DE KOLPINGBUURT VERDIENT HET! Bewonersadvies aan Talis

DE KOLPINGBUURT VERDIENiesTaanHTalEisT! Bewonersadv

2

BEWONERSADVIES KOLPINGBUURT

B_IN MOTION JANUARI 2015

3

Een mooi verhaal ‘Ik woonde met mijn gezin op een flat, 4 hoog, zonder lift, met twee kleine kinderen. We wilden zo graag een gewoon huis en hier in de Kolping was geen wachtlijst. Dit huis was vrij. Vrienden zeiden dat ik het niet moest doen: “Dan kom je in één grote familie. Als je problemen krijgt met iemand heb je meteen met iedereen problemen!” Ik ging daar niet zomaar in mee. Ik vind je directe buren het belangrijkst, dus ben in de wijk een kijkje gaan nemen, kijken hoe de straat er uit ziet. Ik heb aangebeld bij de buren. Heel aardige mensen, dus heb ik het gedaan. Toen ik aan het schilderen was kwam de buurman van de hoek en vroeg: ‘Hoe ga je verhuizen?’. Ik zei ‘Met aanhanger of zo’. Hij kwam me ophalen met de bus. Zo aardig, hij wilde er niks voor hebben. Vanaf het eerste begin heb ik nooit een probleem gehad. Ik heb nu zelf ook een bus en heb ook mijn nieuwe buurman geholpen. Die gaf mij op zijn beurt de sleutel van zijn huis. Heel bijzonder! Wij eten met de buren. Soms Afrikaans, soms Hollandse pot. Heel veel mensen denken snel negatief. Maar je moet gewoon meedoen en zelf gaan kijken.’

Colofon Opdrachtgever Talis Concept, uitvoering en tekst B_in motion (Pien Rosmalen en An van Dixhoorn) Vormgeving De Ontwerpers (Marjet van Hartskamp en Peggy Theeuwen) Foto’s privécollectie Joop Wijers, Regionaal Archief Nijmegen, B_in motion

4



5

Introductie ‘Als mensen zo graag blijven in de buurt doe je toch iets goed?’, zegt een bewoner die hier nu anderhalf jaar woont. Iets om over na te denken. Want praten over de buurt begint, eerlijk is eerlijk, vaak met gemopper over wat er allemaal niet deugt. Goed bedoeld gemopper, want je houdt van je buurtje en wilt er zo prettig mogelijk leven. Je voelt je hier thuis, maar je wilt met jouw huis en in je vertrouwde omgeving wel met de tijd en de behoeftes van deze tijd mee groeien. Dit document is precies bedoeld om de goede kanten van de buurt naar boven te halen en aanbevelingen te doen hoe je die zou kunnen vertalen naar een ontwerp voor een nieuwe buurt. Want Talis gaat de buurt herstructureren en wil dit proces samen met de buurt doorlopen. Van niks tot ontwerp tot een glanzende (zo goed als) nieuwe woning in een frisse straat. Dit vraagt van alle partijen veel inspanning en vooral een goede verstandhouding en samenwerking. Als bewoners maken we met dit advies aan Talis een begin aan een hopelijk vruchtbaar proces. Talis is nu aan zet.

6



7

Verantwoording Gevoed met informatie uit eerdere peilingen en onderzoeken, het historische boekje ‘Het hart op de tong’, gesprekken met de klankbordgroep, Talis, enkele sleutelfiguren én met een album met zelf gevonden feiten en (archief)foto’s zijn we de buurt in gegaan om te praten over verleden, heden en toekomst. De gesprekken gingen over zaken als de woning, de buitenruimte, de sfeer, het buurtgevoel, communicatie, verkeer, groen en spelen. Wat is er veranderd in de jaren? En hoe moet het worden? Het resulteerde in 37 interviews met in totaal 56 personen waaronder tien kinderen en jongeren. Sommige adressen kregen we via de klankbordgroep en andere sleutelfiguren, maar we hebben ook spontaan aangebeld en mensen aangesproken. Overal werden we even hartelijk ontvangen. Dat zal jullie natuurlijk niks verbazen! We hebben er voor gezorgd dat we alle soorten mensen spraken, jong&oud, geboren&getogen, exotisch, puur Nijmeegs en import. Voor de gesprekken namen we de tijd. De resultaten van de interviews hebben we zo volledig mogelijk verwerkt in dit bewonersadvies. We hebben veel gebruik gemaakt van uitspraken van de mensen zelf. Hoewel er een structureel verschil in het gevoel over het wel en wee in de wijk tussen oud- en nieuwkomers is, zijn er toch verrassende overeenkomsten over wat voor een buurt dit zou kunnen zijn. Een concept van dit bewonersadvies is eerst naar alle geïnterviewde mensen gegaan. De open aanmerkingen hebben we vervolgens verwerkt tot deze definitieve versie. Speciale dank gaat uit naar Joop Wijers die bij deze tekst toepasselijke en nostalgische foto’s heeft gezocht.

Hoe het begon Een excursie naar de Tilburgse Vogeltjesbuurt, een volksbuurt met dezelfde soort papieren als de Kolping: een berucht imago, een rijke geschiedenis, gedateerde woningen die ondanks scheuren en kieren door de bewoners liefdevol zijn verbouwd en ingericht, veel mensen die familie van elkaar zijn en een woningcorporatie die wil dat de mensen die er nu wonen er ook na de herstructurering kunnen blijven wonen. Op een zonnige septemberdag in 2014 stopt een volle bus met klankbordgroepsleden en vertegenwoordigers van Talis voor het huis van Roy Donders. Die woont tegenover het buurtcentrum namelijk. Daar worden ze ontvangen door bewoners Jan en Ton die ze rondleiden door de buurt, die deels groot onderhoud krijgt en deels in razend tempo gesloopt en herbouwd wordt. Jan en Ton vertellen over de afgelopen vier jaar. Dat er maar weinig vertrouwen was in de woningcorporatie en de gemeente en hoe ze uiteindelijk toch samen zijn opgetrokken met een mooi ontwerp en goede financiële regelingen als resultaat. De klankbordgroep kreeg door deze excursie goede hoop en frisse moed, want was is het mooi geworden daar in Tilburg. Communicatiebureau B_in motion was ingeroepen als smeermiddel tussen de partijen en dat bleek een schot in de roos. Vandaar dat wij ook met jullie nu een behoeftepeiling mogen doen. We hopen dat het brengt wat jullie buurt verdient!

Klankbordgroep Afgelopen jaar is klankbordgroep ‘De Toekomst’ opgericht als gesprekspartner voor Talis om samen te werken aan een plan voor de herstructurering van de Kolpingbuurt. De groep is groot. Ruim 25 betrokken personen willen zich inzetten voor een betere buurt. Na een aantal gesprekken over de wensen en ideeën van de bewoners zette Talis een architect aan het werk om tekeningen te maken waar de mogelijkheden voor aanpassingen aan de woningen uit zouden blijken. Maar

toen Talis met de tekeningen kwam sloeg de stemming om. De klankbordgroep herkende zich er niet in. ‘We willen vooral meer ruimte, maar het leek of Talis niet goed geluisterd had’. De sfeer is in beginsel niet erg optimistisch, maar desondanks wel vol goede wil om mee te werken. Volgens de klankbordgroep is er onder de bewoners veel verdeeldheid en veel verloop. ‘Kolping heeft een slecht imago, je moet altijd in de verdediging. Het straatbeeld is rommelig, de gemeente laat niet zien zorg te hebben voor de buurt. Kolping moet een volksbuurt blijven, maar wel netjes, met bewoners die van de buurt houden en er aan werken om er samen iets van te maken. Of het nu bewoners van het eerste uur of nieuwkomers zijn’. Werk aan de winkel dus.

‘Ruimte, ruimte en ruimte is hier belangrijk!!’ Lichter, vrolijker, frisser. Meer ruimte op alle vlak. De Kolping is een ingesloten wijkje tussen het spoor en de Muntweg. Er is nauwelijks contact met andere wijken en bewoners uit andere wijken hoeven er niet doorheen. Je moet zoeken naar de ingang. Je hoort en weet letterlijk alles van je buren en toch zijn de bewoners verknocht aan de buurt. Zelfs als ze eigenlijk geen keus hadden. ‘Dit is de enige plek waar je met korte inschrijfduur terecht kunt.’ Bij een bruiloft of een begrafenis komt de hele buurt. De meeste woningen zijn wat indeling betreft zwaar gedateerd, de buurt is rommelig en wordt als hutje mutje ervaren. Bouwkundig zijn er vele gebreken, opknappen zal een grote investering vragen. Mensen die de Kolpingbuurt verlaten merken het onmiddellijk: ‘Ik mis het praatje op straat!’. Warm, loyaal, gericht op familie, dat zijn de woorden die de Kolpingbewoner typeren. Het zijn interessante waarden om mee te nemen in het ontwerp van de nieuwe buurt.

Kinderen (tot 12) Jongeren (tot 21) Volwassen (tot 65) Ouderen (vanaf 65)

Oud Kolpingers* Nieuwe Kolpingers Totaal 5 2 7 1 1 2 14 21 35 12 0 12

Tabel 1. Overzicht van de gevoerde gesprekken *mensen die zichzelf als oorspronkelijke Kolpingbewoners beschouwen.

De geschiedenis van de buurt is heel bijzonder en staat mooi beschreven in de uitgave ’Het hart op de tong’ geschreven door Jan Groos en Rob Wolf en door Tandem uitgebracht.

xxx

8


Talis komt voort uit de eerste Katholieke Woningbouwvereniging Kolping van Nijmegen. Die wilde na de oorlog zo snel mogelijk aan de slag om zoveel mogelijk katholieken in hun huizen te huisvesten. Het stuk grond was ooit voorzien als het terrein voor de landbouwbuurt, maar die is er vanwege de toenmalige crisis nooit gekomen. Omdat de druk zo groot was ging Woningbouwvereniging Kolping akkoord met te weinig grond voor te veel huizen en zo gebeurde het dat de Kolpingbuurt al vanaf de start veel te krap van opzet is. Huizen bedoeld voor katholieke Nijmegenaren, maar de gemeente plaatste juist Molukse bewoners in de wijk. Dat kostte tijd, andere bewoners moesten enorm wennen, maar het ging lang goed, tot de gemeenteraad besloot dat deze buurt zeer geschikt was om uit huis geplaatsten uit de rest van Nijmegen te huisvesten. Een buurtje voor de ‘asocialen’, dat was het idee, dan zouden de keurige gezinnen vanzelf wel verdwijnen… De Kolping werd een buurt waar heel veel kon. En een buurt waar de woningbouwvereniging vanuit haar katholieke waarden zich druk maakte over de kleuters, het welzijn van de gezinnen en activiteiten. Auto’s uit Nijmegen die rijp waren voor de sloop, werden hier op straat opgelapt. In de jaren ’70 kwamen er veel Turkse gezinnen en werd er alles aan gedaan om de buurt bij elkaar te houden. Toch nam het steeds veel tijd in beslag voordat geplande groot onderhoudswerkzaamheden werden uitgevoerd. De buurt heeft door de jaren heen steeds veel rek getoond en zich steeds opnieuw uit weten te vinden. Het speciale gevoel over de Kolping blééf bij de bewoners, de goede sfeer is nooit echt verdwenen en Talis heeft daar met haar zorg voor de bewoners zeker aan bijgedragen. De eigen sfeer is nooit verdwenen.

Zomaar wat straten In de jaren ´70 gingen de jongeren met hun brommertjes naar ´de hoek´ om te kijken ´of er iemand stond´, voor een praatje en plezier. Vandaag de dag is dat niet anders. Nog steeds rijden jongeren op scooters of zelfs met auto´s rondjes om te kijken of er op de hoek iets te doen is. Mensen die in de Dr. Poelsstraat wonen hebben minder met de buurt als geheel. Ze leven letterlijk met de rug naar de rest van de buurt toe. Dit merk je ook als je vraagt naar hun ideeën voor de rest van de buurt. Mensen uit andere straten zeggen dan weer; ‘ik zou niet in de Dr. Poelsstraat willen wonen want dat is zo saai…’. Het lijkt er op dat de mensen aan de rand van de wijk meer op zich zelf zijn. ‘Ik heb pas sinds twee jaar wat contact met de buren’. Ze zijn blij met hun vrije uitzicht. En het is rustig. Of de Engelsstraat: ‘Ik heb geen binding met de wijk. Ik voel me niet thuis bij de bewoners. Ik pas niet bij hen. Ik woon aan de buitenkant. Als ik maar rust heb dan is het goed. Dat is wel sterk verbeterd de laatste jaren. Vroeger was er veel meer overlast.’


9

De Kettelerstraat wordt gezien als de meest karakteristieke straat van de buurt. Hier valt ook veel te winnen. De mensen wonen dicht op elkaar, het is rommelig en er leven ideeën genoeg om de straat op te fleuren. Van de Ariënsstaat vinden bewoners het juist weer fijn dat de straat doodlopend is, dat is lekker rustig. ‘Vanuit mijn hoekwoning heb ik mooi vrij zicht (over het spoor) en van niemand last.’ De Leo XIIIe straat is de drukste straat van de buurt. Het middelpunt. En als entree vanaf de Muntweg het visitekaartje. Dat is het volgens de bewoners op dit moment zeker niet. Bewoners laten hun bezoek expres via een andere ingang de wijk in komen, want ze schamen zich voor het pleintje met die ‘lelijke witte bollen die ‘hangauto’s’ moeten ontmoedigen’. Als je vraagt wat de bewoners zo mooi of aantrekkelijk vinden in de buurt of waar ze trots op zijn, dan is steevast het antwoord: de saamhorigheid! Het volkse van de buurt. ‘Heerlijk een praatje met de overbuurvrouwen buiten, thee drinken samen. Dat iedereen voor elkaar opkomt.’ De kinderen zeggen hetzelfde: ‘Als je ruzie krijgt en je komt uit de Kolpingbuurt, dan schieten er zo hulptroepen op af!’ Echt mooi vinden mensen ook het Goffertpark aan de overkant. ‘We ontmoeten er vaak vrienden met hun families’. De hondeneigenaren komen elkaar daar tegen en de kinderen hebben er een mooie plek om te voetballen.

Hier hangt het touwtje uit de deur De Kolpingbuurt is een gezellig en knus buurtje. Bewoners helpen elkaar en lenen elkaar spullen uit. “Loopt er een vreemde man in de buurt, of een kind aan de andere kant van de buurt dan bellen we elkaar. Dat geeft een veilig gevoel.” De sociale controle zoals die nu in de buurt is, vinden de bewoners prima. Ze spreken elkaar op straat aan op hun gedrag. ‘Als je even iemand niet ziet, als je niks hoort, als er iets is, ga je toch even kijken, helpen of aanpakken. Iedereen staat voor iedereen klaar. Toos haalt een oudere dame verderop een keer per week op en dan drinken ze samen met andere vrouwen uit de buurt koffie. Ze maken er een gezellig dagje van. Vaste prik. Je loopt de deur niet plat, maar als er iets is ben je er voor elkaar’. Een Indische bewoner vergelijkt Kolping met een kampong1: ‘saamhorigheid, open deuren, sociaal, vette humor. Het is een volksbuurt een positieve sociale controle’. 1 Kampong is een Maleis woord voor een omheind erf, een verzameling woningen die zichtbaar door een omheining bij elkaar horen, een bijeenhorend stadsgedeelte.

10


Je loopt zo bij elkaar binnen. Voor vele wonen ouders of kinderen in dezelfde buurt en is dát de grote reden om te blijven. Veel bewoners hangen overdag een touwtje uit de brievenbus en vergeten het geregeld ’s avonds binnen te halen. Niemand die daar wakker van ligt, want in de buurt voelen de bewoners zich heel veilig. Het motto van de buurt is: ‘Je kunt beter iemand vermoorden dan iemand verraden’. Niet mis! Maar we hebben dit motto meerdere malen gehoord. Accepteer en respecteer. Loyaliteit staat hoog in het vaandel. ‘Als iemand wat flikt heeft niemand het gezien’. ‘Er was laatst een fietsendief, die werd door de politie achterna gezeten. Hij verdween bij iemand in huis, want vaak staat de achterdeur open. Maar niemand zegt iets. Hij moet toch bij iemand gezeten hebben. Zo is Kolping dan ook weer.’

Niet alleen maar koek en ei Er zijn ook bewoners die zich verre van veilig voelen in de buurt. Bewoners die last hebben van hun verleden, maar niet de kans hebben gehad om zich daar aan te onttrekken. In de buurt zijn alcohol- en drugsverslaafden. Het is een zichtbaar verschijnsel van alle tijden op straat in de Kolping. ‘En dat allemaal precies op de plek waar de kinderen spelen op het plein. Er liggen altijd glasscherven, soms rijden auto’s gevaarlijk hard de buurt in.’ Alcoholverkoop, drugsdealers, het zijn zaken die niet in zo’n kleine en geïsoleerde woonwijk thuishoren. Hoe zorg je er als buurt samen voor dat zoiets niet meer gebeurt?

De Kolping als Vrijstaat Het gevoel dat de buurt een vrijstaat is, is de laatste jaren wel minder geworden. ‘Het maakte de buurt nog kleurrijker. Het was een enclave, een landje op zich. Als de ME kwam wierpen de bewoners zelf barricades op. Ze wilden de problemen zelf oplossen.’ ‘Mensen zijn altijd erg creatief geweest in het bijverdienen. Wij deden het liefst dingen die niet mochten. Dit was een dorp binnen de stad. Iedereen was bang voor de Kolpingbuurt.’

De bewoners De typische Kolpingbewoner is recht voor zijn raap. Heeft al snel een grote mond, maar komt daarna wel zijn excuus maken. Het zijn warme mensen, heel erg gericht op hun familie en de buurt. Mensen beschermen elkaar door dik en dun, maar o wee als iemand aan de kinderen zit… Mensen kunnen ook keihard zijn voor elkaar. De ‘nieuwe‘ bewoners zijn vaak allang niet zo nieuw meer, maar blijven altijd ‘import’.

‘Ik heb wel moeite met de normen en waarden. Een voorbeeld: de kinderen waren hier voor de deur aan het spelen toen een meisje ruzie kreeg met ander kind. Ze waren elkaar aan het slaan en het was huilen. Gelukkig zie ik de moeder aankomen en denk, hè hè, moeder komt het oplossen. Maar wat doet moeder? Ze doet haar kind voor hoe ze met haar vuist beter kan slaan…’ De bewoners aan het pleintje van de Leo de XIII straat hebben de spelende kinderen vlak voor de deur. Kinderen die al jong kattenkwaad uithalen of een grote mond hebben. Veel bewoners geven aan dat het voor de kinderen geen ideale buurt is. ‘Ze zijn veel op straat, ouders hebben geen zicht op ze en ze gedragen zich soms ronduit vervelend’. Zelfs de doorgewinterde Kolpingbewoners geven aan dat ze iemand met kleine kinderen niet zouden aanraden in de Kolping te gaan wonen. Vroeger was er altijd wat te doen in de Kolping. De kinderen hadden clubs, er waren activiteiten, kampen en veel gezelligheid. Nu vinden kinderen het buurthuis saai. ‘Er gebeuren weinig dingen en er zijn geen uitstapjes meer.’ De kinderen dromen veel kleur en een grotere speeltuin. Meer groen en grotere bomen. Ze denken aan moderne dingen zoals flats tegenover kleinere huisjes. ‘In flats kunnen meer mensen wonen en meer vrienden.’ De kinderen zijn aangewezen op buiten spelen, want de huizen zijn te klein om er lekker met anderen te kunnen spelen. Ze willen het liefst een aanbouw aan het huis en verdieping er op, zodat ze op eigen kamer ook kunnen spelen. Ze maken graag reclame voor de buurt: ‘Ik woon in een leuke buurt, je zou er ook wel eens moeten komen. Je hebt veel vrienden en het is heel sociaal!’ De jongeren hingen vroeger met hun Puch op de hoek en daar ontmoetten zij elkaar. ‘Het was toen wel gezelliger dan nu. ‘Moet lachen: ‘Toen stond ik zelf met mijn Puch dagelijks bij de friettent! Na het werk bij de Philips. Er werden auto’s gesloopt in de buurt. Mijn man en zijn vrienden sleutelden veel aan auto’s. Mensen uit de omgeving konden hun auto beter door onze vrienden laten maken dan door de garage aan de andere kant van de weg, dat was veel goedkoper. Maar daar kwam snel een einde aan. Waarschijnlijk zorgde de garage er voor dat er strenger gecontroleerd werd.’ Sommige ouders vonden de Kolping geen goede buurt voor de kinderen om op te groeien en vertrokken. Hun kinderen bleven heimwee houden naar de buurt en

zochten het wijkje toch weer op en wonen er nu zelf opnieuw. Ook al vinden ze de buurt niet ideaal voor kinderen, ze zijn wel blij met de saamhorigheid in de buurt. ‘Jongeren hebben een vaste hangplek, het pleintje. Als ze gaan puberen en stappen verdwijnen ze.’ Het branieachtige hebben ze hier wel. Heeft wel een negatieve lading. Maar ook: ‘wie kan mij wat maken? Ik kom uit de Kolping’. Ze komen voor elkaar op. Ook als ze gaan stappen komen ze voor elkaar op. Er wordt vooral geleerd voor technische beroepen als autospuiter en automonteur op het VMBO. ‘Tandem organiseert veel voor kinderen. Voor jongeren is er niks.’ ‘Jongeren hebben het park en De Inloop. Maar dan moeten ze wel van jongs af aan gewend zijn om daar heen te gaan, anders komen ze er niet.’ ‘De buurt is wel leuk, maar er is niks te doen. Dinsdag hebben we meidenclub bij De Inloop. Ik ben mijn kamertje aan het opknappen, dat is wel leuk. Het is best wel belangrijk dat er iets is voor jongeren, anders verveel ik me. Ik zou een kookclub leuk vinden. Thuis is de keuken te klein en ik hou van koken en bakken.’ ‘Ik kan niet afspreken met vriendinnen in huis. Mijn slaapkamer is te klein en de huiskamer ook.’ Voor ouderen is het goed. Die behoeven niet veel veranderingen. Het belangrijkste is dat de huren niet omhoog gaan. Er is in geval van nieuwbouw wel animo voor ouderenwoningen. ‘Er zou een bejaardenflat moeten komen voor senioren dan blijft de samenstelling van de buurt gemengd. Dat is goed voor de leefbaarheid,’

Import ‘Je moet wel uit bepaald hout gesneden zijn om hier met plezier te wonen. Je moet het kunnen waarderen en je niet te sappel maken om een beetje herrie nu en dan. Met oud en nieuw staat het plein zo´n beetje in de fik. De marechaussee moet er aan te pas komen om te temperen. Deze week is een buurjongen met veel lawaai opgepakt. Dat soort dingen.’ De nieuwkomers die blijven, genieten van dezelfde verbondenheid en saamhorigheid als de oud bewoners. Zij waarderen het er om. Ze nemen initiatief om activiteiten voor de buurt te organiseren of zijn behulpzaam voor hun oudere buren. ‘Ik heb niet veel contact met buurt, maar als ik collecteer voor de Alzheimerstichting geeft iedereen en zijn ze erg aardig. De geslotenheid van vroeger is zeker wel doorbroken’. ‘Je kunt altijd wat bij de buren lenen, we hebben hier allemaal een sleutel van elkaar’. Andere nieuwkomers zijn erg op zich zelf en storen zich ook niet aan de buurt. Ze groeten of maken een praatje op straat maar hebben verder geen contacten. Dat kan ook.


11

‘Onze kinderen vonden geen aansluiting in de buurt. Ze gingen naar een andere school. Ze speelden niet met de kinderen uit de buurt. Veel kinderen uit de buurt gingen naar het special onderwijs’. In de Kolping hebben altijd heel diverse culturen gewoond. Er was een tijd dat er veel Turkse mensen in de buurt woonden. Dat klikte niet. Nu is er een bonte mix van culturen, Marokkanen, Turken, Polen, voormalig Joegoslaven, Roemenen, Angolezen, Senegalezen, Soedanezen.

‘Talis raadde me af om met een buitenlandse man hier te komen wonen. Voor ons zijn buitenlandse mensen weggepest. Er was en handtekeningenactie tegen ons want wij waren drugsdealers… ‘Mijn man trekt zich er gewoon niks van aan en drinkt nu een biertje met ze. Kinderen mochten niet met onze kinderen spelen want ze waren vies… als nieuwkomer moet je je aanpassen en weten hoe je met mensen om moet gaan.’ ‘Iedereen raadde me af om in de Kolping te gaan wonen, maar ik wilde het toch. Het was goedkoop. Ik kreeg in het begin eieren tegen het raam, de politie is een paar keer geweest. Maar toen ben ik naar de moeder van die jongen gegaan en heb bij haar ook een fles bier voor de deur leeggegooid, zoals hij bij mij deed. Toen was het klaar.’

Oudgedienden ‘Als het niet klikt dan is het goed mis’. De bewoners van het eerste uur zijn veelal lid van een paar families. Zij hebben de tijd nog meegemaakt dat de Kolping een vrijstaat was. Er was veel mogelijk. Positief was dat men van alles organiseerde, er was veel leven in de brouwerij en veel sociale controle en zorgzaamheid. Negatief is de verstikkende werking van die sociale controle en mensen die anderen in hun greep hebben.

12


Zwakkere personen worden makkelijk overruled door sterkere en ondernemende mensen. Oude Kolpingbewoners kijken de kat uit de buurt als er nieuwelingen komen, ze hebben het hart op de tong. Ze zijn zeer betrokken bij de buurt en elkaar! Er zijn ook redelijk wat mensen van het eerste uur diep teleurgesteld over het reilen en zeilen qua activiteiten in de buurt. ‘Alles wat wij hebben opgebouwd is door gemeente en Talis afgebroken of afgepakt’. ‘Ik heb zoveel georganiseerd en gedaan voor de buurt. Maar het werd steeds moeilijker en het animo is ook minder. Ik ben er wel klaar mee’.

Je moet hier niet denken dat je beter bent dan de rest want dan heb je het slecht! Bewoners van het eerste uur missen de saamhorigheid van vroeger. Maar de nieuwkomers roemen de buurt juist daarom. Wat betekent saamhorigheid vandaag de dag in de Kolping?

Geheimen en verhalen Als je de Kolpingbuurt zou googlen op extreme gebeurtenissen dan kom je de treinramp van 1979 tegen, verschillende invallen en arrestaties, steekpartijen, een lesbisch stel dat is weggepest. ‘Er zijn veel moeilijke, heftige verhalen. Dat hoor ik als ik zomers in de tuin zit.’ Bij de treinramp is iedereen zo’n beetje wel betrokken geweest. Het was ‘hands on’ die nacht. Iedereen hielp waar die kon. Er werden dekens en lakens verzameld. Het huis van Joke en Henny was crisiscentrum. Toos was hoog zwanger en al haar lakens en dekens werden van de bedden gehaald om slachtoffers te helpen. Bewoners trotseerden de gruwelijkheden en deden wat ze moesten doen. Er is voor de buurt nog een brief gekomen als dank hiervoor.

Op het pleintje zijn er periodes dat het dagelijks vol staat met groepen, er hangt soms een agressieve sfeer. Er wordt illegaal drank verkocht, waardoor er wel eens mensen dronken op straat liggen. Niet echt handig als je een veilige plek wil bieden voor de kinderen. Er zijn dealers die rondjes rijden door de buurt. Ze stoppen even op het pleintje, maken een deal en verdwijnen weer. Misschien mensen van buiten de buurt, maar in zo’n klein besloten wijkje, willen de bewoners daar zo snel mogelijk van af!

De woningen Ruimte Over het algemeen worden de woningen te klein bevonden. Maar spreek je de oudere bewoners, dan vertellen ze dat ze er vroeger met zes kinderen in woonden. Of acht. Ook nu zijn er enkele gezinnen met vier, vijf kinderen. In deze tijd verbazen wij ons daar over, maar ‘we zijn het zo gewend’ en ‘het is ook wel gezellig’. Bewoners maken er wat van, al is het vaak behelpen: ‘Er is één slaapkamer waar ze met lego kunnen spelen, dat kan verder nergens. De kamer van de oudste is te klein. De bedden hebben we zelf gemaakt, want gangbare maten passen niet. Alles is te klein. We hebben wel vier slaapkamers op de eerste verdieping, maar die zijn piepklein. Onze eigen slaapkamerdeur hebben we er uitgehaald, die kon namelijk niet open. De koelkast in de keuken komt halverwege de keukendeur. We hebben de Wii moeten verkopen omdat er geen ruimte is om daar mee te spelen’. Vriendjes en vriendinnetjes uitnodigen in huis is lastig. In veel huizen zien we een stapel was in de keuken en een droogrek in de huiskamer. Er is geen ruimte om ergens anders de was te drogen. In een andere woning sliepen de drie dochters op één kamer. De bedden waren met gordijnen van elkaar afgescheiden. De eenpersoons huishoudens die we spre-

ken zijn dik tevreden, voor hen zijn de huizen wat ruimte betreft prima.

Staat van de woningen Over de staat van de woningen hebben de bewoners een waslijst aan klachten: tocht, vocht, ‘kou door de vloeren en kozijnen’, ‘een spleet tussen muur en plafond, het regent binnen’. We spraken een moeder die bij dochter slaapt omdat het op diens kamer warmer is, ‘de warmte vliegt alle kanten op’. ‘Nadat we dubbele beglazing kregen is het kouder geworden’, horen we verrassend vaak. We kwamen een woning binnen waar de lamellen dicht waren: ‘om de warmte binnen te houden. We hebben dubbele beglazing, maar het tocht toch’. Te kleine badkamer die alleen schimmelvrij blijft als je de deur open laat staan, ‘waardeloze ventilatie’, muren die scheuren. ‘Iets ophangen lukt niet want dan vallen er stukken uit de muur’, ‘het stucwerk valt van de muren’ en ‘alles heeft een slordige afwerking’, ‘het huis hangt van lapwerk aan elkaar’. ‘De lambrisering zakt van de muur’, ‘de kasten staan scheef’, ‘er zit een kuil in de vloer van de kamer boven’. ‘Er is altijd (zwart) stof en er zijn veel te weinig stroompunten’. Na een brand in een woning aan de Kolpingstraat is er in de hele buurt een uitvoerige veiligheidscheck van de brandweer geweest. Hier kwamen nogal wat gevaarlijke situaties uit naar boven. De aangewezen punten zijn inmiddels door Talis aangepakt. Veel mensen behelpen zich met kleine, zeer eenvoudige keukentjes met maar twee kastjes en een geiser. En vaak geen afzuigkap omdat die vanwege leidingen niet geplaatst kan worden. Verschillende mensen beweren al 40 jaar met dezelfde keuken te doen. Anderen hebben alles zelf opgeknapt. Een nieuwe keuken staat samen met nieuw sanitair dan ook nummer één op het wensenlijstje van bewoners.


13

Er wordt met klem gevraagd of we niet willen vergeten te vermelden dat er veel ongedierte is. Muizen en mieren met name. Nieuwe bewoners zeggen bijna allemaal dat het huis afgeleefd en uitgewoond was toen ze erin trokken. En dat ze heel veel hebben gedaan om het op te knappen. Talis heeft daarbij in veel gevallen goed geholpen. En het is gehorig. Maar verrassend genoeg zijn er nauwelijks mensen die hier niet mee kunnen leven. ‘Dat weet je als je in zo’n buurt woont’ en ‘Ik hoor de overbuurvrouw bezig met haar zangcarrière, dat vind ik zelf wel mooi, het is levendig!’. Het zegt veel over de flexibiliteit van de Kolpingbuurtbewoners, maar neemt niet weg dat de aanpak van gehorigheid hoort bij een update van de huizen. De brede gang vinden veel mensen mooi. Maar tegelijkertijd zijn er ook veel mensen die het zonde van de ruimte vinden en een stuk van de gang aan een grotere keuken willen offeren. Sommige huizen hebben de oude paneeldeuren nog. Die worden gewaardeerd. Veel mensen zijn trots op hun tuin. Oude bewoners gebruiken voortuinen om te zitten en te kletsen Nieuwe bewoners zitten vaker achter. De tuinen zijn relatief groot en daar is iedereen erg blij mee: ‘Ik woon in een huis met drie tuinen, voor, achter en het Goffertpark’. Een plan van aanpak voor de - vaak vervallen - schuttingen en muurtjes wordt geopperd. ‘Er is in het verleden een project geweest waarbij werklozen schuttingen gingen zetten. Dat zou toch weer kunnen?’

Handige mensen, de Kolpingbuurtbewoners Wij hebben woningen gezien waar je je nog in de jaren zeventig waant. Alles is gescheurd en afgebladderd, troosteloos, maar talrijker zijn de woningen die prachtig

14


opgeknapt en ingenieus ingedeeld zijn. Hier wonen mensen die hun huurwoning als hun eigen woning beschouwen en zelf het voortouw nemen. Als je vraagt wat ze zelf hebben aangebracht aan de woning zeggen ze: ‘alles!’. Een serre, een aangebouwde schuur of keuken, een schoorsteen, plafonds, nieuwe keukens (‘omdat we er van Talis geen kregen’), vloeren, houten lambrisering. Sommige bewoners hebben de zolder geïsoleerd of de vliering zelf bruikbaar gemaakt met een eigengemaakte trap. We troffen er zelfs een slim ingebouwd in de badkamer. Verder is er lustig geschilderd, de schimmel is aangepakt, alles opnieuw aangesloten, zijn er schouwen weggehaald en zijramen dicht gemaakt zodat er meer wandruimte voor een kast ontstond. Een handige bewoner plaatste een stijlvolle scheidingswand tussen keuken en woonkamer. Hij mocht het meteen ook bij andere buurtgenoten doen. Veel eigen inventiviteit en investering. De grote vrees is: raak ik die hele investering kwijt als de buurt op de schop gaat? Of voorziet Talis ook in vergoedingen?

Wat vinden de bewoners, sloop of nieuwbouw van hun huis? De meeste mensen willen niets liever dan in de Kolping blijven wonen. Niet vanwege de architectonische waarde maar vooral om de aardige buurt en de vriendelijke huurprijs. De oude bewoners hebben veel zelf in hun woningen of in hun tuinhuisjes geïnvesteerd en het helemaal naar hun zin gemaakt. ‘Ik woon in een huis met boven/benedenwoning op de Leo XIII straat. Deze huizen zijn kwalitatief in orde en kunnen best gerenoveerd worden. Zelf zou ik mijn mooie, relatief grote tuin ook graag willen houden, want daarin heb ik veel geïnvesteerd.’

(deels) Sloop Oude Kolpingers 18 Nieuwe Kolpingers 20 Totaal 38

Groot onderhoud 9 0 9

Totaal 27 20 47

De mensen met gezinnen willen wel zeker weten dat de huizen dan aan de eisen van deze tijd voldoen, terwijl de huur niet al te hoog moet oplopen. ‘Als de sfeer zo blijft dan kom ik zeker terug’.

De gehoorde argumenten voor sloop ‘Meteen slopen, maar dan wel met de hele straat weer samen terug!’ ‘Slopen, want de huizen zijn op!’ ‘Enige optie is platgooien, al was het maar voor energiezuinigere huizen’ ‘Plat met die huizen! Het is een oud krot.’ ‘Talis moet de huizen dicht bij het spoor in ieder geval slopen.’ ‘Met renoveren kun je het nooit goed krijgen, dat is alleen maar oplappen.’

Of toch renovatie of groot onderhoud? ‘Het zou toch jammer zijn als de buurt verdwijnt. Dan moeten deze mensen in een flatje zonder tuin.’ ‘Het is uniek dat deze buurt nog bestaat.’ De duivenhouders willen zeker geen sloop! Juist deze vaak wat oudere, soms alleenstaande bewoners zien renovatie als een goede optie. ‘Slopen mag van mij maar het hoeft niet. Ik ben bang dat de bomen in de tuin dan weggaan en daarmee ook de vogeltjes. Ik zit hier nu helemaal vrij.’ Een lijstje tips en aanbevelingen voor een grondige opknapbeurt van de woningen: • De woonkamer uitbreiden, net als de slaapkamers erboven. •Een verdieping op de huizen zou fijn zijn, voor een extra slaapkamer. • Helemaal strippen, opnieuw indelen en uitbouwen naar de tuin. • Veel huizen hebben een losse kelder buitenom. Het zal niet makkelijk zijn om daar iets op te verzinnen, maar de bewoners fantaseren over een bijkeuken met een trap naar de kelder beneden. Zo zou je beneden kunnen wassen? Vreemd van de kelder buitenom is dat er altijd één van de buren door de tuin van de buurman naar de eigen kelder moet. • Kan uitbreiding niet naar beneden, dan is het misschien een optie om de zolder te vergroten en bruikbaar te maken? • De muren herstellen • Scheuren herstellen, isolatie, • De leidingen in de keuken lopen nog over de muren, dat stoort en maakt handig indelen onmogelijk.

• Isolatie van de muren en de vloeren en aanpakken van de tochtproblemen. • De ventilatie in de douche verbeteren en vernieuwen. • Sommigen zullen een slaapkamer willen opofferen voor een grotere badkamer, anderen juist niet. De huizen zijn in ieder geval toe aan een opknapbeurt en de handen jeuken…maar bewoners willen eerst weten wat de plannen zullen worden, voor ze zelf aan de gang gaan.

‘Hier in huis zit alles vast met montagekit en grote pluggen. Vier spijkerbroeken aan de waslijn en de hele boel komt naar beneden!’ De groene tuinhekjes aan de dr.Poelsstraat, Aalbersestraat, stukje Kolping en Kettelerstraat zijn een goede zet. ‘Het beste idee dat Talis ooit heeft gehad’ opperde iemand zelfs. Dat maakt de buurt uniform, het ziet er fris en geordend uit. De woningen aan de Kolpingstraat hoge nummers met de trapopgangen zijn charmant, maar voor ouderen en mensen die slechter ter been zijn niet geschikt. Er klinken geluiden dat, mocht er gesloopt worden, er wel een deel gespaard moet blijven om niet de hele historie overboord te gooien.

Een aantal bewoners komt met een compromis idee: Een deel van de woningen die echt niet meer voldoen slopen en zo ruimte creëren om de wijk opnieuw in te delen. Nieuwbouw neerzetten voor mensen met gezinnen en ouderenwoningen. Een deel van de woningen behouden voor starters en voor de ouderen, zodat je ook het historisch karakter van de buurt behoudt. De Kolping biedt voor velen een goedkope starterswoning. Van hier uit is het goed verder zoeken. Voor andere buurten in Nijmegen moet je jaren langer ingeschreven staan en dat was voor deze mensen in hun situatie geen optie. Meestal geen probleem, de jongeren wonen er een aantal jaren en gaan langzaam op zoek naar iets nieuws. Voor anderen wordt het schrijnend wanneer ze heel graag naar een groter huis willen, maar door onverwacht baanverlies die hoop zien verdwijnen.

Woonlasten versus inkomsten Mensen met geld wonen niet in deze buurt, dat is wel duidelijk. Dus nee, veel rek om meer huur te betalen zit er bij de meeste bewoners niet in. ‘Wonen in de Kolpingbuurt betekent voor mij: veel huis voor weinig geld (32-jarige afgestudeerde)’

Energiezuinige woningen Daar heeft iedereen wel oren naar! De meeste bewoners hebben hoge stookkosten. Een alleenstaande oudere


15

betaalt bijvoorbeeld 204,- per maand! Dat biedt opties om iets te doen aan de energiezuinigheid waardoor wel ruimte ontstaat voor het betalen van een iets hogere huur.

Wensen voor soorten woningen Ouderenwoningen, gelijkvloers Gelijkvloers met grote badkamer Woningen voor starters Woningen voor gezinnen met kinderen

Buitenruimte Wat de buitenruimte betreft gaat het met name over gebruik van groen om de wijk op te fleuren en de aanpak van het pleintje in de Leo XIIIe straat. Ruimte om te parkeren is niet het grote probleem van de buurt. De wijk ligt verscholen, er is geen duidelijke entree naar de buurt.

Groen Er is al veel groen in de omgeving zeggen sommige. Het Goffertpark wordt veel en graag gebruikt. Maar er zijn ook heel wat mensen die denken dat meer groen in de wijk voor de bewoners een stimulans zal zijn om beter voor de buurt te zorgen. Heggen in plaats van schuttingen bijvoorbeeld of kleine voortuintjes. Bloemen en bloembakken, maar wél ‘samen met de oud Kolpingers, anders verdwijnt alles wat je neerzet.’ Bewoners ergeren zich aan mensen die hun tuintjes niet bijhouden. Het maakt de buurt rommelig en somber. Als bomen weggehaald worden willen de bewoners graag compensatie en het is belangrijk dat er afstemming is over het onderhoud van het groen.

16


Pleintjes, speel- en hangplekken Vroeger stonden er houten kioskjes op straat om elkaar te ontmoeten. Nu zijn er alleen nog de restanten van te zien, maar eigenlijk was dat best een goed idee, aldus een bewoner. Nieuwe bewoners die direct aan het pleintje wonen in de Leo de XIII straat hebben helemaal geen overlast van de spelende kinderen op het plein en de jongens ’s avonds voor de deur. Alleen het bezoek wordt er zenuwachtig van. De kinderen wijzen het Leo de XIII plein aan als het slechtste plein en de speeltuin een beetje verderop in de Kolpingstraat als een fijne plek. Die is door een van de buurtbewoners aangevraagd bij de gemeente. Nu zijn de open pleintjes in de buurt de zwakke plekken. Een andere aanpak en het zouden juist de ontmoetingsplekken kunnen zijn waar bewoners naar vragen. Vooral over het pleintje in de Leo XIIIe zijn er veel klachten. Er wordt gedeald en er is vaak ruzie bij de friettent. Sommige kinderen mogen daar niet meer alleen naar toe. Volgens de kinderen tussen 9-12 jaar is het pleintje bij de snackbar wel dé plek om te spelen. Er wordt dan ook lustig gevoetbald alleen…de bal komt wel eens tegen een raam van iemand. En dan worden ze weggestuurd. Er is dus namens de jeugd vraag naar een betere speelplek, met grotere goals en ruimte die niet voor overlast zorgt! Uit de gesprekken met volwassenen en kinderen klinkt wel door dat op het pleintje de ruige kant van de buurt zichtbaar is. Een 9-jarige: ‘Hier spelen we met zijn allen. Er is wel eens ruzie. Dan schelden ze me uit voor bruine aap. Dat zeg ik dan tegen de moeder. En soms sla ik hem voor zijn bakkes.’ ‘Het pleintje is van oudsher de ontmoetingsplek. Pilsje, koffie, lekker zitten, Nu mag niks meer en kun je een

bekeuring krijgen…’. ‘Laat ze lekker blowen, als ze maar niet aan kinderen gaan dealen’. Het plein is het natuurlijke hart, maar tegelijk ook het zorgenkind van de buurt. Hier zou iets mee moeten… Ook de eerdergenoemde ‘hoek’ tegenover de friettent is een markant plekje. De bewoonster die daar woont is nog de enige met een muurtje waar je op kunt zitten. Ze heeft een prullenbak in de tuin gezet, dat vindt het helemaal geen probleem. Het pleintje zou vriendelijker kunnen ogen, met meer groen. Meer van de buurt met ruimte om te spelen en mensen die er op kijken. Zou de wijkagent zich misschien wat vaker moeten laten zien?

Straten, parkeren en gangen De opzet van de straten is volgens de meeste bewoners best logisch. Je hebt twee manieren om een rondje Kolping te rijden: via Leo XIIIe straat en bij de Inloop. De ligging van de buurt is juist voor veel bewoners een grote plus. Dicht bij de stad en het Goffertpark. De buurt is alleen voor buitenstaanders niet zichtbaar. Er ontbreekt een duidelijke entree en dat maakt de buurt erg gesloten. De bewoners zijn het er over eens dat er voldoende parkeerruimte is in de buurt. ‘Soms staan er auto’s in dit straatje al mag het niet. Dat vind ik ’s avonds geen probleem, maar overdag zeg ik er wat van, want dan spelen de kinderen, dan zetten de bewoners de auto ook meteen weg’. De poorten en gangen achter de woningen zijn op sommige plekken vervuild. Groenafval wordt niet opgeruimd, studenten laten alles liggen. Er wordt geopperd om verlichting in de gangen en de achterommetjes aan te leggen voor de veiligheid.

Het spoor Niemands leven wordt zuur gemaakt door het spoor. Sommige mensen zeggen zelfs niet te kunnen slapen zonder geluid van de trein! Er zitten wel scheuren in sommige woningen door treingedender. En een waargebeurd verhaal: ‘de trein kwam langs en afzuigkap stortte van de muur!’ Het spoor hoort er bij.

Voorzieningen Er is niks, zelfs geen glasbak… Buurthuis ‘Het clubhuis. Daar kon je kaarten en elkaar ontmoeten.’ Maar nu is er weinig te doen zeggen ouderen. ‘Er worden nog wel naaicursussen voor buitenlanders georganiseerd’. De rol van het buurthuis is veranderd. De kinderen zeggen: saaier. Vroeger liep de buurt over van de activiteiten, maar zoals overal is dat onder druk van de veranderende tijd anders geworden. ‘Op woensdag is het kinderclub. Dan gaan de kinderen knutselen, gipsen en verven. Er is nu net weer huiswerkbegeleiding opgezet en iedere maand is er een ouder/kind avond op donderdag, dan wordt er geknutseld met de ouders. Verder is er weinig te doen in De Inloop’. De Inloop wordt te weinig gebruikt. ‘Het moet weer gerund worden door de buurt’, hoor je ook wel. ‘Het jongerenwerk laat het initiatief teveel van de jongeren afhangen, maar dat schiet niet op. Je moet ze wel stimuleren en ondersteunen.’ ‘Alles is wegbezuinigd. Er is wel een straatspeeldag voor de kinderen 1 x per jaar. En er is bingo voor ouderen.’

‘De Inloop zou eigenlijk meer centraal moeten liggen. Waar nu de friettent is, dat zou een mooie plek zijn. Wijkcentrum, ontmoetingsplein, parkje met bankjes, een plek waar je elkaar tegenkomt…’


17

In de Inloop is ook een sportcentrum. Drie ochtenden in de week is er iemand die helpt. Het zou goed zijn om daar meer begeleiding op te bieden. Er is nog nooit een programma met stagiaires van de sportacademie geweest. Dit klinkt allemaal niet zo positief, terwijl Tandem zijn best doet om de buurtfunctie zo levend mogelijk te houden. De conclusie is dus dat de behoefte er wel degelijk is en dat het de kunst is om weer aansluiting te vinden bij een brede groep buurtbewoners. ‘Het zijn wel altijd dezelfde mensen die komen.’

Activiteiten ‘Mensen klagen dat er nooit eens wat gedaan wordt, maar beseffen niet dat de gouden tijd dat alles gratis was voorbij is. Toen kon je nog bouwdorpen organiseren met hout van de Gamma. Toen werden er planten uitgedeeld voor iedereen. Het kon niet op.’ We horen mooie verhalen van bewoners die vroeger van alles organiseerden. Kinderfilms met een projector draaien op straat. Friet en oliebollen bakken. Met alle kinderen in een bus de hort op. Voetbaltoernooien. ‘Ik wou dat ik de buurt weer levendig kon maken’. Een klein groepje bewoonsters is actief met kinderactiviteiten. Halloweentocht, straatspeeldag. Dit slaat aan. Met carnaval komt er een kinderoptocht in de buurt. Ze denken na over hoe je nieuwe bewoners kunt bereiken: ‘die zijn niet volks, maar vinden het wel leuk hier. Misschien iets met burendag, iets meer samen doen’. Uit de hele buurt klinken enthousiaste geluiden over deze initiatieven. Ook wel wat terneergeslagen reacties als: ‘ik heb wel eens burendag georganiseerd, er komt nooit iemand, alleen de vaste club.’ Een ander clubje bewoners houdt zich bezig met sport, sint- en kerstactiviteiten. ‘Ik verwacht 150-200 mensen op het kerstfeest. Mensen hebben dit nodig’. Er zijn veel bezuinigingen geweest op het welzijnswerk. Onder de bewoners vertaalt zich dat naar ‘vroeger kon er veel meer, dat is allemaal weg’. Er is ook veel oud zeer. Bewoners die actief waren zijn op zijspoor gezet. Het steekt nog steeds zo erg dat suggesties om weer tot elkaar te komen erg dun gezaaid zijn. ‘Vrijwilligers verliezen de moed, er is altijd gezeik.’ We hopen dat er tijdens het komende proces toch een nieuwe opening ontstaat. Want wat er ook gebeurd is, het gaat om mensen met een groot hart voor de buurt. ‘Kolping heeft ook een eigen voetbalclub. Die heeft nu afgesproken om iets moois te doen voor de buurt. De ‘Buurtbattle’ van Tandem is ook populair. ‘Het is belangrijk om iets met jongeren te doen!´

Friettent De snackbar is eigenlijk de enige voorziening in de buurt. Veel bewoners klagen over overlast. ‘Ze hebben tot 4 uur s’nachts bezorgdienst. Het trekt jongeren aan van buiten de buurt.’ De eigenaars zelf zeggen te dromen over een groentewinkel/Turkse supermarkt naast de snackbar.

18


Bij de buurt bespeuren we jammer genoeg weinig animo hiervoor. Zelf zien ze zich wel als aanspreekpunt en in ieder geval niet als hangplek. De eigenaar wil graag een rol spelen in de buurt, maar heeft zelf nog moeite aan te sluiten bij buurtevenementen en activiteiten.

Mensen van buiten vinden het een achterstandswijk. ‘Dat merk je met solliciteren: als je zegt dat je uit de Kolping komt dan wordt je niet aangenomen. Ik zei vroeger altijd dat ik van de Muntweg was. Als ik solliciteerde en zei dat ik uit de Kolping kwam, moesten ze er ineens nog over nadenken.’

Wensen voor voorzieningen Een ding ontbreekt duidelijk in de buurt en dat is een winkel. Nu is het zo dat veruit de meeste mensen content zijn met het boodschappen doen in Hatert of bij de Albert Heijn op de Muntweg. Een buurtwinkel zal het moeilijk hebben omdat de prijzen hoger zijn dan bij de supermarkt. Er komt een rijdende winkel in de buurt, daarover wordt al gezegd dat deze te duur is voor Kolpingbuurtbewoners. Voor ouderen is het wel handig. Een soort Peeman keetje wordt ook wel eens geopperd, zoals je elders in Nijmegen ziet: een winkeltje met van alles: snoep, sigaretten, brood, melk, fruit, groente. ‘Bijvoorbeeld als werkervaringsproject voor mensen die het nodig hebben?’ We horen ideeën voor een ruilwinkel. Kleding of speelgoedruil. Een kringloopwinkel? Een zorgpunt in de buurt wordt ook wel genoemd. Een combinatie met De Inloop wellicht?

Het imago van de buurt is nog steeds slecht. ‘Mensen onthouden alleen het slechte, maar is allang niet meer zo.’ ‘Dat is zo gegroeid. Vroeger woonden hier veel kampbewoners en hadden mensen vaak oud ijzer in de tuin. Er waren veel kleine bedrijfjes. Dat is toch beter dan coke en wiethandel?’

Ontmoeten Er is geen een echte algemene ontmoetingsplek buiten het buurthuis. Voor de kinderen is de ontmoetingsplek het pleintje in de Leo XIIIe straat. Een groepje bewoners drinkt iedere ochtend koffie bij Bert in de Taliswoning. Op de vraag ‘waar ontmoet jij je buurtgenoten?’ komt heel vaak het antwoord: ‘Op straat’. Het is dus duidelijk. De straat in de Kolpingbuurt mag uitnodigen tot ontmoeten. Zitjes, plantenbakken, veilige vrolijke uitstraling.

Beroepen/bezigheden ‘Leraren, schoonmakers, welzijnswerkers, monteur, voorman, vleesverwerkers, mensen van Breed, mensen met een eigen bedrijf, WAO’ers, ritselaars, bouwvakkers, verslaafden, gepensioneerden en mensen die in de zorg werken. Er is weinig werkeloosheid. Die regeling dat je werk moet hebben om hier te wonen en geen strafblad werkt wel. Het is een gevarieerde samenstelling. Mooi gemengd.’ Hier woont sinds een aantal jaren een bonte mengeling van hoog- en laagopgeleiden, gezinnen en alleenstaanden, studenten en ouderen. Er zijn zzp-ers en ambtenaren. Een redelijk aantal mensen werkt in het ziekenhuis. Er zijn er ook flink wat die bij BREED, de sociale werkvoorziening, werken. Er zijn veel bouwvakkers en mensen uit de industrie.

Imago ‘Ik durfde vroeger niet te zeggen dat ik in de Kolpingbuurt woonde… nu wel hoor!’

De bewoners en Talis ‘Als jij goed bent voor je woning is Talis goed voor jou.’ Een belangrijke taak voor Talis de komende tijd is het vertrouwen van de bewoners (terug) te winnen. Bewoners hebben over het algemeen weinig vertrouwen in de inspraakprocessen. Ze hebben vaak lang moeten wachten op onderhoud en reparaties. De bewoners willen horen dat Talis hun ideeën en klachten serieus neemt en dat ze aangeeft wat er wel en wat er niet aan gedaan kan worden. De regels van de afgelopen jaren hebben het vertrouwen niet altijd versterkt. Talis vraagt bewoners bij verhuizing alles op te ruimen. Ook de vloeren en inrichting van de tuin. De regels pakken soms merkwaardig uit. Zo moest een zoon van een alleenstaande vrouw die overleed het huis uit, om vervolgens toch weer een woning aangeboden te krijgen in de buurt. Onzinnig vinden bewoners dat soort regels, het jaagt mensen op onnodige kosten. Nu is het beleid om alleen mensen met werk en een verklaring van goed gedrag in de buurt toe te laten. Dat moet de mix en evenwicht in de buurt herstellen. Dat was nodig en heeft zeker positieve effecten gehad. Inmiddels is de vraag of dat beleid niet aan een herijking toe is. Het heeft ook negatieve bijeffecten. Oudere bewoners, die graag en met liefde terugkeren naar de buurt, maar dat niet kunnen omdat ze bijvoorbeeld leven van hun AOW of een (ziekte)uitkering hebben. Het is rustiger geworden, minder vaak politie in de buurt. ‘Ik mis de gezelligheid op straat.’ Dat terwijl andere bewoners wél de buurt in komen die eigenlijk zo snel mogelijk elders willen kopen of huren. Deze bewoners zijn lang niet altijd betrokken bij de buurt of doen niets aan hun woning, wat de sfeer en uitstraling van de buurt op haar beurt weer niet ten goede komt. Het is één van de redenen voor onderverhuur. Er zijn overlastmeldingen die al meer dan tien jaar

lopen. Buurtbewoners die zwaar last hebben van een bewoner en waar Talis niets mee kan doen. ‘Er wordt dan niet meer over gesproken.’ Bewoners zeggen moeite te hebben met het feit dat Talis hen onderhoudsafspraken via de centrale laat maken, die dan niet goed doorkomen of steeds opnieuw gemaakt moeten worden. Dit lijkt op onbedoelde miscommunicatie. Persoonlijk contact is nodig om dat te voorkomen. Sommige zeggen het gevoel te hebben dat de wijkbeheerder en contactpersoon wel aanwezig zijn in de buurt, maar niet voor de bewoners. Er lijkt wat onduidelijkheid over de rol van deze medewerkers. De beheerder is er als aanspreekpunt/bemiddelaar, maar logischerwijs komen mensen met praktische/ onderhoudsvragen bij hem terecht. Het is handig als hij ook hier bij iets meer kan betekenen. Een sterkere rol als mediator is ook te overwegen. Met zijn/haar sturing zouden misschien wel oplossingen voor hardnekkige overlastkwesties kunnen ontstaan. Een aantal buurtbewoners is iedere ochtend om 7.00u bij de beheerder te vinden voor koffie en een praatje. Dat is bijzonder! Het persoonlijk contact is er dus wel degelijk en is essentieel.

Communicatiekanalen De bewoners hebben vooral behoefte aan mailcontact voor informatie over het proces en een nieuwsbrief met achtergrondinformatie en meer algemene ontwikkelingen. Daarnaast vinden de buurtbewoners het persoonlijk contact heel belangrijk.

Gouden tips aan Talis • Buurtbewoners adviseren Talis om ook eens ‘s avonds in de buurt te kijken. Ga met een ambulant jongerenwerker de straat op en maak contact. • Houdt rekening met iedereen! • Een keer zelf komen praten met de bewoners, En vaker zelf door de wijk lopen. Je komt hier niet als je hier niet hoeft te zijn. • Zorg dat de sfeer ten goede komt. Ben open en laat mensen in hun waarde. De wethouder moet maar eens komen praten met de bewoners. • Maak er een groene wijk van, echt innovatief, dat zou leuk zijn! • Oude bewoners lenen al van alles bij elkaar, is hier al gewoonte. Bij jonge bewoners slaat de deeleconomie mooi aan: misschien is dat iets waarmee jong en oud elkaar kunnen vinden. • Een lage huur is belangrijker dan een ligbad. • Zorg dat buurt een beetje opgebeurd wordt! Want daar hebben we wel behoefte aan hier. • Meer openheid, meer eerlijkheid. Veel goede en positieve tips en vanuit de bewoners is er veel animo om samen met Talis de schouders er onder te zetten!


19

Conclusie Talis heeft het grondig onderzocht: weegt de waarde van de grond op tegen het woongenot van de Kolpingbuurtbewoners? Het antwoord is nee. De Kolping is van de bewoners en dat moet zo blijven. Dat is de insteek van de op handen zijnde opknapbeurt. En als de Kolpingbuurt de Kolpingbuurt blijft, maar wel aangepast wordt aan de wensen van de huidige bewoners en de huidige tijd, reken er dan maar op dat een fiks percentage terugkeert na de herstructurering. Deze buurt is markant. Heeft een stempel. Heeft iets wat andere buurten niet hebben. Daarom is iedereen, oud of nieuw, verknocht aan deze plek: een geïsoleerde, zeer eigen wijk vlakbij de binnenstad en het Goffertpark. Ideaal gesitueerd. Nu de woningen en de leefomgeving nog optimaliseren. Extreme eisen hebben de bewoners niet. Ze zijn eigenlijk best bescheiden. Een gemiddeld antwoord op de vraag ‘hoe ziet jouw ideale woning er uit?’ kan als volgt klinken: ‘Mijn droomhuis heeft een fatsoenlijke zolder en badkamer. Ik wil graag een bad. Ik wil graag bij mijn dochter wonen. Ik wil wel in de straat blijven wonen.’ In het verleden kostte het jaren voordat renovatieprojecten uitgevoerd werden. Het is tijd om te laten zien dat dat ook anders kan. De afgelopen weken hebben we de behoefte aan herstructurering van de buurt bij de bewoners gepeild. Het is nu aan Talis om samen met de bewoners verder op te trekken en met de resultaten aan de slag te gaan. De gemeente zal daarbij actief mee moeten doen, want een grondige opknapbeurt van de buurt kan niet zonder een verbetering van de openbare ruimte. De wijk ligt verscholen. Hoog tijd om de deuren open te zetten en de boel eens flink door te laten waaien!

Ruimere huizen ‘Ruimte, ruimte en ruimte.’ Dat willen de bewoners en dat is geen nieuws voor Talis. Wij hebben veel inventiviteit bij de bewoners gezien. Zij hebben het onderste uit de kan gehaald om hun woning zo comfortabel mogelijk te maken binnen de beperkte mogelijkheden. En dan gaat het voornamelijk om de ruimte en de mindere staat van de woningen. Maar de mogelijkheden zijn veelal uitgeput. Ook de rek is uit veel woningen. ‘Platgooien!’, klinkt het dan soms uit frustratie. De bewoners zien in sommige delen van de wijk weinig heil in renovatie of groot onderhoud. Dat gaat dan met name over het gedeelte dat krapper is opgezet. Over het algemeen adviseren de bewoners deels sloop, deels behoud, ook van het historische karakter van de buurt. Sloop van te kleine, oude woningen zonder uitbreidingsmogelijkheden om ruimte te maken voor nieuwe, ruimere huizen en een luchtigere opzet van de buurt. Een moderne buurt. Met woningen voor gezinnen, ouderenwoningen en woningen voor starters. Misschien wel wat bescheiden hoogbouw zelfs. De huizen aan de (noord)

20


westelijke kant van de buurt zijn in een betere staat. Hier is wel flink onderhoud nodig om de huizen weer voor de komende 20 jaar geschikt te maken.

Koesteren ‘Leven en laten leven, niks moet en alles kan.’ Ruimte geldt ook in figuurlijke zin. Ruimte om te kunnen zijn wie ze zijn. Om te kunnen leven op een manier waar zij gelukkig van worden. De insteek van Talis is dat de Kolping van de bewoners blijft, dus we mogen uit gaan van een goede basis om dit te bereiken. Belangrijk is dan dat het karakter, de ziel van de buurt gekoesterd wordt. De Kolpingbuurt heeft altijd een stempel gehad. Of dat nou het stempel van vrijstaat was, of die wijk waar Molukse mensen werden gerepatrieerd, of waar veel Turkse gezinnen werden gehuisvest of waar kampbewoners naartoe kwamen, het was altijd wel iets met de Kolping. Het is steeds een aparte wijk geweest. Wat zou het mooi zijn als de Kolpingbuurt opnieuw een nieuwe stempel krijgt, maar dan een positieve. Iets wat de wijk op een verrassende manier onderscheidt van de rest. Iets vernieuwends doen in de buurt, met de buurt. Goede naam maken.

Zomaar een idee We hebben met de bewoners vooral geprobeerd in de toekomst te kijken. Het beeld dat dan duidelijk verschijnt is een frisse, vriendelijk ogen de buurt, met genoeg ruimte om elkaar te ontmoeten én in de gaten te houden. Of dat nu binnen of buiten is. Ben je in de Kolpingbuurt, dan hoor je één woord voortdurend terugkomen: saamhorigheid. In dat opzicht kun je deze buurt vergelijken met een dorp. De saamhorigheid en de zorgzaamheid zijn belangrijk. Het samen dingen ondernemen blijft een wens. We zullen een wijk moeten ontwerpen waarin ruimte is voor deze dorpse waarden. Ruimte voor de kinderen en zorg voor de ouderen. Ruimte om jezelf te zijn. En de Kolpingers zijn inventieve en flexibele mensen, dus geef de mensen de ruim baan om samen nieuwe glans te geven aan hun markante buurt. Er werd zelfs een bijzonder idee geopperd voor een ideale buurt: ’een supergroene ecologische buurt, waar van alles geprobeerd wordt. Zwaluwdakpannen, thuis voor mussen, een composthoek. En een ruilhoek waar we spulletjes ruilen en opknappen’. Mensen lenen al van alles bij elkaar, dat is hier al de gewoonte. Bij jonge bewoners slaat de deeleconomie wel aan, blijkt uit de gesprekken. Het zou zomaar iets kunnen zijn waarin jong en oud elkaar kunnen vinden. Een kruidentuin met salie, rozemarijn en laurier… Samen groente telen en oude recepten in de buurt verzamelen. Dan kan de zoetwatervis terug op het menu; daar was Nijmegen vroeger dé leverancier van. De Kolpingbuurt als proeftuin. Waar plaats is voor experiment? Het is duidelijk, deze buurt heeft veel te bieden. Haal het er uit!

Aanbevelingen Zorg voor een vrolijk en enthousiast proces De bewoners zitten echt te wachten op verandering. Er broeit her en der nogal wat ongenoegen, dat maakt de sfeer in de buurt soms grimmig. Er mag meer vrolijkheid in. Help de bewoners om actief en enthousiast mee te werken aan een ontwerp voor de nieuwe buurt. Vertrouwen is het sleutelwoord Meewerken en samenwerken kawn als er een goede vertrouwensband is. Dat is uiteraard een wederzijds proces. De bewoners moeten doordrongen zijn van de insteek van Talis (bouwen voor de huidige bewoners). Talis zal de bewoners deelgenoot moeten maken van alle stappen die gezet worden. Doen wat je zegt. Niks beloven als het nog niet zeker is. Steeds met de bewoners in gesprek blijven. Het is belangrijk dat er een aanspreekpunt in de buurt is waarmee het goed klikt. Diegene moet snel kunnen schakelen, dus niet te veel doorverwijzen, maar als het kan ter plekke even de juiste collega bellen bijvoorbeeld. Of op dat moment een begin maken aan het zoeken naar een oplossing. In deze buurt werkt face to face het beste.

Transparante buurtcommunicatie Voer een open communicatie met de bewoners. Uit de kritische houding van veel bewoners blijkt een gebrek aan begrip. Maak ze deelgenoot van je eigen overwegingen. Daar mag ook best je eigen zorg of twijfel in doorklinken. Laat zien hoe het ‘achter de schermen’ gaat. Geef ze kennis mee over de processen in een geval als deze. Persoonlijk contact is ook hier de sleutel tot een goede band. Investeer in persoonlijke gesprekken.

Open communicatie Talis en de klankbordgroep Ga voor een open proces. Met de architect om tafel, plannen samen bijstellen. Je zult zien dat dit energie losmaakt bij de bewoners. De klankbordgroep moet steeds goed geïnformeerd zijn, en andersom moet de klankborgroep Talis informeren over wat er speelt onder de bewoners. Alleen dan kunnen pijnpunten en frustraties worden voorkomen of op tijd worden opgelost.

De klankbordgroep vertegenwoordigt alle bewoners Een aanbeveling voor klankbordgroep De Toekomst: beman de klankbordgroep voor de buurt, niet voor jezelf alleen. Dat is erg belangrijk, want alleen als de stem van de hele buurt klinkt kan er een wijk komen waar iedereen tevreden is. En alleen dan verbetert de verstandhouding tussen bewoners, Talis en gemeente.

Houd de bewoners op de hoogte Bewoners willen geïnformeerd worden met een nieuwsbrief of via de mail. Een vorm van samenwerking met de klankborgroep bij zo’n nieuwsbrief is handig. Uiteraard zijn bewonersbijeenkomsten van tijd tot tijd ook nodig om de stand van zaken te recapituleren en live te tonen.

De grote meerderheid zegt (deels) slopen! Veel woningen zijn op. Talis weet zelf uiteraard goed welke dat zijn. Als je bewoners daar naar vraagt, antwoorden ze onmiddellijk: ‘sloop en nieuwbouw’. Maar niet allemaal. De oudere garde, meestal alleenwonend en in deze buurt ook nogal eens in het bezit van wat kostbare duiven, wil behouden. Kijk hoe je hen tegemoet kunt komen.

Groot onderhoud betekent alles aanpakken Renovatie of groot onderhoud betekent: alles aanpakken. Tot de leidingen aan toe.

De Kolpingers willen blijven Opvallend is dat de meeste bewoners, of het nou oud- of nieuwkomers zijn, erg verknocht zijn aan de buurt. Veruit de meeste mensen geven aan dat ze terug willen komen in de buurt na de renovatie of eventuele sloop-nieuwbouw. Bespreek de consequenties goed en probeer ruim op tijd een gunstig wisselwoningsysteem te bedenken.

Zorg voor een goed sociaal plan Bespreek het sociaal plan goed en tijdig met de klankbordgroep. Zij kunnen de inhoud dan, net als Talis, helder overbrengen op en bespreken met de buurtbewoners.

En een goede deal Spreek in geval van sloop-nieuwbouw een goede vergoedingsregeling voor zelf aangebouwde voorzieningen af.

Sociale huurprijzen zijn belangrijk De angst voor huurverhoging speelt bij iedereen. Met energiezuinige woningen verdien je de meerprijs over het algemeen terug. Communiceer dit goed met de bewoners. Geef rekenvoorbeelden en uitgebreide voorlichting over energiebesparende maatregelen van nu. De buurt grondig opknappen, dat kan alleen in samenwerking met de gemeente Nijmegen. Een aantal aanbevelingen ook speciaal voor hen: Zorg voor een meer uitnodigende entree van de buurt Wie nu over de Muntweg de Kolping inrijdt, moet manoeuvreren om het juiste straatje in te rijden. De wijk


21

ligt verstopt. In de buurt komt alleen bestemmingsverkeer. Maak de route voor het verkeer helder en duidelijk. Zorg voor een aantrekkelijke en overzichtelijke entree van de buurt, zodat deze meer uitnodigend is, open en daarmee minder vriendelijk voor dealers of ander ongewenst bezoek.

Het plein is je visitekaartje Het plein aan de Leo de XIIIe straat is niet alleen de entree, maar ook het hart van de buurt. De toestand van, op en rond het plein, het hart, is zorgwekkend. Men heeft er weinig goeds voor over. De buurtkinderen spelen er in een soms grimmige sfeer, met buren die zich aan hen storen en alcohol en drugs in de nabije omgeving. Het pleintje is niet van de kinderen, niet van de mensen. Hier moet iets gebeuren! Grijp de kans om van deze entree het visitekaartje van de buurt te maken. Een fijne en veilige speelplek voor kinderen en een sympathieke ontmoetingsplek voor volwassenen. Een blikvanger als je de wijk in komt.

Kinderen moeten veilig op straat kunnen spelen Spelen gebeurt op straat. De huizen zijn niet groot. Zorg er voor dat de speelplekken veilig zijn. Dat betekent dat alcohol, drugs en andere schimmige zaken weg moeten uit de buurt van de speelplaats.

Het buurthuis als luxe, tijd voor een boost! Ontmoetingsplekken op straat zijn belangrijk, maar ook de luxe van een eigen buurthuis mag beter geprofileerd worden. Betrek hier de bewoners opnieuw bij zodat het weer een plek wordt van de mensen.

22


Opfrisbeurt van de straten en groen Een stevige opfrisbeurt is hard nodig. Alles weer in een stijl, met groen en ruimte. Maak het groen van de bewoners.

Verbeter het imago van de buurt door samen te doen! De Kolping heeft een naam. Maar het is niet per se gezegd dat alle bewoners hier gebukt onder gaan. Buig de naam om tot Kolpingbuurt…daar gebeurt iets! Zorg voor werkervaring Betrek zo mogelijk bewoners die nu werkloos thuis zitten bij het proces, door hen werkervaringsplaatsen te bieden in de bouw, in de sociale ondersteuning, zorg, verhuizen en klussen.

Bedankt! Bij de totstandkoming van dit bewonersadvies hebben we heel veel gehad aan de publicatie ‘Het hart op de tong, de Kolpingbuurt in Nijmegen’ door Jan Groos en Rob Wolf. Ook de foto’s van Joop Wijers zijn een inspiratiebron. We danken Talis voor het vertrouwen en de achtergrondinformatie. Speciale dank aan alle bewoners die de tijd hebben genomen om uitgebreid hun ideeën, zorgen en wensen met ons te delen. En aan iedereen in de buurt of werkzaam in de buurt wensen wij heel veel succes en geluk de komende spannende tijd. Dat er een mooie samenwerking mag zijn en een tevreden Kolpingbuurt in de toekomst!

Wist je dat… • Ad Hendriks Europees kampioen is (geweest) met zijn postduiven? • Er twee clowns in de buurt wonen? • Dat Joop Wijers er een dagtaak van heeft gemaakt om het heel f otoarchief van de Kolpingbuurt op internet te zetten? • En dat je hem kunt helpen met het duiden van de foto’s op Facebook • Gerard en Kirsten elkaar vier jaar geleden elkaar als overburen hebben leren kennen in de Kolpingstraat en pas geleden getrouwd zijn? Binnenkort hopen ze een nieuwe bewoner in de Kolpingstraat te verwelkomen • Yasmin onrustig slaapt als de trein s’ nachts niet rijdt • Er vroeger een gezin met zes kinderen woonden in de huizen aan de Dr Bannningstraat, zonder mopperen :-) • Iedereen voor elkaar klaar staat in de Kolpingbuurt • Mensen zich volkomen veilig voelen, juist in de Kolpingbuurt omdat iedereen op elkaar let • Mevrouw Jacobs op 12 december 2014 50 jaar in de Kolpingbuurt woont. • Opa Arie regelmatig op reis gaat, en dan rond trekt in zijn camper. Hij is een oude zeeman en geniet van het vrije leven en gaat waar en wanneer hij wil. Voor hem geen regelmaat! • Naomi Alves (14) in 2011 een ‘Kinderlintje’ gewonnen heeft? De Kinderlintjes zijn bedoeld voor Nijmeegse kinderen tussen de 4 en 12 jaar die een bijzondere prestatie hebben geleverd voor de samenleving of de stad.


23

De kolpingbuurt vanuit de lucht 1952

De kolpingbuurt vanuit de lucht 1949

24


DE KOLPINGBUURT VERDIENT HET! Bewonersadvies aan Talis

Recommend Documents