoop Het Ashram is toe aan nieuwe huisvesting en de verzorgingshuizen Aar en Amstel en Het Koetshuis (eigendom van de woningstichting Nieuwkoop) zijn in juni 2014 gesloten. Het voormalige gemeentehuis wordt gebruikt als dependance van het Ashram. De ondernemers op het Kennedyplein denken na over de toekomst. Het pand van de Rabobank (eigendom van de gemeente) staat gedeeltelijk leeg. Voldoende aanleiding om een integrale visie voor dit omvangrijke gebied te ontwikkelen.

Wat willen we bereiken? 

Een integraal plan voor het dorpscentrum van de kern Nieuwkoop, waarin aandacht is voor alle ontwikkelingen met in ieder geval aandacht voor de parkeervoorzieningen


Na een inventarisatie samen met de betrokkenen komen tot een integrale visie op mogelijke ontwikkelingen in het centrum van Nieuwkoop.

Jaar 2015-2016

Status recreatiewoningen De eigenaren/bewoners van de zeven recreatieparken binnen onze gemeente vragen de gemeente om de status van de woningen te wijzigen van recreatiewoning naar permanente bewoning. In de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG) zijn in de recreatieparken 301 woningen opgenomen als recreatiewoning. Op 1 april 2013 stonden in 221 recreatiewoningen één of meer personen ingeschreven in de Basis Registratie Personen (BRP). Ook bestaat het beeld dat ook in een aantal andere woningen sprake is van permanente bewoning zonder inschrijving in de BRP. De schatting is dat tussen de 85% en 90% van de woningen permanent bewoond wordt. Daarnaast is er een grote diversiteit in woningen (groot, klein etc.).


Een kostenneutrale oplossing voor de status van permanent bewoonde recreatiewoningen in de zeven recreatieparken die niet ten koste gaat van ons huidige woningbouwcontingent.


We ronden het onderzoek naar de mogelijkheden voor het formaliseren van permanent wonen in de recreatieparken af en doen op basis van de uitkomsten een voorstel.

11

Jaar 2014-2015

Actuele bestemmingsplannen In de periode 2014-2018 moeten we een aantal bestemmingsplannen actualiseren om aan de Wet op de Ruimtelijke Ordening te kunnen voldoen. Bestemmingsplannen mogen niet ouder zijn dan tien jaar. Het gaat om zes bestemmingsplannen: de drie bestemmingsplannen Landelijk gebied van de kernen Liemeer, Nieuwkoop en Ter Aar en drie vigerende bestemmingsplannen van de kernen Nieuwveen, Zevenhoven en Noordeinde.

Wat willen we bereiken?   



Een integrale herziening tot één bestemmingsplan ‘Landelijk gebied’, uiterlijk vastgesteld op 29 augustus 2015. Een integrale herziening tot één bestemmingsplan ‘Nieuwveen, Zevenhoven en Noordeinde’, uiterlijk vastgesteld op 3 oktober 2016. Evenwichtige belangenafwegingen in de bestemmingsplanprocedures van reeds bekende verzoeken, met aandacht voor onze inwoners, ondernemers, het woon- en leefmilieu en natuur en landschap. Adequate planherziening in de vorm van een jaarlijkse ‘sleepactie’.


Jaar



Actualisatie bestemmingsplan kern Nieuwveen, Zevenhoven en Noordeinde.

2016



Actualisatie bestemmingsplan Landelijk Gebied (inclusief MER procedure).

2015



Jaarlijkse ‘sleepactie’ in de vorm van één planherziening.

2014-2018

Wat gaat het extra kosten? Het is op dit moment onmogelijk om exact te berekenen wat het kost om een 100tal zeer betaalbare woningen te realiseren. Welke maatregel werkt? Wat zijn de uitkomsten van de pilot? Binnen welk project is welke maatregel mogelijk? Allemaal vragen die nog moeten worden uitgewerkt. We nemen een verlaging van de opbrengsten ten opzichte van de prognoses in de grondexploitaties van € 50.000 per woning of kavel als uitgangspunt. Per maatregel en grondexploitatie zal het financieel effect verschillen, vooral afhankelijk van de aard van de maatregel en de nu geraamde opbrengst in de grondexploitatie. In totaliteit betekent dit een nadelig resultaat van naar verwachting circa € 5 miljoen ten opzichte van de actuele grondexploitaties. Naast het project Langeraar Oost zullen de maatregelen vooral worden toegepast op de sleutelprojecten. Meer betaalbaar maken van het programma vergroot de afzetbaarheid en beperkt de financiële risico’s. Door de verlaging van de kosten binnen de Noordse Buurt wordt de reserve NUON rentevrij die is bedoeld voor het afdekken van het tekort op de Noordse Buurt en de sleutelprojecten nu meer gevoed dan nodig is (NCW € 2,9 mln). Daarvan willen we € 2,5 mln. gebruiken om de helft van deze maatregelen te betalen. De andere helft vinden we in de reserve opbrengst aandelen NUON energy. Doordat de rente over deze reserve als baat in de begroting is verwerkt, gaan we uit van een nadelig effect op de begroting van naar schatting € 100.000 (4% * € 2,5 mln.) structureel.

12

Activiteit Herijken woonvisie Nieuwkoop. Integraal plan dorpscentrum Nieuwkoop 100tal zeer betaalbare woningen

2014 15.000

2015

100.000

2016

100.000

2017

2018

p.m.

p.m.

100.000

100.000

Thema Grondexploitaties & Grondgebiedzaken Maximaal maatschappelijk rendement in balans met noodzakelijk economisch rendement Als reactie op de economische omstandigheden en de woningbouwcrisis is de afgelopen jaren veel energie gestoken in een nieuwe ontwikkelstrategie. De tijd dat de gemeente of een ontwikkelaar het programma dicteert ligt achter ons. Gezamenlijk optrekken met marktpartijen en inwoners, periodiek en pragmatisch naar de markt kijken en steeds gezamenlijk de vraag stellen hoe meer vraaggericht kan worden gebouwd heeft de laatste jaren tot resultaten geleid. Alhoewel er sprake is van enig economisch herstel, is het van belang om kansen te (blijven) onderzoeken en op waarde te schatten.


We kunnen snel en effectief op de (veranderende) wensen en behoeften van onze inwoners en de woningmarkt inspelen.


Jaar



Voortzetten vraaggericht bouwen

2014-2018



We maken voor nieuwbouwprojecten bestemmingsplannen die dynamisch en flexibel van opzet zijn. Hierbij zorgen we voor evenwichtige belangenafwegingen in bestemmingsplanprocedures met aandacht voor onze inwoners, ondernemers, het woon- en leefmilieu en natuur en landschap.

2014-2018

Succesvolle ontwikkeling van de beoogde woningbouwlocaties De belangen met betrekking tot de ontwikkeling van de beoogde woningbouwlocaties zijn groot. In de eerste plaats voor onze eigen inwoners, die enerzijds specifiek op zoek zijn naar een woning in onze gemeente die voldoet aan hun wensen en past bij hun portemonnee, en anderzijds hebben alle inwoners van onze gemeente er indirect baat bij hebben dat het inwonertal van onze gemeente minimaal op peil blijft. In de tweede plaats heeft de gemeente een groot financieel belang. Succesvolle verkoop van met name de kavels op de Verwondering en de Zuidhoek is (een van de) randvoorwaarden voor een financieel gezonde gemeente. Vanaf 2017 houden we rekening met de afzet van meer kavels in onze woningbouwplannen (en grondexploitaties) met de daarbij behorende (hoge) opbrengsten: in totaal circa 340 kavels (tot aan 2024).

13




De realisatie van nieuwe woonwijken met een evenwichtig, gevarieerd en levensloopbestendig bouwprogramma. De meest recente actualisaties van de grondexploitaties en de daarin genomen besluiten over de fasering zijn hiervoor het kader. Een financieel gezonde grondpositie.


Jaar



De gemeente heeft veel grondposities. Daarom worden in de komende collegeperiode geen gronden aangekocht ten behoeve van woningbouw.

2014-2018



Alle woningbouwprojecten, waarover besluitvorming heeft plaatsgevonden, voeren we uit conform de planning in de grondexploitaties.

2014-2018



We richten ons bij de uitvoering van de woningbouwprojecten in eerste instantie op de meest kansrijke en realistische plannen.

2014-2018



Gronden die de gemeente in bezit heeft worden tegen tenminste marktconforme prijzen verkocht. We kunnen een uitzondering maken wanneer dit een maatschappelijk belang dient.

2014-2018



Herijken huidige kadernota tot nota Grondbeleid 2015-2018.

14

2015

Planning projecten gemeente Nieuwkoop Planning projecten gemeente Nieuwkoop Project 2014 2015 2016 2017 2018 2019 >2019 Reguliere projecten GZ02 Vaartsche Hoek ●□ GZ03 Damstaete ○○ ●● ●● ●□ ●□ GZ13 Buytewech Oost ●● ●● ●● ●● GZ14 Elleboogvaart ●□ GZ15 Gemeentehuis Zevenhoven ○● ●● ●● ●□ ●● ●● ●● GZ16 Zuidhoek ●● ●● ●● ●● GZ19 Dorpscentrum 3e fase ●□ GZ24 Verkerklocatie ●□ ●● ●□ GZ26 Schoterhoek II (bedrijven) ○○ ●● ●● ●● ●● ●● ●● GZ32 Langeraar Oost ○○ ●● ●● ●● GZ92 Ter Aar Vernieuwd ●□ Verbonden ●● ●● ●● ●● Sleutelprojecten ●● ●□ GZ17 Noordse Buurt ●● ●● ●● ●● ●● ●● ●● GZ25 De Verwondering ●● ●● ●● ●● ●● ●● ●● GZ29 Buytewech Noord ○○ ●● ●● ●● ●● GZ30 Langeraar Noordwest ○○ ●□ GZ31 Ter Aar West ○○ ●● ●● ●● ●□ GZ90 Ter Aar Zuidoost ●● ●● ●● ●● Nieuwe projecten ●□ Nieuwbouw Ashram College ○○ ○○ ○○ ●● ●● ●● ●● Dorpscentrum Nieuwkoop 4e fase ○○ ○○ ○○ ●● ●● ●● Land van Koppen (Noorden) ○○ ○○ ○○ ●● ○ = voorbereidingsfase (planvorming, bestemmingsplan etc.) ● = uitvoering (uitgifte gronden, aanleg infrastructuur etc.) □ = afsluiting van het project Ieder jaar staat voor twee tijdsblokken van zes maanden. Een □ in het tweede deel van een jaar houdt in dat de planning is dat in dat jaar alle woningen zijn gerealiseerd en het project kan worden afgesloten (exclusief de nazorgfase).

15

Thema Economie, Toerisme, Recreatie en Natuur Ruimte voor ondernemen In ons economisch beleid staan duurzame werkgelegenheid en een goed ondernemersklimaat centraal. Het gaat om uitvoeringsgericht werken met minder regels. Mensen en activiteiten met elkaar verbinden door ontmoetingen en bezoeken en elkaar stimuleren. Triple helix (verbinden van onderwijs, overheid en ondernemers) biedt duurzame kansen voor innovatie. Wij hanteren daarbij ook de economische beleidsvisie van het Actieve Groene Hart (AGH) als een uitgangspunt. Het economisch beleid kan worden uitgesplitst naar de volgende thema’s/aandachtsvelden: - Duurzaamheid Dit begrip is een belangrijke pijler bij economische ontwikkeling. DON (Duurzaam Ondernemend Nieuwkoop) blijven wij daarom stimuleren in zijn werkzaamheden. Op Schoterhoek II in Nieuwveen hopen wij dat de WKO voorziening (warmte koude opslag) optimaal van de grond komt en in de Noordse Buurt is ruimte voor initiatieven op het gebied van biobased economy. - Bevorderen samenwerking Door onderlinge samenwerking van ondernemers kunnen economische voordelen worden bereikt. Voordelen die weer effect hebben op het resultaat van de individuele ondernemer. Daarom willen wij BIZ (Bedrijven Investerings Zones) stimuleren. Op Bovenland in Ter Aar zal samenwerken van ondernemers, met elkaar en met de gemeente, het succes bepalen van de revitalisering. Op regionaal gebied zal de gemeente zich inzetten voor samenwerking binnen de Rijnstreek, onder andere door het oprichten van een Economische raad. Duurzaamheid en samenwerking komen ook terug in het in praktijk brengen van de triple helix gedachte. Waarbij onderwijs, overheid, ondernemers, omgeving en onderzoek met elkaar worden verbonden. Om kennis te versterken en innovatie te stimuleren, en daardoor economisch rendement te halen, zijn inspanningen om deze verbindingen tot stand te brengen essentieel. De Groene Hart Academie zullen we daarom in regionaal verband verankeren. - Minder regels Op het thema ‘minder regels’ zullen wij onze inspanningen onverminderd voortzetten. De aandacht zal specifiek gericht zijn op (thema)markten en ambulante handel, het ondernemersloket en het ondersteunen van werken aan huis voor ZZP’ers en beginnende ondernemers. - Vakonderwijs Om blijvend en langdurig te voorzien in werkgelegenheid in metaal, zorg en tuinbouw is inzet nodig op het opleiden van voldoende vakmensen. In het Groen Onderwijs Centrum (vanuit Greenport Aalsmeer) en de metaalvakschool is hier veel aandacht voor. Dat willen wij blijvend stimuleren, door en met de ondernemers in onze gemeente behoeften van leerlingen en werkgevers met elkaar te verbinden. De zorgopleiding op het Ashram college biedt ook kansen voor werkgevers in deze arbeidstak. - Arbeidsmarkt Ondanks dat de werkloosheid in onze gemeente nog altijd minder ernstig is dan het landelijk gemiddelde, is het zaak vinger aan de pols te houden. Regionale samenwerking op de arbeidsmarkt is daarvoor nodig, want er wonen veel mensen in Nieuwkoop die in de regio werkzaam zijn. Het werkgeversservicepunt heeft een spilfunctie in het achterhalen van werk (vacatures, (maatschappelijke) stageplaatsen, leer/werkplekken en beschut werken) vanuit de werkgeversbehoefte en dit te brengen bij de werkzoekende.

16

- Detailhandel Ook in onze gemeente is het belangrijk voor de lange termijn detailhandel te behouden, zo mogelijk ook in kleine kernen. Daarom zetten wij in op vervangende of complementaire ambulante handel en houden wij zoveel mogelijk vast aan detailhandelsbestemmingen in de bestemmingsplannen.


Ondernemers krijgen de ruimte om te ondernemen met zo min mogelijk overheidsbemoeienis, beperkingen en regels. Ondernemers werken samen. Integratie van beleid. Behoud en waar mogelijk groei van de werkgelegenheid. Behoud en bereikbaarheid van winkels in de kernen. Integratie van / betere afstemming tussen de diverse overleggen / beleidsvelden: Greenport, LTO, VIC (Veenweide Informatie Centrum), Agenda Groene Hart, Agenda Veenweidegebied.


Jaar 2015



Economische agenda opstellen met AGH en mogelijk andere partijen.



Voortzetten van bedrijvenbezoeken door het college; economische overleggen zoveel mogelijk op locatie.

2014-2018



We zetten onze activiteiten voor deregulering en de verlichting van financiële en administratieve lasten voort, zeker voor ondernemers. (bijvoorbeeld het verminderen van leges voor terugkerende vergunningen bij evenementen).

2014-2018



We bieden ruimte voor complementaire ambulante handel en aan evenementen en themamarkten op pleinen in de dorpen.

2014



Werk aan huis wordt in de bestemmingsplannen mogelijk gemaakt; voorbeelden zijn schoonheidssalon, advocaat, architect, etc.)

2014-2018



We ondersteunen maatschappelijke initiatieven die er zijn voor de ondersteuning voor werkzoekenden, zoals coaching en dergelijke.

2014-2018



Gefaseerde ontwikkeling Schoterhoek II in Nieuwveen (vaststellen bestemmingsplan door raad).

2014



Start uitgifte kavels op Schoterhoek II in Nieuwveen (afhankelijk van ruimtelijke procedure). Planning bij snelle procedure.

2015



We geven de Verkenning Bovenland een vervolg.

2014-2015

Koopzondagen Gemeenten hebben sinds de wijziging van de Winkeltijdenwet op 1 juli 2013 ruimere bevoegdheden om zelf te bepalen op welke zon- en feestdagen winkels open mogen zijn. De gemeenteraad heeft op 11 juli 2013 via een motie het college gevraagd om een draagvlakonderzoek uit te voeren. Dit onderzoek moest inzicht bieden in het draagvlak voor verruiming van de zondag openstelling in de gemeente Nieuwkoop. Het draagvlakonderzoek is op 29 november 2013 aangeboden aan de gemeenteraad. Het vorige college heeft, mede gelet op het toenmalige collegeprogramma, in het draagvlakonderzoek gaan aanleiding gezien de gemeenteraad nog voor de verkiezingen van 19 maart 2014 een voorstel te doen over het verruimen van het aantal koopzondagen in onze gemeente. 17

In het coalitieakkoord is afgesproken om de raad op 17 juli 2014, na consultatie van de winkeliers, een voorstel voor te leggen.


Ondernemers krijgen de ruimte om te ondernemen met zo min mogelijk overheidsbemoeienis en beperkingen. Ondernemers werken samen.


Wij vragen de winkeliers een voorstel voor te leggen.



De reacties verwerken en verwoorden wij verwerken in een voorstel aan de gemeenteraad in de vergadering van 17 juli 2014.

Jaar 2014 2014

Toekomstbestendige glastuinbouw De glastuinbouwsector in onze gemeente is historisch sterk vertegenwoordigd. De sector heeft een groot aandeel in de lokale werkgelegenheid. Maar de tuinbouwsector heeft het moeilijk. Veel kwekers houden nog maar net het hoofd boven water, de marges worden steeds kleiner en grote retailers drukken de prijzen. De productie van snijbloemen verdwijnt naar het buitenland. Krimp en faillissementen zijn actueler dan groei. De Nieuwkoopse tuinbouwsector onderscheidt en kenmerkt zich door veel kleinere bedrijven die produceren in kansrijke sectoren: potplanten en nichemarkten. De ligging van Nieuwkoop nabij de marktplaats Flora Holland is daarbij een zeer duidelijk voordeel. Voor Nieuwkoop is het belangrijk in te zetten op toekomstige werkgelegenheid. De potplantensector en de nicheteelt bieden kansen voor innovatieve toepassingen in teelt, energie en logistiek. Vakmanschap op deze gebieden blijft nodig om de (internationale) concurrentie het hoofd te bieden en kennis te behouden. Binnen de Greenport is veel aandacht voor dit thema. In Nieuwkoop willen we ons richten op werkgelegenheid op VMBO en MBO niveau, het innoveren van vakmanschap en het overbrengen van ervaring en kennis, via het Groen Onderwijs Centrum in Aalsmeer. In regionaal verband (Greenport Aalsmeer) wordt met de samenwerkende partijen (de gemeenten, de sector, banken, onderwijs en Flora Holland) een visie opgesteld voor de toekomst van de tuinbouw in Greenport Aalsmeer. De conclusies en aanbevelingen uit het onderzoek naar vraag en aanbod van glastuinbouwgronden (dat door de Greenport Aalsmeer is gestart, maar nog niet is afgerond) is een van de bouwstenen waarop de visie zal worden gebaseerd. Naast de grondbehoefte is het belangrijk binnen het gebied af te stemmen op de specialisatie per gebied (segmentering), verduurzaming, energievermindering, onderwijs en innovatie. We willen voor de transformatiegebieden het huidige beleid voortzetten. We zetten in op transformatie van de Aar- en Amstelzone volgens de ‘Nota van uitgangspunten Glastuinbouw-gebieden’

18

We hebben nut en noodzaak van het huidige plan Nieuw Amstel-Oost 1, 2 en 3 heroverwogen en achten het plan niet meer haalbaar en betaalbaar. Voorfinanciering door de gemeente is niet aan de orde. We laten de mogelijkheid aan lokale ondernemers om binnen de gemeentegrenzen hun bedrijf voort te zetten door, aansluitend op Nieuw Amstel (door middel van een concreet principeverzoek), zich te vestigen op Nieuw Amstel Oost 1. Hierbij beginnen we met 1a (hoek Nieuwveens Jaagpad en Molenkade).


Meer segmentering van de glastuinbouw over de Greenport Aalsmeer (gebied Nieuwkoop, nichemarkt, open teelt, potplantenteelt). Versterken kleinschaligheid en onderlinge samenwerking (ook tussen kleine en grootschalige glastuinbouw). Ontwikkeling van de sector aan de hand van een visie op de toekomst, opgesteld in Greenportverband. Een betere verbinding tussen bedrijfsleven en vakonderwijs. Praktijkonderwijsmogelijkheden bieden die aansluiten bij onderwijs- en innovatieprojecten. Behoud van de werkgelegenheid in de glastuinbouw.


Jaar 2015



Ontwikkelen toekomstvisie in Greenportverband.



In Greenportverband zet Nieuwkoop zich met name in voor onderwijs en innovatie.



In samenwerking met het Groen Onderwijs Centrum een onderzoek uitvoeren naar een proeftuin voor VMBO en MBO studenten (vakonderwijs).

2016



Saneren en transformeren in de transformatiegebieden in samenwerking met provincie en tuinders, o.a. gebruik bestaande regelingen.

2014-2018



Beoordelen principeverzoeken tot vestiging op Nieuw Amstel Oost 1a.

2014-2018

19

2014-2018

Uitbouw Recreatie en Toerisme Onze gemeente en met name het deelgebied Nieuwkoopse Plassen kenmerkt zich door de aanwezigheid van (water-)natuur, recreatie en wonen aan het water. Wonen en werken in dit gedeelte van de gemeente zijn verbonden aan recreatie en toerisme (wandelen, fietsen, vissen, kanoën). De natuur en de recreatieve en toeristische voorzieningen zijn een trekpleister voor onze eigen inwoners, maar ook voor hen daar ver buiten én voor hen die wellicht overwegen om in onze gemeente te gaan wonen. Daarnaast staat de kern Nieuwkoop bekend als kunstenaarsdorp. Wij willen de recreatieve sector ondersteunen. Bijvoorbeeld door het zoeken naar subsidiemogelijkheden. Met jonge en nieuwe ondernemers gaan we op zoek naar ideeën en kansen en bieden we waar mogelijk ondersteuning. Deze kan bestaan uit het bij elkaar brengen van gelijkgezinden, het gebruiken van ons netwerk of het bieden van informatie. We staan positief tegenover particuliere initiatieven die recreatie en toerisme en kunst en cultuur in onze gemeente bevorderen en willen deze waar mogelijk ondersteunen met faciliteiten (zoals bekendmakingen, openingen en evenementen bijwonen). We willen proberen barrières te slechten, zoals het harmoniseren van openingsuren van bruggen en sluizen. Via het Veenweidepact of in Landschaps Ontwikkelings Plan-verband (Rijnstreekgemeenten), zoeken we naar mogelijkheden om de wandelpaden in Midden Holland en in ons gebied beter op elkaar te laten aansluiten en om de recreatieve mogelijkheden in het gebied met Woerden en De Ronde Venen uit te breiden. We zetten ons in om de verbinding via de Amstel met Amsterdam en daarmee de charmes en trekpleisters van onze gemeente onder de aandacht te brengen bij inwoners van de Amsterdamse regio. We zullen bij de provincie bepleiten dat het recreatief-toeristisch knooppunt ‘Aarweide’ met toevoeging van een jachthaven weer op de agenda komt. Maar we willen ons ook inzetten voor kleinschalige ideeën zoals geformuleerd in het dorpsplan Woerdense Verlaat. We werken mee aan de verdere uitwerking van de visie en ideeën die zijn gepresenteerd in het ideeënboek ‘Geerplas en Langeraarse plassen’ voor zover deze uitvoerbaar en betaalbaar zijn. Bij het toekomstige Meijepark realiseren we vijftig ligplaatsen om hiermee te voorzien in de grote lokale behoefte. Deze ligplaatsen worden verhuurd. Daarnaast komt er op de kop van het Meijepark een aanlegsteiger voor de bezoekers van het Horecapaviljoen en het aan te leggen strand. Hier is plaats voor ongeveer tien boten. Een grote rol blijft weggelegd voor het Toeristisch Informatie Punt (TIP). Toeristenbelasting voeren we niet in.

Wat willen we bereiken?    

Onze gemeente blijft een toeristisch trekpleister met voldoende voorzieningen zoals zon- en zwemplekken, vissteigers, wandel-, fiets-, en vaarroutes etc. Nieuwe initiatieven en ideeën. Wegnemen van barrières die logische verbindingen in wandelen vaarroutes in de weg staan. Behoud van horecabestemmingen op toeristisch belangrijke plaatsen en detailhandel bestemmingen in winkelgebieden.

20


Jaar



We zetten ons in voor de sector in zijn algemeenheid, voor algemene voorzieningen maar niet puur voor individuele ondernemers.

2014-2018



Recreatie en Toerisme als belangrijke unique selling point positioneren in de marketing ‘Buiten wonen binnen de Randstad.

2014-2018



Ondersteunen van recreatieve ontwikkelingen zoals mogelijkheden voor (particuliere) Bed & Breakfast, kamperen (ook voorzieningen voor campers) en overige recreatievormen (bij de boer).

2014-2018



Harmonisatie openingstijden bruggen en sluizen.

2014



Extra Doorsteek naar de Meije.

2015



Harmonisatie en digitaliseren van de vaarvignetten.

2015



Ontwikkeling van een wandelapp.

2014



Uitbreiden fiets-, wandelen vaarroutes.



Uitbreiden zon- en zwemplekken aan het Meijepark.



Uitbreiding van zwem- en vissteigers.

2014-2018



Natura 2000 beeldmerk benutten.

2014-2018



Recreatief toeristisch knooppunt ‘Aarweide’ opnieuw inbrengen bij de provincie.

2014-2018 2014

2015

Versterken natuur en landschap Onze prachtige natuur en ons fraaie landschap zijn de unique selling points van deze gemeente waarbij het overduidelijk is dat recreatie en toerisme (economie - werkgelegenheid) en natuur en landschap (ecologie) in onze gemeente nauw met elkaar zijn verbonden. De wederzijdse afhankelijkheid is groot. We streven naar een goede balans tussen economie en ecologie. De komende jaren wordt op diverse plaatsen in de gemeente door derden geïnvesteerd in (nieuwe) natuurontwikkeling (gebieden) - bijvoorbeeld Ruygeborg (provincie) - en initiatieven om te komen tot landgoederen. Wij benaderen deze initiatieven positief.




Versterking en waar mogelijk behoud van natuur en landschap(waarden); goed bereikbaar en toegankelijk. Een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voor het behoud van de waarde van het landschap. Het gaat vooral om de houding en uitstraling van alle partners betrokken bij deze processen. Onze inwoners en bezoekers moeten blijvend kunnen genieten van onze natuur en onze natuurgebieden.

21

Jaar


Ondersteunen van initiatieven die als doel hebben behoud en waar mogelijk versterking van bestaande natuur en landschapswaarden.

2014-2018



We staan positief tegenover initiatieven van derden.

2014-2018



De gemeente zet zich in om slechts datgene in de definitieve aanwijzing en het beheerplan op te laten nemen wat door Nederland in Brussel is aangemeld (Natura 2000).

2014-2015

Wat gaat het extra kosten? Omschrijving activiteit Onderzoek proeftuin t.b.v. VMBO en MBO onderwijs

2014

2015

2016 15.000

2017

2018

De uitbouw van recreatie en toerisme, gekoppeld aan natuur en landschap, vraagt om een financiële ondersteuning. Hier zien wij mogelijkheden voor slimme financiële stimulansen, waar ook de gemeente Nieuwkoop haar bijdrage aan kan leveren. Er wordt gedacht aan het instellen van een reserve door omvorming van de bestaande reserve ‘Nieuwkoopse Plassen’ tot een reserve Recreatie en Toerisme. Door de inzet van deze middelen voor slimme financiële stimulansen ontstaan mogelijkheden voor borging van cofinanciering door provincie en rijk van initiatieven die daarvoor in aanmerking komen.

22

4. Programma 2 Ruimtelijk Beheer Thema Beheer Openbare Ruimte De openbare ruimte is de woon- en leefomgeving van onze inwoners. De openbare ruimte geeft wijken en buurten identiteit en vormt een plek voor ontmoeting, interactie en sociale samenhang. Wij zijn er van overtuigd dat een kwalitatief goed ingerichte en onderhouden woonomgeving bijdraagt aan het welzijn van de inwoners. Mensen blijven gezonder en voelen zich beter in een groene, veilige en schone woonomgeving. Wij vinden het belangrijk dat onze inwoners zich verbonden voelen met hun woonomgeving. Zich hiervoor verantwoordelijk voelen en zelf ook een bijdrage leveren. Het komt de sociale samenhang binnen de wijken ten goede. Wij staan dan ook open voor initiatieven van onze inwoners voor de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. De openbare ruimte moet ook voor bezoekers, waaronder de recreanten, goed toegankelijk zijn. Wij willen een gemeente zijn waar mensen zich plezierig voelen en graag komen.

De openbare ruimte is schoon, heel en toegankelijk Een openbare ruimte die er goed uit ziet en schoon is, draagt bij aan het aanzien van de wijk en daarmee aan het welzijn van de inwoners. Het is aangetoond dat zelfs de economische waarde van woningen hoger is wanneer er voldoende openbare ruimte is in de woonomgeving en de woonomgeving er goed uitziet. Wij vinden dat de openbare ruimte voor iedereen goed toegankelijk en begaanbaar moet zijn. Nu het aantal ouderen toeneemt, vraagt dit extra aandacht.




  

Nieuwe woningbouwprojecten moeten leefbaar zijn en worden gebouwd met voldoende openbare ruimte. Voldoende wil zeggen dat maximaal 60% van het gebied uitgeefbaar is en 40% beschikbaar is als openbare ruimte. Er mag geen sprake zijn van achterstallig onderhoud. Wij zorgen er dus voor dat het onderhoud van wegen en trottoirs in orde is, dat gebreken snel worden verholpen en we proberen meldingen zo veel als mogelijk voor te zijn. De openbare ruimte moet zo goed als vrij zijn van zwerfvuil. Wij willen daar samen met de inwoners aan werken op basis van activiteiten en initiatieven. De openbare ruimte moet vrij zijn van obstakels en looproutes moeten drempelvrij zijn. In de ontwerpfase bij nieuwe projecten houden wij hier al rekening mee. Op de (doorgaande) routes in de openbare ruimte zorgen wij voor voldoende “rustpunten” in de vorm van bankjes.


Toepassen van het programma van eisen voor de inrichting van de openbare ruimte bij ruimtelijke ontwikkelingen.



Periodiek actualiseren van de beheerplannen en uitvoeren van de beheerprogramma’s.



Gebruiken ervaringsdeskundigheid Platform Senioren en Gehandicapten Nieuwkoop (PGSN) bij de ontwikkeling van een programma van eisen voor toegankelijkheid.



Plaatsen van extra parkbanken op wandelroutes.

23

Jaar 2014-2018 2014-2017 2015

2015-2016

De openbare ruimte is verkeersveilig Onze inwoners vinden verkeersveiligheid heel belangrijk. Dat is de afgelopen jaren meermalen gebleken. Wij ervaren een grote behoefte om de verkeersveiligheid van kwetsbare verkeersdeelnemers zoals fietsers en voetgangers te verbeteren. In de afgelopen jaren is al gekeken naar de directe schoolomgevingen, maar het is wenselijk alle fietsroutes te beoordelen op verkeersknelpunten. Ook de verkeerscirculatie wordt vooral vanwege doorgaand verkeer door de dorpskernen niet overal als veilig ervaren. Zo klagen veel inwoners over zwaar landbouwverkeer en vrachtverkeer in de kernen. We willen dat het doorgaande verkeer om onze gemeente heen gaat en blijven ons inzetten voor een betere doorstroming op / verdubbeling van de N207. Ook willen we een betere aansluiting op de nieuwe N201 via de gemeente de Ronde Venen. Uiteraard is daarbij ook de medewerking van andere gemeenten en provincies nodig. We hebben de ambitie om doorgaand (vracht)verkeer door onze kernen in samenwerking met de buurgemeenten via innovatieve maatregelen zoals weeglussen te weren. Met betrekking tot het openbaar vervoer willen we de huidige voorzieningen op peil houden aangevuld met een busverbinding vanuit en naar Bodegraven. Bij verkeersveiligheid speelt het gedrag van de weggebruiker een grote rol. Het nemen van alleen fysieke maatregelen is niet altijd de beste oplossing. Het is raadzaam om ook in te spelen op het gedrag, bijvoorbeeld met verkeerseducatie.




Inwoners maar ook bezoekers moeten zich veilig in onze gemeente kunnen verplaatsen; De infrastructuur binnen de gemeente moet voldoen aan de inrichtingscriteria ‘duurzaam veilig’ van het CROW. Verbetermaatregelen nemen we mee bij vernieuwing en reconstructies. Fiets- en wandelroutes moeten veilig zijn. Zeker de fietsroutes die kinderen van en naar school gebruiken moeten veilig zijn en voorzien van goede en veilige oversteekplaatsen. Het is onze ambitie te komen tot een voor alle partijen aanvaardbare verkeercirculatie waarbij groot en zwaar landbouwverkeer en vrachtverkeer om de kernen wordt geleid. Wij willen hiervoor in samenwerking met onze buurgemeenten innovatieve maatregelen nemen. Veiligheid is ook een aandachtspunt voor tijdelijke infrastructuur, zoals bouwwegen die worden aangelegd ten behoeve van woningbouwlocaties. Ook deze wegen moeten voldoen aan de uitgangspunten met betrekking tot. veilig verkeer.

24


Actualiseren van het gemeentelijk verkeers- en vervoersplan.

Jaar 2014



Oplossen problematiek doorgaand vrachtverkeer via bijv. weeglussen

2015



Inzetten op verbetering doorstroming N207

2014-2018



Aandringen op verbetering van de aansluiting op en de route naar de nieuwe N201.

2014-2018



We zetten ons in voor een busverbinding vanuit Ter Aar via Nieuwkoop naar Bodegraven

2014-2018



Uitvoeren van de verbetermaatregelen in de schoolomgevingen zoals beschreven in de notitie ‘veilige schoolroutes gemeente Nieuwkoop’.

2014



Onderzoek naar de verkeersveiligheid van fietsroutes.

2015



Bepalen uitvoeringsregelingen landbouwverkeer/vrachtverkeer in vervolg op het Verkeers- en Vervoersplan.

2014



Samen met de gemeente Alphen aan den Rijn inzetten op de realisatie van een rotonde in de N231 ter hoogte van de Achttienkavels in Nieuwkoop.

2014



Inzetten van verkeerseducatie naast fysieke maatregelen.

2015



Toepassen van snelheidsregistratie met Smileys .

2014-2018

Voldoende parkeerplaatsen Het is fijn wanneer er in elke woonwijk voldoende parkeerplaatsen zijn. Met het toegenomen autobezit is dat helaas niet overal het geval. Uit onderzoek is gebleken dat het gelukkig op veel plaatsen meevalt met de parkeerdruk, maar in een aantal, vooral oudere wijken, is uitbreiding van het aantal parkeerplaatsen gewenst. Een hoge parkeerdruk komt ook niet ten goede aan de leefbaarheid. In het centrum van de kern Nieuwkoop gaat het grote aantal parkeerplaatsen op het Reghthuysplein niet goed samen met de andere functies van het plein.


In de woonwijken moet er op redelijke loopafstand (100m) voldoende parkeerplaatsen beschikbaar zijn. Daar waar knelpunten bestaan streven wij er naar bij de uitvoering van groot onderhoud en herinrichtingen verbeteringen door te voeren. In nieuwe woningbouwprojecten moet in de ontwerpfase al rekening worden gehouden met voldoende parkeergelegenheid.


Jaar



Strikt toepassen van de vastgestelde parkeernormen, ook voor projecten van derden.

2014-2018



Doorvoeren van verbeteringen bij de uitvoering van groot onderhoud en herinrichting.

2014-2018



Het onderzoeken van alternatieve oplossingen voor de parkeerproblematiek in centrum van de kern Nieuwkoop.

2014-2015

25

Openbare ruimte van ons allemaal De rol van onze inwoners verandert. De gemeente gaat zich richten op een meer ondersteunende en faciliterende rol. Inwoners willen meer verantwoordelijkheid nemen voor de eigen leefomgeving door vormen van zelfbeheer en participatie bij planvorming. Dorpsraden hebben hierin een belangrijke rol. Zij vormen de grootste schakel tussen gemeente en inwoners. Via dorpsgericht werken kan hier in samenwerking met de dorpsraden structuur aan gegeven worden zonder de verantwoordelijkheid, vragen en belangen van het individu over te slaan.

Wat willen we bereiken?  Daar waar de inwoners dat willen krijgen ze meer verantwoordelijkheid over het beheer van hun directe woonomgeving en werken daarin samen met de gemeente. Jaar


Stimuleren van vormen van zelfbeheer, op basis van ervaringen van andere gemeenten. Uitvoering van pilots.

2015



De mogelijkheid onderzoeken van het inzetten van budgetten per kern voor inrichting en beheer van de openbare ruimte

2016

Speelvoorzieningen die horen bij de demografische opbouw van de wijk Speelvoorzieningen in de kernen zijn veelal nog op oude leest geschoeid. Kleine speelplekken met enkele kleine speeltoestellen voor de jongste kinderen op buurtniveau en wat grotere speelplekken met voorzieningen voor oudere kinderen op wijkniveau. Vaak zijn de speelvoorzieningen voor de wat oudere kinderen minder interessant en is er minder motivatie om buiten te spelen. Wij vinden dat er ruimte moet worden gegeven aan de ambities zoals die zijn opgenomen in het in 2012 vastgestelde speelruimtebeleidsplan. Dat betekent bijvoorbeeld de aanleg van meer uitdagende natuurlijke speelplekken. Wij stimuleren en ondersteunen ook het realiseren van voorzieningen voor onze oudere jeugd. Inwoners ervaren op veel (hang)plekken overlast door oudere jeugd. Met gerichte interessante voorzieningen willen wij deze jongeren activeren. Goede voorbeelden daarvan zijn voorzieningen voor outdoor fitness en streetworkout.


De jeugd moet het leuk vinden om meer buiten spelen. Kleine speelplekken op buurtniveau dragen bij aan de sociale cohesie binnen de wijk. Speelplekken op wijkniveau zijn uitdagend. Door gerichte voorzieningen is er minder overlast door oudere jeugd.


Jaar 2014



Uitvoeringsprogramma speelruimtebeleidsplan.



Onderzoek naar locaties en realisatie natuurlijke speelplekken voor de jeugd.



Realisatie van streetworkouts in de grotere kernen.

2016



Actualiseren speelruimtebeheerplan.

2015

26

2015-2016

Recreatieve voorzieningen Nieuwkoop heeft als natuurgemeente de recreant veel te bieden. Om te zorgen dat de recreanten hier graag komen, moeten wij ervoor zorgen dat de voorzieningen goed onderhouden zijn. Als gemeente hebben wij te maken met een groot aantal voorzieningen op fiets,- wandelen vaarroutes die in het kader van het regionale recreatienetwerken in het verleden zijn gerealiseerd. De komende jaren moet flink worden geïnvesteerd in onderhoud en vervanging van bestaande voorzieningen.

Wat willen we bereiken?  Nieuwkoop moet voor toeristen en recreanten aantrekkelijk zijn onder meer doordat recreatieve voorzieningen van goede kwaliteit zijn en altijd heel, schoon en goed te gebruiken zijn.  Wij moeten inzicht hebben in de recreatieve voorzieningen die in de gemeente aanwezig zijn en het beheer hiervan goed te organiseren.  Bereikbaarheid is van groot belang bij recreatieve ontwikkeling. Lokale ondernemers en organisaties ontwikkelen zelf initiatieven voor routeinformatie en locatieaanduiding voor hun eigen activiteiten. De gemeente heeft hierbij een ondersteunde en faciliterende rol.


Inventariseren van de recreatieve voorzieningen en het opstellen van een beheerplan.

Jaar 2016

Capaciteit algemene begraafplaatsen Uit onderzoek in 2008 is gebleken dat op een deel van de begraafplaatsen binnen een aantal jaren een probleem ontstaat met de begraafcapaciteit. We komen met een voorstel waarin varianten voor uitbreiding van de begraafcapaciteit zijn uitgewerkt. Hierin zijn de volgende varianten opgenomen: Ter Aar: uitbreiding huidige begraafplaats Noordse Buurt: aanleg nieuwe begraafplaats Nieuwkoop: uitbreiding begraafplaats Hervormde Kerk Het uitgangspunt is dat de ontwikkeling kostenneutraal is.

Wat willen we bereiken?  Wij vinden het absoluut noodzakelijk dat binnen de gemeente voor de toekomst voldoende capaciteit beschikbaar is op één of meer algemene begraafplaatsen.  Voor zover er geen uitbreiding mogelijk is op één van de bestaande begraafplaatsen, zal op een nieuwe locatie een begraafplaats worden gerealiseerd.  Wat betreft de ligging hechten wij grote waarde aan een goede verkeersafwikkeling en stilte. Tevens moet een begraafplaats voldoende ruim kunnen worden opgezet. Om die reden vinden wij de locatie aan het Lange Stuk niet geschikt.  Op een nieuwe begraafplaats moet, gezien het groeiende aandeel van de inwoners dat besluit tot crematie, rekening worden gehouden met voorzieningen voor asbestemming.


Voorstel tot uitbreiding van de capaciteit van de algemene begraafplaatsen.

27

Jaar 2014

Wat gaat het extra kosten? Omschrijving activiteit Beheer uitbreiding recreatieve voorzieningen

2014

2015 p.m.*.

2016 p.m.

2017 p.m.

2018 p.m.

*Kosten afhankelijk van de te realiseren voorzieningen

Thema Milieu Op lokale schaal neemt de druk op onze leefomgeving toe. Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan de toename van geluidoverlast door vliegverkeer. Wij willen lokaal een bijdrage leveren aan een leefbare omgeving voor al onze inwoners en aan een goede balans tussen mens, milieu en economie. In de woonomgeving willen wij hinder en overlast van bijvoorbeeld geluid en geur zo veel mogelijk beperken. In Nieuwkoop streven wij naar minder verbruik van grondstoffen, minder energiegebruik, minder afval en uitstoot van schadelijke stoffen en meer hergebruik.

Van Afval naar Grondstof De planperiode van het huidige afvalbeleidsplan is verstreken. Vanuit landelijk beleid zijn de doelstellingen aangescherpt en dit vraagt een grondige herziening van de manier waarop de gemeente haar afvaltaak uitvoert. Wij beraden ons op alternatieve inzamelvormen en alternatieve tariefberekeningen.

Wat willen we bereiken?  Vermindering van de hoeveelheid afval door meer preventie en hergebruik.  Hergebruik van 75% van de totale stroom huishoudelijk afval in 2017.  Realiseren van een kostenbesparing op de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval en daarmee lagere lasten voor de inwoners.


Jaar 2014



Opstellen van een afvalbeleidsplan voor de periode 2015-2020.



Stimuleren van afvalpreventie en –scheiding door de tarieven voor de afvalstoffenheffing afhankelijk te maken van de hoeveelheid afval (frequentie of volume).

2015-2016



Daar waar mogelijk invoeren van ondergrondse containers ter vervanging van minicontainers.

2015-2016



Realisatie van een nieuw afvalbrengstation op bedrijventerrein Schoterhoek II in Nieuwveen.

2015-2016

Overlast van het vliegverkeer De gemeente zal zich zoveel mogelijk inzetten om meer geluidshinder boven de gemeente Nieuwkoop tegen te gaan. Toekomstige ontwikkelingen en mogelijke nieuwe LIB besluiten (luchthavenindelingsbesluit), 20 KE contour en SMASH (Structuurvisie Mainport Amsterdam Schiphol Haarlemmermeer) hebben onze bijzondere aandacht en zullen nauwgezet gevolgd worden. De gemeente Nieuwkoop zal onze bewonersvertegenwoordiging waar mogelijk in materiële en immateriële zin blijven ondersteunen.

28

Wat willen we bereiken?  Proactief anticiperen in plaats van reactief reageren op de ontwikkelingen rondom Schiphol en de consequenties in brede zin voor onze gemeente.  Nakoming afspraken Alders-akkoord over geluidbelasting door vliegverkeer in onze gemeente en daarmee een goede leefbaarheid van onze kernen en landelijk gebied.  Zo min mogelijk beperking van de zonering rond Schiphol (LIB, 20 KE).


Jaar



Inventariseren bestuurlijk krachtenveld Schiphol in relatie tot belang Nieuwkoop.



Intensiveren, dan wel opbouwen van relaties in dit krachtenveld.

2014-2018



Inzet in de daarvoor bestemde overlegstructuren (klankbordgroep LIB, Bestuurlijke Regie Schiphol (BRS), Omgevingsraad Schiphol (ORS).

2014-2018



Stimuleren inbreng bewonersvertegenwoordiging / voldoende afstemming met bewonersvertegenwoordiging (voorheen Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol (CROS), straks ORS).

2014-2018



Monitoren geluidmeetpunten.

2014-2018

29

2014

5. Programma 3 Sociaal Domein In juni 2013 is de Maatschappelijke Structuurvisie 2040 ‘Nieuwkoop in Perspectief’ door de raad vastgesteld. De maatschappelijke structuurvisie 2040 beschrijft de lokale visie op het sociaal domein. Nieuw beleid in het sociaal domein wordt ontwikkeld in lijn met de Maatschappelijke structuurvisie 2040.

Thema Onderwijs en ontwikkeling Jonge kinderen gaan zoveel mogelijk dicht bij huis naar peuterspeelzalen, de kinderopvang en scholen van een goede kwaliteit. In lijn met de nieuwe Wet Passend Onderwijs letten wij op de beschikbaarheid van een gedifferentieerd aanbod dat past bij de verschillende onderwijsbehoeften van kinderen. Zowel ‘gewone’ kinderen, als kinderen met leerproblemen én kinderen met een voorsprong hebben passend onderwijs nodig om zich optimaal te ontwikkelen. Wij zijn ons bewust van de functie en invloed van het activiteitenaanbod buiten schooltijden op de ontwikkeling van kinderen en hebben ook daar oog voor diversiteit en kwaliteit van dit aanbod. Voor de oudere jeugd letten wij daarnaast speciaal op de aansluiting van het beschikbare onderwijs op de lokale en regionale arbeidsmarkt.

Nieuwbouw onderwijsvoorzieningen In de gemeente Nieuwkoop zijn meerdere basisscholen zo oud dat het tijd wordt om te denken over vervanging. Bij nieuwbouw van deze onderwijsvoorzieningen worden functies rond onderwijs, peuterspeelzalen, kinderopvang, sociale activiteiten en zorgaanbod zoveel mogelijk geïntegreerd. Wij geloven dat geïntegreerde accommodaties beter te exploiteren zijn, maar vooral dat zij bijdragen aan een verbetering van de onderlinge samenhang van het aanbod en de toegankelijkheid en bruikbaarheid van voorzieningen voor kinderen en hun ouders. Geïntegreerde accommodaties bieden wellicht ook mogelijkheden tot verdergaande integratie met aanbod voor andere doelgroepen. Een verkenning van deze mogelijkheden nemen we in de planvorming mee. Voor de brede school in Ter Aar wordt er in deze collegeperiode in ieder geval een definitief plan geleverd en ook gestart met de uitvoering. Het schoolbestuur van het Ashram College heeft de gemeente verzocht om werk te maken van renovatie of nieuwbouw voor het voortgezet onderwijs op de locatie Nieuwkoop. Wij staan hier positief tegenover en presenteren in 2014 hiervoor een plan van aanpak. Voor de overige scholen komt een strategisch huisvestingsplan tot stand. Dat is nodig omdat het onderhoud van de schoolgebouwen voortaan een taak is van de schoolbesturen. Ook de budgetten hiervoor verschuiven van de gemeente naar de schoolbesturen. We maken in het huisvestingsplan afspraken met de besturen over de verdeling van verantwoordelijkheden voor onderhoud en renovatie, maar geven ook prioriteit aan de vervanging van de verschillende locaties. Nieuwbouw van scholen vergt natuurlijk grote investeringen. . Ten opzichte van vroeger staat de betaalbaarheid onder druk. Dit komt door twee redenen. Ten eerste kan er bij geïntegreerde accommodaties niet of nauwelijks geld verdiend worden met woningbouw op achterblijvende locaties. Vaak diende dit als (gedeeltelijke) kostendrager voor de investering. Ten tweede is de ‘schuifruimte’ met de onderhoudsvoorziening weg door de decentralisatie van het onderhoud naar de scholen. De inzet van het college is om naast de reeds beschikbare gelden in deze collegeperiode voldoende extra geld vrij te maken om de nieuwbouw te kunnen financieren.

30

Een leven lang kans om te leren Ook in onze regio zijn er mensen die in hun jeugd niet goed hebben leren lezen en schrijven. Laaggeletterdheid leidt tot een beperking van kansen op de arbeidsmarkt, tot sociale kwetsbaarheid en kan ook gezondheidsrisico’s opleveren. Wij zetten ons in, samen met het regionale Bondgenootschap Geletterdheid Holland Rijnland en in verbinding met lokale partners, voor het bespreekbaar maken van laaggeletterdheid en voor een goed en toegankelijk aanbod van cursussen en ondersteuning voor mensen die een tweede kans verdienen om te leren lezen en schrijven.


   

We maken een strategisch plan als kader voor besluiten over de gebouwen voor primair onderwijs in de verschillende kernen. In overleg met de schoolbesturen moet worden bepaald welke scholen prioriteit hebben. We kijken bij de planvorming voor nieuwe onderwijsgebouwen ook nadrukkelijk naar de huisvesting van andere maatschappelijke organisaties in de kernen. Het project Ter Aar Vernieuwd Verbonden, met daarin een nieuw multifunctioneel onderwijsgebouw wordt in ieder geval voortgezet. Wij ontwikkelen samen met het schoolbestuur een plan voor nieuwbouw van het Ashram College in Nieuwkoop. Wij nemen actief deel in het Bondgenootschap Geletterdheid Holland Rijnland en stimuleren en faciliteren lokale activiteiten met een oriëntatie op het terugdringen van laaggeletterdheid. Jaar

Wat willen we bereiken / wat gaan we doen? 

Opstellen strategisch huisvestingsplan onderwijsvoorzieningen+



Planvorming project Ter Aar Vernieuwd Verbonden.

2014-2016



Planvorming nieuwbouw Ashram College Nieuwkoop.

2014-2016



Ontwikkelen plan van aanpak terugdringing laaggeletterdheid .

2014-2015

2014

Wat gaat het extra kosten? Omschrijving activiteit Stelpost voor structureel hogere lasten voor onderwijshuisvesting (o.a. Ashram en Ter Aar Vernieuwd Verbonden) Ondersteuning projecten laaggeletterdheid

2015

2016

2017

2018 700.000*

10.000

10.000

10.000

10.000

*Dit betreft een grove inschatting van de structurele kapitaallasten en bijkomende kosten

31

Thema Zorg en Leefstijl De zorguitgaven zijn in ons land in de afgelopen decennia fors gestegen. De vergrijzing speelt daarbij een rol, omdat ouderen gemiddeld meer zorg nodig hebben. Doordat medische behandelmogelijkheden steeds verder zijn toegenomen, neemt onze levensduur toe, maar ook het gemiddeld aantal jaren dat we leven met beperkingen. Een recenter verschijnsel is de toename van chronische ziekten die een relatie hebben met leefstijl, de zogenaamde welvaartsziekten. In Nederland wonen in vergelijking met andere landen veel mensen langdurig in een zorginstelling. De zorg voor jongeren is in de loop der jaren steeds complexer geworden door een uitbreiding van vraag, aanbod en regelgeving. Al deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat ons sociale verzekeringsstelsel voor zorg onhoudbaar wordt. Het rijk heeft daarom verregaande maatregelen ingezet om tot een nieuw stelsel voor zorg en ondersteuning te komen. Decentralisatie van verantwoordelijkheden naar gemeenten is daarbij een belangrijk onderdeel. Het rijk hoopt en verwacht dat gemeenten meer efficiëntie en maatwerk kunnen realiseren. Belangrijker is echter dat de wijzigingen ook de transformatie markeren van het organisatie van zorg als individueel recht naar een stelsel waarin burgers meer aangesproken worden op hun eigen vermogen om problemen op te lossen. Waarin overheid, maatschappelijke organisaties en individuele burgers gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor het bieden van zorg en ondersteuning aan kwetsbare medemensen. Niemand kan op dit moment garanties afgeven dat deze nieuwe participatiemaatschappij op korte termijn gerealiseerd zal zijn. Niemand weet of de verwachtingen van kostenreducties en toename van vrijwillige inzet volledig realistisch zijn. Maar niets doen is geen optie. Voor Nieuwkoop zetten wij daarom niet in op een ‘reparatie-scenario’ voor landelijke maatregelen, maar wij gaan met organisaties en burgers onderzoeken wat haalbaar is in gezamenlijk zorgen. Wij vinden dat Nieuwkoop reden heeft om relatief optimistisch te zijn. We hebben in vergelijking met veel andere gemeenten een probleemarme bevolking, we hebben een geweldige omgeving die uitnodigt tot actief zijn, we hebben organisaties met een stevige historie in de gemeenschap, we hebben een groot aantal vrijwilligers en ‘communities’ via verenigingen, kerken, families.

Vrijwilligerswerk Wij ondersteunen de ontwikkeling van vrijwilligerswerk en burgerinitiatieven voor zorg en ondersteuning naast, voorliggend op, of in aanvulling op het bestaande aanbod van professionele zorgorganisaties. Onze ondersteunende rol kan bestaan uit initiëren, verbinden en/of faciliteren van de organisatie van vrijwilligerswerk door verenigingen en maatschappelijke organisaties. De vrijwilligersverzekering houden we in stand. Begin 2015 presenteert het college aan de gemeenteraad een herijkt vrijwilligersbeleid dat past bij onze aangescherpte doelstellingen. Dit beleid komt tot stand in samenspraak met de betrokkenen.

Welzijn Jeugd Dit college wil jeugdigen volop de ruimte bieden om zich te ontwikkelen tot gezonde en gelukkige volwassenen die als actieve burgers deelnemen aan onze maatschappij. Wij vinden het belangrijk dat jonge kinderen een veilige, maar ook interessante speelruimte hebben. Maar ook dat oudere jongeren in de openbare ruimte zichzelf kunnen zijn zonder overlast te veroorzaken. Wij zorgen voor een goede balans tussen het bieden van ruimte voor gedrag dat hoort bij het opgroeien en het handhaven van de openbare orde en het gevoel van veiligheid voor ander bevolkingsgroepen. Wij zien graag dat kinderen en jongeren in Nieuwkoop kunnen deelnemen aan georganiseerde activiteiten die hen interesseren en die bijdragen aan hun ontwikkeling. We vragen de mening van kinderen en jongeren over het voorzieningenniveau in Nieuwkoop. We doen dat op een manier die bij deze doelgroepen past en zoveel mogelijk via bestaande kanalen

32

De Jeugdwet Met ingang van 1 januari 2015 treedt de Jeugdwet in werking en valt de volledige jeugdzorg onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. Nieuwkoop organiseert de jeugdzorg in samenwerking binnen Holland Rijnland. Het fundament van het jeugdstelsel wordt gevormd door de pedagogische gemeenschap in gemeenten en wijken, waarin burgers betrokken en bereid zijn om verantwoordelijkheid rond het opvoeden en opgroeien van kinderen te nemen. Daarnaast zijn er de basisvoorzieningen, waar vrijwel alle kinderen komen. Wanneer meer hulp nodig is dan waarin basisvoorzieningen voorzien komen jeugd- en gezinsteams in beeld. De expertise van diverse soorten ambulante jeugdhulp uit het huidige stelsel wordt in deze teams samengevoegd. Bij ernstige problemen kan aanvullende specialistische expertise ingezet. Samenwerking volgens ‘1 gezin 1 plan 1 regisseur’ vormt de basis: de jeugdige en het gezin staan centraal in de ondersteuning van hulpverleners uit alle pijlers.

De nieuwe Wmo Per 2015 wordt een nieuwe Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) van kracht. In deze nieuwe Wmo worden gemeenten verantwoordelijk voor een aantal extra taken die nu nog onder de AWBZ, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, vallen. Het gaat om thuisbegeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf (logeerhuizen) en het deel van de cliëntondersteuning die de organisatie MEE nu uitvoert. Daarnaast wordt de al langer bepleite scheiding tussen wonen en zorg verder doorgevoerd en blijven ouderen met een milde zorgvraag langer thuis wonen, met behulp van ambulante zorg en met ondersteuning in de sfeer van wonen en welzijn. De overgang van taken van de AWBZ naar de Wmo biedt kansen en risico’s. Gemeenten kunnen door uitbreiding van verantwoordelijkheden dwarsverbanden leggen en zo het aanbod beter (laten) organiseren. Er zijn risico’s omdat de druk op voorzieningen en budget zich door de vele gelijktijdige transformaties op dit moment moeilijk laat voorspellen en de verwachte efficiëntiewinst al wel is verwerkt in de beschikbare budgetten. Wij ontwikkelen in 2014 beleid en verordeningen die passen bij de hierboven geschetste visie. Vanaf 2015 houden we nauwlettend een vinger aan de pols. We monitoren wat er op het gebied van vraag, aanbod en effect van Wmo gebeurt en spannen ons in om op basis van monitoringsgegevens voor de jaren 2016-2018 steeds betere prognoses van gebruik van voorzieningen te kunnen geven. Indien mogelijk werken we hiervoor samen met andere gemeenten.

Let op: wij denken integraal De gedachte dat de gemeenten zorg dichtbij beter kunnen organiseren dan de overheid berust voor een deel op de aanname dat gemeenten dwarsverbanden kunnen leggen. De dwarsverbanden tussen zorg, welzijn en participatie staan daarbij voorop. Maar de visie kan breder. Zoals de grootste winst in gezondheid en levensverwachting in de afgelopen 150 jaar niet geboekt is door gezondheidszorg, maar vooral door de aanleg van riolering en betrouwbare drinkwatervoorzieningen. Zo is de grootste winst nu niet te halen door het zorgaanbod en zorgtoewijzing goed in te regelen, maar door dwarsverbanden te zien en te benutten. Dwarsverbanden die er zijn tussen de beschikbaarheid van geschikte woningen voor ouderen en/of mensen met handicaps, de bereikbaarheid van basisvoorzieningen, vroege inzet op welbevinden en voorkomen van isolatie en eenzaamheid. Zorg en ondersteuning voor ouderen en andere kwetsbare groepen in onze Nieuwkoopse samenleving krijgt van dit college dan ook niet alleen aandacht binnen het sociale domein. Dwarsverbanden met de portefeuilles ruimtelijke ordening, ruimtelijk beheer en veiligheid worden gezocht en benut. Wij sorteren in ons beleid voor op de oudere van 2020 en verder. Dat betekent dat wij in toenemende mate kunnen gaan rekenen op de vertrouwdheid van ouderen met (digitale) technologie en die in toenemende mate kunnen gaan inzetten als voorloper of aanvulling op persoonlijke hulp. De zorg loopt met het gebruik van (digitale) technologie behoorlijk achter op andere sectoren. De grote transities bieden een kans om ook op dit onderwerp stappen te zetten. 33

Wij vertrouwen erop dat inwoners niet onnodig zorg en voorzieningen aanvragen en beoordelen verzoeken om hulp met minimale bureaucratie. Wij geven burgers daarmee respect en verwachten dat ook terug. Op het opzettelijk verstrekken van onjuiste informatie of misbruik van voorzieningen volgen sancties.

Wat willen wij bereiken? 

Gezond zijn en gezond blijven Wij willen ervoor zorgen dat iedere inwoner van Nieuwkoop op een goede manier zo zelfstandig mogelijk kan wonen en leven. Aandacht voor leefstijl en preventie van gezondheidsklachten vergroot de kans op een toename van het aantal gezonde levensjaren. Wij zetten daarop in. Het is vaak lastig om investeringen in preventie vooraf goed door te rekenen op kosten en baten. Gezond zijn betekent in onze optiek niet per se de afwezigheid van ziekte, maar veel meer de veerkracht om iets van het leven te maken, ook wanneer zich voor kortere of langere tijd tegenslagen of beperkingen voordoen. Ook ouderen en mensen met chronische lichamelijke of geestelijke beperkingen kunnen zich gezond voelen wanneer zij kunnen meedoen op een manier die past bij hun interesses en mogelijkheden Preventie voor jongeren staat vooral in het teken van het voorkomen van roken, alcohol- en drugsmisbruik. Voor mensen op hogere leeftijd speelt het behoud van lichamelijke en geestelijke fitheid een belangrijke rol, bijvoorbeeld om vallen en de nare consequenties daarvan te voorkomen. Gezond eten en voldoende bewegen en een gezonde afwisseling van inspanning en ontspanning zijn voor alle leeftijdscategorieën van belang. Er zijn geen financiële belemmeringen voor kinderen om te sporten.



Zorg en ondersteuning wordt goed georganiseerd Als zorg nodig is, wordt deze dicht bij de burger, efficiënt en toegankelijk georganiseerd, in aansluiting op de eigen mogelijkheden van een inwoner en zijn naaste omgeving, en zodanig dat mensen zoveel mogelijk de regie kunnen blijven voeren over hun eigen leven. Wij vinden het bij de uitvoering van de gemeentelijke verantwoordelijkheden voor Wmo, jeugdzorg, jongeren- en ouderenbeleid belangrijk om in het oog te houden dat het gaat om mensenwerk. Het is belangrijk is dat er zorgvrager en zorgverlener met elkaar vertrouwd kunnen raken. Continuïteit van zorg en zorgverleners is voor ons daarom een aandachtspunt bij contractering. Als gemeente organiseren we vraag en antwoord rond zorg en welzijn zoveel als mogelijk is vanuit één loket, we stimuleren dat ook zorgorganisaties communicatie stroomlijnen en inhoudelijk samenwerken.



Wij onderschrijven het regionale model voor de jeugdzorg en werken dit in komende jaren verder uit. Het Centrum voor Jeugd en Gezin, waarbinnen het Jeugd- en Gezinsteam opereert, vormt de spil van de uitvoering. De gemeente behoudt haar coördinerende rol ten opzichte van het CJG.



Zorgverleners en zorgorganisaties worden uitgedaagd om hun aanbod te vernieuwen. Aandachtspunten daarbij zijn het verhogen van effectiviteit en/of efficiëntie, het versterken van de eigen regie van zorgvragers en het benutten van nieuwe technologische ontwikkelingen.

34

Jaar

Hoe willen we dit bereiken? / Wat gaan we doen? 

Opstellen uitvoeringsagenda bij de MSV 2040.



Wij stimuleren de totstandkoming van een breed beweeg- en sportaanbod van scholen, sportverenigingen en andere partners, voor alle leeftijden.

2014-2018.



We maken bestaande landelijke regelingen, die kinderen financieel ondersteunen om te kunnen sporten, beter bekend. Indien er aanleiding is voor lokaal aanvullende maatregelen beoordelen we de mogelijkheden daarvoor. We maken het jeugdsportfonds beter bekend.

2014-2018.



Ondersteuning van initiatieven voor preventieve gezondheidszorg door het uitvoeren van de geactualiseerde nota gezondheidsbeleid.

2014-2018



Wij stimuleren het bewustzijn van inwoners over hun eigen rol en mogelijkheden in het levensloopbestendig maken van hun woning en het vergroten van hun mogelijkheden om sociaal te participeren. Wij stimuleren projecten als Opplussen (toekomstbestendig maken van de eigen woning).

2014-2018



Wij blijven vrijwilligerswerk stimuleren en faciliteren, maar herijken het beleid zodat het nog beter aansluit bij de visie en doelstellingen rond het sociaal domein.



Wij stimuleren en faciliteren maatschappelijke organisaties om hun vindbaarheid, bereikbaarheid, bekendheid en zichtbaarheid te vergroten met oog op de doelen die wij willen bereiken.

2014-2018



Wij gaan in overleg met de verhuurder over de toekomst van de gebouwen Koetshuis en Aar en Amstel. Het resultaat van de enquête in juni 2014, de bijdrage van organisaties op het gebied van zorg en welzijn, zoals het Platform Gehandicapten en Senioren (PGSN), Stichting Welzijn Nieuwkoop en de Wmoadviesraad wegen wij mee in de besluitvorming.

2014-2015



Herziening van het jeugd- en jongerenwerk, waarbij de mogelijkheid van jeugdwerk in eigen dienst van de gemeente nadrukkelijk wordt onderzocht..

2015



Evaluatie van de proeftuin van het Jeugd- en Gezinsteam.

2014



Overleg met woningbouwcorporaties over huisvesting van ouderen en het levensloopbestendig maken van woningen.



Evaluatie van de pilot Sociaal Team.



Voortzetting coördinatie Centrum Jeugd en Gezin.

2014-2018



Wij stimuleren en geven zo nodig ondersteuning aan creatieve experimenten met nieuwe vormen van zorg en ondersteuning die passen bij de gedachte dat overheid, organisaties en burgers samen zorgen. Aanvullingen op bestaande voorbeelden als het Maatjesproject, Servicepluspunten en Klussendienst zijn welkom.

2014-2018



Plan van aanpak monitoring effecten en prognosticering zorggebruik.



Wij luisteren naar signalen vanuit organisaties en (groepen) burgers over wat er goed en niet goed gaat rond zorg en ondersteuning en passen onze inzet hierop aan.

2014

2015

2014-2015 2014

35

2015 2014-2018

Thema Werk en inkomen De Nieuwkoopse economie is gezond. Er is nog steeds voldoende werkgelegenheid en een goede match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Wij willen dat alle inwoners een fatsoenlijk bestaansniveau hebben. Dat zij kunnen voorzien in hun basisbehoeften, zoals voedsel, kleding en wonen. Iedereen werkt naar vermogen, bij voorkeur in een regulier betaalde baan of als (zelfstandig) ondernemer. Waar een reguliere baan of werk niet tot de mogelijkheden behoort, bieden we inwoners kansen voor aangepaste arbeid, vrijwilligerswerk of sociale activering.

Vakonderwijs als startkwalificatie Optimale kansen op de arbeidsmarkt beginnen in het onderwijs. Met VMBO + onderbouw HAVO onderwijs binnen onze gemeente en alle andere vormen op fietsafstand daarbuiten ligt er een goede basisvoorziening voor elke leerling. Het Ashram college ziet binnen de onderwijsmogelijkheden goede kansen om het onderwijs binnen hun school te verbreden naar techniek. Zij zoeken daarvoor ondersteuning bij de Nieuwkoopse werkgevers, vooral op het gebied van bouw en metaal. Werkgevers in deze sectoren hebben aangegeven bezorgd te zijn over (de toekomstige) kwaliteit van vakpersoneel. Tevens maken zij zich zorgen over de hoeveelheid vakpersoneel dat nodig is in relatie tot het animo voor deze opleidingen. De metaalvakschool is een plek waar opdrachten uit de bouwen metaalindustrie kunnen worden uitgevoerd door leerlingen van het vakonderwijs. In de tuinbouw wordt een soortgelijk vraagstuk gesignaleerd. Het Wellant College in Aalsmeer legt, met ondersteuning van het door de Greenport opgerichte Groen Onderwijs Centrum, eenzelfde verbinding met ondernemers in de tuinbouw. Een proeftuin waar kan worden geëxperimenteerd is een van de middelen die kan bijdragen aan het versterken van vakonderwijs. Wij onderkennen de problematiek en zien kansen om in deze sectoren het vakonderwijs te versterken door de verbindingen te leggen en met werkgevers het gesprek aan te gaan over stageplaatsen, werkervaringsplaatsen en leerplekken met hulp en ondersteuning van de metaalvakschool, en met het onderzoeken of een proeftuin in Nieuwkoop haalbaar is.

Op naar werk Voor leerlingen is het belangrijk dat er voldoende stage- en werkervaringsplaatsen beschikbaar zijn, zodat werkervaring kan worden opgedaan en de kansen op de arbeidsmarkt zo groot mogelijk zijn. In onze gemeente zijn veel werkgevers te vinden in de zorgsector. Wij willen graag dat leerlingen die opgeleid worden in het zorgprofiel (op het Ashram of elders) hier hun werkervaring op kunnen doen. Als de participatiewet van kracht wordt (1 januari 2015) zullen meer mensen met een arbeidshandicap werkzoekend worden op de reguliere arbeidsmarkt. De inzet van de gemeente is om voor zoveel mogelijk van deze mensen passend werk te zoeken, dan wel passende werkervaringsplaatsen om werkvaardigheden op te doen. Hiervoor zullen wij optimaal gebruik maken van het werkgeversservicepunt (onderdeel regionale uitvoeringsorganisatie) om werk (vacatures, werkervaringsplaatsen, leerplekken) op te sporen en dit te brengen naar de werkzoekende. Met de mogelijkheden van loondispensatie, loonkostensubsidie of begeleiding kunnen we als overheid een zetje geven om werkgevers te ontlasten en deze mensen toch werk (en perspectief) te bieden. Voor werkzoekenden is de Startbaan in 2013 van start gegaan (als een van de onderdelen van de regionale uitvoeringsorganisatie). Hier kunnen werkzoekenden terecht voor hulp bij solliciteren en hulp bij het zoeken naar een passende baan, of een leertraject. Een leertraject kan bestaan uit scholing, maar ook uit coaching en/of begeleiding naar een zelfstandig ondernemerschap. Voor jongeren ondersteunen wij daarom het project Zomerondernemers. Voor andere maatschappelijke initiatieven op dit gebied willen we graag meedenken. De Startbaan en het Werkgeversservicepunt werken nauw samen, zodat het geboden werk ook echt aansluit bij de vraag van de werkgevers. 36

Wij hebben daarnaast ook de rol en de taak om in regionaal verband samen te werken aan een optimale arbeidsmarkt, met de bestuurders, maar ook met het onderwijs en ondernemers zelf. De behoefte van werkgevers en zelfstandige ondernemers staat daarbij centraal, zij moeten tenslotte zorgen voor voldoende duurzame werkgelegenheid. Hiervoor helpen naast het werkgeversservicepunt ook regionale kenniscentra, zoals de Groene Hart Academie, waar onderzoek, onderwijs en ondernemen met elkaar worden verbonden. Vraagstukken van werkgevers, op elk terrein, kunnen worden opgelost door inzet van studenten, die daardoor tevens potentiële vakkrachten zijn. De Groene Hart Academie heeft al veel ervaring met deze verbinding en zal daarom breder regionaal ingezet kunnen worden om hier invulling aan te geven.

Zorg voor mensen, zorg voor alternatief voor werk Er is een groep mensen waarvan bij voorbaat al duidelijk is dat er geen mogelijkheid bestaat om, op afzienbare termijn, reguliere arbeid te verrichten. Voor deze mensen zoeken wij alternatieven voor betaald werk. Vrijwilligerswerk of vormen van dagbesteding zijn opties die hierbij punt van onderzoek zijn. Het ontwikkelen van een aanbod voor deze mensen maakt onderdeel uit van de transitie Wmo

Nieuwe plaats voor de Sociale Werkvoorziening in de regionale uitvoeringsorganisatie De Participatiewet is van invloed op de omvang, betaalbaarheid en werking van de SWA, ons regionale Sociale Werkplaats-bedrijf. De inzet is dat de SWA onderdeel wordt van de Regionale Uitvoeringsorganisatie. De omslag van productiebedrijf naar leer/werkbedrijf en het verleggen van de nadruk op re-integratie activiteiten zien wij als een forse transformatie, die zorgvuldig moet plaatsvinden. Dit zal onderdeel zijn van het nog op te stellen re-integratieplan.

Hulp en bijstand blijft bestaan Soms is er een vangnet nodig om, al dan niet tijdelijk, mensen bij te staan en te helpen om hun (werk)leven weer op de rit te krijgen. Hiervoor zijn wettelijke mogelijkheden, die we op die momenten optimaal zullen inzetten. Daarnaast zullen we mensen helpen naar een zelfstandige inkomensvoorziening via leertrajecten of werkervaringsplaatsen . Uitgangspunt is dat een uitkering tijdelijk is. Voor hen die helemaal niet (meer) kunnen voorzien in een eigen inkomen door betaald werk blijven we inzetten op sociale participatie, zodat zo veel mogelijk door mensen kan worden deelgenomen aan het dagelijks leven in de samenleving. Een passend inkomen, waarbij de wettelijke mogelijkheden leidend zijn, hoort daarbij, en waar nodig hulp om (schuld)problemen aan te pakken en op te lossen.

Voorbeeldrol op de arbeidsmarkt. In samenwerking met Startbaan is gestart met de pilot “Werken in het groen”. De doelgroep zijn inwoners die een bijstandsuitkering hebben. Er wordt een leerwerkbaan met behoud van uitkering geboden van acht maanden (benodigde duur om het basisprogramma groenonderhoud te halen) bij SWA met de intentie door te stromen naar een reguliere werkgever in het groen. De gemeente heeft al een aantal keer werkervaringsplaatsen aangeboden aan HBO en WO afgestudeerden (die een binding hebben met onze gemeente) die moeite hebben om na hun afstuderen een betaalde baan te vinden vanwege gebrek aan werkervaring. Door de inzet van deze werkervaringsplaatsen kunnen onderzoeksactiviteiten plaatsvinden, genoemd in dit collegeprogramma, waarvoor binnen de eigen formatie geen capaciteit aanwezig is.

37


 

 

Het op elkaar laten aansluiten van werkgevers en (vak)onderwijs en werkgevers hierin actief te maken. Een strategisch plan als kader voor de te nemen besluiten over de inrichting van een Regionale Uitvoeringsorganisatie. Wij willen hulp en bijstand voor minder weerbare inwoners ruimhartig inzetten, misbruik moet worden gestraft. Hulp kan bestaan uit advies, begeleiding en/of financiële steun. Uiteraard binnen de wettelijke kaders en de financiële mogelijkheden van de gemeente. Wij waarborgen de regelingen voor mensen die onder de minimum grens leven. De inspanningen op het gebied van re-integratie richten zich op de punten waar werkgevers behoefte aan hebben, vanuit het principe: de werkgever is de belangrijkste partner en vooral ook op de mensen die kansrijk en/of bemiddelbaar zijn. Maatschappelijke initiatieven die er zijn voor de ondersteuning voor werkzoekenden en zzp'ers, zoals bijvoorbeeld coaching ondersteunen wij. De gemeente vervult zelf een belangrijke voorbeeldfunctie op de arbeidsmarkt als het gaat om het aanbieden van arbeid aan inwoners met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt.

Hoe willen we dat bereiken? / Wat gaan we doen? Opstellen strategisch plan voor de inrichting van de Regionale Uitvoeringsorganisatie. Bedrijfsbezoeken voortzetten.

Jaar 2014, na afronding wetgeving doorlopend

Regionale economische Samenwerking in Rijnstreek (en Groene Hart) vormgeven. Voortzetten werkervaringsplaatsen.

2014 2014-2018

38

Thema Vrije tijd en Cultuur Wij vinden het belangrijk dat mensen elkaar ontmoeten. Want uit ontmoetingen ontstaan netwerken, initiatieven en kortlopende of langdurige vormen van samenwerking. Samenwerking is gewenst op het gebied van de informele zorg, de sociale veiligheid, sport en cultuur. Samen zijn mensen beter in staat om de zorg voor kwetsbaren en de sociale veiligheid in de directe woonomgeving vorm en inhoud te geven. Samen bewegen en sporten houdt ons langer opgewekt, creatief en gezond. Samen onze kunstzinnige gaven bundelen om te creëren en uit de dragen biedt velen meerwaarde in het leven. Samen evenementen organiseren draagt bij aan gezelligheid en ongedwongen verbondenheid. Daarom dragen we bij aan de totstandkoming van plekken, middelen en voorzieningen, die het ontmoeten, netwerken en samenwerken mogelijk maken en bevorderen. In de buurt, in maatschappelijke gebouwen, fysiek en virtueel. Daarom doen we ons best om het voor de vrijwilligers, die zich hier voor in willen zetten, gemakkelijker te maken om ideeën om te zetten in concrete projecten. We zoeken ze op en we nodigen ze uit om waar nodig met ons het gesprek aan te gaan.


  

 

Wij werken verder aan het Traject Binnensportaccommodaties dat uitgaat van een efficiënter en effectiever gebruik van deze accommodaties. Wij willen dat onze vier sporthallen, maar ook onze twee zwembaden behouden blijven en multifunctioneel ingezet kunnen worden onder voorwaarde dat de beheerders van deze accommodaties zorgen voor een rendabele bezettingsgraad. Behoefte aan accommodaties lossen we zoveel mogelijk op binnen bestaand maatschappelijk vastgoed. Wij stimuleren contacten tussen sportclubs, scholen en buitenschoolse opvang. Wij faciliteren en stimuleren dat een beheerstichting voor sportclubs, voor het behalen van gezamenlijke financiële voordelen, opgericht kan worden en zetten ons in voor de oprichting van een sportraad geïnspireerd door het Alphens model. Wij zetten ons in om ook het verenigingswerk in brede zin optimaal te ondersteunen via een verenigingenloket. Wij willen evenementen, die de gezelligheid en onderlinge betrokkenheid bevorderen, ruimhartig toestaan binnen de bestaande kaders.


Jaar 2014-2016



Voortzetting van het Traject Binnensportaccommodaties, waaronder de mogelijke aanpassing van de beheervorm.



We organiseren ontmoetingen tussen sportclubs, scholen en buitenschoolse opvang.



We realiseren een gemeentelijk verenigingenloket.

2015



Op basis van de ondersteuningsvragen die we in het verenigingenloket krijgen passen we ons beleid aan.

2015



Wij bezien bij elk initiatief de mogelijkheden tot een beter en multifunctioneel gebruik van maatschappelijk vastgoed. Wij stellen dit jaar het streefbeeld vast.

2014-2018

39

2014-2018

6. Programma 4 Bestuur, Veiligheid en Dienstverlening Thema Bestuur Er staan twee onderwerpen centraal in dit thema: een sterke en zelfstandige gemeente blijven en werk maken van bestuurlijke vernieuwing. Bij het versterken van het kerngericht werken hoort ook een eigen woonplaatsnaam. Nog steeds speelt het vraagstuk dat een groot aantal kernen in Nieuwkoop niet als zodanig in de Basisadministratie voor Adressen en Gebouwen staat.

Een sterke, zelfstandige gemeente Schaalvergroting binnen gemeenten stond afgelopen jaren hoog op de bestuurlijke agenda. Wij gaan niet mee in de drang om op te schalen. We werken vanuit het principe ‘klein wat kan, groot wat moet’. Nieuwkoop is met 27.000 inwoners groot genoeg om zelfstandig te blijven en klein genoeg om aanspreekbaar en toegankelijk te zijn. Omdat niet alle vraagstukken lokaal kunnen worden opgepakt, werken we samen met andere gemeenten. Niet alle vraagstukken zijn gelijk, we zoeken daarom per vraagstuk het juiste samenwerkingsverband. Dat doen wij door het aangaan van coalities met omliggende gemeenten in het Groene Hart. Zoals Bodegraven-Reeuwijk en De Ronde Venen als het gaat om de agenda agrarische sector, groen en natuurontwikkeling. De speerpunten van Nieuwkoop ten aanzien van het Groene Hart zijn vastgelegd in de door de raad vastgestelde notitie. Nieuwkoop participeert ook in een nieuwe samenwerkingsvorm genaamd HOREO (Hollandse Oude Rijn En Omstreken) waarin wordt samengewerkt op het gebied van recreatie en toerisme. Daarnaast wordt ingezet op de ondersteuning van ondernemers in het vinden van subsidiemogelijkheden om de recreatief toeristische routestructuren te verbeteren. Op het gebied van de drie decentralisaties wordt in Holland Rijnland verband vooral samengewerkt met de voormalige Rijnstreekgemeenten. Voor de uitvoering van wetten rond Werk en Inkomen is Alphen aan den Rijn de logische partner voor ons. Met Alphen aan den Rijn en Kaag & Braassem vindt overleg plaats om te kijken op welke terreinen wij elkaar verder kunnen versterken. Voor de oriëntatie op Holland-Rijnland is de agenda Kracht 15 van belang.


We blijven een sterke en zelfstandige gemeente.


We blijven regionale samenwerkingsverbanden en contacten benutten.

Jaar 2014-2018

Bestuurlijke vernieuwing De gemeente is al een tijd aan het experimenteren met diverse vormen van participatie. In deze periode gaan we echt aan de slag met bestuurlijke vernieuwing. Dit mogen de inwoners de komende periode van ons verwachten. Dat doen wij niet (per se) door een nieuwe notitie over participatie, of een wetenschappelijke analyse. Maar gewoon door te doen: we blijven het oprichten van dorpsraden ondersteunen, we zoeken mensen gericht op om te weten wat er speelt, we betrekken mensen vroegtijdig bij plannen zodat zij invloed hebben, we verbinden vragen en initiatieven in de samenleving en we geven mensen de ruimte. Het bestuur sluit aan bij de wezenlijke behoeftes en problemen van mensen en pakt maatschappelijke uitdagingen in samenhang aan.

40


De gemeente is uitnodigend, staat dichtbij de burger, toont sterke betrokkenheid en heeft aanspreekbare bestuurders. Jaar


In planvorming bedden we systematisch ruimte in voor betrokkenen.

2014-2018



De gemeente pakt sociaal maatschappelijke projecten in samenhang aan.

2014-2018



Wij stimuleren maatschappelijke initiatieven door actieve inzet van het reeds bestaande budget.

2014-2018



Dorpsplan Ter Aar (zie ook hoofdstuk 2 ‘Samenwerken met dorpen’).

2014



Dorpsplan Zevenhoven/Noordeinde (zie ook hoofdstuk 2 ‘Samenwerken met dorpen’).

2015



Dorpsplan Nieuwkoop (zie ook hoofdstuk 2 ‘Samenwerken met dorpen’).

2016

Postcodeproblematiek Gemeente Nieuwkoop (na fusie) bestaat uit dertien dorpskernen en een groot buitengebied. In de basisadministratie voor adressen en gebouwen (BAG) komen echter slechts zeven woonplaatsen voor. Voor de kernen Langeraar, Papenveer, Korteraar, Noordse Dorp, Noordeinde en de Meije ontbreekt een zelfstandige woonplaatstoekenning. Aan woonplaatsen is een postcode gekoppeld. Postcodes (in combinatie met een huisnummer) worden veel gebruikt als zoekingang. Nu zes van de dertien kernen zijn aangeduid met een andere kernnaam leidt dit in sommige opzichten tot verwarring. Binnen het grondgebied van voormalig Ter Aar ligt het ontbreken van de woonplaatsnaam van met name Langeraar gevoelig. Een mogelijke postcodewijziging gaat gepaard met omvangrijke kosten.


De herkenbaarheid en eigen kernidentiteit bevestigen. Jaar


Onderzoek mogelijkheden en kosten van postcodewijziging.

2014

Wat gaat het extra kosten? Activiteit 3,0 fte wethouders i.p.v. 3,5 fte

2014

2015 -45.000

Gevolgen postcodewijziging

p.m.

41

2016 -45.000

2017 -45.000

2018 -45.000

Thema Veiligheid Bevorderen veilige leefomgeving (integrale veiligheid) Een veilige leefomgeving voor iedereen is en blijft één van onze centrale doelstellingen. In ons Integrale Veiligheidsbeleid maken wij daartoe gebruik van een scala aan maatregelen en instrumenten. Naast optimalisering van de inrichting van de openbare ruimte zijn inbraakpreventie, alcohol, drugs, overlast, kleine criminaliteit belangrijke speerpunten van ons veiligheidsbeleid. De periodieke Veiligheidsmonitor laat zien dat het objectieve en subjectieve veiligheidsgevoel zijn verbeterd. Wij zetten onze aanpak en het bestaande beleidspakket daarom onverminderd voort. Behalve intensivering waar mogelijk en nodig blijven wij uiteraard ook zoeken naar andere effectieve maatregelen om verdere verbeteringen te bereiken. Veiligheid bevorderen kunnen wij niet alleen. Veiligheid maak je samen. Daar hebben wij inwoners en bedrijven bij nodig. Alleen door samenwerking kunnen de veiligheidsprestaties nog verder worden verbeterd. Wij zetten ons in voor de aanpak van kleine high impact criminaliteit (zoals inbraken, diefstal, vernielingen en overvallen), door politiecontroles en een vast aanspreekpunt zoals wijkagenten. Door deelname van de politie aan een wijkgerichte aanpak kunnen bewoners sneller melden wat hun gevoel van onveiligheid veroorzaakt. Zodat naar een oplossing kan worden gezocht. Wij stimuleren inbraakpreventie. Wij staan voor een goede creatieve voorlichting, preventie en oplossingen met betrekking tot alcohol en drugs. Een goed voorbeeld hiervan is de ’kroegentocht` waar ouders voorlichting en informatie kregen. Wij ondersteunen blijvend overleg tussen gemeente, horeca en de omwonenden. Als het gaat om drugs maken wij ons zorgen over moderne synthetische drugs zoals GHB. In samenwerking met de GGD en de Brijderstichting proberen we de gevolgen te beheersen. Wij streven bij alle soorten drugs naar een ‘Zero Tolerance` beleid, zowel voor handelaren als voor gelegenheden. Gelegenheden die gebruik en/of handel toestaan moeten stevig aangepakt worden. De samenleving in de gemeente Nieuwkoop wordt door de inwoners vooral beleefd in de eigen dorpen. De sociale samenhang krijgt daar vorm en invulling. Samen met dorpsraden willen wij meer inhoud geven aan de bevordering van veiligheid van hun woon- en leefomgeving. Bij elk nieuw of te evalueren beleid hebben wij oog voor het terugdringen van regels. Zo zal het nieuwe evenementenbeleid een sterke reductie in omvang en aantal regels hebben. Hiermee wordt het makkelijker en toegankelijker. Het weglaten van regels heeft ook een schaduwzijde. De juridische houdbaarheid van vergunningen kan onder druk komen te staan. Het terugdringen van administratieve lasten vinden wij lastiger. De gemeente is gebonden aan regionale afspraken en deze zijn doorspekt met vaste spelregels, termijnen en standaarddocumenten. De vermindering van administratieve lasten zoeken wij dan ook vooral in evenementen met weinig risico of in het beter begeleiden van de aanvrager. Wij streven daarbij naar lagere tarieven voor evenementvergunningen (en aanverwante toestemmingen).

42




Bevorderen van de veiligheid door samenwerking en uitvoering van de speerpunten van het veiligheidsbeleid onder andere door een wijkgerichte aanpak in samenwerking met de dorpsraden. In 2015 kijken wij in samenspraak met de dorpsraden wat we kunnen doen aan de bevordering van veiligheid (b.v. buurtpreventie). In overleg met de dorpsraden wordt gekeken waar behoefte aan is en hoe vorm en inhoud kan worden gegeven aan de activiteiten die daar uit voortvloeien.


Vormgeven wijkgerichte aanpak met behulp van relevante stakeholders

Jaar 2015-2018



Actief inzetten Keurmerk Veilig Wonen

2014-2018

Hoe kan de veiligheid van onze inwoners worden bevorderd? Mensen kunnen ook zelf iets doen aan brandveiligheid. We stimuleren preventie. In het bijzonder besteden we aandacht aan de minder zelfredzamen. Een voorbeeld hiervan is het verstrekken van rookmelders in Langeraar aan ouderen en hulpbehoevende inwoners. De dorpsraad inventariseert wie voor een rookmelder in aanmerking komt, terwijl het daadwerkelijk aanbrengen van de melders in samenwerking met de brandweer plaatsvindt. Een ander voorbeeld van preventie is samen met de inwoners aandacht te besteden aan het bevorderen van de veiligheid en het vergroten van de zelfredzaamheid in de meer afgelegen gebieden (waaronder recreatieparken). Binnen de veiligheidsregio wordt volop nagedacht over de brandweerzorg in de toekomst met als kernwoorden ‘Meer, Anders, Minder’. Wat doen we, wat kan anders en hoe kan dat anders. Dat proces kan bijvoorbeeld leiden tot het effectiever omgaan met opleidingsfaciliteiten, een effectievere inzet en het gebruik van specialismen. In het Algemeen Bestuur en het Dagelijks Bestuur is afgesproken dat als de ontwikkelingen tot gevolg hebben dat er minder budget nodig is, dit wordt verwerkt in begrotingswijzigingen. Nieuwkoop ondersteunt deze beleidsrichting.


Een veilige leefomgeving voor iedereen tegen aanvaardbare kosten. De nabijheid van politie, brandweer en ambulance.


Bevorderen van een veiligere leefomgeving door preventie en zorg voor nietzelfredzamen in onze gemeente.



Vergroten van zelfredzaamheid en preventie in meer afgelegen gebieden.

43

Jaar 2014-2015 2014-2015

Thema Dienstverlening De gemeente kent een dienstverleningsvisie. Voor een vlotte dienstverlening wil de gemeente 80% van de klantvragen in het Klantcontactcentrum (KCC) afhandelen. Alle informatieve vragen worden hier beantwoord. Bij de aanvraag van producten vindt binnen het KCC de informatie-uitvraag plaats, inclusief de controle op volledigheid van de gegevens. Eenvoudige producten worden vanuit het KCC geleverd. Bij complexere producten wordt de backoffice ingeschakeld, maar houdt het KCC zicht op voortgang in beantwoording van de vragen. In het KCC worden snelproducten volledig afgehandeld en zoveel mogelijk volgens het ‘klaar terwijl u wacht’ principe. De gemeente werkt nog niet geheel conform deze dienstverleningsvisie. Om deze doelstellingen te bereiken is een Programma Dienstverlening opgezet waarin projectmatig wordt gewerkt aan de ontwikkeling van de dienstverlening.

Actualisatie Programma Dienstverlening Het Programma Dienstverlening, vastgesteld in 2008, moet geactualiseerd worden. Aanleiding hiervoor zijn diverse ontwikkelingen. De samenleving wordt digitaler. De burger gaat meer zelf doen en de overheid verandert van rol (van regisserend naar faciliterend). Diezelfde overheid werkt daarbij steeds meer samen met andere organisaties. Om goede producten en diensten te kunnen leveren wordt werken in ketens essentieel. Daarnaast heeft de rijksoverheid haar visie over dienstverlening door de overheid neergelegd: “Digitaal tenzij..” Daarmee pleit de rijksoverheid ervoor dat vanaf 2017 alle overheidsinstanties waaronder gemeenten hun schriftelijke contacten met de burger digitaal laten verlopen. Dat wil niet zeggen dat de dienstverlening niet op een andere wijze plaats kan vinden. Digitaal waar het kan, persoonlijk waar het moet. Wij gaan ervan uit dat de dienstverlening door digitalisering structureel goedkoper kan worden. Benodigde investeringen kunnen hieruit worden bekostigd. In een business case werken we dit verder uit.


 

Voor zowel inwoners, ondernemers als verenigingen willen we dat de dienstverlening goed is. Dat betekent klantgericht, toegankelijk, zonder onnodige regeldruk, betrouwbaar en van goede kwaliteit. Door gebruik te maken van nieuwe technieken en digitalisering neemt de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de dienstverlening toe. Voor degenen die niet digivaardig of laaggeletterd is, behouden we het bestaande vangnet.


Jaar 2014



Business case dienstverlening.



Inrichten processen: standaardisatie en digitalisering waar mogelijk en naar maatwerk waar dit nodig is.

2015-2018



De gemeente blijft ondersteunen en faciliteren met het ondernemersloket. We stellen deskundigheid op het gebied van ruimtelijke ordening, vergunningen en het verkrijgen van subsidies beschikbaar.

2014-2018

44

7. Financiën Nieuwkoop is een financieel gezonde gemeente Er liggen veel vraagstukken die een financiële bijdrage van de gemeente vragen. De precieze aard en omvang hiervan is nog niet altijd bekend. Daarbij komt ook dat de ter beschikking staande middelen steeds verder onder druk staan. In de vorige collegeperiode is de begroting voor de korte termijn sluitend gemaakt. We verwachten daardoor in de begroting 2015 en 2016 nog niet direct een tekort. De jaren daarna zijn nog niet sluitend. Dit vraagt ons alert te zijn op nieuwe ontwikkelingen en tegelijkertijd kritisch en creatief omgaan met de middelen die we hebben. De komende periode gebruiken we om het financieel perspectief beter in beeld te krijgen. Om onze ambities waar te maken en een financieel gezonde gemeente te blijven zullen we ook keuzes moeten maken. In lijn met het centrale thema van dit collegeprogramma willen wij dat niet zelf doen, maar in samenspraak met de raad en natuurlijk de samenleving. Het beter in beeld krijgen van het financieel perspectief betekent concreet meer inzicht krijgen in de financiële gevolgen van:  De drie decentralisaties  De kosten van onderwijshuisvesting: zowel de investeringen in nieuwbouw als de nieuwe verantwoordelijkheden van de scholen ten aanzien van onderhoud en renovatie.  Nieuw inzicht in de voortgang van de grondexploitaties.  De complete herijking van het gemeentefonds. Wij verwachten met dit materiaal in het voorjaar van 2015 een nieuw en beter beeld te kunnen schetsen van de financiële situatie van vooral het meerjarenperspectief. Indien nodig is dat het moment voor het voeren van een integrale discussie. Bij de uitwerking van dit collegeprogramma gaan wij ervanuit dat elk jaar de begroting materieel sluitend is. We gaan uit van kostendekkende tarieven en een stijging van de OZB opbrengst met maximaal het inflatiepercentage.

Financiën en de drie decentralisaties Programma 3 Sociaal Domein schetst ons idee over de drie decentralisaties. De beschikbare middelen zijn een belangrijk uitgangspunt. Het rijk verwacht dat gemeenten met de decentralisatie van verantwoordelijkheden in het sociaal domein meer efficiëntie en maatwerk kunnen realiseren. Daarbij wordt van burgers verwacht dat zij meer dan voorheen op hun eigen vermogen problemen oplossen. De overheid, maatschappelijke organisaties en individuele burgers dragen gezamenlijk verantwoordelijkheid voor het bieden van zorg en ondersteuning aan kwetsbare medemensen. Wij onderzoeken in deze periode samen met organisaties en inwoners wat haalbaar is in gezamenlijk zorgen. In beginsel blijven we voor de gehele bestuursperiode binnen de budgetten die het rijk beschikbaar heeft gesteld. Wij willen zoveel mogelijk van deze middelen besteden aan feitelijke zorg, het uitgangspunt is minimaal 80%.

De planning en control cyclus is uitlegbaar en navolgbaar Wij werken aan een nieuwe opzet van de programmabegroting voor 2015. Een begroting die beknopter is en meer bestuurlijk relevante informatie bevat. Aandacht geven wij daarbij aan een goede beschrijving van doelstellingen, activiteiten en middelen. We letten op de mogelijkheden om de activiteiten te kunnen toetsen aan de doelstellingen. Gevraagde bedragen zullen in meer gevallen bedrijfseconomisch worden onderbouwd. We werken aan een verbetering van het inzicht in de toekomstige financiële situatie. Bovengenoemde principes passen we ook toe bij de opstelling van de 45

voorjaarsnota, de najaarsnota en de jaarrekening. Voor het betrekken van de gemeenteraad en de burgers passen we nieuwe ICT-hulpmiddelen toe. De financiële stukken zullen (evenals in de huidige begroting) navigatiemogelijkheden kennen: daarnaast zorgen we ook voor doorklikmogelijkheden naar dieperliggende informatie waar dat gewenst is.

De kosten van dit collegeprogramma Dit collegeprogramma is geen panklaar plan voor de komende jaren. Het geeft richting aan de ontwikkelingen die we de komende periode voor ogen hebben. Dat heeft ook invloed op de financiële paragraaf van dit collegeprogramma. Een aantal algemene lijnen lichten we toe. - We maken slim gebruik van bestaande middelen. Bij de vraagstukken die we op ons af zien komen zoeken we naar mogelijkheden binnen de bestaande middelen. Dat geldt zowel voor incidentele middelen als voor structurele middelen. We zoeken actief naar mogelijkheden om de inzet van de gemeente en inzet van anderen te combineren (cofinanciering). - We kiezen voor gericht investeren Wij willen in de collegeperiode gericht investeren. Dat pakken we integraal en samen met belanghebbenden aan. Daarbij past een ander financieel arrangement dan we gewend zijn. Incidenteel maken wij middelen vrij om in deze collegeperiode te werken aan toerisme en recreatie en duurzaamheid. Daarnaast willen we gericht investeren in de woningmarkt en investeren in onderwijshuisvesting. meerkosten in de begroting 2015 2016 2017 2018 100.000 100.000 100.000 100.000

Investering Woningbouw 100 woningen Investeren in sociale woningbouw iom WDA en WSN (uit opbrengsten verkoop huurwoningen: reserve woondiensten Aarwoude) Integraal plan dorpscentrum Nieuwkoop Investeren in Toerisme en Recreatie (uit reserve Nieuwkoopse plassen) Onderzoek Proeftuin VMBO / MBO onderwijs Beheer recreatieve voorzieningen extra kosten Vormen van een reserve voor uitvoering van een duurzaamheidsagenda Stelpost voor structureel hogere lasten voor onderwijshuisvesting Aanpak laaggeletterdheid 3 fte aan wethouders ipv 3,5 Totaal

5.000.000

800.000 pm

pm

15.000 pm pm

pm

285.000 pm 450.000

450.000

6.535.000

10.000 -45.000 515.000

pm

46

10.000 -45.000 80.000

10.000 -45.000 65.000

700.000 10.000 -45.000 765.000

De kracht van de samenleving

Recommend Documents