De kracht van de waterweg
Wie is nv De Scheepvaart?
nv De Scheepvaart beheert de bevaarbare waterwegen in Limburg en Antwerpen en heel wat van de gronden erlangs. De vennootschap zorgt ervoor dat de schepen vlot en veilig kunnen varen en bevordert het watergebonden transport als milieuvriendelijk alternatief. Daarnaast stimuleert zij ook het multifunctioneel gebruik van de waterweg, zoals recreatie en natuurbeleving langs het water. Haar derde kerntaak situeert zich rond veiligheid en milieu, waterbeheersing en waterhuishouding.
Missie nv De Scheepvaart staat in voor een duurzaam, dynamisch en commercieel beheer van waterwegen en watergebonden gronden. Daartoe investeert nv De Scheepvaart voortdurend in de realisatie van nieuwe en het onderhouden van de bestaande infrastructuur en staat ze in voor een klantgerichte, kwaliteitsvolle en veilige dienstverlening. nv De Scheepvaart stimuleert het gebruik van waterwegen en watergebonden gronden en draagt zorg voor een maatschappelijk verantwoord en multifunctioneel waterwegbeleid.
nv De Scheepvaart wordt geleid door een raad van bestuur en een algemene directie die het dagelijks bestuur op zich neemt. Een team van 600 personeelsleden gaande van ingenieurs, sluiswachters, onderhoudspersoneel, administratieve en commerciële medewerkers … ijvert dagelijks voor de uitbouw van een klantgericht, daadkrachtig en efficiënt overheidsbedrijf.
Het agentschap werd in 2004 bij decreet opgericht als naamloze vennootschap van publiek recht waarvan de aandelen volledig in handen zijn van het Vlaamse gewest. nv De Scheepvaart ressorteert binnen de Vlaamse overheid onder het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken. 1928:
oprichting van de Dienst der Scheepvaart – Office de la Navigation om de scheepvaart tussen Antwerpen en Luik te verzekeren 1930: start van de aanleg van het Albertkanaal 1939: ingebruikname van het Albertkanaal vanaf 1968: verbreding van het kanaal en uitbouw van nieuwe sluizencomplexen 1976: opsplitsing in twee instellingen: Dienst voor de Scheepvaart (Hasselt) en Office de la Navigation (Luik) 2004: oprichting van nv De Scheepvaart met een verruimde missie
3
Een veelheid van opdrachten
nv De Scheepvaart beheert en exploiteert het Albertkanaal, de Kempense kanalen, de Schelde-Rijnverbinding en de Gemeenschappelijke Maas. Via deze waterwegen worden jaarlijks 40 miljoen ton goederen veilig en vlot getransporteerd. Vooral het containervervoer kende de laatste jaren een opvallende opmars. nv De Scheepvaart beheert ook heel wat watergebonden bedrijventerreinen langs de kanalen. Deze gronden worden in concessie gegeven aan bedrijven die de waterwegen gebruiken voor de aan- of afvoer van hun goederen. Door een intensieve promotie van het binnenvaartverkeer en een commercieel grondbeleid, werkt nv De Scheepvaart mee aan een milieuvriendelijke oplossing voor het mobiliteitsprobleem. Daarnaast stimuleert nv De Scheepvaart het multifunctioneel gebruik van de waterweg. De waterwegen hebben diverse functies. Naast transport (scheepvaart) en waterbevoorrading, bijvoorbeeld voor drinkwater of industrie, is er ook een belangrijke landschappelijke, ecologische en recreatieve functie. Een bewijs dat economie en ecologie verzoenbaar zijn.
Modernisering van de waterwegen en de infrastructuur nv De Scheepvaart investeert voortdurend in de uitbouw, het onderhoud en de inspectie van haar infrastructuur. De binnenvaart stimuleren en verder uitbouwen als een volwaardig alternatief voor het wegverkeer, vraagt de komende jaren nog forse investeringen. De mechanisering, automatisering en vernieuwing van bruggen en sluizen is een van de prioriteiten. Infrastructuurwerken zoals het verbreden van het Albertkanaal tussen Wijnegem en Antwerpen, de verhoging van de bruggen over het kanaal en de verhoging van de capaciteit van de sluizen, zijn cruciaal voor een toekomstgerichte binnenvaart. Bediening sluizen en bruggen De 6 sluizencomplexen op het Albertkanaal en de 24 sluizen op de
Kempense kanalen zorgen ervoor dat de binnenvaartschepen veilig en snel naar hun bestemming worden geloodst. Op het Albertkanaal kunnen schepen continu varen van zondag 22 uur tot zaterdag 22 uur. In de zomer worden de sluizen op enkele Kempense kanalen ook op zon- en feestdagen bediend voor de pleziervaart. De Scheepvaart staat eveneens in voor de bediening van de beweegbare bruggen op de Kempense kanalen. In totaal onderhoudt nv De Scheepvaart meer dan 160 bruggen, talloze dijken en kaaimuren. Commercialisering van watergebonden gronden nv De Scheepvaart beheert bijna 4 000 ha gronden in de onmiddellijke omgeving van de waterwegen in de provincies Antwerpen en Limburg. Hiervan zijn ongeveer 850 ha
bedrijventerreinen. Voor het overige zijn het veelal landbouwgronden of natuurgebied. Niet-watergebonden gronden kunnen worden verkocht. Bedrijven die de binnenvaart gebruiken voor de aan- en afvoer van goederen kunnen gronden in concessie krijgen. Het areaal aan watergebonden terreinen breidt jaarlijks uit. Promotie van de binnenvaart nv De Scheepvaart promoot de binnenvaart als een volwaardig alternatief voor het dichtslibbende wegverkeer. De vennootschap wil hiermee de mobiliteit bevorderen en de logistiek in Vlaanderen versterken. nv De Scheepvaart investeert daarom samen met bedrijven in de aanleg van overslagfaciliteiten en in de uitbouw en realisatie van nieuwe vervoersconcepten. Actieve prospectie moet
5
Een veelheid van opdrachten
bedrijven overtuigen om de intermodale infrastructuur beter te benutten: de juiste logistieke activiteiten op de juiste plek, bereikbaar via verscheidene transportmodi. Waterbeheersing tegen overstromingen Om de bevolking te beschermen tegen wateroverlast, staat nv De Scheepvaart in voor een evenwichtig beheer van de watersystemen. Dit gebeurt volgens de principes van het integraal waterbeleid. Dit omvat het onderhoud van de dijken en een permanente controle van waterpeilen en -debieten. Multifunctionele benadering van de waterwegen Met respect voor de diverse functies van onze kanalen besteden wij veel aandacht aan een betere dienstverle-
ning voor al onze klanten: schippers, watergebonden bedrijven, recreanten, watersportbeoefenaars … Ook waarborgen wij water als een leefomgeving voor planten en dieren. nv De Scheepvaart heeft dan ook een brede maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wij zorgen ervoor dat niet enkel onze, maar ook toekomstige generaties kunnen genieten van de kracht van water. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen is inherent verweven met de corebusiness van nv De Scheepvaart. De vennootschap neemt haar rol als stimulator in innovator van een duurzame mobiliteit ten volle op. Ze beheert de waterweg vanuit een algemeen maatschappelijk perspectief en kiest voor een gezamenlijke verant-
woordelijkheid met de sector en voor duurzaamheid. nv De Scheepvaart wil bedrijven en schippers ervan overtuigen om in het algemeen belang van de sector te denken, om verder te kijken dan het bedrijf. De binnenvaart moet zich in balans tussen de economie, het milieu en de sociale dimensie verder ontwikkelen. Door te focussen op een duurzame mobiliteit werkt nv De Scheepvaart mee aan een systeem dat het milieu en de gezondheid van de huidige en toekomstige generaties niet schaadt. Duurzame mobiliteit is betaalbaar, werkt eerlijk en efficiënt en ondersteunt de economische en regionale ontwikkeling. Met respect voor het milieu en de omgeving.
Waar is nv De Scheepvaart werkzaam?
In totaal beheert nv De Scheepvaart ruim 330 kilometer kanalen, 30 sluizencomplexen, 160 bruggen en talrijke kaaimuren. Het Albertkanaal verbindt met zijn 130 km de havens van Antwerpen en Luik rechtstreeks met elkaar. nv De Scheepvaart beheert het kanaal vanaf de grens met Wallonië in Riemst (Kanne) tot en met het Straatsburgdok in Antwerpen, een traject van ongeveer 111 km. Het Albertkanaal is op economisch vlak veruit de belangrijkste waterweg van België en blijft een hefboom voor de welvaart in de provincies Antwerpen en Limburg. Tussen Luik en Antwerpen is er een verval van 56 meter. 6 sluizencomplexen met telkens 3 sluizen overbruggen dit hoogteverschil: Wijnegem, Olen, Kwaadmechelen, Hasselt, Diepenbeek en Genk.
De Zuid-Willemsvaart begint in Maastricht en loopt daarna door het oosten van Belgisch-Limburg. In Lozen steekt het kanaal opnieuw de grens met Nederland over. nv De Scheepvaart beheert de ZuidWillemsvaart op Belgisch grondgebied. Dit traject is ongeveer 44 km lang. Het Kanaal Bocholt-Herentals is 57 km lang en maakt de verbinding tussen de Zuid-Willemsvaart in Bocholt en het Albertkanaal in Herentals. In Dessel is er een unieke kruising tussen het kanaal Bocholt-Herentals, het kanaal Dessel-Kwaadmechelen en het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Het hoogteverschil van 33 meter tussen Bocholt en Herentals wordt overwonnen door 10 sluizen.
Het Kanaal Dessel-TurnhoutSchoten vertrekt in Dessel en mondt 64 km verder in Schoten in het Albertkanaal uit. 10 sluizen overbruggen het hoogteverschil van 25,70 meter tussen Dessel en Schoten. Het Kanaal Briegden-Neerharen maakt de verbinding tussen de ZuidWillemsvaart en het Albertkanaal. Het kanaal is 5 km lang.
Het Kanaal Dessel-Kwaadmechelen is 15,5 km lang en werd gegraven in 1858. Het verbindt het kanalenkruispunt in Dessel met het Albertkanaal in Kwaadmechelen. De Dokken van Merksem
Het Kanaal naar Beverlo is een aftakking van het Kanaal BocholtHerentals ter hoogte van Lommel. Het maakt over een lengte van 15 km de verbinding met het dok van het kamp van Beverlo en is vrij van sluizen.
De Schelde-Rijnverbinding is een zeer druk bevaren kanaal. Het is een scheepvaartverbinding voor het binnenvaartverkeer tussen België en Nederland en verder Duitsland. nv De Scheepvaart beheert het ge-
deelte van het kanaal dat begint aan kanaaldok B3 in de Antwerpse haven tot aan de Nederlandse grens. nv De Scheepvaart beheert de Belgische zijde van de Gemeenschappelijke Maas, van Smeermaas tot Kessenich, met daarbij enkele zomeroevers, zomerdijken, winterdijken, restgronden en verlaten beddingen. In samenwerking met tal van actoren worden belangrijke natuurwaarden gecreëerd.
9
De binnenvaart, trendsetter in duurzaam transport
De binnenvaart is een snel en milieuvriendelijk alternatief voor of aanvulling op andere vormen van transport. Nieuwe technieken en technologieën hebben ook hier hun intrede gedaan en maken van de waterweg een betrouwbare en veilige transportmodus met vele voordelen en mogelijkheden voor economie, mens en maatschappij. Schippers zijn moderne ondernemers geworden die klantgericht en prijsconcurrentieel kunnen voldoen aan elke transportvraag. Containers maken de binnenvaart interessant voor alle bedrijven. De exponentiële toename van het aantal vervoerde containers, van 0 naar 400 000 op 15 jaar tijd, bewijst dit.
11
10 goede redenen voor de binnenvaart
Klantvriendelijk
Vakmanschap
Bereikbaar
Just in time
Modern
De binnenvaart is een flexibele sector die zich voortdurend aanpast aan de markt. Voor elk type lading is er een geschikt schip. Zowel grote als kleine bedrijven kunnen een beroep doen op het uitgebreide dienstenpakket van de containerterminals.
Transporteren via de binnenvaart is werken met vakmensen. De binnenvaartondernemers zijn goed opgeleid en volgen geregeld bijscholingen. Er wordt zwaar geïnvesteerd in het onderwijs om de toekomst van de sector veilig te stellen. De sector stelt rechtstreeks 6 000 mensen te werk. Indirect zijn dat 120 000 werknemers op het werkterrein van nv De Scheepvaart.
Dankzij het uitgebreide en dichte kanalennet geraak je overal, niet alleen in Vlaanderen, maar ook in onze buurlanden. Meer dan 25 000 km binnenvaartwegen verbinden de belangrijkste industriële centra in Europa.
De binnenvaart is snel en betrouwbaar, een binnenschip staat nooit in de file en ondervindt nauwelijks hinder van weersomstandigheden. Daardoor kan de binnenvaart het ‘just in time’-principe waarmaken.
De binnenvaart is een innovatieve en hoogtechnologische sector. Via moderne communicatiemiddelen wordt het hele logistieke gebeuren perfect op elkaar afgestemd. De goederen kunnen ook altijd gelokaliseerd worden dankzij ‘tracking and tracing’.
13
10 goede redenen voor de binnenvaart
Volume De binnenvaart heeft nog capaciteit. Er zijn genoeg schepen om aan de vraag te voldoen en op de kanalen zijn er nog geen files. Door de toenemende schaalvergroting daalt het aantal schepen, terwijl het gemiddelde laadvermogen stijgt. 1 schip met een laadvermogen tot 1 200 ton vervoert evenveel goederen als 40 treinwagons of 50 vrachtwagens.
Duurzaam Met 5 liter brandstof kan een binnenschip 1 ton goederen 500 km ver vervoeren, met de trein is dat 333 km, met een vrachtwagen 100 km en met een vliegtuig 6,6 km. Per tonkilometer stoot een binnenschip de helft C02 uit van een dieseltrein en een kwart tot een zevende van een vrachtwagen (afhankelijk van de verkeerssituatie). De binnenvaart is dan ook de meest milieuvriendelijke vervoersmodus.
Veilig
Goedkoop
Mobiliteitsbewust
Op het water gebeuren nauwelijks ongevallen en dubbelwandige schepen zorgen ervoor dat gevaarlijke ladingen en chemische producten steeds veilig aankomen. Ongevallen met doden of zwaargewonden komen op de waterweg uiterst zelden voor. De binnenvaart volgt hiervoor ook strenge voorschriften.
Niet enkel het vervoer per schip is prijsconcurrentieel, ook de externe en maatschappelijke kosten zijn laag. Dit zijn de kosten veroorzaakt door geluidsoverlast, vervuiling en ongevallen. Volgens de Europese Commissie bedraagt de externe kost voor de binnenvaart 4 euro per tonkilometer, tegenover 12,4 euro voor het spoor en 24,2 euro voor het wegvervoer.
Meer transport via de waterwegen betekent minder verkeer op de autowegen, minder files en minder kosten. De congestiekost door zwaar wegverkeer wordt in België geschat op 5,38 euro per 1 000 t.km. Daarom willen wij zoveel mogelijk bedrijven aanzetten om over te gaan tot de ‘modal shift’, het overschakelen van de weg naar de binnenvaart.
15
Het belang van de waterwegen
Naast hun transportfunctie hebben waterwegen nog talrijke andere functies: • Natuur- en landbouwgebieden gebruiken kanaalwater voor de bevloeiing van uitgestrekte oppervlakten grond. • De kanalen creëren unieke landschappen en stromen vaak door waardevolle natuur- en recreatiegebieden. Ze spelen een belangrijke rol in de uitbouw van het toerisme en de vrijetijdsbesteding. • Waterwegen zijn belangrijk als natte natuur en vormen een ecosysteem dat onderdak biedt aan een aparte fauna en flora. • Goed onderhouden kanalen en dijken zorgen voor een snelle afvoer van water en verminderen de kans op overstromingen. • Door de inplanting van bedrijven op de oevers van het kanaal worden de wegen ontlast en wordt nog meer fileleed voorkomen. • Kanalen voorzien drinkwatermaatschappijen van water. • Bedrijven betrekken koel- en proceswater uit het kanaal. • De productie van groene energie via waterkrachtcentrales, windturbines en zonnepanelen op de oevers.
17
De waterwegbeheerders in Vlaanderen en verder
In Vlaanderen zijn er 2 waterwegbeheerders die samen instaan voor een vlot en veilig scheepvaartverkeer, elk in hun eigen werkgebied: nv De Scheepvaart beheert de bevaarbare waterwegen en water-gebonden gronden in Limburg en (gedeeltelijk) Antwerpen. www.descheepvaart.be Waterwegen en Zeekanaal NV beheert de bevaarbare waterwegen in Vlaams-Brabant, Oost- en West-Vlaanderen en (gedeeltelijk) Antwerpen. www.wenz.be
Waterwegen en Zeekanaal NV afdeling Zeeschelde afdeling Bovenschelde afdeling Zeekanaal
nv De Scheepvaart nv De Scheepvaart
In Wallonië is er de ‘Service public de Wallonie, Direction générale opérationelle de la mobilité et des voies hydrauliques’ voor het beheer van de bevaarbare waterwegen. www.voies-hydrauliques.wallonie.be
In het Brussels hoofdstedelijk Gewest is de Haven van Brussel bevoegd voor het beheer van de waterweg in de doortocht van Brussel www.havenvanbrussel.be www.portdebruxelles.be In onze buurlanden: Duitsland: Wasser- und Schifffahrtsverwaltung des Bundes www.wsv.de Frankrijk: Voies Navigables de France www.vnf.fr Nederland: Rijkswaterstaat www.Rijkswaterstaat.nl
19
