De Kerkslavische vertaling van Gregorius van Nyssa s De hominis opificio

Universiteit Gent Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Academiejaar 2003 – 2004

De Kerkslavische vertaling van Gregorius van Nyssa’s De hominis opificio Kritische editie met taalkundig en vertaalkundig commentaar Glossarium Slavisch-Grieks Grieks-Slavisch

Volume I : Inleiding en Besluit Commentaar Bibliografie Volume II: Prolegomena Tekstuitgave Volume III: Glossarium Slavisch-Grieks Grieks-Slavisch

Proefschrift ingediend tot het behalen van de graad van doctor in de Oost-Europese talen en culturen door Lara SELS Promotor: Prof. Dr. J. VEREECKEN Co-Promotor: Prof. Dr. F. J. THOMSON

Universiteit Gent Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Academiejaar 2003 – 2004

De Kerkslavische vertaling van Gregorius van Nyssa’s De hominis opificio

Kritische editie met taalkundig en vertaalkundig commentaar Glossarium Slavisch-Grieks Grieks-Slavisch Volume I : Inleiding en Besluit Commentaar Bibliografie Volume II: Prolegomena Tekstuitgave Volume III: Glossarium Slavisch-Grieks Grieks-Slavisch

Proefschrift ingediend tot het behalen van de graad van doctor in de Oost-Europese talen en culturen door Lara SELS Promotor: Prof. Dr. J. VEREECKEN Co-Promotor: Prof. Dr. F. J. THOMSON

Voor mijn ouders

Dankwoord

Een woord van dank moet hier uitgaan naar mijn promotor Prof. Dr. J. Vereecken, wiens enthousiasme voor het Oudslavisch mij vanaf mijn studentenjaren heeft geïnspireerd. Haar praktische hulp en morele steun waren van onschatbare waarde bij het schrijven van dit proefschrift. Mede dankzij haar consideratie, en die van alle collegae in Gent, heb ik in optimale omstandigheden aan deze editie kunnen werken. Mijn co-promotor Prof. Dr. F. J. Thomson verdient speciale vermelding. Het was op zijn suggestie dat het werk aan de uitgave van de Slavische De hominis opificio werd aangevat. Het door hem aangereikte materiaal, de inzage in zijn persoonlijke cartotheek, zijn kritische opmerkingen en raadgevingen hebben dit werk mee vorm gegeven. Kopieën van de handschriften hebben wij verkregen dankzij de vriendelijke medewerking van Mary Allen Johnson, assistant curator van de Hilandar Resarch Library, Ohio State University, Vesna Injac van de dienst Internationale Betrekkingen van de Nationale Bibliotheek te Belgrado, en Dr. Pieter Plas. Mijn dank gaat verder uit naar Dr. J. Van der Tak voor de hartelijke ontvangst in Amsterdam. Prof. Dr. Hadwig Hörner was zo vriendelijk mij schriftelijk te antwoorden op verscheidene vragen i.v.m. de Griekse traditie. Hiernaast verdienen een aantal mensen uit mijn nabije omgeving bijzondere vermelding, in de eerste plaats mijn ouders, aan wie ik dit werk opdraag, en mijn broer en zussen. Om te beschrijven wat zij voor mij gedaan hebben zouden alle pagina’s van dit proefschrift niet volstaan. Verder wil ik Wim Cool bedanken, voor de hartverwarmende gedachtewisselingen bij een glas wijn, over de antieken, Gregorius en de vertaalproblematiek. Dank ook aan Inge Claerhout, voor de aanmoediging en het onmisbaar luisterend oor. Tenslotte wil ik hier in het bijzonder Jean vermelden, die elke hoogte en laagte van nabij heeft meegemaakt, die met lede ogen moest toezien hoe Gregorius mij in beslag nam, en die mij desondanks op alle mogelijk denkbare manieren heeft bijgestaan.

INHOUDSTAFEL INLEIDING I.

i-iii

DE GRIEKSE BRONTEKST: GREGORIUS VAN NYSSA’S DE HOMINIS OPIFICIO

1-9

I.1. I.2. I.3.

Gregorius van Nyssa De De hominis opificio De De hominis opificio: Overlevering, vertalingen, Edities

1 3 7

II.

DE SLAVISCHE RECEPTIE VAN GREGORIUS’ VAN NYSSA’S DE HOMINIS OPIFICIO

10-16

II.1. II.2. II.3.

De Slavische receptie van de Byzantijnse patristiek De Slavische receptie van de werken van Gregorius van Nyssa De Slavische receptie van de De hominis opificio

10 11 13

III. DE TAAL EN ASPECTEN VAN DE VERTAALTECHNIEK

17-40

III.1. Orthografie III.2. Morfologie III.3. Syntaxis

18 19 20

III.3.a. Nominale en casus-syntaxis III.3.b. Syntaxis van werkwoord en zin III.4. Lexicon

21 24 30

III.4.a. Calque III.4.b. Leenwoorden III.4.c. Omschreven vertaling III.4.d. Athesaurista

30 34 35 35

III.5. Vertaalfouten III.6. Algemene typering van de taal en de vertaaltechniek

37 39

BESLUIT BIBLIOGRAFIE

i-iii 1-10 -------------------------------------

Volume II: Prolegomena - Tekstuitgave Volume III: Glossarium Slavisch-Grieks - Grieks-Slavisch

INLEIDING De publicatie in 1978 van Klaus Trost’s Untersuchungen zur Übersetzungstheorie und -praxis des späteren Kirchenslavischen betekende een belangrijke impuls voor het onderzoek naar de 14e eeuwse Slavische vertaaltheorie en -praktijk. Trost’s aandacht ging in de eerste plaats uit naar de abstracta in de vertaling van Basilius van Caesarea’s Homiliae ix in hexaemeron in het florilegium van 1469 van de bekende kopiist Vladislav Grammaticus. Door Trost’s studie werd de vertaling van Basilius’ Genesishomilieën een typevoorbeeld van de 14e eeuwse vertaaltechniek. Nochtans kan men niet anders dan betreuren dat de auteur zich baseerde op één enkel handschrift van de tekst – het enige dat hem bekend was –, en dat een editie van het Hexaemeron uitbleef. Sinds de publicatie van Trost’s monografie is, o.m. door Miklas, Radošević en Thomson, gewezen op vier andere codices die Basilius’ tekst bevatten, allemaal van Zuidslavische oorsprong, daterend van ca. 1400 tot ca. 1540. In al deze handschriften sluit een integrale vertaling van de De hominis opificio van Gregorius van Nyssa onmiddellijk aan bij de negen homilieën over de Schepping van de oudere Cappadociër. Bij zijn onderzoek naar het corpus van vertalingen uit de Griekse ecclesiastische literatuur in de Slavia Orthodoxa heeft F. Thomson meer dan eens gewezen op het onvermogen “to assimilate either the intellectual aspect of Christian doctrine or the works of classical antiquity upon which it was based”. In dit opzicht is het opmerkelijk dat de De hominis opificio integraal naar het Slavisch werd vertaald: dit antropologisch traktaat van de mysticus en filosoof van de Cappadocische Vaders, een erudiet commentaar bij Genesis 1.26, is doordrongen van de antieke, platonische en stoicijnse, traditie. De vertaling van Gregorius’ Genesiscommentaar werpt verscheidene vragen op, onder meer in verband met de vertaaltechniek, in de lijn van Trost’s studie, en in verband met de receptie van de Griekse patristiek in de Slavische middeleeuwen. Helaas werd de tekst, zoals zovele andere, niet eerder uitgegeven, waardoor elk onderzoek naar bovengenoemde of andere aspecten slechts preliminair kon zijn. “So stellt sich zunächts die allgemeine Forderung, die zahlreichen bisher nur oberflächlich oder nur dem Titel nach bekannten Texte (...) im Druck zugänglich zu machen und ihr lexikalisches Material in slavisch-griechischen und griechisch-slavischen Glossaren aufzuschlüsseln. (...) Denn erst die Kenntnis der Texte, auch wenn sie vorerst nicht vollständig sein kann, ist ja die Voraussetzung für weitere Untersuchungen.” (WEIHER, Zur sprachlichen Rezeption (1972) : 139).

Onze eerste en voornaamste doelstelling was dan ook het opvullen van deze leemte, door het toegankelijk maken van het handschriftelijk materiaal in de vorm van een kritische editie op basis van alle gekende tekstgetuigen, voorzien van een Griekse paralleltekst en een glossarium. Dat bij een dergelijk werk de problematiek van de handschriften, i.e. hun onderlinge afhankelijkheid, hun waarde voor de constitutio textus, en hun relatie tot de Griekse traditie aan de orde is, spreekt voor zich. Hetzelfde geldt voor vragen over datering en geografische situering van de vertaling. Hoewel de Slavische De hominis opificio tot nu toe nauwelijks de belangstelling van onderzoekers heeft gewekt – de gebruikelijke beschrijvingen in handschriftencatalogi niet te na gesproken –, werden de tekstgetuigen eerder al geïdentificeerd door N. Radošević, aanvankelijk in het kader van haar publicaties over Basilius’ Homiliae in hexaemeron (1985 en 1998), pas later ook voor Gregorius’ traktaat op zich (2000). Ook het recent verschenen artikel van F. Thomson, The Works by or Ascribed to Gregory of Nyssa in the Hilandar

Monastery Slavic Manuscript Collection (2003), waarover wij al geruime tijd vóór de publicatie konden beschikken, moet in dit opzicht worden vermeld. In een eerste fase van ons onderzoek werden kopieën en / of microfilms van de vijf tekstgetuigen verzameld. Een betrouwbare editie van de Griekse tekst, als vergelijkingsbasis en toetssteen voor de Slavische vertaling en haar varianten, vonden wij in de editie van Forbes (Burntisland 1855). Op basis van een preliminaire studie van de verschillende lezingen hebben wij het oudste handschrift, Chilandar 405, als codex optimus geïdentificeerd, en als basis voor onze transcriptie van de tekst genomen. Het proces van recensio en examinatio van de varianten, volgens de editieprincipes geformuleerd in P. Maas’ Tekstkritik (1927), moest ons in staat stellen de afhankelijkheidsrelaties tussen de overgeleverde tekstgetuigen vast te stellen, een stemma codicum te reconstrueren, en zo de Slavische teksttraditie nauwkeurig in kaart te brengen. Verder moest onze studie een tekstkritisch, taal- en vertaalkundig commentaar beslaan, toegevoegd in een uitgebreid apparaat bij de editie, en een glossarium Slavisch-Grieks / Grieks-Slavisch. Voor de uiteenzetting van onze editieprincipes verwijzen wij naar de Prolegomena bij de editie, voor het opzet van de woordenlijsten naar de Inleiding bij het Glossarium. Voorliggend werk beslaat drie volumes. Volume I bevat, naast Inleiding, Besluit en Bibliografie, drie hoofdstukken als introductie op en aanvulling bij de eigenlijke editie. Een eerste hoofdstuk bevat een introductie bij de Griekse brontekst en zijn auteur, uitgebreid met gegevens over de materiële receptie van de De hominis opificio in de verschillende taalgebieden. Een korte beschouwing over de Slavische receptie van Gregorius van Nyssa’s werken, voornamelijk gebaseerd op de publicaties van F. Thomson, sluit hier rechtstreeks bij aan, en vormt het tweede hoofdstuk. Tenslotte hebben wij een bespreking van de taal en de daarmee verbonden aspecten van de vertaaltechniek ingelast. Wij willen benadrukken dat deze aanvullingen, gebundeld in drie hoofdstukken, slechts secundair zijn aan ons opzet, en allerminst pretenderen volledig te zijn. Volume II bevat de eigenlijke tekstuitgave met Prolegomena. Hier wordt een materiële beschrijving van de tekstgetuigen gegeven, gevolgd door een bespreking van fouten en varianten, d.w.z. de presentatie van de resultaten van de recensio en examinatio, met aansluitend de reconstructie van het stemma codicum. Ook de verhouding van de tekst tot de Griekse traditie wordt hier belicht. Verder worden onze algemene editieprincipes en het praktisch opzet van de uitgave geëxpliciteerd. De teksteditie zelf biedt een contrastieve presentatie van de Griekse tekst op basis van de uitgave van Forbes en de Slavische tekst volgens basishandschrift Chilandar 405. Naast het traditioneel apparatus criticus vormt ons uitvoeriger apparaat met tekstkritisch, taalkundig en vertaaltechnisch commentaar een vitaal onderdeel van de editie. In Volume III is ons lemmatisch opgevat Glossarium Slavisch-Grieks / GrieksSlavisch opgenomen. Hier wordt al het lexicaal materiaal van de Slavische De hominis opificio – met uitzondering van partikels, voegwoorden, voornaamwoorden en voorzetsels – gebundeld in een overzichtelijk en gemakkelijk bevraagbaar geheel. Het opzet van het lexicon, de gehanteerde regels voor normalisatie, en het systeem van verwijzingen wordt geëxpliciteerd in de Inleiding bij het Glossarium.

HOOFDSTUK I : DE GRIEKSE BRONTEKST

I.

DE GRIEKSE BRONTEKST: GREGORIUS VAN NYSSA’S DE HOMINIS OPIFICIO

I.1.

GREGORIUS VAN NYSSA

Gregorius van Nyssa (ca. 331/340 – ca. 394)1 wordt meestal omschreven als de filosoof en mysticus van de drie Cappadocische kerkvaders2. In de tijd van de grote theologische debatten en conflicten gaf hij samen met zijn broer Basilius van Caesarea (ca. 329 – 378/379) en Gregorius van Nazianze (329/30 – ca. 390) gestalte aan wat Otis ‘the Cappadocian thought’ noemt3, en zette zo mee de krijtlijnen uit voor de ingeslagen weg van de Kerk “van kerugma naar dogma”. Zo vindt Gregorius’ reactie tegen het Arianisme en Apollinarisme zijn neerslag in de Contra Eunomium libri (CPG 3135) en Antirrheticus adversus Apollinarium (CPG 3144). Van zijn dogmatische werken kunnen o.m. de De anima et resurrectione, een dialoog met zijn zus Macrina over de ziel, de dood en de verrijzenis (CPG 3149), en zijn compendium van het christelijk geloof, de Oratio catechetica magna (CPG 3150) worden vermeld. Tot zijn ascetische geschriften behoren o.m. de De virginitate (CPG 3165) en de Vita s. Macrinae (CPG 3166). Als exegeet becommentarieerde de bisschop van Nyssa Genesis, nl. in de De hominis opificio (CPG 3154) en de Apologia in hexaemeron (CPG 3153), verder o.m. de Psalmen (CPG 3155) en de Zaligsprekingen (CPG 3161). Vooral in de De vita Moysis (CPG 3159), zijn 15 homilieën In Canticum canticorum (CPG 3158), en de De hominis opificio werkt de Nyssener één van de centrale thema’s van zijn theologie uit, nl. de mystieke opstijging van de mens tot God4. Samen met de andere Cappadociërs droeg Gregorius aanzienlijk bij tot de recuperatie en acculturatie van de Griekse filosofische5 en retorische traditie6 in het Christendom7.

1

Een introductie op leven en werk, met bibliografie, is terug te vinden in de gebruikelijke bronnen, zo o.m. de inleiding van O. BARDENHEWER in zijn Geschichte der altkirchlichen Literatur 3 : 188-220, M. CANEVET in de Dictionnaire de spiritualité 6 : 971-1012, H. DÖRRIE in Reallexikon für Antike und Christentum 12 : 863-895, D. BALAS in Theologische Realenzyklopädie 14: 173-181, en P. MARAVAL in Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastiques 22: 20-24; verder o.m. de overzichtswerken van A. PUECH, Histoire de la littérature grecque chrétienne 3 (Paris 1930) : 396-436 en J. QUASTEN, Patrology 3. The Golden Age of Greek Patristic Literature from the Council of Nicaea to the Council of Chalcedon (Utrecht e.a. 1963) : 254-296. 2 Cf. de vaak geciteerde typering in QUASTEN, Patrology 3 : 254, “Gregory of Nyssa was neither an outstanding administrator and monastic legislator like Basil, nor an attractive preacher and poet like Gregory of Nazianzus. But as a speculative theologian and mystic he is certainly the most gifted of the three Cappadocians”. Als introductie over de Cappadocische trias, zie A. MEREDITH, The Cappadocians. Crestwood, New York 2000, voor Gregorius idem, Gregory of Nyssa. London – New York 1999. 3 Voor de onderlinge samenhang van het gedachtegoed en de bronnen van de drie Cappadociërs, zie o.m. B. OTIS, “Cappadocian Thought as a Coherent System”, Dumbarton Oaks Papers 12 (1958) : 97-124. 4 Zie voor Gregorius’ mystieke theologie, het basiswerk van J. DANIELOU, Platonisme et théologie mystique. Paris 1944, verder o.m. C.W. MACLEOD, “Allegory and mysticism in Origen and Gregory of Nyssa”, Journal of Theological Studies. NS. 22 (1971) : 362-379, daar in het bijzonder geïllustreerd aaan de hand van de Vita Moysis. 5 DÖRRIE in RAC : 884, “G. war ein gründlicher Kenner der vor- u. außerchristl. Philosophie, vor allem des zu seiner Zeit dominierenden Platonismus, aber auch der Stoa”.

1


Bardenhewer stelt: “Die heidnische Philosophie, h( e)/cw sofi/a, ist wohl keinem Kirchenschriftsteller der 4. Jahrhunderts so vertraut gewesen wie dem Nyssener”8. De filosofie is voor Gregorius een hulpmiddel om de centrale geloofspunten van het Christendom te verklaren en te onderbouwen9; Jaeger spreekt in dit verband van een “Hellenic striving for a philosophic understanding of what we believe”10, het gebruik van de rede om door te dringen tot de mysteries van de revelatie noemt hij een “hazardous attempt to intellectualize the supraintellectual”. Gregorius werk is stevig geworteld in de platonische traditie. Zo speelde de formule o(moi/wsij Qe%= kata\ to\ dunato/n uit Plato’s Theaetetus een belangrijke rol in het platonisme van de keizertijd – ook bij Gregorius11. De Nyssener wendt de dialogen van Plato aan als literaire modellen – de De anima et ressurectione wordt regelmatig getypeerd als de christelijke pendant van de Phaedo, de De hominis opificio als tegenhanger van de Timaeus. Algemeen is het wereldbeeld en theologie van de bisschop van Nyssa doordrongen van platonische schema’s, motieven en reminiscenties. Op de problematiek van Gregorius’ belezenheid en vertrouwdheid met de ‘heidense’ filosofische literatuur kunnen wij hier niet ingaan; volstaat te zeggen dat als zijn bronnen, naast Plato, o.m. de Stoïcijnen, Aristoteles, Philo, Plotinus, Porphyrius en Origenes worden genoemd12. Canévet merkt op: “Grégoire était peut-être un bon élève des écoles de rhétorique plus qu’un disciple ardent d’une philosophie particulière. En outre, ses emprunts sont d’ordres très différents: simple vocabulaire, images ou véritables théories constituées”13. Ook in zijn taal en stijl is Gregorius trouw aan de antieke traditie14. “the Greek of St Gregory of Nyssa is in the structure of the sentences, in vocabulary and, as a rule, in syntax, the Greek 6

In dit verband wordt vaak verwezen naar de autoriteit van Basilius, die in zijn Ad adolescentes de legendis gentilium libris (CPG 2867) met enige terughoudendheid het nut van de voorchristelijke literatuur had verdedigd. 7 Cf. o.m. J. PELIKAN, Christianity and Classical Culture. The Metamorphosis of Natural Theology in the Christian Encounter with Hellenism. New Haven – London 1993; zie voor de ambivalente houding van de vaders t.a.v. de antieke cultuur bijz. 3-21; W. JAEGER, Christianity and Greek Paideia, Cambridge, Mass. 1965, met in hoofdstuk 7 speciale aandacht voor Gregorius’ visie op de Christelijke paideia; K. DEMOEN, “Hellenisme en Christendom in de vierde eeuw. Over de (on-)deelbaarheid van cultuur en religie”, Tedradio 3 (1994) : 37-64. 8 BARDENHEWER, Geschichte : 192. 9 Cf. hiervoor o.m. zijn vergelijking van de filosofie met de bruid in het Hooglied, In Canticum canticorum (PG 44, 885b); daarnaast zijn kritiek in de Vita Moysis 2.11, vertaling in QUASTEN, Patrology 3 : 283-284: “Childless, indeed, is pagan philosophy; always in pains of childbirth it never engenders living offspring. What fruit has philosophy brought forth worthy of such labor? Are not all [its fruits] inane and undeveloped and miscarried before they enter the light of the knowledge of God.” 10 W. JAEGER, Two rediscovered Works of ancient christian Literature : Gregory of Nyssa and Macarius. Leiden 1954 : 73. 11 DÖRRIE in RAC : 888-889. 12 Zie voor Gregorius’ bronnen ook o.m. J. ZACHHUBER, Human Nature in Gregory of Nyssa. Philosophical Background & Theological Significance. Leiden – Boston – Köln 2000 : bijz. 7-12. 13 CANEVET in DS : 979. 14 Tegen de enorme hoeveelheid publicaties over de theologisch-filosofische interpretatie van Gregorius’ werk, steekt het bepert aantal studies over zijn taal en stijl schril af; “Es fehlen Untersuchungen über Grammatik, Wortgebrauch, Redeform, Metaforik, Topoi, über die Stellen, an denen Gregor sich selbst wiederholt und an denen er den gleichen Gedanken in seinen beiden Sprachen, ich meine der biblischen und der philosophischen, ausspricht, es fehlen Untersuchungen über die literarische Genera, die er gewählt hat, es fehlen Übersetzungen...”, H. HÖRNER, “Über Genese und derzeitige Stand der grossen Edition der Werke Gregors von Nyssa”, Écriture et culture philosophique dans la pensée de Grégoire de Nysse. Actes du colloque de Chevetogne (22-26 sept. 1969). Leiden 1971 : 49-50; zie in dit verband Ch. KLOCK, Untersuchungen zu Stil

2


of the fifth and fourth centuries B.C. (...)”15. Hoewel Gregorius’ lexicon invloed van de koinè en de Septuagint verraadt, is zijn taal doordrongen van atticismen. Zijn zegging is sterk beïnvloed door de neo-Attische stijl van de Tweede Sofistiek16; Méridier kon besluiten: “Grégoire écrit absolument comme un sophiste, et la technique sophistique peut être étudiée chez lui aussi bien que chez Libanios”17. Paradox, oxymoron, metafoor, ekfrasis, en allegorie zijn zijn geliefkoosde stijlmiddelen. In zijn eigen tijd werd de Nyssener hoog ingeschat als redenaar; de lijkredes voor Meletius, voorzitter van het concilie van Konstantinopel († 381), en die voor keizerin Flacilla en haar dochter Pulcheria († 386) werden aan hem toevertrouwd (CPG 3180-82), en zijn retorische kwaliteiten werden geprezen door Photius (820-891) en de Suda 18 19 (omstr. 1000) . Het hedendaags oordeel over zijn schrijverschap is doorgaans minder positief ; 20 zijn stijl wordt vaak als zwaar, overladen en bombastisch bestempeld . De christelijke openbaring vormt voor Gregorius het uitgangspunt voor een rationele verklaring van het universum; hij wendt zich dan ook vrijelijk tot de ‘heidense’ wetenschappen, zoals o.m. de astronomie, fysica, botanica en geneeskunde21. Ook met de muziek lijkt hij goed vertrouwd te zijn geweest. Bardenhewer typeert zijn wetenschappelijke interesse als volgt: “ein offenes Auge für die Erscheinungswelt, ein lebhaftes Interesse für wissenschaftliche Naturbetrachtung. Physikalischen, physiologische, medizinische Erörterung sind zahlreich in seine Schriften eingestreut.”22

I.2.

DE HOMINIS OPIFICIO

Gregorius’ De hominis opificio23, doorgaans kort na de dood van Basilius’ in 378/37924 gedateerd, is het eerste traktaat van een christelijk auteur, gewijd aan het probleem van de und Rhythmus bei Gregor von Nyssa. Frankfurt am Main 1987 : 123-134. zie verder E. OWEN, “St. Gregory of Nyssa. Grammar, Vocabulary, Style”, Journal of Theological Studies 26 (1925) : 64-71. 15 OWEN, St. Gregory of Nyssa : 64-65. 16 Zie hiervoor het basiswerk van L. MERIDIER, L’influence de la seconde sophistique sur l’oeuvre de Grégoire de Nysse. Rennes 1906. 17 MERIDIER, L’influence : 275. 18 Cf. H. DROBNER, “Die Beredsamkeit Gregors von Nyssa im Urteil der Neuzeit”, Studia Patristica. 17 (1982) : 1084 en 1090, nt. 7 en 8; KLOCK, Stil und Rhythmus : 15-25. 19 Zie, bijz. voor Gregorius’ preken, DROBNER, Beredsamkeit; voor de appreciatie door de Byzantijnen, en hedendaagse beoordelingen, KLOCK, o.c. : 7-42. 20 Zo bijvoorbeeld het oordeel van QUASTEN, Patrology 3 : 255-256. 21 Voor Gregorius’ medische beschouwingen, zijn kennis van Galenus, en de manier waarop hij de schijnbare incompatibiliteit tussen de wetenschap en de Schrift tracht op te lossen, cf. J. JANINI CUESTA, La antropologia y la medicina pastoral de San Gregorio de Nisa. Madrid 1946. De wisselwerking tussen wetenschap en Schrift, specifiek in Gregorius’ De hominis opificio (en in Nemesius van Emesa’s De natura hominis) wordt behandeld in de, weliswaar weinig diepgravende, studie van F.M. YOUNG, “Adam and Anthropos. A Study of the Interaction of Science and the Bible in Two Anthropological Treatises of the Fourth Century”, Vigiliae Christianae 37 (1983) : 110-140. 22 BARDENHEWER, Geschichte : 191. 23 CPG 3154, Patrologia Graeca 44 : 123-256; kritische editie van G.H. FORBES, “De Conditione Hominis”, Sancti patris nostri Gregorii Nysseni Basilii Magni fratris quae supersunt omnia t.1, fasc. 1-2. Burntisland 1855 : 96-319. 24 De discussie rond de sterfdatum van Basilius is nog lopende, zie het recente artikel P. MARAVAL, “Retour sur quelques dates concernant Basile de Césarée et Grégoire de Nysse”, Revue d’histoire ecclésiastique 99 (2004) : 153-157.

3


antropologie. Het werk wordt vaak beschouwd als een aanvulling bij de negen Homiliae in hexaemeron (CPG 2835)25 van de oudere Cappadociër26. Deze schrijft in zijn laatste homilie: “ E ) n ti/ni me\n ouån e)/xei to\ kat' ei)ko/na Qeou= o( a)/nqrwpoj, kai\ pw=j meralamba/nei tou= 27 kaq' o(moi/wsin, e)n toi=j e)fech=j, Qeou= dido/ntoj, ei)rh/setai” . Dit was weggelegd voor

Gregorius28, die op zijn manier29 de draad opneemt met een antropologisch en fysiologisch commentaar bij Genesis 1.26 “kai\ eiåpen o( qeo/j Poih/swmen a)/nqrwpon kat' ei)ko/na h(mete/ran kai\ kaq' o(moi/wsin”. In deze ‘christelijke Timaeus komen alle motieven terug die men bij Plato vindt30: “So wenig wie vor ihm Philon, Origenes, Basileios u.a. begnügt sich G. damit, die Erschaffung der Welt allein nach dem Text des AT darzustellen; sein Werk ist durchzogen u. durchwoben von Reminiszezen an Platons ‘Timaios’.” Gregorius heeft, aldus Dörrie “die wichtigste Bastion des Platonismus für das Christentum gewonnen: in der Frage der Kosmologie und der Anthropologie hat er platonisierende Traditionen in christliches Verständnis umzuleiten vermocht.”31

Naast de invloed van het platonisme in het algemeen en van Plotinus’ Enneaden in het bijzonder, wordt gewezen op stoïcijnse elementen in de De hominis opificio. Er zijn frappante parallellen gevonden met Cicero’s De natura deorum, waarmee het Posidonius als bron gemeen zou hebben. De invloed van Philo’s De mundi opificio is vooral duidelijk in hoofdstuk XVI (XVII), bij de beschrijving van de ‘dubbele schepping’ van de mens. Vooral de laatste hoofdstukken van Gregorius traktaat zijn beïnvloed door Origenes’ hoofdwerk De 25

Ed. GIET, Basile de Césarée. Homélies sur l’Hexaéméron. Paris 1949 (Sources chrétiennes 26) (de tekst werd in 1997 heruitgegeven door E. Amand de Mendieta en S.Y. Rudberg in de reeks Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Jahrhunderte). 26 Vaak wordt de De hominis opificio hier in één adem genoemd met de Apologia in hexaemeron (CPG 3153), cf. hierover F.X. RISCH, Gregor von Nyssa über das Sechstagewerk. Verteidigungsschrift an seinen Bruder Petrus. Stuttgart 1999 : 1en 2. Over beide werken zegt DÖRRIE in RAC : 890, “Sie vollenden exegetische u. homiletische Ansätze, die Basileios nicht bis zum Ende hatte durchführen können. Aus gutem Grunde sind beide Werke dem jüngsten Bruder Petros gewidmet, der so das Vermächtnis beider Brüder empfängt”; Gregorius zegt in zijn voorwoord, gericht tot Petrus, zelf dat het werk als aanvulling op dat Basilius moet beschouwd worden: “Ei) ga\r, leipou/shj t$= (Ecahme/r% th=j ei)j to\n a)/nqrwpon qewri/aj, mhdei\j tw=n maqhteusa/ntwn au)t%= spoudh/n tina pro\j th\n tou= lei/pontoj a)naplh/rwsin ei)shne/gkato, e)/sxen a)\n ei)ko/twj kata\ th=j mega/lhj au)tou= doch=j o( mw=moj labh\n, w(j mh\ boulhqe/ntoj, e(/cin tina\ katanohtikh\n toi=j a)kroatai=j e)nerga/sasqai”. 27

GIET, Basile de Césarée, hom. IX : 520. Sommige onderzoekers nemen aan dat Basilius zijn werk zelf voltooide, nl. met in de twee homilieën In verba : Faciamus hominem (Homiliae ii de creatione hominis) (CPG 3215 en 3216), die afwisselend nu eens aan Gregorius, dan aan Basilius worden toegeschreven. Zo menen A. SMETS en M. VAN ESBROECK, Basile de Césarée. Sur l’origine de l’homme (Hom. X et XI de l’Hexaéméron). Paris 1970 : 89, “que Grégoire a connu les homélies et s’est cru obligé de les transposer à un plan plus intellectuel et moins populaire”. 29 Meer dan eens is de aandacht gevestigd op het verschil in benadering in de werken van de twee broers: “In addition to many differences in detail, we may note Gregory’s tendency, in general, to be less literal in his interpretation of Genesis and to give freer rein to his philosophical ideas”, J.F. CALLAHAN, “Greek philosophy and the Cappadocian Cosmology”, Dumbarton Oaks Papers 12 (1958) : 31; J. LAPLACE in de inleiding bij zijn Franse vertaling, La création de l’homme (= Sources chrétiennes 6). Paris 2002 (1943) : 6, zegt van Basilius: “Son but est pratique et édifiant. Grégoire laisse le peuple au pied de la montagne”. 30 Zoals het universum en de oorsprong van de mens, de voorzienigheid, de natuur van de ziel en het kwaad, de bestemming van de mens en de schepping in het algemeen; meer algemeen stelt JAEGER van Gregorius, “He connects Plato’s concept of philosophy as assimilation to God with the Christian concept of man whom God created in His image. Gregory’s paideia is the return of the soul to God and to man’s original nature”, Christianity and Greek Paideia : 99. 31 DÖRRIE in RAC: 890 en 893; zie algemeen 890-893. 28

4


principiis; hier wordt ook gealludeerd op de opvattingen van Methodius van Olympus. Het laatste hoofdstuk van de De hominis opificio, een lange medische beschouwing over het menselijk lichaam, lijkt de stempel te dragen van de werken van Galenus32. Centraal in de De hominis opificio, waarin Gregorius de noodzakelijke opeenvolging en ordening, of a)kolouqi/a33, van de verschillende episodes van de schepping tracht bloot te leggen, staat de notie van de mens als beeld van God, het fundament van Gregorius antropologie en mystieke theologie34: “Similarity with God, with Christ, as a topic of patristic thought is derived then from a combination of Biblical and Hellenic ideas in which the Christian element, of course, was the dominant. Genesis 1:26-27, Christ’s words “Follow me,” St. John’s “We shall be like to Him” (o(/moioi au)t%= e)so/meqa), blend with phrases from Plato’s Theaetetus about man’s flight from earth to heaven through his becoming similar to God, or from Plotinus’ First Ennead where the soul’s development toward goodness and beauty is called assimilation to God. Clement of Alexandria was probably the first who consciously harmonized the assimilation and followership doctrine of Plato’s Theaetetus and Laws with St. Paul’s idea of mi/mhsij.”35

De De hominis opificio voert de mens op als ontknoping van Gods schepping, het sluitstuk van een opstijgende beweging, een a)/nodoj, van de natuur “dia\ baqmw=n (…) a)po\ tw=n 36 mikrote/rwn e)pi\ to\ te/leion” . Precies aan het feit dat hij naar het beeld van zijn Schepper is gemaakt, ontleent de mens zijn koninklijke waardigheid en zijn heerschappij over de materiële wereld: “dia\ th=j pro\j to\n basile/a tou= panto\j o(moio/thtoj, oiâo/n tij e)/myuxoj 37 ei)kw\n a)nesta/qh, koinwnou=sa t%= a)rxetu/p% kai\ th=j a)ci/aj kai\ tou= o)no/matoj” . Zowel in de constitutie van het menselijk lichaam, als in het feit dat de mens deel heeft aan alle goddelijke perfecties, zoals rede, deugd en vrije wil38, wordt deze waardigheid gereveleerd. Het fundamenteel verschil met God, of het Archetype, ligt in het feit dat de mens geschapen is; hier wijkt de Nyssener af van de klassieke platonische antithese tussen het intelligibele en het sensibele: de breuklijn ligt in de radicale differentiatie tussen de Schepper en de totale schepping – d.i. zowel intelligibel als sensibel –, nl. tussen wat verandering en beweging kent

32

Voor een goed overzicht van het onderzoek naar de bronnen van de De hominis opificio, cf. de inleiding bij de vertaling van LAPLACE, La création de l’homme : 19-35. 33 Voor het belang en gebruik van deze term bij de Nyssener, cf. J. DANIELOU, “Akolouthia chez Grégoire de Nysse”, Revue des sciences réligieuses 27 (1953) : 219-249. 34 Het concept van het beeld is cruciaal voor Gregorius opvattingen over de theognosie: W ( j ga\r o)fqalm%= gi/netai th=j au)gh=j h( a)po/lausij t%= fusikh\n au)gh\n e)n e(aut%= pro\j th\n tou= o(mogenou=j a)nti/lhyin e)x / ein (...) Dia\ tou=to/ fhsin h( Grafh\ kat' ei)ko/na qeou= gegenh=sqai to\n a)/nqrwpon! w(j a)\n, oiåmai, t%= o(moi/% ble/pein to\ o(/moion, De infantibus praemature abreptis (CPG 3145), PG 46 173d-

176a. 35

G.B. LADNER, “The concept of the Image in the Greek Fathers and the Byzantine Iconoclastic Controversy”, Dumbarton Oaks Papers 7 (1953) : 1-34. 13. 36 Dе hominis opificio VIII, §7. FORBES : 144. 37 De hominis opificio IV. FORBES : 126. 38 “To be the image of God means to possess all the divine perfections, but whereas they are found in God essentially (o)/ntwj) and as something of his own (i)/dion), we possess the same perfections (or their copies) as a gift by participation”, D. BALAS, Metousi/a Qeou=. Man’s participation in God’s perfections according to St. Gregory of Nyssa. Roma 1966 (= Studia Anselmiana 55) : 142.

5


en de onveranderlijke en onbewogen God: “ou) ga\r e)/ti qeo/thtoj u(po/lhyin sxoi/h, o(/per a)\n 39 kinou/menon h)\ a)lloiou/menon tu/x$” . Als enig schepsel overstijgt de mens de dichotomie tussen het spirituele-intelligibele en het materiële-sensibele, door zijn verwantschap met het goddelijke, rationele enerzijds, en met het dierlijke, irrationele anderzijds: “Du/o tinw=n kata\ to\ a)kro/taton pro\j a)/llhla diesthko/twn, me/son e)sti\ to\ a)nqrw/pinon, th=j te qei/aj kai\ a)swma/tou fu/sewj kai\ th=j 40 a)lo/gou kai\ kthnw/douj zwh=j” . Zijn schepping is in die zin dubbel, dat God in een ‘eerste’ schepping (Gen 1.26) de mens schiep “kat' ei)ko/na kai\ o(moi/wsin”, i.e. de hele mensheid virtueel in haar volheid en perfectie, “o(/lon to\ th=j a)nqrwpo/thtoj plh/rwma”41, terwijl de

‘tweede’ schepping (Gen. 1.27b), nl. de schepping van de zintuiglijke wereld en de individuele, naar geslacht gedifferentiëerde mens, gebeurde met het oog op de door God voorziene zondeval42. Ook nadat de mens zich heeft afgewend van God, blijft Zijn beeld in hem aanwezig. Voor Gregorius bestaat het kwaad enkel als afwezigheid van het goede. De nou=j, als spiegel van de archetypische schoonheid, staat in verband met het lichaam, dat zich echter evenzeer verbindt met de materie. Zolang het lagere vasthoudt aan het hogere doordringt de archetypische ka/lloj alles, maar wanneer het hogere zich tot het langere wendt, onthult de materie zijn vormeloosheid, en geeft daarvan iets door aan het lichaam, en zo aan de nou=j. Het kwaad ontstaat bij de proai/resij, dat echter een onvervreemdbaar deel uitmaakt van het goddelijk beeld in ons43. In het spanningsveld tussen de volmaakte en de gevallen staat van de mens ligt de dynamiek voor de heilsgeschiedenis, die Gregorius ziet als de vervulling van het plèrōma44 van een Godgelijk mensengeslacht en een ‘terugkeer’ van alle dingen in hun ‘oorspronkelijke’ staat, de a)pokata/stasij tw=n pa/ntwn45, die het verdwijnen van het kwaad impliceert, zonder de mogelijkheid van een nieuwe val.

39

De hominis opificio I §4, FORBES : 118; aangezien de mens, en de schepping in het algemeen, de overgang van niet-zijn naar zijn heeft gemaakt, is beweging-verandering constitutief voor zijn wezen; wat verandering en beweging kent is onderworpen aan de wetten van het interval, of dia/sthma, een concept waarvan het belang in de geschriften van de Nyssener werd aangetoond door H. Urs von Balthasar, in zijn Présence et pensée. 40 Hom. op. XVI (XVII) §9, FORBES : 200. 41 “… il ne faut pas entendre la création originelle de l’homme idéal comme une priorité chronologique dans le devenir historique, mais comme une priorité logique dans le plan divin”, J. DANIELOU, “L’apocatastase chez Grégoire de Nysse”, Recherches de Science Religieuse 30 (1940) : 343. 42 In deze dubbele schepping verraadt zich invloed van Philo, die in zijn De opificio mundi 46 het verschil aangrijpt tussen Gen. 1:26-27a, 2:7b – de schepping van de mens naar beeld en gelijkenis van God, een generische schepping van de mens als spiritueel, geslachtsloos en onsterfelijk wezen, en Gen. 1:27b, 2:7a – de schepping van de zintuiglijke, individuele mens, sterfelijk, en onderscheiden naar sexe. Over de differentiatie naar geslacht in de ‘tweede schepping’, cf. F. FLOERI, “Le sens de la division des sexes chez Grégoire de Nysse”, Revue des Sciences Religieuses 27 (1953) : 105-111, en de interpretatie van J.BEHR, “The rational animal: a rereading of Gregory of Nyssa’s De hominis opificio”, Journal of Early Christian Studies 7 (1999) : 219-247. 43 Zie voor de aard van het kwade bij Gregorius van Nyssa, M. CANEVET, “Nature du mal et économie du salut chez Grégoire de Nysse”, Recherches de Science Religieuse 56 (1968) : 87-95. 44 zie i.v.m. het plèrōma E. CORSINI, “Plérôme humain et plérôme cosmique chez Grégoire de Nysse”, Écriture et culture philosophique dans la pensée de Grégoire de Nysse. Leiden 1971 : 111-126. 45 Cf. DANIELOU, Apocatastase, waar de auteur ook ingaat op de beweringen, vanaf de 8e eeuw bij Germanus van Konstantinopel, dat de passages over de apokatastasis bij Gregorius interpolaties zouden zijn, wegens van de beschuldigingen van Origenisme.

6


I.3.

DE DE HOMINIS OPIFICIO: OVERLEVERING, VERTALINGEN, EDITIES

De oudste gekende Griekse handschriften van Gregorius werken gaan doorgaans, enkele uitzonderingen niet te na gesproken, niet verder terug dan de 10e eeuw. Zo maakte Forbes voor zijn editie van de De hominis opificio gebruik van 20 handschriften, gedateerd tussen de 10e en 16e eeuw46. Een uitzondering zijn de 9e eeuwse fragmenten van het traktaat, teruggevonden op de schutbladen van een jongere codex en beschreven door Charles Astruc47. Doordat de Griekse overlevering zo laat inzet, moet veel belang worden gehecht aan de Syrische48, Arabische49 en Georgische50 overlevering. Daarnaast vermeldt de Clavis Patrum Graecorum ook Aramese vertalingen51. De oudste Latijnse vertaling van de De hominis opificio is die van die Dionysius Exiguus (ca. 470-540), onder de titel De conditione hominis. De 9e eeuwse vertaling van Johannes Scotus Eriugena († ca. 877), die in zijn eigen werk De divisione naturae uitvoerig uit de De hominis opificio citeert, raakte bekend toen Cappuyns erin slaagde deze citaten te identificeren met de vertaling van het tractaat in de codex Bamberg B.IV.13. Het was ook Cappuyns die de vertaling in 1965 uitgaf52. Verder moeten nog de vertalingen van de 46

Cf. het overzicht van Forbes’ sigla in onze Prolegomena. CH. ASTRUC, “Deux fragments anciens (en minuscule de type ‘anastase’) du De hominis opificio de Grégoire de Nysse”, Scriptorium. Revue International des études relatives aux manuscrits 39 (1985), 1 : 265269; ondanks de vroege datering wijst Astruc op talrijke corrupties en de geringe waarde van de fragmenten voor de constitutio textus. 48 Cf. DÖRRIE in RAC : 871; voor de Syrische overlevering, zie M. PARMENTIER, “Syriac Translations of Gregory of Nyssa”, Orientalia Lovaniensia Periodica 20 (1989) : 164. Een Italiaanse vertaling met commentaar van enkele hoofdstukken op basis van codex Vat. Sir. 106 is verschenen in Ricerche sull’Oriente Cristiano, nl. hfst. 13-14 (CLEMENTONI, ROC 5 (1982) : 81-101, 157-171), hfst. 14 – vervolg (DEL DEO, ROC 6 (1983) : 3956, 181-195), hfst. 9-11 (GRASSI, ROC 7 (1984) : 25-50, 191-206), hfst. 23, Gr. 22 (BONANNI, ROC 10 (1987) : 149-170). De codex werd door Joseph Simonius Assemani (1687-1768) gedateerd in de 1e helft van de 8e eeuw, maar CLEMENTONI : 81, “nulla escluda, paleograficamente, una datazione piu’ antica di oltre un secolo (fine sec. VI)”. 49 Voor de Arabische traditie, cf. J. NASRALLAH, “Dossier arabe des oeuvres de saint Basile dans la littérature melchite”, Proche-Orient Chrétien 29 (1979) : 27-29, waar gewag gemaakt wordt van een verloren Arabische vertaling van de De homini opificio en Basilius’ Hexaemeron die moet bestaan hebben in de 8e eeuw en als basis diende voor een bekende Georgische vertaling uit de 8e / 9e eeuw. Verder wordt een 11e eeuwse vertaling vermeld – zowel van de De hominis opificio, het Hexaemeron, als van een Liber in Hexaemeron (de Apologia?) – met vermelding van handschriften. 50 Cf. M.A. CHANIDZE, “Les monuments de l’ancienne littérature géorgienne. Le recueil de Chatberdi, du Xe siècle”, Bedi Kartlisa, revue de kartvélologie 38 (1980) : 132, over een 10e eeuwse vertaling van de De hominis opificio in het Chatberdi handschrift. “Le texte est une traduction ancienne, rédigée de façon très différente de la traduction effectuée au XIe siècle par Ghiorghi de la Sainte Montagne.” Een monografie, in het Georgisch, over de Georgische vertalingen van Basileios’ Hexaemeron en Gregorius’ De hominis opificio is van de hand van I. Abuladze (Tiflis 1964). NASRALLAH, o.c. : 27-28, vermeldt een 8e / 9e eeuwse Georgische vertaling, en verwijst naar de conclusie van Abuladze dat het om een vertaling uit het Arabisch zou gaan. 51 Op pagina 99, in de inleiding bij zijn editie, vermeldt FORBES een Armeense versie, waarvan hij zegt: “Cum Venetiis degerem, a Monachis Mechitaristis, insulae San Lazaro incolis, de ea sciscitatus sum; cum autem didici, ita male factam esse ut sine auxilio Graeci textus vix intelligi posset.” Zie ook R. P. CASEY, “Armenia Inedita”, Le Muséon. Revue d’études orientales 68 (1955) : 59, en M. VAN ESBROECK, U. ZANETTI, “Le manuscrit Érévan 993. Inventaire des pièces”, Revue des Etudes Arméniennes 12 (1977) : 139, nr.118 (hoofdstuk 25 van de De hominis opificio). 52 Cf. M. CAPPUYNS, Jean Scot Érigène. Louvain 1933 (= Universitas Catholica Lovaniensis, Dissertationes ser. 2,26) (hrg. 1964) : 172-178, en A. SIEGMUND, Die Überlieferung der griechischen christlichen Literatur in der Lateinischen Kirche bis zum zwölften Jahrhundert. Munich 1949 : 187-188. Ed. CAPPUYNS, “Le ‘De imagine’ de Grégoire de Nysse traduit par Jean Scot Érigène”, Recherches de théologie 47

7


humanist Johannes Levvenclaius (Löwenklau, 1541-1590) en die van Ambrosius Ferrarius van 1553 worden vermeld53.54 Edities van de Latijnse vertalingen van Gregorius’ De hominis opificio begonnen te verschijnen vanaf de eerste helft van de 16e eeuw, aanvankelijk voornamelijk die van Dionysius Exiguus, onder de titel De conditione hominis55; later kende vooral de vertaling van Levvenclaius een brede verspreiding56. De editio princeps van Gregorius’ verzamelde werken in het Grieks kwam er pas met de editie van Parijs in 1615, uitgegeven door de jezuïet Fronto Ducaeus (Fronton du Duc, † 57 1624) . Nieuw ontdekte teksten werden in 1618 uitgebracht door Jacobus Gretser (1562-1625) in zijn appendix bij de eerste editie, en in 1638 verscheen de uitgebreide editio Morelliana, de bron voor de tekst van Migne in de Patrologia Graeca58. De aanzet tot het werk aan een actuele kritische editie van Gregorius’ verzameld werk werd opgevat door Wilamowitz-Moellendorff aan de universiteit van Berlijn, waar Jaeger het werk aan de Gregorii Nysseni Opera59 begon in 1908. Na zijn aankomst in Amerika stichtte Jaeger het Institute for Classical Studies aan de Universiteit van Harvard, in de schoot waarvan het project zich verder ontwikkelde60. Het werk aan een nieuwe editie van de De hominis opificio werd aangevat, maar nooit voltooid61, zodat de beste uitgave van de tekst voorlopig die van Forbes uit 1855 blijft. Vertalingen van excerpten van het traktaat in moderne talen, aanvankelijk voornamelijk het Frans, vindt men terug vanaf de 1e helft van de 19e eeuw, terwijl de eerste volledige vertalingen vanaf de tweede helft van diezelfde eeuw in het Duits taalgebied tot stand ancienne et médiévale 32 (Louvain 1965) : 205-262. Voor een kritische vergelijking van de vertalingen van Dionysius Exiguus en die van Johannes Scotus, zie het uitmuntende artikel van Ph. LEVINE, “Two early latin Versions of St. Gregory of Nyssa’s peri\ kataskeuh=j a)nqrw/pou”, Harvard Studies in Classical Philology 63 (1958) : 473-492. 53 Cf. LEVINE, Early latin Versions : 475 en 484, nt. 24; deze vertaling bleef onuitgegeven. 54 Inc.: “Ei) tai½j dia\ tw½n xrhma/twn timai½j e)/dei gerai/rein tou\j kat' a)reth\n diafe/rontaj...”: Dionysius Exiguus (6eE.): “Si pecuniarum pretiis eos opporteret honorare qui virtutibus eminent,…”; Johannes Scotus Eriugena (9eE.): “Si proprietates rerum honoras, oportet enim dicere eos qui in virtute differunt,…”; Levvenklaius (16eE.): “Si esset, Petre frater, in more positum atque hominum instituto, ut exellenti virtute praeditos viros opum quasi quibusdam praemiis ornandos putaremus,…”. 55 De editie van Keulen van 1537 vormde de basis voor de tekst in de Patrologia Latina 67, col. 347408. Ook Forbes heeft in zijn editie de Latijnse vertaling van Dionysius opgenomen, voorzien van apparatus criticus; niet die van Levvenclaius, zoals vermeld in F. ALTENBURGER en M. MANN, Bibliographie zu Gregor von Nyssa. Editionen – Übersetzungen – Literatur. Leiden e.a. 1988 : 269. Cf. voor de vertaling van Dionysius ook J. MONCHO PASCUAL, J., “Note sur l’édition du ‘De conditione hominis’ de Grégoire de Nysse selon la version latine de Denys le Petit”, Bulletin de philosophie médiévale 15 (1973) : 138-139. 56 Eerste editie: Basel 1567. Overgenomen in de editio Morelliana van 1638 (cf. infra), en vandaar ook in de Patrologia Graeca 44. De algemeen gebruikte Latijnse benaming van de tekst, waarmee ook hier naar Gregorius’ traktaat wordt verwezen, De hominis opificio, is afkomstig van Levvenclaius. 57 Cf. BARDENHEWER, Geschichte : 193; ALTENBURGER en MANN, Bibliographie : 50-51. 58 Cf. CANÉVET in DS : 976; BARDENHEWER, Geschichte : 193; ALTENBURGER en MANN, Bibliographie : 58-60. 59 Ed. W. JAEGER, H. LANGERBECK e.a., Gregorii Nysseni Opera, vol. I-X + suppl. (vanaf 1921) Leiden [e.a.]; zie de aankondiging in Byzantinische Zeitschrift 18 (1909) : 711-712. 60 Cf. W. JAEGER, Two Rediscovered Works : 5-7. 61 De De hominis opificio zou vol. IV in de GNO beslaan. Het werk aan de editie van Nysseners Genesis-commentaar werd na de dood van Hermann Langerbeck overgenomen door Hadwig Hörner, maar is sindsdien stilgevallen. Cf. HÖRNER, Genese : 18-50.

8


kwamen. Met uitzondering van één Duitse vertaling, Kempten 185162, hebben wij voor het huidig werk gebruik gemaakt van alle integrale vertalingen in het Duits, Frans, Engels en Italiaans, verschenen na 1850. De De hominis opificio is toegankelijk in het Duits in vertalingen van Oehler (Leipzig 1859) en Hayd (Kempten 1874), in het Engels in een vertaling van de hand van Moore en Wilson (Oxford – New York 1893). De Franse vertaling van Laplace met noten van Daniélou verscheen in 1943, in de reeks Sources chrétiennes (heruitg. 2002); een tweede vertaling uit hetzelfde taalgebied is van de hand van Guillaumin, in de reeks Pères dans la foi (Paris 1982). Ook in 1982 verscheen in Rome de Italiaanse vertaling van Salmona (heruitg. 2000). Voor het Slavisch taalgebied moet de Russische vertaling van Lur’e worden vermeld, Svjatoj Grigorij Nisskij. Ob ustroenii človeka, uitgegeven in 2000 in Sint-Petersburg. Altenburger en Mann signaleren het bestaan van twee 19e eeuwse Russische vertalingen van Gregorius’ verzameld werk, niet opgenomen in hun bibliografie63. Wij hebben weet van een vertaling op basis van de editie van Migne, Tvorenija svjatych otcov v russkom perevode pri Moskovskom duchovnom Akademii, deel 37-45, verschenen tussen 1861 en 1872; de De hominis opificio is opgenomen in deel 3764.

62

Cf. ALTENBURGER EN MANN, Bibliographie : 85. Ibidem : 8. 64 V. M. LUR’E, Svjatoj Grigorij Nisskij. Ob ustroenii človeka : 144; Ch. LASKARIDÈS, “È epidrasè tou Buzantiou stè diamorfōsi orthodoxès suneidèsès ston Slabiko kozmo tès Anatolès (Grigorios Nussès)”, Dōdōnè. Istoria kai archaiologia 27 (1998) : 345. Deze laatste vermeldt ook een Georgische vertaling van de De hominis opificio van Šalamberidze, Tbilisi 1970. 63

9

HOOFDSTUK II : DE SLAVISCHE RECEPTIE VAN GREGORIUS VAN NYSSA

II.

DE SLAVISCHE RECEPTIE VAN GREGORIUS VAN NYSSA’S DE HOMINIS OPIFICIO

II.1.

DE SLAVISCHE RECEPTIE VAN DE BYZANTIJNSE PATRISTIEK

In wat volgt, wordt de vraag gesteld naar de distributie en receptie van Gregorius’ De hominis opificio in de Slavische middeleeuwen. Centraal hierbij staat de vraag naar gekende partiële of integrale vertalingen van het traktaat, en de distributie ervan via de handschriften. Ook de mate waarin de inhoud van het Grieks origineel ook daadwerkelijk kon worden geassimileerd op grond van de bestaande vertalingen moet hier aan de orde zijn. De probleemstelling moet gezien worden in het algemeen kader van de receptie van de Griekse patristiek tout court, een onderzoeksterrein dat exhaustief werd behandeld door F. Thomson65. Hoewel in de letteren van de Slavische middeleeuwen vertalingen, veelal uit het Grieks, van sacrale – vooral liturgische – teksten centraal stonden66, heeft Thomson meermaals gewezen op het onvermogen “to assimilate either the intellectual aspect of Christian doctrine or the works of classical antiquity upon which it was based” 67. Ten tijde van het eerste Bulgaarse rijk hoorde de assimilatie van de subtiliteiten van de Griekse theologie allerminst tot de prioriteiten van de jonge Kerk, die vooreerst nog moest toezien op de verspreiding en inburgering van de basisbeginselen van het Christendom. De selectie van te vertalen werken werd gedomineerd door het liturgisch en monastiek typikon68, waardoor de filosofie en de dogmatische theologie ruimschoots ondervertegenwoordigd bleven in de vertalingen. Na de periode van stagnatie ten tijde van de Byzantijse overheersing (1018-1204) kon, in de periode van het tweede Bulgaars rijk (1204-1393) en nog daarna onder Ottomaans bewind, een stijging van de geletterdheid en de literaire productie worden vastgesteld69, helaas niet van die aard dat het globaal ontgoochelend beeld van de receptie van de Byzantijnse ecclesiastische literatuur zou moeten worden bijgesteld. Voor vele basiswerken van de Griekse patristiek blijft elk spoor van een middeleeuws Slavische vertaling onvindbaar. Exemplarisch is Thomson’s opmerking over de Slavische receptie van Basilius van Caesarea’s werken:

65

Een collectie van relevante publicaties in dit verband is gebundeld in F. THOMSON, The Reception of Byzantine Culture in Mediaeval Russia. Aldershot – Brookfield USA – Singapore – Sydney 1999. 66 Cf. o.m. H. ROTHE, “Sakrale Grundlage der slavischen Literaturen”, Sakrale Grundlagen slavischer Literaturen (= Vorträge und Abhandlungen zur Slavistik Bd. 43). München 2002 : 1-26. 67 F. THOMSON, “The Works by or Ascribed to Gregory of Nyssa in the Hilandar Monastery Slavic Manuscript Collection together with a Few Remarks on the Slav Reception of Christianity”, Monastic Traditions. Selected Proceedings of the Fourth International Hilandar Conference. Bloomington, Indiana 2003 : 345. 68 F. THOMSON, o.m. in zijn “Continuity in the Development of Bulgarian Culture during the Period of Byzantine Hegemony and the Slavonic Translations of Works by the three Cappadocian Fathers”, Meždunaroden simpozium. 1100 godini ot blaženata končina na Sv. Metodij 2. Sofija 1998 : 143; idem, “The Distorted Mediaeval Russian Perception of Classical Antiquity : the Causes and the Consequenses”, Medieval Antiquity (ed. A. Welkenhausen, H. Braet and W. Verbeke). Mediaevalia Lovaniensia, ser. 1, studia 24). Leuven 1995 : 304 en elders. 69 Zo vond het op dat ogenblik actuele neo-hesychasme (of Palamisme) ook zijn weerslag in Slavische vertalingen van auteurs als Gregorius Palamas, Nilus Cabasilas en Gregorius Sinaites. THOMSON, Continuity : 144, Classical antiquity : 305.

10


“It is true to say that Basil the theologian, orator and pastor remained almost unknown to the Slavs who only knew (pseudo-)Basil, the father of monasticism, a classic illustration of the way in which the very use of Slavonic hindered the cultural and spiritual growth of the 70 ‘Slavia Orthodoxa’ ”

II.2.

DE SLAVISCHE RECEPTIE VAN DE WERKEN VAN GREGORIUS VAN NYSSA

Niet toevallig draagt Thomson’s artikel over de receptie van het werk van Gregorius van Nyssa bij de Orthodoxe Slaven als motto het gekende citaat van Obolenskij: “Old Church Slavonic was responsible for restricting the range of Greek culture accesible to the Slavs”71; de bevindingen over beschikbare Slavische vertalingen van Gregorius van Nyssa’s werken ontgoochelen. Van de hoofdwerken van de Nyssener werden enkel de Vita Macrinae, dat als hagiografisch werk zijn weg vond naar de menologia, en de De hominis opificio integraal vertaald72. Aan geen enkel dogmatische werk van de Nyssener werd een volledige vertaling gewijd. “The reason for this is not far to seek: without a knowledge of philosophy such works would be incomprehensible and not a single work of classical Greek philosophy was 73 translated before the second half of the seventeenth century.”

Wel werden fragmenten uit de De hominis opificio en de Dialogus de anima et resurrectione vertaald als appendices bij de Bogoslovie van Johannes Exarch74. Daarnaast kunnen enkele kleinere fragmenten worden gesignaleerd, zoals een uittreksel uit de Oratio Catechetica Magna in het florilegium van Symeon van 107375, en interpolaties van korte passages uit de Explicatio apologetica ad Petrum fratrem in Hexaemeron in de 14e eeuwse vertaling van Basilius’ Hexaemeron76. Gregorius’ Commentarius in canticum canticorum was één van de bronnen voor een gecontamineerd commentaar bij het Hooglied dat in de 10e eeuw in Bulgarije zou zijn vertaald77, en een aantal canones uit de Epistula canonica ad Letoium (CPG 78 3148) kwamen terecht in de Nomocanon xiv titulorum . Verder werden voornamelijk Gregorius’ homilieën, eulogiëen en hagiografische werken vertaald: De tridui inter mortem et resurrectionem Domini nostri Jesu Christi spatio 70

F. THOMSON, “Slavonic Translations of Saint Basil’s Works”, Polata knigopisnaja vi (1982) : 61-63. THOMSON, Works : 342. 72 Cf. ibidem : 343-345. 73 Ibidem : 343. 74 THOMSON, Continuity 143; R. MARTI, Handschrift – Text – Textgruppe – Literatur. Untersuchungen zur inneren Gliederung der frühen Literatur aus dem ostslavischen Sprachbereich in den Handschriften des 11. bis 14. Jahrhunderts. Berlin 1989 : 207; PODSKALSKY, Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 865-1459. München 2000 : 243; zie hiervoor infra : 13; een lange passage uit de De anima et resurrectione vindt men in de dogmatische brief van Euthymius van Trnovo aan Nicodemus van Tismana, aan het einde van de zesde aporie, cf. PODSKALSKY, Theologische Literatur : 256. 75 THOMSON, Continuity : 142; R. MARTI, Handschrift – Text – Textgruppe – Literatur : 160. 76 Cf. N. RADOŠEVIĆ, “Slovenski prevod ‘šestodneva’ Vasilija Velikog”, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, 14 (1985), 1 : 157. 77 Samen met de commentaren van Philo van Carpasia, Hyppolytus van Rome en Procopius van Gaza; cf. F. THOMSON, “The Nature of the Reception of Christian Byzantine Culture in Russia in the Tenth to Thirteenth Centuries and its Implications for Russian Culture”, Slavica Gandensia 5 : 110, en idem, “ ‘Made in Russia’. A Survey of the Translations Allegedly Made in Kievan Russia”, Millenium Russiae Christianae. Cologne 1993 : 312; R. MARTI, o.c. : 140 en 146. 78 THOMSON, Continuity : 142. 71

11


(of In Christi resurrectionem oratio i) (CPG 3175)79, In Ascensionem Christi quae dies festa Cappadocibus est consecrata (CPG 3178)80, Oratio laudatoria sancti ac magni martyris Theodori (CPG 3183)81, Encomium in sanctum Stephanum protomartyrem (CPG 3186)82, Oratio funebris in magnum Meletium episcopum Antiochiae (CPG 3180)83, Oratio funebris qua fratris sui Basilii magni laudes et memoriam concelebrat (CPG 3185)84, De vita beati Gregorii miraculorum opificis neo-caesarensis (CPG 3184)85 en de Vita atque encomium sancti patris nostri Ephraem Syri (CPG 3193)86. Twee homilieën waarvan de toeschrijving aan Gregorius of aan zijn broer Basilius betwist is, nl. In scripturae verba: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostrum orationes ii (CPG 3215-3216) werden als 10e en 11e hoofdstuk aan Basilius Homiliae in hexaemeron toegevoegd in verscheidene Griekse handschriften87; dit uitgebreid Hexaemeron werd in 1656 naar het Russisch vertaald door Epifanij Slavineckij88. Overigens worden een aantal werken in de handschriften onterecht aan Gregorius toegeschreven89. Aan het rooskleurig beeld over de Slavische receptie van de Byzantijnse patristiek in het algemeen, en van Gregorius’ werken in het bijzonder, o.m. door Laskaridès opgehangen in zijn tendentieus en breedvoerig artikel in Dōdōnè, kan zeker niet worden vastgehouden; uitspraken over Gregorius’ populariteit in de 14e – 15e eeuw, zoals “ta/ a)skhtika/ e)/rga tou= Grhgori/ou Nu/sshj na/ bri/skontai sto/ e)pi/kentro tw=n e)ndiafero/ntwn tou= slabikou= 90 ko/smou” zijn zonder meer uit de lucht gegrepen . Thomson besluit “It is clear that nobody could obtain any true picture of Gregory of Nyssa’s thought or contribution to the development of theology, both dogmatic and mystical, on the basis of 91 available Slavonic translations” .

79

THOMSON, Works : 346. Ibidem : 346-347. 81 Ibidem : 347. 82 THOMSON, Continuity : 243, en Works : 347-348, drie versies van de tekst zijn bekend; cf. ook Ch. HANNICK, Maximos Holobolos in der kirchenslavischen homiletische Literatur. Wien 1981 : 168. 83 THOMSON, Continuity : 143, en Works : 348; ook HANNICK, Maximos Holobolos : 167-8 en 190. 84 THOMSON, Continuity : 143, en Works : 348; zie ook HANNICK, o.c. : 171. 85 THOMSON, Continuity : 143. 86 THOMSON, Works : 348. 87 SMETS en VAN ESBROECK, Basile de Césarée : 40-41. 88 Cf. N. RADOSEVIC, “Grigorija Niskog poslanica episkopu Petru « O liku čovečijem » u chilandarskom rukopisu 405”, Međunarodni naučni skup. Osam vekova chilandara. Istorija, duchovni život, književnost, umetnost i architektura. Oktobar 1998. Beograd 2000 : 372. 89 THOMSON vermeldt in de bibliotheek van Chilandar, buiten de De hominis opificio, zestien werken toegeschreven aan Gregorius: negen homilieën, vijf eulogieën en één vita, waarvan slechts zeven authentiek; voor de onterecht aan de Nyssener toegeschreven werken (o.m. van Asterius, Atticus van Constantinopel, Gregorius van Antiochië, Johannes Chrysostomus, Severus van Antiochië) , cf. Works : 349-354. Zie bv. ook F. THOMSON, “The Slavonic Translation of the hitherto Untraced Greek Homilia in nativitatem Domini nostri Jesu Christi by Atticus of Constantinople”, Analecta Bollandiana 118 (2000) : 8 en 9. 90 LASKARIDÈS, Epidrasè : 332. 91 THOMSON, Works : 345. 80

12


II.3.

DE SLAVISCHE RECEPTIE VAN DE DE HOMINIS OPIFICIO

De eerste Slavische literator die zijn krachten beproefde op de De hominis opifico was de bekende auteur-vertaler-compilator Johannes Exarch, in Preslav actief tijdens het bewind van Symeon (893-927)92. De Exarch nam drie hoofdstukken over de verrijzenis uit Gregorius’ traktaat93 op als appendices bij zijn Bogoslovie, een selectieve vertaling van Johannes van Damascus’ De fide orthodoxa (CPG 8043)94. In de proloog bij de Bogoslovie dient de Exarch zijn werk aan als vertaling, met vermelding van de oorspronkelijke auteur: “ïðîëîãú

ñúòâîðåíú èwàíîìü ïðî´âyòåðúìü åêñàðõîìü áúëãàðüñêîìü, èæå ¬ñòü è ïðýëîæèëú êíèãû ñèÿ”, en verder “ïðýëîæèõú ñòãî èwàíà ïðå´â¹òåðà äàìàñêèíà”95. Over zijn

andere bronnen, met name die voor de appendices, spreekt hij zich niet uit96. Een integrale Slavische vertaling van de tekst, overgeleverd in 5 Zuidslavische codices, kwam tot stand in de 14e eeuw97. De geringe omvang van het aantal gekende tekstgetuigen, hun beperkte geografische verpreiding98 en de relatief kleine tijdspanne tussen het oudste en het jongste handschrift (van ca. 1400 tot ca. 1540) suggereren dat de tekst weinig populariteit genoot. De hoofding leert ons niets over de vertaler; de nauwgezet overgenomen titel van het Grieks vertalersmodel geeft ons enkel de naam van de brontekst en zijn auteur: Î wáðàçý ÷ë(îâý)êà, áë(à)æåíàãî Ãð¸ãîð·à, áðàòà ñ(âå)ò(à)ãî Âàñ¸ë·à. De vertaling vormt samen met die van Basilius van Caesarea’s Homiliae ix in hexaemeron één Šestodnevnik. Aangezien 92

Cf. voor biografische en bibliografische gegevens de bijdrage over hem van IKONOMOVA in de KiriloMetodievska Enciklopedija (P. DINEKOV e.a. red.), T. II : 169-194, verder PODSKALSKY, Theologische Literatur : bijz. 228-233. De Exarch’s werk als vertaler is druk becommentariëerd in de wetenschappelijke literatuur, o.m. door Leskien, Podskalsy, Keipert en Hansack, met zeer uiteenlopende beoordelingen tot gevolg. Een overzicht en kritische benadering van vroegere bevindingen vindt men in F. THOMSON, “John the Exarch’s Theological Education and Proficiency in Greek as Revealed by his abridged translation of John of Damascus’ « De Fide Orthodoxa »”, Palaeobulgarica – Starobălgaristika 15 (1991), 1 : 35-58. I.v.m. eerdere negatieve commentaren m.b.t. de Exarch’s kennis van het Grieks en zijn theologische vorming, besluit Thomson : 58, “… claims to the effect that his knowledge of Greek was but mediocre and his theological education unsound must be rejected as unproven by the evidence cited. On the contrary, his translation shows that he understood both the Greek and the theology”. 93 nl. de hoofdstukken 25 (ke', Pw=j a)/n tij kai\ tw=n e)/cwqen prosaxqei/h pisteu=sai...), 26 (kj', (/Oti ou)k e)/cw tou= ei)ko/toj h( a)na/stasij), en 27 (kz', (/Oti dunato/n e)stin ei)j ta\ tou= panto\j stoixei=a...), i.e. hfdst. 50, 51 en 52 in de Bogoslovie, 26, 27 en 28 (ê¤(., êç(., ê¸(.) in de integrale 14e eeuwse De hominis opificio-vertaling, die deze alternatieve nummering overneemt van een andere tak van de Griekse overlevering. 94 Uitgegeven door L. SADNÍK, Des hl. Johannes von Damaskus )/Ekqesij a)kribh\j th=j o)rqodo/cou pi/stewj in der Übersetzung des Exarchen Johannes. 1, Wiesbaden 1967. 2-4, Freiburg i. Br. 1981-1984. De appendices werden afzonderlijk uitgegeven, eadem, “Die Bruchstücke aus Väterschriften im Anschluß an die Übersetzung der )/Ekqesij a)kribh\j th=j o)rqodo/cou pi/stewj des Exarchen Johannes”, Anzeiger für slavische Philologie 9 (1977), 2 : 429-431, 10/11 (1979) : 163-187 en 12 (1981) : 133-169. 95 SADNIK, )/Ekqesij : 2 en 18. 96 De overige appendices zijn hfst. 49, onder de titel O věrě, gedeeltelijk gebaseerd op het hoofdstuk Peri\ pi/stewj uit de E ( llhnikw=n qerapeutikh\ paqhma/twn van Theodoret van Cyrus (AsPh 9,2); hfdst. 53, Nevěrьnaago vъprosъ, bevat een deel van de De anima et resurrectione (AsPh 10/11), en hfst. 54, Prikladi o vъstanii, waarvoor geen Grieks model gekend is; SADNIK wijst op de mogelijkheid dat de Exarch dit laatste hoofdstuk zelf schreef, cf. “Prikladi o vъstanii – Symbole für die Auferstehung”, Anzeiger für slavische Philologie 9 (1977), 2: 247-254. 97 Voor de datering van de vertaling, cf. Prolegomena. 98 F. THOMSON merkte reeds op dat deze vertaling blijkbaar onbekend bleef bij de Oost-Slaven, “The Corpus of Slavonic Translations Available in Muscovy. The Cause of Old Russia’s Intellectual Silence and a Contributory Factor to Muscovite Autarky”, Christianity and the Eastern Slavs, i. Slavic Cultures in the Middle Ages, Berkeley 1993 : 183.

13


beide teksten ook in de Griekse traditie samen werden overgeleverd, lijkt het meer dan waarschijnlijk dat zij uit het Grieks werden vertaald als één geheel99; het is zelfs niet ondenkbaar dat de Slavische vertaling van Gregorius’ traktaat enkel omwille van de band met Basilius’ homiliëen tot stand is gekomen. Een vergelijking van de gemeenschappelijke hoofdstukken uit de De hominis opificio in de vertalingen van Johannes Exarch en van de 14e eeuwse anonymus reveleert grote verschillen in vertaalstrategie100. De Ausdrucksvariation van de Exarch, die de polysemie van het Grieks tracht te bannen door variabele, contextafhankelijke vertalingen, staat in schril contrast met de normering van het lexicon in de 14e eeuwse vertaling, waar een overdracht van de Griekse polysemie wordt beoogd door overname van de formele eigenschappen van de brontekstwoorden. Ook op het vlak van syntaxis, informatieve geleding en woordorde zijn de verschillen groot: de Exarch laat de zware hypotactische structuur van de brontekst los, en vervangt de Griekse constructies doorgaans door eigen Slavische wendingen. Hij schrikt er niet voor terug zijn model uit te breiden of in te korten waar hij dat nodig acht. De 14e eeuwse vertaler volgt nauwgezet de woordorde van het Grieks, zonder toevoegingen of weglatingen, en met behoud van de Griekse hypotaxis. Waar de Exarch begrijpelijkheid hoog in het vaandel voert, zijn het duidelijk formele overwegingen die primeren bij de latere vertaler. Op basis van de vergelijking van beide teksten kon overigens geen afdoend bewijs voor invloed van de vertaling uit de Symeonische periode op de 14e eeuwse vertaler worden gevonden: . “However, even if John’s translation was known to him, the development of Church Slavonic and the changed concept of translation probably would have restrained him from borrowing. Verbatim parallels, even partial, are scarce, apart from some quotes from the Scriptures.”101

De De hominis opificio-vertaling draagt alle kenmerken van de 14e eeuw, een periode waarin de Slavische standaardtaal zich herprofileert door nog strakker te gaan aanleunen bij het Grieks. Het is een product van het tijdvak dat op literair gebied werd gedomineerd door Tărnovo-school, geassocieerd met de ‘Euthymiaanse boekencorrectuur’ of ispravlenie knig102. 99

Voor de verschillende combinaties in de handschriften van Basilius’ Homiliae in hexaemeron, Gregorius De hominis opificio en de twee homilieën In verba: Faciamus hominem, cf. SMETS en VAN ESBROECK, Basile de Césarée : 36-42. 100 Voor een vergelijking van de vertaaltechniek, cf. L. SELS, “Deux traductions Slavonnes du De hominis opificio de Grégoire de Nysse (Xe et XIVe ss.), Slavica Gandensia 29 (2002) : 137-264, en eadem, “Kathaper gar tis mètèr... Two Slavonic Translations of Gregory of Nyssa’s De hominis opificio”, Slavica Gandensia 30 (2003) : 89-113. E. WEIHER, “Zur sprachlichen Rezeption der griechischen philosophischen Terminologie im Kirchenslavischen”, Anzeiger für slavische Philologie 6 (1972) : 140, had al gewezen op het belang van vergelijkend onderzoek, “Für die Ermittlung der historischen Schichten des Kirchenslavischen, seines Stils und Wortschatzes bietet sich eine ganze Reihe von Übersetzungen derselben griechischen Vorlagen an, die, angefangen vom 9./10. Jh., bis ins 17. und 18. Jh. vorgenommen wurden”; Andere voorbeelden van dergelijke vergelijkingen zijn F. THOMSON, “L’évolution de la manière de traduire chez les slaves au Moyen Age. Comparaison et édition de deux traductions slavonnes (Xe-XIVe siècles) de passages d’Irénée et d’un pseudo-Augustin”, Revue d’histoire des textes : 24 (1994) : 313-336, en N. RADOŠEVIĆ, “Slovenski prevod ‘šestodneva’ Vasilija Velikog”, Naučni sastanak slavista u Vukove dane 14 (1985), 1 : 157-189. 101 SELS, Kathaper gar tis mètèr : 101. 102 Over de precieze inhoud van deze hervormingen bestaat onduidelijkheid: ze zouden zowel redactioneel-thematische, vertaaltechnische, stilistische, taalkundige en orthografische aspecten hebben omvat. HANSACK ziet de ‘Euthymianischen Reformen’ als drievoudig: “Erstens eine vom Patriarchat in Konstantinopel angeordnete inhaltliche Korrektur der kirchlichen Texte (Ausmerzen von zwischenzeitlich entstanden

14


De letterlijkheid van vertalingen uit deze periode wordt vaak in verband gebracht met de door Konstantijn van Kostenec geformuleerde eis van taalkundige correctheid voor het behoud van de dogmatische zuiverheid van de teksten103 - onder ‘taalkundig juist’ werd dan een strenge congruentie met de brontekst verstaan104. Het resultaat was een esoterische taal, waarvan de morfologie en de syntaxis verregaand waren gemodelleerd naar voorbeeld van het Grieks: “While the Cyrillo-Methodian metalinguistic tradition was concerned with shaping and establishing a Slavic vernacular for religious purposes, the Euthymian metalinguistic tradition was primarily focused on ensuring that that vernacular (Church Slavonic) enjoy equal prestige with Greek.”

Het is duidelijk dat de 14e eeuwse context sterk verschilde van die van het Symeonisch tijdvak waarin de Exarch actief was; niet alleen waren de vertaaltheoretische concepties, het niveau van geletterdheid en het doelpubliek veranderd, ook het Kerkslavisch zelf had een ander aanschijn gekregen105. Verder moeten de verschillen tussen de vertalingen van de Exarch en die van de 14e eeuwse anonymus – partiëel vs integraal, naturaliserend of

Textvarianten), zweitens die Propagierung eines neuen literarischen Stils, der heuter sehr schablonenhaft wirkt, damals aber für elegant gehalten wurde, und drittens sprachliche Neuerungen.”, “Das Kirchenslavische des 14 Jh.”, Festschrift für Klaus Trost zum 65. Geburtstag. München 1999 : 74. Wat de inbreng van Euthymius (patriarch 1375-1393) betreft, wordt zijn rol als innovator tegenwoordig gerelativeerd; de Ispravlenie knig wordt eerder gezien als de culminatie, systematisering en standaardisering van al langer bestaande tendenzen. Een onderzoek van de primaire bronnen over de Euthymiaanse boekencorrectuur, met name de Pochvalno Slovo za Evtimij van Grigorij Camblak en Konstantin Kosteneckij’s Skazanie o pismenech vindt men bij H. GOLDBLATT, “On the Theory of Textual Restoration among the Balkan Slavs in the Late Middle Ages”, Ricerche Slavistiche 27-28 (1980-1981): 123-156, en M. LA BAUVE HÉBERT, Hesychasm, Word-weaving, and Slavic Hagiography. München 1992, en “The linguistic and literary reforms of Patriarch Euthymius: A return to the sources”, Palaeobulgarica, Starobălgaristika 18 (1993), 3: 52-62. 103 “Any letter or mark not found in its proper place separates itself from the house of the Lord. And if a letter or mark is not in the house of the Lord, is it not opposed to the house of the Lord? Blasphemy in the letters is the enemy of God.” Konstantin Kosteneckij, geparafraseerd door H. GOLDBLATT, Orthography and Orthodoxy. Constantine Kostenečki’s Treatise on the Letters. Firenze 1987 : 103. 104 Sinds Lichačev’s bijdrage aan het internationaal Slavistencongres van 1958 (Nekotorye zadači izučenija vtorogo južnoslavjanskogo vlijanija v Rossii) wordt regelmatig het verband gelegd tussen het taalgebruik van deze periode en het Hesychasme, o.m. door GOLDBLATT, o.c.: 140-141: “One should remember that Orthodox Slavic beliefs about language were sharply affected in the fourteenth and fifteenth centuries by the spiritual theology of the Hesychasts.… The Slavonic letters were called ‘divine’ because they represented the manifestation of the uncreated presence of God extended to man through Grace.… Because the divine letters served as the instrument of God’s revelation, Euthymius and his disciples emphasized the crucial interdependence between Slavonic letters and Christian doctrine,… linking the concern for correct writing (Orthography) with that of correct doctrine (Orthodoxy),...” De invloed van deze monastieke beweging op het middeleeuws Slavisch denken over taal is wellicht overschat, cf. de studie van LA BAUVE HÉBERT, Hesychasm. 105 Cf. K. TROST, Untersuchungen zur Übersetzungstheorie und -praxis des späteren Kirchenslavischen, Die Abstracta in der Hexaemeron-übersetzung des Zagreber Zbornik von 1469. München 1978. (= Forum Slavicum 43) : 36, “Deshalb nimmt es nicht Wunder, wenn schließlich im Kirchenslavischen ein Entwicklungsstand erreicht wurde, der eine sehr weitgehende Kopie der Übersetzung, sondern auch in der mengenmäßig allerdings weitaus geringeren Originalliteratur”, en F.J. THOMSON, “Sensus or Proprietas Verborum. Mediaeval Theories of Translations as Exemplified by Translations from Greek into Latin and Slavonic”, Symposium Methodianum. Beiträge der Internationalen Tagung in Regensburg (17. bis 24. April 1985) zum Gedenken an den 1000. Todestag des hl. Method (ed. K. Trost, E. Völkl, E. Wedel). Neuried 1988 : 676, “Complete formal word to word correspondence between Greek and Slavonic was clearly never possible but its incidence increased as Slavonic syntax and vocabulary developed under the influence of Greek and the hellenizing approach of the Tărnovo school of translation.”

15


doeltaalgericht vs exotiserend of brontaalgericht, verduidelijkend vs esoterisch – gezien worden in het licht van de gewijzigde cultuurhistorische situatie: “..., the choice and adaptation of that literature translated during the period of the first Bulgarian empire were clearly dictated by the needs of the Bulgarian church and its mission of evangelization (...) However, by the XIV century the level of learning in Bulgaria had risen to such an extent that the same theological and philosophical issues which were exercizing the minds of Byzantine churchmen were equally burning topics in Bulgaria. It was no longer necessary to produce simplified adaptations of theological works (...) The major theological movement in the XIV century was hesychasm and not only were the works of its leading exponents Gregory Sinaites and Gregory Palamas immediately translated, so too were the mystical works of those fathers who had inspired them, among whom was Gregory of Nyssa, whose ‘De hominis opificio’ was among the translations”106.

Met de vaststelling dat de De hominis opificio in de 14e eeuw werd vertaald is nog niets gezegd over de mate waarin de theologische inhoud van het traktaat ook effectief werd geassimileerd – of geassimileerd kon worden – op basis van deze vertaling. Bij het lezen van de Slavische tekst kan men zich nauwelijks van de indruk ontdoen dat vele passages, zonder toegang tot de Griekse brontekst en zeker zonder kennis van het Grieks, onbegrijpelijk moeten zijn geweest, zowel door de vele fouten en onregelmatigheden in de taal, als door de tot in het absurde doorgedreven letterlijkheid. Sommige passages zijn zonder meer fout, hetzij door corrupties in het Grieks vertalersmodel, hetzij door het falen van de vertaler om de gedachtegang van Gregorius te volgen en / of treffend te verwoorden. Het spreekt voor zich dat secundaire fouten en omissies nog hebben afgedaan aan de begrijpelijkheid van de tekst als geheel. Mogelijk lag precies het feit dat de inhoud van het traktaat obscuur bleef voor de Slavische lezer aan de basis van de geringe populariteit van de Gregorius’ De hominis opificio, zoals wij kunnen vaststellen op basis van de beperkte verspreiding van de tekst in de handschriften.

106

THOMSON, Continuity : 143-144.

16

HOOFDSTUK III : DE TAAL EN ASPECTEN VAN DE VERTAALTECHNIEK

III. DE TAAL EN ASPECTEN VAN DE VERTAALTECHNIEK In wat volgt willen wij de taal van de Slavische De hominis opificio typeren aan de hand van enkele orthografische, morfologische, syntactische en lexicale karakteristieken. Wij beogen hier geen exhaustieve studie, maar beschouwen onze opmerkingen als aanzet tot verder onderzoek. Aangetoond wordt dat de De hominis opificio-vertaling, gesteld in een laat Servisch Kerkslavisch met Middelbulgaarse elementen, op taalkundige gronden in de periode van de 14e eeuw gesitueerd moet worden. In deze periode bevindt de Zuidslavische cultuurtaal zich in een bijzondere fase van haar ontwikkeling. Enerzijds is de eenheid van het Oudslavisch gebroken doordat elementen van de locale dialecten zijn binnengesijpeld in de standaardtaal, anderzijds heeft een sterk formalisme en conservatisme de kloof met de zich snel ontwikkelende volkstalen verbreed. De eeuwenlange vertaalactiviteit uit het Grieks en de confrontatie met de linguïstische subtiliteiten van die taal hebben het geleerd karakter van de cultuurtaal enkel nog versterkt. Bovendien heeft de schrijftaal, die zich van bij het begin heeft ontwikkeld in de sfeer van de religie, zich nooit echt van haar hiëratische trekken kunnen ontdoen. De 14e eeuw brengt de Slavische literatuur ook haar eigen ‘Atticisme’ in de archaïserende reflex van de literati van de ‘zilveren eeuw’, doorgaans in één adem genoemd met patriarch Euthymius en de activiteiten van Trnovo-school107. De gesproken talen hebben sinds de tijd van de Slavenapostelen sterke veranderingen ondergaan, een proces dat in de Balkantalen leidt tot een geleidelijke desintegratie van het casussysteem en de nivellering van de oude grammaticale paradigma’s108. De schaarste aan grammatica’s die dit stadium van het Kerkslavisch behandelen109, maken een bespreking van de verschillende aspecten van de taal nuttig, misschien zelfs onontbeerlijk. Dit opzet is minder vanzelfsprekend dan het lijkt: enerzijds wordt de onderzoeker verondersteld grammaticale afwijkingen en fouten te identificeren, anderzijds moet hij zich voor de karakteristieken van de taal verlaten op de tekst zelf. In de loop van onze studie van de Slavische De hominis opificio moesten heel wat schijnbare fouten op grond van de regelmaat waarmee zij voorkwamen als bijzonderheden van het taaleigen worden gekwalificeerd.

107

Deze periode krijgt in toenemende mate de aandacht van palaeoslavisten. Getuige daarvan is de reeks Tărnovska knižovna škola, die de talrijke acten bundelt van symposia die aan deze periode zijn gewijd (1 (1974)- 7 (2002)). Voor een typering van de standaardtaal en de invloed van de gesproken taal in deze periode, met een overzicht van eerdere bevindingen en opinies over het conservatieve of progressieve karakter van de tendensen in het Kerkslavisch van de Balkan, cf. I. CHARALAMPIEV, “Za ezikoviti ‘kompromisi’ v proizvedenijata na pisatelite ot Tărnovskata knižovna škola”, Trnovska knižovna škola 6. Bălgarskata literatura i izkustvo ot Tărnovskija period v istorijata na pravoslavnija svjat (Šesti meždunaroden simposium. Veliko Tărnovo, 26-28 septemvri 1994 g.). Veliko Tărnovo 1999 :185-191. 108 Voor de complete of gedeeltelijke teloorgang van het casussysteem in de Balkantalen, cf. o.m. V. BUBENIK, Morphological and Syntactic Change in Medieval Greek and South Slavic Languages. München 2001; J. FEUILLET, Grammaire historique du Bulgare. Paris 1999. 109 Wel de inleiding van H. TRUNTE, Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Zugleich eine Einführung in die slavische Philologie. Band 2. Mittel- und Neukirchenslavisch (= Slavistische Beiträge 370. Studienhilfen Bd. 9). München 1998.

17


III.1. ORTHOGRAFIE Wat de orthografie betreft kunnen we ons beperken tot enkele algemene vaststellingen die gelden voor alle afschriften van de De hominis opificio. Voor orthografische karakteristieken van de in Raška- en Resava-orthografie110 gestelde handschriften verwijzen wij naar de Prolegomena bij de editie. Typisch Servisch Kerkslavisch is de volledige denasalisatie, in alle handschriften, waarbij ©/« door ¹/þ en -/ª door å/¬ zijn vervangen. In dit stadium van het Servisch Kerkslavisch zijn reductievocalen in zwakke positie vaak verdwenen of vervangen door paerčik; ú en ü zijn de facto samengevallen in de vocaal ü111. Dit wordt weerspiegeld in de orthografie van ms. CH, dat geen ú kent. Onder invloed van archaïserende tendensen herstellen alle jongere handschriften een nauwelijks nog etymologische ú, sporadisch en weinig consequent in N, maar volgens strikt formalistische regels in de florilegia R en Z van Vladislav Grammaticus. Het jongste handschrift B toont een haast willekeurig gebruik van ú. Naar analogie met de feitelijke gelijkschakeling van ü en ú vindt men ook de schrijfwijze ¥ i.p.v. û / ¼ in alle handschriften. In de combinatie -ñòâí-, en ook wel -ñòâ-, wordt de medeklinkergroep bijna systematisch gebroken door de inlassing van ü tussen ò en â, vb. ÷þâüñòüâí¸, ¬ä¸íüñòüâíý, âåùåñòüâíàãî, äý¸ñòüâü” etc. Men vindt regelmatig verdubbeling van de í als -íí- (of -í°í-) bij adjectieven en bijwoorden, en bij het participium praeteritum passief, bv. ñüâðüøåííàà (< ñúâðúøåíàÿ), ñüçäàííîå (< ñúçüäàíî¬), naar analogie met adjectieven met oorspronkelijk suffix -üíü, zoals âðýìåííîå (< âðýìåíüíî¬)112. De verwarring van ¸ en ¥ door het geleidelijk verdwijnen van ¥ als autonome vocaal, zowel in het Servisch Kerkslavisch als in het Middelbulgaars113, en het promiscue gebruik van å en ý, typisch voor het e-kavisch substraat van het Servisch Kerkslavisch114, is zichtbaar in alle handschriften. Dit blijkt ten overvloede in de orthografie van CH, in mindere mate in N. In de handschriften van Vladislav kan men, ondanks een apert streven naar het etymologisch juist gebruik van vermelde vocalen, hier en daar sporen van verwarring aantreffen. In handschrift B komt verwarring weer frequent voor. Geen enkel handschrift lijkt sporen te vertonen van de Middelbulgaarse nasaalwissel; ook ý voor ÿ komt niet in de handschriften voor. Gemeenschappelijk aan de vijf codices is het gebruik van ÿ, ¬/2, w/o,3 bij het begin van een woord of woorddeel115. Verder moet weerstand tegen de vocaaljotatie worden

110

Voor de ontwikkeling en onderlinge beïnvloeding van de verschillende orthografische systemen in Zuidslavische regio tijdens de Middeleeuwen, cf I. DOBREV, “Raškata pismenost i bălgarskijat pravopis prez srednovekovieto”, Kirilo-Metodievski Studii. Kn. 8 (1991) : 216-252; dat beide orthografische systemen niet steeds scherp van elkaar kunnen worden onderscheiden blijkt uit de publicatie van W. STEINIGER, “Die Handschrift des “Zakon o rudnicima despota Stefana Lazarevića”. Beschreibung der Orthografie und der Sprache”, Anzeiger für slavische Philologie 8 (1975) : 29-111, bijz. 103-108. 111 Cf. TRUNTE, Mittel- und Neukirchenslavisch : 82. 112 Cf. FEUILLET, Grammaire historique : 33; WEIHER, E., Die Dialektik des Johannes von Damaskus in der Kirchenslavischer. Wiesbaden 1969 : xviii. 113 Cf. TRUNTE, o.c. : 82, 116; FEUILLET, o.c. : 36; DOBREV, Raškata pismenost : 236-237. 114 TRUNTE, o.c. : 116; DOBREV, o.c. : 236. 115 DOBREV : 223-235.

18


vermeld116, zowel tussen vocalen als postconsonantisch. Zachtheid wordt vaak nog wel aangegeven na í en ë (vb. çåìëÿ, êîíÿ, ïîí¬æå, wñêðüáë¬í·å), maar niet altijd (vb. êàïëåþ, ¸çìýíåí·å, âü íåìü), doorgaans niet na ð (vb. ìîðå, ñüðàñòâîðåí·å, çàòâàðàò¸ñå)117. Alle handschriften vertonen sporadisch vocalisaties van de oude reductievocalen, bv. in ïðàâåäíî, íåâåùåñòâíà, áðåííàãî. III.2. MORFOLOGIE Voor de morfologie van het naamwoord stelt men een constante verwarring van de oude verbuigingstypen vast118. Men kan een aanzienlijke invloed van de ŭ- op de o-stammen vaststellen, vooral in loc. sing., vb. o ì¸ðó, ïî ãðýõó, o âüñêð(ü)ñåí¸þ; loc. pl., vb. o ñüíwõ(ü), ïð¸ ¹ñòîõü (naast ïð¸ ¹ñòýõü), nom. pl., vb. ðàåâå, gen. pl., vb. äðóãîâü”, instr. pl., vb. ìü÷òàíì¸, çíàìåíì¥119. Er is invloed van de a-stammen op de onzijdige o- en jo-stammen, overwegend in loc. 120 pl. , vb. êà÷üñòâàõ(ü), ¹äîë·àõ(ü), ïð¸â¸äýí·àõ(ü), ñüí·àõü enz. Middelbulgaars zijn de hybride uitgangen met invoeging van het suffix: -îâ-/-åâ-, ontleend aan de nom. en gen. pl. van de ŭ-stammen, met daarbij aangehecht uitgangen van dat. en loc. pl. van de o-stammen, vb. loc. pl. ðîä(î)âýõ(ü), äîìîâýõü, ñàäîâýõü en dat. pl. âîëîâîìü, ñòðóêîâwìü, ñüíwâîì(ü), ðàåâîìü, ñòëüïîâwìü121. Men treft consonantstammen aan met uitgangen van de o-stammen, vb. dat. sing. êàìåíó, ñýìåíó (Osl. êàìåí¸, ñýìåí¸), gen. sing. ïëàìåíà (Osl. ïëàìåíå), loc. pl. ¹äåñýõü (Osl. ¹äåñåõü; misschien e-kavisme). Eenzelfde woord kan uitgangen van uiteenlopende verbuigingstypen vertonen, vb. òýëî: âü òýëý (o-st.), o òýëó (ŭ-st.), êü òýëåñ¸ (cons.-st.); ñüíü: o ñüíý (o-st.), gen. pl. ñüíîâü” en instr. pl. ñüíì¥ (ŭ-st.), dat. pl. ñüíwâîì(ü) (hybride); ¹äü: gen. pl. ¹äîâü” (ŭ-st.), dat. pl. óäîìü (o-st.), âü ¹äåñ¸ (cons.-st.), ¹äåñýõü (hybride, of e-kavisme). Bij de onzijdige abstracta op -ñòâî / -ñòâ¸¬ stelt men de neiging vast te alterneren tussen -ñòâî voor sing. en -ñòâ¸¬ voor pl., vb. sing.: acc. äý¸ñòâî, gen. äý¸ñòâà, dat. äý¸ñòâó, instr. äý¸ñòâîìü; pl.: acc. äý¸ñòâ·à, gen. äý¸ñòâ·¸ (naast äý¸ñòüâü”), dat. äý¸ñòâ·wìü (met verharding van de oorspronkelijk zachte uitgang), instr. äý¸ñòâ·¸122. Bij de adjectieven wint de pronominale verbuiging veld op de oude adjectiefuitgangen; beide verbuigingstypen komen naast elkaar voor, vb. dat. en loc. fem. 116

TRUNTE, o.c. : 83, 114. DOBREV, o.c. : 239-240. 118 FEUILLET, o.c. : 127, “(…) il est pratiquement impossible de suivre l’évolution de la morphologie nominale en procédant thème par thème. En effet, cette classification historique peut se justifier pour le vieux bulgare (…), mais elle n’aurait guère d’intérêt à un stade ultérieur, car le mélange des types est constant, et les anciennes répartitions sont la plupart du temps brouillées.” 119 TRUNTE, o.c. : 115, 117; vgl. ook WEIHER, Dialektik : xxxvi, “Die u-Stämme sind bis auf einige Reste zu den o-Stämmen übergegangen. Die o-Stämme übernahmen ihrerseits Endungen der u-Stämme und verallgemeinerten sie”; voor nom. pl. op -îâå, gen. pl. op -îâü , instr. pl. op -ì¸ cf. ibidem : xxxvii. 120 Dezelfde vaststelling bij WEIHER, o.c. : xxxvii-xxxviii. 121 Cf. BUBENIK, Change : 33, en TRUNTE, o.c. : 117; WEIHER, o.c. : xxxvii. 122 Cf. ook WEIHER, o.c. : xxxvii. 117

19


sing. op -î¸ naast -ý¸, loc. masc. en neutr. sing. op -îìü naast -ý¬ìü / -ýìü, gen. en loc. pl. op -ýõü naast -¥¸õü, instr. pl. op -ýì¸ naast -¥¸ì¸, enz.123. Voor de participia praes. en praet. act. vindt men de uitgangen -ùå en -øå naast -ùà en -øà voor nom. / acc. neutr. pl., vb. ïîäîá·à âü3áðàæåíà á¥âøå, â±ñà oæ¸âë¬íà á¥âøå, ÷ðýâà íàïëüíøåñå, ñ·à ïðýíåñåíà á¥âøå. Verder lijken de vormen op -ù¸ / -ø¸ veld te winnen, vb. ñð(ü)ä(ü)öå ïð¸âüïàäø¸124, maar waar men deze uitgang schijnbaar onregelmatig aantreft lijkt het vaak te gaan om een versteend, als gerundium gebruikt participium (cf. infra A.3.a.). Bij het gebruik van de comparatief blijkt een voorkeur voor de lange vormen voor nom. masc. en neutr. sing.: äàðü ìàëý¸ø¸ en ñêóäîñòíý¸ø¸ (i.p.v. -ý¸), òüùàí·å íåäîñòàòü÷íý¸øå (i.p.v. -ý¬), æåëýçî êðýï÷à¸øå en wñòðý¸øå (i.p.v. -à¬|-ý¬)125. De morfologie van het werkwoord vertoont minder innovaties. Voor de aor. 3 pl. van (-)¬ò¸ vindt men steeds (-)¬øå (Osl. -ªñ-) en (-)¬õîìü (Osl. -ªñîìü), vb. âüñïð¸2øå, ïðýä(ü)âüçåøå, ïð¸¬õwìü; secundaire aoristen komen verder regelmatig voor, vb. íàâ¥êîõwìü, ¸ç¥äîõîìü, wáðýòîõwì(ü), âüçðàñòîøå, ïð¸âüí¸äîøå, enz. Imperfecta zijn bijna altijd gecontraheerd, vb. ìü÷òàøå, âüï·àøå, òâîðàøå, met uitzondering van enkele vormen als ¸ìýàøå. Regelmatig lijkt de dubbele gravis de contractie aan te geven, vb. ïîä(î)áà”øå, íåïùåâà”øå. Van part. praet. act. van werkwoorden op -¸ò¸ vindt men zowel oude vormen (type ìîë†ü) als de recentere vorming (type ìîë¸âü), vb. ïð¸ëîæü naast âüëîæ¸âøó; Ñüòâîðøàãî naast Ñüòâîð¸â¥; ïð¸ñòóïëü, ñâîáîæäüø¸ñå, ¹ïîä(î)áëüøóñå naast ðàñëàá¸âø¹, ïðîñâýòë¸âü, ïîñëóæ¸âü enz. Het part. praet. pass. wordt vaak vervangen door het reflexieve part. praes. act.; misschien werd het onderscheid passief - reflexief daadwerkelijk aangevoeld, hoewel de vormen vaak onderling inwisselbaar lijken; zo vindt men to\ kinou/menon äâ¸æåùîìóñå, maar tw=n kinoume/nwn äâ¸æ¸ì¥õ(ü), ook to\ o(moiou/menon ïîä(î)áåùîìóñå, maar ta\ o(moiou/mena ¹ïîä(î)áëÿåìà”, nog tw=n trefome/nwn nu eens ï¸òàåì¥õ(ü), dan ï¸òàþù¸õ(ü)ñå. Verder kan nog de conditionalis ¸ìýàë á¸ (i.p.v. ¸ìýë á¸) vermeld worden, naar analogie met imperf. ¸ìýàøå, en de vorm ¬ñì¥ voor ¬ñìú. III.3. SYNTAXIS Voor de invloed van het Grieks op de Slavische syntactische structuur wordt doorgaans een onderscheid gemaakt tussen syntactische calques, d.w.z. mechanisch overgenomen, structuurvreemde graecismen (bv. genitivus absolutus, accusativus cum infinitivo e.d.), en structuurinherente graecismen, waarmee de actualisering of het geïntensiveerd gebruik van in het Slavisch latent aanwezige middelen o.i.v. het Grieks wordt bedoeld (vb. dativus absolutus, 123

TRUNTE, o.c. : 63. In een aantal gevallen – zeker niet altijd – kan er sprake zijn het overnemen van het geslacht van het Grieks door fragmentarisch vertalen, bv. fu/sij ... ei)sa/gousa: ¬ñ(òü)ñòâî ... âüâîäåù¸. 125 Cf. H. TRUNTE, Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Zugleich eine Einführung in die slavische Philologie. Bd. 1. Altkirchenslavisch (= Slavistische Beiträge Bd. 264. Studienhilfen Bd. 1). München 1991 : 103. 124

20


dativus cum infinitivo e.d.)126. In zijn studie van de 14e eeuwse Hexaemeron-vertaling maakt Trost een onderscheid tussen ‘Lehnkongruenz’en ‘Äquivalenz’: “Wenn wir zwischen der Herbeiführung einer Übereinstimmung mit der fremdsprachlichen Vorlage unter Wahrung eigensprachlicher Prinzipien – wir nennen sie Äquivalenz – und der Herbeiführung einer totalen Übereinstimmung mit der fremdsprachlichen Vorlage nach – wir nennen sie Lehnkongruenz – unterscheiden, dann herrscht in der Zagreber Hexaemeron- und in der Dialektikübersetzung die Tendenz vor, die Lehnkongruenz mit der griechischen Verbal- und Satzsyntax herbeizuführen (...). Die Wortübersetzung, die Nominal- und Kasussyntax dagegen zeigen in beiden Texten ein Schwanken zwischen Äquivalenz (...) und Lehnkongruenz (...)”127.

III.3.a. NOMINALE EN CASUS-SYNTAXIS Eén van de meest opmerkelijke eigenschappen van de taal van de Slavische De hominis opificio is een voelbare desintegratie van het casussysteem. Instabiliteit in de flexie gaat hand in hand met een voortdurende verwarring van naamvallen128. Opvallend is het wijken van de locatief ten voordele van de accusatief129 bij voorzetsels, hier vooral in het gebruik van âü c. acc. zonder richting of beweging voor Grieks e)n c. dat., vb. e)n t$= a)metri/#: âü áåçìýð·å, e)n ou)deni\ me/tr%: í¸ âü 2ä¸íó ìýðó, e)n mei/zoni t$= duna/mei: âü âåù°øó ñ·ëó, e)n h(mi=n: âü í¥ enz.. Ook de functies van gen. en acc. lijken niet meer scherp afgelijnd, o.m. door een uitbreiding van gen.-acc. buiten de categorie van de bezielde wezens. Men treft regelmatig een object in gen. aan waar men acc. zou verwachten: to\n e)gkei/menon flogmo\n katasbennu/ein: íàëåæåùàãî ïëàìåíà ¹ãàøàò¸; ... para\ tou= Qeou= susta/nta ko/smon gnw/rimon poih/saj: ... wò(ü) Á(îã)à ñüñòàâëåí°íàãî ì¸ðà çíà¬ìà ñüòâîð¸âü, enz. Men vindt ook âü c. gen., vb. voor loc. in e)n kataxrh/sei tini/: âü ÷ðýçüïîòðýá°ñòâà íýêîåãî, voor acc. in ei)j tou\j eu)ruxwrote/rouj po/rouj: âü ïðîñòðàííý¸ø¸õ(ü) ïðîõwäü”, kata\ th\n a)koh/n: âü ñëóõà. Ook ñêðîçý wordt vaak met gen. i.p.v. met acc. geconstrueerd, vb. dia\ tw=n po/rwn: ñêðîçý ïðîõîäü”, dia\ tw=n neu/rwn: ñêðîçý æ¸ëü, dia\ tou/twn: ñêðîçý ñ¸õ(ü). 126

Zie o.m. VEČERKA, “The influence of Greek on Old Church Slavonic”, Byzantinoslavica 58 (1997) : 372-373, met uitgebreide bibliografie. (Het artikel herneemt in grote lijnen twee vroegere publicaties, “Otnositel’no problematiki vlijanija grečeskogo na staroslavjanskij”, Actes balkaniques. Actes du premier congres international des études balkaniques et sud-est europiéennes, Sofia 1966, vi Linguistique. Sofia 1968 : 753-762, en “Vliv řečtiny na staroslavěnštinu”, Listy filologické 94 (1971) : 129-151; in wat volgt verwijzen wij steeds naar het meest recente artikel). Het isoleren van syntactische graecismen is niet zonder problemen, cf. o.m. BIRNBAUM, H., “Zur Aussonderung der syntaktischen Gräzismen im Altkirchenslavischen. Einige methodologische Bemerkungen”, Scando-slavica 4 (1958) : 142-152; cf. ook R. RŮŽICKA, “Griechische Lehnsyntax im Altslavischen”, Zeitschrift für Slawistik 3 (1958) : 173-185. 127 K. TROST, Untersuchungen zur Übersetzungstheorie und –praxis des späteren Kirchenslavischen. Die Abstrakta in der Hexaemeronübersetzung des Zagreber Zbornik von 1469. München 1978 : 69. 128 Soms is de grens tussen morfologie en syntaxis moeilijk te trekken; een gelijkschakeling van uitgangen kan vaak ook geïnterpreteerd worden als een verandering van functie van een bepaalde naamval. 129 Cf. I. DURIDANOV “Pojava na Balkanismi”, Gramatika na starobălgarskija ezik. Fonetika. Morfologija. Sintaksis. (verder GSbE) Sofija 1991: 551-552 e.v.: “Вместо очаквания местен падеж се явява винителен при глаголи, които не означават движение след предлозите âú и íà, което показва отмиране на категориите ubi и quo.”

21


Regelmatig treft men vormen in de nominatief aan waar men een andere naamval zou verwachten. Voor fem. sing. kan concurrentie tussen acc. en nom. worden vastgesteld130, vb. th=j qei/aj duna/mewj e)lpi/da e)feuriskou/shj: á(î)æ(ü)ñòâí¥å ñ·ë¸ íàäåæäà ¸çüwáðàòàþù¸; regelmatig staat het subj. van een inf.-zin in nom. i.p.v. acc. (AcI zoals Grieks, cf. infra), vb. a)na/gkhn eiånai/ fasin: íóæäà á¥ò¸ ðýøå, w(j mhke/ti to\ ba/roj th=j sarko\j e)pi\ to\ ka/tw bri/qein: ÿêî íå ê-òîìó òåæåñòü ïëüòüñêà íà äîëí¬ìü òåæàò¸, pro\j tou\j le/gontaj, sunai/d + ion eiånai t%= Qe%= th\n u(/lhn: êü ãë(àãîë)þù¸ìü ñüïð(¸)ñíîñ¹ùíà á¥ò¸ Á(îãî)â¸ âåùü, e(ka/stou tw=n o)/ntwn eiånai ti pe/raj kai\ me/tron: êîåìóæäî wò(ü) ñ¹ù¸õ(ü) á¥ò¸ íýê¥¸ êîíüöü ¸ ìýðà. Men treft ook nom./acc. van neutra aan voor gen., vb. ¸çðàùåí·å voor gen. comparationis in kera/twn de\ probolh=j i)sxuro/teroj: ðîãîì° æå ¸çðàùåí·å êðýï÷à¸øå”; ¹ñòðîåí·å in th=j a)lo/gou kataskeuh=j metenegkw\n to\ i)di/wma: áåñëîâåñíàãî ¹ñòðîåí·å ïðýíåñü ñîá°ñòâî; òà¸í°ñòâî in pro\j marturi/an tou= kata\ th\n a)na/stasin musthri/ou: êü ñâýä(ý)òåë°ñòâó 2æå âü âüñêð(ü)ñåí¸ òà¸í°ñòâî131. Concurrentie tussen dat. met gen. is in het Oudslavisch altijd aanwezig geweest, maar de mate waarin beide naamvallen functioneel samenvallen in de Slavische De hominis opificio moet beschouwd worden als een eigenschap van het Balkanslavisch132. Enkele voorbeelden: dat. voor partitieve gen. in ta\ a)xqofo/ra tw=n zw/wn: áðýìåíîíîñí¥õ(ü) æ¸âîòí¥ì(ü); dat. voor gen. van gebrek in o)do/ntwn kai\ dh/gmatoj hån h(mi=n xrei/a: ç¹áîì(ü) ¸ õîïëåí·ó áý” íàìü ïîòðýáà en ou)k a)/rtou tij e)sti\n a)pori/a ..., a)lla\ lo/gou e)pi/leiyij: í¸ õëýáó íýêàà ¬ñ(òü) í¸ùåòà ..., íü ñëîâó ñê¹äîñ(òü); dat. voor gen. van verwijdering bij äàëå÷å: po/rrw th=j pro\j to\ Qei=o/n e)stin o(moiw/sewj: äàëå÷å 2æå êü Á(î)æ(ü)ñòâ°íîìó ¹ïîäîáëåí·ó. Men treft ook gen. aan waar men dat. zou verwachten: vb.

äîáðî¹ïðàæíÿåìà ñóòü ¹ñòà ïîñë¹øàí·à ñëîâó. De verwarring is zichtbaar bij voorzetsels, vb. gen. bij êü, pro\j pa=san te/xnhn kai\ pa=san e)ne/rgeian: êü â°ñàêî¸ õ¥òðîñò¸ ¸ â°ñàêîãî äý¸ñòâà, pro\j th\n e)k tou= mh\ o)/ntoj u(po/stasin: êü 2æå wò(ü) íå ñóù¸õ(ü) ñüñòàâà, en dat. bij wò(ü), u(po\ tou= proe/xein dokou=ntoj: wò(ü) ïðýä(ü)¸ìýò¸ ìíýùîìóñå. Ook contaminatie van beiden

eu)/sxolo/n e)sti to\ sto/ma t$= u(phresi/# tou= lo/gou:

naamvallen in één constructie komt voor, vooral in de absolutus, maar ook: kaq' o(moio/thta tou= luxniai/ou h)\ e(te/rou tuxo\n u(/lhj deome/nou puro/j: ïî ïîä(î)á¸þ ñâýò¸ëí¥å ¸ë¸ ¸ ¸í¥å ïî ñëó÷àþ âåù¸ òðýáóþùî¸ wãíÿ, en dia\ th=j e)gkeime/nhj a)rthri/aj th=j e)pi\ to\ sto/ma dihkou/shj: íàëåæåùåå ðàä(¸) æ¸ë¸ ¸æå äî óñòü ïðîõîäåùî¸. In opsommingen worden beide naamvallen vaak door elkaar gebruikt, vb. Ti/ ouån me/ga, ko/smou xarakth=ra kai\

o(moi/wma

nomisqh=nai

to\n

a)/nqrwpon;

130

ou)ranou=

tou=

parerxome/nou,

gh=j

th=j

Cf. DURIDANOV in GSbE : 553, “Именителният и винителният падеж в старобългарски са притежавали различни форми в ед. ч. при имената от ā-основи. В среднобългарските писмени паметници се наблюдава конкуренция между тези два падежа в ролята им на обща форма в ед. и мн. ч.” 131 DURIDANOV ziet hierin een teken van de verzwakking van de adnominale gen, die al vroeg werd ingezet, ibidem : 552, “Усетът за родителния приименен падеж е започнал да отслабва през X – XI в., свидетелство за което е занемаряването на флексията на този падеж”. 132 Ibidem : 550-551. VEČERKA, R., Altkirchenslavische (altbulgarische) Syntax. II. Die innere Satzstruktur. Freiburg i. Br. 1993 (= Monumenta linguae slavicae 34 (27,2)) : 199-210, cf. 197 : “(...) seine [i.e. van adnominale dat.] fast vollständige Funktionsäquivalenz mit dem adnominalen Gen. im Aksl. erweist ihn jedoch als eine im allgemein slavischen Rahmen territorial begrenzte (“mundartliche”) Erscheinung. Sie hängt mit der kategorialen Verschmelzung von Gen. und Dat. zusammen, die einer der ersten Schritte zum Untergang der Deklination im Bg. und Maked. gewesen sein dürfte.”

22


a)lloioume/nhj, pa/ntwn tw=n e)n tou/toij perikratoume/nwn t$= paro/d% tou= perie/xontoj sumparerxome/nwn; ×òî” ¹áî âåë¸êî, ì¸ðó íà÷ðüòàí·å ¸ ïîä(î)á·å íåïùåâàò¸ñå

÷ë(îâý)êó – í(å)á(å)ñ¸ ïðýõîäåùîìó, çåìë¸ ¸çìýíÿåì¥å, âñýõ(ü) ¸õ°æå âü ñ¸õü oáüäðüæ¸ì¥õ(ü) ïðýõîæäåí·åìü oá°äðüæåùàãî ñüïðýõîäåù¸ìü?

Naast hoger vermelde onregelmatigheden treft men o.a. verwarring aan tussen gen. en loc., in pl., vb. íà ¸õæå ¹ìàëåíí¥õ(ü) ÷ë(îâý)êü”, âü ä(¹)øåâí¥”õ(ü) ïðýñïýàí¥”, ñêðîçý âðàòí¥õ(ü) â¥àõ(ü)133. Ook instr. en dat. lijken te zijn verward: e)pi\ tw=n para\ fu/sin diakeime/nwn ta\j mh/niggaj: íà ¸õ°æå ïðýçü ¬ñ(òü)ñòâî ïð¸ëåæåù¸õ(ü) ñêðàí·àìü, dat. ñêðàí·àìü i.p.v. instr. v. beperking; instr. voor dat. (of âü / íà c. acc.) in a)fierou=ntej t%= logism%=: wò(ü)ëó÷ÿþùå ïîì¥ñëîìü; ïî c. instr. i.p.v. dat. in kata/ tina plastikh\n qaumatopoii+/an: ïî íýêî¸ìü ëüæí¥ìü ÷þäîòâîðåí·åìü. Speciale aandacht verdienen die gevallen waar het Grieks een adnominale genitief of een voorzetselbepaling inschuift tussen voorzetsel en substantief; vaak beantwoordt het substantief dat met het voorzetsel verbonden zou moeten worden zonder meer aan de naamval van zijn Griekse pendant, i.e. onafhankelijk van het voorzetsel: vb. pro\j ta\j tw=n a)/rqrwn te kai\ spla/gxnwn diafora/j: êü ñüñòàâwì° æå ¸ óòðîáàìü ðàçë¸÷·à, e)pi\ th=j kata\ to\n nou=n eu)ruxwri/aj: o 2æå ïî ¹ìó ïðîñòðàí°ñòâà; e)pi\ th=j tw=n e(terogenw=n qewri/aj: íà ¸íîðîäí¥õ(ü) çðýí·à; pro\j ta\ e)n au)t% paradei/gmata: êü ÿæå âü í¬ìü óêàçàí·à; pro\j th\n tou= lei/pontoj a)naplh/rwsin: êü íåäîñòàòü÷íîìó íàïëüíåí·å; pro\j th\n tw=n futw=n a)naisqhsi/an: êü ñàäîâí¥õ(ü) íå÷þâ°ñòâ·å, e)n t$= Zwh=j a)pousi/#: âü æ¸çí¸ ë¸øåí·à, e.a. We zijn er ons van bewust dat een aantal aspecten meespelen bij de duiding van dergelijke grammaticale onregelmatigheden: in sommige gevallen kan men een slecht begrip van het Grieks of een corruptie in het vertalersmodel veronderstellen, in andere gevallen kan fragmentarisch vertalen zonder inzicht in de globale zinsstructuur als oorzaak worden aangehaald. Zelfs als dat zo is, lijkt het ons waarschijnlijk dat de vertaler nog maar weinig voeling had met de oude casus, zoals blijkt uit zijn gebruik van de naamvallen bij voorzetsels. In de Slavische De hominis opificio wordt een Griekse adnominale genitief opmerkelijk vaak vertaald met een denominatief adjectief dat dezelfde relatie uitdrukt.134 In de eerste plaats geldt dit voor de possessieve gen. in de brede zin, vb. th\n pai=da tou= a)rxisunagw/gou: wòðîêîâ¸ö¸ àðõ·ñ·íàãîãîâý, h( tou= Qeou= sofi/a: á(î)æ·à ïðýìóäîðñòü, ta\j th=j yuxh=j i)dio/thtaj: ä(¹)øåâíàà ñâî¸ñòâà, th=j xolh=j pikro/thj: æëü÷íàà ãîðåñòü, e)ce/tasij th=j tou= nou= pro\j th\n fu/sin suggenei/aj: ¸ñï¸òàí·å óìíàãî êü ¬ñ(òü)ñòâó ñüðîä°ñòâà, maar ook voor objects-gen.: th=j kataskeuh=j tou= a)nqrw/pou: ÷ë(îâý)÷üñêîìó ¹ñòðîåí¸þ, en subjects-gen.: dia\ th=j tou= nou= summaxi/aj: ¹ìí¥”ìü ñüïîñîáñòâ·åìü, t%= prognwstik%= th=j yuxh=j: ïðîðàç¹ìýí¸” ä(¹)øåâíîìü. Soms beantwoordt een denominatief adjectief aan een voorzetselbepaling met dia/: tai=j di' ai)sqh/sewj h(donai=j: ÷þâüñòüâí¥ì¸ ñëàñòì¸, ta\j dia\ tw=n ai)sqhthri/wn katalh/yeij: ÷þâüñòâí¥ì¸ ïîñò¸çàíì¥, toi=j dia\ tw=n 133

Cf. A. VAILLANT, Manuel du vieux Slave. t.1. Grammaire Paris. 1964 : 192, “On observe en vieux slave récent une confusion étendue du génitif et du locatif pluriels dans la flexion des substantifs”. 134 Cf. R. VEČERKA, Altkirchenslavische (altbulgarische) Syntax. II : 199-210, cf. 199: “Die Relationsadjektive besitzen im Aksl. fast die gesamte funktional-semantische Skala des adnominalen Gen.”.

23


neu/rwn sunde/smoij:

âåñåë·å.

æ¸ë°í¥¸ì¸ ñüóçàì¸,

th\n dia\ sarko\j eu)frosu/nhn:

ïëüòüñêîå

In dit verband kan men zich afvragen of men het veelvuldig gebruik van het denominatief adjectief (waaronder het possessief adjectief) voor de Griekse genitief kan blijven hanteren als indicatie voor een vertaling vóór de 14e eeuw. Zo bijvoorbeeld Hansack: “Ein erstes Klassifizierungsmerkmal bei der Beurteilung des Alters eines Textes bietet sich in der Wiedergabe der possessiven Genitive. (...) Werden sie überwiegend durch Adjektiva übersetzt (...), so ist der Text mit hoher Warscheinlichkeit nach Kirill, aber vor dem 14. Jh. entstanden.”135

Het antwoord op deze vraag kan niet anders dan samenhangen met onze datering van de De hominis opificio-vertaling (cf. infra).

III.3.b. SYNTAXIS VAN WERKWOORD EN ZIN Een veralgemening in het gebruik van actieve participia praes. en praet. op -ù¸, -ø¸ (en -ùå, -øå) lijkt het begin te markeren van een toenemend gebruik van versteende participia als gerundia136, vb. ai( a)nado/seij, di' e(ka/stou tw=n po/rwn toi=j a)tmoi=j sundieciou=sai: ãîðýâüçäààí·à, êî¸ìæäî wò(ü) ïðîõîäü ñü ïàðàì¸ ïðîõîäåù¸; tina e(te/ran oiåda trofh\n, a)nalogi/an tina\ pro\j th\n tou= sw/matoj e)/xousan: íýêîþ äð¹ãó âýìü ï¸ùó, ïð¸êëàä°ñòâî íýêîå êü òýëåñíî¸ ¸ì¹ù¸; h( kardi/a, tai=j i)di/aij diastolai=j kai\ sumptw/sesi sugkinou=sa to\ spla/gxnon: ñð(ü)ä(ü)öå, ñâî¸ì¸ ðàçäýë¬íì¥ ¸ ñë¹÷à¸ ñüïîäâ¸çàþù¸ óòðîáó. h( u(likh\ kai\ r(ow/dhj au)/th tw=n swma/twn zwh\, pa/ntote dia\ kinh/sewj proi+ou=sa:

ïðîõîäåùå, enz.

âåùíàà ¸ òåêóù·à ñ·à òýëåñü” æ¸çíü, â±ñåãäà ïîäâ¸çàí·åìü

Zoals ook door Trost werd vastgesteld voor de Hexaemeron-vertaling, doet de invloed van het Grieks zich vooral sterk voelen op het vlak van de syntaxis van werkwoord en zin. Het streven naar overname van de complexe, samengestelde zinnen van Griekse bronteksten had al eerder een semantische en functionele identificatie van eigen woorden met Griekse voegwoorden noodzakelijk gemaakt, met gelijkschakelingen als ei) = àùå, a)/n = ¹áî, ga/r = áî, w(j, o(/ti = ÿêî enz. tot gevolg137. De hypotactische structuur van de brontekst wordt nauwgezet overgenomen, waarbij structuurvreemde graecismen niet uit de weg worden 135

E. HANSACK, Die Vita des Johannes Chrysostomos des Georgios von Alexandrien in kirchenslavischer Übersetzung. Bd. 1. Würzburg 1975 : 22. Alleszins is het een punt van onderscheid met de 14e eeuwse Dialectiek-vertaling, cf. WEIHER, Zur sprachlichen Rezeption : 138-159, 154: “Der possessive Genitiv wird in der Dialektikübersetzung nur in ganz seltenen Ausnahmefällen mit einem Possessivadjektiv wiedergegeben.”; cf. ook THOMSON, Atticus of Constantinople : 12, “An early syntactic trait is (...) the use of possessive adjectives to render nouns in the genitive. (...) The lexical evidence would favour a later rather than an earlier dating”. 136 Cf. A.2. supra. DURIDANOV in GSbE : 553-554, “Тези причастия още в X –XI в. проявяват наклоност към освобождаване от разнообразната падежна флексия в сложния тип за трите рода, като започват да възприемат една-единствена неизменяема форма на -øòå (-øò¸) и -øå (-ø¸)”; cf. ook BUBENIK, o.c. : 7. 137 R. VEČERKA, “The Influence of Greek on Old Church Slavonic”, Byzantinoslavica 63 (1997), 2 : 374.

24


gegaan. Wij zullen hier volgende aspecten behandelen: het gebruik van dativus en accusativus cum infinitivo (DcI en AcI), de absolute constructie, het gebruik van het relativum ¸æå voor het Grieks lidwoord, en de fraseologische calque ¸ìýò¸ c. adv.. In zijn studie van de Hexaemeron-vertaling vermeldt Trost het gebruik van de Slavische DcI voor de Griekse AcI: “Aufschlußreich an diesem Beispiel ist die slavische Konstruktion Dativ mit Infinitiv für die griechische Konstruktion Akkusativ mit Infinitiv. Nach den Feststellungen E. Weihers kennt die kirchenslavische Dialektikübersetzung die genaue Übernahme des griechischen Akkusativs mit Infinitiv. Aber der Dialektikübersetzung ist auch die slavische Konstruktion Dativ mit Infinitiv für den griechischen Akkusativ mit Infinitiv nicht unbekannt”138. Ook in de De hominis opificio-vertaling treft men de twee constructies naast elkaar aan, zowel graeciserend AcI als DcI. Enkele voorbeelden: DcI:

AcI:

aåra dunato\n eiånai fh/sousi, mi/an ei)ko/na diafo/roij o(moiwqh=nai morfai=j;

Ïðî÷åå ìîùíî ë¸ á¥ò¸ ðåêóòü 2ä¸íîìó wáðàçó ðàçë¸÷í¥¸ìü ¹ïîä(î)á¸ò¸ñå çðàêwìü? [VI 112v, 20-25]

...w(j mhke/ti tou= Qeou= th\n ei)ko/na e)n t%= xarakth=ri kaqora=sqai tou= pla/smatoj. ...ÿêî íå ê-òîìó á(î)æ·ó oáðàçó âü íà÷ðüòàí¸” çðýò¸ñå ñüçäàí·à. [XIII 126v 10-15] ...e)n %â kai\ to\ dia\ panto\j tou= sw/matoj dih/kein th\n tou= nou= du/namij ...âü íåì°æå ¸ 2æå ñêðîçý â°ñå òýëî ïðîõîä¸ò¸ ¹ìíî¸ ñ·ëý [XVI 134v, 5-10] dida/skei ga\r, oiåmai, dia\ tou/twn o( lo/goj, e)n trisi\ diaforai=j th\n zwtikh\n te kai\ yuxikh\n du/namin qewrei=sqai.

Îy÷¸òü óáî, ìíþ, ñ¸ì¸ ñëîâî âü òðåõü ðàçë¸÷·¸õ(ü) æ¸âîòíó” æå ¸ ä¹øåâíó” ñ·ëó çðýò¸ñå. [VIII 115v, 20-25] fasi\ ga\r mikro\n ko/smon eiånai to\n a)/nqrwpon, ... Ðýøå áî ìàëü ì¸ðü á¥ò¸ ÷ë(îâý)êà, ... [XVII 136r, 10-15] e)n t%=, to\ me\n a)kti/stwj eiånai, to\ de\ dia\ kti/sewj u(posth=nai.

Âü 2æå wâî óáî íåñüçäàííý á¥ò¸, wâî æå ñüçäàí·åìü íàñòàò¸.

[XVII 139r, 20-25]

Een voorbeeld waar de twee in één zin gecombineerd worden is: ) gw\ de\ to\ me\n e)pitara/ssesqai polla/kij pro\j ta\j tw=n paqhma/twn E e)pikrath/seij to\ dianohtiko\n th=j yuxh=j, kai\ a)mblu/nesqai th=j kata\ fu/sin e)nergei/aj to\n logismo\n e)/k tinoj swmatikh=j perista/sewj, a)lhqe\j eiånai fhmi/!

Àç° æå ¬æå ¹áî ñüìóùàò¸ñå ìíwãàù¸ êü ñòðàñòí¥”ìü oäðüæàí·åìü ñüì¥ñëüíîå ä(¹)ø¸, (AcI) ¸ ïð¸òóïëÿò¸ñå ¬æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó äý¸ñòâà ïîì¥ñë¹ wò(ü) íýêîåãî òýëåñíàãî wáüñòîÿí·à (DcI) ¸ñò¸ííî á¥ò¸ ðåêó. [XII 123v, 5-15]

Het gebruik van de absolute constructie, steeds als vertaling voor de Griekse genitivus absolutus, is vaak problematisch. Weliswaar vindt men de te verwachten dativus absolutus, maar haast even vaak is de constructie getekend door een contaminatie van gen. en dat.,

138

TROST, Untersuchungen : 58-59; WEIHER, Rezeption : 155, en idem: Dialektik: xxxi.

25


d.w.z., met subject in gen. en participium dat., of omgekeerd139. In sommige gevallen kan men aannemen dat de Griekse constructie niet werd herkend, en dat de genitief van één van de leden adnominaal bij een ander woord werd gelezen (bv. e)n t%= prwtotu/p% tou/twn ou)k o)/ntwn: âü ïðüâîwáðàçíîìü ñ¸õ(ü) íå ñóù¸ì(ü) [B 105v, 1-5]). Ook fragmentarisch vertalen kan in vele gevallen als oorzaak van de fout worden aangeduid. Bovendien kan het fenomeen niet los gezien worden van de verwarring tussen gen. en dat. die de vertaling ook elders kenmerkt. Ook genitivus absolutus komt sporadisch voor, al moet men zich in die gevallen afvragen of de constructie ook zo door de vertaler werd opgevat. Enkele voorbeelden: dativus absolutus: ... qhriw/dhj tij a)\n hån kai\ dusa/nthtoj, toiou/twn au)tou= t%= sw/mati sumpefuko/twn: ...

çâýðîâ¸ä°íü íýêàêü ¹áî á¸ ¸ íåóäîáüñðýòàåìü, òàêîâ¥”ìü òîìó òýëåñåì(ü) ïð¸á¥âø¸”ìü. [VII 114r, 5-10] ... a)polhfqe/ntoj e)n t$= xa/sm$ tou= pneu/matoj ... : ... ¹äðüæàíó á¥âøó âü ïðîçýâàí¸” ä(¹)õó ... [XIV 129r, 25-26 e.v.] ... mhdemia=j a)napnoh=j a)narripizou/shj th\n flo/ga: í¸2ä¸íîìó æå âüçä¥õàí·ó âüçäâ¥çàþùó ïëàìåíü [XIV 131r, 1-5] contaminatie: ... th=j kataskeuh=j tw=n kata\ to\ sto/ma mori/wn ou) sundiasxhmatizome/nhj pro\j th\n xrei/an tou= fqo/ggou:

... ¹ñòðîåí·à ¸õ°æå ïî ¹ñòîìü óäîâü” íå ñüâü3áðàæàåì¹ êü ïîòðýáý

âýùàí·ó. [VIII 118r, 20-25 e.v.]

... th=j e)k nefw=n e)pombri/aj h)\ th=j tw=n o)xetw=n e)pirroh=j dia/broxon poiou/shj to\ u(pokei/menon: ... 2æå wò(ü) wáëàêü” wäüæäåí·à ¸ë¸ ïîòîêü ¸ç°âðýí·à ìîêðîòíî òâîðåùó ïîä(ü)ëåæåùåå. [XXXI N-173v, 25-26 e.v.] ... tou= te sterrou= kai\ a)nendo/tou dia\ th=j a)metaqe/tou pagio/thtoj a)dialei/ptwj e)pitei/nontoj ... th\n di/nhsin: ... òâðüäàãî æå ¸ íåïðýñòàííàãî íåïðýëîæíîþ òâðüäîñò¸þ â±ñåãäà ïðîñò¸ðàþùó ... wáõîæäåí·å. [I 106v, 5-10 e.v.] ... pa/ntwn tw=n spla/gxnwn dia/ tinoj klo/nou kai\ brasmw/douj kinh/sewj to\ toiou=ton pneu=ma sunecwqou/ntwn: ... â°ñàìü ¹òðîáàìü íýê¥¸ìü ñüìóùåí·åìü ¸ ê¥ïýë°í¸ìü äâ¸æåí·åìü òàêîâ¥” äóõü ñü¸çðýâàþù¸õ(ü). [XII 124v, 20-26] ... mh\ pro\j to\ kalo\n th=j e)piqumi/aj neuou/shj: ...íå êü äîáðîìó æåëàí·à ïðýêëàíÿþù¹ñå [XIII 127r, 5-10]

genitivus absolutus

tw=n e)nto\j pa/ntwn ei)j ku/klou sxh=ma diataqe/ntwn: ñóù¸õ(ü) âüíóòðü êðóãà wáðàçü äýåì¥õ(ü) [XIV 129v, 1-5] shmei/wn tinw=n para\ th=j fu/sewj e)pikeime/nwn: çíàìåí·¸ íýê¥¸õ(ü) âü íàä(ü)ëåæåù¸õ(ü) [XXVIII 163v, 15-20 e.v.]

139

â°ñýõ(ü) âü ¬ñ(òü)ñòâý

R. VEČERKA, Altkirchenslavische (altbulgarische) Syntax III: 191, “Durch die Kontamination des im Aksl. gut bezeugten dativus absolutus und des in den griechischen Vorlagen usuellen genitivus absolutus sind schließlich als Folge unachtsamer Übersetzung im aksl. Text agrammatische Wendungen mit dem einen Bestandteil im Genitiv und dem anderen im Dativ enstanden.”

26


Zeer frequent zijn die gevallen waarbij een Grieks participium bij een antecedent in eender welke naamval in de datief staat, als een soort ‘defectieve dativus absolutus’140. Wellicht kan dit fenomeen ook gezien worden in het licht van een nivellering van de casus en een onwennigheid t.o.v. de oude participium-uitgangen. Enkele voorbeelden: ... e)/pasxen h( fu/sij sundiatiqeme/nh t%= pa/qei tou= sw/matoj, tou= me\n o)xlou=ntoj ou)k a)naisqh/twj e)/xousa, diasafh=sai de\ to\ lupou=n e)nargw=j, dia\ th\n e)k th\j no/sou parafora\n, ou)k i)sxu/ousa: ... ñòð(à)äàøå ¬ñ(òü)ñòâî, ñüïð¸ëàã(à)þùóñå ñòð(à)äàí¸þ

òýëåñå, ñòóæàþùîìó ¹áî íå íå÷þâüñòüâíî ¸ìóù¹, ÿâ¸ò¸ æå oñêðüáëÿþùåå ÿâý íå ìîãóùó çà 2æå wò(ü) íåäóãà ¸ç¹ìëåí·à. [XIV 133r, 1-5]

Kai/ moi mhdei\j nemesa/tw, po/rrwqen prosa/gonti to\n lo/gon t%= prokeime/n% noh/mati:

H ¹áî äà í¸êòîæå ìå ïîðwêóåòü, ¸çäàëå÷å ïð¸âîäåùó ñëîâî ïðýä(ü)ëåæåùîìó ðàç¹ìýí¸þ. [XVII 138v, 5-10]

Kai\ w(/sper ei)/ tij polu/xwroj ei)/h po/lij e)k diafo/rwn ei)so/dwn tou\j pro\j au)th\n sumfoitw=ntaj ei)sdexome/nh: H ÿêîæå, àùå íýê¥¸ ìíwãîâüìýñòí¥¸ áóäåòü ãðàäü, wò(ü) ðàçë¸÷í¥¸õ(ü) âüõîäü” ¸õ°æå êü í¬ìó ïð¸õîäåù¸õ(ü) ïð¸¬ìëþù¹ [X 120r, 2025] ou) probolai=j kera/twn kaqwplisme/noj, ou)k ... h)/ tini ke/ntr% qanathfo/ron i)o\n e)k fu/sewj e)/xonti: íå ïðî¸çíîñí¥ì¸ ðîã¥ âüwð¹æåíü, íå ... ¸ë¸ íýêî¸ìü æåëîìü ñüìðüòîíîñí¥ìü ÿäü wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ¸ìóù¹ [VII 113v, 1-5]

Drie bijzondere vertalingen van de Griekse genitivus absolutus met redegevende nuance (“doordat...”) moeten hier nog worden vermeld, alle drie in hoofdstuk XII. Het onderwerp wordt in deze gevallen vertaald met instrumentalis, waarbij het participium in de datief staat als ‘defectieve dativus absolutus’ (“door..., die/dat...”). Men kan weliswaar niet uitsluiten dat het hier zonder meer om verwarring van dat. en instr. zou gaan: ... sumptw/sewj tw=n po/rwn kai\ mu/sewj e)n tai=j luphrai=j diaqe/sesi fusikw=j peri\ a(/pan genome/nhj to\ sw=ma, ... : ..., çàãðàæäåí·åìü ïðîõîäü” ¸ ñìýæåí·åìü, âü ñêðüáí¥õ(ü) ñüëîæåí·¸õ(ü) ¬ñ(òü)ñòâ°íý âü â°ñå á¥âàþùó òýëî, ... [XII 124r, 5-15] ... e)pi tou\j o)fqalmou\j e)cwqei=tai, th=j tw=n o)fru/wn sumptw/sewj e)felkome/nhj dia\ stago/nwn th\n u(grasi/an.: ... íà 4÷¸þ ¸çðýâàåòñå âýæäí¸ìü ñüëó÷àåìü, ïð¸âëà÷åùó êàïëÿì¸ ìîêðîòó. [XII 124v, 15-20] ... a)dunatou/ntwn de\ dei=cai th\n e)pisth/mhn, th=j tw=n o)rga/nwn a)xrhsti/aj ou) paradexome/nhj th\n te/xnhn.: íåìîãóù¸õ(ü) æå ¹êàçàò¸ õóäîæüñòâî oðãàí°ñê¥¸ìü íåïîòðýá±ñòâîìü, íå ïð¸2ìëþùó õ¥òðwñ(òü). [XII 125v, 5-15]

Typisch voor dit laat stadium van de taal is ook de hoge frequentie waarmee het relativum ¸æå als artificiële pendant voor het Griekse lidwoord wordt gebruikt141 – een typisch 140

Cf. VAILLANT, Manuel : 362 en 188, “le datif absolu peut être étendu au participe ou au groupe nominale apposé à un antécédent à un cas oblique quelconque: âüçâýùü åì¹ ãîë©áåìü ñ©÷åöü ìàñë¸íúíû ïð¸íîñ-ùþ « lui ayant annoncé par la colombe apportant le rameau d’olivier »”, etc.; et le fait est fréquent dans le Suprasliensis: îòú ìåíå ñúòâîðüø¹¹ì¹ âüñý÷üñêàÿ « de moi qui ai fait toutes choses »”. 141 VEČERKA, Influence: 374-374; idem, Altkirchenslavische syntax III : 172-176, Die Konstruktionen mit artikelartigen ‘iže’; cf. ook WEIHER, Dialektik : xxxi. TROST, Untersuchungen : 51-57, “Gemeinsam ist der

27


Kerkslavisch verschijnsel dat men in geen enkele moderne Slavische taal terugvindt. Trost beschreef dit typisch gebruik van ¸æå al in zijn studie van de Hexaemeron-vertaling. De inlassing van ¸æå als ersatz voor het Griekse lidwoord is meer dan louter formalisme, zoals Trost al aantoonde. Het streven naar een behoud van woordvolgorde t.o.v. het Grieks maakt dit hulpmiddel vaak nodig om de zinsstructuur transparant te houden, bv. in het geval van constructies met ingeschoven bepalingen tussen lidwoord en substantief. Bovendien biedt het de mogelijkheid gesubstantiveerde infinitieven of voorzetselbepalingen homoloog te vertalen. Dit ‘lidwoordachtig relativum’ neemt in de De hominis opificio-vertaling verschillende vormen aan:

¬æå (2æå), versteend nom. neutr. sing., vb. e)n t$= kaq' h(ma=j ei)ko/ni: âü 2æå ïî íàñ(ü) oáðàçý [V 111v, 20-26]; to\ fqe/ggesqai dia\ gramma/twn h(ma=j: 2æå âýùàò¸ ï¸ñàí°ì¥ íàìü [VIII 115r, 25-26]; tou= a)tremei=n: ¬æå áåçìëüâ°ñòâîâàò¸ [XIV 128r, 5-10], maar ook wel meervoud, bv. ta\j kata\ to\n bi/on xrei/aj: 2æå âü æ¸ò¸” ïîòðýá¥ [VIII 117v, 25-26]. ¸æå, versteend nom. masc. sing. en plur., vb. oi( pro\j a)llh/louj oi)kei/wj e)/xontej: ¸æå êü äðóãü äðóã¹ ñâî¸ñòüâíý ¸ìóùå [X 120v, 10-15]; tou\j e)n me/q$ karhbarh/santej: ¸æå âü ï·àí°ñòâý ãëàâîþ oòåãîòýâø¸ìü [XII 123r, 1-5]; o( ti\j a)/nqrwpoj: ¸æå êòî ÷ë(îâý)êà [XVII 140v, 1-5]. Overigens treft men ¸æå ook regelmatig aan voor Grieks tw=n, dat overwegend met ¸õüæå wordt vertaald, vb. tw=n a)llh/loij mh\ sumbaino/ntwn: ¸æå äðóãü äðóãà íå ñüõîäåù¸ì°ñå [VI 113r, 5-10]; e)pi\ tw=n mh\ xwrou/ntwn: íà ¸æå íå âüìýùàþù¸õ(ü) [XIII 127v, 10-15]. ¸õüæå, versteend gen. pl. van de drie geslachten, bv. tw=n e)/cw tou= sw/matoj: ¸õ°æå âüíý òýëåñå [X 120r, 15-20]; tou\j pro\j au)th\n sumfoitw=ntaj: ¸õ°æå êü í¬ìó ïð¸õîäåù¸õ(ü) [X 120r, 20-25]; e)pi\ me\n tw=n kata\ fu/sin diakeime/nwn: íà ¸õ°æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó ïð¸ëåæåù¸õ(ü); tw=n kata\ th\n h(donh\n a(martanome/nwn: ¸õ°æå ïî ñëàñò¸ ñüãðýøàþù¸”ìü [XIX 144r, 25-26]; toi=j peri\ to\n kw/nwpa kai\ to\n mu=n i)diw/masi semnopoiou=ntej to\n a)/nqrwpon: ¸õ°æå w êîìàðó ¸ ì¥ø¹ ñîá°ñòâ·¸ ÷üñòíîòâîðåùå ÷ë(îâý)êà [XVII 136r, 15-20]; e)n toi=j kata\ th\n kefalh\n xwri/oij: âü ¸õ°æå âü ãëàâý ìýñòýõ(ü) [XIV 129r, 15-20]. ÿæå, versteend nom. en acc. neutr. pl. en nom. fem. sing., vb. e)peidh\ kukloterh= ta\ peri\ to\n fa/rugga me/rh: ïîíåæå oêðóæåí¸ ñ¹òü ÿæå w ãðüòàíó ÷åñò¸ [XIV 129r, 15-25]; ta\ kata\ to\n ko/smon fero/mena: ÿæå ïî ì¸ðó íîñ¸ìà” [I 107v, 5-10]; h( metacu\ tw=n e)nanti/wn kti/sij: ÿæå ïîñðýä(ý) ñóïðîò¸âí¥õ(ü) òâàðü [I 107r, 1-5]; h( kat' ai)/sqhsin du/namij: ÿæå ïî ÷þâüñòâó ñ·ëà [XIV 130v, 15-20 e.v.] Het gebruik van de verschillende vormen lijkt weinig consequent. Zo verwacht men vb. ¬æå in to\ de\ ta\j a)forma\j ei)sa/gesqai: à ¸æå â¸í¥ âüíîñ¸ò¸ñå [VII 114r, 15-20] en t%= kat' au)th\n kenw/mati: ¸æå íà íü ¸ñòüùàí·å [IX 119r, 20-25]. De vorm die het ‘lidwoordachtig ¸æå’ aanneemt is vaak volledig afhankelijk van het Grieks lidwoord, los van het geslacht in het Slavisch, vb. to\ ec e)nanti/ou gino/menon pa/qoj: ¬æå wò(ü) ñóïðîò¸âíàãî á¥âàåìàà ñòð(à)ñòü - i.p.v. te verwachten ÿæå [XII 124v, 1-5]; ta\ pro\j ai)/sqhsin kateskeuasme/na para\ th=j fu/sewj o)/rgana: ÿæå êü ÷þâüñòâó ¹ñòðîåí¸ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà oðãàí¥ i.p.v. te verwachten ¸æå [VI 112v, 5-10]. Zagreber Hexaemeronübersetzung mit der Dialektik-übersetzung die häufige Wiedergabe des griechischen Artikels mittels iže in ganz bestimmten Fällen”

28


Sporadisch treft men een andere, regelmatig verbogen vorm aan als vertaling voor het Grieks lidwoord, al staat het gebruik ervan in die gevallen dicht bij dat van het ‘echt’ relativum, bv. th\n ei)j Qeo\n a)ga/phn th\n e)c o(/lhj kardi/aj kai\ yuxh=j kai\ dianoi/aj e)nergoume/nhn: 2æå êü Á(îã)¹ ëþáîâü, þæå “wò(ü) â°ñåãî ñð(ü)ä(ü)öà ¸ ä(¹)øå ¸ ì¥ñë¸” äý¸ñòâóåìó [VIII 117r, 5-10]. Voor het gebruik van ¸æå kunnen we Trost volgen, die stelt: “In der Zagreber Hexaemeronübersetzung wird der griechische Artikel dann mit iže übersetzt, wenn im Slavischen die wortwörtlich übersetzte Periode ohne iže nicht einsichtig oder mißverständlich wäre”, en verder “Keinesfalls verwenden diese Texte [i.e. de Hexaemeron- en Dialectiekvertaling] den slavischen Artikel-ersatz dort, wo er als Verständnishilfe entbehrlich ist”142. ¸æå wordt doorgaans gebruikt in volgende gevallen: a) Bepaling tussen lidwoord en substantief, vb. voorzetselbepaling: tou\j kat' a)reth\n diafe/rontaj: ¸æå ïî äîáðîäýòåë¸ ðàçíüñòâóþù¸õ(ü) [A 103r, 5-10]; th=j kata\ to\n a)/nqrwpon kti/sewj: 2æå ïî ÷ë(îâý)êó òâàð¸ [A 104r, 10-15], of genitiefbepaling: h( th=j u(/lhj eu)/xroia: 2æå âåù¸ äîáðîìàñò·å [XXI 148r, 1-5]; in dergelijke gevallen is het gebruik van ¸æå vaak overbodig doordat de genitief met een denominatief adjectief wordt vertaald, bv. kata\ to\n th=j a)id+ io/thtoj lo/gon: ïî ïð(¸)ñíîñóùíîìó ñëîâ¹ [XXIV 155r, 15-20]. b) Gesubstantiveerd participium met tussengeplaatste bepaling, o( kata\ qeo\n ktisqei\j: ¸æå ïî Á(î)çý ñüçäàíü á¥âü [A 103r, 20-25]; toi=j e)c a)rxh=j gegenhme/noij: ¸æå ¸ç íà÷åëà á¥âø¸ìü [A 104v, 5-10]; o( ga\r poih/swmen kat' ei)ko/na h(mete/ran ei)pw/n: ¸æå áî “ñüòâîð¸ìü ïî oáðàçó íàøåìó” ðåêü [VI 113r, 1-5]. c) Gesubstantiveerde infinitief met tussengeplaatste (voorzetsel)bepaling, of in de casus obliqui, vb. to\ di' e)lpi/doj e)/xein ta\ a)gaqa/: 2æå ¹ïîâàí·åìü ¸ìýò¸ áë(à)ãàà

[XXIII 153v, 1-5]; ei)j to\ gnw=nai: âü 2æå ïîçíàò¸ [XVIII 141r, 15-20]; a)lla\ limo\n tou= a)kou=sai lo/gon Kuri/ou: íü ãëàäü 2æå ¹ñë¥øàò¸ ñëîâî ã(î)ñ(ïîäü)íå [XX 146r, 25-26]; i(kanh\ pi/stij tou= a)pallagh/sesqai th=j toiau/thj leitourgi/aj to\n a)/nqrwpon: äîâîëíà ¬ñ(òü) âýðà 2æå ¸çìýí¸ò¸ñå wò(ü) òàêîâà”ãî ñë¹æåí·à ÷ë(îâý)êà [XIX145v, 25-26 e.v.] d) Gesubstantiveerde voorzetselbepaling: a)ll' e)n Mwu+s$= kai\ toi=j kat' e)kei=non: íü âü Ìwy¨ñåó ¸ ¸õ°æå ïî wíîì(ü) [XIX 145v, 5-10]; to\ mh\ kaq' h(donh/n: 2æå íå ïî ñëàäîñò¸ [VI 112v, 1-5]; ta\ peri\ yuxh=j h(mi=n: ÿæå w ä(¹)ø¸ íàìü [VIII 117v, 5-10]

Bij Weiher lezen we over de Izbornik van 1073: “Nicht selten finden wir die Formen iže, jaže, ježe als Entsprechungen für den griechischen Artikel; gelegentlich dient auch das Präsenspartizip von byti (...) als Artikelersatz”143. Ook in de De hominis opificio-vertaling treft men sporadisch het gebruik van het participium van á¥ò¸ als tegenhanger voor het Griekse lidwoord aan. Vergelijk bv. oi( kata\ Pau=lon: ¸æå ïî Ïàâëý [V 111v, 25-26] en toi=j kata\ Pau=lon muhqei=sin: ñóù¸ìü ïî Ïàâëý íàó÷åíí¥ìü [XVIII 141v, 8]; verder nog tw=n e)n t%= ko/sm% qauma/twn: wò(ü) ñóù¸õ(ü) âü ì¸ðý ÷þäåñü” [A 104r, 10-15]; tw=n e)nto\j 142

TROST, o.c.: 52 en 54. WEIHER, Rezeption : 147-148; cf. TROST, Untersuchungen : 57 nt. 111, “Außerdem stellt Weiher eine Verwendung des Präsensparticipium von byti für den griech. Artikel fest. In der Zagreber Hexaemeronübersetzung werden die Formen sušt- nur zweimal ohne griechische Vorlageentsprechung verwendet (...). In diesen Fällen liegt aber in der griechischen Vorlage eine Ellipse des Präsenspartizips von eiånai vor, die der Übersetzer nicht nachvollziehen möchte, um die Sinnidentität zu sichern, oder die er einfach in seiner Vorlage nicht vorgefunden hat. Vlad. 170b 27: (...) ot suštiich vъ mirě. (...) tw=n e)n t%= ko/sm%.” 143

29

HOOFDSTUK III : DE TAAL EN ASPECTEN VAN DE VERTAALTECHNIEK [XIV 129v, 1-5]; dia\ tw=n kato/pin: ñ¹ù¸ìü (instr. sing.) [XXIX 168v, 20-25]; tw=n e)n gene/sei kai\ fqora=: ñóù¸ì(ü) âü á¥ò·¸ ¸ [XXXI 174r, 25-26 e.v.] pa/ntwn:

ñóù¸õ(ü) âüíóòðü â±ñýõ(ü)

ñüçàä¸ òëýí·¸

Soms wordt ¸æå niet gebruikt waar men het zou kunnen verwachten, vb.: th\n e)pi\ toi=j legome/noij suggnw/mhn: o ãë(àãîë)åì¥õ(ü) ì(¸)ë(î)ñòü [A 104r, 15-25] – misschien ontbrak th\n in het vertalersmodel. Soms komt het voor waar het overbodig is, vb. To\ de\ ‘pw=j’ e)cairete/on th=j polupragmosu/nhj: À 2æå ‘êàêî’ ¸çâðüæåíî áóä¸ 2æå ìíîãî¸ñï¸òàí·à [XXIV 154r, 20-25]. Typische Griekse wendingen worden vaak ‘gecalqueerd’ in de Slavische vertaling. We beperken ons tot het voorbeeld van ¸ìýò¸ met bijwoord als vertaling voor Gr. e)/xein c. adv., in de betekenis ‘zijn’. Doorgaans gebruikt de vertaler de Griekse wending. Nog liever dan á¥ò¸ te gebruiken – slechts éénmaal in de Slavische De hominis opificio – construeert de vertaler ¸ìýò¸ met object (in de vorm van een substantief of een gesubstantiveerd adjectief), waardoor de parallelliteit met het Grieks ten minste deels bewaard blijft:

¸ìýò¸ c. adv.: e)pithdei/wj

e)/xein: ïîòðýáüíî ¸ìýò¸ [VIII 118r, 14] en óõ¥ùðåíý ¸ìýò¸ [IV 110v, 14]; a)nomoi/wj e)/xein: íåïîäîáíý ¸ìýò¸ [VI 113r, 4]; e)nanti/wj e)/xein: ñóïðîò¸âíý ¸ìýò¸ [A 104v, 4-11]; a)mi/ktwj e)/xein: íåñüìýñüíý ¸ìýò¸ [XXV 156r, 9], kalw=j e)/xein: äîáðý ¸ìýò¸ [A 104v, 16], e.a. ¸ìýò¸ c. obj.: e)ndew=j e)/xein: ë¸øåí¸¬ ¸ìýò¸ [A 103v, 9]; e)pithdei/wj e)/xein: ïîòðýáüíî¬ ¸ìýò¸ [I 107r, 9]; oi)kei/wj e)/xein: ïð¸ñâî¬í¸¬ ¸ìýò¸ [XVIII 142r, 2] á¥ò¸ met predicaat: xrhsi/mwj e)/xein: ïîòðýáüíü á¥ò¸ [VIII 118r, 2]

III.4. LEXICON Typerend voor het lexicon van de Slavische De hominis opificio is enerzijds een standaardisering van de gebruikte derivatiemodellen (vb. de dominantie van afleidingen op -¸¬ / -í¸¬ / -¸¬ voor substantieven, op -üíü voor adjectieven), met een voorliefde voor complexe prefixen suffix-afleidingen. De vertaler streeft formele analogie met het Grieks model na, wat zich uit het overvloedig gebruik van morfologische en semantische calques. Leenwoorden en omschreven vertalingen worden maar in beperkte mate gebruikt144. Sporen van een regionaal lexicon zijn weinig talrijk, al kunnen een aantal woorden o.i. als Serbismen worden beschouwd145.

144

Bij het aanhalen van voorbeelden worden woorden of uitdrukkingen gegeven in hun genormaliseerde vorm, i.e. zoals ze zijn opgenomen in het Glossarium; voor de gehanteerde principes, zie de introductie bij het Glossarium. 145 Cf. infra : 37.

30


III.4.a. CALQUE146 Talrijk zijn de morfologische calques met vaste pendanten voor Griekse prefixen147, vb. íåen áåç- voor alfa privativum a)-, íå¹äîáü- en çüëî- voor dus-, áëàãî-, äîáðî-, en ¹äîáü- voor eu)-. Hetzelfde, maar veel minder bindend, geldt voor voorzetselparen als dia/ðàç-, e)k-/¸ç-,wòü-, sun-/ñü-, enz. Voorbeelden:

íåêîë¸÷üñòâüíü en áåñêîë¸÷üñòâüíü; a)nai/sqhsi/a: íå÷¹âüñòâ¸¬, a)fqarsi/a: íåòëýí¸¬, a)no/moioj: íåïîäîáüíü, a)du/natoj: íåâüçìîæüíü, a)/fqoggoj: íåâýùàòåëüíü, a)moire/w: íåïð¸÷åùàò¸ñå, a)gnoe/w: íåâýäýò¸; a)bouli/a: áåñüâýò¸¬, a)metri/a: áåçìýð¸¬, a)ke/faloj: áåçãëàâüíü, a)/morfoj: áåçwáðàçüíü duski/nhtoj: íå¹äîáüäâ¸æ¸ìü, duspaqh/j: íå¹äîáüñòðàñòüíü en duswdi/a: çüëîñìðàä¸¬, dusw/dhj: çüëîâîíüíü eu)/xroia: áëàãîð¹ìýíüñòâî (naast äîáðîìàñò¸¬), eu)/logoj: áëàãîñëîâüíü; eu)fui+/a: äîáðî¬ñòüñòâ¸¬, eu)mh/xanoj: äîáðîõ¹äîæüíü; eu)/lhptoj: ¹äîáüðàç¹ìüíü, eu)ki/nhtoj: ¹äîáüäâ¸æ¸ìü diakri/nw: ðàñ¹ä¸ò¸, dia/stasij: ðàçë¹÷åí¸¬, ðàñòîÿí¸¬; e)kfeu/gw: ¸çáýãàò¸, e)kfu/sij: ¸çðàùåí¸¬, e)kpi/ptw: wòüïàñò¸, e)kpnoh/: wòüäüõíîâåí¸¬, sunecalla/sw: ñü¸çìýíÿò¸, summetamorfe/omai: ñüïðýwáðàæåâàò¸ñå, sunergi/a: ñüäý¸ñòâî, sunh/goroj: ñüãëàãîëüí¸êü a)/posoj:

Hetzelfde systeem is werkzaam voor andere onderdelen van composita148. Veelvoorkomend zijn paren als bv. qeo-/áîãî-, polu-/ìüíîãî- en -fo/roj/-íîñüíü -eidh/j(-w/dhj)/-â¸äüíü, -logi/a-/-ñëîâ¸¬. Een paar typische voorbeelden: qeoeidh/j: áîãîâ¸äüíü, qeoei/keloj: áîãîïîäîáüíü, qeo/pneustoj: áîãîäüõíîâåíü, qeofa/neia: áîãîÿâë¬í¸¬; polu/saroj: ìüíîãîïëüòüíü, polusu/nqetoj: ìüíîãîñüëîæüíü, polueidh/j: ìüíîãîâ¸äüíü, polupragmone/w: ìüíîãî¸ñï¥òîâàò¸ a)xqofo/roj: áðýìåíîíîñüíü, a)ggelofo/roj: àããåëîíîñüíü, qanathfo/roj: ñüìðüòîíîñüíü, koniortw/dhj: ïðàõîâ¸äüíü, au)loeidh/j: ñîïë¬â¸äüíü, kukloeidh/j: êð¹ãîâ¸äüíü, o)mixlw/dhj: ìüãëîâüäüíü, qhriw/dhj: çâýðîâ¸äüíü; mataiologi/a: ñ¹¬ñëîâ¸¬, ai)tiologi/a: â¸íîñëîâ¸¬, fusiologi/a: ¬ñòüñòâîñëîâ¸¬

Andere: a)rxe/tupoj: íà÷åëîwáðàçüíü (naast ïðüâîwáðàçüíü), prwto/tupoj: ïðüâî-

wáðàçüíü, i)sosta/sioj: ðàâüíîñòîÿòåëüíü, i)sa/ggeloj: ðàâüíîàããåëüíü; dwrofori/a: äàðîíîñ¸¬, paidopoi+/a: äýòîòâîð¬í¸¬, muqopoi+/a: áàñíîòâîð¬í¸¬; mikroyuxi/a: ìàëîä¹ø¸¬, nomoqe/thj: çàêîíîïîëîæüí¸êü en çàêîíîïîëîæ¸òåëü, douloprepw=j: ðàáîëýïüíî; pleonekte/w: ë¸õî¸ìüñòâîâàò¸, eu)qupore/w: ïðàâîøüñòâîâàò¸ 146

Voor het fenomeen van de calque, cf. N. MOLNÁR, “The calques of Greek Origin in the Most Ancient Old Slavic Gospel Texts”, Studia slavica academiae scientiarum Hungaricae 10 : 99-146; K. SCHUMANN, Die griechischen Lehnbildungen und Lehnbedeutungen im Altbulgarischen. Berlin 1950.; Zie ook de vergelijking van de vertaling van nominale composita bij de Exarch en in de 14e eeuwse Hexaemeronvertaling bij R. BAUR, Untersuchungen zur Nominalkomposition im Altbulgarischen, insbesondere im Sestodnev des Exarchen Johannes. Saarbrücken 1968. 147 Cf. SCHUMANN, o.c. : 13-14. 148 o.c. : 16-17

31


I.v.m. de relevantie van het frequent voorkomen van morfologische calques van het type met bindvocaal -î- en -¬- voor Griekse composita voor de datering van de vertaling, willen wij hier Weiher aanhalen: “Die griechischen Komposita werden ausschließlich mit Glied-für-Glied-Übersetzungen, die mit dem Bindevokal -o- bzw. -je- verbunden sind, wiedergegeben. In keinem Fall werden die einzelnen Glieder für sich dekliniert, so daß die Struktur des Kompositums in der Ausgangssprache, insbesondere auch beim Verbalkompositum, stets bewahrt bleibt. (...) Diese Änderung und Normierung in der Wiedergabe der griechischen Komposita, insbesondere bei den Verbalkomposita, ist m.E. so konsequent und signifikant, daß sie vielleicht eines der wenig bekannten Kriterien sein wird, die es erlauben, die Entstehungszeit einer Übersetzung näher zu bestimmen, d.h., daß sie als terminus ante 149 quem und post quem dienen können (vor dem 14., bzw. vom 14 Jh. an).”

De vertaler beoogt, met de overname van de vorm, ook de semantiek van het Grieks modelwoord in het Slavisch te transponeren. In vele gevallen is de betekenis van deze composita, ook als het om neologismen gaat, transparant. Interpretatieproblemen kunnen zich voordoen in het geval van polysemie van het Grieks modelwoord. Door zijn toevlucht te nemen tot een calque-vertaling wekt de vertaler vaak de indruk de interpretatie van het woord in de context uit te weg te gaan, en deze taak als het ware door te schuiven naar de lezer. Een mooi voorbeeld is het geval van a)no/moioj, dat, naast de gebruikelijke betekenis ‘ongelijk, verschillend’, gebruikt wordt om de aanhangers aan te duiden van de ketterse stelling die het orthodoxe ‘mi/a h( fu/sij’ verwerpt, i.e. “as name of those who assert unlikeness of Son to Father, Anomoean” (Lampe) [B 105r, 3; VI 112r, 14, 112v, 20]. De mate waarin de lezers de calque íåïîäîáüí¸¸ voor oi( a)no/moioi ook in die zin begrepen, blijft onduidelijk, en zelfs over het begrip van de vertaler kan men ten gronde geen uitspraak doen. Andere voorbeelden zijn o.m. ïðýíîøåí¸¬ voor parafora/, in de betekenis “(mostly of the mind) derangement; frenzy” (L&S) [XII 123v, 23] en âüçäàí¸¬ voor a)na/dosij [XXXI N-173r, 23], in de betekenis ‘uitwaseming’ (LG: Ausdünstung; L&S: exhalation)150.

Illustratief voor het formalisme dat de De hominis opificio-vertaling kenmerkt zijn de vele gevallen ‘Lehngliedzusatz’ volgens Schumann’s definitie151, i.e. een combinatie van de analoge vertaling en de calque. Het Grieks modelwoord wordt a.h.w. anderhalf keer vertaald; één lid van het compositum is semantisch redundant. Men kan twee types onderscheiden: a) de leden van het Slavische compositum kunnen beschouwd worden als pendanten voor die van de Griekse samenstelling, maar bovendien beantwoordt één ervan al aan het Griekse compositum als geheel, zoals in sw/-frwn: öýëî-ì¹äðüíü [XIV 133v, 3], waarbij öýëî- als ‘zusätzliche Gliedübersetzung’ feitelijk overbodig is, aangezien ì¹äðüíü niet enkel aan -frwn, maar ook aan sw/frwn als geheel beantwoordt. Een andere voorbeeld is dia-fqora/: ðàñ-òüëýí¸¬ [XXXI 173r, 18], naast òüëýí¸¬ [XXVI 160v, 26; 161v, 2]. Gelijkaardig 149

WEIHER, Rezeption : 154-155. Op grond van andere passages moeten we toch aannemen dat de vertaler het Grieks begreep: parafora/ wordt ook met ¸ç¹ìë¬í¸¬ vertaald [XIV 133r, 4], en elders in de tekst wordt e)catmi/zw - L&S: turn into vapour, draw up as vapour - weergegeven met âüçäàâàò¸ [XIV 128v, 21]. Het spreekt voor zich dat deze redenering enkel opgaat als we aannemen dat de De hominis opificio-vertaling het werk van één man is. 151 SCHUMANN, o.c.: 3-5. 150

32


is ook ¬ä¸íî-ñ¹ïð¹æüíàÿ voor h( o(mo/zugoj [XVIII 141r, 18]: ñ¹ïð¹ãü betekent weliswaar ‘juk’, en beantwoordt dus aan -zugoj, maar ñ¹ïð¹ãà staat ook zonder voorvoegsel voor ‘echtgenote, gezellin’. b) Eén van de leden van het Slavisch compositum beantwoordt aan het overeenkomstige lid in het Grieks modelwoord, het ander beantwoordt enkel aan de Griekse samenstelling als geheel, zoals bij u(per-bolh/: ïðý-¹ìíîæåí·å [A 103v,10-15] en dus-wdi/a: çüëî-ñìðàä¸¬ [XXVI 161r, 4]: ïðý- en çüëî- beantwoorden wel aan resp. u(per- en dus-, maar -¹ìíîæåí·å en -ñìðàä¸¬ staan niet voor de overeenkomstige leden van de Griekse composita, -bolh/ en -wdi/a, maar op zich al voor het geheel van de samenstelling152. Een ander voorbeeld is sum-maxi/a: ñü-ïîñîáüñòâ¸¬ [XV 134r, 5; XIX 144v, 3], naast ïîñîáüñòâ¸¬ [XIX 144v, 9]. Zoals men ook bij morfologische calques betekenissubstitutie van het Grieks modelwoord kan vaststellen – de vertaler neemt aan met de vorm ook de betekenis van het Grieks op het Slavisch over te dragen –, zo beïnvloedt het semantisch veld van het modelwoord ook woorden die oorspronkelijk al een betekenis met het Grieks gemeen hadden (analoge betekenisontlening153), of die oorspronkelijk een als aangrenzend ervaren betekenis hadden (substituerende betekenisontlening154). Een voorbeeld van dergelijke semantische calque is çàñò¹ï¸òåëüíü en het overeenkomstig substantief çàñò¹ïë¬í¸¬155 voor a)ntilhptiko/j en a)nti/lhyij; door de oorspronkelijke gemeenschappelijke betekenis van çàñò¹ïë¬í¸¬ en a)nti/lhyij, nl. ‘hulp, bescherming, bijstand’, wordt ook de betekenis van het Grieks woord in de context van De hominis opificio, uitsluitend “das Erfassen, Begreifen, von d. Wahrnehmung, Empfinding d. Sinne”156, op het Slavisch woord overgedragen; hetzelfde geldt voor het adjectief. Zowel de consequentie waarmee de Slavische begrippen in deze tekst worden gebruikt, als de verklarende glosse nr. 42, op f.171v “çàñòóï¸òåë°í¸ wáðàç¥ ÷þâüñòâà ðå÷å”, suggereren een juist begrip van het Grieks en een bewuste poging de polysemie van het Grieks over te dragen op het Slavisch. Een voorbeeld van substituerende betekenisontlening is ãàäàí¸¬ voor e)/mfasij, in de De hominis opificio in de betekenis “bes. beim Spiegel(vergleich) – Widerschein, Widerspiegelung, Abspiegelung, Spiegelbild” (LG), een betekenis die werd overgedragen op

Vergelijk duswdi/a: çüëîñìðàä¸¬ met de ‘echte’ calque dusw/dhj: çüëîâîíüíü [XXI 148r, 6]. “Der Übersetzer konnte bei einer bereits gemeinsamen Bedeutung eines griechischen und eines slavischen Abstraktums eine zusätzliche Bedeutung des griechischen Abstraktums im Wege der Analogie aus das slavische Abstraktum übertragen. In diesem Fall spricht man von analoger Lehnbedeutung”, TROST, Untersuchungen : 95-96. 154 “Der Übersetzer konnte die Bedeutung eines griechischen Abstraktums auf ein slavisches Abstraktum übertragen, das mit dem griechischen Abstraktum zwar keine gemeinsame Grundbedeutung hatte, diesem aber als bedeutungsmäßig nahestehend empfunden wurde. Bei dieser Bedeutungssubstitution – man spricht von substituierender Lehnbedeutung – geht die alte Bedeutung zuweilen, aber nicht immer verloren.” ibidem : 95. 155 cf. F. VON MIKLOSICH, Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum. Wien 1862-1865 : çàñò©ïë¬í¸¬ a)nti/lhyij, opitulatio; Slovník jazyka staroslověnského (ed. J. Kurz, Z. Hauptová). Praha 1958-1997 : Beistand, Hilfe Schutz; a)nti/lhyij, ske/ph, prostati/a. 156 Cf. F. MANN, Lexicon Gregorianum. Wörterbuch zu den Schriften Gregors von Nyssa. Bd. I. Leiden – Boston – Köln 1999. 152 153

33


het Slavisch woord aanknopend bij de oorspronkelijke betekenis ‘raadsel, voorspelling’ (ãàäàò¸ ‘vermoeden, gissen, raden’). Problematisch bij betekenissubstitutie blijft de vraag naar het opzet van de vertaler enerzijds – of de vertaling inderdaad tot stand kwam met kennis van het Grieks en met het oog op betekenissubstitutie – en naar het begrip van de lezer anderzijds157. In vele gevallen moet worden aangenomen dat de gekozen Slavische pendant van een Grieks polysemantisch woord het gevolg is van slecht begrip van het Grieks, waarbij de verkeerde betekenis werd vertaald. Voorbeelden zijn talrijk: áåñò¹äüíî¬ voor to\ a)/sxhmon, ‘het vormeloze’; ëüæüíü voor plastiko/n, ‘plastisch, m.b.t. vormgeving’, ïîãðýøåí¸¬ voor dia/ptwsij, ‘ineenstorting, het in puin vallen’; ïð¸÷åùàò¸ñå voor metalamba/nw, ‘opeenvolgend aannemen’; ðàäîâàò¸ñå voor diaxe/omai, ‘ontspannen, slap, los worden’; ðàçüíüñòâîâàò¸ voor diafore/omai, ‘verspreid worden doorheen’; õîæäåí¸¬ voor ba/sij, zowel ‘voetzool’ als ‘basis, steunpunt’, e.a. De vele gesubstantiveerde adjectieven, participia, en zelfs bijwoorden in Gregorius’ De hominis opificio hebben de vertaler ongetwijfeld voor een uitdaging geplaatst. In deze gevallen streeft de vertaler naar behoud van de Griekse woordsoorten, die hij substantiveert door gebruik te maken van de lange uitgangen van de bepaalde vorm, liever dan zijn toevlucht te nemen tot bestaande substantieven. Zo wordt to\ a)nqrw/pinon 8 keer met ÷ëîâý÷üñêî¬ vertaald, slechts 3 maal met ÷ëîâý÷üñòâî; to\ te/leion is 10 keer ñüâðüøåíî¬, 1 keer ñüâðüøåí¸¬; to\ u(gro/n wordt 10 keer met een gesubstantiveerd adjectief vertaald, ìîêðî¬ of ìîêðîòüíî¬, slechts 1 maal met ìîêðîòà. In de meeste gevallen wordt het gebruik van een substantief volledig uit de weg gegaan. Enkele voorbeelden: gesubstantiveerde adjectieven: to\ a)/yuxon: áåçä¹øüíî¬, to\ a)or / iston: áåñïðýäýëüíî¬, to\ kalo/n: äîáðî¬ (naast äîáðî), maar ook bv. ta\ a)/loga ‘de redeloze dieren, de dieren’: áåñëîâåñüíàÿ; participia: to\ kinou/menon: äâ¸æåùå¬ñå, to\ shmaino/menon: çíàìåí¹¬ìî¬; ta\ e)piqewrou/mena: íàç¸ðà¬ìàÿ; ook bijwoorden: to\ ka/tw: äîëüí¬¬. De begrijpelijkheid komt soms in het gedrang, zoals bij de vertaling van ta\ mete/wra, L&S: things in the heaven above, astronomical phenomena: â¥ñîêàÿ. III.4.b. LEENWOORDEN Hoewel de De hominis opificio-vertaling een voorkeur toont voor Slavische vormen of calques, kan men de houding ten aanzien van leenwoorden niet puristisch noemen158. Goed ingeburgerde leenwoorden, vaak bijbelse termen en woorden uit de sfeer van de religie, worden vrijelijk gebruikt: a)/ggeloj: àããåëü, a)rxagge/lou: àðõàããåëîâü, a)rxisunagw/gou: àðõ¸ñ¸íàãîãîâü, #(/dhj: àäü, a)mh/n: àì¸íü, a)po/stoloj: àïîñòîëü, pa/sxa: ïàñõà, 157

THOMSON, John the Exarch : 50, “The major difficulty in determining wether a polyseme has been mistranslated is the fact that it remains uncertain whether a Slavonic root with all its cognates was being given the same meaning as the equivalent Greek root with its cognates.” 158 Vgl. bijvoorbeeld de bevindingen van L. TASEVA, “Ezikăt na prevodača Zakchej: Meždu knižovnoto nasledstvo i formalističnite tendencii na epochata”, Slavia. Časopis pro slovanskou filologii 69 (2000) : 209, waar zij het purisme aantoont van de vroeg 14e eeuwse Zakchej Filosof (of Zagorjanin), die elk gebruik van leenwoorden tracht te vermijden, bv. eu)agge/lion: áëàãîâýñò¸å, skh=ptron: õîð©ãâà, a)rxiereu/j: ïðüâîñâ-ùåíüí¸êú, maar ook anthroponiemen als Mixah\l Sug/kelloj: ì¸õà¸ëú ñúêëýòüí¸êú e.a. 34


patria/rxhj:

ïàòð·àðõü,

eu)agge/lion:

2yàããåë·å,

Faraw/:

ôàðàwíü;

ai(retiko/j:

2ðåò¸÷üñêü, manixai=oj: ìàí·õå¸. Verder ook termen voor koninklijke attributen, nl. dia/dhma: ä·àä¸ìà en skh=ptron: ñê¸ïòðü, namen uit de wereld van fauna en flora: ba/lsamon: áàëñàíü, da/fnh: äàôíü (of äàôíà), mh/kwn: ì¸êwíü, u(akinqi/noj: ·àê·í»îâü, kri/non: êð·íî, kro/koj: êðîêü, kw/neion: êwí¸¬, sxi=noj: ñõ·íü, o)/xnh: wõíü (of wõíÿ); krokodei/lou: êðîêîä·ëîâü, ti/grij: ò·ãðü, en enkele medische termen: a)rthri/a: àðò¸ð·à, fle/gma: ôëåãìà, freni/tij: ôðåí¸òü, frh/n: ôðåíü. Verder nog Kai=sar: Êåñàðü, o)/rganon: wðãàíü, ai)qh/r: 2»¸ðü, tra/peza: òðàïåçà, porfu/reoj: ïîðôy¨ðüíü, en e(llhniko/j: 2ëë¸íüñêü. Ook de omschrijving ñòîìàõîìü áîëýò¸ voor stomaxe/w kan hier worden vermeld. In enkele gevallen wordt naast het leenwoord ook de Slavische tegenhanger gebruikt: filosofi/a: ô·ëîñîô·à, maar ook de calque ëþáîì¹äð¸¬; ei)/dwlon: ¸äwëü, naast ïîäîá¸¬; yalmwdi/a: ¾àëüìü naast ïýí¸¬; a)rthri/a: àðò¸ð·à,

maar ook æ¸ëà en ñüñòàâü.

III.4.c. OMSCHREVEN VERTALING Omschreven vertalingen, al dan niet voor Griekse composita, komen relatief weinig voor; voorbeelden zijn:

ãëàâîþ wòåãîòýò¸ en wòåãü÷åí¸¬ ãëàâüíî voor resp. karhbare/w en karhbari/a; ï¹òüíî¬ øüñòâ¸¬ voor o(doipori/a; voor a)nama/rthtoj vindt men áåç ãðýõà naast de samenstelling áåçãðýøüíü; e)pana/lhyij: ¸ç íà÷åëà âüñïð¸¬ò¸¬; ãàãîë¬ìàÿ ÿãîäà ïð¸ ãðüëý voor gargarew/n; ïüò¸öà ìàëà voor koloio/j. De omschreven vertaling ¹ãîäüíü ä¹ø¸ voor kataqu/mioj, waarbij ¹ãîäüíü de Griekse samenstelling in haar geheel vertaalt en ä¹ø¸ inhoudelijk redundant is maar formeel beantwoordt aan de Griekse component -qu/mioj, is verwant met de Lehngliedzusatz.

Verder vindt men vooral verbindingen met de werkwoorden òâîð¸ò¸ en á¥ò¸, zoals

íàâîäí¬í¸¬ òâîð¸ò¸, o(doiopoie/w: ï¹òü òâîð¸ò¸; e)pamfoteri/zw: íà wáî¸õü á¥ò¸, a)prakte/w: íåäý¸ñòâüíü á¥ò¸, e)pigi/nomai: ïîñëýä¸ á¥ò¸, prou+pa/rxw: ïðýæäå á¥ò¸ naast ïðýäüá¥ò¸. plhmure/w:

III.4.d. ATHESAURISTA Bij het opmaken van ons glossarium hebben wij acht algemene lexica gebruikt voor het isoleren van de athesaurista159. Met uitsluiting van de woorden geattesteerd bij Weiher en Trost betreft het 192 woorden. Het leeuwendeel hiervan bestaat uit, soms complexe, composita en afleidingen, prefixen suffix-neologismen. Adjectieven en bijwoorden (60) 26 deverbatieve en denomintieve adjectieven op -üíü: enkelvoudig slechts âýæäüíü, ê¥ïýëüíü, composiet àããåëîíîñüíü, áåçâåë¸÷üñòâüíü,

áëàãîñòðàñòüíü, áðýìåíîíîñüíü, âëàñîòâîðüíü, ä¹õîïð¸¬òüíü, æëü÷åïð¸¬ìüíü, 159

Cf. de lijst bij de inleiding bij het Glossarium.

35


¸ñò¸íüíîñëîâüíü, çåìë¬òð¹äüíü, ìüíîãîâüìýñòüíü, ìüíîãîäîâîëüíü, íå¹äîáüñòðàñòüíü, ïðîò¸âîâüçâðàòüíü, ïðýäüêîíü÷üíü, ñüë¸òüíü, ¹äîáüðàç¹ìüíü, ¹äîáüøüñòâüíü; Speciale vermelding verdienen de afleidingen op -â¸äüíü,

in de Slavische De hominis opificio de standaardvertaling voor Griekse adjectieven op -eidh/j / -w/dhj: âîùàíîâ¸äüíü, âýòðîâ¸äüíý, ä¥ìîâ¸äüíü, ïîòîêîâ¸äüíü, ïðàõîâ¸äüíü, ñîïë¬â¸äüíü, ñðýäîâ¸äüíü. 15 afleidingen op -òåëüíü: ìàëî¸çðàñò¸òåëüíü, ìüíîãîðàæäàòåëüíü, íåâýùàòåëüíü, íåäýÿòåëüíü, íåðàæäàòåëüíü, ñüæ¸òåëüíü, ¹äîáü¬ì¸òåëüíü, vaak als pendant voor de Griekse adjectieven op tiko/j160: çàñò¹ï¸òåëüíü, íàä¥ìàòåëüíü, íàñëàä¸òåëüíü,

wáü¬ì¸òåëüíü, êàçàòåëüíü.

wêðüì¸òåëüíü,

wòüðýâàòåëüíü,

ïðýäüðàçäýë¸òåëüíü,

ñü-

17 als adjectief of bijwoord gebruikte composiete passieve participiumvormen:

äîáðîwñåçà¬ìý, äîáðî¹ïðàæíÿ¬ìü, äîë¹í¸çíîñ¸ìü, äîë¹íîñ¸ìü, íåwáëàäà¬ìü, íå¹äîáüðàçòðüçà¬ìü, íå¹ïðàæí¬íü, ñ¹ðîâîï¸òà¬ìü, vaak voor Griekse verbaaladjectieven op -toj (of daarvan afgeleide bijwoorden)161: íåwá¹÷åíü, íåwòüäüõí¹òü, íåðàñòðüæåíî, íåñü÷¸í¬íü, íå¹äîáüäâ¸æ¸ìü, íå¹äîáüñüðýòà¬ìü, ¹äîáüäâ¸æ¸ìü, ¹äîáüñüòðåíü, ¹äîáü¬òü. Daarnaast moet nog het part. praes. act. íîâîöâüò¥ voor Grieks neoqalh/j worden vermeld, en ¹ñüïüíü162 (voor [¹ñüïíåíü]?) dat dienst doet als part. van ¹ñüïàò¸ / ¹ñüïí¹ò¸: to\ dianohtiko\n kathuna/sqh: ñüì¥ñëüíîå ¹ñüïíî á¥ñ(òü). Substantieven (42) 17 composiete afleidingen met de productieve suffixen -¸¬, -í¸¬, -ò¸¬: âåëåðàç¹ì¸¬,

âüñïðýãðàæäåí¸¬, ãîðýâüçäàÿí¸¬, äîáðîìàñò¸¬, íåñë¹æåí¸¬, wáüòåêàí¸¬, wòüäüõí¹ò¸¬, ïîâüïëüùåí¸¬, ïðýäüïîêðüâåí¸¬, ïðýäü¸ñïàäåí¸¬, ðàâüíîäðüæàí¸¬, ðàñòðüæåí¸¬, ñüìýæåí¸¬, ñüwêëåâåòà¸í¬, ñüðàñòàÿí¸¬, ñüòýñêí¬í¸¬, ÷åäîÿäåí¸¬; 3 afleidingen op het productief suffix -üñòâî: ïî÷üòåíüñòâî, ñðýäîïðýäýëüñòâî, ÷ðýçüïîòðýáüñòâî; 3 afleidingen op het productief suffix -üñòâ¸¬: äîáðî¬ñòüñòâ¸¬, ñüïîñîáüñòâ¸¬, ¹äîáüñòâ¸¬; 2 homoniemen op -í¸êü: ì¹ñ¸ê¸¸í¸êü, ñüíýäüí¸êü. 7 leenwoorden uit i.v.m. botanica en geneeskunde: äàôíü (of äàôíà), êðîêü, ì¸êwíü, wõíü (of wõíÿ), ñõ·íü, ôðåí¸òü, ôðåí¥.

160

Zie voor de vertaling van dit type adjectief, H. KEIPERT, “Griechisch-slavische Übersetzungsprobleme bei einem fach-sprachlichen Adjektivtyp. Die Adjektive auf -tiko/j im Bogoslovie Johanns des Exarchen”, Studia slavico-byzantina et mediaevalia europensia vol.1, Issledovanija po slavjanovizantijskomu i zapadnoevropejskomu srednevekov’ju. Posvjaščaetsja pamjati Ivana Dujčeva 1988 : 201-216. 161 De vertaling van Griekse verbaaladjectieven op -to/j (SCHWYZER, I 498.), illustreren de wijze waarop de vertaler morfologische boven semantische principes laat primeren; de vertaling van dit type adjectief in de De hominis opificio beantwoordt aan de beschrijving van Schumann: “Bei der Übersetzung wird nicht auf die beiden Bedeutungen des griechischen Verbaladjektivs auf -toj, die der Möglichkeit und die des Part. Perf. Pass., Rücksicht genommen. Typ a) [i.e. part. praes. pass.], b) [i.e. part. praet. pass.], d) [i.e. adj. op -üíü] können ohne Unterschied in beiden Fällen benutzt werden”, SCHUMANN, Lehnbildungen : 11. 162 MIKLOSICH vermeldt wel ¹ñúïüíú diqa/lassoj, bimaris. 36


10 andere, die in verschillende gevallen als Serbismen geduid kunnen worden163: êîâà÷üí¸öà voor to\ xalkei=on (‘smederij’; ~ Mikl. êîâà÷ü, xalkeu/j, faber; = SKr. kovačnica; Bulg. ковачница); ïîë¹ò¸íà voor h(mi/seuma (= SKr. polutina); ïðîçýõàí¸¬ (cf. V. Karadžić, Srpski rječnik : зиjехање; vide зиjевање das Gähnen); ïðýò¸ëüñòâî voor pimelh/ ‘lichaamsvet’(cf. V. Karadžić, Srpski rječnik : претилиница, претилина, Das Fett); ð¹æà voor r(o/don (= SKr. ruža); ñêðàí¸¬ voor e)gke/faloj (‘de hersenen’, naast het meer gebruikte çàò¥ëüêü; daarnaast wordt het wel geattesteerde ñêðàí¸ÿ gebruikt voor mh=nigc, bij Mikl. in de betekenis kro/tafoi, tempora); ñòð¹êü voor ske/loj, ‘been’ (passage:

kaqa/per ti de/ndron e)f' e(no\j to/pou me/non, mh/te th=j tw=n skelw=n diadoxh=j e)pi\ to\ pro/sw proagou/shj th\n ki/nhsin; de vertaler vertaald ‘twijg, tak, stam’; = SKr. struk); òî÷üöü voor tro/xoj (‘wiel’; vgl. SKr. točak); õðüìåñòàâüö¸ voor xo/ndroi (‘kraakbeen’; vgl. Mikl. õð-ùü cartilago en õð-ñòàâüöü cartilago); ÿâëü÷¸öà voor pareia/ (‘wang,

kaak’, naast ÿãîä¸öà, dat bij Mikl. geattesteerd is, maar enkel in de betekenis granum; vgl. SKr. jabučica ‘wang, kaak(been), en met dezelfde betekenis jagodica).

Werkwoorden (90) De grootste groep athesaurista bestaat uit werkwoorden – de innovatie bestaat meestal uit ongebruikelijke prefix-combinaties (14): âüçãðýÿò¸, âüçðýâàò¸, íàäüñêàêàò¸,

wáëþò¸ò¸ñå, ïîäüêð¥ò¸, ïîäüìàçîâàò¸, ïîäüï¸òàò¸, ïðýäüâðàò¸ò¸ñå, ïðýäüæ¸ò¸, ïðýäüwáëàäàò¸, ïðýwáëà÷àò¸, ïð¸ãðýÿò¸, ñüâýøàò¸, ïðýäüê¹ïü÷üñòâîâàò¸; meestal met opeenstapeling van twee prefixen, doorgaans in navolging van het Grieks (52): âüçïðýñòàâëÿò¸ñå, âüçðàçäýëÿò¸ñå, âüç¹êàçàò¸, âüwáíàâëÿò¸, âüñïðî¸ñõîä¸ò¸, âüñïðý¬ò¸, ïîäüâüí¸ò¸, ïîäüíà÷ðüòàò¸, ïîäüðàñòëýò¸, ïîäüðàñ¥ïàò¸, ïîäüñüêð¥âàò¸, ïð¸âüç¸ìàò¸, ïð¸âüçðàñò¸, ïð¸âüìýùàò¸ñå, ïð¸¸çwáðýñò¸, ïðýäüâüçåò¸, ïðýäüâüwáðàæàò¸, ïðýäüíàâ¥êí¹ò¸, ïðýäüíàçüäàò¸, ïðýäüíàêàçîâàò¸, ïðýäüñüçüäàò¸, ïðýäü¹òð¹ä¸ò¸ñå, ïðý¸ñïàñò¸, ïðýíàäüñòàâ¸ò¸, ïðýíàäüñòîÿò¸, ñüâüwáðàæàò¸, ñü¸çäàò¸, ñü¸çìýíÿò¸, ñü¸çðýâàò¸, ñü¸ñïëüí¸ò¸ñå, ñü¸ñïëüíÿò¸ñå, ñü¸ñï¥òîâàò¸, ñüíàï¸ñàò¸, ñüíàçíàìåíîâàò¸, ñüí¸çüòðüçàò¸, ñüwòâðüçàò¸ñå, ñüïîêàçàò¸, ñüïîëàãàò¸, ñüïîñýÿò¸, ñüïîòðýáîâàò¸, ñüïî÷¸âàò¸, ñüïð¸á¥ò¸, ñüïð¸ë¹÷àò¸ñå, ñüïð¸ìýñ¸ò¸, ñüïðýá¥ò¸, ñüïðýñòàÿò¸, ñüïðýõîä¸ò¸, ñüðàçäð¹øàò¸, ñüðàñòâîð¸ò¸, ñüðàñýÿò¸, ñü¹ì¥øëÿò¸, ñü¹ïîäîáëÿò¸ñå; suffix-vernieuwingen, al dan niet gepaard met prefigering: op -ÿò¸ (3): âüãëüáëÿò¸, wáüöýïëÿò¸, ïîäüñýíÿò¸; op -àâàò¸ (4): âüwá¥÷àâàò¸, âüñýÿâàò¸, ¸çä¥õàâàò¸, íàäüñ¸ÿâàò¸; op -îâàò¸ / -¬âàò¸ (5): wä¹øåâë¬âàò¸, ïîñëýäüí¸÷üñòâîâàò¸, ñüïðýwáðàæåâàò¸ñå, ñüïîñò¸çîâàò¸, ¹÷åí¸÷üñòâîâàò¸

Andere composita (9) zijn: íåïð¸÷åùàò¸ñå, ïðîò¸âîñëîâ¸ò¸ñå, ïðîò¸â¹wáðàçîâàò¸ñå, ïðýñòàâëÿò¸ñå; ÷üñòüíîòâîð¸ò¸, ÷þäîñüêàçàò¸

íåïð¸÷åñò¸ò¸ñå, íå¹ïðàæíÿò¸,; ïðîò¸â¹ïîëîæ¸ò¸, ïðîò¸â¹-

Tenslotte moeten nog worden vermeld (3): ñüòýñêíýò¸ñå voor steno/w, stenoxwre/omai (‘gebrek aan plaats hebben; beklemd, benauwd zijn’, vgl. Mikl. òýñêîâàò¸, comprimi, uti 163

112.

Een ander Serbisme, ook al vermeld door TROST, is ¹çðîêü (SKr. uzrok), cf. zijn Untersuchungen :

37


videtur); ïðýòåöàò¸ voor paratre/xw (‘voorbijlopen, voorbijsteken’), en de onomatopee ìåöàò¸ voor mh/kazw (‘blaten, blèren, mekkeren’; SKr. kent mečati in deze betekenis). III.5. VERTAALFOUTEN De De hominis opificio-vertaling is rijk aan vertaalfouten; een kort overzicht van de fouten, voor zover die hoger nog niet aan bod kwamen, is hier op zijn plaats. Het spreekt voor zich dat onbedoelde omissies, bv. door saut du même au même, door homoioteleuton of homoiarkton, als fout geclassificeerd moeten worden. Meestal is het echter onduidelijk of hiaten primair of secundair zijn, en, ten tweede – als zij al teruggevoerd moeten worden op de oorspronkelijke vertaling – of zij teruggaan op het Grieks vertalersmodel of op onoplettendheid van de vertaler. Bovendien kan onleesbaarheid, veroorzaakt door de materiële staat van de handschriften, i.e. hetzij van het Grieks vertalersmodel, hetzij van een kopie in de Slavische traditie, de omissie veroorzaakt hebben. We volstaan hier met enkele voorbeelden. ou)/te a)ei\ me/nwn a)ki/nhtoj ou)/te diapanto\j r(e/wn kai\... í¸æå <...> âñåãäà òåê¥ ¸ ... [I 107r, 10-15] nou=j kai\ lo/goj h( Qeio/thj e)sti\n! e)n a)rx$= te ga\r hån Lo/goj, kai\... ¹ìü ¸ ñëîâî <...>, ¸ ... [V 111v, 25-26] o(/ti gra/mmasi to\n lo/gon dia\ th=j tw=n xeirw=n eu)fui+/aj e)nshmaino/meqa. ÿêî ï¸ñìåí°ì¥ ñëîâî <...> äîáðî¬ñ(òü)ñòâ·åìü íàçíàìåíóåìñå. [VIII 115r, 20-25] ou)k e)k mo/nhj karhbari/aj, a)lla\ kai\ tw=n ta\j pleura\j u(pezwko/twn ...

íå wò(ü) ¬ä¸íîãî wòåã÷åí·à ãëàâíà <...> ïðýïîàñàâø¸ìü ... [XII 123v, 20-25] pa=sa de\ muw=n sunolkh\, pa=n de\ proairetiko\n pneu=ma

<...> âñàê ° æå ïðî¸çâîë¸òåëüíü äóõü

Opgemerkt moet worden dat een aantal eerder vermelde constructies in de De hominis opificio in Thomson’s Typology of Errors worden beschouwd als fouten of als fenomenen op de rand tussen fout en graecisme, zo bv. het gebruik van de genitivus absolutus, AcI, en de constructie ¸ìýò¸ c. adv. in de betekenis ‘zijn’164. Dat ook de vele gevallen van ongrammaticaal gebruik van de casus als fout moet worden beschouwd, ligt voor de hand, maar aangezien hier wellicht verschillende factoren een rol spelen – verval van de casussyntaxis, fragmentarisch vertalen, een onjuiste interpretatie van het Grieks – is het verschil tussen een taalfout en een vertaalfout niet altijd duidelijk. De tekst vertoont talloze syntactische fouten165: voornaamwoorden, adjectieven en participia worden regelmatig onjuist 164

F. THOMSON, “Towards a Typology of Errors in Slavonic Translations”, Orientalia Christiana Analecta 231 (Christianity Among the Slavs. The Heritage of Saints Cyril and Methodius. Acts of the International Congress held on the Eleventh Centenary of the Death of St. Methodius, Rome, October 8-11, 1985). Roma 1988 : 356-357, 374-375. 165 THOMSON, Typology : 370-379.

38


gerelateerd, men vindt de verwarring van mediaal en passief, fouten tegen geslacht en getal komen frequent voor. Een overzicht van alle syntactische fouten zou ons hier te ver leiden. We beperken ons tot een overzicht van de meest voorkomende lexicale fouten. Het geval van het vertalen van een verkeerde betekenis van een Grieks polysemantisch woord kwam al aan bod; nog één voorbeeld: i)/swj in de betekenis ‘op gelijke wijze, evenzeer’ (en niet ‘misschien’) werd vertaald met ìíþ” [XIII 127r, 20-25]166. Voor de lexicale fouten167 kan een regelmatige verwarring van klinkers worden vastgesteld, meestal gevallen van itacisme, vb.:

àùå: [i.e. ei)] voor h( [XXIII 151r, 1; XXVI 162r, 5] âàøü: [i.e. u(mi=n] voor h(mi=n [XXV 156v, 17] ïà÷å: [i.e. u(pe/r] voor ei)/per [XXIX 168v, 8] íîâîñòü: [i.e. kaino/thj] voor keno/thj [VI 112v, 22] ðå÷å: [i.e. fhsi/] voor fu/sei [I 106v, 14]

Veel minder frequent vindt men verwarring van medeklinkers, vb.

ñòðàñòü:

[i.e. pa/qoj] voor ba/qoj [XII 124v, 1]

Een onjuiste splitsing van woorden, al dan niet met verwarring van letters, komt regelmatig voor, vb.

ñü¬ä¸íÿò¸ ïîëîæåí¸¬ìü: [i.e. e(nou=n qe/sei] voor e)n sunqe/sei [XI 121v, 25] wòü Áîãà ðå÷åíü: [i.e. qe%= r(hqei/j] voor qewrhqei/j [XIII 126v, 21] áåçëîá¸ÿ ðàä¸: [i.e. di' a)kaki/aj] voor dia\ kaki/aj [XXIX 168v, 19] ¸í¸: [i.e. a)/lloi] voor a)ll' oi( [X 120r, 23] òîãäà: [i.e. to/te] voor to/ te... [XIV 128r, 18] ¬ãäà: [i.e. o(/te] voor o(/ te... [XVII 140v, 18]

Ook het verlies en de toevoeging van letters komt voor, vaak in combinatie met verkeerde splitsing, bv.

íü í¸æå ¸: [i.e. ou)de\ kai/] voor nou= de\ kai/ [XX 146r, 23] íåäâ¸æ¸ìü: [i.e. a)ki/nhtoj] voor a)eiki/nhtoj [XXII 149v, 15] ïðýæäå: [i.e. pro/] voor pro/j [XXIX 167r, 9] ñåãî ðàä¸: [i.e. dia\ tou=to] voor dia\ tou=... [XII 124v, 22] âü c. acc.: [i.e. ei)j] voor ei) [X 119v, 16] í¸æå: [i.e. ou)de/] voor o( de/ [XX 146r, 23] Andere: fouten in de accentuatie, metathese, bv.

¸ë¸: [i.e. h)/] voor hå [A 104r, 25] ïðüâü: [i.e. prw=toj] voor tro/poj

[XVIII 142v, 26]

Valse etymologieën:

áëàãîïîòðýáüñòâî: [i.e. euå + xrei/a] voor eu)/xroia [II 109r, 10] âüñåñüíýäüíü: [i.e. panto- + (~ da/ptw)] voor pantodaph/j [II 109v, 9] 166

Ibidem : 368. Ibidem : 357-370; het spreekt voor zich dat de oorzaak van sommige fouten ook een corruptie in het Grieks vertalersmodel kan zijn. 167

39


III.6. ALGEMENE TYPERING VAN TAAL EN VERTAALTECHNIEK Algemeen kan men stellen dat de taal van de De hominis opificio niet op een vroege vertaling wijst, d.w.z. niet vóór de 14e eeuw. In de morfologie wijst het verval van de oude verbuigingstypen hierop, in de syntaxis de sporen van desintegratie van het casussysteem, in het lexicon het gebruik van laat productieve derivatietypes. Een vergelijking met de glossaria van andere vertalingen uit dezelfde periode, zoals die van de 14e eeuwse Dialektiek- en Dogmatiek-vertalingen, lijkt dit te bevestigen168. De vergelijking met de lijst van abstracta bij Trost’s studie van de Hexaemeron-vertaling, wijst, zoals verwacht, opmerkelijke parallellen uit. Hoewel elders niet geattesteerde woorden schaars zijn169, kunnen andere overeenkomsten worden vermeld, die er mogelijk op wijzen dat beide vertalingen het werk zijn van éénzelfde vertaler of van éénzelfde vertaalatelier, vb. ãàäàí¸¬ voor ai)/nigma en e)/mfasij; ¹çðîêü voor a)formh/; ðîâàí¸¬, Dho voor bruxhqmo/j (of mukhqmo/j), Hex. voor bru/xhma; wáüõîæäåí¸¬ en ðàñòîÿí¸¬ voor dia/sthma; één van de zeldzame omschreven vertalingen ï¹òüíî¬ øüñòâ¸¬ voor o(doipori/a; vergelijk ook Dho áðåõàò¸ u(lakte/w, Hex. brechanije blh/xhma; Dho äàðîíîñ¸ò¸ dorufore/w (naast dwrofore/w), Hex. daronosije dorufori/a; Dho ëüæüíü plastiko/j, Hex. lъža pla/sma e.a. Hoewel lexicon, taal en stijl een vrij homogene indruk maken, lijken een aantal passages in de tekst van verschillende kwaliteit, en sommige woorden worden nu eens treffend, dan weer fout vertaald170. Dat de De hominis opificio-vertaling het werk zou zijn geweest van één man durven wij hier bevestigen noch uitsluiten. Ook de vertaaltechniek is typisch voor de 14e eeuw, en beantwoordt in elk opzicht aan de beschrijving van de Hexaemeron-vertaling zoals wij die vinden in Trost’s Untersuchungen171: ook hier streeft de vertaler naar “Äquivalenz der kleinstmöglichen semantischen und funktionellen Einheiten”172; men stelt een formele stabilisering vast van de terminologie, een voorliefde voor morfologische en semantische calques, een behoud van de Griekse hypotactische structuur met overname van typisch Griekse constructies zoals de accusativus cum infinitivo – wat de nominale en casussyntaxis betreft gaat de vertaler losser om met zijn brontekst –, het frequent gebruik van ¸æå als pendant voor het Griekse lidwoord, en de overname van de woordorde van het Grieks. Toevoegingen of omissies t.o.v. het Grieks zijn uiterst zeldzaam173. Wat regionale eigenschappen van de taal betreft, kunnen wij geen precieze uitspraken doen. De orthografie van alle handschriften is Servisch; sporen van de Middelbulgaarse nasaalwissel zijn er niet. Hoewel het materiaal schaars is kan men gewag maken van een 168

E. WEIHER, Dialektik en Dogmatik. Zie hiervoor onze inleiding bij het Glossarium : xi. Cf. Glossarium. 170 Zie o.m. de vertalingen voor eu)/xroia, ba/sij, a)sxhmon, a)ntitupi/a, en pantodapo/j 171 TROST, Untersuchungen : 40-70 (= Abschnitt III. Vergleichende Bemerkungen zur Sprache der Zagreber Hexaemeronübersetzung); zie ook H. MIKLAS, “Ergebnisse und Perspektiven bei der Erforschung der kirchenslavisch-Griechischen Übersetzungstheorie und Übersetzungspraxis”, Palaeobulgarica – Starobălgaristika 4 (1980), 3 : 102. 172 Ibidem : 48. 173 Onze bevindingen beantwoorden aan die van N. RADOŠEVIĆ, Slovenski prevod, bij haar vergelijking van de 14e eeuwse Hexaemeron-vertaling met die van Johannes Exarch; ook zij vermeld het frequent gebruik van calques, het gebruik van ¸æå voor het Grieks lidwoord, de overname van woordorde en Griekse hypotaxis, en het gebruik van de AcI. 169

40


aantal Serbismen in het lexicon. Tekenen van verval van het casussysteem wijzen echter in de richting van het Middelbulgaars, of alleszins van een dialect waarin de oorspronkelijke casus aan belang hebben ingeboet, zoals het Balkan-štokavisch.

41

BESLUIT

Met de voorliggende kritische editie van de integrale Slavische vertaling van de De hominis opificio, aangevuld met een Glossarium Slavisch-Grieks / Grieks-Slavisch zijn wij tegemoet gekomen aan de eerste voorwaarde voor verder onderzoek. De editie biedt de archetypus van de vertaling, i.e. de tekst die de oorspronkelijke vertaling zo dicht mogelijk benadert en die reconstrueerbaar is aan de hand van de gekende tekstgetuigen, op basis van het oudste handschrift Chilandar 405, waarvan werd aangetoond dat het het minst betekenisvolle fouten kent. Relevante fouten en varianten van alle handschriften zijn opgenomen in het apparatus criticus, waardoor ten volle recht is gedaan aan het dynamisch aspect van de teksttraditie. Het Glossarium is enerzijds een werkinstrument bij de lectuur en studie van de De hominis opificio-vertaling, anderzijds een nieuw corpus van lemmata als aanvulling op de bestaande lexica. Bovendien zijn hier een groot aantal athesaurista opgenomen, voor het grootste deel complexe composita en woordafleidingen, daarnaast enkele niet eerder geattesteerde leenwoorden en dialectvormen. Wij hebben kunnen vaststellen dat de Slavische De hominis opificio een gesloten, stabiele traditie kent. Op grond van de recensio en examinatio van de varianten zijn de afhankelijkheidsrelaties tussen de gekende tekstgetuigen overtuigend vastgelegd, en is een stemma codicum opgesteld. Hierbij moet het belang worden benadrukt van de oudste tak van de overlevering – nl. de tak met de codices Chilandar 405 en Nikolaasklooster 48 –, die zich duidelijk het minst van de oorspronkelijke vertaling heeft verwijderd. Het oudste van de prestigieuze florilegia van Vladislav Grammaticus, het handschrift Rila 4/14, is cruciaal gebleken voor constitutio textus op die plaatsen waar Ch en N fouten vertonen, maar kent globaal gezien meer corrupties dan beide oudere tekstgetuigen. Op grond van de varianten en onze gegevens over de geschiedenis van de handschriften kan, met enig voorbehoud, worden aangenomen dat de kopie van de De hominis opificio in de jongere verzamelband van Vladislav, Zagreb III.a.47, een apograaf is van de codex R. Het jongste handschrift, Belgrado 42, moet op zijn beurt als apograaf van (een kopie van) het handschrift Z worden beschouwd; dit jongste handschrift vertoont talloze corrupties, maar biedt interessant materiaal dat wijst op een revisie aan de hand van een afschrift van de Griekse tekst. In ons commentaar bij de tekst wordt regelmatig gewezen op grammaticale anomalieën, zoals een constant ongrammaticaal gebruik en verwarring van de casus, bv. in de gecontamineerde constructies van genitivus en dativus absolutus. De oorzaak lijkt enerzijds het verval van de casussyntaxis, anderzijds een fragmentarische vertaalmethode, waarbij de vertaler zonder inzicht in de globale zinsstructuur te werk is gegaan. Lexicale onduidelijkheden en fouten vinden hun oorsprong vaak in de contextonafhankelijke vertaling van Griekse polysemantische woorden. In dergelijke gevallen is het vaak onzeker of we moeten spreken van een fout door vertaling van de verkeerde betekenis van een polyseem, of van betekenissubstitutie. Ook fouten met als oorzaak een corruptie in de Griekse brontekst of het slecht lezen (of horen) van de Griekse tekst komen regelmatig voor (itacisme, verkeerde splitsingen, verwarring van letters, etc.).

i

Wat de bovengrens voor de ontstaansdatum van de vertaling betreft, kunnen we enkel de datering van het oudste handschrift Ch als terminus post quem non aanvoeren. Verder kunnen wij slechts steunen op de typering van de taal en de gehanteerde vertaaltechniek, die globaal gezien als laat bestempeld moeten worden, d.w.z., niet vóór de 14e eeuw. Aanwijzingen hiervoor zijn de verstoring van de oude verbuigingstypen, met invloed van de ŭ- en astammen op de o-stammen, hybride vormen, invloed van de pronominale verbuiging op de uitgangen van de adjectieven, e.a. Voor de syntaxis wijzen sporen van verval van het oude casussysteem op een late datering, voor het lexicon de dominantie van laat productieve derivatietypes. De gehanteerde vertaaltechniek is typisch 14e eeuws, en beantwoordt aan de beschrijving van Trost in zijn commentaar bij de 14e eeuwse Hexaemeron-vertaling (1978): men kan een precieze overname van de Griekse hypotaxis vaststellen, met behoud van de woordorde van het Grieks. Ook het frequent voorkomen van ¸æå als pendant voor het Grieks lidwoord, de tendens tot normering van de terminologie, en het overvloedig gebruik van morfologische en semantische calques kunnen hier worden vermeld. Dat de vertaler veel gebruik maakt van denominatieve adjectieven voor de weergave van de Griekse genitief kan o.i. geen afbreuk doen aan de late datering van de vertaling. Op taalkundige gronden nemen wij aan dat de Slavische De hominis opificio-vertaling omstreeks het midden van de 14e eeuw tot stand kwam. Over de plaats van vertaling kunnen wij hier geen uitsluitsel geven, te meer daar de 14e eeuwse centra van cultuur en geletterdheid in Bulgarije, Servië en op Athos een cultureel continuüm vormden, met een supraregionale schrijftaal. Men kan vaststellen dat de orthografie van alle handschriften Servisch is, zonder sporen van de Middelbulgaarse nasaalwissel, en ook het lexicaal materiaal vertoont een aantal Serbismen. De desintegratie van het casussysteem lijkt echter te wijzen in de richting van het Middelbulgaars, of alleszins van een dialect waarin de oorspronkelijke casussyntaxis is verzwakt. Een vergelijking van het lexicon van de De hominis opificio-vertaling met de lijst van abstracta bij Trost’s studie van het Slavisch Hexaemeron lijkt de hypothese te bevestigen dat beide werken samen uit het Grieks werden vertaald, hetzij door éénzelfde vertaler, hetzij door éénzelfde vertaalatelier. Gezien de ongelijke kwaliteit van de vertaling in de verschillende hoofdstukken, willen wij de mogelijkheid niet uitsluiten dat de vertaling het werk van meerdere vertalers zou zijn geweest. De Slavia Orthodoxa kende Gregorius van Nyssa bijna uitsluitend als homilist en hagiograaf. Dat de De hominis opificio, één van de Nyssener’s grote exegetische werken met mystieke inslag, in de 14e eeuw integraal werd vertaald, kan niet los gezien worden van het feit dat de tekst, wellicht al in het Grieks vertalersmodel, één geheel vormde met de Homiliae ix in Hexaemeron van Basilius van Caesarea. Een andere factor die misschien tot de vertaling van het werk heeft bijgedragen was de populariteit van het hesychasme, waardoor mogelijk interesse was gewekt voor die mystieke werken die auteurs als Gregorius Palamas en Gregorius Sinaites hadden beïnvloed. Alleszins moet men vaststellen dat de 14e eeuwse De hominis opificio-vertaling, gekenmerkt door talloze grammaticale en lexicale fouten en een obscurantistische letterlijkheid, nauwelijks inzicht in Gregorius’ antropologie of mystieke theologie kan hebben verschaft. Wellicht is het feit dat de inhoud van het traktaat voor de Slavische lezer duister bleef één van de redenen dat het werk nauwelijks werd gekopieerd en verspreid.

ii

Deze studie werpt een aantal vragen op, waarop wij binnen het bestek van dit proefschrift geen antwoord konden formuleren. Secundaire opgaven voor verder onderzoek liggen o.a. in de studie van de marginalia, die wij hier slechts terloops hebben behandeld; vooral de marginale glossen van codex B verdienen een afzonderlijke studie. Ook een studie van de vertaling van de specifiek theologische terminologie van Nyssener zou interessante bevindingen kunnen opleveren. Binnen het kader van ons opzet was het niet mogelijk aan de Griekse traditie en haar verhouding tot de Slavische De hominis opificio het afzonderlijk onderzoek te wijden dat het verdient. Zolang de kritische editie in de reeks Gregorii Nysseni Opera niet is verschenen, zal ons beeld op dit punt enkel kunnen worden bijgesteld op basis van een onderzoek van de Griekse tekstgetuigen. Volgende aspecten verdienen bijzondere aandacht, nl. (1) overeenkomst met het incipit van Forbes’ handschrift c, (2) de indeling in 31 hoofdstukken, eigen aan Forbes’ handschriftengroep abcikmnqrt, (3) de aanwezigheid van het medisch scholion in hoofdstuk 31, (4) een samenstelling waarbij de De hominis opificio aansluit bij Basilius’ Homiliae in hexaemeron, zonder inlassing van de zgn. 10e en 11e homilie tussen beide, en (5) de aanwezigheid van een hiaat tussen het 30e en het 31e hoofdstuk. Overeenkomst of divergentie op deze 5 punten biedt weliswaar geen uitsluitsel voor de identificatie van het vertalersmodel, maar is belangrijk als indicatie voor de selectie van nader te onderzoeken Griekse handschriften. Tenslotte moet ook met de mogelijkheid van meerdere vertalersmodellen rekening worden gehouden. Een identificatie van het Grieks vertalersmodel zou niet enkel een meer solide basis bieden voor uitspraken over de gehanteerde vertaaltechniek, het zou ons bovendien inzicht kunnen verschaffen in de omstandigheden waarin de De hominis opificio werd vertaald. Wij menen verder dat vragen i.v.m. de 14e eeuwse normen van taal en vertaaltechniek enkel bevredigend kunnen worden beantwoord op basis van vergelijkende studies. Het spreekt voor zich dat de eerste voorwaarde voor dit soort onderzoek de beschikbaarheid van teksten is, hetzij in de vorm van gedrukte edities met glossaria, hetzij in de vorm van elektronische, bevraagbare tekstcorpora. Wij willen dan ook niet nalaten hier het belang te beklemtonen van verdere inspanningen om ongepubliceerde teksten uit te geven. Hierbij denken wij in de eerste plaats aan een editie van Basilius’ uitgebreid becommentarieerd maar helaas onuitgegeven Hexaemeron. Pas als de kunstmatig geïsoleerde behandeling van de De hominis opificiovertaling en die van het Hexaemeron wordt doorbroken, kunnen bevindingen over beide werken, o.m. i.v.m. taal en vertaaltechniek, ten volle aan elkaar getoetst en in een juist perspectief geplaatst worden.

iii

Afkortingen CPG: Clavis Patrum Graecorum (cf. Geerard, M.) DS: Dictionnaire de spiritualité GNO: Gregorii Nysseni Opera GSbE: Gramatika na starobălgarskija ezik. (cf. Duridanov, I.) KME: Kirilo-Metodievska Enciklopedija. (cf. Dinekov, P.) PG: Patrologia Graeca (cf. Migne, J.-P.) PL: Patrologia Latina (cf. Migne, J.-P.) RAC: Reallexikon für Antike und Christentum. SCRJ: Slovar’ Cerkovno-Slavjanskago i Russkago jazyka SJS: Slovník jazyka staroslověnského. SRJ: Slovar’ russkogo jazyka XI-XVII vv.

BIBLIOGRAFIE

Aland B., Aland K. e.a. (ed.), Novum Testamentum Graece et Latine (Nestle-Aland). Stuttgart 1999 (3e gecorrigeerde druk 1984). Altenburger, M., Mann F., Bibliographie zu Gregor von Nyssa. Editionen – Übersetzungen – Literatur. Leiden – New York – København – Köln 1988. Angelov, B., Iz starata bălgarska, ruska i srăbska literatura, vol. I-III. Sofia 1958-1978. Astruc, Ch., “Deux fragments anciens (en minuscule de type ‘Anastase’) du De hominis opificio de Grégoire de Nysse”, Scriptorium. Revue internationale des études relatives aux manuscrits. International Review of Manuscript Studies 39 (1985), 1 : 265-269. Avanesov, R.I., Uluchanov, I.S. (red.), Slovar’ drevnerusskogo jazyka XI-XIV vv. T.I-[VI]. Moskva 1988-[2000]. Balás, D.L., Metousi/a Qeou=. Man’s participation in God’s perfections according to St. Gregory of Nyssa. Roma 1966 (= Studia Anselmiana 55). ---, “Gregor von Nyssa”, Theologische Realenzyklopädie. Bd. 14 (Berlin – New York 1985) : 173-181. Bardenhewer, O., Geschichte der altkirchlichen Literatur. Bd. 3. Das vierte Jahrhundert mit Ausschluss der Schriftsteller syrischer Zunge. Freiburg im Breisgau 1912. Baur, R., Untersuchungen zur Nominalkomposition im Altbulgarischen, insbesondere im Sestodnev des Exarchen Johannes. (= Inaugural – Dissertation zur Erlangung des akademischen Grades eines Doktors der Philosophie der Philosophischen Fakultät der Universität des Saarlandes). Saarbrücken 1968. Behr, J., “The rational animal: a rereading of Gregory of Nyssa’s De hominis opificio”, Journal of Early Christian Studies 7 (1999) : 219-247. Birnbaum, H., “Zur Aussonderung der syntaktischen Gräzismen im Altkirchenslavischen. Einige methodologische Bemerkungen”, Scando-slavica 4 (1958) : 142-152 (heruitgeg. On Medieval and Renaissance Slavic Writing. Selected Essays. The Hague – Paris 1974: 6280). Bogdanović, D., Katalog ćirilskich rukopisa manastira Chilandara. Beograd 1978.

1

---, Inventar ćirilskich rukopisa u Jugoslaviji (XI-XVII veka). Belgrade 1982 (Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda. I Odeljenje, vol. 31). Bonanni, A., “La versione siriaca del ‘De opificio hominis’ di Gregorio di Nissa: capitolo XXIII (greco XXII)”, Studi e Ricerche sull’Oriente Cristiano 10 (1987) : 149-170. Breuer, S. (Sava Chilandarec), “Rukopisy a starotisky Chilandarské”, Vĕstník Královské České Společnosti náuk. Třída filosoficko-historicko-jazykozpytná 1896, 6 : 206-303 (de door ons gebruikte overdruk 1-92). Bubenik, V., Morphological and Syntactic Change in Medieval Greek and South Slavic Languages. München 2001. Callahan, J.F., “Greek philosophy and the Cappadocian Cosmology”, Dumbarton Oaks Papers 12 (1958) : 29-57. Canévet, M., "Nature du mal et économie du salut chez Grégoire de Nysse", Recherches de Science Religieuse 56 (1968) : 87-95. ---, “Grégoire de Nysse”, Dictionnaire de spiritualité, ascétique et mystique, doctrine et histoire. Bd. 6 (Paris 1967) : 971-1011. Cappuyns, M., Jean Scot Érigène. Louvain 1933 (= Universitas Catholica Lovaniensis, Dissertationes ser. 2,26) (hrg. 1964) : 172-178. ---, “Le ‘De imagine’ de Grégoire de Nysse traduit par Jean Scot Érigène”, Recherches de théologie ancienne et médiévale 32 (Louvain 1965) : 205-262. Casey, R. P., “Armenia Inedita”, Le Muséon. Revue d’études orientales 68 (1955) : 55-59. Chanidzé, M. A., “Les monuments de l’ancienne littérature géorgienne. Le recueil de Chatberdi, du Xe siècle”, Bedi Kartlisa, revue de kartvélologie 38 (1980) : 131-136. Charalampiev, I., “Za ezikoviti ‘kompromisi’ v proizvedenijata na pisatelite ot Tărnovskata knižovna škola”, Trnovska knižovna škola 6. Bălgarskata literatura I izkustvo ot Tărnovskija period v istorijata na pravoslavnija svjat (Šesti meždunaroden simposium. Veliko Tărnovo, 26-28 septemvri 1994 g.). Veliko Tărnovo 1999 :185-191. Christians, D., Wörterbuch zum Gottesdienstmenäum für den Monat Dezember, slavischgriechisch-deutsch nach ostslavischen Handschriften des 12. und 13. Jahrhunderts mit einem Glossar griechisch-slavisch (= Abhandlungen der Nordrhein-Westfälischen Akademie der Wissenschaften Bd. 107, Patristica Slavica, hg. von Hans Rothe, Bd. 8). Wiesbaden 2001. Christova, B., “Dva răkopisni Šestodneva ot sbirkata na Rilskija manastir”, Ezik i literatura, 37 (1982), 2 : 57-65. ---, Opis na răkopisite na Vladislav Gramatik. Veliko Tărnovo 1996. Christova, B., Karadžova, D., Ikonomova, A., Bălgarski răkopisi ot XI do XVII vek zapazeni v Bălgariya. Svoden katalog, vol. I. Sofia 1982. Clementoni, T., “La versione siriaca del ‘De opificio hominis’ di Gregorio di Nissa: capitoli XIII e XIV”, Studi e Ricerche sull’Oriente Cristiano 5 (1982) : 81-101, 157-171. Ćorović, V., “Prilozi za našu staru književnost i chistoriju”, Zbornik za istoriju južne srbije i susednich oblasti (Recueil pour l’histoire de la Serbie du sud et des régions voisins I). Skoplje 1936: 77-132. Corsini, E., “Plérôme humain et plérôme cosmique chez Grégoire de Nysse”, Écriture et culture philosophique dans la pensée de Grégoire de Nysse. Actes du colloque de Chevetogne (22-26 septembre 1969) (éd. M. Harl). Leiden 1971 : 111-126. Dančev, G., Vladislav Gramatik. Knižovnik i pisatel. Sofia 1969. Daničić, Đ., Rječnik iz književnih starina srpskih. Belgrado 1863 (herdruk, Graz 1962).

2

---, "Rukopis Vladislava gramatika pisan godine 1469", Starine 1 (1869) : 44-85. Daniélou, J., “L’apocatastase chez Grégoire de Nysse”, Recherches de Science Religieuse 30 (1940) : 328-347. ---, Platonisme et Théologie mystique. Essai sur la doctrine spirituelle de saint Grégoire de Nysse. Paris 1944. ---, “Akolouthia chez Grégoire de Nysse”, Revue des sciences religieuses 27 (1953) : 219249. Danti, A., “On the Significance of the Critical Text”, Polata k”nigopis’naja 27/28 (1995) : 158-163 (vertaald uit het Pools door W. Veder; oorspr. titel: “O znaczeniu tekstu krytycznego”, Slavia 66 (1977) : 395-398). Del Deo, M.R., “La versione siriaca del ‘De opificio hominis’ di Gregorio di Nissa: capitolo XIV (continuazione)”, Studi e Ricerche sull’Oriente Cristiano 6 (1983): 39-56, 181-195. Demoen, K., “Hellenisme en Christendom in de vierde eeuw. Over de (on-)deelbaarheid van cultuur en religie”, Tedradio 3 (1994) : 37-64. Dinekov, P., Graševa, L., Nikolova, S. (red.), Kirilo-Metodievska Enciklopedija. T. I-[III]. Sofia 1985-[2003]. Dobrev, I., “Raškata pismenost i bălgarskijat pravopis prez srednovekovieto”, KiriloMetodievski Studii 8 (1991) : 216-252. Dörrie, H., “Gregor von Nyssa”, Reallexikon für Antike und Christentum. Sachwörterbuch zur Auseinandersetzung des Christentums mit der antiken Welt. Bd. 12 (Stuttgart 1983) : 863895. Drobner, H., "Die Beredsamkeit Gregors von Nyssa im Urteil der Neuzeit", Studia Patristica 17. Papers presented to the eight International conference on patristic studies held in Oxford from 3 to 8 September 1979, part 3. (1982): 1084-1094. Đurić, S. (ed.), Izložba srpske pisane reči. Belgrade 1973. Duridanov, I. (red.), Gramatika na starobălgarskija ezik. Fonetika. Morfologija. Sintaksis. Sofija 1991. Feuillet, J., Grammaire historique du Bulgare. Paris 1999. Floeri, F., “Le sens de la division des sexes chez Grégoire de Nysse”, Revue des Sciences Religieuses 27 (1953) : 105-111. Forbes, G.H., “De Conditione Hominis”, Sancti patris nostri Gregorii Nysseni Basilii Magni fratris quae supersunt omnia. T.1, fasc. 1-2. Burntisland 1855 : 96-319. Geerard, M, Glorie, F, Clavis Patrum Graecorum V. Turnhout 1987. Geerard, M., Clavis Patrum Graecorum I-IV. Turnhout 1974-1983. Geerard, M., Noret J., Clavis Patrum Graecorum. Supplementum. Turnhout 1998. Gerov, N., Rěčnik na Blăgarskyj jazyk să tlăkuvanie rěči-ty na Blăgarsky i na russky. T. I-V + dopălnenie. Plovdiv 1895-1908. (herdruk Sofija 1975-1978). Giet, S., Basile de Césarée. Homélies sur l’Hexaéméron (= Sources Chrétiennes 26). Paris 1949. Goldblatt, H., “On the Theory of Textual Restoration among the Balkan Slavs in the Late Middle Ages”, Ricerche Slavistiche 27-28 (1980-1981): 123-156. ---, Orthography and Orthodoxy. Constantine Kostenečki’s Treatise on the Letters (= Studia Historica et Philologica 16). Firenze 1987. Golyšenko, V.S., Dubrovina, V.F., Kniga naricaema Koz’ma Indikoplov. Moskva 1997. Grassi, F., “La versione siriaca del ‘De opificio hominis’ di Gregorio di Nissa: capitoli IXXI”, Studi e Ricerche sull’Oriente Cristiano 7 (1984) : 25-50, 191-206.

3

Guillaumin, J.-Y. Grégoire de Nysse. La création de l’homme (Introduction par J.-Y. Guillaumin et A.-G. Hamman). Paris 1982. Halkin, F., Douze récits Byzantins sur Saint Jean Chrysostome (= Subsidia hagiographica 60). Bruxelles 1977. Hannick, Ch., Maximos Holobolos in der kirchenslavischen homiletischen Literatur. (= Wiener Byzantinische Studien 14). Wien 1981. Hansack, E., Die Vita des Johannes Chrysostomos in kirchenslavischer Übersetzung. Bd. I (= Monumenta linguae slavicae dialecti verteris. Fontes et dissertationes 10). Würzburg 1975. ---, “Das Kirchenslavische des 14 Jh.”, Festschrift für Klaus Trost zum 65. Geburtstag. München 1999 : 73-81. Hayd, H., “Unseres heiligen Vaters Gregor, Bischofs von Nyssa, über die Ausstattung des Menschen”, Bibliothek der Kirchenväter. Auswahl der vorzüglichsten patristischen Werk in deutscher Übersetzung. Ausgewählte Schriften des heiligen Gregorius, Bisschofs von Nyssa, nach dem Urtexte übersetzt Bd.1. Kempten 1874 : 207-317. Hörner, H., “Über Genese und derzeitige Stand der grossen Edition der Werke Gregors von Nyssa”, Écriture et culture philosophique dans la pensée de Grégoire de Nysse. Actes du colloque de Chevetogne (22-26 sept. 1969). Leiden 1971 : 18-50. Ivanova-Mirčeva, D. (red.), Starobălgarski rečnik. T.I. Sofia 1999-. Jaeger, W., Two rediscovered Works of ancient christian Literature : Gregory of Nyssa and Macarius. Leiden 1954. ---, Early Christianity and Greek Paideia. Cambridge, Mass. 1965. Janini Cuesta, J., La antropologia y la medicina pastoral de San Gregorio de Nisa. Madrid 1946. Karadžić, V., Srpski Rječnik istumačen njemačkijem i latinskijem riječima (1852). Beograd 1986 (= Sabrana dela Vuka Karadžića XI / i-ii). Keipert, H., “Griechisch-slavische Übersetzungsprobleme bei einem fach-sprachlichen Adjektivtyp. Die Adjektive auf -tiko/j im Bogoslovie Johanns des Exarchen”, Studia slavico-byzantina et mediaevalia europensia vol.1, Issledovanija po slavjanovizantijskomu i zapadnoevropejskomu srednevekov’ju. Posvjaščaetsja pamjati Ivana Dujčeva 1988 : 201-216. Klock, Ch., Untersuchungen zu Stil und Rhytmus bei Gregor von Nyssa. Ein Beitrag zum Rhetorikverständnis der griechischen Väter. Frankfurt am Main 1987 (= Beiträge zur Klassischen Philologie 173). Kopylenko, M., Rapoport, M., “Slavjano-russkije nerusskogo proischoždenija Odesskoj gosudarstvennoj biblioteki imeni A. M. Gor’kogo”, Trudy Otdela drevnerusskoj literatury 16 (1960) : 543-553. Kurz, J., Hauptová, Z. (red.), Slovník jazyka staroslověnského. Lexicon linguae palaeoslovenicae T.I-IV (seš.1-52). Praha 1958-1997. La Bauve Hébert, M., Hesychasm, Word-weaving, and Slavic Hagiography. München 1992. ---, “The linguistic and literary reforms of Patriarch Euthymius: A return to the sources”, Palaeobulgarica, Starobălgaristika 18 (1993), 3: 52-62. Ladner, G.B., “The concept of the Image in the Greek Fathers and the Byzantine Iconoclastic Controversy”, Dumbarton Oaks Papers 7 (1953) : 1-34. Lampe, G.W.H. (ed.), A Patristic Greek Lexicon. Oxford 2000 (1961).

4

Laplace, J., Daniélou, J., Grégoire de Nysse. La création de l’homme. Introduction et traduction. Paris 2002 (herziene en gecorrigeerde herdruk van de 1e editie, 1943) (= Sources Chrétiennes 6). Laskaridès, Ch., “È epidrasè tou Buzantiou stè diamorfōsè Orthodoxès suneidèsès ston Slabiko kosmo tès Anatolès (Grègorios Nussès) (The effect of Byzantium in the Developing of the Orthodox Consciousness in the Slavic World of the East)”, Dōdōnè. Istoria kai Archaiologia 27 (1998) : 281-369. Lazić, M., “Isichazm resavskich rukopisa”, Archeografski prilozi 8 (1979) : 63-105. Leroy, F. J., L’homilétique de Proclus.de Constantinople. Tradition manuscrite, inédits, études connexes. (= Studi e Testi 247). Città del Vaticano 1967. Levine, Ph., “Two early latin Versions of St. Gregory of Nyssa’s peri\ kataskeuh=j a)nqrw/pou”, Harvard Studies in Classical Philology 63 (1958) : 473-492. Liddell, H. G. & Scott, R., A Greek-English Lexicon. Revised and augmented throughout by Sir H. S. Jones, with the assistance of R. McKenzie. Oxford 19969. Lur’e, V. M., Svjatoj Grigorij Nisskij. Ob ustroenii čeloveka. Sankt-Peterburg 2000. Maas, P., Textual Criticism. Oxford 1972 (1958) (vertaald uit het Duits door B. Flower; oorspr. titel: Tekstkritik – deel 7 van Gercke-Norden, Einleitung in die Altertumswissenschaft, vol. I, 3e ed. 1927). Macleod, C. W., Allegory and Mysticism in Origen and Gregory of Nyssa”, Journal of theological studies NS 22 (1971) : 362-379. Mann, F., Lexicon Gregorianum. Wörterbuch zu den Schriften Gregors von Nyssa. Bd. I-[V]. Leiden – Boston – Köln 1999-[2003]. Maraval, P., “Grégoire, évêque de Nysse”, Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastiques. T. 22 (Paris 1988) : 20-24. ---, “Retour sur quelques dates concernant Basile de Césarée et Grégoire de Nysse”, Revue d’histoire ecclésiastique 99 (2004) : 153-157. Marti, R., Handschrift – Text – Textgruppe – Literatur. Untersuchungen zur inneren Gliederung der frühen Literatur aus dem ostslavischen Sprachbereich in den Handschriften des 11. bis 14. Jahrhunderts. Berlin 1989. Matejić, P. & Thomas, H., Catalog. Manuscripts on Microform of the Hilandar Research Library. 2 vols. Columbus 1992. Meredith, A., Gregory of Nyssa. (The early church fathers). London – New York 1999. ---, The Cappadocians. Crestwood, New York 2000. Méridier, L., L’influence de la seconde sophistique sur l’oeuvre de Grégoire de Nysse. Rennes 1906. Migne, J.-P., "De hominis opificio”, S.P.N. Gregorii episcopi Nysseni opera quae reperiri potuerunt omnia. Paris 1863 : col.123-256 (Patrologia Graeca 44). ---, “Translatio libri S. Gregorii Nysseni de opificio hominis, cum epistola praefatoria”, Dionysii Exigui, Viventioli, Trojani e.a. opera omnia. Paris 1848 : col. 347-408 (Patrologia Latina 67). Miklas, H., “Ergebnisse und Perspektiven bei der Erforschung der kirchenslavischgriechischen Übersetzungstheorie und Übersetzungspraxis”, Palaeobulgarica – starobălgaristika 4 (1980), 3 : 98-111. Miklosich, F. von, Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum. Emendatum auctum. Wien 1862-1865 (herdruk 1977).

5

Minčeva, A., “Nov pogled vărchu prevodačeskata teorija i praktika na tărnovskata knižovna škola”, Palaeobulgarica, Starobălgaistika 4 (1980), 1 : 104-107. Mladenović, A., “O jednoj glasovno-pravopisnoj osobini Srpskich rukopisnich knjiga XIV veka”, Trnovska knižovna škola 6. Bălgarskata literatura I izkustvo ot Tărnovskija period v istorijata na pravoslavnija svjat (Šesti meždunaroden simposium. Veliko Tărnovo, 26-28 septemvri 1994 g.). Veliko Tărnovo 1999 : 199-202. Molnár, N., “The calques of Greek Origin in the Most Ancient Old Slavic Gospel Texts”, Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae 10: 99-146. Moncho Pascual, J., “Note sur l’édition du ‘De conditione hominis’ de Grégoire de Nysse selon la version latine de Denys le Petit”, Bulletin de philosophie médiévale 15 (1973) : 138-139. Moore, W & H.A. Wilson, Select Writings and Letters of Gregory, Bishop of Nyssa.(= A Select Library of Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church. Second Series. Ed. Ph. Schaff en H. Wace. Vol. v. Gregory of Nyssa : dogmatic treatises etc.). Grand Rapids, Michigan 1994 (herdruk, Oxford – New York 1893). Mošin, V., Ćirilski rukopisi Jugoslavenske akademije, vol. I-II. Zagreb 1952-1955. ---, “Cirilski rukopisi u manastiru Nikol’cu kod Bijelog Pol’a”, Istorijski zapisi 18 (1961), 2 : 681-708. Nasrallah, J., “Dossier arabe des oeuvres de saint Basile dans la littérature melchite”, ProcheOrient Chrétien 29 (1979) : 17-43. Oehler, F., Gregor’s Bischof’s von Nyssa Abhandlung von der Erschaffung des Menschen und Fünf Reden auf das Gebet. Griechisch und deutsch. Leipzig 1859 (= Theil I, Gregor von Nyssa, Bd. 3. Bibliothek der Kirchenväter. Eine Auswahl aus deren Werken. Urschrift met deutscher Uebersetzung). Otis, B., “Cappadocian Thought as a Coherent System”, Dumbarton Oaks Papers 12 (1958) : 97-124. Owen, E. C. E., “St. Gregory of Nyssa. Grammar, Vocabulary and Style”, Journal of Theological Studies 26 (1925) : 64-71. Parmentier, M.F.G., “Syriac Translations of Gregory of Nyssa”, Orientalia Lovaniensia Periodica 20 (1989): 143-193. Pelikan, J., Christianity and Classical Culture. The Metamorphosis of Natural Theology in the Christian Encounter with Hellenism. New Haven – London 1993. Pešikan, M, “Pitanje ortografske standardizacije i metoda rečničke obrade građe srpske redakcije staroslovenskog jezika”, Južnoslovenski filolog 33 (1977) : 157-163. Podskalsky, G., Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 865-1459. München 2000. Puech, A., Histoire de la littérature grecque chrétienne. Vol. 3. Paris 1930. Quasten, J., Patrology Bd.3, The Golden Age of Greek Patristic Literature from the Council of Nicaea to the Council of Chalcedon. Utrecht / Antwerp – Westminster, Maryland 1963 (1960). Radošević, N., “Slovenski prevod ‘šestodneva’ Vasilija Velikog”, Naučni sastanak slavista u Vukove dane 14 (1985),1 : 157-164. ---, “O Slovenskim prevodima šestodneva u manastiru Chilandaru i o rukopisu Chil. 405”, Chilandarski zbornik 10 (1998) : 179-189.

6

---, “Grigorija Niskog poslanica episkopu Petru « O liku čovečijem » u chilandarskom rukopisu 405”, Međunarodni naučni skup. Osam vekova chilandara. Istorija, duchovni život, književnost, umetnost i architektura. Oktobar 1998. Beograd 2000 : 371-380. Rahlfs, A. (ed.), Septuaginta Id est Vetus Testamentum graece iuxta lxx interpretes Stuttgart 1979 (verkleinde uitgave in een band; 1935). Rajkov, B., “Sbornikăt na Vladislav Gramatik ot 1456 godina”, Palaeobulgarica, 15 (1991), 4 : 39-49. Risch, F. X., Gregor von Nyssa: über das Sechstagewerk. Verteidigungsschrift an seinen Bruder Petrus. Stuttgart 1999. (= Bibliothek der Griechischen Literatur Bd.49). Rothe, H., “Sakrale Grundlage der slavischen Literaturen”, Sakrale Grundlagen slavischer Literaturen (= Vorträge und Abhandlungen zur Slavistik Bd. 43). München 2002 : 1-26. Růžicka, R., “Griechische Lehnsyntax im Altslavischen”, Zeitschrift für Slawistik 3 (1958) : 173-185. Sadnik, L., Des hl. Johannes von Damaskus )/Ekqesij a)kribh\j th=j o)rqodo/cou pi/stewj in der Übersetzung des Exarchen Johannes. 1, Wiesbaden 1967. 2-4, Freiburg i. Br. 19811984 (= Monumenta linguae slavicae dialecti veteris. Fontes et dissertationes 5, 14, 16, 17). ---, "Die Bruchstücke aus Väterschriften im Anschluß an die Übersetzung der )/Ekqesij a)kribh\j th=j o)rqodo/cou pi/stewj des Exarchen Johannes", Anzeiger für slavische Filologie 9 (1977), 2: 429-444; 10/11 (1979) : 163-187; en 12 (1981) : 133-169. ---, “Prikladi o vъstanii – Symbole für die Auferstehung”, Anzeiger für slavische Philologie 9 (1977), 2: 247-254. Salmona, B., Grigorio di Nissa. L’uomo. Traduzione, introduzione e note. Roma 1982. (heruitg. Collana di testi patristici 32. Roma 2000). Schumann, K., Die griechischen Lehnbildungen und Lehnbedeutungen im Altbulgarischen. Berlin 1950 (= Veröffentlichungen der Abteilung für slavische Sprachen und Literaturen des osteuropa-Instituts (slavisches seminar) an der freien Universität Berlin. Hrsg. von M. Vasmer. 16 ). Schwyzer, E., Griechische Grammatik auf der Grundlage von Karl Brugmanns griechischer Grammatik. Bd. I-III. München 1959-1960. Sels, L., “Deux traductions Slavonnes du De hominis opificio de Grégoire de Nysse (Xe et XIVe ss.)”, Slavica Gandensia 29 (2002) : 137-264. ---, “Kathaper gar tis mètèr… Two Slavonic Translations of Chapters 25-27 of Gregory of Nyssa’s De hominis opificio”, Slavica Gandensia 30 (= Belgian Contributions to the 13th International Congress of Slavists. Ljubljana, 15-21 Aug. 2003) (2003) : 89-113. Siegmund, A., Die Überlieferung der griechischen christlichen Literatur in der Lateinischen Kirche bis zum zwölften Jahrhundert. Munich 1949. Šljapkin, I., “Rukopisi Chernigovskoj mitropolii v Tsetin’e. (Putevye zametki 1908 g.)”, Bibliografičeskaja letopis’ 2 (1915), 2 : 33-39. Slovar’ Cerkovno-Slavjanskago i Russkago jazyka, sostavlennyj vtorym” otdĕlenjem” Imperatorskoj Akademii Nauk” (2e ed.) T.I (red. V.A. Poljanov), T.II (red. A.Ch. Vostokov), T.III (red. M.E. Lobanov – Ja.I. Berednikov – V.A. Poljanov), T.IV (red. I.S. Kočetov). Sanktpeterburg” 1867-1968 (herdruk, Leipzig 1972). Slovar’ russkogo jazyka XI-XVII vv. T.I-VI (red. S.G. Barchudarov), T.VII-X (red. F.P. Filin), T.XI-XIV (red. D.I. Šmelev), T.XV-[XXVI] (red. G.A. Bogatova). Moskva 1975-[2002].

7

Smets, A., van Esbroeck M., Basile de Césarée. Sur l’origine de l’homme (Hom. X et XI de l’Hexaéméron) (= Sources chrétiennes 160). Paris 1970. Sophocles, E.A., Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods (From B.C. 146 to A.D. 1100). Vol.I-II. Hildersheit – Zürich – New York 1992 (1887). Speranskij, M., “Zagrebskijat răkopis na Vladislava Gramatika”, Sbornik za narodni umotvorenija, nauka i knižnina, 16-17 (1900) : 325-338. Sprostranov, E., Opis na răkopisite v bibliotekata pri Rilskija manastir. Sofia 1902. Sreznevskij, I.I., Materialy dlja slovarja drevnerusskago jazyka po pis’mennym” pamjatnikam” T.I-III. Sanktpeterburg” 1893-1906 (herdruk, Moskva 1989). Stanković, R., “Datiranje i vodeni znaci rukopisnich knjiga manastira Nikol’ca”, Archeografski prilozi 16 (1994) : 141-306. Štavljanin-Đorđević, Lj., “Stari ćirilski rukopisi Narodne biblioteke u Beogradu. Kratak popis”, Bibliotekar xx (1968) : 391-423. Štavljanin-Đorđević, Lj., Grozdanović, M., Cernić, L., Opis ćirilskich rukopisa Narodne biblioteke Srbije. Vol. I. Belgrado 1986. (= Opis južnoslovenskich ćirilskich rukopisa, vol.II). Steiniger, W., “Die Handschrift des “Zakon o rudnicima despota Stefana Lazarevića”. Beschreibung der Orthografie und der Sprache”, Anzeiger für slavische Philologie 8 (1975) : 29-111. Stojanov, M., Kodov, Ch., Opis na Slavjanskite răkopisi v Sofijskata narodna Biblioteka. T.III. Catalogus manuscriptorum slavicorum quae in bibliotheca serdiciensi asservantur. Sofija 1964. Taseva, L., “Ezikăt na prevodača Zakchej: Meždu knižovnoto nasledstvo i formalističnite tendencii na epochata”, Slavia. Časopis pro slovanskou filologii 69 (2000) : 189-210. Thomson, F.J., “The Nature of the Reception of Christian Byzantine Culture in Russia in the Tenth to Thirteenth Centuries and its Implications for Russian Culture”, Slavica Gandensia 5 (1978): 107-139. (heruitgegeven in zijn The Reception 1999, artikel I). ---, “Slavonic Translations of saint Basil’s Works” ( = abstract meeting of the slavonic and east european medieval study group, 22 november 1980, Oxford) : Polata knigopisnaja 6 (1982) : 61-63. ---, "Towards a Typology of Errors in Slavonic Translations", Orientalia Christiana Analecta 231 (Christianity Among the Slavs. The Heritage of Saints Cyril and Methodius. Acts of the International Congress held on the Eleventh Centenary of the Death of St. Methodius, Rome, October 8-11, 1985). Roma 1988 : 351-380. ---, “Sensus or Proprietas Verborum. Mediaeval Theories of Translations as Exemplified by Translations from Greek into Latin and Slavonic”, Symposium Methodianum. Beiträge der Internationalen Tagung in Regensburg (17. bis 24. April 1985) zum Gedenken an den 1000. Todestag des hl. Method (éd. K. Trost, E. Völkl, E. Wedel) (= Selecta Slavica 13). Neuried 1988 : 675-691. --- “John the Exarch’s Theological Education and Proficiency in Greek as Revealed by his abridged translation of John of Damascus’ «De Fide Orthodoxa»”, Palaeobulgarica – Starobălgaristika 15 (1991), 1 : 35-58. ---, “ ‘Made in Russia’. A Survey of the Translations Allegedly Made in Kievan Russia”, Millenium Russiae Christianae. Tausend Jahre Christliches Russland 988-1988: Vorträge des Symposiums anlässlich der Tausendjahrfeier der Christianisierung Russlands (Münster 5.-9. Juni 1988), ed. G. Birkfellner. (Schriften des Kommitees der

8

Bundesrepublik Deutschland zur Förderung der slawischen Studien 16). Cologne 1993 : 295-354 (herdruk in zijn The Reception 1999, artikel V (met oorspr. nummering)). ---, “The Corpus of Slavonic Translations Available in Muscovy. The Cause of Old Russia’s Intellectual Silence and a Contributory Factor to Muscovite Autarky”, Christianity and the Eastern Slavs, i. Slavic Cultures in the Middle Ages, ed. B. Gasparov and O. RaevskyHughes (= California Slavic Studies, xvi), Berkeley 1993 : 179-214. (herdruk in zijn The Reception 1999, artikel VI (met oorspr. nummering)). ---, “L’évolution de la manière de traduire chez les slaves au Moyen Age. Comparaison et édition de deux traductions slavonnes (Xe-XIVe siècles) de passages d’Irénée et d’un pseudo-Augustin”, Revue d’histoire des textes 24 (1994) : 313-336. ---, “The Distorted Mediaeval Russian Perception of Classical Antiquity : the Causes and the Consequenses”, Medieval Antiquity (ed. A. Welkenhausen, H. Braet and W. Verbeke). Mediaevalia Lovaniensia, ser. 1, studia 24). Leuven 1995 : 303-364 (herdruk in zijn The Reception 1999, artikel VII (met oorspr. nummering)). ---, “Continuity in the Development of Bulgarian Culture during the Period of Byzantine Hegemony and the Slavonic Translations of Works by the three Cappadocian Fathers”, Meždunaroden simpozium. 1100 godini ot blaženata končina na Sv. Metodij 2. Sofija 1998 :140-153. ---, The Reception of Byzantine Culture in Mediaeval Russia. Aldershot – Brookfield USA – Singapore – Sydney 1999. --- “The Slavonic Translation of the hitherto Untraced Greek Homilia in nativitatem Domini nostri Jesu Christi by Atticus of Constantinople”, Analecta Bollandiana 118 (2000) : 5-36. ---, “The Works by or Ascribed to Gregory of Nyssa in the Hilandar Monastery Slavic Manuscript Collection, together with a few remarks on the Slav Reception of Christianity”, Monastic Traditions. Selected Proceedings of the Fourth International Hilandar Conference (The Ohio State University, 14-15 August 1998). Bloomington, Indiana 2003 : 342-357. Trapp, E., Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9. – 12. Jahrhunderts. (Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Denkschriften Bd. 238, 250, 276, 293, Veröffentlichungen der Kommission für Byzantinistik, Bd. VI), Fasz. 1-[4]. Wien 1994-[2001]. Trost, K., Untersuchungen zur Übersetzungstheorie und -praxis des späteren Kirchenslavischen, Die Abstracta in der Hexaemeron-übersetzung des Zagreber Zbornik von 1469. München 1978. (= Forum Slavicum 43). Trunte, H., Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Zugleich eine Einführung in die slavische Philologie. Bd. 1. Altkirchenslavisch (= Slavistische Beiträge Bd. 264. Studienhilfen Bd. 1). München 1991. ---, Ein praktisches Lehrbuch des Kirchenslavischen in 30 Lektionen. Zugleich eine Einführung in die slavische Philologie. Band 2. Mittel- und Neukirchenslavisch (= Slavistische Beiträge 370. Studienhilfen Bd. 9). München 1998. Turilov, A. A. & Moškova, L. V., Slavjanskie rukopisi afonskich obitelej. Pod redakciej Vaillant, A., Manuel du vieux Slave. T.1. Grammaire. Paris 1964 (seconde édition revue et augmentée). Van der Tak, J., The Old Slavic Apostolos. The Lessons of the Short Lectionary from Pentecost to Great Lent and the Abstracts of the Epistles. Amstelveen 1999.

9

Van Esbroeck, M. - Zanetti, U., “Le manuscrit Érévan 993. Inventaire des pièces”, Revue des Etudes Arméniennes 12 (1977) : 123-167. Večerka, R., “Otnositel’no problematiki vlijanija grečeskogo na staroslavjanskij” : Actes balkaniques 173; Actes du premier congres international des études balkaniques et sud-est européennes (Sofia, 1966, VI Linguistique). Sofia 1968 : 753-762. ---, “Vliv řečtiny na staroslovĕnštinu”, Listy filologické 94 (1971) : 129-151. ---, “The influence of Greek on Old Church Slavonic”, Byzantinoslavica 58 (1997) 2 : 363386. ---, Altkirchenslavische (altbulgarische) Syntax. I-IV. Freiburg i. Br. 1989, 1993, 1996, 2002 (= Monumenta linguae slavicae dialecti veteris. Fontes et dissertationes 27, 34 (27,2), 36 (27,3), 46 (27,4)). Veder, W.R., Utrum in alterum abiturum erat? A Study of the Beginnings of Text Transmission in Church Slavic, Bloomington, Indiana, 1999. Weiher, E, Die Dialektik des Johannes von Damaskus in der Kirchenslavischer Übersetzung (= Monumenta Linguae Slavicae dialecti veteris. Fontes et dissertationes 8). Wiesbaden 1969. ---, “Zur sprachlichen Rezeption der griechischen philosophischen Terminologie im Kirchenslavischen”, Anzeiger für Slavische Philologie 6 (1972) : 138-159. ---, Die Dogmatik des Johannes von Damaskus in der Kirchenslavischer Übersetzung des 14. Jahrhunderts (= Monumenta Linguae Slavicae dialecti veteris. Fontes et dissertationes 25). Freiburg i.-Br. 1987. Wolska-Conus, W., Cosmas Indicipleustès. Topographie Chrétienne III (Livres vi-xii Index) (= Source Chrétiennes 197). Paris 1973. Young, F.M., “Adam and Anthropos. A Study of the Interaction of Science and the Bible in Two Anthropological Treatises of the Fourth Century”, Vigiliae Christianae 37 (1983) : 110-140. Zachhuber, Human Nature in Gregory of Nyssa. Philosophical Background and Theological Significance. Leiden – Boston – Köln 2000.

10

INHOUDSTAFEL PROLEGOMENA

iii

A. TEKSTGETUIGEN

iii

A.1. Technische beschrijving van de handschriften

iv

A.1.a. Handschrift CH A.1.b. Handschrift N A.1.c. Handschrift R A.1.d. Handschrift Z A.1.e. Handschrift B A.1.f. Aanvullende opmerkingen

iv viii ix xii xiii xv

A.2. Varianten en afhankelijkheidsrelaties van de handschriften

xvi

A.2.a. Fouten en varianten

xvi

A.2.a.a. Fouten gemeenschappelijk aan alle mss. A.2.a.b. Bindende fouten en varianten van CH en N A.2.a.g. Scheidende fouten en eigen lezingen CH A.2.a.d. Scheidende fouten en eigen lezingen N A.2.a.e. Bindende fouten en varianten van R,Z,B A.2.a.z. Scheidende fouten van ms. R? A.2.a.h. Bindende fouten en varianten van Z en B A.2.a.q. Scheidende fouten en eigen lezingen B A.2.a.i. Andere combinaties

xvi xvii xviii xx xxi xxii xxiii xxiv xxvi

A.2.b. Stemma

xxvi

A.3. Verhouding van de Slavische tot de Griekse traditie

xxviii

B. EDITIEPRINCIPES

xxxii

B.1. Algemeen B.2. Praktisch

xxxii xxxiv

B.2.a. De Slavische tekst : transcriptie, indeling, verwijzingen B.2.b. De Griekse paralleltekst B.2.c. Apparatus criticus en commentaar B.2.d. Gebruikte afkortingen

xxxiv xxxiv xxxv xxxv

C. BIJLAGEN

xxxviii

Index van citaten uit en verwijzingen naar de Bijbel Marginalia Platen

xxxviii xli xlvii

TEKSTEDITIE MET COMMENTAAR

1-182

A. PROOEMIUM ...................................................................................................... 2 B. INHOUDSOPGAVE ............................................................................................... 6 HOOFDSTUKKEN

10

I. .............................................................................................................................. 10 II. ............................................................................................................................. 16 III. ........................................................................................................................... 19 IV. ........................................................................................................................... 21 V. ............................................................................................................................ 23 VI. ........................................................................................................................... 25 VII. .......................................................................................................................... 28 VIII. ........................................................................................................................ 32 IX. ........................................................................................................................... 40 X. ............................................................................................................................ 43 XI. ........................................................................................................................... 47 XII. .......................................................................................................................... 49 XIII. ........................................................................................................................ 57 XIV. ........................................................................................................................ 61 XV. ..........................................................................................................................74 XVI. ........................................................................................................................ 76 XVII. ....................................................................................................................... 79 XVIII. ......................................................................................................................90 XIX. ........................................................................................................................ 95 XX. ..........................................................................................................................101 XXI. ........................................................................................................................ 104 XXII. ....................................................................................................................... 109 XXIII. ......................................................................................................................112 XXIV. ..................................................................................................................... 119 XXV. ....................................................................................................................... 123 XXVI. ..................................................................................................................... 126 XXVII. .................................................................................................................... 138 XXVIII. ................................................................................................................... 140 XXIX. ..................................................................................................................... 146 XXX. .......................................................................................................................152 XXXI. ..................................................................................................................... 159

ii

PROLEGOMENA

PROLEGOMENA A. TEKSTGETUIGEN De Kerkslavische vertaling van de Gregorius van Nyssa’s De hominis opificio (CPG 3154 / PG 44 : 124-256)1 kwam waarschijnlijk tot stand als één geheel met de vertaling van Basilius van Caesarea’s Homiliae ix in hexaemeron (CPG 2835 / PG 29 : 4-208)2.3 De tekst is tot ons gekomen in vijf, uitsluitend Zuid-Slavische, codices4. Allemaal bevatten zij de integrale tekst van de De hominis opificio in 31 hoofdstukken, afgezien van een groot hiaat dat het einde van hoofdstuk 30 en het begin van hoofdstuk 31 beslaat. Bovendien kennen alle tekstgetuigen een lange medische inlassing in het laatste hoofdstuk, terug te voeren op een scholion in enkele Griekse afschriften van de tekst. Naast de codices met de volledige vertaling hebben wij weet van een fragment, met name hfst. 21 (20 in de editie van de Griekse tekst5), dat werd 1

Ed. G.H. FORBES, “De Conditione Hominis”, Sancti patris nostri Gregorii Nysseni Basilii Magni fratris quae supersunt omnia. T.1, fasc. 1-2. Burntisland 1855 : 96-319. In de wetenschappelijke literatuur, de gebruikelijke beschrijvingen in katalogen niet te na gesproken, werd de Slavische De hominis opificio aanvankelijk slechts vermeld in de marge van de vertaling van Basilius’ Homiliae in hexaemeron. Zo o.m. in het werk van K. TROST, Untersuchungen zur Übersetzungstheorie und –praxis des späteren Kirchenslavischen. Die Abstrakta in der Hexaemeronübersetzung des Zagreber Zbornik von 1469. München 1978, en N. RADOŠEVIĆ, “Slovenski prevod ‘šestodneva’ Vasilija Velikog”, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, 14 (1985), 1 : 157164; ook eadem, “O Slovenskim prevodima šestodneva u manastiru Chilandaru i o rukopisu Chil. 405”, Chilandarski zbornik 10 (1998) : 179-189. Aandacht voor de vertaling van Gregorius’ tekst op zich kwam er pas met de publicaties van F. THOMSON, “The Works by or Ascribed to Gregory of Nyssa in the Hilandar Monastery Slavic Manuscript Collection, together with a few remarks on the Slav Reception of Christianity”, Monastic Traditions. Selected Proceedings of the Fourth International Hilandar Conference (The Ohio State University, 14-15 August 1998). Bloomington, Indiana 2003 : 342-357, en RADOŠEVIĆ’s “Grigorija Niskog poslanica episkopu Petru «O liku čovečijem» u chilandarskom rukopisu 405”, Međunarodni naučni skup. Osam vekova chilandara. Istorija, duchovni život, književnost, umetnost i architektura. Oktobar 1998. Beograd 2000 : 371380. 2 Wij hebben gebruik gemaakt van de editie van S. GIET, Basile de Césarée. Homélies sur l’Hexaéméron (= Sources Chrétiennes 26). Paris 1949; de tekst werd in 1997 heruitgegeven door E. Amand de Mendieta en S.Y. Rudberg in de reeks Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Jahrhunderte. 3 Dat de vertalingen van de De hominis opificio en het Hexaemeron als één geheel moeten beschouwd worden, stelt B. CHRISTOVA, Opis na răkopisite na Vladislav Gramatik. Veliko Tărnovo 1996 : 15, “по всяка вероятност двете творби са били преведени заедно и оформят тип сборник с постаянен състав”, in navolging van RADOŠEVIĆ, Slovenski prevod : 158; zie ook eadem, Poslanica 372 : vn. 5. Slechts in twee codices worden beide werken met een sterk geprononceerde titel van elkaar onderscheiden, en de slotformule Êîíüöü Øåñòîäüíåâüí¸ê¹ sluit het geheel van beide teksten af. 4 Blijkbaar vond deze vertaling nooit zijn weg naar de Oost-Slaven, zoals reeds opgemerkt door THOMSON, “The Corpus of Slavonic Translations Available in Muscovy. The Cause of Old Russia’s Intellectual Silence and a Contributory Factor to Muscovite Autarky”, Christianity and the Eastern Slavs, i. Slavic Cultures in the Middle Ages (ed. Gasparov - Raevsky-Hughes) (= California Slavic Studies XVI), Berkeley 1993 : 183. TROST kende bij het schrijven van zijn Untersuchungen (1978) nog maar één tekstgetuige voor de vertaling van het Hexaemeron en de De hominis opificio, nl. het handschrift bewaard in Zagreb (cf. infra); in een recensieartikel over Trost’s publicatie, “Ergebnisse und Perspektiven bei der Erforschung der kirchenslavischgriechischen Übersetzungstheorie und Übersetzungspraxis”, Palaeobulgarica – Starobălgaristika 4 (1980), 3 : 105-106, gaf H. MIKLAS een aanzet tot het identificeren van andere codices met beide teksten, o.m. door het verband te leggen met codex 405 in de Chilandar-collectie (cf. infra), en met de Odessa-folia (cf. infra). 5 FORBES, De Conditione Hominis : 224-231.

iii

PROLEGOMENA opgenomen in een verzamelbundel uit 1553 met werken van Dionysius de Areopagiet, van Servische redactie en bewaard in de Nationale Bibliotheek van Sofia, nr. 1032, ff. 291v-292v6. Gezien de geringe relevantie van dit fragment voor de constitutio textus zullen we er verder slechts terloops op terug komen. Wat volgt zijn beschrijvingen van de vijf codices met de integrale tekst, gebaseerd op catalogen, vroegere publicaties, en eigen vaststellingen7. Ms. Chilandar 405, de basistekst voor onze editie, wordt uitvoeriger beschreven.

Een overzicht van de sigla: CH: N: R: Z: B:

Athos, klooster Chilandar cod. 405. ff. 103r-108v (omstreeks 1400) Nikolaasklooster bij Bijelo Polje cod. 48. ff. 100r-176v (omstreeks 1430/40) Rilaklooster cod. 4/14 ff. 91r-157r (Vladislav Grammaticus – 1456) Kroatische Akademie voor Wetenschappen, Zagreb (HAZU) cod. III.a.47 ff. 209r240v (Vladislav Grammaticus – 1469) Nationale Bibliotheek, Belgrado cod. 42 ff. 112r-181v (2e kwart 16e eeuw)

A.1. Technische beschrijving van de handschriften A.1.a HANDSCHRIFT CH De oudste gekende codex met de Slavische De hominis opificio wordt bewaard in de handschriftencollectie van het klooster Chilandar op Athos onder het nummer 4058. Het manuscript zelf is niet gedateerd, maar wordt op basis van de watermerken gesitueerd rond

6

Zie M. STOJANOV, CH. KODOV, Opis na Slavjanskite răkopisi v Sofijskata narodna Biblioteka. T.III. Catalogus manuscriptorum slavicorum quae in bibliotheca serdiciensi asservantur. Sofija 1964 : 212-221; voor Gregorius’ hoofdstuk : 219, hoofding: Êàà åæå âú ðà¸ æ¸çúíú á¥T¡, ¸ ÷òî åT¡ §ðåc¡åííî îíî äðýâî, ãð·ãwð·à í·¸ññêàãî. Dank aan Prof. Dr. Borjana Christova, die mij kopieën van dit hoofdstuk bezorgde in haar schrijven d.d. 16.05.2002. 7 Voor de handschriften bewaard in Chilandar en in het Nikolaasklooster bij Bijelo Polje konden wij gebruik maken van microfilms met reproductie van de volledige codices, met dank aan Mary Allen Johnson, assistant curator van de Hilandar Resarch Library, Ohio State University, en aan Vesna Injac van de dienst Internationale Betrekkingen van de Nationale Bibliotheek te Belgrado. Voor de overige tekstgetuigen konden wij beschikken over kopieën met het tekstgedeelte van de Slavische De hominis opificio; met dank aan Prof. Dr. F. Thomson die ons een kopie van de tekst in de Rila-codex bezorgde, en aan Dr. Pieter Plas voor kopieën van de codices in Zagreb en Belgrado. 8 Voor een beschrijving van het handschrift, cf. D. BOGDANOVIĆ, Katalog ćirilskich rukopisa manastira Chilandara. Beograd 1978 : 158-159; verder ook S. BREUER (SAVA CHILANDAREC), “Rukopisy a starotisky Chilandarské”, Vĕstník Královské České Společnosti náuk. Třída filosoficko-historicko-jazykozpytná 6 (1896) : 46, nr. 180; M. LAZIĆ, “Isichazm resavskich rukopisa”, Archeografski prilozi 8 (1986) : 98; P. MATEJIĆ & H. THOMAS, Catalog. Manuscripts on Microform of the Hilandar Research Library. Columbus 1992, vol. I : 516; A.A. TURILOV & L.V. MOŠKOVA, Slavjanskie rukopisi afonskich obitelej. Thessaloniki 1999 : 428, nr. 1099. MIKLAS, Ergebnisse : 105 vermeldt een niet gepubliceerde inventaris van Chilandar-mss., in 1966 opgesteld door B. Kovačević, waarin het handschrift wordt vermeld. Voor een afdruk van folia uit dit handschrift, cf. plaat I en II.

iv

PROLEGOMENA 14009. Het volume telt 198 papieren folia van 26 regels per zijde en heeft de afmetingen van 285 x 205 mm. Titels en initialen, in lichtere inkt, zijn sober geornamenteerd met florale motieven; op f. 1r is een frontispice aangebracht. De foliëring vertoont enkele afwijkingen: sommige folia dragen hetzelfde nummer, één folio is dubbel gepagineerd: ff. 1-25, 24(2), 25(2), 26, 27, 28, 26(2), 27(2), 28(2), 29-39/40, 41-198. De katernen van telkens 8 folia zijn op voor en achterzijde gemarkeerd met cijfer-letters, à tot êç, met verstoringen10. In het tekstgedeelte met de Slavische De hominis opificio is een folio weggevallen en is de opeenvolging van de folia verstoord vóór de nummering werd aangebracht, wellicht bij het (her)inbinden van het volume. Door vergelijking met de Griekse tekst en met de overige handschriften kan de volgorde als volgt worden hersteld: ff. 174, 179, 178, 177, - ontbrekend folio -, 175, 176, 18011. De tekst, van Servische redactie en gesteld in Raška-orthografie12, is door één kopiist geschreven in een gelijkmatige goed leesbare semi-unciaal van rond het einde van de 14e – begin van de 15e eeuw. Hasten van ó en ý steken boven de lijn uit, soms ook van een verlengde ç of ò; onderaan springen hasten van ä, ç, ð, õ, ù en ¹ buiten de lijn. Men treft regelmatig ligaturen van -òâ- of -òð- aan, sporadisch van -ñòâ- en -ò¸, meestal aan het einde van een lijn, maar niet altijd. Van de vroegere reductievocalen ú en ü wordt enkel ü gebruikt, in zwakke positie vaak vervangen door paerčik °. Naast ¸ wordt · gebruikt, voornamelijk vóór vocaal, maar men treft bv. ook ñ·ëà en ðàä· aan. Verder komt · voor in vreemde woorden en namen, waar het doorgaans voor Grieks i of u staat (terwijl ¸ Grieks h vervangt), bv. àðõ·ñ·íàãîãîâý, àðò¸ð·à, ñõ·í¹. Soms vindt men ook y¨ voor Grieks u, vb. ñêy¨ïòðà naast ñê·ïòðîìü. Ook µ komt sporadisch voor, als eerste letter van vreemde eigennamen, bv. µåõîí·à. Naast î vindt men de schrijfvarianten w, o en 3, minder vaak îî, meestal als eerste letter van een woord of van een woorddeel, bv. oá¥÷íîå, wáùåí·å, âü3áðàæàåòñå, ¸çîîá¸ëóþø¹, en in bepaalde uitgangen, zoals datief meervoud àãã(å)ëîîìü, en aorist 1 meervoud óì¥ñë¸õwìü. Daarnaast vindt men o.m. ook ñêîðwT¡, äàðwíîñ·å, äwT¡¸íü etc. In vreemde woorden en namen staat w voor Grieks w, bv. ìwy¨ñ¸. De schrijfvarianten ¯ of 4 worden enkel gebruikt voor de vormen van îêî. Het voorzetsel îòú komt enkel voor als ligatuur §. Naast ¬ wordt de brede 2 gebruikt (niet altijd goed te onderscheiden van å) bij het begin van een woord of woorddeel, bv. 2ñ(òü) naast ¬ñ(òü), oáü2ìëåòñå, ñü¬ä¸íÿåìà, maar men treft ook òâî2¸, íýêî2 e.d. aan. Naast ¹ wordt de 9

BOGDANOVIĆ, Katalog : 158, watermerken Mošin-Traljic 6480 (1391), 2488 (1400); Briquet 2375 (1400), 4034 (1400). 10 5v à, (6r á - 13v á), (14r ã - 21v ã), (22r ä - 25v(1) ä), (26r(2) å -33v å), (34r s - 42v s), (43r ç - 50v ç), (51r è - 58v è), (59r » - 66v »), (67r · - 74v ·), (75r à· - 82v à·), (83r â· - 90v â·), (91r ã· - 98v ã·), 99r ä·, 103r å·, 111r s·, 119r ç·, (127r è· - 134v è·), 135r »·, 143r ê, (151r êà - 158v êà), 159r êâ, (167r êã - 174r êã), 181v êä (182r êå - 189v êå), 198r êç; met dank aan de Hilandar Research Library voor het bezorgen van een overzicht van de foliëring, d.d. 04.10.2000. 11 Onregelmatigheden in volgorde in het tekstgedeelte van Basilius’ Homiliae in Hexaemeron werden reeds gesignaleerd door RADOŠEVIĆ, O slovenskim prevodima : 184-185, met Engelse vertaling, 189 : “After comparing Chil. 405 with the Greek text of Basil’s original, we have established the proper order of the leaves. F.28A should be placed between f.4 and f.5. The order of the leaves after f.23 should be as follows: f.24B, f.25B, f.26A, f.27A, f.24A, f.25A, f.26B, f.27B, f.28B.” 12 Cf. voor de ontwikkeling en varianten van de Raška-orthografie o.m. I. DOBREV, “Raškata pismenost i bălgarskijat pravopis prez srednovekovieto”, Kirilo-Metodievski Studii 8 (1991) : 216-252; dat de grenzen met de Resava-schrijfwijze niet altijd scherp af te lijnen zijn, blijkt o.m. uit de publicatie van W. STEINIGER, “Die Handschrift des « Zakon o rudnicima despota Stefana Lazarevića ». Beschreibung der Orthografie und der Sprache”, Anzeiger für slavische Philologie 8 (1975) : 29-111, bijz. 103-108.

v

PROLEGOMENA ligatuur ó gebruikt, in anlaut zeer zelden ?. In leenwoorden staan » en ¾ voor Grieks q en y. De letter s komt enkel voor als cijfer-letter. Na ÷ vindt men steeds þ, nooit ¹. Er is een duidelijke weerstand tegen intervocaal-jotatie, bv. ïîäîáà¬òü komt voor, maar overwegend zonder jotatie zoals in ¸ñòåçàåò°; naast ñòîÿòåëíà vindt met ñòîàòåëíîå; men treft wá¥÷àÿ aan, maar meestal zonder jotatie zoals in áåñëîâåñíàà. Ook de postconsonant-jotatie is onregelmatig; zachtheid wordt wel nog vaak aangegeven na ë en í, vb. çàí¬, ñüñòàâë¬í·åìü, ¸ñïëüíÿ¬ì¸, âîëÿì¸, naast êàïëåþ, ¸çìýíåí·å, âü íåìü enz., doorgaans niet na ð, vb. ìîðå, ñüðàñòâîðåí·å, çàòâàðàò¸ñå. Verdubbeling van de í in passieve participia, adjectieven en bijwoorden komt frequent voor (ook met paerčik -í°í-), bv. §ðåc¡ííîå. Nomina sacra, veelvoorkomende woorden, en bepaalde uitgangen worden afgekort met titlo of door suspensie, al dan niet met pokrytie, bv. á9æ·ó, áëDòü, ¬T¡, òàìîøí¥a. De tekst is voorzien van accentuatie, i.e. aspiratie, acutus, gravis en dubbele gravis, bv. o„á¥‘÷íîå, â¸íà’, ïîDáà”øå. Het gebruik van de dubbele gravis of kentema lijkt vaak een indicatie voor contractie, o.m. bij imperfecta (die overigens zelden voluit worden geschreven) zoals ïîñëýäîâà”õó, en in lange adjectief-uitgangen zoals ñóïðîò¸âí¥”ìü, òàìîøíÿ”ãî, ÷ë9÷üñê¥”. Daarnaast treft men het teken o.m. aan op voornaamwoorden, vb. ñå”, ÷òî”, wâî”; ook de uitgang -ü van genitief meervoud wordt regelmatig gemarkeerd met dubbele gravis, bv. äðóãîâü”, ë¸öü”. De tekst kent geen nasalen: ©/« en B/ª zijn consequent vervangen door ¹/þ en å/¬; wij hebben geen sporen aangetroffen van verwarring van beide o.i.v. de Middelbulgaarse nasaalwissel. Er kan wel een hardnekkige verwarring van ¸ en ¥ worden vastgesteld, bv. ïð¸íîñ¸ò¥, ìãëîâ¥äí¥, ïîì¸ñëîìü, á¸ò¸ voor á¥ò¸ etc. Ook å en ý worden verward, bv. òåëåñå naast òýëî, hypercorrect ¹âýäàåì¥¸ naast ¹âåäàåìî (v. Osl. ¹âBäàò¸), etc. Er is sporadisch alternantie van ü - ¹, vooral het willekeurig gebruik van ñ¹ïðîò¸â- / ñüïðîò¸â-. In de combinatie -ñòâí-, waar ü in zwakke positie is weggevallen tussen â en í, wordt de medeklinkergroep bijna systematisch gebroken door inlassing van ü tussen ò en â, vb. ÷þâüñòüâí¸, ¬ä¸íüñòüâíý, âåùåñòüâíàãî. Vocalisatie van reductievocalen in sterke positie komt voor, bv. ïðàâåäíî, áðåííàãî (van ïðàâüäüíî, áðüíüíàãî) e.a. Gevallen van assimilatie zijn bv. íîêòåìü, íîêüòí¥ì¸ (Osl. íîãüòü, íîãüòüíü), en òåøêîì° dat voorkomt naast òåæ°êàà. Men treft geen sporen aan van verwarring van ý en ÿ. Sommige bijbelcitaten zijn in de marge aangeduid door middel van > of <, resp. voor of na de lijn, waaruit overigens blijkt dat vele citaten niet als zodanig werden herkend. Ook de lange medische inlassing in hoofdstuk XXXI van de De hominis opificio is op die manier aangegeven. De kopiist corrigeert regelmatig: hij maakt doorhalingen, overschrijft letters, voegt vergeten letters toe boven de lijn13 en vult eerder weggelaten zinsdelen aan in de marge. In het tekstgedeelte met de Slavische De hominis opificio zijn door dezelfde hand die de tekst schreef 44 marginalia en tweemaal, op ff. 116r en 131r, interlineaire glossen aangebracht14. Het handschrift CH heeft deze extratextuele aanvullingen gemeen met codices N, R en Z. Het betreft in de meeste gevallen verduidelijkingen en aanvullingen bij de natuurkundige en medische passages in de tekst; sporadisch wordt verwezen naar de antieken (nr. 27 – de 10

Zoals zichtbaar is op de afdruk van f. 107v , plaat II; -í·þ op l.11, -¸ op l.13, -· op l.23. Cf. de lijst met marginalia, met de Griekse voorbeelden en verwijzingen naar de vindplaatsen : xlixlvi; we verwijzen vanaf nu naar de marginale glossen volgens onze nummering daar. Voor een voorbeeld, zie nrs. 7 tot 11 op plaat II. 13 14

vi

PROLEGOMENA categorieën van Aristoteles15 – en 28) en naar de Schrift (nr. 16 en 37); verder kan een waarschuwing tegen de ketterij van het iconoclasme worden vermeld (nr. 34). In dertig van de vierenveertig gevallen kunnen deze bijschriften worden teruggevoerd op Griekse scholia, vermeld in de editie van Forbes, helaas zonder vermelding van de handschriften in kwestie. Opgemerkt moet worden dat Forbes vanaf p.178 van zijn uitgave geen enkel scholion meer vermeldt; aangezien hij ook niet verwijst naar de lange medische inlassing in hoofdstuk XXXI – waarvan wij dankzij H. Hörner weten dat het in enkele van de door hem gebruikte manuscripten voorkwam16 – houden wij rekening met de mogelijkheid dat zijn editie in dit opzicht onvolledig is. Het is niet onwaarschijnlijk dat nog meer Slavische glossen teruggaan op het Grieks model, en samen met de tekst werden vertaald. Interessant zijn de aanvullingen op ff. 131r en 132v, die duidelijk eigen zijn aan de Slavische traditie: ãóñëüí¸êü bij ìóñ·ê·¸í¸êü, ñòð¹íàõü bij æ¸öàõ(ü), áðåöàëî bij ñòðýêàëî, en ¸ë(¸) wá°ñòîåù¸õ(ü) bij ïðýä(ü)ñòîåù¸õ(ü); het lijkt hier te gaan om alternatieve vertalingen die waarschijnlijk teruggaan op de maker van de Slavische De hominis opificio. Ook æåñòî÷üñòâî bij ïðîò¸âîwáðàç·å op f. 171v verdient vermelding. Deze verklarende glosse toont aan dat het Grieks modelwoord a)ntitupi/a wel degelijk als ‘hardheid, weerstand’ werd begrepen door de vertaler, al illustreert het evenzeer dat de nood aan verduidelijking werd gevoeld. Een gelijkaardig geval op hetzelfde folio is çàñòóï¸òåë°í¸ wáðàç¥ ÷þâüñòâà ðå÷å bij çàñòóï¸òåëí¥ì¸ wáðàç¥ voor Grieks toi=j a)ntilhptikoi=j tu/poij, “(met) de indrukken van de waarneming”; hier wordt çàñò¹ï¸òåëüíü verklaard, dat door substitutie de betekenis ‘perceptief, van de waarneming’ van het Griekse a)ntilhptiko/j overneemt. De codex bevat een vertaling van Basilius’ Homiliae in Hexaemeron op ff. 1r-102v, waarbij de vertaling van Gregorius’ De hominis opificio op ff. 103r-180v aansluit. Op ff. 181r-194v volgen de Ïðýäýë¸ ñü Á(îãî)ìü ðàçë¸÷í¥, of het Liber de definitionibus17. De tekst W Ëàò·íýõ(ü) ñ¸ðý÷ü Ôðóãwõ(ü), i.e. het Opusculum contra Francos van pseudo-Photius,18 volgt op ff. 194v-198v. De combinatie van Basilius’ en Gregorius’ Genesis-commentaar is bindend; in geen enkele codex zijn de vertalingen van de Homiliae in Hexaemeron en de De hominis opificio gescheiden19.

15

Zie voor parallellen in de Izbornik van 1073 en in 14e eeuwse Dialectiek-vertaling E. WEIHER, “Altbulgarische, kirchenslavische und russische wissenschaftliche Literatur”, Anzeiger für slavische Philologie 2 (1968) : 119-120. 16 Brief d.d. 20.10.2003. 17 Athanasius van Alexandrië, CPG 2254; PG 28 : 533-553; een tweede redactie van de tekst werd opgenomen als hfst. 2 in de Viae dux van Anastasius Sinaites, CPG 7745; PG 89 : 52-88. Chilandar 405 is de oudste codex waarin de Slavische tekst werd teruggevonden; alle andere gekende codices zijn eveneens van Servische redactie. De toeschrijving van de tekst aan Clemens van Alexandrië (zo o.m. TURILOV & MOŠKOVA, Slavjanskie rukopisi : 318 en 428) is onjuist en berust slechts op een passage in de titel: ... ñüáðàí¸ wò(ü) Êë·ìåíòà æå ¸ ¸íý ïð(ý)ïîä(î)áí¥õ(ü) ¸ áë(à)æåí¥õ(ü) wò(ü)öü (Gr. ... sullege/ntej a)po/ te Klh/mentoj kai\ e(te/rwn o(si/wn a)ndrw=n kai\ makari/wn Pate/rwn). 18 Ed. J. HERGENRÖTHER, Monumenta Graeca ad Photium ejusque historiam pertinentia. Regensburg 1869 : 62-71. 19 Met de benaming ‘Slavisch Hexaemeron’ duiden we voortaan het geheel van beide vertaalde teksten aan.

vii

PROLEGOMENA A.1.b HANDSCHRIFT N Het minst gekend en beschreven is de codex die wordt bewaard in het Nikolaasklooster bij Bijelo Polje (Montenegro) onder het nr. 4820. Op het ogenblik van onze aanvraag bleek het handschrift zich in de Nationale Bibliotheek van Belgrado te bevinden voor restauratie en beschrijving. Het gaat om een convoluut waarvan beide delen gedateerd zijn op grond van de filigranen: het eerste deel gaat terug op het tweede kwart 15e eeuw, het tweede op het derde kwart van de 14e eeuw21. De codex is van papier, beslaat 352 folia, en heeft afmetingen van 295 x 210 mm. Vooraan in de codex ontbreken enkele bladen, en de eerste tien folia zijn zwaar beschadigd, hoewel sommige delen van de tekst nog goed leesbaar zijn. Verder mist f.157 de rechterbovenhoek, is de marge van f.148 verwijderd, en ontbreekt de helft van f.22422. Een folio-zijde van het eerte deel telt 26, van het tweede 24 regels. Frontispices met vlechtmotieven en geornamenteerde titels vindt men op ff. 100r, 194r en 196r. Een gestileerde hand ‘draagt’ als het ware het einde van het eerste deel van de codex op f.193r23. Initialen en titels zijn verder sober, soms voorzien van florale ornamenten. Folio 352r draagt volgende notitie van een derde, latere (?) hand: áë(à)ãî÷úñòè¨âw¨ì¹ è ñúìîäðüæàâ°íîì¹ ¸ õ(ð¸)ñ(òà)ëþáåùîì¹ âýë¸êåìó êíåçó ñîâýðíîè¨ ñòðàíü wò(ü) ìîíàñòèðà ðýêîìàãî 24 (...) . Voor enkele opmerkingen over taal en orthografie beperken we ons tot het eerste deel van de codex, dat de De hominis opificio bevat25. Ook hier gaat het om een tekst van Servische redactie. De orthografie is tot op zekere hoogte vergelijkbaar met die van CH: ook dit handschrift vertoont een semi-unciaal van rond het einde van de 14e – begin van de 15e eeuw, met verlenging van de hasten, ligaturen, en accentuatie. Grafie en gebruik van de lettertekens is vergelijkbaar, met uitzondering van het gebruik van de halfvocalen: in ms. N treft men zowel ü als ú aan, de laatste in voorzetsels en voorvoegsels âú(-), âúç-, êú, ñú(-), maar ook bv. âúñú, âúçD¹õü. Verder komt ú voor in de woordstam, vaak bij gevocaliseerde sonanten, zoals bv. íà÷ðúòàí·å en ñàìîäðúæàâíî. Dit gebruik van ú is niet veralgemeend: men vindt ook âü, êü, âüwð¹æåíü, ñüõðàí¸ò¸ñå, äðüæåù¸a e.d. Een ander onderscheid is het gebruik van van s naast ç, bv. etymologisch juist in íîsý, maar ook ñêðîsý naast ñêðîçý. Ook hier komen nasalen niet voor. Men kan opnieuw, hoewel in mindere mate, verwarring tussen ¸ en ¥ en ý en å vaststellen. In het tekstgedeelte van de De hominis opificio treft men dezelfde marginalia aan als in CH, met omissie van nrs. 20, 38 en 39, en de invoeging van nr. 32 in textu.

20

Cf. voor korte beschrijvingen van de codex V. ĆOROVIĆ, “Prilozi za našu staru književnost i chistoriju”, Zbornik za istoriju južne srbije i susednich oblasti (Recueil pour l’histoire de la Serbie du sud et des régions voisins I). Skoplje 1936: 86, en V. MOŠIN, “Ćirilski rukopisi u manastiru Nikoljcu kod Bijelog Polja”, Istorijski zapisi 18 (1961), 2 : 696-697. Voor een afbeelding van folia uit dit handschrift, cf. platen II-VI. 21 Cf. MOŠIN, Rukopisi : 696; voor het eerste deel, watermerken Zonghi 622 (1430), 1330 (1432), Briquet 4464 (1437), voor het tweede deel, twee varianten op Mošin & Traljic 350 (1361) en 342-343 (1366/68). Zie voor een gedetailleerde vergelijking van filigranen R. STANKOVIĆ, “Datiranje i vodeni znaci rukopisnich knjiga manastira Nikoljca”, Archeografski prilozi 16 (1994) : 179 e.v. 22 De ontbrekende stukken zijn recht uitgesneden; mogelijk is dit het gevolg van een ingreep bij de lopende restauratie. 23 Zie plaat IV. 24 Zie plaat VI. 25 Zie voor een indruk van het schriftbeeld van het tweede deel plaat V.

viii

PROLEGOMENA De samenstelling van het eerste deel van de codex beantwoordt aan die van ms. CH: Basilius’ Hexaemeron op ff. 1r-99v26, gevolgd door de De hominis opificio op ff. 100r-176v. Het Slavisch Hexaemeron wordt ook hier gevolgd door de ‘Prěděli’ op ff. 177r-189r, met aansluitend W Ëàò¸íýõ(ü) ñ¸ðý÷(ü) Ôðóãwõ(ü) op f.189r. Het folio 193v is onbeschreven; het tweede gedeelte van de codex begint op f.194r en is thematisch gewijd aan Johannes Chrysostomus. Van de hand van Georgius van Alexandrië27 is de Vita s. Iohannis Chrysostomi 28 opgenomen op ff. 194r-344r. Na de proloog bij de tekst29 (ff. 194-195) wordt opnieuw een frontispice met titel aangebracht op f.196r: Íà÷åòüêü æ¸ò¸¸ Hwàííà Çëàòî¹ñòà30. Op ff. 344v-350v vindt men de Vita s. Iohannis Chrysostomi van Theodorus van Trimithus31, en op ff. 350v-351v de Homilia xx. in s. Iohannem Chrysostomum van Proclus van Konstantinopel32. A.1.c. HANDSCHRIFT R Het Slavisch Hexaemeron is ook ingesloten in twee omvangrijke florilegia van de hand van de bekende kopiist en compilator Vladislav Grammaticus (omstr. 1425-1480)33, die de traditie van de Trnovo-school verderzette onder Osmaans bewind. Het betreft de twee vroegste werken die van hem bekend zijn. Tussen beide codices, gedateerd op basis van hun kolophon in 1456 en 1469, ligt 13 jaar, maar ze lijken in delen van hun samenstelling, o.m. het Slavisch Hexaemeron, nauw met elkaar verbonden. Zowel Dančev als Christova menen dat Vladislav de oudste sbornik zeker tot 1469 bij zich hield, waarna die tussen 1469 en 1479 in het bezit 26

Wij volgen de foliëring zoals die op de microfilm kan worden onderscheiden in de rechterbovenhoek van elk folio; de afwijkende verwijzingen bij ĆOROVIĆ zijn mogelijk te wijten aan de gehavende staat van de codex, vooral bij het begin, waar folia ontbreken of verminkt zijn. ĆOROVIĆ, Prilozi : 48, geeft volgende verwijzingen: ff. 1-170 Шестодневник, f.171 begin Ïðýäýë¸, f.188 begin van het tweede deel van de codex. 27 De toewijzing aan Patriarch Georgios II van Alexandrië (620-630) is betwist, cf. CH. HANNICK, Maximos Holobolos in der kirchenslavischen homiletischen Literatur (= Wiener Byzantinische Studien Bd. XIV). Wien 1981 : 136. 28 CPG 7979; Inc.: Pa/ntej oi( palaioi\ i(storiogra/foi ta\ me\n e)k progeneste/rwn au)tw=n suggrafe/wn e)kde/dwkan; Sl. Â(..) äðåâ±í¸¸ ïîâýñò¸ ï¸ñ¹ùå¸ oâî wò(ü) ïðýæäüí¸õ(ü) ï¸ñàí¸¸ ïîâýä¹þòü; cf. F. HALKIN, Douze récits Byzantins sur Saint Jean Chrysostome (= Subsidia hagiographica 60). Bruxelles 1977 : 69-285. Dit afschrift van de tekst wordt niet vermeld bij HANNICK, Maximos Holobolos : 136, nr. 94; ook E. HANSACK maakte geen gebruik van dit handschrift voor zijn editie van de Slavische tekst, Die Vita des Iohannes Chrysostomos in kirchenslavischer Übersetzung (= Monumenta linguae slavicae dialecti verteris. Fontes et dissertationes 10). Bd. I. Würzburg 1975 : 16 en 92, nt. 10-12. 29 HALKIN, o.c. : 70-73. 30 Zie plaat V. 31 CPG 7989; Inc.: A ) gaphtoi/, a)yeudh\j o( qeo\j o( dia\ tou= profh/tou le/gwn! pollai\ ai( qli/yeij tw=n dikai/wn, Sl. Âüçëþáë¬í·¸, íåëüæåíü ¬ñ(òü) Á(îã)ü ïð(î)ðîêîìü ãë(àãîë)¬, ìíîã¥ ñêðüá¸ ïðàâåäí¥ìü; cf. HALKIN, Douze récits : 7-44, en voor de Slavische tekst, HANNICK, o.c. : 137, nr. 95. 32 CPG 5819; Latijns incipit: Certe gratias deo, fratres carissimi, quod modo inenarrabili, Sl. Âü ¸ñò¸í¹ áðàò·å áë(àãî)ä(à)òü Á(îãî)â¸, w íåñêàçàíýìü åãî äàðý; Cf. F.J. LEROY, L’homilétique de Proclus.de Constantinople. Tradition manuscrite, inédits, études connexes. Città del Vaticano 1967 : 127 en 135, vermeldt nog een Slavische versie van de tekst in het niet meer terug te vinden ms. Kiev, Cerkovno-Archeol. Muzej 137 van 1463; voor de Slavische vertaling, zie HANNICK, o.c. : 137, nr. 96. Het belang van de Slavische versie is des te groter aangezien de Griekse tekst verloren is gegaan. 33 Cf. de monografie van G. DANČEV, Vladislav Gramatik. Knižovnik i pisatel. Sofia 1969; voor bibliografische gegeven, cf. G. PODSKALSKY, Theologische Literatur des Mittelalters in Bulgarien und Serbien 865-1459. München 2000 : 264 e.v.

ix

PROLEGOMENA van het Rilaklooster overging34. De mogelijkheid dat de jongste codex een apograaf is van de oudere moet dus in overweging genomen worden. Wij komen hier verder nog op terug. Het oudste Grammaticus-handschrift is codex 4/14 in de verzameling van het klooster van de Hl. Johannes van Rila, geschreven in 145635. Het volume werd gesplitst toen Viktor Grigorovič (1815-1876), bij zijn bezoek aan Rila in 1845, 77 folia uitscheurde en meenam, waardoor het laatste deel van het handschrift nu berust in de Stedelijke bibliotheek van Odessa onder het nr. 2836. Al in 1982 werd het Rilagedeelte door Christova toegeschreven aan Vladislav, nog voor zij weet had van het Odessa-gedeelte met het kolophon37, waarna de 77 folia in 1991 door Rajkov werden geïdentificeerd als het vervolg op de Rila-codex38. Het handschrift werd ook door Vladislav zelf in twee delen opgedeeld: het eerste deel omvat 25 katernen van telkens 8 folia, het tweede deel 53 katernen. Het Odessa-gedeelte begint bij het achtste folio van het 43e katern van het tweede deel. Het Rila-gedeelte telt VIII + 546 + VI folia – met het Odessa-gedeelte erbij 623 papieren folia. Een folio-zijde telt doorgaans 27 regels. Het handschrift meet 295 x 210 mm. Watermerken zijn van midden – tweede helft 15e eeuw39. Titels en initialen zijn in rode inkt; men vindt polychrome ornamentatie in Balkanstijl met islamitische elementen, zoals een kwadraat van vlechtwerk met florale motieven op f.1r. In het kolophon op f.77v van het Odessa-gedeelte40 identificeert de kopiist zichzelf, en geeft hij aan waar en wanneer de codex werd voltooid: Grammaticus schreef het handschrift in Mlado Nagorice (Kumanovo, Macedonië), in het huis van Nikola Spančević41, van november 1455 tot november 1456 (&SPÅÖ = 6965). Vladislav vermeldt ook zijn afkomst, nl. Novo Brdo (Kosovo, Servië): Âëàä¸ñëà(â) ä·àêü ï¸ñà êí¸ãó ñ·þ, § Íîâîãà Áðüäà42. 34

Cf. DANČEV, Vladislav : 35 en CHRISTOVA, Opis : 23. Het handschrift is uitvoerig beschreven in CHRISTOVA’s Opis : 11-24; voor korte beschrijvingen, zie E. SPROSTRANOV, Opis na răkopisite v bibliotekata pri Rilskija manastir. Sofia 1902 : 57-58, en B. CHRISTOVA, D. KARADŽOVA, A. IKONOMOVA, Bălgarski răkopisi ot XI do XVII vek zapazeni v Bălgariya. Svoden katalog, vol. I. Sofia 1982 : 83, nr. 195. Voor een afbeelding van folia van dit handschrift, cf. platenVII-VIII. 36 Voor de bedenkelijke rol van de Russische geleerde, die de 77 folia nog bij leven aan de universiteit van Novgorod (Odessa) schonk, waar het in 1890 onder nr. 15/41 werd opgenomen in de kataloog van Močulski (non vidi), cf. B. RAJKOV, “Sbornikăt na Vladislav Gramatik ot 1456 godina”, Palaeobulgarica 15 (1991), 4 : 40-41, CHRISTOVA, Opis : 23, en THOMSON, Works : 344, vn. 12. Močulski gaf de bundel de naam ‘Prěděli’, naar de titel van het eerste volledig artikel in de Odessa-folia. Zie de vermelding bij MIKLAS, Ergebnisse : 106; zie voor dit deel van het handschrift o.m. DANČEV, die het Rila-deel van de codex niet kende, Vladislav : 33-41; de folia worden ook vermeld bij M. KOPYLENKO en M. RAPOPORT, “Slavjano-russkije nerusskogo proischoždenija Odesskoj gosudarstvennoj biblioteki imeni A. M. Gor’kogo”, Trudy Otdela drevnerusskoj literatury 16 (1960) : 550. Voor de bibliografie bij de Odessa-folia, cf. CHRISTOVA, Opis : 23-24 en THOMSON, Works : 344-345. 37 Cf. B. CHRISTOVA, “Dva răkopisni Šestodneva ot sbirkata na Rilskija manastir”, Ezik i literatura, 37 (1982), 2 : 63-65. 38 Cf. RAJKOV, Sbornikăt : 39-49. 39 Cf. CHRISTOVA, Šestodnev : 63, eadem, Opis : 11-12, en RAJKOV: Sbornikăt : 42. 40 De tekst van het kolophon is terug te vinden bij DANČEV, Vladislav : 137, CHRISTOVA, Opis : 21 en RAJKOV, o.c. : 47; voor bijschriften van latere datum CHRISTOVA, o.c. : 22-23. Zie het folio op plaat VIII, overgenomen uit DANČEV, o.c. : 119. 41 geïdentificeerd als de 15e eeuwse compilator Nikola Sărbin, cf. CHRISTOVA, o.c. : 21-22. 42 Vladislav’s nationaliteit wordt betwist. O.a. voor DANČEV, o.c. : 12-16, biedt dit kolophon geen uitsluitsel i.v.m. geboorteplaats van de kopiist, die volgens hem pas op latere leeftijd in Novo Brdo zou zijn gaan wonen. 35

x

PROLEGOMENA De tekst is gesteld in een elegante half-unciaal, met uitgesproken verlenging van de hasten en accentuatie (aspiratie, acutus, gravis en dubbele gravis, perispomenon). De à wordt soms cursief geschreven zoals Grieks a. Ligaturen van -òâ-, -òð-, âú-, -ðý- komen regelmatig voor. Het handschrift is van Servische redactie, gesteld in Resava-orthografie. Men vindt zowel ü als ú, waarbij ú consequent gebruikt wordt in de voorvoegsels en voorzetsels âú(-), âúç-, êú, ñú(-) en in woorden waarin die (schijnbaar) voorkomen, zoals âúñêð9ñåí·å, âúíý, âúñü, e.a.; in deze gevallen is ú verlengd en steekt boven de lijn uit. Waar ú (al dan niet eymologisch) voorkomt in de woordstam, zoals in òðúä·¸ìü, ïúñòðî e.a., is het teken kort en valt het binnen de lijn. De letter s komt voor, bv. etymologisch juist in á9sý, maar daarnaast ook æåëýsî, sâýçDå e.a. De tekst kent geen nasalen. De letters ¥ en ¸, en å en ý worden doorgaans etymologisch juist gebruikt, maar men vindt sporen van verwarring. De marginalia in het tekstgedeelte van de De hominis opificio heeft ms. R gemeen men de oudere afschriften CH en N. Uitzondering (in dezelfde donkere inkt als de tekst, in tegenstelling tot de andere bijschriften, die lichter zijn) zijn op f. 109v: îò(ü) çåëíàãî bij sýëíàãî, een mooie illustratie van de bewust archaïserende tendens in de tekst zelf, op f.117v: íå íà âñýõ(ü) bij íå íà âúñýõü in de tekst, waar íà supralineair is toegevoegd – overigens vertoont de tekst verder nauwelijks doorhalingen en marginale of interlineaire correcties; f. 118v: ñîë·ó bij ñ¸ë¸þ, en f. 141r ç·àò¸ bij çà¸ò¸; beide gevallen kunnen wijzen op een door de kopiist gecorrigeerde fout in het model, hoewel de teksttraditie op geen van beide plaatsen sporen van verstoringen draagt. Christova heeft de inhoud van deze omvangrijke verzamelband uitvoerig beschreven, met voor elke tekst vermelding van de titel, het incipit en desinit, en waar mogelijk verwijzing naar de Griekse tekst in de Patrologia Graeca, de Bibliotheca Hagiografica Graeca, of elders – helaas niet naar de CPG. Voor een gedetailleerd overzicht van de inhoud verwijzen wij dan ook naar haar monografie; we beperken ons hier tot een algemene typering. Het eerste deel van de codex, dat vooral commentaren op oudtestamentische teksten bevat, opent met de vertaling van Basilius’ Homiliae in Hexaemeron op ff. 1r-90v, met aansluitende de De hominis opificio op ff. 91r-157r 43. De folia 158r-203v bevatten o.m. nog het boek Job met de Juliaanse catenae, daarnaast commentaren bij Psalmen, Spreuken en het Hooglied. De folia 204-205 zijn leeg en markeren het einde van het eerste deel van de codex. Het tweede deel, Rila ff. 206-546 en de 77 Odessa-folia, bevat toelichting bij teksten uit het Nieuwe Testament, zoals o.m. het commentaar op het evangelie volgens Johannes van Theophylakt van Ohrid44, en op Mattheus van Johannes Chrysostomus45. Het einde van het laatstgenoemde commentaar valt in het Odessa-gedeelte van de codex, waar de foliëring opnieuw begint. De ‘Prěděli’ op ff. 1v-15v vormen het eerste volledige artikel van deze folia, die gedomineerd worden door geschriften met polemische anti-Roomse inslag, naast brieven teksten en fragmenten van uiteenlopende auteurs over theologische vragen en disputen over dogma’s. Hier is ook, op ff. 32v-36r, de tekst Î Ëàò¸íýõ(ü) ñ¸ðý÷(ü) Ôðóãîõ(ü) opgenomen, dat in mss. CH en N aansluit bij de ‘Prěděli’.

43

N.b. de onnauwkeurigheid in de transcriptie van het de aanhef van de De hominis opificio

ðàäîâàòíîå i.p.v. ðàäîâàò¸ñå, CHRISTOVA, Opis : 14. 44 45

PG 123, col. 1133-1348 en 124, col. 9-318. CPG 4424; PG 58 : 975-1058.

xi

PROLEGOMENA A.1.d. HANDSCHRIFT Z De jongere codex van de hand van Vladislav, door middel van het kolophon te dateren in 1469, wordt bewaard in de collectie van de Kroatische Academie van wetenschappen in 46 Zagreb onder het nr. III.a.47 . De codex, met afmetingen van 210 x 140 mm., telt IV + 770 papieren folia. Een folio-zijde van het zeer compact geschreven handschrift telt doorgaans 42 tot 43 lijnen. De eerste vijf folia van het eerste katern ontbreken, maar verder vertoont het volume geen hiaten. De watermerken zijn gedateerd tussen 1441 en 146847. Het handschrift is rijkelijk geornamenteerd in neo-Byzantijnse geometrische stijl, met islamitische elementen; illustratief hiervoor zijn de grote kwadraten in vlechtwerk op ff. 64r, 166r, 344r, 424r, 534r en 740r48. Op ff. 768r-770r is een nawoord van de kopiist opgenomen, met daarbij aansluitend het kolophon49. Vladislav richt zich tot Dimitrij Kantakuzin (na 1430? – 15e eeuw)50, in wiens opdracht hij de bundel schreef: Ï¸ñà æå ñ(å) ñ·à êí·ãà ã(îñïîä¸)í¹ Äì¸òð¹ Êàíòàê¹ç¸í¹. Het florilegium werd geschreven in het Žegligovskij-klooster, âú âüñå÷ü(ñ)òíýì ìîíàñò¸ð¸ ïðýñ(âå)ò¥å Á(îãîðîä¸)öå ñ¹ùåå ¸æå âú ïî(äü)êð¸ë·¸ ×ðüí¥å ãîð¥, onder het bewind van Mehmed II de Veroveraar (1451-1481), meerbepaald in het 18e jaar van zijn bewind, âú ëýò(ü) &SÖÎZ (6977 = 1469). Men weet dat het handschrift ooit in het Rila-klooster terechtkwam51, mogelijk als gift van Kantakuzin. De codex werd in de 60er jaren van de 19e eeuw gevonden in een kerk in Karlovec door de 19e eeuwse geschiedschrijver en Archimandriet Ilarion Ruvarac (1832-1905). Deze schonk het handschrift aan Đura Daničić (1825-1882), die de wetenschap op het florilegium attent maakte, en uit wiens handen het overging in openbaar bezit52. Taal en orthografie vertonen dezelfde kenmerken als codex R: Servische redactie, Resavaorthografie met zowel ü als ú53. Typisch voor dit omvangrijk florilegium is de zeer kleine half-unciaal. In microscopisch klein schrift zijn, althans voor het tekstgedeelte van de De hominis opificio, dezelfde marginalia aangebracht als in de codices CH, N en R54. Daarnaast 46

Zie voor deze codex de uitvoerige beschrijving door CHRISTOVA, Opis : 25-48; verder Đ. DANIČIĆ, "Rukopis Vladislava gramatika pisan godine 1469", Starine 1 (1869) : 44-85; M. SPERANSKIJ, “Zagrebskijat răkopis na Vladislava Gramatika”, Sbornik za narodni umotvorenija, nauka i knižnina, 16-17 (1900) : 325-338, V. MOŠIN, Ćirilski rukopisi Jugoslavenske akademije. Zagreb 1952-1955 : 61-63, DANČEV, Vladislav : 41-58; zie ook de korte vermelding in D. BOGDANOVIĆ, Inventar ćirilskich rukopisa u Jugoslaviji (XI-XVII veka). Belgrado 1982 (Zbornik za istoriju, jezik i književnost srpskog naroda. I Odeljenje, vol. 31) : 34, nr. 284. Voor een afbeelding van folia van deze codex, cf. platen IX-XI. 47 Cf. MOSIN, Rukopisi : 61, en CHRISTOVA, Opis : 25. 48 Cf. de afbeeldingen in DANČEV, Vladislav : 74 (f. 64r), 49 (f. 166r; door ons overgenomen, plaat XI), r 51 (f. 344 ), 53 (f. 424), 55 (f. 534), 57 (f. 740). 49 Voor de volledige tekst, cf. DANIČIĆ, Rukopis, DANČEV, o.c. : 137-142, en CHRISTOVA, o.c. : 42-47. 50 Voor Kantakuzin, een nazaat van de Byzantijnse familie van de Kantakuzenoi, cf. DANČEV, o.c.: 43; PODSKALSY, Theologische Literatur : 266-267. 51 Daar zou het als model gediend hebben voor een later afschrift van de Margarita, cf. DANČEV, Vladislav : 52. 52 Cf. DANČEV, Vladislav : 42. 53 Vgl. supra : xi; zie voor de orthografie ook SPERANSKIJ, Zagrebskijat răkopis. 54 SPERANSKIJ (1863-1938), o.c., was de eerste die aandacht besteedde aan de vele marginale glossen in de codex; voor marginalia bij de overige teksten, zie daar.

xii

PROLEGOMENA treft men vier kleine bijschriften aan, waarvan er twee gemeenschappelijk zijn met R: op f. 217r íú ó ¸çâåäó bij íà, op f. 218r zoals in R wò(ü) çåëíàãî bij wò(ü) sýëíàãî, op f. 226v de alternatieve afkorting âëD÷üñòâíîå bij âëàD÷üñòâíîå, en op f. 233r, zoals in R, ç·àò¸ bij çà¸ò¸. Opnieuw zullen we ons voor de inhoud beperken tot een globale typering, met verwijzing naar Christova’s Opis. Het florilegium bevat teksten van zeer verschillende aard en is door de kopiist thematisch opgedeeld in zes cycli55. De eerste cyclus beslaat ff. 1-163 en bevat voornamelijk Vitae en Passiones. Als overgang van dit hagiografisch deel naar de tweede cyclus is het relaas over de inname van Jeruzalem door de Chaldeërs uit de kroniek van Johannes Zonaras opgenomen. De tweede cyclus beslaat het Slavisch Hexaemeron: Basilius’ Homiliae in Hexaemeron zijn terug te vinden op ff. 166r-209r, met daarna Gregorius’ De hominis opificio op ff. 209r-240v. Zoals in mss. CH en Z sluiten de ‘Prěděli’ hier onmiddellijk bij aan op ff. 241r-246v. De derde cyclus wordt volledig in beslag genomen door de omvangrijke collectie Chrysostomus-homilieën, bekend onder de naam Margarita, op ff. 247-398. De folia 399-533 (waarvan ff. 423 en 533 onbeschreven) bevatten de vierde cyclus, een verzameling preken en redes van verschillende auteurs (Johannes Chrysostomus, Basilius van Caesarea, Gregorius van Nyssa e.a), aangevuld met de Vita Mariae Aegypticae van Sophronius van Jerusalem. Vooral in de vijfde cyclus laat de verwantschap van codices R en Z zich voelen: verschillende polemisch-dogmatische werken van de Odessa-folia keren hier terug, zoals op ff. 538r-540r het in alle eerder vermelde codices opgenomen W Ëàò¸íýõü ñ¸ðý÷ü Ôð¹ãwõ(ü). Verder is de cyclus o.m. aangevuld met geschriften van de vooraanstaande 14e eeuwse hesychast Gregorius Palamas, van zijn tegenstander Barlaam van Calabrië, en van Nilus Cabasilas. De zesde cyclus tenslotte bevat o.m. origineel Slavische werken: op ff. 712r-722v de uitgebreide Vita van Ilarion van Meglen van de hand van Euthymius van Trnovo (patriarch 1375-1393), gevolgd op ff. 722v736v door de Vita van Konstantijn Kiril, met aansluitend op ff. 736v-739r de Ñëîâî ïîõâàëíî voor Konstantijn en Methodius. Van de verscheiden werken in deze gemengde cyclus kunnen we misschien nog een vertaling uit de Panoplia Dogmatica van Euthymius Zigabenus vermelden.

A.1.e. HANDSCHRIFT B Het jongste en laatste handschrift met de integrale De hominis opificio-vertaling is een convoluut bewaard in de Nationale Bibliotheek te Belgrado onder het nr. 4256. Het gaat om een papieren codex van 197 folia, met afmetingen van 209 x 150 mm. Het aantal lijnen per 55

Ook hier baseren wij ons op de monografie van CHRISTOVA, Opis : 27-24. Voor TROST’s korte typering van de samenstelling van de codex cf. zijn Untersuchungen : 23-28. 56 Voor deze codex, cf. LJ. ŠTAVLANIN-ĐORĐEVIĆ, M. GROZDANOVIĆ, L. CERNIĆ, Opis ćirilskich rukopisa Narodne biblioteke Srbije. Vol. I. Belgrado 1986 (= Opis južnoslovenskich ćirilskich rukopisa, vol.II): 80-84; cf. de korte beschrijvingen van I. ŠLJAPKIN, “Rukopisi Černigovskoj mitropolii v Cetin’e. (Putevye zametki 1908 g.)”, Bibliografičeskaja letopis’ II (1915), 2 : 35, Lj. ŠTAVJANIN-DJORDJEVIĆ, “Stari ćirilski rukopisi Narodne biblioteke u Beogradu. Kratak popis”, Bibliotekar 20 (1968) : 401, nr. 43, S. ĐURIĆ (ed.), Izložba srpske pisane reči. Belgrade 1973 : 66, nr. 223, en BOGDANOVIĆ, Inventar ćirilskich rukopisa u Jugoslaviji : 36. Zie verder ook B. ANGELOV, “Visarion Debărski”, Iz starata bălgarska, ruska i srăbska literatura vol. III (Sofia 1978) : 156-248. Voor afbeeldingen van folia uit dit handschrift, cf. platen XII-XV.

xiii

PROLEGOMENA folio is erg onregelmatige: doorgaans telt een folio-zijde 22 à 24 lijnen, maar de meest compacte folia (althans in het tekstgedeelte van de De hominis opificio) tellen tot 26 regels. Naar schriftbeeld, inhoud en datering bestaat het volume uit twee te onderscheiden delen. Onderzoek van papier en watermerken wijzen op een globale datering in het tweede kwart van de 16e eeuw, i.e. voor het eerste deel omstreeks 1530-1537, voor het tweede iets later, omstreekt 1540/155057. Het handschrift is aangetast door vocht en hier en daar beschadigd (vb. een brede scheur in f.127), waardoor delen van de tekst niet meer leesbaar zijn. Bovendien zijn heel wat folia verloren gegaan: voor het eerste deel zijn een aantal folia tussen ff. 135 en 136 verdwenen (een volledige katern?) – het tekstgedeelte van de De hominis opificio van eind hoofdstuk XIII tot kort voor het einde van hoofdstuk XV ontbreekt58. Tussen ff. 167 en 168 is het eerste folio van de 23e katern verloren – §2 tot en met het grootste deel van §4 van hoofdstuk XXIX van de De hominis opificio ontbreken59. Het tweede deel mist het volledige eerste en derde katern. Het handschrift is nauwelijks geornamenteerd; titels van hoofdstukken en initialen, die door een rubricator moesten worden aangebracht, ontbreken in beide delen. Op f.181v loopt de tekst uit in de vorm van een kruis, een bladspiegel die mogelijk werd overgenomen van (een afschrift van) cod. Z60; verwantschap tussen beide handschriften wordt ook in onze bespreking van de varianten aangetoond61. Angelov schrijft alleszins het tweede deel van de codex toe aan de productieve kopiist Visarion Debărski (midden – 2e helft 16e eeuw)62. De recente geschiedenis van de codex is verdacht: ŠtavlaninĐorđević vermeldt dat die door de Nationale bibliotheek gekocht werd van Vladimir Vuksan63. Thomson merkt hierover op: “it [i.e. de codex] was taken from the Monastery of Piva and placed in the Monastery of Cetinje, where it was seen in 1908 by Il’ya Shlyapkin (1858-1918). (...) In 1936 Dušan Vuksan published a description of the manuscripts at Cetinje that does not list the codex (…), which was later sold to the National Library of Serbia by a certain Vladimir Vuksan”64.

Terwijl het tweede deel van het handschrift in cursiefschrift is geschreven, vertoont het eerste deel, dat de De hominis opificio bevat, een typisch 16e eeuwse half-unciaal die soms neigt naar cursief. Zowel de grootte als het unciaal of cursief karakter van de letters varieert sterk op de verschillende folia. Ligaturen komen frequent voor en beslaan soms tot vier lettertekens, bv. -ñòâý, -ñòðî- e.a. Naast ü wordt ú met een zekere willekeur gebruikt, zowel in voorzetsels, voorvoegsels en in de woordstam, als in de uitgangen, bv. êú çåìëúíîìó, äîñåçàåòú, ñúïðîò¸âí¥õú, ñú÷þâúñòâwN etc. Typisch voor dit handschrift is de sporadisch voorkomende verdubbeling van de ü, bv. wñüü; wò(ü) 2ëë¸íúú, doorgaans voor genitief

57

ŠTAVLANIN-ĐORĐEVIĆ e.a., Opis : 81. I.e. van f. 126v, 14 tot f. 134r, 22 in basishandschrift CH. 59 I.e. van f. 166v, 16 tot 167v, 21 in CH. 60 Vergelijk plaat X en XV. 61 Cf. infra : xxiii-xxiv. 62 Cf. over de man en zijn werk, ANGELOV, Visarion : 156-248. 63 ŠTAVLANIN-ĐORĐEVIĆ, e.a., Opis : 81. 64 THOMSON, Works : 345, vn. 14. 58

xiv

PROLEGOMENA meervoud65. Men treft à en å wel eens cursief aan, zoals Grieks a en e; de á wordt vaak liggend geschreven als ƒ, de supralineaire å ook wel als •. Ook in dit afschrift vindt men ¹/þ en å/¬ voor de vroegere nasalen, en verwarring van ¸ en ¥ en ý en å. Er zijn talrijke correcties, zowel van de eerste als van de tweede hand (al is het onderscheid niet altijd duidelijk), die soms wijzen op een revisie van de tekst op basis van een Grieks afschrift, zoals bij onze bespreking van de varianten wordt aangetoond66. De codex is rijk aan marginalia, maar kent de bovenvermelde glossen van de andere codices niet. De bijschriften, zowel Slavische als Griekse, lijken van dezelfde hand die ook het tweede deel van de codex kopiëerde. Aangezien het materiaal omvangrijk is en een afzonderlijke studie verdient, typeren we het hier slechts terloops voor het gedeelte van de De hominis opificio: bijvoorbeeld op f.13r zijn de Griekse tegenhangers van enkele woorden en van één volledige zin opgenomen (o.m. o( mw=moj: ïîðwê(ü), e(/cin tina\: ñúëîæåí·å íýêîå, a)nafora\n: âúçíîøåí·å, me/myin: ïîðîêà)67. Gelijkaardige bijschriften, die wijzen op een vergelijking met een Grieks handschrift, vindt men op ff. 112v tot 115v, verder 118r, 127r, 132, 143v. Van f. 134v is de volledige Griekse paralleltekst opgenomen in de marge68. Slavische scholia met verklaringen en toelichtingen bij de tekst vindt men op ff. 149r, 168r, 168v, 170r,69 171r, 175v, 178r. Slechts één voorbeeld: op f. 149r wordt de betekenis van ëúùåí·å, Gr. to\ de/lear, ‘lokaas’, verduidelijkt met een voorbeeld uit de visvangst. Il’ja Šljapkin (1858-1918) beschreef de codex kort in 1915; hij schreef het origineel, aarzelend weliswaar, toe aan Severjanus van Gabala, en bestempelde de codex als een autograaf van de vertaler – ongetwijfeld misleid door de talrijke Griekse glossen70. In werkelijkheid vangt het eerste deel van het volume aan met Basilius’ Homiliae in Hexaemeron op ff. 1r-111v, met aansluitend de De hominis opificio op ff. 112r-181v. Het tweede deel, ff. 182r-197v, bevat teksten uit de kleine profeten van het Oude Testament, Hosea, Amos en Micha, aangevuld met korte biografische noten bij elke profeet.

A.1.f. Aanvullende opmerkingen De gekende handschriften van de De hominis opificio geven ons geen directe aanwijzingen voor de identiteit van de vertaler(s), noch voor de plaats en het tijdstip van de vertaling. Wat de bovengrens voor de ontstaansdatum betreft, kunnen we enkel de datering van het oudste handschrift CH als terminus post quem non aanvoeren. Verder kunnen wij enkel steunen op de taal en de gehanteerde vertaaltechniek, die eigenschappen vertonen die als symptomatisch voor de ‘derde vertaalperiode’ kunnen worden beschouwd, o.m. het frequent gebruik van ¸æå voor het Griekse lidwoord, de verregaande overname van de Griekse hypotaxis, het overvloedig gebruik van morfologische en semantische calques, en de fundamentele 65

Voor dit fenomeen, cf. A. MLADENOVIĆ, “O jednoj glasovno-pravopisnoj osobini Srpskich rukopisnich knjiga XIV veka”, Trnovska knižovna škola 6. Bălgarskata literatura I izkustvo ot Tărnovskija period v istorijata na pravoslavnija svjat. Veliko Tărnovo 1999 : 199-202. 66 Cf. infra : xxv. 67 Zie plaat XII. 68 Het bovenste stuk is niet meer volledig leesbaar door het bijsnijden van het folio, zie plaat XIII. 69 Zie plaat XIV. 70 ŠLJAPKIN, Rukopisi : 35, nr. 32.

xv

PROLEGOMENA overname van de woordorde van het Grieks model71. Verder wijst verwarring van de oude morfologische verbuigingstypen en de desintegratie van het casussysteem op een laat stadium van de taal72. Op grond hiervan kan men aannemen dat de vertaling niet veel vroeger gedateerd moet worden dan het oudste handschrift, d.w.z. omstreeks het midden, of, als uiterste benedengrens, in de eerste helft van de 14e eeuw.

A.2. Varianten en afhankelijkheidsrelaties van de handschriften A.2.a FOUTEN EN VARIANTEN De tekstgetuigen van de Slavische De hominis opifcio tonen een stabiele, gesloten traditie: geen enkel handschrift vertoont een afwijkende redactie van de tekst, en het aantal fouten en varianten is relatief klein. Wat volgt is een overzicht van onze de bevindingen bij de recensio en examinatio. Door het groeperen van de verschillende lezingen willen wij in de eerste plaats de onderlinge verhoudingen tussen de tekstgetuigen belichten met het oog op het opstellen van een stemma codicum. Anderzijds worden onze keuzes bij het reconstrueren van de archetypus hier gemotiveerd. Tenslotte mag dit deel van de studie ook gelden als verdediging van onze keuze voor ms. CH als basishandschrift voor de editie. In het apparatus criticus bij de tekst zijn de varianten genummerd per hoofdstuk73; wij verwijzen hier naar de verschillende lezingen aan de hand van deze nummering.

A.2.a.a. Fouten, gemeenschappelijk aan alle mss. Een aantal fouten die alle mss. gemeen hebben, laten toe te besluiten dat de archetypus al fouten bevatte. Bij deze gemeenschappelijke fouten moeten wellicht ook een aantal hiaten in de tekst worden gerekend. Vaak kan de oorzaak van de omissie geïdentificeerd worden, bv. door saut du même au même, door homoioteleuton of homoioarkton, maar meestal is het niet mogelijk te bepalen of zij teruggaan op het Grieks vertalersmodel of op de Slavische traditie. Slechts enkele voorbeelden: nou=j kai\ lo/goj h( Qeio/thj e)sti\n! e)n a)rx$= te ga\r hån Lo/goj, kai\ ...

¹ìü ¸ ñëîâî, ¸ ...

Saut du même au même (lo/goj ... lo/goj, of Sl. ñëîâî ... ñëîâî) pa=sa de\ muw=n sunolkh\, pa=n de\ proairetiko\n pneu=ma ...

âñàê° æå ïðî¸çâîë¸òåëüíü äóõü ...

Door homoioarkton (pa=sa ... pa=n, of Sl. [âñàê(.)] ... âñàê°)

ou)k e)k mo/nhj karhbari/aj, a)lla\ kai\ tw=n ta\j pleura\j u(pezwko/twn ...

íå wò(ü) ¬ä¸íîãî wòåã÷åí·à ãëàâíà ïðýïîàñàâø¸ìü ... 71

Cf. o.m. MIKLAS, Ergebnisse : 104. Zie voor een uitvoerige bespreking van de taal van de Slavische De hominis opificio hoofdstuk II. 73 A: inleiding, gericht aan Gregorius’ broer Petrus; B: inhoudsopgave; hoofdstuk I tot XXXI. 72

xvi

PROLEGOMENA Door homoioteleuton (karhbari/aj ... pleura/j, of Sl. ãëàâíà ... [ðåáðà]) Verder moeten kleinere secundaire omissies en toevoegingen, eigen aan alle codices, worden vermeld. Een typisch geval is het wegvallen van reflexief -ñå, dat regelmatig supralineair als -xT¡, -ñ(å), wordt geschreven, waardoor het gemakkelijk wegvalt. In de meeste gevallen kan men de omissie van -ñå enkel vermoeden op basis van de Griekse brontekst, vb. ãîñòåùà”ãî voor Gr. e(stiw/menon, ïàñóù·¸õ(ü) voor Gr. tw=n boskhma/twn, of oñêðüáëÿþù¸õ(ü) voor Gr. toi=j lupoume/noij; soms kan de oorzaak van de omissie worden aangeduid, vb. door haplografie, bv. ñüñòàâ¸ò¸. ñå... voor Gr. susth=nai! au)th\... Naast haplografie, vb. ¸íîìó voor Gr. kai\ a)/ll%, kan het wegvallen van letters in suspensie worden vermeld, vb. ãë(àãîë)å voor Gr. le/gomen, ¸çìýíåí·å voor Gr. t$= e)nalla/cei, door het wegvallen van de supralineaire ì. Soms is het onduidelijk wat de aanleiding voor omissie is geweest, vb. van âü in 2æå íå ñêîðî áëàã¥¸õ(ü) wíýõ(ü) voor Gr. to\ mh\ qa=tton e)n toi=j a)gaqoi=j ei)kei/noij, van íå- in æå ¸ âåùåñòüâíàãî voor Gr. te kai\ a)ul /+ ou, of van ¸ in íýêîåìó äý¸ñòüâíó voor tina kai\ e)nergo\n. Verder zijn er secundaire inlassingen of toevoegingen, o.m. van -ñå door dittografie, vb. ï¸òàò¸ñå ñå¸ voor Gr. mediaal tiqhnh/sasqai! th/n74 of van âü in ¸çðàñò¸ âü â°ñåìó voor Gr. e)ne/fuse t%= panti\). Daarnaast vindt men ook inschuivingen van glossen of alternatieve vertalingen, vb. á¥ò¸ ¸ ïðýá¥âàò¸ voor Gr. eiånai, en íåíàçíàìåííàíý á¥ò¸ íåíàçíàìåíàíî voor Gr. a)sh/manton. Andere secundaire fouten, gemeenschappelijk aan alle handschriften, zijn o.m. ¸æå voor Gr. h)/dh (i.p.v. þæå), door verwarring van ¸ en þ (B.8), ìàë¥ìü voor Gr. di' o)li/gwn (i.p.v. ìàë¥ì¸, zoals elders in de tekst), door het verkeerd oplossen van de afkorting75 (B.9), ÿêîæå ðàçóìýâàò¸ voor Gr. w(j a)gnoei=n (i.p.v. ÿêî íåðàçóìýâàò¸), door verwarring van letters en verkeerde splitsing (VI.5), âüõîäü voor Gr. th\n a)/nodon (i.p.v. âüñõîäü), door het wegvallen van een letter (VIII.17), ðàç¹ìýò¸ ¬ñ(òü) voor Gr. noei=sqai (i.p.v. ðàç¹ìýò¸ñå), door verwarring van ¬T¡ en -xT¡ (XXI.1), ïîñëàò¸ voor Gr. kata\ th\n h(donh\n (i.p.v. ïî ñëàñò¸), door het wegvallen van een letter en verkeerde splitsing (XIX.5), à voor Gr. peri\ (i.p.v. o), door verwarring van een letter (XXI.4), íà í¬ á¥âøåå voor Gr. kata\ to\ a)ge/nhton (i.p.v. íà íåá¥âøåå), door verwarring van letters en verkeerde splitsing (XXIV.3), ÿêî óáî à íå voor Gr. w(j a)\n mh\ (i.p.v. ÿêî óáî äà íå), door het wegvallen van een letter (XXXI.1), ãëüá¸íîþ ñâî¬þ ìîêðîòó voor Gr. dia\ tou= ba/qouj to\ oi)kei=on u(gro\n (i.p.v. ... ñâîþ ìîêðîòó), door het aanpassen van de casus o.i.v. een ander woord (XXXI.12). A.2.a.b. Bindende fouten en varianten van CH en N De handschriften CH en N vertonen errores coniunctivi en gemeenschappelijke lezingen t.o.v. de overige handschriften. In dit geval kan men weliswaar ook aannemen dat de lezing met -ñå oorspronkelijk is, o.i.v. de mediale vorm van het Grieks. 75 Verwarring tussen dat. en instr. pl. komt vrij veel voor; ten eerste kende de afkorting -¥N twee oplossingen: enerzijds dat. pl. -¥ì(ü), anderzijds instr. pl. -¥ì(¸), waarbij ¥ (of ¸), door de gelijkschakeling van beide letters, dubbel kon worden gelezen (vgl. type ïîñðýä(ý), wò(ü)ò¹ä(¹); cf. vb. ðàñìîòðåíì¥ íýê¥¸N, XVII 137r, 1). Wellicht is ook het geleidelijk samenvallen van dat. en instr. pl. in het Servisch en Bulgaars hier niet vreemd aan. 74

xvii

PROLEGOMENA

Twee maal vertonen zij eenzelfde fout van de rubricator: A2

.

XVII.

16

ì¥ R,Z : ò¥ Ch,N, error rubricatoris, (.)¥ B (Gr. íü R,Z : êü Ch,N error rubricatoris (Gr. a)ll')

h(mei½j)

CH en N vertonen slechts één eigen omissie t.o.v. de andere handschriften, nl. een weglating van ¸ voor Gr. kai\ (XXXI.40). Ook de andere gemeenschappelijke fouten zijn beperkt in omvang: II.

òâîð¸òü R,Z,B : òâîð¸ò¸ Ch,N (Gr. poiei=tai) ÷þâ°ñòâ·¸ et sim. R,Z,B : ÷þâüñòì¥ Ch, ÷þâüñò°ì¥ N (Gr. dia\ tw=n ai)sqh/sewn); misschien oorspronkelijk ÷þâüñòâ°ì¥; het wegvallen van -â- in de typische ligatuurcombinatie -ñòâ- komt

6

X.

1

vooral in Ch zeer vaak voor

XIV.13 XIV.

15

XIV.23 XVI.3

ïîDêð¥åíü (áóäåòü) R,Z : ïîêð¥åíü Ch,N (Gr. u(pokrufq$=) íåïîòðýáíà R,Z : íåïîòðýá¸à Ch, íåïîòðýá·à N (Gr. a)/xrhstoj); door verwarring -í- en -¸ïîäàòåëí¥¸ R,Z : ïîäàëí¥¸ Ch,N (Gr. metadotiko\j) àùå ë¸ êîå (-îå s.l.) ïîãðýøåí·å R, àùå ë¸ êî¬ ïîãðýøåí·å Z,B : àùå ë¸ êòî (-òî s.l.) ïîãðýøåí·å Ch, àùå ë¸ êòî ïðýãðýøåí·å N; àùå æå íýêîå expectaveris (Gr. ei) de/ ti plhmme/lhma)

XIX.9 XXII.

2

XXIII.

19

XXIX.4

XXXI.

4

¹áî et sim. R,Z,B : ¹ Ch,N (Gr. ouån) ïî ãðýñý ñýí¸ et sim. R,Z,B : ïî ãðýñýí¸ Ch,N (Gr.

th=j kata\ th\n a(marti/an skia=j), door haplografie ðå÷(å) ¸ R,Z,B : ðå÷(å) íå Ch,N (Gr. fhsin) wáðåùåòü R, oáðåùåò(ü) (= oáðåùå£) Z : wáðåùåòü a.c., wáðåùåòå in corr. Ch, wáðåùåòå N (Gr. eu(rh/sei) ñú÷åòàí·åì(ü) (= ñú÷åòàí·åN) R,Z, ñü÷åòàí·åìü B : ñü÷åòàí·å Ch,N (Gr. dia\ th=j a(rmoni/aj)

Naast bovenvermelde fouten moeten nog enkele lezingen, eigen aan beide handschriften, worden vermeld: III.1 VIII. XII.

5

3

XIV.20 XIV.22 XVIII.

2

XXIV.

4

XXVI.

20

XXIX.

10

÷ë(îâý)÷å Ch,N, ÷ë(îâý)÷üñêîå R,Z ñü÷åòàþùå Ch,N, ñú÷åòàâàþùå R,Z,B ëüãê¥” Ch,N, ëüãê¥ì¸ et sim. R,Z,B ïîòà ìíîãü Ch,N, ïîòü ìíîãü R,Z ñòðàø¸âîìó Ch,N, ñòðàøë¸âîìó et sim. R,Z wò(ü) ïîñëýäóåìàãî Ch,N, wò(ü) ïîñëýäóþùàãî et sim. R,Z,B ïðîò¸âó¸çíîñå Ch,N, ïðîò¸âî¸çíîñå R,Z,B âü Ãàë·ëåó Ch , âú Ãàë·ëåþ N, âü Ãàë¸ëå¸ et sim. R,Z,B (Gr. kata\ ¹êàæóòü Ch,N, ïîêàæóòü et sim. R,Z,B

th\n Galilai/an)

Buiten deze gemeenschappelijke fouten en varianten vertonen beide handschriften eigen fouten en lezingen, op grond waarvan we de mogelijkheid kunnen uitsluiten dat het ene handschrift zou teruggaan op het andere.

A.2.a.g Scheidende fouten en eigen lezingen van CH Het oudste handschrift CH, de basis voor onze editie, vertoont zeer weinig betekenisvolle fouten, maar des te meer lapsussen en slordigheden. De al hoger vermelde omissie van -â- in

xviii

PROLEGOMENA de lettercombinatie -ñòâ-, die mogelijk te wijten is aan het onnauwkeurig kopiëren van een ligatuur, komt zeven keer voor, waarvan éénmaal gemeenschappelijk met N, vb. ñîá°ñòâ·¸ et sim. N,R,Z,B : ñîá°ñò·¸ Ch (I.6), en gelijkaardig IV.7, VIII.10, XII.7, XIV.5, en XIV.11. Van dezelfde orde is het wegvallen van -ã- in de lettercombinatie -ãë-, âúçãëàøåí·þ N,R,Z,B : âüçëàøåí·ó Ch (VIII.6). Verder nog het wegvallen van andere letters: -ë- in VIII.9, -âü- in XIV.12, -y¨- in XXI.3, verwarring van -ø- en -í- in VIII.15, en het onterecht inlassen van -íin II.1. Ms. CH heeft verschillende toevoegingen in de marge van eerder per ongeluk weggelaten zinsdelen. In één geval komt de aanvulling in margine overeen met een omissie van hetzelfde stuk tekst in een aantal Griekse tekstgetuigen (cf. XXVI.1): VIII.16 XIX.

3

XXVI.

1

XXXI.

46

¹áî â°ñà ad ïîñóæäàÿòñå in marg. Ch (ñòðàõü) ¸ ¹äîáü¬òà”ãî êðýï÷à¸ø·¸õ ñòðàõü in marg. Ch (Gr. (h( deili/a) kai\ to\n eu)a/lwton i)sxurote/roij o( fo/boj); aanvankelijke weglating door saut du même au même ¸ âüñòàâëåíà ad äâ¸æ¸ìà in marg. Ch (Gr. var. kai\ a)nast. ta\ nu=n mh\ kinou/mena om mss. d1in) óïðàæíàåòñå ì¥ñëü ¸ ìóæüñêàà in marg. Ch

De kopiist van CH corrigeert regelmatig slordigheden en fouten door middel van overschrijvingen, doorhalingen en supralineaire toevoegingen: B.5 VI

.2

XXIII.6 XXVI.

12

XXVI.

13

XXVIII.

3

ðåêøàãî et sim. N,R,Z,B : ðåêøó a.c., ðåêøàãî in corr. Ch ¸ìýàë¸ á¥øå N,R,Z,B : veri similis ¸ìýàëà á¥øå a.c., ¸ìýàë¸ á¥øå in corr. Ch äâ¸äâ¸æåí·å, prim. äâ¸- in ras. Ch ñ(¥)íà N,R,Z,B : ñ(¥)í¹ in ras., ñ(¥)íà corr. Ch oáë¸÷à¬ òàåùåñå et sim. N,R,Z,B : wáë¸÷àåùåñå, òàå- s.l. add. Ch ïîçíàí·ó et sim. R,Z,B : ïîçíàìåí·ó, -ìå- in ras. Ch, ïî|ïîçíàí·þ N

Soms ‘corrigeert’ CH een oorspronkelijk goede lezing: XXVI.

4

XXIX.4

Iåðwñàë¸ìë¸ ãðàäý et sim. R,Z,B : Iåð(w)ñ(à)ë¸ìë¸ ãðàäý Ch a.c., -¸ in ras., Iåð(w)ñ(à)ë¸ìëÿ ãðàäý corr. Ch, Iåð(w)ñ(à)ë¸ìý, ãðàäý s.l. N (Gr. th\n tw=n I( erosolu/mwn po/lin) wáðåùåòü R, oáðåùåò(ü) (= oáðåùå£) Z : wáðåùåòü Ch a.c., wáðåùåòå Ch in corr.,N (Gr. eu(rh/sei)

XXIX.

6

çëà N,R,Z : çëà a.c., çë¹ in corr. Ch (Gr. tou=

kakou=)

We betrappen de kopiist op het argeloos afschrijven van een verkeerd stuk tekst in een grote doorhaling in hoofdstuk XXXI van een passage uit hoofdstuk XXVIII: XXXI.

8

ñòà æå â°ñàê¥ìü ¸çìýí¬í·å íåïðýëîæíî (5) íà ñåáý â¸äü ¸õ°æå 2ä¸íîþ âü ëîæí¥õ(ü) ¬ì¹ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà çíàìåí·¸ íå ¸ñòóïàþùó íü â°ñýì¸ ¸æå ïî òýëåñ¸ ïðýëîæåí°ì¥ ñü ñâî¸ì¸ ÿâëÿåìà ïîçíàíì¥ (= XXVIII, finis §.3), in ras. Ch

Naast de orthografische variant ïðýä(ü)ê¹ïó÷üñòâóþùå voor -ê¹ïü÷üñòâóþùå van de andere mss. (XXIII.21), moeten wij van de betekenisvolle fouten enkele bijzonderheden uitsluiten:

xix

PROLEGOMENA I.8 VIII.

11

XIV.1

9

êðàñîòîþ N,R,Z, êðàñwòîþ B : êðàñàòîþ Ch ïàê¥ N,R,Z,B : ïàêü Ch òâîðàøå N,R,Z : òâîðàøà Ch

Ook de zes overblijvende fouten zijn weinig betekenisvol, en berusten hoofdzakelijk op de verwarring van letters: B 7

.

III.

2

VII.

1

VIII.3 XIV.1 XVII.

0

13

XXX.

1

áë(àã)ü (= áë]ü) N,R,Z,B : ãë(àãîë)ü” (= ã]ëü”) Ch (Gr. a)gaqw½n); verwarring van á- en ã÷ë(îâý)êà et sim N,R,Z,B : ÷ë(îâý)÷à Ch (Gr. a)/nqrwpon); verwarring van ê- en ÷ïðýä(ü)ïîêðüâåí·¸ N,R,Z, ïðýä¸ ïîêðüâåí·¸ Ch (Gr. prokalumma/twn) ¸ et sim. N,R,Z,B : ¸T^ (?) Ch (Gr. kai/) ÿæå R,Z : ÿæî Ch, ÿêîæå N (Gr. a(/per) ¬ñ(òü)ñòüâíî¸ (ñ¸ëý) et sim. N,R,Z,B : ¬ñ(òü)ñò°âíîþ Ch; verwarring van ¸ en þ òýëà N,R,Z,B : òýëàì(ü) Ch (Gr. sw/matoj)

A.2.a.d. Scheidende fouten en eigen lezingen van N Ook in ms. N vindt men de omissie van letters, nl. van -ò- in ñê·ïðîìü (IV.6) en van -ò¸- in ñóïðîâíîìó (X.10). Verder kan de aanvulling van een eerder vergeten woord in de marge worden vermeld (VIII.18), een fout in volgorde, met correctie (XIV.14), het invoegen van een marginale glosse in textu (XIV.18), en een omissie van æå (XXXI.28). Opmerkelijk is de tweemaal voorkomende afwijking íàïðàñòíî voor íàïðàñíî: XVIII.

4

XXIII.

11

íàïðàñíî Ch,R,Z,B : íàïðàñòíî N (Gr. a)qro/wj) íàïðàñíî Ch,R,Z,B : íàïðàñòíî N (Gr. a)qro/wj)

Ms. N heeft verder relatief weinig eigen fouten: A6

.

XIV.6 XIV.10 XIV.17 XVI.

2

XVI.3

XVII.

2

äwñ(òî)¸í°ñòâà et sim. Ch,R,Z : äwT¡þí°ñòâà (?) N, äwT¡¸íü ¸ñòâà (?) B; verwarring van ¸ en þ íå êòî Ch,R,Z : íýêòî N (Gr. mh/ tij) ÿæå R,Z : ÿæî Ch, ÿêîæå N (Gr. a(/per) ðàñòóù¹ (âüçðàñòó) et sim. Ch,R,Z : ðàñò¹ù¸ N (Gr. sfrigw/shj th=j h(liki/aj) (ñêðîçý) â°ñà ñ¥”” et sim Ch,R,Z,B : â°ñàê¥” N (Gr. dia\ pa/ntwn o)\n) àùå ë¸ êîå (-îå s.l.) ïîãðýøåí·å R, àùå ë¸ êî¬ ïîãðýøåí·å Z,B : àùå ë¸ êòî (-òî s.l.) ïîãðýøåí·å Ch, àùå ë¸ êòî ïðýãðýøåí·å N wò(ü) ÷åò¥ðåõ(ü) ñ¸õü et sim. Ch,R,Z,B : wò(ü) ÷åñò¸ ðýõ(ü) ñ¸õü N (Gr. e)k tw=n tessa/rwn tou/twn)

XVII.

10

XX.3 XXVI.

4

XXVI.24 XXVII.

1

XXIX.5

êü ñüäýòåë°ñòâó et sim. Ch,R,Z,B : êú äýòåëñòâó N (Gr. pro\j th\n dhmiourgi/an) ìî¸õ(ü) õëýáü Ch,R,Z,B : ìî¸ õëýáü N (Gr. tw=n e)mw=n a)/rtwn) Iåðwñàë¸ìë¸ ãðàäý et sim. R,Z,B : Iåð(w)ñ(à)ë¸ìë¸ ãðàäý Ch a.c., -¸ in ras., Iåð(w)ñ(à)ë¸ìëÿ ãðàäý corr. Ch, Iåð(w)ñ(à)ë¸ìý, ãðàäý s.l. N (Gr. th\n tw=n I( erosolu/mwn po/lin) ðå÷åòå et sim. Ch,R,Z,B : ðå÷å N (Gr. e)rei=te/) íü ì¥” et sim. Ch,R,Z,B : íü ì¥ ¸ N (Gr. A ) ll' h(mei=j) ïðîíîñíî et sim. Ch,R,Z : ïð¸íîñíî N (Gr. katasuro/menon)

en eigen lezingen : B 3

.

I 1

.

÷ë(îâý)÷å” et sim. Ch,R,Z,B, ÷ë(îâý)÷üñêî N w ì¸ðó et sim. Ch,R,Z, w ì¸ðý N xx

PROLEGOMENA X.

(äðóãü ñü) äðóã¥ìü et sim. Ch,N,R,B, äðóãîìü N ¸ñòüùàíó Ch,R,Z, ¸ñòüùàí·þ N wçëîáëåíí¥ì(ü) et sim. Ch,R,Z, oçëîáë¬íí¥õü N

5

XIV.

2

XIV.21

Aangezien CH en N zowel gemeenschappelijke als eigen fouten en lezingen vertonen, kunnen wij besluiten dat zij teruggaan op een gemeenschappelijke hyparchetypus. Globaal gezien vertonen beide handschriften weinig betekenisvolle fouten, en omissies t.o.v. de overige handschriften komen nauwelijks voor.

A.2.a.e. Bindende fouten en varianten van R,Z,B De codices R,Z en B vertonen relatief veel gemeenschappelijke fouten en varianten76. Zo kan men een aantal kleine omissies vaststellen, nl. van ¸ (XII.8), æå (V.3 en XXVI.10), âü (XXVI.25), ¸õ°æå (IX.3), ¸æå ¬ñ(òü) (XI.4), âü ñ¸õü (XVII.3), reflexief ñå (XVII.6); een grotere weglating door homoioarkton is: oíà” ad oäåæäå ðàä(¸) om. R,Z,B (XXIX.2). Verder voegen zij w toe waar het voorzetsel in mss. CH en N, en in het Grieks, monoprothetisch werd gebruikt (XIV.1). Andere fouten zijn: ïð¸íîñ¸ò¸ñå Ch,N : ïð¸íîñ¸òñå R,Z,B (Gr. proskomi/zesqai) íýêîå (ô·ëîñîô·à) Ch,N : íýêîà R,Z, íýêàà B (Gr. tij (filosofi/a)); wij gaan ervan uit dat de

A1

.

B.1

III.

3

III.

4

VII.

5

VIII.19 IX.

6

XII.

4

XIV.16 XVI.

1

XX.1 XXI.

7

XXI.

9

XXIII.

5

XXVI.

9

XXVI.

11

XXVI.

22

XXVIII.

6

XXVIII.

7

XXX.

7

XXX.

12

XXXI.

3

XXXI.6

grammaticaal foute lezing van Ch en N primair is (mogelijk door associatie met, of door het aanvankelijk gebruik van ëþáîì¹äð¸¬, dat elders in de tekst voorkomt voor Grieks filosofi/a); de lezing van R en Z lijkt ons een secundaire correctie, die in B tot haar logisch besluit is gevoerd. wáëàä(à)þòü Ch,N : wáëàäà¬òü et sim. R,Z,B (Gr. a)rxe/twsan) ñüâýòü. íåáî Ch,N : ñüâýòü ¸ íåáî R,Z,B (Gr. boulh/. ou)rano\j) áðýìåíîíîñí¥õ(ü) Ch,N : áðýìåíîñí¥õ(ü) et sim. R,Z,B (Gr. ta\ a)xqofo/ra), door haplografie (íýêîå) çâýð°ñêî (ðîâàí·å) Ch,N : sâýð°ñêîå et sim R,Z,B (Gr. tina qhriw/dh mukhqmo/n) ñüñòàâëåí·ó Ch,N : ñúñòîàí·à et sim. R,Z,B (Gr. a(rmoni/an) ìýñòî Ch,N : ìýñòó et sim. R,Z,B (Gr. xw/ran) ïðîò¸âó Ch,N : ïðîò¸âî R,Z (Gr. pro\j c. acc.) ðàçäýëÿþùîìó Ch,N : ðàçäýëÿåìîìó et sim. R,Z,B (Gr. diairou=nta) (âü) 2æå (ÿñò¸) Ch,N : ÿæå R,Z,B (Gr. e)n t%= e)sqi/ein) äîáðî post äðýâî ponunt R,Z,B (Gr. kalo\n to\ cu/lon) ïð¸ñâî¸ñå Ch,N : ïð¸ñâîåí·å et sim. R,Z,B (Gr. %)kei/wtai) âü ñüçäàí¥ et sim. Ch,N : âüçäàí¥¸ et sim. R,Z,B (Gr. e)n t%= pla/smati) (ìàò¸) ï¸òàþù¸ Ch,N : ï¸òàþù¸ì¸ et sim. R,Z,B (Gr. mh/thr tiqhnoume/nh) (òàêîâî) ÿêîâî Ch,N : ÿêî R,Z,B (Gr. toiou=ton oiâon) ñ¥¸ Ch,N : ñå R,Z,B (Gr. w)\n) ÿêîæå Ch, ÿêîæ(å) (= ÿêîF) N : ÿêî R,Z,B (Gr. kaqa/per) wò(ü) í¬å íåðàç¹ìýâàåòñå et sim. Ch,N : wò(ü) í¬å ðàç¹ìýâàåòñå et sim. R,Z,B (Gr. u(p' au)th=j a)gnoei=tai); door haplografie âüwáðàæàò¸ñå Ch,N : âúoáðàæàåòñå et sim. R,Z,B (Gr. sxhmati/zesqai) ìýñòî Ch,N : ìýñòý R,Z,B (Gr. xw/ran) ìåê°êîå æå ¸ Ch,N : ìåê°êî! 2æå ¸ et sim. R,Z,B (Gr. to\ malako/n te kai\) êðýïêó et sim. Ch,N : êðýïêî R,Z,B (Gr. eu)tonwte/r#) 76

Waar geen lezing van handschrift B wordt vermeld, wijst dit op een hiaat in deze codex.

xxi

PROLEGOMENA XXXI.

37

XXXI.

43

¸ òàêîâ¥õ(ü) et sim. Ch,N : ¸ òà¸ oâ¥a (?) et sim. R,Z,B (Gr. kai\ toi=j toiou/toij) (âü) êîå¸æDî (÷åñò¸) N, ita, -å- s.l. Ch : êîåæDî et sim. R,Z,B (Gr. e)n e(kate/r% me/rei)

Vereenvoudigingen van onbegrepen woorden zijn typisch voor deze groep; deze lectiones faciliores kunnen wellicht als innovaties van Vladislav Grammaticus worden beschouwd, bv. I.

10

XIX.

4

XXI.

8

¹ñòðàøàþùå Ch,N : óñòðàÿþùå et sim. R,Z,B (Gr. e)pifri/ssousai) ¹ñòðàøåí·ó Ch,N : ¹êðàøåí·þ et sim. R,Z,B (Gr. e)/kplhcin) wòðàâëÿþù¸õ(ü) et sim. Ch,N : wñòàâëÿþù¸õ(ü) et sim. R,Z,B (Gr. tw=n

dhlhthri/wn)

Verder kent deze groep eigen, gelijkwaardige lezingen t.o.v. de overige handschriften, zoals hoger reeds vermeld bij de bespreking van de varianten van Ch en N (cf. supra : xviii).

A.2.a.z. Scheidende fouten van mss. R? De vraag dringt zich op of R, het oudste handschrift van Vladislav Grammaticus, als model diende bij het kopiëren van de De hominis opificio in het jongere florilegium Z. Dat Vladislav R ter beschikking had toen hij Z kopiëerde, lijkt waarschijnlijk; zowel Christova als Dančev nemen aan dat R in de periode tussen het ontstaan van beide handschriften in het bezit van zijn maker is gebleven77. Als beide handschriften daarentegen van een gemeenschappelijk model zouden zijn afgeschreven, zou R eigen fouten vertonen die Z niet kent. Eigen afwijkingen van R t.o.v. de overige handschriften (en dus ook van Z) zijn beperkt: zowel de dittografie âüçä¥õà|õàí·à (XXXI.20) als de positie van ¸ ì¥ñë·þ in margine (XIV.9) – met een markering bij het hiaat in de tekst – kunnen door de kopiist zijn hersteld bij het overschrijven van de codex. Hetzelfde geldt voor twee afwijkingen in woordorde, die d.m.v. een supralineaire â en à werden gecorrigeerd: XIII.2 XXII.

1

àùå ë¸ ¹êëîí¸òñå wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà et sim Ch,N,Z : àùå ë¸ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ¹êëîí¸òñå, â et à s.l. corr. R (Gr. ei) paratrapei/h th=j fu/sewj) çëîáý ìýðó et sim. Ch,N,Z,B : alio ord. ìýðó çëîáý, â et à s.l. corr. R (Gr. tou= kakou= me/tron).

De correctie van een schrijffout is: XIV.

5

âüçðàùåí·åìü et sim Ch,N,Z : âúçâðàùåí·åìü a.c., âúçüðàùåí·åìü in corr. R (Gr.

dia\ th=j

e)kta/sewj)

Het letterteken tussen ç en ð houdt het midden tussen een aangevette ü en een â met een zeer kleine ronding bovenaan. Wellicht gaat het om een subtiele correctie van een aanvankelijke schrijffout. Vladislav, vertrouwd met zijn eigen handschrift en manier van corrigeren, zal in dit geval ongetwijfeld juist âúçüðàùåí·åìü hebben gelezen, vanwaar dan âúçðàùåí·åìü in ms. Z.

77

Cf. supra : ix.

xxii

PROLEGOMENA Een supralineaire toevoeging van R is niet terug te vinden in Z: XXIX.1

çàí¬ Ch,N,Z,B : çàí¬ íå, íå s.l. add. R

Misschien verkoos Vladislav, bij het kopiëren van Z, zijn eerdere correctie niet over te nemen, mogelijk omdat hij inzag dat zijn inlassing onterecht was. Wij kunnen dus besluiten dat R geen eigen fouten heeft die Vladislav bij het overschrijven van Z niet zou hebben kunnen corrigeren. Wij kunnen dus stellen dat Z, voor de tekst van de De hominis opificio, wellicht een apograaf is van het oudere ms. R. Onderzoek van de varianten in de vertaling van Basilius’ Homiliae in Hexaemeron kan uitsluitsel geven over de vraag of Vladislav het hele Slavische Hexaemeron overschreef van R naar Z.

A.2.a.j. Bindende fouten en varianten van Z en B78 Het handschrift Z vertoont een relatief groot aantal eigen fouten en afwijkingen t.o.v. R, die het allemaal gemeenschappelijk heeft met B, met uitzondering van de dittografie íåñúâðüøå|øåííî (XXIX.11), die gemakkelijk door de kopiist van B kan zijn verbeterd. B gaat dus duidelijk terug op (een afschrift van) het jongste handschrift van Grammaticus. Overigens wijst ook de bladspiegel van het folio met het slot van het Slavische Hexaemeron op een verwantschap tussen beide manuscripten79. Bindend is bovendien het feit dat enkel deze mss. tussen §12. en §13. van hoofdstuk XXXI het begin van een nieuw hoofdstuk markeren (XXXI.11). Mogelijk merkte Vladislav Grammaticus op dat de titel van het laatste hoofdstuk, vermeld in de inhoudsopgave, verder in de tekst niet meer terugkwam (aangezien het begin van dit hoofdstuk in het groot hiaat tussen XXX en XXXI valt). De kopiist kan dan de titel uit de inhoudsopgave hebben overgenomen op de plaats waar volgens hem een nieuw hoofdstuk moest beginnen. Via ms. Z kan deze indeling op ms. B zijn overgegaan. Handschriften Z en B (of enkel Z waar B een hiaat vertoont) hebben een aantal kleine omissies gemeen ten opzichte van mss. CH,N en R: ¸ (XXIII.9 en 16), æå (XVII.8), áî (XIV.8, XXVI.7 en XXIX.7), óáî / ¹áî (XVII.9, XXIII.18, en XXX.2), âü (V.2), íýê¥¸ (XII.13); verder een grotere weglating: wò(ü) oáùàãî ad wøüñòâ·å á¥âàò¸ om. Z,B (XXVIII.4). Eenmaal voegen Z en B ¸ toe (XXVIII.1). Verder zijn gemeenschappelijke fouten: VIII.

2

ïðý|íàDñòîåùî¸ Ch, ïðýíàDñòîåùî¸ N,R : ïðýDíàñòîåùî¸ Z, ïðýäú|íàñòîåùî¸ B (Gr.

u(peranestw/shj)

XI.

1

XI.12 XII.16

XII.17 XIV.7 XX.4

ìíîãî÷åñòíü et sim. Ch,N,R : ìíwãî÷åñòíý Z,B (Gr. polumerh/j) âüçäüõíîâåí¸ et sim. Ch,N,R : âúçäúõîâåí¸ et sim. Z,B äý¸ñòâ·wìü et sim. Ch,N,R : äý¸ñò·wì(ü) Z,B; wegvallen van -â- in de lettercombinatie -ñòâäý¸ñòâîâà Ch,N,R : äý¸ñòâà Z et B a.c.; -âî- s.l. add. B in corr. âü ñïàí¸” et sim. Ch,N,R : âúñïàðåí·¸ Z âüç°ðàçäýëÿåò æå ñå et sim. Ch,N,R : âúðàçäýëÿåò° æå ñå et sim. Z,B (Gr. a)ntidiairei=tai) 78 79

We vermelden hier ook de eigen fouten en lezingen van Z waar B een hiaat vertoont. Cf. supra : xiv, nt. 60.

xxiii

PROLEGOMENA XXIV.

5

XXIX.8

áëåäåí·åìü R : áëýäýí·åìü Ch,N, â¸äýí·åìü Z,B (Gr. eu(resilogi/#) êü íå÷þâ°ñòâ·å et sim. Ch,N,R : âú íå÷þâ°ñòâ·å Z,B; êü íå÷þâ°ñòâ·þ expectaveris (Gr. pro\j...

th\n

a)naisqhsi/an)

XXXI.

25

XXXI.

35

XXXI.

42

íå âü äóõà et sim. Ch,N,R : íå âúçä¹õà et sim. Z,B (Gr. ou)k ei)j pneu/matoj) wãðàæäåíì¥ ¹òâðúæäàåìî et sim. N,R : oãðàæäåí°ì¸ oãðàæäàåìî Z,B (Gr. tai=j

perioxai=j w)xurwme/nh)

ïðîñò¸ æå ¸ Ch,N,B : ïîñò¸æå ¸ R,Z (Gr. tetana/j

te kai\)

Gemeenschappelijke varianten zijn: VIII. X.

7

6

XIV.3 XVIII.1 XIX.

7

XXVIII.2

oáüÿâëÿò¸ Ch,N,R, oáüÿâ¸ò¸ et sim. Z,B ïðîñòðàí°ñòâà Ch,N,R, ïðîñòðàí°ñòâ·à et sim. Z,B òîïëîòí¥ì¸ Ch,N,R, òîïë¥ì¸ Z íåäîóìýâàþù¸ìñå et sim. Ch,N,R, íåäî¹ìýþù¸ìñå Z ïîì¥ñëüí¸ì¥ et sim. Ch,N,R, ïwì¥ñëüì¸ et sim. Z,B êîåìóæäî et sim. Ch,N,R, êîì¹æäî et sim. Z,B

A.2.a.q. Scheidende fouten en eigen lezingen van B Ms. B neemt een bijzondere plaats in de traditie in. Enerzijds wordt het handschrift gekenmerkt door talloze nieuwe fouten – wat wellicht wijst op tussenstappen in de overlevering –, anderzijds biedt het interessante lezingen die getuigen van een revisie op basis van een Griekse handschrift. Omwille van het grote aantal eigen fouten en afwijkingen zullen wij ons doorgaans beperken tot het opgeven van de vindplaatsen. Fouten in de woordorde, al dan niet supra linea gecorrigeerd d.m.v. !â]! en !à]!: A.5, VI.1, VIII.1, XVII.1, 15 en 17, XVIII.3, XIX.11, XXIII.2, 3 en 20, XXIX.9, XXX.6. Er zijn toevoegingen van áî (I.2), æå (II.7), ¸ (VII.2 door dittografie, en XXXI.38), ¹áî (XXVI.19), ïî (XXIX.13); verder omissies van ¸ (XXIII.15, XXVI.23 door haplografie, en XXXI.45), æå (XXIII.1), ¹ (XXX.11), âü (XXXI.25 door haplografie), êü (XX.6), wò(ü) (XXVI.14), oíî (XVII.5), ¬ñ(òü) (XVII.11), á¥ò¸ (XII.2), çð¸òü (XXVI.3), êàïëÿì¸ (XII.12), âýêwìü (XXXI.47); ook de bijschriften bij de tlъkovanie werden weggelaten: òë¨¡ü Ch, òëüêü! N, òëüêîâàí·å R,Z, om. B (XXXI.14), en ëåæåùåå om. B (XXXI.18); twee grotere omissies zijn: o âë(à)ä(¥)÷üñòâíîìü ad ¹ì¥øëåí·à om. B (XII.6); æ¸ë°í¥¸ì¸ ad ñòåãíóâø¸ om. B (XXXI.5). Bij de overgang naar een andere pagina of een andere lijn herhaalt de kopiist regelmatig een deel van het voorafgaande woord of van de voorafgaande zin, zoals ¸ìåí¹|¸ìåíóþò°ñå (B.4) en íý|íýêàêî (X.2); gelijkaardige gevallen zijn XII.9, XVII.7, XIX.6 en 10. In één geval valt er bij de overgang naar een nieuwe pagina een deel van het woord weg: ñüïðîñò¸ðàþùîìóñå et sim. Ch,N,R,Z : ñú|ñò¸ðàþùîìóñå B (XXIII.13). Overigens komen herhalingen van woorden of woorddelen ook in doorlopende tekst voor, wat wijst op tussenstappen in de traditie: âüwáðàæàåìü et sim. Ch,N,R,Z : âú3áðàâú3áðàæàåìú B (XIII.1) en ïî 2ìóæå ¬ñ(òü) et sim. Ch,N,R,Z : ïî ¬ìóæå ¬ìóæå ¬ñ(òü) B (XXV.1).

xxiv

PROLEGOMENA Andere fouten, al dan niet gecorrigeerd, zijn: A.3, 4 en 6, B.2, I.3, 4 en 9, II.3, IV.2 en 3, VI.3, 4 en 6, VII.4, VIII.4, 8, 12 en 13, IX.1, 2, 5, X.9, XI.2, XII.1, 5, 9, 11 en 14, XVII.4, 12, 14, 18 en 19, XIX.1, 2, 8, 12, XX.2, XXI.2, XXIII.8, 12, 14, XXVI.6, 8, 15, 16, 17, 18, 21, XXX.4, XXXI.2, 7, 9, 10, 13, 15, 16, 19, 24, 26, 27, 30, 32, 33, 34, 39, en 41; varianten zijn: B.6, IV.1, V.1, VII.3, VIII.14, XI.3, XII.15, XX.5, XXI.5 en 6, XXIII.17, XXIV.1 en 2, XXVI.26, XXX.5 en 13, XXXI.17, 36 en 44. Soms lijkt B in het licht van de Griekse modeltekst een betere lezing te bieden dan de overige handschriften; in twee gevallen verkiezen wij de lezing van B: IV.

5

XXIII.

10

¸ ÷üñò¸ B : ¸ ¸ ÷üñò¸ Ch,N,R,Z (Gr. kai\ êü B : âü et sim. Ch,N,R,Z (Gr. pro/j)

th=j a)ci/aj)

Vaak zijn de ‘betere’ lezingen van B (d.w.z. die beter beantwoorden aan de Griekse paralleltekst) het gevolg van correcties, wellicht bij het vergelijken van de tekst met een Grieks handschrift: XI.5 XXIX.12 XXX.9 XXX.10

¸ìýò¸ Ch,N,R,Z : ¸ìàò¸ a.c., ¸ìàòú in corr. B (Gr. e)/xei) ¸ áåçëîá·à ðàä(¸) et sim. Ch,R,Z, ¸|ççëîá·à ðàä(¸) N : ¸ áåçëîá·à ðàä(¸) a.c., ¸ çëîá¸ ðàä(¸)

in corr. B (Gr. dia\ kaki/aj) âü æ¸çí¸ et sim. Ch,N,R,Z : âü æ¸çí¥, æ¸çí¥ in ras. et ïëúò¸ s.l. add. B (Gr. e)n sarki\) á¥ò·à Ch,N,R,Z : á¥ò·à in ras. et ¸ìúñòâà in marg. add. B (Gr. th=j e(/cewj)

Ook goede lezingen worden aangepast, zoals hier door de vervanging door een synoniem: XXX.3

ïåêóù¸ñå et sim Ch,N,R,Z : ïåêóù¸ñå in ras., óïðàæíÿþù¸ñå in marg. add. B (Gr. a)sxoloume/nh)

Ook fouten die teruggaan op mss. Z worden herzien: XII.17 XX

XI.22

äý¸ñòâîâà Ch,N,R : äý¸ñòâà Z et B a.c.; -âî- s.l. add. B in corr. ÷åñòý¸øå” Ch,N, ÷åñòý¸øåå R, B in corr.: ÷¸ñòý¸øåå Z, veri similis B a.c. (Gr. sunexe/steron)

Soms getuigen de correcties van het gebruik van een Grieks handschrift met andere lezingen dan dat van de vertaler: X.7

X.

8

XXIII.4

XXXI.23

XXXI.30

âüçîðü et sim. Ch,N,R,Z : âúçîðú in ras., wáîíÿí·å s.l. add. B (Gr. o)/sfrhsij (Ch,N,R,Z en B a.c. volgens var. o)y / ij van mss. abcikmq)) oáîíÿí·å Ch,N,R,Z : wáîíÿí·å in ras., âúçîðú s.l. add. B (Gr. o)/yij (Ch,N,R,Z en B a.c. volgens var. o)/sfrhsij van mss. abcikmq)) ÿêî add. B (var. + o(/ti m) âüç°ìóùàþùó æå et sim. Ch,N,R,Z : âúçìóùàþùó æå, âúçìóùà- in ras., ¸çãíåòàþùó æå s.l. add. B in corr. (Gr. a)poqli/bousa/ te (Ch,N,R,Z en B a.c. volgens var. a)namoxli/zousa van mss. abck)) ¸íîãî s.l. et in marg. add. B (Ch,N,R,Z en B a.c. volgens Gr. var. e(te/ran om. i)

xxv

PROLEGOMENA A.2.a.i. Andere combinaties In zeven gevallen kan men andere groeperingen van de handschriften vaststellen dan degene die we hoger beschreven, echter niet van die aard dat we de vastgestelde verwantschapsrelaties in vraag zouden moeten stellen. Tweemaal berust de afwijking op een inhoudelijk relevante alternantie van å en ý; aangezien beide letters regelmatig worden verward, kunnen de parallelle lezingen onafhankelijk van elkaar tot stand zijn gekomen: II.

2

XXVI.

5

÷üñòíå Ch : ÷üñòíý N,R,Z,B (Gr. ti/miai) ñâåò¸ë¸ùó R,Z : ñâýò¸ë(¸)ùó et sim. Ch,N,B (Gr. tou=

i(erou=)

In één geval ligt een afwijkende woordsplitsing aan de basis van de fout: XXVIII.

8

ÿêî ìàëîå æå ¸ N : ÿêî ìàëî 2æå ¸ Ch,R,Z; ÿêî ìàëw ¸ B (Gr. o(/ti

to\ braxu/ te kai\)

Ook twee gevallen van alternantie tussen lexicale varianten, nl. ¹ÿøíÿò¸ / ¹ÿñíÿò¸ en ïîêàçîâàò¸ / ïîêàçàò¸, zijn weinig betekenisvol: II.

5

XI

X.13

¹ÿøíÿåòü Ch,R, ¹ÿñíÿåòü et sim N,Z,B (Gr. faidru/naj) ïîêàçóþùó Ch,N,B, ïîêàçàþùó Ch in corr.,R,Z (Gr. u(podeiknuou/shj)

In het volgende geval wijzen de afwijkende uitgangen in de verschillende tekstgetuigen op een aarzeling tussen dat. en instr. pl. in de archetypus, die wellicht de vorm op -åì¥ (-åì¸) kende, overgeleverd in Ch, R en Z, onafhankelijk ‘gecorrigeerd’ door N en B: X.

ëåæåùåì¥ Ch, ëåæåùåì¸ R,Z, ëåæåù¸ì¥ N, ëåæåù¸ì¸ B

4

Tenslotte mag ook van de corruptie van ïðýëîæåí¸þ tot ïð¸ëîæåí·þ (o.i.v. ñüïð¸ìýñ¸ò¸ñå) worden aangenomen dat ze onafhankelijk in N en in de groep R,Z,B kan zijn ontstaan: XXIII.

7

(¸) ïðýëîæåí¸þ (â±ñåãî ñüïð¸ìýñ¸ò¸ñå ¸ ÷ë(îâý)÷üñêîå) Ch : ïð¸ëîæåí·þ N,R,Z,B (Gr. t$= metabol$=)

A.2.b STEMMA Uit het voorgaande blijkt dat de vijf handschriften kunnen worden onderverdeeld in twee groepen. De eerste groep, die duidelijk minder secundaire lezingen kent dan de andere, omvat de manuscripten Ch en Z, terug te voeren op eenzelfde hyparchetypus b. Ook het fragment, bewaard in de Nationale bibliotheek van Sofia behoort tot deze groep80. Een tweede tak van de traditie wordt gevormd door beide Grammaticus-handschriften en manuscript B. Handschrift Z is wellicht een apograaf van het oudere R, handschrift B gaat, waarschijnlijk met tussenstappen, terug op Z. Bovendien vertoont B sporen van revisie op basis van een kopie van de Griekse tekst. Dit laat ons toe volgend stemma te reconstrueren: 80

In het korte fragment uit de De hominis opificio vertoont het afschrift 17 eigen fouten; drie keer volgt het handschrift Ch en N waar R,Z en B afwijkingen vertonen.

xxvi

PROLEGOMENA

vertaling De hominis opificio

midden 14e eeuw

a

b

omstr. 1400

1430/1440

CH

N

1456

R

1469

Z

Revisie op basis van een Gr. ms.

2e kwart 16e eeuw

B

xxvii

PROLEGOMENA

A.3. Verhouding van de Slavische tot de Griekse traditie De vraag dringt zich op hoe de Slavische De hominis opificio zich verhoudt tot de traditie van de Griekse tekst. Binnen het bestek van dit onderzoek hebben wij ons beperkt tot de gegevens in de editie van Forbes (Burntisland 1855), die voorlopig de beste uitgave van de tekst blijft81. Voor enkele aanvullingen baseren wij ons op informatie, verstrekt door Prof. Dr. Hadwig Hörner, die jarenlang werkte aan een nieuwe editie van de De hominis opificio voor de reeks Gregorii Nysseni Opera, tot op heden helaas zonder gevolg (brieven d.d. 20.05.2003 en 20.10.2003). Overigens bevestigt Hörner de kwaliteit van Forbes editie82. De bevindingen van Ch. Astruc, die in 1985 berichtte over teruggevonden fragmenten van een 9e eeuws afschrift van de De hominis opificio83, bleken niet relevant voor onze studie van de Slavische vertaling: voor de door hem opgesomde varianten, onbekend bij Forbes, zijn geen parallellen terug te vinden in de Slavische overlevering. Omdat de editie van Forbes tegenwoordig moeilijk te vinden is, hernemen we hier zijn sigla en datering van de handschriften. Forbes baseerde zijn uitgave op 20 handschriften. Dat deze lijst niet exhaustief is, geeft de uitgever zelf aan: “Multos alios codices, praesertim Bibliothecae Parisiensis locupletissimae inspexi, sed operae pretium haud duxi eas conferre.”84 Zes handschriften bewaard in de Österreichischen Nationalbibliothek van Wenen (Vindobonenses): a. Nesselii ccxxvii [cataloog Nessel 1690] ~ a b. Lambecii tomi iv cod. 110 [cataloog Lambeck 1670-1671]; “pervetustus”, ~ b c. Lambecii tomi t. iii cod. 63 d. Lambecii tomi t. iii cod. 62, “pervetustus” e. Lambecii tomi t. iii cod. 64, “antiquus” f. Lambecii tomi t. iii cod. 65, “pervetustus” Bewaard in het Corpus Christi College in Oxford: g. Aedis Christi Oxonii [= Oxoniensis gr. Aedis Christi 45], “saec. fere xiv”; Hörner benoemt deze codex in haar schrijven met het siglum A16, met datering “saec. xiii” Een handschrift bewaard in het Hunter House Museum te Glasgow: 81

De aangekondigde editie van de tekst in de reeks Gregorii Nysseni Opera (GNO, vol. I-X (sinds 1921), Leiden [e.a.], edd. W. Jaeger, H. Langerbeck e.a.) is niet verschenen; de uitgave van de De hominis opificio zou vol. IV beslaan in de GNO. Na het overlijden van Hermann Langerbeck (1908-1964), werd het werk aan deze tekst overgenomen door H. Hörner, voorlopig zonder gevolg. Zie HÖRNER, “Über Genese und derzeitigen Stand der grossen Edition der Werke Gregors von Nyssa”, Écriture et culture philosophique dans la pensée de Grégoire de Nysse. Actes du colloque de Chevetogne (22-26 sept. 1969). Leiden 1971 : 18-50. 82 Brief d.d. 20.05.2003: “Forbes hatte bereits alle – fast alle – wichtigen Überlieferungsstränge vorliegen und verfügte über ein außerordentlich gutes iudicium, sie auszuwerten.” 83 ASTRUC, CH., “Deux fragments anciens (en minuscule de type ‘Anastase’) du De hominis opificio de Grégoire de Nysse”, Scriptorium. Revue internationale des études relatives aux manuscrits. International Review of Manuscript Studies 39 (1985), 1 : 265-269. 84 FORBES, De Conditione : 98.

xxviii

PROLEGOMENA h.

cod. in Museo Hunteriano Glasguae asservatus [= Hunterian Museum 447 (V.5.17), Glasgow, 14e eeuw]

Vier handschriften in de Bayerische Staatsbibliothek van München (Monacenses): i. Monac. 192, “saec. xiv” k. Monac. 206, “saec. xiv” l. Monac. 240, “saec. xv” m. Monac. 570, “saec. xiv” Een handschrift in de Bibliotheca Marciana van Venetië: n. Marcianus 58, “est saeculi x ineuntis” Drie Parisini, waarvan een uit de collectie Coislin in de Bibliothèque Nationale: p. Regius 476, “saec. x” b. Regius 1277, “saec. forte xiii” q. Coislinianus 235, “x circiter saeculi” Twee handschriften bewaard in the British Museum: r. Musaei Britannici xvi D.I [= British Museum, Royal 16 D.I, 13e eeuw] a. Burneianus 52, “saeculi ut puto xiv” Bewaard in de collectie van Giacomo Barocci in The Bodleian Library in Oxford: s. Baroccianus 144, “saeculi xi ineuntis ut puto” Bewaard in de Vaticaanse Bibliotheca Apostolica: t. Vaticanus 408, “saec. x vel xi”; Hörner’s siglum voor dit handschrift is C1, haar datering “saec. x2” Verder maakt Forbes ook gebruik van de editie van Aldus van 153685. “Graece primum evulgatus est ab Aldo anno 1536, unde transiit in editiones duas Graeco-Latinas. Cum autem nihil, ut puto, in iis immutatum est praeter errores typographicas satis multas, editiones priores prorsus neglexi.”86 Uit Forbes’ apparatus criticus blijkt dat deze editie nu en dan lezingen biedt die relevant zijn voor de Slavische traditie: ita (= pw=j) gn ex corr. p ei) ed. ta\ + ed. pw=j ] ei) ed. ita codd. (= e)kei/n%), e)kei=no ed. XVIII ita (= o(moi/wj) codd. o(/moion ed. XXIII o( qeo\j quod + ed. om. codd. XXIV (ou)si/an) ai)ti/an ed. XXVIII ita (= oi)kei/ouj) abdempqrst, oi)/kouj ed. XXXI (e)sti\ kata\ th\n fu/sin) kata\ t. f. e)sti\n ed. B I XVII

85

Sl. àùå Sl. ÿæå Sl. àùå Sl. wíî Sl. ïîä(î)áíó Sl. á(îæ)å Sl. â¸íó Sl. äîìîîìü Sl. ïî ¬ñ(òü)ñòâ¹ ¬ñ(òü)

Cf. M. ALTENBURGER, F. MANN, Bibliographie zu Gregor von Nyssa. Editionen – Übersetzungen – Literatur. Leiden – New York – København – Köln 1988 : 11. 86 FORBES, o.c. : 98.

xxix

PROLEGOMENA Wij hebben geprobeerd de plaats van de Slavische De hominis opificio binnen de Griekse traditie nader te bepalen door vergelijking van de Slavische vertaling met de tekst en het apparatus criticus in Forbes’ editie. Hier moet worden opgemerkt dat Forbes twee takken in de Griekse overlevering onderscheidt: “Duae sunt familiae, una abcikmnqrt, altera def, quibuscum satis concordant ghp et l; s quoque cum eiusdem affinitatem habet”87. Eerst willen wij hier enkele relevante parallellen tussen bepaalde Griekse handschriften en de Slavische vertaling aanhalen: 1) De titel van de Slavische De hominis opificio beantwoordt aan het incipit van Forbes’ handschrift c. 2) De medische inlassing in hoofdstuk XXXI kent een parallel in Forbes’ mss. t en g, door Hörner resp. C1 en A16 genoemd. Bovendien komt het scholion voor in twee handschriften die niet worden vermeld bij Forbes, volgens de sigla van Hörner A3, “ Laurentianus gr. IV 27, saec. x1”, en C4, “Athous Iviron 335 nunc 265, saec. xi”88. 3) De indeling in 31 i.p.v. in 30 hoofdstukken, door opsplitsing van hoofdstuk XII, is eigen aan de Griekse tak abcikmnqrt. 4) Voor de omissie van het einde van hoofdstuk 29 (§8-11) (Slavisch 30) en het begin van hoofdstuk 30 (§1-6) (Slavisch 31) kent noch Forbes, noch Hörner een Griekse parallel89. Een groepering van de varianten in Forbes’ apparatus criticus die eigen lijken te zijn geweest aan het Grieks model van de Slavische vertaler, laat niet toe één bepaald handschrift als vertalersmodel te identificeren90. Onderstaande tabel toont de verschillende handschriftencombinaties met varianten die aan de basis lijken te liggen van de Slavische tekst91. Dominant aanwezig zijn lezingen uit de groep abcikmnqrt (waartoe overigens ook de Latijnse vertaling van Dionysius Exiguus behoort). De onderlijnde sigla behoren tot de groep def ghlp s, waarvan de handschriften zelden vertegenwoordigd zijn in terugkerende combinaties; bovendien komen combinaties met uitsluitend handschriften uit deze groep nauwelijks voor (enkel de, dglp, dl). We kunnen dus besluiten dat de Slavische vertaling aanleunt bij de traditie van de handschriftengroep abcikmnqrt, zonder op grond van deze informatie een bepaald handschrift als vertalersmodel te kunnen aanwijzen.

87

FORBES : 98. Brief HÖRNER d.d. 20.10.2003; de aanwezigheid van een afschrift van de Griekse tekst – met de medische inlassing – op Athos, waar ook het oudste Slavische afschrift van de De hominis opificio wordt bewaard, spreekt tot de verbeelding. Wij hebben geprobeerd kopieën van het handschrift te bekomen via het Patriarchaal Instituut in Thessaloniki. Helaas kregen wij volgend antwoord: “For the moment we don’t have the possibility to send you films or photocopies because our duplicators are out of use” (d.d. 15.12.03). 89 Brief HÖRNER d.d. 20.05.2003. 90 Het isoleren van Griekse varianten die met enige waarschijnlijkheid aan het vertalersmodel kunnen worden toegeschreven, is niet zonder problemen. Van zodra een groep handschriften regelmatig terugkeert, is men geneigd ook de lezingen van die groep te gaan isoleren die door de vertaler kunnen zijn gebruikt, zonder dat er verder gronden zijn om ze boven andere lezingen te verkiezen. Deze stap hebben wij niet willen zetten. 91 Varianten die betrekking hebben op correcties of eigen lezingen van afzonderlijke Slavische handschriften zijn hier niet ingesloten. De gevallen zijn vermeld bij de bespreking van de Slavische varianten. 88

xxx

PROLEGOMENA

a (2) ab abd(?)nrt abg abgiklnpqrst abgnpqs abi abiknq abiknqrt abiknqt (2) abim abimnqr abimnt abimrst abinqrt (2) abinqt (2) abinr abiqrt abir abnqrt abqrt ab abc abceikmnq abceilmnr abceit abcemnr abcenqrt abcik abcikmnq abcikqt (2) abcimn abcimnqrt abcimqrt abciqrt abck abckmnt abcmnqrt abdeiklnqst abdghklps abdgimp abdiklq abdilrst abe abekm abf abghiknpqt abghmnpt abgiklmpqt abgikmnqpt abgikmpt abi (9) abik (7) abikm abikmn (2) abikmnq abikmnqrt (6)

abikmnqt (2) abikmnrt abikmq abikmqt (2) abikn (3) abiknt (3) abikq abikr (3) abilmnqs abim abimnq (3) abimnqr (2) abimnqrt (6) abimnqt (3) abimnr abimnt abimq abimqrt (4) abimqt (2) abinqr abinqrt abinr abinrt abint (2) abiq abir (2) abirt abit abk abkmq abkn ablrt abmnrt abmr abn (2) abnrt abnt abq abqrt abrt acf acgks acimnqr ack acq adghlnps adiqr agilmps agkmpq agp (4) ai aikmnq aikn aiknqrt (2) aiknqt (2) aiknrt aikq

aikqr aikr aimnqt aimr ain (2) ainq ainqr ainqrt (3) ainr (2) ains aknt almnst ampqrt amq an (2) abeiklrs abeikr abghikmpq abiknqt

abcdiklmnqrs abcdiklnqrst abceikmnqrt abceiknqr abceiknqt abcfkmnq abcik abcikmnq abcikmnqrt abcikmnqt (4) abcikmnrt abcikmq abcikmqt abcikmt abciknqr abciknqrt (3) abciknqt (2) abcikq (2) abcikqr abcikqs abcklq abcknqr abcknqt abcq abdikmnqrst abegiklmprs abeik abeiklqr abeikmnqrt abeiknqrs abeiknqrt (2) abeiknqt abein abiklnqrst abikmnqt abiknqr abiknqr abiknqrt (4)

xxxi

abiknqt (2) abiknr abiknt abikqr abknp abkq acik (2) aciklnqr acikmnqrt acikq acikqt acknr acnq aik aikmqs aiknq (3) aiknqr (3) aiknqrs aikq (2) akq akqr bhmnrst b bcikmnqt bcikn bcmnp bd bdklq beinr bglps bghiknpt bglmnpst bi biknqr bimnt bimq bimqt bin bit bm bn bnq cgiknr cikq ck (2) de deghlmp dgilprs dglnpst dglp dgprs dikls dilm dimnps din dl dmp

ghkmrt gklpq i (9) ik ikm ikmn ikmnqt iknq ilr im imn in ip (2) ipr ir k (8) km kq l (4) lm ln lnr m (5) mnqrt mq mt n (7) nq (2) nqt (2) ns nt q (3) qr qrt (2) qt r (2) t (3)

PROLEGOMENA

B. EDITIEPRINCIPES B.1. Algemeen In de Slavische wereld zijn ‘documentaire edities’ (facsimile-uitgaves, transcripties van individuele tekstgetuigen, edities met apparatus criticus maar zonder beoordeling van varianten of correctie van schrijffouten) meer regel dan uitzondering, en al te vaak wordt nagelaten het eigenlijk filologisch werk tot zijn conclusie te voeren. Wij beogen met deze editie meer dan het toegankelijk maken van slecht bereikbaar handschriftelijk materiaal of het vastleggen van één moment in de traditie; wij hebben gepoogd – volgens de principes van de tekstkritiek zoals geformuleerd door Paul Maas92 – de archetypus te reconstrueren, i.e. de tekst die de oorspronkelijke Slavische redactie van de De hominis opificio zo dicht mogelijk benadert en die reconstrueerbaar is op basis van de bestaande tekstgetuigen. Verder geloven wij niet dat de optie correcties aan te brengen in de basistekst noodzakelijkerwijze impliceert dat men een totaal hypothetische reconstructie van de tekst moet beogen; een kritische editie houdt o.i. in dat flagrante schrijffouten waar mogelijk worden gebannen uit de tekst – niet uit het apparatus criticus.93 Onze editie berust op een collatie van alle gekende afschriften van de Slavische De hominis opificio, waarbij de uiteenlopende lezingen werden vergeleken en gegroepeerd (recensio), om vervolgens te worden onderzocht op hun waarde voor de constitutio textus (examinatio). De beoordeling van de varianten gebeurde enerzijds in het licht van de Griekse paralleltekst, anderzijds van de onderlinge verhouding tussen de varianten, met als centrale vraag utrum in alterum abiturum erat?94. Bij de examinatio van de verschillende lezingen werd niet uitgegaan van een algemene evaluatie van de codices op zich95, wat o.m. impliceert dat het basishandschrift voor editie niet het ijkpunt was voor de weging van de varianten. De overgeleverde handschriften werden benaderd als getuigen van een teksttraditie die zich ten dele aan ons oog onttrekt, dit vanuit statisch én dynamisch oogpunt, d.w.z. als getuigen voor de reconstructie van de archetypus enerzijds – zichtbaar in de eigenlijke tekst van de editie –, en als getuigen van de diachrone ontwikkeling van de tekst anderzijds – zichtbaar in het apparatus criticus. Aangezien de Slavische De hominis opificio slechts in een beperkt aantal tekstgetuigen is overgeleverd en wij ten volle recht willen doen aan het dynamische aspect van de traditie, hebben wij de eliminatio codicum descriptorum niet toegepast; de verschillende lezingen van alle gekende tekstgetuigen werden in het apparatus criticus opgenomen. Op basis van een preliminaire studie van de varianten hebben wij het oudste handschrift CH als codex optimus geïdentificeerd en als basistekst voor editie gekozen. Deze 92

P. MAAS, Textual Criticism. Oxford 1972 (vertaald uit het Duits, Tekstkritik 1927). Zie o.m. de reflecties van A. DANTI, “On the significance of the critical text”, Polata knigopisnaja 2728 (1995) : 158-163 (vertaald uit het Pools door W. Veder; oorspronkelijk verschenen onder de titel “O znaczeniu tekstu krytycznego”, Slavia 66 (1977) : 395-398). 94 Cf. W. VEDER, Utrum in alterum abiturum erat? A Study of the Beginnings of Text Transmission in Church Slavic. Bloomington, Indiana 1999 : 57; daar ook andere ‘rules of probability’ die bij de examinatio in acht genomen werden. 95 Cf. VEDER, o.c. : 56, vn. 116, “It is important enough to stress, once again, that no evaluation of the witnesses, however thorough, can replace the evaluation of the readings proper.” 93

xxxii

PROLEGOMENA optie behoeft enige argumentatie, aangezien het gebruik van een handschrift als basis voor editie recent in vraag werd gesteld. Voorbeeld van een alternatieve werkwijze zijn tekstuitgaven, gemaakt door middel van computergestuurde collatie van de handschriften tegen een neutrale basistekst. Zo zegt van der Tak over de basistekst voor zijn editie van een deel van de Slavische Apostel: “The text given as a base text is a neutral form of what can be distilled from the various manuscripts. (…) I have chosen this form of presentation because it is the kind of text we want finally to achieve: all MSS are only witnesses for the Slavic Version of the Greek Apostolos” en “Because it is in no way certain which kind of orthography or what dialect has more ‘ancestral rights’ than any other, I have thought it wise in the neutral intermediary text to adopt the orthography of an equally neutral authority, the recently completed Prague Dictionary” 96.

Bij Veder lezen wij: “Since it is the very authenticity of the MS testimonies which is under investigation, it is imperative to use a non-MS text, based on the investigator’s conceptions of textual semantics and coherence and grammatical correctness, as a collation base; (…) At the end of the investigation, this construct of the text (or intermediary text) can be used as a template for the publication”97.

Onze keuze voor één bepaald handschrift als basistekst, eerder dan een ‘construct’ of ‘neutral intermediary text’ is o.i. verdedigbaar op grond van enkele bijzonderheden van de uitgangssituatie. Еen eerste argument betreft de coherente traditie van de Slavische De hominis opificio: de vijf gekende handschriften getuigen van eenzelfde ontwikkelingsstadium van eenzelfde taalvariant, nl. laat Servisch Kerkslavisch. Er zijn geen verschillende redacties van de tekst gekend, waardoor het gebruik van een neutrale tekst met abstractie van verschillen in taal wenselijk zou zijn. Een tweede argument is o.i. de linguistische instabiliteit van de tekst, die het zeer moeilijk zou maken een geschikte maatstaf te vinden voor het regulariseren en modelleren van een ‘intermediary text’. Meer nog, aangezien grammaticale onregelmatigheden eigen zijn aan alle tekstgetuigen op talrijke plaatsen in de tekst, moeten wij deze eigenschap toeschrijven aan de archetypus; normalisatie op basis van ‘onze concepties van grammaticale juistheid’ draagt het risico in zich af te doen van één van de typische eigenschappen van deze vertaling. Een laatste argument betreft de Griekse brontekst; aangezien die niet enkel gekend is, maar ook voorligt in de vorm van een kritische editie, beschikken wij over een ijkpunt op basis waarvan een codex optimus op overtuigende gronden kan worden geselecteerd, te meer daar de Slavische vertaling zijn model nauwgezet volgt. Wat tenslotte het bezwaar betreft dat een editie op basis van een handschrift het wezenlijk onderscheid tussen tekst en tekstgetuige onvoldoende zou valideren, kunnen wij enkel opmerken te geloven dat gebruikers van de editie zich voldoende van dit onderscheid bewust zijn om voor de tekst an sich abstractie te maken van de bijzonderheden van het basishandschrift.

96

VAN DER TAK, J.G., The Old Slavic Apostolos. The Lessons of the Short Lectionary from Pentecost to Great Lent and the Abstracts of the Epistles. Amstelveen 1999 : 19 97 VEDER, Utrum in alterum abiturum erat? : 22, vn. 77.

xxxiii

PROLEGOMENA

B.2. Praktisch B.2.a. DE SLAVISCHE TEKST : TRANSCRIPTIE, INDELING, VERWIJZINGEN Bij het transcriberen van de tekst hebben wij de orthografie van CH zoveel mogelijk bewaard; omdat de lettertekens î en 3, en å en 2 niet steeds ondubbelzinnig te onderscheiden zijn, hebben wij het gebruik ervan in die zin gerationaliseerd dat we de brede varianten enkel bij het begin van een woord(deel) – waar ze doorgaans sterk geprononceerd zijn – respecteren. Accentuatie werd achterwege gelaten, met uitzondering van het kentema of de dubbele gravis, die vaak betekenisvol is (bv. pronom. demonstr. ñå” tgn. reflexief (-)ñå; gen. pl. ïðîõîäü” tgn. nom. sing. ïðîõîäü). Aangezien woordgrenzen in de handschriften in vele gevallen moeilijk te onderscheiden zijn, is onze woordsplitsing deels gebaseerd op het Grieks. Vooral voor composita lijkt dergelijke benadering het meest te recht doet aan de manier waarop de vertaler zijn brontekst heeft benaderd. (vb. íåñ¹ùî¬ voor to\ a)nu/parkton, maar íå ñ¹ùî¬ voor to\ mh\ o)/n; ¹äîáüñüòðåíü en niet ¹äîáü ñüòðåíü voor eu)/triptoj). Ligaturen en afkortingen werden opgelost, de laatste door aanvulling, tussen ronde haken, van wat ontbreekt, bv. ïîä(î)á·å voor ïîDá·å, ãë(àãîë)àò¸ voor ãë9àò¸, äý¸ñòâ¸wì(ü) voor äý¸ñòâ¸wN. Hierbij volgen wij de orthografie van het basishandschrift, vb. ñâ(å)òàà i.p.v. ñâ(B)òàà. Wij hebben de markering van syntagmata in de handschriften vervangen door moderne punctuatie. De folia en regels van het basishandschrift zijn aangegeven in de tekst, bv. f.112r, en voor de regels (5), (10), (15), (20), en (25). Het teken * in de tekst verwijst naar het kritisch apparaat, waarin varianten en correcties zijn opgenomen. Het teken met volgnummer verwijst naar de marginalia die aan deze Prolegomena zijn toegevoegd. Het symbool signaleert een fout die gebaseerd is op een corruptie van de brontekst, d.w.z. door een bestaande fout in het Grieks model, of door het verkeerd lezen (horen) van de Griekse tekst, vb. íü í¸æå ¸ (i.e. ou)de\ kai\) voor nou= de\ kai\, of ñòðàñòü (i.e. pa/qoj) voor ba/qoj. Waar een vitaal zinsdeel of een passage van de Griekse tekst ontbreekt in de Slavische vertaling, wordt dit gesignaleerd met <...>; dit betekent niet noodzakelijk dat wij aannemen dat de omissie in de Slavische traditie gebeurde. Waar basishandschrift CH een hiaat vertoont of een folio mist, hebben wij de tekst aangevuld op basis van het verwante ms. N; dit is duidelijk aangegeven door het gebruik van een ander lettertype. Waar de getuigenis van handschrift B ontbreekt door hiaten in die codex, geeft [/B→] het begin en [←/B] het einde van het hiaat aan.

B.2.b. DE GRIEKSE PARALLELTEKST Naast de Slavische tekst op basis van ms. CH hebben wij de Griekse paralleltekst opgenomen zoals die terug te vinden is in de editie van Forbes. De tekst werd zonder aanpassingen overgenomen, maar met inlassing van verwijzingen naar de pagina’s bij Forbes. Om ons een beeld te kunnen vormen van het Griekse exemplum van de Slavische vertaler hebben wij die Griekse varianten uit Forbes’ apparatus criticus geïsoleerd waarop de vertaling met grote mate van waarschijnlijkheid kan worden teruggevoerd. Een dergelijk opzet is minder vanzelfsprekend dan het lijkt: zodra een bepaalde handschriftenconstellatie regelmatig terugkeert, is men geneigd lezingen van die groep systematisch af te zonderen waar geen

xxxiv

PROLEGOMENA contra-indicatie bestaat voor hun relevantie voor de Slavische traditie. Die stap hebben wij niet willen zetten; waar de Slavische vertaling ons geen uitsluitsel geeft over de verkiesbaarheid van een bepaalde lezing houden wij vast aan de hoofdtekst van Forbes. We hebben ervoor geopteerd de relevante Griekse varianten niet in de tekst zelf in te voegen, maar op te nemen in een gereduceerd apparatus criticus bij de Griekse tekst. De aanduiding AGR in de Slavische tekst verwijst dan naar de lezing in het Griekse apparaat.

B.2.c. APPARATUS CRITICUS EN COMMENTAAR Alle betekenisvolle varianten zijn opgenomen in het apparatus criticus; оrthografische afwijkingen worden enkel vermeld wanneer ze aanleiding kunnen geven tot inhoudelijk verschillende lezingen (vb. ñâåò¸ë¸ùó naast ñâýò¸ë¸ùó), of wanneer ze typerend zijn voor een bepaald handschrift (vb. êðàñàòîþ naast êðàñîòîþ). Waar verschillende tekstgetuigen eenzelfde lezing bieden maar met orthografische variatie, wordt dit in het apparaat aangegeven met ‘et sim(ilia)’.Waar we de lezing van een ander handschrift dan CH verkiezen of een eigen correctie doorvoeren, wordt de tekst in die zin aangepast, met respect voor de orthografie van het basishandschrift en met vermelding van alle lezingen in het apparatus criticus. Een tweede apparaat met uitvoeriger commentaar werd onderaan toegevoegd. Hier wordt toelichting gegeven bij primaire en secundaire fouten, bij lexicale en grammaticale bijzonderheden, bij onze voorkeur voor bepaalde varianten, etc. Aangezien de vertaler elk Grieks woord door een positie-gelijke Slavische pendant tracht weer te geven, vermelden wij ook afwijkingen in de woordorde t.o.v. Forbes’ editie, en het ontbreken van Slavische tegenhangers voor Griekse woorden, ook als dit in essentie niet afdoet van de samenhang van de Slavische zin. Dergelijke ‘afwijkingen’ kunnen immers een indicatie zijn voor omissies of veranderingen van volgorde in het Grieks vertalersmodel. Verder worden hier ook de bijbelcitaten geïdentificeerd. De aanduiding van folia, paragrafen, en regels verwijst naar de passage waarop de toelichting betrekking heeft. De verschillende opmerkingen worden gescheiden door ; het symbool kondigt de toelichting aan bij een fout die gebaseerd is op een corruptie van de brontekst, zoals hoger beschreven.

B.2.d. GEBRUIKTE AFKORTINGEN Apparatus criticus a.c.: add.: alio ord.: cod.: codd.: corr.: em.: et sim.: in corr.:

ante correctionem addidit alio ordine codex codices correxi emendavi et similia in corrigendo

xxxv

PROLEGOMENA in marg.: in ras.: m2: om.: pon.: prop.: s.l.: (.): <> []

in margine in rasura secunda manus (in corrigendo) omittit ponit propono supra lineam littera quae legi non potest supplevi delenda

Commentaar ~ acc.: AcI: act.: adnom.: aor.: app. crit.: attr.: Avan.:

zoals, volgens; in overeenkomst met accusatief accusativus cum infinitivo actief adnominaal aorist apparatus criticus attributief Avanesov, R.I., Uluchanov, I.S. (red.), Slovar’ drevnerusskogo jazyka XI-XIV vv. T.I-[VI]. Moskva 1988-[2000]. bet.: betekenis Bulg.: Bulgaars c.: cum; met cf.: confer; zie, vergelijk codd.: codices Dan.: Daničić, Đ., Rječnik iz književnih starina srpskih. Belgrado 1863 (herdruk, Graz 1962). dat. abs.: dativus absolutus DcI: dativus cum infinitivo dep.: deponent e.v.: en verder fem.: femininum; vrouwelijk fut.: futurum gen.: genitief gen. abs.: genitivus absolutus gen. compar.: genitivus comparationis Gloss.: Glossarium Gr.: Grieks hfst.: hoofdstuk i.e.: id est; dat is inf.: infinitief instr.: instrumentalis Lampe: Lampe, G.W.H. (ed.), A Patristic Greek Lexicon. Oxford 2000 (1961). lex.: lexicon, lexicaal

xxxvi

PROLEGOMENA LG: loc.: L&S:

masc.: Mikl.: ms.: mss.: neutr.: NGr.: nom.: obj.: oorspr.: opm.: part.: partit.: pass.: perf.: pl.: poss.: praes.: praet.: Prol.: pron.: Russ.: scil.: sing.: SCRJ:

SJS: SKr.: Sl.: SRJ:

subj.: v.: var.: vert.: vgl.:

Mann, F., Lexicon Gregoriarum. Wörterbuch zu den Schriften Gregors von Nyssa. Bd. I-[V]. Leiden – Boston – Köln 1999-[2003]. locatief Liddell, H.G. & Scott, R., A Greek-English Lexicon. Revised and augmented throughout by Sir H. S. Jones, with the assistance of R. McKenzie. Oxford 19969. masculinum; mannelijk Miklosich, F. von, Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum. Emendatum auctum. Wien 1862-1865 (herdruk 1977). manuscript manuscripten neutrum; onzijdig Nieuw Grieks nominatief object; lijdend voorwerp oorspronkelijk opmerking participium partitief passief perfectum pluralis; meervoud possessief praesens praeteritum Prolegomena pronomen; voornaamwoord Russisch scilicet; namelijk singularis; enkelvoud Slovar’ Cerkovno-Slavjanskago i Russkago jazyka (2e ed.) T.I-IV (red. V.A. Poljanov, A.Ch. Vostokov e.a.). Sanktpeterburg” 1867-1968 (herdruk, Leipzig 1972). Kurz, J., Hauptová, Z. (red.), Slovník jazyka staroslověnského. Lexicon linguae palaeo-slovenicae T.I-IV (seš.1-52). Praha 1958-1997. Servisch - Kroatisch Slavisch Slovar’ russkogo jazyka XI-XVII vv. T.I-VI (red. S.G. Barchudarov), T.VII-X (red. F.P. Filin), T.XI-XIV (red. D.I. Šmelev), T.XV-[XXVI] (red. G.A. Bogatova). Moskva 1975-[2002]. subject; onderwerp van variant vertaling vergelijk

Waar wij verwijzen naar grammatica’s, vertalingen, andere edities e.d. vermelden wij de naam van auteur, vertaler of uitgever, soms gevolgd door een verkorte titel, bv. VAILLANT, SCHWYZER, LAPLACE; WEIHER, Dogmatik; TROST, Untersuchungen. Volledige verwijzingen zijn terug te vinden in de bibliografie.

xxxvii

PROLEGOMENA

INDEX VAN CITATEN UIT EN VERWIJZINGEN NAAR DE BIJBEL OUDE TESTAMENT (volgens de Septuagint) Genesis 1.26 1.27 1.28 2.1 2.4 2.7 2.16 2.17 3.6 9.3 Exodus 33.7 Regnorum IV (= Regum II) 5.14 Psalmi 7.10 8.6 36.4 48.13 et 21 83.3 83.11 83.13 93.9 94.4 103.29-31, 35 143.4 Proverbia 3.18 9.5 17.6a Ecclesiastes 1.8 12.7 Amos 8.11 Isaias 12.3 Susanna 42 Daniel 7.10 13.42

B 150r, 25-26; III 110r, 5-15; VI 112v,15-20; 113r, 1-5; 15-20; XI 122r, 5-10; XVII 136r, 1-5, 5-10; 137r, 20-25; XXIII 150v, 25-26; XXXI 180v, 15-25 XVII 137r, 20-25; 137v, 1-5; 137v, 10-20; 138r, 1-10; 138v, 1-10; XXVII 140v, 5-10; XXIII 150v, 25-26 XXIII 151v, 5-15 I 108r, 10-15 I 106r, 15-20 XXIX 166r, 25-26 e.v. XIX 146v, 5-10 XXI 148r, 15-20 XXI 148v, 10-20 XVI 135r, 15-20 XXI 147v, 10-15 XXVIII 164v, 5-10 XII 125r, 15-20 XVIII 142r, 15-20 XX 147r, 1-5 XVIII 143r, 5-15 XXIII 153r, 15-20 XXIII 153r, 20-25 XXIII 153v, 1-5 VI 112v, 15-20 XXIII 151r, 15-20; XXVII 163r, 10-15 XXVI 162v, 1-5 XXI 149r, 1-5 XX 147r, 1-5 XIX 146r, 15-20 A 103r, 5-10 X 120r, 1-5 XXVII 163r, 1-5 XIX 146r, 20-26 XIX 146r, 15-20 XXIII 151r, 15-20 XVIII 142r, 5-10 XVII 139v, 20-25

xxxviii

PROLEGOMENA

NIEUWE TESTAMENT Secundum Matthaeum 4.4 5.6 6.25 7.23 22.20-21 22.30 Secundum Marcum 5.22-42 12.30 13.1 Secundum Lucam 1.2 4.23 4.39 7.11-15 16.24-31 19.43 20.35-36 20.36 23.27-29 23.29 Secundum Ioannem 1.1 4.49 7.37 13.35 20.27 Actus Apostolorum 1.7 Ad Romanos 11.34 14.17 Ad Corinthios I 2.15 2.16 2.14-15 3.3 13.11 15.12 15.47 15.51-52 Ad Corinthios II 12.4 13.3 Ad Galatas 3.28 Ad Colossenses 2.8

XIX 20-25 XIX 146r, 15-20 XXIX 166v, 10-15 XXI 147v, 10-15 XVII 139v, 5-10 XVIII 141v, 15-25 XXVI 159r, 15 e.v. VIII 117r, 5-10 XXVI 157v, 5-10 XVII 140r, 5-10 XXVI 161v, 10-15 XXVI 159r, 1-5 XXVI 160r, 20-25 XXVIII 164r, 5-10 XXVI 157v, 10-15 XVIII 141v, 15-25 XIX 145v, 20-25 XXVI 157v, 10-15 XXVI 157v, 20-25 [V 111v, 25-26 omissie] XXVI 159r, 5-10 XIX 146r, 15-20 V 112r, 5-10 XXVI 162r, 1-10 XXIII 154r, 1-5 XI 121v, 15-20 XIX 145v, 15-25 XXI 147v, 5-10 V 111v, 25-26 VIII 117r, 20-26 VIII 117r, 20-25 XXXI 180r, 5-10 XXVI 162r, 5-10 XXIII 151r, 5-10 XXIII 152r, 20-25 XVIII 141v, 5-20 V 111v, 25-26 XVII 137v, 20-25 XXVI 162r, 15-20

xxxix

PROLEGOMENA 3.2 3.9-10 Ad Thessalonicenses I 4.16 4.17 5.21 5.23 6.10 Ad Timotheum II 2.19 Ad Hebraeos 2.9 5.14 10.23 11.3 11.11 11.13 11.40 Epistula Ioannis I 4.7,8

XIX 145r, 1-10 XXXI 180v, 10-20 XXVI 161r, 20-25 XXIII 152v, 20-25 XXI 147v, 5-10 VIII 116v, 25-26 e.v. XXI 148r, 1-10 XXI 147v, 10-15 XVIII 142r, 15-20 XXI 147v, 1-10 XXVI 162r, 20-25 XXIII 154r, 15-25; 25-26 XXXIII 153r, 10-15 XXIII 153r, 5-10 XXIII 153r, 1-10 V 112r, 1-5

xl

PROLEGOMENA MARGINALIA De hieronder opgenomen marginalia komen voor in codd. CH,N,R en Z – enkel B kent ze niet. Onderstaande transcriptie en verwijzingen zijn gebaseerd op basishandschrift CH. Wij hebben de glossen gegroepeerd per hoofdstuk en genummerd in volgorde van voorkomen. Waar Forbes een Griekse paralleltekst biedt, wordt die opgenomen. I 1) Forbes 114 sta/sin dia\ to\ a)parai/thton th½j Dhmiourgou½ fwnh½j, to\ th½j kuh/sew/j fhsi, ki/nhsin de\ th\n e(ka/stou pa/rodon! h)\ kai\ dia\ to\ th½j gh½j sta/simon, to\ a)eiki/nhton de\ tou½ ou)ranou½! sta/sin de\ le/gei kai\ au)th\n th\n th½j kosmogenei/aj telei/an lh½cin, ki/nhsin de\ th\n ei)j to\ eiÅnai pa/rodon.

f.106r

Ñòîàí·å íå¸çáýæíàãî* ðàä¸ Ñüäýòåë¬âà ãëàñà, äâ¸æåí·à* ðå÷(å), äâ¸æåí·å æå êîåì¹æäî ïðýõîæäåí·å, ¸ë¸ ¸ çà 2æå çåìë¸ ñòîÿòåëíîå, ïð¸ñíîäâ¸æíîå æå í(å)á(å)ñ¸. Ñòîÿí·å ãë(àãîë)åòü ¸ ñàìîå ì¸ðñêàãî á¥ò·à ñüâðüøåí°í¥” êîíüöü, äâ¸æåí·å æå ¬æå âü á¥ò·å ïðýõîæäåí·å! * íåçáýæíàãî Ch * i.e. kinh/sew/j pro kuh/sew/j

2) Forbes 114 tou½ ou)ranou½ kinoume/nou perisfi/ggetai to\ nasto\n th½j gh½j – nasto\n h)/goun xau½non.

f.106v

ÿêî í(å)á(å)ñ¸ äâ¸æ¸ìó ñòåçàåò°ñå <...> 3) Forbes 114 to\ sta/simon th½j gh½j kai\ to\ a)eiki/nhton tou½ po/lou

f.106v

ñòîÿòåëíîå çåìë¸, ïð(¸)ñíîäâ¸æ¸ìîå í(å)á(å)ñ¸ 4) Forbes 114 prw/th kataskeuh\ ou)rano\j kai\ gh½

f.106v

ïðüâî óñòðîåí·å í(å)áî ¸ çåìëÿ 5) Forbes 116 o(/ti o( a)h\r tou½ te stasi/mou kai\ a)eikinh/tou mete/xei! kata\ qermo\n me\n tou½ puro\j! kata\ de\ to\ chro\n th½j gh½j

f.107r

ÿêî âüçäóõó* ñòîÿòåë°íîìó æå ¸ ïð(¸)ñíîäâ¸æ¸ìîìó ïð¸÷åùàåòñå, ïî òîïëîòíîìó æå wãíþ, ïî ñóõîìó æå çåìë¸ * pro âüçäóõü 6) Forbes 116 to\ u(/dwr kata\ to\ u(gro\n me\n t%½ a)e/ri! kata\ to\ yuxro\n de\ t$½ g$½

f.107r

âîäà ïî ìîêðîòíîìó óáî âüçäóõó, ïî ñòóäåíîì° æå çåìë¸ xli

PROLEGOMENA 7) Forbes 118 ou) mo/non kata\ to\ e(ni\ to/p% i(/stasqai, a)lla\ kai\ trepome/nh kata\ au)/chsin kai\ mei/wsin kai\ a)lloi/wsin.

f.107v

íå òü÷¸þ íà 2ä¸íîìü ìýñòý ñòîÿò¸ íü ¸ ïðýâðàùàþùóñå ïî âüçâðàùåí¸þ* ¸ óìàëåí·ó ¸ ¸çìýíåí·ó * pro âüçðàùåí¸þ 8) Forbes 118 th½j a)eikinh/tou toute/stin tou½ ou)ranou½ mh\ a)lloioume/nou kata\ qermo\n h)\ yuxro\n h)\ a)/llhn poio/thta

f.107v ïð(¸)ñíîäâ¸æ¸ìîìó ñ¸ðý÷ü í(å)á(å)ñ¸ íå ¸çìýíÿåìó âü òîïëî ¸ë¸ ñòóäåíî ¸ë(¸) ¸íî

êà÷üñòâî

9) Forbes 118 t%½ ou)ran%½ to\ sta/simon th½j a)lloiw/sewj tou½ qermou½ kai\ yuxrou½ kai\ tw½n a)/llwn poioth/twn

f.107v í(å)á(å)ñ¸ ñòîàòåëíîå ¸çìýíåí·à òîïëîò¸ ¸ ñòóäåí¸ ¸ ¸íýõ(ü) êà÷üñòâ·¸ 10) Forbes 118 t$½ g$½ th\n troph\n! a)lloiou½tai ga\r kata\ to\ qermai/nesqai kai\ yu/xesqai.

f.107v

çåìë¸ æå ïðýëîæåí·å, ¸çìýíÿ¬ò áî ñå ïî 2æ(å) ñüãðýâàò¸ñå ¸ oñòóæäàò¸ñå 11) Forbes 118 e)nalla/caj ta\ i)diw/mata prosh/rmosen e(autoi½j ta\ a)/mikta.

f.107v

¸çìýí¸âø¸ ñîá°ñòâ·à ïð¸ñüâüê¹ï¸ òýìü íåñìýñíàà II 12) Forbes 122 tw=n ou)rani/wn qeath\n, tw=n de\ th=j gh=j ku/rion

f.109r í(å)á(å)ñí¥ì(ü) â¸ä¸òåëÿ çåìëüí¥¸”ì(ü) æå ã(î)ñ(ïîä¸)íà III 13) Forbes 126 ta\ stoixei/a

f.110r

ñüñòàâ¥ 14) Forbes 126 to\ kat¡ ei)ko/na h(mete/ran

f.110r

2æå ïî wáðàçó íàøåìó xlii

PROLEGOMENA 15) Forbes 126 e)pith/deion pro\j ta\j qei/aj e)nergei/aj

f.110v

ïîòðýáíî* êü á(î)æ(ü)ñòâí¥ì(ü) äýÿí·wìü *ïîòðýáíó Z V 16) Forbes 130 to\ kaq¡ o(moio/thta nou=j kai\ lo/goj, a)lla\ kai\ to\ a)gaphtiko\n. fhsi\ ga\r, h( a)ga/ph o( Qeo/j e)stin.

f.111v

2æå ïî ïîä(î)á¸þ óìü ¸ ñëîâî, íü ¸ ëþáîâíîå; ðå÷(å) áî ëþá¸ Á(îã)ü ¬ñ(òü). VI 17) Forbes 130 diamerizo/menon tai=j duna/mesi

f.112r

ðàçäýëÿåìà ñ·ëàì¸ VIII 18) Forbes 142 ta\ a)/yuxa, ta\ futa\, ta\ a)/loga, ta\ futa\

f.116r, inter lineas áåçä(¹)øíàà*, ñàäîâíàà, áåñëîâåñíàà, ñàäîâíàà * áåçä(¹)øàà Ch 19) Forbes 142 gh=n! pu=r! u(d / wr! a)e/ra

f.116r

çåìëþ! wãíü! âîäó! âüçäóõü 20) Forbes 142 t$= futik$=, t$= ai)sqhtik$=, t$= logik$=

f.116v

ñàäîâíîì(ü), ÷þâüñòüâíîì(ü), ñëîâåñíîìü * * om. N

IX 21) Forbes 148 glw/sshj, gargariw=noj, laru=ggoj

f.118v

2ç¥êà, ÿãîä¸öå, ãðüòàíà

xliii

PROLEGOMENA 22) Forbes 148 toute/sti dia\ th=j a)koh=j tw=n a)lo/gwn kai\ a)nqrw/pwn

f.119r

ñ¸ðý÷ü ñëóõîì(ü) áåñëîâåñí¥õ(ü) ¸ ÷ë(îâý)êü” 23) Forbes 150 toute/sti glw/sshj, gargarew=noj toute/sti stafulh=j, la/ruggoj

f.119r

ñ¸ðý÷ü 2ç¸êà, ãðýëà, ÿãîä¸öå, ãðüòàíà 24) Forbes 150 pneu/monoj, qw/rakoj

f.119r

äóøí¸êà, ãðüëà 25) Forbes 150 toute/sti, to\n qw/raka

f.119r

ñüðý÷ü ãðüëà 26) Forbes 150 au)ta\ ta\ pneumatodo/xa perisfi/ggousin

mo/ria,

pneu/mwn

kai\

qw/rac

e)n

ku/kl%

to\n

la/rugga

f.119r

Ñ·å äóõîïð¸2òí¥å ñüñóä¥, ä(¹)øí¸êü ¸ ãðüëî âü oêð(ü)ñòü ãðüòàíü ñòåçàþòü. X 27) Forbes 156 e(terogenh= fasi ta\ de/ka ge/nh! ou)si/a! poso/n! poio/n! pro\j ti/! pou=! po/te! kei=sqai! e)/xein! poiei=n! pa/sxein!

f.121r

Híîðîäíà ðýøå äåñåòü ðîäü”, ñóùüñòâî, êîë¸÷üñòâî, êà÷üñòâî, êü íý÷åñîìü*, ãäå, êîãäà! ëåæàò¸, ¸ìýò¸, òâîð¸ò¸, ñòðàä(à)ò¸. * íý÷åñî<...> in macula Ch XII 28) f.122r Iïîêðàò(ü) ¸ Àð¸ñòîòåë(ü) âü ñð(ü)ä(ü)ö¸ á¸ò¸* âë(à)ä(¥)÷üñòüâíîå ðýøå, Ãàë¸í°

æå ¸ Ïëàòîíü âü çàò¸ëê¹! * á¸ò¸ om. R,Z

29) Forbes 162 fre/nej kalou=ntai ou)x o( u(pezwkw\j u(mh\n, a)lla\ to\ dia/fragma to\ diori/zon ta\ qreptika\ mo/ria tw=n a)napneustikw=n! ei)si\ de\ ta\ a)napneustika\: kardi/a, pneu/mwn, qw/rac! qreptika\ de/ e)stin! ga/sth\r, hÒpar, splh/n! meta/frenon de/ e)stin o( metacu\ to/poj tw=n du/o w)moplatw=n kata\ tou\j sfondu/louj tou= qw/rakoj.

xliv

PROLEGOMENA f.124r

Ôðåí¸ íàð¥÷óò°ñå íå ïîä(ü)wïàñóåìà” êîæà, íü ïðýãðàæäåí·å ðàçäýëÿþùåå ï¸òàòåëí·å óä¥ wò(ü) âüçä¥õàòåëí¥õ(ü). Ñóò° æå âüçä¥õàòåë°íà: ñð(ü)ä(ü)öå, ä(¹)øí¸ê(ü), ãðüëî; ï¸òàòåëíî æå ¬ñ(òü): ÷ðýâî, ¬òðà, ñëåçåíà! Ìåæäó ðàì·å æå ¬ñ(òü) ¸æå ïîñðýä(ý) ìýñòî äâýþ ðàìó! 30) Forbes 164 kardi/aj, pneu/monoj, qw/rakoj

f.124r ñð(ü)ä(ü)öà, ä¹øí¸êà, ãðüëà 31) Forbes 164 fasi/ tinej, mh\ ou(/tw to\n stenagmo\n gi/nesqai, a)lla\ tou= nou= pro/j ti a)sxoloume/nou, kai\ mh\ gino/menhj kata\ sune/xeian th=j a)napnoh=j, a)nagka/zesqai th\n fu/sin stenoxwrhqei=san th\n a)napnoh\n mega/lhn poih/sasqai, kai\ o(/son a)paitei= h( xrei/a dia\ zwh\n au)th/n.

f.124r

Ðýøå íýö·¸, íå ñ¸öå âüçäüõíóò·ó á¥âàò¸, íü óìó êü íý÷åñîìó ¹ïðàæíÿþùóñå ¸ íå á¥âàþùó ÷åñòî âüçäüõíîâåí·ó, ïîíóæäàò¸ñå ¬ñ(òü)ñòâó ñüòýñêíÿåìó âüçäüõíóò·å âåë¸êî ñüòâîð¸ò¸, ¸ 2ë¸êî ïðîñ¸òü ïîòðýáà çà ñàì¥” æ¸âîòü! XIV 32) f.131r, inter lineas

ãóñëüí¸êü, ñòð¹íàõü, áðåöàëî 33) f.132v ¸ë(¸) wá°ñòîåù¸õ(ü) * * in textu N; om. Z XVII 34) f.136v

Çð¸”, ¸ äà íå ñüâüñõ¥ò¸ø¸ñå ¸êîíîáîðüöü”, ñ¸ðý÷ü äîê·òýíü 2ðåñ¸þ. 35) f.140r

íàçíàìåíàòåë°íî áóä¸, ÿêî í¸÷òîæå áåçïðýäýëíî á(î)æ·¸ìü ïðîóâýäýí·åìü XX 36) f.146v

êî¸õü ñêâðüíí¥õ(ü), ¸õ°æå wò(ü) áåñëîâåñíàãî ¬ñ(òü)ñòâà ïð¸á¥âø¸ì(ü) XXVI 37) f.157r Âë(à)ä(¥)êà Õ(ð¸)ñ(òîñ)à 2æå ‘àçü 2ñüìü æ¸âîò(ü)’ ¸ âüñêð(ü)ñåí·å ãë(àãîë)þùó,

óêàçàâøîìó äýë¸ ñå”!

xlv

PROLEGOMENA XXVIII 38) f.164v òýëåñå * * om. N 39) f.164v

â¸äü, ÿêî ÿæå ïî â¸äó ðàçë¸÷·à ðóñó ¸ ÷ðüíó ¸ áýëó * * om. N

XXXI 40) f.171v

æåñòîêîå ¸ ïðîò¸âîwáðàçíîå ¸ ÷þâüñò°âíî ¬ñ(òü) 41) f.171v

æåñòî÷üñòâî 42) f.171v

çàñòóï¸òåë°í¸ wáðàç¥ ÷þâüñòâà ðå÷å 43) f.174r ïîñðýä(ý) ä(¹)øí¸êà 44) f.174r ñð(ü)ä(ü)öå wò(ü) ¬òð¸ êðüâ(ü) ¸ wò(ü) âüçä¹õà äóõ(ü) 45) f.178v

w óòðîáý 46) f.177v ÿêî wò(ü) oãí°íàãî äý¸ñòâà ìîêðîå âü wãí°íó êðüâàâó ìàñòü ïðýëàãàåò°ñå

xlvi

PROLEGOMENA

MS. CHIL. 405 fol. 103r

PLAAT I xlvii

PROLEGOMENA

MS. CHIL. 405 fol. 107v

PLAAT II xlviii

PROLEGOMENA

MS. NIKOLAASKL. 48 f.100r

PLAAT III xlix

PROLEGOMENA

MS. NIKOLAASKL. 48 fol.193r

PLAAT IV l

PROLEGOMENA

MS. NIKOLAASKL. 48 fol. 196r

PLAAT V li

PROLEGOMENA

MS. NIKOLAASKL. 48 fol. 352r

PLAAT VI lii

PROLEGOMENA

MS. RILA 4/14 fol. 91r

PLAAT VII liii

PROLEGOMENA

MS. ODESSA 28 fol. 77r (DANČEV, Vladislav : 119)

PLAAT VIII liv

PROLEGOMENA

MS. ZAGREB III.A.47 fol. 210v

PLAAT IX lv

PROLEGOMENA

MS. ZAGREB III.A.47 fol. 240v

PLAAT X lvi

PROLEGOMENA

MS. ZAGREB III.A.47 fol. 166r (DANČEV, Vladislav : 49)

PLAAT XI lvii

PROLEGOMENA

MS. BELGRADO 42 fol.113r

PLAAT XII lviii

PROLEGOMENA

MS. BELGRADO 42 fol.134v

PLAAT XIII lix

PROLEGOMENA

MS. BELGRADO 42 fol. 170r

PLAAT XIV lx

PROLEGOMENA

MS. BELGRADO 42 fol.181v

PLAAT XV lxi

Î wáðàçý ÷ëîâýêà –

Peri\ Peri\ ei)ko/noj a)nqrw/pou (FORBES)

MS. CH

Î wáðà wáðàç áðàçý ÷ëîâý ÷ëîâýê îâýêà

Peri\ Peri\ ei)ko/noj a)nqrw/pou A.

Î wáðàçý ÷ë(îâý)êà, áë(à)æåíàãî Ãð¸ãîð·à, áðàòà ñ(âå)ò(à)ãî Âàñ¸ë·à. ×(ü)ñòíý¸øîìó áðàòó, ðàáîy á(î)æ·ó Ïåòðó 2ï(¸)ñ(ê¹)ïó, Ãð¸ãîð·å o Ã(îñïîä)¸ ðàäîâàò¸ñå. f.103r

ms c: Peri\ ei)ko/noj a)nqrw/pou! tou½ makari/ou grhgori/ou a)delfou½ tou½ a(gi/ou basilei/ou. T%½ timiwta/t% a)delf%½ dou/l% qeou½ pe/tr% e)pisko/p% grhgo/rioj e)n Kuri/% xai/rein.

Àùå

¸ìýí·¸ ðàä(¸) ïî÷üñòåìü ïîä(î)áà”øå ïî÷¸òàò¸ ¸æå ïî äîáðîäýòåë¸ ðàçíüñòâóþù¸õ(ü), ìàëü óáî, ÿêîæå ðå÷å Ñîëîìwíü, “âüñ(ü) ì¸ðü wò(ü) ¸ìýí·¸” ÿâ¸ë°ñå á¸ êü 2æå á¥ò¸ òâîå¸ äîáðîäýòåë¸ (10) ðàâíîñòîàòåë°íü, 2ëìà æå ëó÷°øå íåæåë¸ áîãàò°ñòâà ðàä(¸) ïî÷üñò¸ äëüæíàà ïî÷òåí°ñòâó òâîåìó áë(àãî)ä(à)òü ¬ñ(òü). Hñòåçàåò° æå ñ(âå)òàà ïàñõà oá¥÷íîå ëþáâ¸ äàðwíîñ·å. Ïð¸íîñ¸ìü òâîåìó âåëåðàçîyì·ó (15) äàðü, w ÷ë(îâý)÷å á(î)æ·¸, ìàëý¸ø¸” óáî íåæåë¸ ÿêîæå äwñ(òî)¸íü á¥ò¸ òåáý ïð¸íîñ¸ò¸ñå*, íàøåå óáî ñ·ë¥ íå ñêóäîñòíý¸ø¸”. Äàð° æå ñëîâî ¬ñ(òü), ÿêîæå ð¸çà AGR óáîãà, wò(ü) í¸ù·å íàøå ì¥ñë¸ íå áåç° áîëýçí¸ (20) ¸ñòêàííà. Ñëîâó æå â¸íà äðüçîñòíà óáî á¥ò¸ ìíwã¥”ìü AGR âüçíåïùóåòñå, oáà÷å íå âüíý ïîä(î)áíàãî âüçüì°íýñå. Åä¸í° áî óáî äwñ(òî)¸íý òâàðü á(î)æ·ó ðàçóìý ¸æå ïî Á(î)çý ñüçäàíü á¥âü âü ¸ñò¸íó (25) ¸ âü wáðàçý Ñüçäàâøàãî ä(¹)øó âü|3áðàæåíü, f.103v Âàñ¸ë·å, oáù·¸ íàøü wò(ü)öü ¸ îy÷¸òåëü,

102 1. Ei) tai½j dia\ tw½n xrhma/twn

1.

timai½j e)/dei gerai/rein tou\j kat' a)reth\n diafe/rontaj, mikro\j a)\n, kaqw/j fhsin o( Solomw½n, o(/loj o( ko/smoj tw½n xrhma/twn e)fa/nh pro\j to\ gene/sqai th½j sh½j a)reth½j i)sosta/sioj. E ) pei\ de\ krei/ttwn h)\ kata\ plou/tou timh\n h( xrewstoume/nh t$½ semno/thti/ sou xa/rij e)stin! a)paitei½ de\ to\ a(/gion pa/sxa th\n sunh/qh th½j a)ga/phj dwrofori/an! prosa/gome/n sou t$½ megalofrosu/n$ dw½ron, wå a)/nqrwpe tou½ Qeou½, mikro/teron me\n h)\ w(j a)/cion eiÅnai/ soi proskomi/zesqai! th½j ge mh\n duna/mewj h(mw½n ou)k e)ndee/steron. To\ de\ dw½ron lo/goj e)sti\n, oiÂon i(ma/tio/n ti* penixro\n e)k th½j ptwxh½j h(mw½n dianoi/aj ou)k a)po/nwj e)cufasme/non! h( de\ tou½ lo/gou u(po/qesij tolmhra\ me\n i)/swj toi½j polloi½j eiÅnai * do/cei, plh\n ou)k e)/cw tou½ pre/pontoj e)nomi/sqh! mo/noj me\n ga\r a)ci/wj th\n kti/sin tou½ Qeou½ kateno/hsen o( kata\ Qeo\n ktisqei\j o)/ntwj kai\ e)n ei)ko/ni tou½ kti/santoj th\n yuxh\n memorfwme/noj, Basi/leioj, o( koino\j h(mw½n path\r kai\ dida/skaloj,

(5)

* 1. ïð¸íîñ¸ò¸ñå Ch,N : ïð¸íîñ¸òñå R,Z,B

ti om. acgks eiånai i)swj toi½j polloi½j ack ord. mut.

*

f.103r 1-5 ðàäîâàò¸ñå calque v. Gr. xai/rein (scil. le/gei), in de aanhef van brieven §1. 5-10 Proverbia 17.6(a) (LXX) 10-15 ëó÷°øå voor -ø¸ bij fem. áëàãîäàòü 15-20 í¸ù·å voor í¸ùå¬ 20-25 i)/swj niet in vert. 25-26 ä(¹)øó acc. van betrekking ~ Gr.

2



MS. CH

o(/j th\n u(yhlh\n tou½ panto\j diako/smhsin eu)/lhpton 104 toi½j polloi½j dia\ th½j i)di/aj qewri/aj e)poi/hse, to\n e)n t$½ a)lhqin$½ sofi/# para\ tou½ Qeou½ susta/nta ko/smon gnw/rimon toi½j dia\ th=j sune/sewj au)tou½ t$½ qewri/# prosagome/noij poih/saj! h(mei½j de\ oi( kai\ tou½ qauma/zein au)to\n kat' a)ci/an e)ndew½j e)/xontej, o(mw½j to\ lei½pon toi½j teqewrhme/noij t%½ mega/l% prosqei½nai dienoh/qhmen! ou)x w(j noqeu/ontej di' u(perbolh½j to\n e)kei/nou po/non (ou)de\ ga\r qe/mij to\ u(yhlo\n e)kei½no kaqubrisqh½nai* sto/ma, toi½j h(mete/roij e)pifhmizo/menon lo/goij) a)ll' w(j mh\ dokei½n e)lleiph½ tou½ didaska/lou th\n do/can e)n toi½j maqhtai½j au)tou½ eiÅnai.

¸æå â¸ñîêîå â°ñåãî óêðàøåí·å óäîáüðàçóìíî ìíîã¥”ìü ñâî¸ì¸ â¸äýí·å ñüòâîð¸, ¸æå âü ¸ñò¸ííý¸ (5) ïðýìóäðîñò¸ wò(ü) Á(îã)à ñüñòàâëåí°íàãî ì¸ðà çíà¬ìà ñüòâîð¸âü ¸æå ðàçóìîìü 2ãî êü â¸äýí¸þ ïð¸âåäåíí¥ìü. Ì¥”* æå, ¸ 2æå ÷þä¸ò¸ñå òîìó ïî äwñ(òî)àí¸þ ë¸øåí·å ¸ìóùå, oáà÷å ë¸øåí·å (10) â¸ä¸ì¥”ìü âåë¸êîìó ïð¸ëîæ¸ò¸ óì¥ñë¸õwìü, íå ÿêî êðàäóùå ïðýóìíîæåí·åìü oíîãîâü òðîyäü (í¸æå áî ïðàâåäíî ¬ñ(òü) â¥ñîêàà wíà óêîð¸ò¸AGR óñòà, íàø¸ì¸ ïîõâàëÿåìà ñëîâåñ¥), íü” (15) ÿêîæå ìí¸ò ì¸ ñå ë¸øåííóþ îy÷¸òåëÿ ñëàâó âü ó÷åí¸öýõü 2ãî á¥ò¸.

2. Ei) ga\r, leipou/shj t$½ (Ecahme/r% th½j ei)j to\n a)/nqrwpon qewri/aj, mhdei\j tw½n maqhteusa/ntwn au)t%½ spoudh/n tina pro\j th\n tou½ lei/pontoj a)naplh/rwsin ei)shne/gkato, e)/sxen a)\n ei)ko/twj kata\ th½j mega/lhj au)tou½ doch½j o( mw½moj labh\n, w(j mh\ boulhqe/ntoj, e(/cin tina\ katanohtikh\n toi½j a)kroatai½j e)nerga/sasqai! nuni\ de\ kata\ du/namin h(mw½n e)pitolmhsa/ntwn t$½ e)chgh/sei tou½ lei/pontoj,

Àùå áî, wñêóäýâàþùåå Øåñòîäíåâí¸êó 2æå íà ÷ë(îâý)êà* â¸äýí·ó, í¸êòîæå wò(ü) ó÷åí¸÷üñòâîâàâø¸õ(ü)* òîìó òüùàí·å íýêîå (20) êü íåäîñòàòü÷íîìó íàïëüíåí·å âüíåñëü á¸, ¸ìýàøå óáî âü ëýïîòó íà âåë¸êóþ 2ãî ñëàâó ïîðîêü íåïùåâàí·å, ÿêî íå âüñõîòýâøó ñüëîæåí·å íýêîå ðàçóìíî ïîñëóøàòåëåìü ñüäýëàò¸. (25) æå ïî ñ¸ëý íàøå¸ Í(¥)íÿ äðüçíóâø¸ìü ñïîâýäàí¸þ íåäîñòàòü÷íàãî, 2.

* 2. ì¥ R,Z : ò¥ Ch,N, error rubricatoris, (.)¥ B 3. ÷ë(îâý)êà Ch,N,R,Z : ÷ë(îâý)êî(.) B 4. ó÷åí¸÷üñòâîâàâø¸õ(ü) et sim. Ch,N,R,Z : ¹÷åí¸÷üñòâîâø¸õ(ü) a.c., -âà- s.l. add. m2 B

* kaqubri/sai ck

f.103v §1. 1-10 ¸æå ... ¸æå ... ¸æå, verwarring is mogelijk door verschillend gebruik van ¸æå, eerst als ‘echt’ relativum, Gr. o(/j, vervolgens twee maal voor Gr. lidwoord, to\n (… ko/smon) en toi=j (… prosagome/noij) 1-5 â¸äýí·å voor instr. pl. [â¸äýí·¸] 5-10 ñüñòàâëåí°íàãî ì¸ðà gen. voor acc., uitbreiding gen-acc. vooropplaatsing v. ñüòâîð¸âü 10-15 ïîõâàëÿò¸ voor e)pifhmi/zw ~ Lampe: to\ e)pifh/misma, acclamation, maar hier: LG: tini/ ti jmdm. etw. zusprechen, zuschreiben, zuweisen; Pass.: e)pifhmi/zomai/ tini jmdm. zugesprochen, zugeschrieben werden 15-20 ÿêîæå ìí¸ò ì¸ ñå: itacisme, w(/j moi dokei= voor w(j mh\ dokei½n §2. 15-20 wñêóäýâàþùåå ... â¸äýí·ó, wellicht werd Gr. gen. abs. niet herkend; part. gen. fem. sing. werd zonder meer overgenomen ~ Gr. leipou/shj 20-25 êü íåäîñòàòü÷íîìó íàïëüíåí·å, door het niet herkennen van de constructie met tussengeplaatste gen.?; overigens treft men ook elders êü c. acc. (nom.) i.p.v. c. dat. aan 25-26 gen. abs. kata\ du/namin h(mw½n e)pitolmhsa/ntwn: ïî ñ¸ëý íàøå¸ äðüçíóâø¸ìü, subj. v. Gr. gen. abs. h(mw½n vertaald als pron. poss. bij ñ¸ëý

3



MS. CH

ei) me/n ti toiou½ton e)n toi½j h(mete/roij eu(reqei/h oiÂon th½j e)kei/nou didaskali/aj mh\ a)na/cion* eiÅnai, ei)j to\n dida/skalon pa/ntwj th\n a)nafora\n e(/cei! ei) de\ mh\ kaqiknoi½to th½j megalofuou½j qewri/aj o( h(me/teroj lo/goj, o( me\n e)/cw th½j toiau/thj e)/stai kathgori/aj, tou½ mh\ bou/lesqai dokei½n toi½j maqhtai½j e)ggene/sqai ti decio\n e)kfeu/gwn th\n me/myin, h(mei½j d'a)\n ei)ko/twj u(peu/qunoi do/caimen toi½j mwmoskopou½sin, w(j ou) xwrh/santej e)n t%½ mikrofuei½ th½j kardi/aj h(mw½n tou½ kaqhghtou½ th\n sofi/an.

àùå || f.104r îyáî ÷òî òàêîâî âü íàø¸õ(ü) wáðåùåòñå, ÿêîâî wíîãîâó îy÷åí·ó äwñ(òî)¸íî AGR á¥ò¸, íà ó÷¸òåëÿ â°ñàêî âüçíîøåí·å ¸ìýò¸ ¸ìàòü. Àùå ë¸ íå äîñåçàåòü âåë¸êîìóäðüíàãî (5) â¸äýí·à íàøåå ñëîâî, wâü óáî âüíý òàêîâà”ãî áóäåòü * oêëåâåòàí·à, 2æå íå õîòýò¸ ìíýò¸ ó÷åí¸êwìü á¥ò¸ íý÷òî ïð¸¬òíî ¸çáýãàå ïîðîêà. Ì¥” æå óáî äwñ(òî)¸íý ïîâ¸íí¸ íåïùåâàí¸ áîyäåìü (10) ïîðîêü ñüìàòðàþù¸ìü, ÿêî íå âüìýñò¸âøå âü ìàëî¸çðàñò¸òåëíîìü ñð(ü)ä(ü)ö¸ íàøåìü íàñòàâí¸êà ïðýìóäðwñ(òü).

3. )/Esti de\ ou) mikro\j o( prokei/menoj h(mi½n ei)j qewri/an skopo\j, ou)de/ tinoj tw½n e)n t%½ ko/sm% qauma/twn ta\ deu/tera fero/menoj, ta/xa de\ kai\ mei/zwn e(ka/stou tw½n ginwskome/nwn, dio/ti ou)de\n e(/teron Qe%½ e)k tw½n o)/ntwn* w(moi/wtai, plh\n th½j kata\ to\n a)/nqrwpon kti/sewj. w(/ste para\ toi½j eu)gnw/mosi tw½n a)kroatw½n pro/xeiron h(mi½n th\n e)pi\ toi½j legome/noij suggnw/mhn eiÅnai, ka)\n 106 polu\ kato/pin th½j a)ci/aj o( lo/goj e)/lqoi! dei½ ga\r, oiÅmai, tw½n peri\ to\n a)/nqrwpon a(pa/ntwn, tw½n te progegenh½sqai pepisteume/nwn, kai\ tw½n nu½n qewroume/nwn, kai\ tw½n ei)j u(/steron e)kbh/sesqai prosdokwme/nwn, mhde\n paralipei½n a)nece/taston!

3. ;ñ(òü) æå íå ìàëà ïðýä(ü)ëåæåùàà íàìü âü â¸äýí·å ì¥ñëü, í¸êîìóæå wò(ü) ñóù¸õ(ü) âü ì¸ðý ÷þäåñü” (15) âòîðàà íîñ¸ìó, âü ¸ñò¸íó æå ¸ âåùüøå êîåìóæäî wò(ü) çíàåì¥õ(ü), çàíå í¸÷òîæå äðóãî wò(ü) ñóù¸õ(ü) Á(îãî)â¸ AGR îyïîä(î)áëÿåòñå, ðàçâý 2æå ïî ÷ë(îâý)êó òâàð¸, ÿêî óáî wò(ü) áë(à)ãîðàçóìí¥õ(ü) wò(ü) ïî-

ñëóøàòåëü ãîòîâó íàìü o ãë(àãîë)åì¥õ(ü) (20) ì(¸)ë(î)ñòü á¥ò¸, àùå ¸ ìíwãî âüñïåòü äwñ(òî)¸í°ñòâà* ñëîâî ïð·¸äåòü. Ïîä(î)áà¬ò° áî, ìíþ, ¸õæå o ÷ë(î)â(ý)öý â°ñýõü, ïðýä(ü)á¸âø¸”ì¸ âüâýðåíí¥”ìü, ¸ í(¥)íÿ â¸ä(¸)ì¥õü, ¸ ¸õ°æå âü ïîñëýäíåìü ñüá¸ò¸ñå ÷àåì¥”ìü, í¸÷åñîæå (25) wñòàâ¸ò¸ íå¸ñï¸òàííî.

* 5. âüíý òàêîâàãî áóäåòü et sim. Ch,N,R,Z : alio ord., âüíý áóäåòü òàêîâàãî, s.l. !â=! et !à=. add. B in corr. 6. äwñ(òî)¸í°ñòâà et sim. Ch,R,Z : äwT¡þí°ñòâà (?) N, äwT¡¸íü ¸ñòâà (?) B

mh\ a)na/cion] a)/cion acq e)k tw½n o)/ntwn qe%½ n ord. mut.

*

f.104r §2. 5-10 ìíýò¸ i.p.v. [ìíýò¸ñå] §3. 10-15 tw=n e)n t%= ko/sm% qauma/twn: wò(ü) ñóù¸õ(ü) âü ì¸ðý ÷þäåñü”, voor het gebruik ñóù¸õ(ü) als pendant voor Gr. lidwoord, zie ook XIV 129v, 2; XXIX 168v, 22; r XXXI 174 , 26 15-20 âòîðàà íîñ¸ìü, calque voor ta\ deu/tera fero/menoj, L&S: as Subst. ta\ d. = deuterei=a, the second prize or place; ta\ d. fe/resqai íîñ¸ìó voor [íîñ¸ìà] ~ ì¥ñëü: acc. voor nom.?; misschien met í¸êîìóæå op te vatten als dat. abs. âåùüøå voor âåùüø¸ ~ fem. ì¥ñëü, mogelijk opgevat als neutr. bij onderverstaan [÷þäî] 20-25 ¸õæå o ÷ë(î)â(ý)öý â°ñýõü tot ñüá¸ò¸ñå ÷àåì¥ìü: treffend voorbeeld v. de veelvoorkomende contaminatie van gen. en dat., hier voor partitieve gen. gebruik v. instr. v. act. part. praet. neutr. pl., ïðýä(ü)á¸âø¸”ì¸ voor inf. perf. progegenh=sqai

4



MS. CH

hÅ ga\r a)\n e)llipeste/ra tou½ e)pagge/lmatoj h( spoudh\ diele/gxoito, ei) tou½ a)nqrw/pou prokeime/nou t$½ qewri/#, pareqei/h ti tw½n sunteino/ntwn pro\j th\n u(po/qesin! a)lla\ kai\ ta\ dokou½nta peri\ au)tou½ e)nanti/wj e)/xein, dia\ to\ mh\ ta\ au)ta\ toi½j e)c a)rxh½j gegenhme/noij kai\ nu½n peri\ th\n fu/sin o(ra½sqai dia/ tinoj a)nagkai/aj a)kolouqi/aj e)/k te th½j grafikh½j u(fhgh/sewj kai\ e)k th½j para\ tw½n logismw½n eu(riskome/nhj sunarth½sai prosh/kei, w(j a)\n sumbai/noi pa½sa pro\j e(auth\n h( u(po/qesij ei(rm%½ kai\ ta/cei tw½n e)nanti/wj e)/xein dokou/ntwn pro\j e(/n kai\ to\ au)to\ pe/raj sumferome/nwn, ou(/tw th½j qei/aj duna/mewj e)lpi/da toi½j u(pe\r e)lpi/da kai\ po/ron toi½j a)mhxa/noij e)feuriskou/shj!

Hë¸ óáî íåäîñòàòü÷íý¸øå oáýùàí·à òüùàí·å | f.104v oáë¸÷åíî áóäåòü, àùå, ÷ë(îâý)êîy ïðýä(ü)ëåæåùó â¸äýí·åìü, oñòàâëåíî áóäåòü íý÷òî wò(ü) ïîëüçí¥õ(ü) êü â¸íý, íü ¸ ìí¸ìàà w íåìü ñóïðîò¸âíý ¸ìýò¸, çà 2æå íå (5) òà”æäå ¸æå ¸ç íà÷åëà á¥âø¸”ìü ¸ í(¥)íÿ o ¬ñ(òü)ñòâý çðýò¸ñå, íýêîåãî ðàä(¸) íóæä(ü)íà ïîñëýäîâàí·à, wò(ü) ï¸ñàííàãî ïîâýäàí·à ¸ wò(ü) 2æå ïîì¥ñëü” oáðýòàåìàãî wò(ü) ñüâüêóï¸ò¸ ïîä(î)áà¬òü, ÿêî óáî äà ñüãëàøàåò°ñå (10) â°ñà êü ñåáý â¸íà ñüñòàâë¬í·åìü ¸ ÷¸íîìü, wò(ü) ñóïðîò¸âíý ¸ìýò¸ ìíåù¸õñå êü 2ä¸íîìó ¸ òîìóæäå êîí°öó ñüãëàøàþù¸ìñå, ñ¸öå á(î)æ(ü)ñòâí¥å ñ·ë¸ íàäåæäà ¸ì°æå ïà÷å íàäåæäå ¸ ïðîõîäü íåïðîõîäí¥”ìü (15) ¸çüwáðýòàþù¸.

safhnei/aj de\ xa/rin, kalw½j e)/xein %)h/qhn, e)pi\ kefalai/wn soi proqei½nai to\n lo/gon, w(j a)\n e)/xoij pa/shj th½j pragmatei/aj e)n o)li/g% tw½n kaqe/kaston e)pixeirhma/twn ei)de/nai th\n du/namin.

ßâëåí·à æå ðàä(¸) äîáðý ¸ìýò¸ âüçíåïùåâàõ(ü) ãëàâ¸çíàì¸ òåáý ïðýä(ü)ëîæ¸ò¸ ñëîâî, ÿêî óáî äà ¸ìàø¸ â°ñàêîãî ¸ñï¸òàí·à âü ìàëý wò(ü) íà÷¸íàí·¸ êîåìóæäî âýä(ý)ò¸ ñ·ëó.

f.104r §3. 25-26 ¸ë¸, i.e. h)/ voor hå (= âü ¸ñò¸í¹) f.104v 10-15 gen. abs. tw½n e)nanti/wj e)/xein dokou/ntwn ... sumferome/nwn: wò(ü) ñóïðîò¸âíý ¸ìýò¸ ìíåù¸õñå ... ñüãëàøàþù¸ìñå: subj. v. Gr. gen. abs. vertaald als gen. met wò(ü) 10-20 th=j qei/aj duna/mewj ... e)feuriskou/shj: á(î)æ(ü)ñòâí¥å ñ·ë¸ ... ¸çüwáðýòàþù¸: subj. v. Gr. gen. abs. werd mogelijk opgevat als adnominale gen. bij íàäåæäà, dat ofwel nom. voor acc. is, ofwel met ¸çüwáðýòàþù¸ te lezen als nominativus pendens ïðîõîäü íåïðîõîäí¥”ìü voor po/ron toi½j a)mhxa/noij, figura etymologica

5



MS. CH

B.

à. Ãëàâ¸çíà à.AGR, âü íå¸æå íýêîå ¬ñ(òü) wò(ü) ÷åñò¸ o ì¸ðó ¬ñ(òü)ñòâîñëîâ·å, ¸ íýêàà âü êðàòöý ïîâýñòü o ïðýä(ü)á¥âø·¸õ(ü) ÷ë(î)âý÷üñêàãî á¥ò·à. â. ×åñî ðàä(¸) êîíü÷í¥ ïî òâàð¸ ÷ë(îâý)êü. ã. ßêî ÷(ü)ñòíý¸øå â°ñàê¥å â¸ä¸ì¥å òâàð¸ ÷ë(îâý)÷(ü)ñêîå (25) ¬ñ(òü)ñòâî. ä. ßêî â°ñýì¸ íàçíàìåíóåòü íà÷åëíóþ âëàñ(òü) ÷ë(îâý)÷(ü)ñêîå óñòðîåí·å. || f.105r 2. ßêî ïîä(î)á·å á(î)æ(ü)ñòâíàãî ö(à)ð(ü)ñòâ·à ÷ë(îâý)êü. s. Hñï¸òàí·å óìíàãî êü ¬ñ(òü)ñòâó ñüðîä°ñòâà, âü í¬ì°æå ¸ âü êðàòöý íåïîä(î)áí¥õ(ü) oáë¸÷àåòñå ïðýäàí·å. ç. Ïî ÷òî íàãü ¸æå wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà (5) oðóæ·¸ æå ¸ wäýàí·¸ ÷ë(îâý)êü. ¸. ×åñî ðàä(¸) ïðîñòî ÷ë(îâý)÷üñêîå âü3áðàæåí·å, ¸ ÿêî ñëîâà ðàä(¸) ðóöý, âü íåì°æå íýêîå* ¸ o ðàçë¸÷·¸ ä(¹)øàìü ô·ëîñîô·à. ». ßêî wðãàí°ñêî ¹ñòðîåíî * á¥ñ(òü) ÷ë(îâý)÷å”* òýëî AGR êü (10) ñëîâåñíîìó ïîòðýá°ñòâó. ¶. ßêî ÷þâüñòâ¥¸ ¹ìü äý¸ñòâóåòü.

a. * E ) n %Â ti/j e)sti merikh\ peri\ tou½ ko/smou fusiologi/a, kai/ tij a(brote/ra dih/ghsij peri\ tw½n progegono/twn th½j tou½ a)nqrw/pou gene/sewj. b. Dia\ ti/ teleutai½oj meta\ th\n kti/sin o( a)/nqrwpoj. g. (/Oti timiwte/ra pa/shj th½j fainome/nhj kti/sewj h( tou½ a)nqrw/pou fu/sij. d.

/(Oti dia\ pa/ntwn e)pishmai/nei th\n a)rxikh\n e)cousi/an h( tou½ a)nqrw/pou kataskeuh\. 108 e. (/Oti o(moi/wma th½j qei/aj basilei/aj o( a)/nqrwpoj. j. E ) ce/tasij th½j tou½ nou½ pro\j th\n fu/sin suggenei/aj, e)n %Â kai\ e)k paro/dou to\ tw½n a)nomoi/wn diele/gxetai do/gma. z. Dia\ ti/ gumno\j tw½n e)k fu/sewj o(/plwn te kai\ prokalumma/twn o( a)/nqrwpoj. h. Dia\ ti/ o)/rqion tou½ a)nqrw/pou to\ sxh½ma, kai\ o(/ti dia\ to\n lo/gon ai( xei½rej, e)n %Â tij kai\ peri\ diafora½j yuxw½n filosofi/a. q. (/Oti o)rganiko\n kateskeua/sqh tou½ a)nqrw/pou to\ sxh½ma* pro\j th\n tou½ lo/gou xrei/an. i. (/Oti dia\ tw½n ai)sqh/sewn o( nou½j e)nergei½. ia. (/Oti a)qew/rhtoj h( tou½ nou½ fu/sij.

* + prw=ton agp

à¶. ßêî íåâ¸ä¸ìî óì¹ ¬ñ(òü)ñòâî. * 1. íýêîå Ch,N : íýêîà R,Z, íýêàà B 2. wðãàí°ñêî ¹ñòðîåíî et sim. Ch,N,R,Z : îðãàíüñêîå ¹ñòðîåí¸¬ B 3. ÷ë(îâý)÷å” et sim. Ch,R,Z,B, ÷ë(îâý)÷üñêî N

kefa/laion agp sw½ma pro sxh½ma

f.104v 20-25 de titel van à. ontbreekt in ms. B; hier is – net als voor de titels van de hoofdstukken – ruimte gelaten voor de rubricator lex. âü êðàòöý, “in het kort, bondig”, voor a(brote/ra, L&S: a(bro/j, graceful, delicate, pretty; LG: ausführlich f.105r 1-5 s. lex. âü êðàòöý voor e)k paro/dou, L&S: by the way, cursorily íåïîäîáüíü, calque v. a)no/moioj: ‘verschillend’, maar hier specifiek, Lampe: heret. of Persons in trin., Arian; denied by orthodox mi/a h( fu/sij; LG: in Vbd. mit d. Art. als Subst. – pers. (von d. Anhomöern) 5-10 ¸. We nemen aan dat niet de grammaticaal juiste lezing íýêàà (~ ô·ëîñîô·à) van ms. B, maar íýêîå van Ch en N primair is (misschien door associatie met ëþáîì¹äð¸¬, elders in de tekst ook gebruikt voor filosofi/a); daarop wijst de ‘tussenstap’ íýêîà van mss. R en Z.

6



MS. CH

â¶.

Hñï¸òàí·å âü ÷åñîìü âë(à)ä(¥)÷üñòâíîå ìí¸ìî á¥ò¸, âü íåì°æå ¸ o ñëüçàõ(ü) ¸ AGR ñìýõó ¬ñ(òü)ñòâîñëîâ·å. AGR ã¶. (15) Â¸äýí·å íýêîå ¬ñ(òü)ñòâíî o 2æå ïî âåù¸ ¸ ¬ñ(òü)ñòâà ¸ óìà oáùåí·à. ä¶. n ñüíý ¸ ïðîçýâàí·ó, ¸ ñüíîâü” â¸íîñëîâ·å. 2¶. ßêî íå âü ÷åñò¸ òåëåñå óìü, âü íåìæå ¸ ðàñóæäåí·å òýëåñí¥õ(ü) æå ¸ ä(¹)øåâí¥õ(ü) äâ¸çàí·¸.

ib. E ) ce/tasij e)n ti/ni to\ h(gemoniko\n nomiste/on, e)n %Â kai\ peri\ dakru/wn kai\ peri\* ge/lwtoj fusiologi/a, * kai\* qew/rhma/ ti fusiko\n peri\ th½j kata\ th\n u(/lhn kai\ th\n fu/sin kai\ to\n nou½n koinwni/aj. ig. (e)n a)/lloij id) Peri\ u(/pnou kai\ xa/smhj kai\ o)nei/rwn ai)tiologi/a. id. (e)n a)/lloij ie) (/Oti ou)k e)n me/rei tou½ sw/matoj o( nou½j! e)n %Â kai\ dia/krisij tw½n te swmatikw½n kai\ yuxikw½n kinhma/twn. 110 ie. (e)n a)/lloij ij) (/Oti kuri/wj yuxh\, h( logikh\ kai\ e)/sti kai\ le/getai! ai( d' a)/llai o(mwnu/mwj katonoma/zontai! e)n %Â kai\ to\, dia\ panto\j tou½ sw/matoj dih/kein th\n tou½ nou½ du/namin katallh/lwj e(ka/stou me/rouj prosaptome/nhn. ij. (e)n a)/lloij iz) Qewri/a tou½ qei/ou poih/swmen r(htou½ tou½ ei)po/ntoj,

s¶.

(20) ßêî âü ¸ñò¸íó ä(¹)øà ñëîâåñíà ¸ ¬ñ(òü) ¸ ãë(àãîë)åòñå; ¸í¥å æå 2ä¸íî¸ìåííý ¸ìåíóþòñå*, âü íåì°æå ¸ 2æå ñêðîçý â°ñå òýëî ïðîõîä¸ò¸ óìíý¸ ñ¸ëý, ïîä(î)áíý êîå¸æäî ÷åñò¸ ïð¸êàñàþù¸ñå.

ç¶. Â¸äýí·å á(î)æ(ü)ñòâíîìó ðå÷åí·ó ðåêøàãî*: (25) “Ñüòâîð¸ìü ÷ë(îâý)êà ïî wáðàçó íàøåìó ¸ ïî AGR ïîä(î)á·þ”, âü íåìæå ¸ñï¸òàåòñå | f.105v êîå ¬ñ(òü) wáðàçà ñëîâî, ¸ àùåAGR óïîä(î)áëÿ¬òñå áë(à)æåíîìó æå ¸ áåñòð(à)ñòíîìó ñòðàñòíîå ¸ òëýííîå, ¸ êàêî âü wáðàçý ìóæüñê¥ ïîëü ¸ æåí°ñêü, âü ïðüâîwáðàçíîìü ñ¸õ(ü) íå ñóù¸ì(ü)*. ¸¶. (5) ×òî ïîä(î)áàåòü ãë(àãîë)àò¸ êü íåäîóìýþù¸ìñå, àùå ïî ãðýõó äýòîòâîðåí·å, êàêî óáî á¸ë¸ á¸ ä(¹)øå àùå áåçü ãðýõà ïðýá¥ë¸ á¥øå ¸ç íà÷åëà ÷ë(î)â(ý)ö¸.

a)/nqrwpon kat' ei)ko/na kai\ o(moi/wsin h(mete/ran!* e)n %Â e)ceta/zetai, ti/j o( th½j ei)ko/noj lo/goj, kai\ pw½j* o(moiou½tai t%½ makari/% te kai\ a)paqei½ to\ e)mpaqe\j kai\ e)pi/khron, kai\ pw½j e)n t$½ ei)ko/ni to\ a)/rren kai\ to\ qh½lu, e)n t%½ prwtotu/p% tou/twn ou)k o)/ntwn. iz. (e)n a)/lloij ih) Ti/ xrh\ le/gein pro\j tou\j e)paporou½ntaj, ei) meta\ th\n a(marti/an h( paidopoii+/a, pw½j a)\n e)ge/nonto ai( yuxai\ ei) a)nama/rthtoi die/meinan oi( e)c a)rxh½j a)/nqrwpoi.

* 4. ¸ìåíóþòñå et sim. Ch,N,R,Z : ¸ìåí¹| ¸ìåíóþòñå B 5. ðåêøàãî et sim. N,R,Z,B : ðåêøó a.c., ðåêøàãî in corr. Ch 6. ñ¸õ(ü) íå ñóù¸ì(ü) et sim. Ch,N,R,Z : ñ¸ õ íå ñ¹ù¸ìü B

* peri/ om. agp titulum cap. ig faciunt abciknqrt

kai\ om. an h(met. kai\ kaq' o(m. a ita gn ex corr. p, ei) ed.

f.105r 15-20 ã¶. de constructie wijkt af v. Gr.; de uiteenplaatsing van peri\ th½j en koinwni/aj, en het monoprothetisch gebruik van kata/ hebben blijkbaar voor verwarring gezorgd, vgl. Gr. “(beschouwing) van het verband tussen materie, natuur en geest” en Sl. “(beschouwing) over wat de materie betreft, en van het verband tussen [lett. van] natuur en geest” ä¶. ñüíý (~ o-st.) – ñüíîâü” (~ ŭ-st.): Sl. vervalt het onderscheid u(/pnoj o)/nar door lexicale onderdifferentiatie 20-25 ç¶. men zou dat. ðåêø¹ verwachten (i.e. de lezing van ms. Ch voor de correctie) i.p.v. gen. ðåêøàãî; deze laatste lezing wordt echter ondersteund door alle mss. en is moeilijk te verklaren als secundaire aanpassing – wel op grond v. het Gr.; mogelijk vulde de kopiist van Ch de constructie intuïtief aan met dat., om vervolgens te corrigeren op basis van zijn model 25-26 Genesis 1.26 f.105v 1-5 ñ¸õ(ü) íå ñóù¸ì(ü): wellicht moet ñ¸õ(ü) als adnominale gen. bij ïðüâîwáðàçíîìü worden gelezen.

7



MS. CH

»¶. ßêî áåñëîâåñí¥¬ âü íàñ(ü) ñòð(à)ñò¸ wò(ü) 2æå êü (10) áåñëîâåñíîìó ¬ñ(òü)ñòâó ñüðîä°ñòâà â¸í¸ ¸ìàòü. ê. Êü ãë(àãîë)þù¸ìü ïàê¥ âü áðàøíý ¸ ï¸ò·¸ íàäýåì¥õ(ü) áë(à)ãü* íàñëàæäåí·å á¥ò¸AGR, çà 2æå wò(ü) íà÷åëà âü ðà¸ ï¸ñàíî á¥ò¸ ñ¸ì¸ ÷ë(îâý)êó æ¸ò(¸).

ih. (e)n a)/lloij iq) (/Oti ta\ a)/loga e)n h(mi½n pa/qh e)k th½j pro\j th\n a)/logon fu/sin suggenei/aj ta\j a)forma\j e)/xei. iq. (e)n a)/lloij k) Pro\j tou\j le/gontaj, pa/lin e)n brw/sei kai\ po/sei eiÅnai tw½n e)lpizome/nwn a)gaqw½n th\n a)po/lausin*, dia\ to\ e)c a)rxh½j e)n t%½ paradei/s% gegra/fqai dia\ tou/twn to\n a)/nqrwpon zh½n. k. (e)n a)/lloij ka) Ti/j h( e)n t%½ paradei/s% zwh\, kai\ ti/ to\ a)phgoreume/non e)kei½no cu/lon. ka. (e)n a)/lloij kb) (/Oti h( a)na/stasij ou) tosou½ton e)k tou½ khru/gmatoj tou½ grafikou½, o(/son e)c au)th½j th½j a)na/gkhj tw½n pragma/twn a)kolou/qwj e)lpi/zetai. 112 kb. (e)n a)/lloij kg) Pro\j tou\j le/gontaj, Ei) kalo/n ti kai\ a)gaqo\n h( a)na/stasij, ti/ ou)xi\ h)/dh ge/gonen, a)lla\ xro/nwn tisi\ perio/doij e)lpi/zetai. kg. (e)n a)/lloij kd) (/Oti o( th\n a)rxh\n th½j tou½ ko/smou susta/sewj o(mologw½n, a)nagkai/wj kai\ peri\ tou½ te/louj sunqh/setai. kd. (e)n a)/lloij ke) )Anti/rrhsij pro\j tou\j le/gontaj, sunai+/dion eiÅnai t%½ Qe%½ th\n u(/lhn. ke. (e)n a)/lloij kj) Pw½j a)/n tij kai\ tw½n e)/cwqen prosaxqei/h pisteu½sai t$½ graf$½ peri\ th½j a)nasta/sewj didaskou/s$. kj. (e)n a)/lloij kz) (/Oti ou)k e)/cw tou½ ei)ko/toj h( a)na/stasij. kz. (e)n a)/lloij kh) (/Oti dunato/n e)stin ei)j ta\ tou½ panto\j stoixei½a tou½ a)nqrwpi/nou sw/matoj a)naluqe/ntoj, pa/lin e)k tou½ koinou½ e(ka/st% to\ i)/dion* a)poswqh½nai.

êà. Êàà âü ðà¸ á¥ñ(òü) æ¸çíü, ¸ ÷òî wò(ü)ðå÷(å)ííîå oíî äðýâî ¬ñ(òü). êâ. (15) ßêî âüñêð(ü)ñ(å)í·å íå òîë¸êî wò(ü) ïðîïîâýä¸ ï¸ñàí·à, 2ë¸êî wò(ü) ñàì¥å íóæäå âåùåìü ïîñëýäîâàííý íàäýåìî ¬ñ(òü). êã. Êü ãë(àãîë)þù¸ìü: “Àùå äîáðî íý÷òî ¸ áë(à)ãî âüñêð(ü)ñåí·å, ÷òî íå þæå* á¥ñ(òü), íü âðýìåíì¸ íýê¥”ì¸ (20) oáõîæäåíì¥ íàäý¬ìî ¬ñ(òü)?” êä. ßêî ¸æå íà÷åëî ì¸ð°ñêàãî ñüñòàâë¬í·à ¸ñïîâýäàå, ïî íóæä¸ ¸ o êîíö¸ ñüëîæ¸òñå. ê2. Ñóïðîò¸âîðý÷·å êü ãë(àãîë)þù¸ìü ñüïð(¸)ñíîñóùíý á¥ò¸ Á(îãî)â¸ âåù¸. ês. Êàêî óáî êòî ¸ wò(ü) âüíýøí¥¸õ(ü) (25) ïð¸âåäåíü áóäåòü âýðîâàò¸ ï¸ñàí·ó o âüñêð(ü)ñåí¸þ ¹÷åùó. || f.106r êç. ßêî íå âüíý ïîä(î)áíàãî âüñêð(ü)ñåí·å. ê¸. ßêî ìîùíî ¬ñ(òü) âü â°ñà ñüñòàâë¬í·à ÷ë(îâý)÷üñêîìó òýëåñ¸ oøüä(ü)øó, ïàê¥ wò(ü) oáùàãî ñâîå” êî¬ì¹æäîAGR âüñïð¸¬ò¸. * 7. áë(àã)ü (= áëü) N,R,Z,B : ãë(àãîë)ü” (= ãëü”) Ch 8. þæå corr.: ¸æå codd.

* eiÅnai post a)po/lausin ponunt an to\ i)/dion e(ka/st. agp

f. 105v 10-15 »¶. (ñòð(à)ñò¸) ¸ìàòü sing. ~ Gr. met subj. neutr. pl. êà. voorbeeld v. de wijze waarop de vertaler elliptische Gr. constructies ter verduidelijking aanvult met vormen van á¥ò¸ f.106r 1-5 ê¸. â°ñà ñüñòàâë¬í·à, voor ta\ tou= panto/j stoixei=a – to\ stoixei=on elders steeds ñüñòàâü; â°ñà adnominaal bij ñüñòàâë¬í·à i.p.v. zelfstandig [â°ñåãî] voor Gr. tou= panto\j pass./act.-wissel en lexicale verschuiving: LG: a)pos%/zw, in seinen vorigen Stand setzen; wiederherstellen, - Pass., wieder zurückgebracht werden

8



MS. CH

kh. (e)n a)/lloij kq) Pro\j tou\j le/gontaj, prou+festa/nai ta\j yuxa\j tw½n swma/twn, h)\ to\ e)/mpalin, pro\ tw½n yuxw½n diapepla½sqai ta\ sw/mata! e)n %Â tij kai\ a)natroph\ th½j kata\ ta\j metemyuxw/seij muqopoii+/aj.

ê». (5) Êü ãë(àãîë)þù¸ìü ïðýä(ü)íàñòàò¸ ä(¹)øàìü wò(ü) òýëåñü”, ¸ë¸ âüñïåòü ïàê¥ ïðýæäå ä(¹)øü” ñüçäàííîìü á¥ò¸ òýëåñåìü, âü í¬ìæå íýêîå ¸ âüçðàæåí·å ¬æå ïî ñ¸õ(ü) oä(¹)øåâë¬íí¥õ(ü) áàñíîòâîðåí·à.

kq. (e)n a)/lloij l) Kataskeuh\ tou½ mi/an kai\ th\n au)th\n yux$½ te kai\ sw/mati th\n ai)ti/an th½j u(pa/rcewj eiÅnai. l. (e)n a)/lloij la) Qewri/a tij i)atrikwte/ra peri\ th½j tou½ sw/matoj h(mw½n kataskeuh½j di' o)li/gwn.

ë. Îyñòðîåí·å ¬æå ¬ä¸íî¸ (10) ¸ òî¸æäî [á¥ò¸] ä(¹)ø¸ æå ¸ òýëåñ¸ â¸íó á¥ò·à á¥ò¸. ëà. Â¸äýí·å íýêîå âðà÷åâíý¸øå o òýëåñ¸ íàøåìü ¹ñòðî¬í·à ìàë¥ì¸*. * 9. ìàë¥ì¸ corr. : ìàë¥ì(ü) (= ìàë¥N) Ch, ìàë¥ìü et sim. N,R,Z,B

– im Zush. mit d. Apokatastasis, vgl. Sl. âüñïð¸¬ò¸, ‘ontvangen’; opvallend is het behoud v. de formele oppervlaktestructuur to\ i)/dion (acc., subj. v. inf.) e(ka/st% (dat. commodi) a)poswqh=nai – Sl. ñâîå” (obj.) êî¬ì¹æäî (dat., subj. v. inf.) âüñïð¸¬ò¸ 5-10 ê». ¬æå ïî ñ¸õ(ü) oä(¹)øåâë¬íí¥õ(ü) áàñíîòâîðåí·à lijkt in eerste instantie onduidelijk; echter: ¬æå beantwoordt aan Gr. th=j; kata/ c. acc. werd hier, zoals ook elders in deze vertaling, vervangen door een adnominale gen. ïî ñ¸õ(ü) oä(¹)øåâë¬íí¥õ(ü) – als Sl. vert. voor pl. metemyuxw/seij moet dan de omschrijving ïî ñ¸õü wä¹øåâë¬íàÿ worden aanvaard 10-15 ëà. o òýëåñ¸ íàøåìü ¹ñòðî¬í·à: o c. loc. verbonden met òýëåñ¸ i.p.v. [¹ñòðî¬í·¸], vgl. Gr. “(beschouwing) over de bouw van ons lichaam” en Sl. “(beschouwing) over ons lichaam, van de bouw [ervan]”, de Gr. constructie met tussengeplaatste gen. werd niet herkend - mogelijk ontbrak th=j in Gr. model. het voorstel om ìàë¥ì¸ te lezen berust op dezelfde vertaling elders (cf. Gloss.): di' o)li/gwn: ìàë¥(¸)ì¸ / ìàëýì¸ (XIII 127v, 16; XIX 144r, 18; XXVI 159v, 11; XXIX 167r, 1); de fout werd veroorzaakt door de dubbelzinnige afkorting -¥N, enerzijds voor -¥ì(ü), anderzijds voor -¥ì(¸), met dubbele lezing van ¥/¸ (door gelijkschakeling van beide letters).

9



MS. CH

I. )En %Â ti/j e)sti merikh\ peri\ tou½ ko/smou fusiologi/a, kai/ tij a(brote/ra dih/ghsij peri\ tw½n progegono/twn th½j tou½ a)nqrw/pou gene/sewj.

Ãëàâ¸çíà à., âü í¬¸æå ¬ñ(òü) wò(ü) ÷åñò¸ w ì¸ðó* ¬ñ(òü)ñòâîñëîâ·å, ¸ íýêàà âü êðàòöý ïîâýñòü (15) o ïðýä(ü)á¥âø·¸õü ÷ë(îâý)÷üñêàãî á¥ò·à.

Au(/th h( bi/bloj gene/sewj ou)ranou½ kai\ gh½j, fhsi\n h( grafh\! o(/te

1. “Ñ·à êí¸ãà á¥ò·à í(å)á(å)ñ¸ ¸ çåìë¸,” ðå÷(å) ï¸ñàí·å, ¬ãäà ñüâðüø¸ñå â°ñå â¸ä(¸)ìîå, ¸ êü ñâîåìó ïîëîæåí·ó êîåæäî wò(ü) ñóù¸õ(ü) ñóæäåíî á¥âøå wòëó÷¸ñå, ¬ãäà wáü¬òü êðóãîìü â°ñà í(å)á(å)ñíîå (20) òýëî, ñðýäó æå â°ñåìó

114 Kefa/laion a.

1.

sunetele/sqh pa½n to\ faino/menon, kai\ pro\j th\n oi)kei/an qe/sin e(/kaston tw½n o)/ntwn a)pokriqe\n a)nexw/rhsen! o(/te perie/sxen e)n ku/kl% ta\ pa/nta to\ ou)ra/nion sw½ma, th\n de\ me/shn tou½ panto\j a)pe/labe xw/ran ta\ bare/a kai\ katwferh½ tw½n swma/twn, gh½ te kai\ u(/dwr, e)n a)llh/loij diakratou/mena! su/ndesmoj de/ tij kai\ bebaio/thj tw½n gegenhme/nwn h( qei/a te/xnh kai\ du/namij t$½ fu/sei tw½n o)/ntwn e)napete/qh, diplai½j e)nergei/aij h(nioxou½sa ta\ pa/nta! (sta/sei ga\r kai\ kinh/sei th\n ge/nesin toi½j mh\ ouÅsi kai\ th\n diamonh\n toi½j ouÅsin e)mhxanh/sato) peri\ to\ baru/ te kai\ a)meta/qeton th½j a)kinh/tou fu/sewj, oiâon peri/ tina pa/gion a)/cona, th\n o)cuta/thn tou½ po/lou ki/nhsin, troxou½ di/khn, e)n ku/kl% perielau/nousa, kai\ di' a)llh/lwn a)mfote/roij sunthrou½sa to\ a)dia/luton! th½j te kukloforoume/nhj ou)si/aj dia\ th½j o)cei/aj kinh/sewj to\ nasto\n th½j gh½j e)n ku/kl% perisfiggou/shj,

âüñïð¸2øå ìýñòî òåæ°êàà ¸ äîëóíîñ¸ìàà wò(ü) òýëåñü”, çåìëþ æå ¸ âîäó, äðóãü äð¹ãà ñüäðüæ¸ìà. Ñüóç° æå íýê¥¸ ¸ ¸çâýùåí·å á¥âø¸”ìü á(î)æ(ü)ñòâíàà õ¥òðîñòü ¸ ñ·ëà ¬ñ(òü)ñòâó ñ¹ù¸õ(ü) âüçëîæåíà (25) á¥ñ(òü), ñóã¹áýì¸ äý¸ñòâ¸” oêðüìëÿþù¸ â°ñà (ñòîÿí·åì° áî ¸ äâ¸çàí·åìü1 á¥ò·å | f.106v ¹áî íå ñóù¸õ(ü) ¸ ïðýá¥âàí·å ñóù¸ìü ¹õ¥òð¸), o òåøêîì° æå ¸ íåïðýëîæíîìü íåäâ¸æ¸ìàãî ¬ñ(òü)ñòâà ÿêîæå íýêîå òâðüäî ñêîðý¸øå¬ êðóãà äâ¸çàí·å òî÷öà oáðàçîìü (5) âü wêð(ü)ñòü oáõîäåù¸, ¸ äðóãü äðóãà oáw¸ìü ñüáëþäàþù¸ íåðàçäðóø¸ìîå, êðóãîíîñíàãî æå ñ¹ùüñòâà ñêîð¥”ìü äâ¸çàí·åìü ÷åñòîå çåìë¸ êð¹ãîìü ñòåçàþù¸2, * 1. w ì¸ðó et sim. Ch,R,Z, w ì¸ðý N

f.106r 10-15 lex. âü êðàòöý voor a(brote/ra, cf. B 104v, 20-25 §1. 15-20 Genesis 2.4 20-25 çåìëþ æå ¸ âîäó, acc. voor nom.; misschien als bijstelling bij obj. ìýñòî te lezen i.p.v. bij subj. òåæ°êàà ¸ äîëóíîñ¸ìàà f.106v 1-5 parallelliteit toi=j mh\ ouåsi ... toi=j ouåsi vervalt in vert. door alternantie gen. en dat.: íå ñóù¸õ(ü) ... ñóù¸ìü ÿêîæå íýêîå òâðüäî voor Gr. “zoals rond een vaste as”; peri/... a)/cona niet in vertaling 5-10 (h( qei/a te/xnh kai\ du/namij) perielau/nousa met obj. ki/nhsin, Sl. gebruik van oáõîäåù¸, ‘gaan rondom’ i.p.v. ‘voeren rondom’? de wijze waarop äðóãü äðóãà voor di’ a)llh/lwn bij ñüáëþäàþù¸ geconstrueerd is, is onduidelijk gen. abs. th½j te kukloforoume/nhj ou)si/aj tot perisfiggou/shj, “..., waarbij de ronddraaiende substantie door de snelle beweging het vaste van de aarde rondom bij elkaar drukt”, Sl. êðóãîíîñíàãî æå ñ¹ùüñòâà tot ñòåçàþù¸: êðóãîíîñíàãî æå ñ¹ùüñòâà als adnominale gen. bij ñêîð¥”ìü äâ¸çàí·åìü, en ñòåçàþù¸ nog altijd bij á(î)æ(ü)ñòâíàà õ¥òðîñòü ¸ ñ·ëà, “..., waarbij (de goddelijke vaardigheid en kracht) door de snelle beweging van de ronddraaiende substantie het vaste van de aarde rondom bij elkaar drukt”

10



MS. CH

tou½ te sterrou½ kai\ a)nendo/tou dia\ th½j a)metaqe/tou pagio/thtoj a)dialei/ptwj e)pitei/nontoj tw½n peri\ au)th\n kukloume/nwn th\n di/nhsin! i)/sh de\ kaq' e(ka/teron tw½n tai½j e)nergei/aij diesthko/twn h( u(perbolh\ e)napeirga/sqh, t$½ te stasi/m% fu/sei kai\ t$½ a)sta/t% perifor#½! ou)/te ga\r h( gh½ th½j i)di/aj ba/sewj metati/qetai, ou)/te o( ou)rano/j pote to\ sfodro\n e)ndi/dwsi kai\ u(poxal#½ th½j kinh/sewj.

òâðüäàãî æå ¸ íåïðýñòàííàãî íåïðýëîæíîþ (10) òâðüäîñò¸þ â°ñåãäà ïðîñò¸ðàþùó ¸æå o íå¸ oêðóæàåì¥õ(ü) wáõîæäåí·å. Ðàâíà æå ïî êîåìóæäî 3 ¸æå äý¸ñòâ·¸ ðàñòîåù¸ìñå ïðý¹ìíîæåí·å ñüäýëàíî á¥ñ(òü), ñòîÿòåëí¸ìü óáî ðå÷å ¸ íåñòîàòåëí¸ìü (15) oáíîøåí·åìü. Í¸æå óáî çåìëÿ wò(ü) ñâîåãî wñíîâàí·à ïðýëàãà¬ò°ñå, í¸æå í(å)áî * êîãäà çýëíîå âüäàâàåòü äâ¸çàí·à.

2. Tau½ta de\ kai\ prw½ta kata\ th\n tou½ Pepoihko/toj sofi/an, oiÂo/n tij a)rxh\ tou½ panto\j mhxanh/matoj prokateskeua/sqh tw½n o)/ntwn, deiknu½ntoj oiÅmai tou½ mega/lou Mwu+se/wj, 116 dia\ tou½ e)n a)rx$½ to\n ou)rano\n kai\ th\n gh½n para\ tou½ Qeou½ gegenh½sqai * ei)pei½n, o(/ti kinh/sew/j te kai\ sta/sewj e)/kgona ta\ e)n t$½ kti/sei faino/mena pa/nta, * kata\ qei½on bou/lhma * paraxqe/nta ei)j ge/nesin! tou½ toi/nun ou)ranou½ kai\ th½j gh½j e)k diame/trou pro\j a)/llhla kata\ to\ e)nanti/on tai½j e)nergei/aij diesthko/twn, h( metacu\ tw½n e)nanti/wn kti/sij e)n me/rei tw½n parakeime/nwn mete/xousa, di' e(auth½j mesiteu/ei toi½j a)/kroij, w(j a)\n e)pi/dhlon gene/sqai th\n pro\j a)/llhla tw½n e)nanti/wn dia\ tou½ me/sou suna/feian!

Ñ·à æå ¸ ïðüâà * ïî Ñüòâîðøàãî ïðýìóäðîñò¸, ÿêîæå íýêî¬ íà÷åëî â°ñåãî ¹ñòðîåí·à4, ïðýä(ü)¹ñòðîåíà (20) á¥øå wò(ü) ñóù·¸õ(ü), ïîêàçóþùó, ìíþ, âåë¸êî”ìó Ìwy¨ñåþ, çà ¬æå wò(ü) íà÷åëà í(å)á¹ ¸ çåìë¸ á¥ò¸ wò(ü) Á(îã)à AGR ðåù¸, ÿêî äâ¸çàí¸þ æå ¸ ñòîÿí·ó wòðîä¸ ñóòü ÿæå âü òâàð¸ â¸ä(¸)ìà” â°ñà, ÿæåAGR á(î)æ(ü)ñò°âí¥ìü õîòýí·åìü* AGR (25) ïð¸âåä(å)íà âü á¥ò·å. Í(å)áó ¹áî ¸ çåìë¸ wò(ü) ðàñòîÿí·à äðóãü êü äð¹ãó ïî ñóïðîò¸âíî||ì¹ f.107r äý¸ñòâ·¸ ðàñòîåù¸ìñå, ÿæå ïîñðýä(ý) ñóïðîò¸âí¥õ(ü) òâàðü, wò(ü) ÷åñò¸ ¸ñïëüíÿ¬ì¸ìü ïð¸÷åñòíà ñóù¸, ñîáîþ õîäàòà¸ñòâó¬òü êðàåìü, ÿêî ¹áî äà ÿâë¬íî á¹äåòü (5) ¬æå êü äðóãü äðóã¹ ñ¹ïðîò¸âí¥”ìü ïîñðýä(ý) ñü÷åòàí·å.5

* gegenh=sqai

* 2. í¸æå í(å)áî Ch,N,R,Z : í¸æå áî í(å)áî B 3. ¸ ïðüâà Ch,R,Z, ¸ ïðúâàà N : ¸ñïðúâà B 4. õîòýí·åìü Ch,N,R,Z : õîäýí·åìü a.c., õîòýí·åìü in corr. B

2.

para\ tou= Qeou= bglmnpst al. ord. ta\ + ed. pro kata\ qei=on bou/lhma aikq habent t%= qei/% boulh/mati

f.106v §1. 5-15 òâðüäàãî æå ¸ íåïðýñòàííàãî ... ïðîñò¸ðàþùó, contaminatie van gen. en dat. in de absolute constructie 10-15 ðàâíà, fem. zoals Gr. voor neutr. [ðàâíî] ~ ïðý¹ìíîæåí·å ðå÷å, i.e. fhsi/ voor fu/sei 15-20 kai\ u(poxal#= niet in vert.; terwijl Gr. th=j kinh/sewj opgevat moet worden als gen. bij u(poxala/w, Lampe: slacken a little, lower, relax c. gen., kan äâ¸çàí·à adnominaal bij çýëíîå gelezen worden §2. 25-26 wò(ü) ðàñòîÿí·à voor e)k diame/trou, LG: diametral entgegengezetzt f.107r 1-5 lex. ¸ñïëüíÿ¬ì¸ìü, v. ¸ñïëüíÿò¸ ‘(aan)vullen’, voor tw=n parakeime/nwn, L&S: para/keimai: lie beside or before; to be adjacent 5-10 adv. ïîñðýä(ý), i.e. dia\ me/sou, ‘tussen’, i.p.v. te verwachten instr. [ñðýäîþ] voor dia\ tou= me/sou, “door het medium”

11



MS. CH

to\ ga\r a)eiki/nhton kai\ lepto\n th½j purw/douj ou)si/aj mimei½tai me/n pwj o( a)h\r, e)/n te t%½ kou/f% th½j fu/sewj kai\ t%½ pro\j th\n ki/nhsin e)pithdei/wj e)/xein! ou) mh\n toiou½to/j e)stin oiÂoj th½j pro\j ta\ pa/gia suggenei/aj a)llotriou½sqai, me/nwn a)ki/nhtoj ou)/te ou)/te a)ei\ diapanto\j r(e/wn kai\ skedannu/menoj! a)lla\ t$½ pro\j e(ka/teron oi)keio/thti oiÂo/n ti meqo/rion th½j tw½n e)nergeiw½n e)nantio/thtoj gi/netai, mignu\j a(m / a kai\ diairw½n e)n e(aut%½ ta\ diestw½ta t$½ fu/sei.

Ïð(¸)ñíîäâ¸æ¸ìîå áî ¸ òüí°êîå oãüí°íàãî ñ¹ùüñòâà ïîä(î)á¸òñå ¹áî íýêàêî âüçä¹õü âü ëüãêîñò¸ ¬ñ(òü)ñòâà ¸ ¬æå êü äâ¸çàí·ó ïîòðýáíîå ¸ìýò¸, íå ¹áî æå òàêîâü (10) ¬ñ(òü) ÿêîâü ¬æå êü òâðüä¸”ìü ñüðîä°ñòâà oòóæäàò¸ñå, í¸æå <…> âñåãäà òåê¥ ¸ ðàñ¥ïàåìü, íü” êü êîåìóæäî ïð¸ñâîåí·åìü ÿêîæå* íýêîå ñðýäîïðýäýë°ñòâî äý¸ñòâ·¸ ñóïðîò¸âë¬í·à á¥âà¬òü, ñìýøàå (15) ê¹ïíî ¸ ðàçäýëÿ¬ âü ñåáý ðàñòîåùààñå ¬ñ(òü)ñòâîìü.6

3. Kata\ to\n au)to\n lo/gon kai\ h( u(gra\ ou)si/a diplai½j poio/thsi pro\j e(ka/teron tw½n e)nanti/wn a(rmo/zetai! t%½ me\n ga\r barei½a/ te kai\ katwferh\j eiÅnai, pollh\n pro\j to\ gew½dej th\n sugge/neian e)/xei! t%½ de\ mete/xein r(ow/douj tino\j kai\ poreutikh½j e)nergei/aj, ou) pa/nth th½j kinoume/nhj h)llotri/wtai fu/sewj! a)lla/ tij e)sti\ kai\ dia\ tou/tou mi/cij tw½n e)nanti/wn kai\ su/nodoj, th½j te baru/thtoj ei)j ki/nhsin metateqei/shj, kai\ th½j kinh/sewj e)n t%½ ba/rei mh\ pedhqei/shj! w(/ste sumbai/nein pro\j a)/llhla ta\ kata\ to\ a)kro/taton t$½ fu/sei diesthko/ta dia\ tw½n mesiteuo/ntwn a)llh/loij e(nou/mena.

3. Ïî òîìóæäå ñëîâ¹ ¸ ìîêðî¬

ñ¹ùüñòâî ñ¹ã¹á¸ì¸ êà÷üñòâ¸” êü êîåì¹æäî wò(ü) ñóïðîò¸âí¥õ(ü) ñü÷åòàâàåòñå: ¬æå ¹áî òåæêîå æå ¸ äîëóí¸çíîñ¸ìî á¥ò¸ ìíwãî (20) êü çåìëüíîìó ñüðîäñòâî ¸ìàòü, à ¬æå ïð¸÷åùàò¸ñå ñòðó¸ íýêîå¸ ¸ øüñòüâíîìó äý¸ñòâó íå âüñìà äâ¸æ¸ìà”ãî wò(ü)òóæä¸ñå ¬ñ(òü)ñòâà, íü íýêîå ¬ñ(òü) ¸ ñåãî ðàä¸ ñìýøåí·å ñóïðîò¸âí¥”ìü ¸ ñüáðàí·å, òåæåñò¸ ¹áî (25) íà äâ¸æåí·å ïðýëîæåíý á¥âø¸, ¸ äâ¸çàí·å òåæåñò¸þ íå ñâåçàíî á¥â°øå, ÿêî ñüëó|÷àò¸ñå f.107v äð¹ãü êü äðóã¹ ïî ñüâðüøåíý¸øîìó ¬ñ(òü)ñòâà ðàñòîåùàñå ïîñðýä(ü)ñòâóþù¸õ(ü) ðàä¸ äðóãü äðóã¹ ñü¬ä¸íÿåìà.

4. Ma½llon de\ kata\ to\n a)kribh½ lo/gon, ou)de\ au)th\ tw½n a)ntikeime/nwn h( fu/sij a)mi/ktwj pa/nth pro\j th\n e(te/ran toi½j i)diw/masin e)/xei, w(j a)\n, oiÅmai, pa/nta pro\j a)/llhla neu/oi ta\ kata\ to\n ko/smon faino/mena*,

4. Ïà÷å æå, ïî wïàñíîìó ñëîâó, í¸æå ñàìîå ñóïðîò¸âí¥õ(ü) (5) ¬ñ(òü)ñòâî íåñìýñíî âüñìà êü äðóãîì¹ ñîá°ñòâ·¸ ¸ìàòü, ÿêîæå óáî, â°ñà êü äðóãü äðóãà ìíþ, ïðýêëàíÿþòñå ÿæå ïî ì¸ðó íîñ¸ìà”AGR,

* faino/mena]

* 5. ÿêîæå N,R,Z,B : ÿ(...)å in macula Ch

fero/mena aik

f.107r §2. 10-15 hiaat; omissie door saut du même au même, in de loop van de Gr. (ou)/te ... ou)/te) of Sl. (í¸æå ... í¸æå) overlevering §3. 25-26 äâ¸çàí·å ... íå âåçàíî á¥â°øå voor Gr. gen. abs.; nominativus pendens f.107v §4. 5-10 êü met versteend äðóãü äðóãà komt in deze vertaling voor naast äð¹ãü êü äð¹ã¹ (vb. I 106v, 26) en êü äð¹ãü äð¹ã¹ (vb. I 107r, 5), cf. ook VI 113r, 5

12



MS. CH

kai\ sumpne/oi pro\j e(auth\n h( kti/sij e)n toi½j tw½n a)ntikeime/nwn i)diw/masin eu(riskome/nh! th½j 118 ga\r kinh/sewj ou) mo/non kata\ th\n topikh\n meta/stasin nooume/nhj, a)lla\ kai\ e)n trop$½ kai\ a)lloiw/sei qewroume/nhj! pa/lin d' auÅ th½j a)metaqe/tou fu/sewj th\n kata\ to\ a)lloiou½sqai ki/nhsin ou) prosieme/nhj! e)nalla/casa ta\j i)dio/thtaj h( tou½ Qeou½ sofi/a, t%½ me\n a)eikinh/t% to\ a)/trepton, t%½ de\ a)kinh/t% th\n troph\n e)nepoi/hse! promhqei/# tini\ ta/xa to\ toiou½ton oi)konomh/sasa, w(j a)\n mh\ to\ th½j* Fu/sewj i)/dion, o(/per e)sti\ to\ a)/trepto/n te kai\ a)meta/qeton, e)pi\ tinoj tw½n kata\ th\n kti/sin blepo/menon, Qeo\n nomi/zesqai to\ kti/sma poih/seien! ou) ga\r e)/ti qeo/thtoj u(po/lhyin sxoi/h, o(/per a)\n kinou/menon h)\ a)lloiou/menon tu/x$. dia\ tou½to h( me\n gh½ sta/simo/j e)sti, kai\ ou)k a)/treptoj! o( de\ ou)rano\j e)k tou½ e)nanti/ou to\ trepto\n ou)k e)/xwn, ou)de\ to\ sta/simon e)/xei! i(/na t$½ me\n e(stw/s$ fu/sei th\n troph\n, t$½ de\ mh\ trepome/n$ th\n ki/nhsin, h( qei/a sumple/casa du/namij, kai\ a)llh/laij a)mfote/raj t$½ e)nalla/cei tw½n i)diwma/twn prosoikeiw/s$, kai\ th½j peri\ to\ qei½on u(polh/yewj a)llotriw/s$! ou)qe/teron ga\r a)\n tou/twn, kaqw\j ei)/rhtai, th½j qeiote/raj fu/sewj nomisqei/h, ou)/te to\ a)/staton, ou)/te to\ a)lloiou/menon.

¸ ñüä¥õàåòü êü ñåáý òâàðü, âü ñüïðîò¸âí¥õ(ü) ñîá°ñòâ·¸* oáðýòàåìà. Äâ¸çàí·¬* (10) áî7 íå òü÷¸ó ïî ìýñòíîìó ïðýñòàâëåí·þ ðàç¹ìýâà¬ìó, íü ¸ âü ïðýëîæåí·¸ ¸ ¸çìýí¬í¥ â¸ä¸ìó, ïàê¥ æå ïî ñ¸õ(ü) íåïðýëîæíîìó ¬ñ(òü)ñòâó8 ¬æå ïî ¸çìýí¬í¸þ äâ¸çàí·å íå ïð¸íîñåùó, ¸çìýí¸âø¸ ñâî¸ñòâà (15) á(î)æ·à ïðýìóäðîñòü, ïð(¸)ñíîäâ¸æ¸ìîìó9 íåïðýâðàòíîå, íåäâ¸æ¸ìîìó10 æå ¸çìýí¬í·å ñüòâîð¸, ïðîì¥øë¬í·åìü íýêîòîð¥ìü âüñêîðý òàêîâîå óñìîòð¸âø¸, ÿêî ¹áî äà íå á(î)æ(ü)ñò°âíàãîAGR ¬ñ(òü)ñòâà ñâîå, 2æå (20) ¬ñ(òü) íåïðýâðàòíîå æå ¸ íåïðýëîæíî, íà íý÷åñîìü wò(ü) ¬æå ïî òâàð¸ â¸ä(¸)ìîìó, Á(îã)à íåï°ùåâàò¸ òâàðü ñüòâîð¸ò(ü). Í¸æå óáî ê-òîìó 11 á(î)æ(ü)ñòâà ìíýí·å ïð·¸ìåòü ÿêîâî àùå äâ¸æ¸ìî ¸ë¸ ¸çìýíÿåìî ñüëó÷¸òñå. (25) Ñåãî ðàä¸ çåìëÿ ¹áî ñòîÿòåëíà ¬ñ(òü) ¸ íå íåïðýëîæíà; í(å)áî æå wò(ü) ñüïðîò¸âíàãî || f.108r ïðýëîæíîå íå ¸ìýå, í¸æå ñòîàòåëíîå ¸ìàòü, äà, ñòîåùîìó ¹áî ¬ñ(òü)ñòâó ïðýëîæåí·å, íåïðýëîæíîìó æå äâ¸æåí·å á(î)æ(ü)ñò°âíàà ñüïëåòø¸ ñ·ëà, ¸ äðóãü äðóãà oáw¸õ(ü) ¸çìýíåí·å (5) ñîá°ñòâ·¸ ïð¸ñâî¸òü, ¸ ¬æå w á(î)æ(ü)ñòâíýìü ìíýí¸” oòóæä¸òü. Í¸¬ä¸íî áî óáî wò(ü) ñ¸õ(ü), ÿêîæå ðå÷åñå, á(î)æ(ü)ñòâíàãî ¬ñ(òü)ñòâà íåïùó¬ìî áóäåòü, í¸æå íåñòîàòåëíîå, í¸æå ¸çìýíÿ¬ìîå.

* + qei/aj aiknqrs in mg à pr. m.

* 6. ñîá°ñòâ·¸ et sim. N,R,Z,B : ñîá°ñò·¸ Ch 7. äâ¸çàí·å codd., äâ¸çàí·þ expectaveris

f.107v §4. 5-10 âü ñüïðîò¸âí¥õ(ü) ñîá°ñòâ·¸, âü c. gen. pl. i.p.v. c. loc. app. crit. 7, codd. äâ¸çàí·å voor te verwachte [äâ¸çàí·þ], als subj. v. dat. abs. met ðàç¹ìýâà¬ìó 20-25 (ñâîå ...) â¸ä(¸)ìîìó, cf. VAILLANT, Manuel : 188 en 362, “le datif absolu peut être étendu au participe ou au groupe nominale apposé à un antécédent à un cas oblique quelconque” pass./act.-wissel: Gr. pass. AcI, Qeo\n nomi/zesqai to\ kti/sma, “..., dat het schepsel voor God zou worden aanzien”, vgl. Sl. onpers. inf. act. Á(îã)à íåï°ùåâàò¸ òâàðü, “..., dat men het schepsel voor God zou aanzien” lexicale onderdifferentiatie: zowel kti/sij (hier ‘de schepping’ (i.e. het universum)) als kti/sma (‘het geschapene, schepsel’) worden met òâàðü vertaald f.108r 1-5 nom. ¸çìýíåí·å i.p.v. te verwachten instr. [¸çìýíåí·åìü]; nom. te lezen als subj. v. ïð¸ñâî¸òü, of secundair door wegvallen v. bovengeschreven -ì 5-10 loc. ìíýí¸” i.p.v. te verwachten gen.; mee afhankelijk gemaakt van w, vgl. Gr. “en vervreemdt (hen) van de notie van [lett. over] het goddelijke” en Sl. “en vervreemdt (hen) van wat de notie van het goddelijke betreft”

13



MS. CH

5. Hæå ñåãî ðàä(¸) â°ñà êü ñâî¬ì¹ (10) äîñò¸ãîøå êîí°öó. “Ñüâðüø¸ áî ñå í(å)áî ¸ çåìëÿ”, ÿêîæå ðå÷(å) Ìwy¨ñ¸, AGR ¸ ÿæå ïîñðýä(ý) â°ñà, ¸ ïîä(î)áíîþ äîáðîòîþ ÿæå ïî êîåìóæäî ¹êðàøåíà á¥øå: í(å)áî óáî ñâýò¸ëí¸”ì¸ çàðàì¸, ìîðå

5. )/Hdh toi/nun ta\ pa/nta pro\j to\ i)/dion e)/fqase te/loj! sunetele/sqh ga\r, kaqw/j fhsi Mwu+sh½j, * o(/, te ou)rano\j kai\ h( gh½ kai\ ta\ dia\ me/sou pa/nta, kai\ t%½ katallh/l% ka/llei ta\ kaqe/kaston diekosmh/qh! o( ou)rano\j me\n tai½j tw½n fwsth/rwn au)gai½j, qa/latta de\ kai\ a)h\r toi½j nhktoi½j te kai\ e)naeri/oij tw½n zw/wn, gh½ de\ tai½j pantoi/aij tw½n futw½n te kai\ boskhma/twn diaforai½j, a(/per a)qro/wj a(/panta qei/% boulh/mati dunamwqei½sa kata\ tau)to\n a)peku/hse. kai\ plh/rhj me\n hÅn tw½n w(rai/wn h( gh½, o(mou½ toi½j a)/nqesi tou\j karpou\j e)kblasth/sasa. plh/reij de\ oi( leimw½nej tw½n o(/sa tou\j leimw½naj e)pe/rxetai! pa½sai/ 120 te r(axi/ai kai\* a)krw/reiai kai\ pa½n o(/son pla/gio/n te kai\ u(/ption kai\ o(/son e)n koi/loij, t$½ neoqalei½ po/# kai\ t$½ poiki/l$ tw½n de/ndrwn w(/r# katestefa/nwto, a)/rti me\n th½j gh½j a)nasxo/ntwn, eu)qu\j de\ pro\j to\ te/leion ka/lloj a)nadramo/ntwn! e)gegh/qei de\ pa/nta kata\ to\ ei)ko\j kai\ dieski/rta ta\ t%½ prosta/gmati tou½ Qeou½ zwogonhqe/nta bota\, kat' a)ge/laj te kai\ kata\ ge/nh tai½j lo/xmaij e)ndiaqe/onta, tai½j de\ * tw½n mousikw½n o)rni/qwn %)dai½j a(pantaxh½ perihxei½to pa½n o(/son kathrefe/j te kai\ su/skion.

æå ¸ âüçäóõü âîäí¥”ì¸ æå ¸ âüçä¹øí¥ì¸ æ¸âîòí¥, (15) çåìëÿ æå âüñà÷üñê¥”ì¸ ñàäîâü” æå ¸ á¥ë·¸ ðàçë¸÷·¸, ÿæå âüíåçààïó â°ñà, á(î)æ(ü)ñò°âí¥ìü õîòýí·åìü ¹êðýïëüø¸ñå, âü ¬ä¸íî ïîðîä¸, ¸ ¸ñïëüíü ¹áî áý” çåìëÿ êðàñí¥”õü, êóïíî ñü öâýòì¸ ïëîä¸ ¸çðàñò¸âø¸, (20) ¸ñïëüí° æå ðàåâå ¸õ°æå ðàåâîìü íàõîäåòü. Â°ñå æå â¥ñîò¥ æå ¸ AGR âðüñ¸ ãîðàìü, ¸ â°ñàêî 2ë¸êî wò(ü) ñòðàí¸ æå ¸ âüçíàêü ëåæ¸ìî, ¸ 2ë¸êî âü óäîë·àõ(ü) íîâîöâüòóùî¸ òðàâý ¸ ðàçë¸÷íîþ äðýâåñü” êðàñîòîþ* (25) âýí÷àíà á¥ñ(òü), í(¥)íÿ óáî wò(ü) çåìë¬ âüñ·àâø¸ìü, àá¸¬ æå êü ñüâðüøåííî¸ äîáðîòý âü|ñòåêø¸”ìü. f.108v Âüçâåñåë¸øå æå ñå â°ñà ïî äwñ(òî)¸íîìó ¸ ¸ãðà”õó ïîâåëýí·åìü á(î)æ·¸ìü oæ¸âë¬íà á¥âøå oâ°öå ïî ñòàäýõ° æå ¸ ïî ðîä(î)âýõ(ü) âü ëóæí¥õ(ü) ìýñòýõ(ü) òåêóùå. (5) AGR Êðàñí¥”ì¸ ïò¸öü” ïýñí°ì¸ wò(ü)âüñ¹ä(¹) oãëàøà”øåñå â°ñå 2ë¸êî ïîêðüâåííî ¸ ñýíîâíî. * 8. êðàñîòîþ N,R,Z, êðàñwòîþ B : êðàñàòîþ

*

o(/, te ou)rano\j kai\ h( gh= ante kaqw/j fhsi Mwu+sh=j inserunt aikq kai\ + te abiknqr tai=j de\ ] tai=j akqr

Ch

f.108r §5. 5-10 ¸æå ñåãî ðàä¸: h( dia\ tou=to voor h)/dh toi/nun?; secundaire fout door verwarring ¸æå en þæå lijkt ook mogelijk (en komt nog voor, cf. B 105v, 19), maar ñåãî ðàä¸ voor toi/nun blijft problematisch toi/nun wordt elders steeds met ¹áî vertaald 10-15 Genesis 2.1 15-20 lex. bo/skhma, LG: das (weidende) Vieh, vertaald met á¥ë¸¬, SJS: Pflanzen, Kräuter, Gewächs; Mikl. daarnaast ook to\ o)/n, quod est 20-25 ¸ñïëüí° æå ðàåâå ¸õ°æå ðàåâîìü íàõîäåòü: de constructie is minder duidelijk door het ontbreken van [¬ë¸êà] ~ Gr. o(/sa lex. wò(ü) ñòðàí¸ voor pla/gioj, L&S: of ground sloping; Sl. lijkt calque van e)k pla/giou, in flank (milit.), on the flank íîâîöâüòóùî¸ òðàâý, dat. zoals Gr. voor instr. 25-26 âüñ·àâø¸ìü en âüñòåêø¸ìü, uitbreiding dat. abs., cf. supra 107v, 20-25 f.108v 1-5 neutr. pl. oæ¸âë¬íà á¥âøå (-øå voor nom./acc. neutr. pl. komt regelmatig voor): Gr. ta\ ... zwogonhqe/nta werd wellicht los van bota\ gelezen; lex. oâ°öå, pro/baton, oi)/j: verenging voor meer algemeen bota/, LG: Vieh, Weidevieh 5-10 lex. tai=j de\ tw=n mousikw=n o)rni/qwn %ådai=j, “door de liederen van de zangvogels”, vgl. Sl. êðàñí¥”ì¸ ïò¸öü” ïýñí°ì¸, “door de mooie liederen van de vogels”

14



MS. CH

h(/te kata\ qa/lattan o)/yij, w(j ei)ko\j a)/llh toiau/th tij hÅn, a)/rti pro\j h(suxi/an te kai\ galh/nhn e)n tai½j sunagwgai½j tw½n koi/lwn kaqistame/nh, kaq' h(/n o(/rmoi * kai\ lime/nej qei/# boulh/sei tai½j a)ktai½j au)toma/twj e)gkoilanqe/ntej, proshme/roun t$½ h)pei/r% th\n qa/lattan. ai(/ te h(remai½ai tw½n kuma/twn kinh/seij t%½ ka/llei tw½n leimw/nwn a)nqwrai+/zonto, u(po\ leptai½j te kai\ a)ph/mosin au)/raij kat' a)/kran th\n e)pifa/neian glafurw½j e)pifri/ssousai! kai\ a(/paj o( kata\ th\n kti/sin plou½toj, kata\ gh½n te kai\ qa/lattan, e(/toimoj hÅn, a)ll' o( mete/xwn ou)k hÅn.

Hæå ïî ìîðó oáðàçü, ÿêîæå äwñ(òî)àøå, ¸íü íýê¥¸ òàêîâü áý”, í(¥)íÿ êü áåçìëüâ¸þ æå ¸ ò¸ø¸íý âü ñüí°ìýõü ãëüá¸íü” ¹ñòðàÿ¬ìü, (10) ¸ì°æå ¹ñòðüìë¬í·à æåAGR ¸ ïð¸ñòàí¸ùà, á(î)æ(ü)ñò°âí¥ìü õîòýí·åìü áðýãwìü âüñêîðý âüãëüá¸âøåñå*, ¹êðîòýâàõó ñ¹øó ñü ìîðåìü. Áåçìëüâíàà æå âëüíü” äâ¸çàí·à äîáðîòîþ ðà¸ñê¥”õ(ü) öâýòü óêðàøåâàõ¹ñå (15) òüíê¥ì¸ ¸ íåâðýä¸ì¥ì¸ ä¥õàí°ì¸ âü êîíüöü ÿâëåí·å ïüñòðî ¹ñòðàøàþùå*. H â°ñå ¬æå ïî òâàð¸ áîãàòüñòâî, ïî çåìë¸ æå ¸ ïî ìîðó, ãîòîâî áý, íü” ïð¸÷åùàå¸ñå íå áý.

* + te aiknqr

* 9. âüãëüá¸âøåñå et sim. Ch,N,R,Z : âúãëúá¸øåñå B 10. ¹ñòðàøàþùå Ch,N : óñòðàÿþùå et sim. R,Z,B

f.108v §5. 5-10 ¹ñòðàÿ¬ìü masc. bij oáðàçü i.p.v. neutr. bij ìîð¬ 10-15 ¹ñòðüìë¬í·à, i.e. o(rmai/ voor o(/rmoi ¹ñòðüìë¬í·à æå ¸ ïð¸ñòàí¸ùà âüãëüá¸âøåñå: -øå- voor nom./acc. neutr. pl. [-øà] komt regelmatig voor äîáðîòîþ ðà¸ñê¥”õ(ü) öâýòü ¹êðàøåâàõ¹ñå, i.e. t%= ka/llei tw=n leimw/nwn a)nqw=n w(rai+/zonto voor ... tw=n leimw/nwn a)nqwrai+/zonto, LG: an Schönheit wetteifern; het woord is bij Gregorius enkel hier geattesteerd 15-20 vert. Gr.: “...door lichte, zachtaardige briesjes bevallig rimpelend over het zeeoppervlak”, vgl. Sl. [äâ¸çàí·à ...] òüíê¥ì¸ ¸ íåâðýä¸ì¥ì¸ ä¥õàí°ì¸ âü êîíüöü ÿâëåí·å ïüñòðî ¹ñòðàøàþùå: íåâðýä¸ìü hier act. te lezen voor Gr. a)ph/mwn, LG: keinen Schaden bringend; uit de vertaling âü êîíüöü blijkt dat de vertaler a)/kran niet heeft opgevat als adj. bij e)pifa/neian; ÿâëåí·å voor e)pifa/neia, hier LG: (was oben, außen erscheint) die äußere Erscheinung, die Oberfläche, von d. Wasseroberfläche; ïüñòðü, SJS: scheckig, gesprenkelt; poiki/loj voor glafurw=j, hier LG: fein, zierlich, anmutig, schön; ¹ñòðàøàò¸ voor e)pifri/ssw, LG: im Zush. mit d. Wellen der Wasser – sich kräuseln, sich wellen; het Sl. werkwoord beantwoordt aan niet geprefigeerd fri/ssw, Lampe: shiver, shudder, with fear and awe; make to shudder, terrify; aan deze lectio difficilior moet de voorkeur worden gegeven boven de vereenvoudiging van mss. R,Z en B, ¹ñòðàÿþùå.

15



MS. CH

II. Kefa/laion b. Dia\ ti/ teleutai=oj meta\ th\n kti/sin o( a)/nqrwpoj.

â! (20) Ïî ÷òî ïîñëýäí¥” ïî òâàð¸ á¥ñ(òü) ÷ë(îâý)êü.

1. Ou)/pw ga\r to\ me/ga tou=to kai\ ti/mion xrh=ma*, o( a)/nqrwpoj, t%= ko/sm% tw=n o)/ntwn e)pexwri/azen! ou)de\ ga\r hån ei)ko\j, to\n a)/rxonta pro\ tw=n a)rxome/nwn a)nafanh=nai, a)lla\ th=j a)rxh=j pro/teron e(toimasqei/shj, a)ko/louqon hån a)nadeixqh=nai to\n basileu/onta. E ) peidh\ toi/nun oiâo/n tina basi/leion katagwgh\n t%= me/llonti basileu/ein o( tou= panto\j poihth\j prohutre/pisen, au(/th de\ hån gh= te kai\ nh=soi kai\ qa/latta, kai\ ou)rano\j u(pe\r tou/twn o)ro/fou di/khn e)pikurtou/menoj! plou=toj de\ pantodapo\j toi=j basilei/oij tou/toij e)napete/qh! plou=ton de\ le/gw pa=san th\n 122 kti/sin, o(/son e)n futoi=j kai\ blasth/masi kai\ o(/son ai)sqhtiko/n te kai\ e)/mpnoun kai\ e)/myuxon! ei) de\ xrh\ kai\ ta\j u(/laj ei)j plou=ton katariqmh/sasqai, o(/sai dia/ tinoj eu)xroi/aj ti/miai toi=j a)nqrwpi/noij o)fqalmoi=j e)nomi/sqhsan, oiâon xrusi/on te kai\ a)rgu/rion kai\ tw=n li/qwn dh\ tou/twn a(\j a)gapw=sin oi( a)/nqrwpoi, kai\ tou/twn pa/ntwn th\n a)fqoni/an kaqa/per tisi\ basilikoi=j qhsauroi=j toi=j th=j gh=j ko/lpoij e)gkatakru/yaj --ou(/twj a)nadei/knusin e)n t%= ko/sm% to\n a)/nqrwpon,

1. Íå ¬ùå ¹áî âåë¸êîå ñå” ¸ ÷(ü)ñòíîå ñòåæàí·åAGR, ÷ë(îâý)êü, âü ì¸ð°ñê¥¸õ(ü) ñ¹ù·¸õ(ü) ïð¸ø°ëü áý. Í¸æå óáî áý äwñ(òî)¸íî êíåçó ïðýæäå oáëàä(à)åì¥õ(ü) ÿâ¸ò¸ñå, íü íà÷åë°ñòâó ïðüâýå (25) ¹ãîòîâàííó, ïð¸êëàäíî áý ÿâ¸ò¸ñå ö(à)ð(ü)ñòâóþùîìó. Ïîíåæå ¹áî ÿêîæå || f.109r íýêîå ö(à)ð(ü)ñêîå æ¸ë¸ùå õîòåùîìó ö(à)ð(ü)ñòâîâàò¸ âñýõ(ü) Òâîðüöü ïðýä(ü)¹êðàñ¸ – ñå” æå áý” çåìëÿ æå ¸ wñòðîâ¥, ¸ ìîðå, ¸ í(å)áî íàäü ñ¸ì¸ êðîâà oáðàçîìü íàãáåíî –, áîãàòüñòâî æå â°ñàêî (5) ö(à)ð(ü)ñê¥¸ìü ñ¸ìü âüëîæåíî á¥ñ(òü) (áîãàòüñòâî æå ãë(àãîë)þ â°ñó òâàðü: 2ë¸êî âü ñàäîâí¥õ(ü) ¸ ¸çðàñòà¬ì¥õ(ü) ¸ 2ë¸êî ÷þâüñòüâíî æå ¸ oäüõíîâåííî* ¸ ä(¹)øåâíî. Àùå ë¸ æå ïîä(î)áàåòü ¸ âåù¸ âü áîãàòüñòâî ¸çü÷¸ñò¸, (10) 2ë¸êå íýêîåãî ðàä¸ áë(à)ãîïîòðýáüñòâà ÷üñòíå* ÷ë(îâý)÷üñê¥ìà 4÷¸ìà íåïùåâàí¸ á¥øå, ñ¸ðý÷ü çëàòî æå ¸ ñðåáðî ¸ êàìåí·å óáî ñå”, ¸õ°æå ëþáåòü ÷ë(î)â(ý)ö¸), ¸ ñ¸õü âñýõ(ü) oá¥ë·å, ÿêîæå* íýê¥¸ì¸ ñêðîâ¸ù¸ ö(à)ð(ü)ñê¥ì¸, (15) âü çåìëüí¥¸õ(ü) íýäðwõ(ü) ñüêð¥âü, ñ¸öå ïîêàçóåòü âü ì¸ðý ÷ë(îâý)êà,

* kth=ma aiknq

* 1. 3äüõíîâåííî et sim N,R,Z,B : oäüõíîâíåííî Ch 2. ÷üñòíå Ch : ÷üñòíý N,R,Z,B 3. ÿêîæå et sim. Ch,R, ÿêîæ(å) (= ÿêîF) N,Z : ÿêî B

f.109r §1. 5-10 ö(à)ð(ü)ñê¥¸ìü calque v. Gr. toi=j basilei/oij, LG: Neutr. Pl. als Subst. Königsburg, der königliche Palast 10-15 áë(à)ãîïîòðýáüñòâà voor eu)xroi/aj, LG: gute, schöne Farbe, Schönfarbigkeit: Sl. calque die steunt op valse ethymologie euå + xrei/a (-xra/w) i.p.v. euå + xro/a, cf. Mikl.: áëàãîïîòðýáüíú, eu)/qetoj, aptus; eu)/xrhstoj, utilis; male eu)/xrouj bene coloratus (men.-vuk.); cf. TROST, Untersuchungen : 316, blagopotrěbьstvo: eu)xrhsi/a, blagorumenьstvo: eu)/xroia app. crit. 2, lezing van ms. Ch ÷üñòíå (nom. fem. pl., zachte uitgang -å) is primair; ÷üñòíý van de overige mss. is het resultaat v. hypercorrectie -å > -ý collectivum êàìåí·å en ñå: nom. i.p.v. partitieve gen. ~ Gr.

16



MS. CH

tw=n e)n tou/t% qauma/twn, tw=n me\n qeath\n e)so/menon, tw=n de\ ku/rion! w(j dia\ me\n th=j a)polau/sewj th\n su/nesin tou= xorhgou=ntoj e)/xein, dia\ de\ tou= ka/llouj te kai\ mege/qouj tw=n o(rwme/nwn th\n a)/rrhto/n te kai\ u(pe\r lo/gon tou= Pepoihko/toj du/namin a)nixneu/ein.

¸æå âü ñåìü* ÷þäåñåìü wâýìü ¹áî â¸ä¸òåëÿ ñóùà12, oâýì° æå ãîñïîä¸íà, ÿêî âüñïð¸2ò·à ðàä(¸) óáî ðàçóìü äàþùàãî ¸ìýò¸, äîáðîò¸ æå ðàä(¸) ¸ âåë¸÷·à (20) â¸ä¸ì¥õ(ü) íå¸çðå÷(å)ííóþ æå ¸ ïà÷å ñëîâà Ñüòâîðøàãî ñ·ëó ¸ñï¸òîâàò¸.

2. Dia\ tau=ta teleutai=oj meta\ th\n kti/sin ei)sh/xqh o( a)/nqrwpoj*, ou)x w(j a)po/blhtoj e)n e)sxa/toij a)porrifei\j, a)ll' w(j a(/ma t$= gene/sei basileu\j eiånai tw=n u(poxeiri/wn prosh/kwn. Kai\ w(/sper tij a)gaqo\j e(stia/twr ou) pro\ th=j paraskeuh=j tw=n e)dwdi/mwn to\n e(stiw/menon ei)soiki/zetai, a)ll' eu)preph= ta\ pa/nta paraskeua/saj, kai\ faidru/naj toi=j kaqh/kousi ko/smoij to\n oiÅkon, th\n klisi/an, th\n tra/pezan, e)f' e(toi/moij h)/dh toi=j pro\j th\n trofh\n e)pithdei/oij e)fe/stion poiei=tai to\n daitumo/na! kata\ to\n au)to\n tro/pon o( plou/sio/j te kai\ polutelh\j th=j fu/sewj h(mw=n e(stia/twr pantoi/oij ka/llesi katakosmh/saj th\n oi)/khsin, kai\ th\n mega/lhn tau/thn kai\ pantodaph= pandaisi/an e(toimasa/menoj, ou(/twj ei)sa/gei to\n a)/nqrwpon, e)/rgon au)t%= dou\j ou) th\n kth=sin tw=n mh\ proso/ntwn a)lla\ th\n a)po/lausin tw=n paro/ntwn!

2. Ñ¸õ(ü) ðàä¸ êîíü÷í¥” ÷ë(îâý)êüAGR ïî òâàð¸ âüâåä(å)íü á¥ñ(òü), íå ÿêî íåíàâ¸ä(¸)ìü âü ïîñëýäí¥õ(ü) wò(ü)âðüæåíü á¥âü, íü ÿêî âüêóïý á¥ò·åìü ö(à)ðó á¥ò¸ (25) ïîä(ü)ðó÷í¸”ìü ïîä(î)áà”øå. H ÿêîæå íýê¥¸ áë(à)ãü ãîñò¸òåëü íå ïðýæäå ïð¸óãîòîâà|í·à f.109v ñíýäí¥õ(ü) ãîñòåùà”ãî<ñå> âüâîä¸òü, íü” áë(à)ãî¹êðàøàåòü â°ñà ïð¸óãîòîâàâü, ¸ ¹ÿøíÿåòü* ïîä(î)áí¥ì¸ êðàñîòàì¸ äîìü, çâàí·å, òðàïåçó, íà ãîòîâàà þæå 2æå êü ï¸ù¸ (5) ïîòðýáí¥ìü ñüæ¸òåëÿ òâîð¸òü* ñüíýäí¸êà, ïî òîì¹æäå wáðàçó áîãàò¥¸ æå ¸ ìíîãîöýíí¥” ¬ñ(òü)ñòâà íàøåãî ãîñò¸òåëü â°ñàê¥ì¸ äîáðîòàì¸ ¹êðàñ¸âü æ¸ë¸ùå ¸ âåë¸êóþ ñ¸þ ¸ â°ñåñíýäíóþ òðàïåçó (10) ¹ãîòîâàâøó, òàêî âüâîä¸òü ÷ë(îâý)êà, äýëî òîìó äàâü íå ñòåæàí·å <íå>¸ìýí·¸, íü âüñïð¸2ò·å íàñòîåù¸õ(ü).

*

* 4. ñåìü corr. : ñ¸ìü codd. 5. ¹ÿøíÿåòü Ch,R, ¹ÿñíÿåòü et sim N,Z,B 6. òâîð¸òü R,Z,B : òâîð¸ò¸ Ch,N

o( a)/nqrwpoj ante meta\ th\n kt. ei)s. ponunt

acikq

f.109r §1. 15-20 app. crit. 4, de lezing ñ¸ìü van alle mss. voor loc. masc. sing. ñåìü is waarschijnlijk secundair o.i.v. van dat. neut. pl. ÷þäåñåìü f.109v §2. 1-5 mss. ãîñòåùà”ãî voor ãîñòåùà”ãî<ñå>, e)stiw/menon, LG: Pass. o( e)stiw/menoj, der bewirtet wird, der Gast, vgl. Mikl.: ãîñò¸ò¸, ceni/zein, cenodoxei=n, hospitio excipere; ãîñò¸ò¸ñ7, eu)wxei=sqai, convivari; bovengeschreven -ñ(å) kan bij het kopiëren zijn weggevallen lex. áë(à)ãî¹êðàøàåòü, Mikl.: eu)kosmei=n, ornare, wellicht eu)prepei= voor eu)preph= verlichting van de constructie door part. aor. faidru/naj als praes. ¹ÿøíÿåòü te vertalen, nevengeschikt aan áë(à)ãî¹êðàøàåòü app. crit. 5, onze keuze voor ¹ÿøíÿåòü berust op XXVI 160r, 2, ¹ÿøíÿåìü voor faidruno/menoj çâàí·å, i.e. klh=sin (waarschijnlijk opgevat in de betekenis ‘uitnodiging’) voor klisi/an 5-10 ïîòðýáí¥ìü dat. ~ Gr.; men verwacht acc. [ïîòðýáíàÿ] ~ íà ãîòîâàà â°ñåñíýäíóþ voor pantodaph=, L&S: of every kind, of all sorts, manifold: calque die berust op valse etymologie; in het tweede lid werd – o.i.v. de context – de stam van da/ptw, ‘verslinden’ (ook ~ dei=pnon) gezien; cf. Mikl.: âüñåñúíýäüíú, pamfa/goj, omnia devorans; ook voor pantodapo/j, XXXI N-174r, 3 (elders juist âüñÿêü, âüñÿ÷üñêü, cf. Gloss.) 10-15 ¹ãîòîâàâøó, uitbreiding dat. abs., cf. supra, I 107v, 20-25 wij herstellen <íå>¸ìýí·¸ voor tw=n mh\ proso/ntwn; de vertaling ¸ìýí¸ÿ voor ta\ pro/sonta kent een parallel in hfst. XVII 138v, 17

17



MS. CH

kai\ dia\ tou=to* dipla=j au)t%= th=j kataskeuh=j ta\j a)forma\j kataba/lletai, t%= ghi+/n% to\ qei=on e)gkatami/caj, i(/na di' a)mfote/rwn suggenw=j te kai\ oi)kei/wj pro\j e(kate/ran a)po/lausin e)/xv, tou= Qeou= me\n dia\ th=j qeiote/raj fu/sewj, tw=n de\ kata\ th\n gh=n a)gaqw=n dia\ th=j o(mogenou=j ai)sqh/sewj a)polau/wn.

Ñåãî ðàä(¸) ¸ AGR ñóã¹á¸ òîìó ¹ñòðîåí·à â¸í¥ íàëàãàåòü, çåìëüíîå * á(î)æ(ü)ñòâíîì¹ ñìýñ¸âü, äà oáw¸õü (15) ðàä¸ ñüðîäíý ¸ ñâî¸ñòüâíý êü êîåìóæäî âüñïð¸¬ò¸þ ¸ìàòü, Á(îã)ó ¹áî á(î)æ(ü)ñòâ°í¥ìü ¬ñ(òü)ñòâîìü, à ¸õæå ïî çåìë¸ áë(à)ã¥”õü âüê¹ïîðîäí¥ìü ÷þâñòâîìü âüñïð¸¬ìëå.

* dia\

* 7. æå add. B

tou=to kai\ ord. mut. aciklnqr

18



MS. CH

III.

ã. ßêî ÷üñòíý¸øå” â°ñàê¥å â¸ä(¸)ì¥å òâàð¸ ÷ë(îâý)÷å* ¬ñ(òü)ñòâî.

124 Kefa/laion g. /(Oti timiwte/ra pa/shj th=j fainome/nhj kti/sewj h( tou= a)nqrw/pou fu/sij.

1. (20) Äwñ(òî)¸íî æå ¬ñ(òü) í¸æå ñå” ïðýçðýò¸ íåâ¸ä¸ìî, ÿêî

1. )/Acion de\ mhde\ tou=to paridei=n a)qew/rhton, o(/ti, tou= thlikou/tou ko/smou kai\ tw=n kat' au)to\n merw=n * stoixeiwdw=j pro\j th\n tou= panto\j su/stasin u(poblhqe/ntwn*, a)posxedia/zetai/* pwj h( kti/sij u(po\ th=j qei/aj duna/mewj, o(mou= t%= prosta/gmati u(fistame/nh! th=j de\ tou= a)nqrw/pou kataskeuh=j boulh\ prohgei=tai, kai\ protupou=tai para\ tou= texniteu/ontoj dia\ th=j tou= lo/gou grafh=j to\ e)so/menon, kai\ oiâon eiånai prosh/kei, kai\ pro\j poi=on a)rxe/tupon th\n o(moio/thta fe/rein, kai\ e)pi\ ti/ni genh/setai, kai\ ti/ e)nergh/sei geno/menon, kai\ ti/nwn h(gemoneu/sei, pa/nta prodiaskopei=tai o( lo/goj, w(j presbute/ran au)to\n th=j gene/sewj th\n a)ci/an laxei=n, pri\n parelqei=n ei)j to\ eiånai th\n tw=n o)/ntwn h(gemoni/an kthsa/menon! eiåpe ga\r, fhsi\n, o( Qeo\j*, poih/swmen a)/nqrwpon kat'

òîë¸êàãî ì¸ðà ¸ ¸õ°æå ïî í¬ìü ñòðàíü”, ¸õ°æåAGR ïî ÷¸íó êü â°ñåãî ñüñòîàí·ó ïðýä(ü)ëîæåíí¥ìüAGR, ñàìà ¹ãîòîâëÿ¬òñå AGR íýêàêî òâàðü wò(ü) á(î)æ(ü)ñò°âí¥å ñ·ë¥, êóïíî ïîâåëýí·åìü (25) ñüñòàâëÿ¬ìà. ×ë(îâý)÷üñêîìó æå ¹ñòðîåí¸þ ñüâýòü ïðýä(ü)âàðà¬òü, || f.110r ¸ ïðýä(ü)âüwáðàæà¬òñå wò(ü) Õ¥òðüñòâóþùàãî ñëîâåñí¥ìü ï¸ñàí·åìü á¥âàåìîå, ¸ ÿêîâî á¥ò¸ ïîä(î)áàåòü, ¸ êü êîåìó ïðüâîwáðàçíîìó ïîä(î)á·å ïð¸íîñ¸ò¸, ¸ o ÷åñîìü áóäåòü, (5) ¸ ÷òî ñüäýåòü á¥âàåìî, ¸ ê¥”ì¸ wáëàä(à)åòü, â°ñà ïðýä(ü)¹ñìàòðàåòü ñëîâî, ÿêî ñòàðý¸øó òîìó á¥ò·à ïî÷üñòü ïîëó÷¸ò¸, ïðýæäå äàæå ïð·¸ò¸ âü 2æå á¥ò¸ ñ¹ù·¸õ(ü) oáëàñòü ñòåæàâøó. “Ðå÷å áî Á(îã)ü”, ðå÷å, AGR (10) “Ñüòâîð¸ìü ÷ë(îâý)êà* ïî wáðàç¹ íàøåìó ¸ ïî ïîä(î)á¸þ, ¸ äà wáëàä(à)þòü* ð¸áàì¥ ìîð°ñê¥”ì¸ ¸ çâýðì¥ çåìëüí¸”ì¸ ¸ ïò¸öàì¸ í(å)á(å)ñí¥ì¸ ¸ ñêîòì¥ ¸ âñåþ çåìë¬þ.”

ei)ko/na h(mete/ran kai\ kaq' o(moi/wsin, kai\ a)rxe/twsan tw=n i)xqu/wn th=j qala/sshj kai\ tw=n qhri/wn th=j gh=j kai\ tw=n peteinw=n tou= ou)ranou= kai\ tw=n kthnw=n kai\ pa/shj th=j gh=j.

* 1. ÷ë(îâý)÷å Ch,N, ÷ë(îâý)÷üñêîå R,Z 2. ÷ë(îâý)êà et sim. N,R,Z,B : ÷ë(îâý)÷à Ch 3. wáëàä(à)þòü Ch,N : wáëàäà¬òü et sim.

* +

tw=n acnq problhqe/ntwn abcikqs au)tosxedia/zetai acik o( Qeo/j fhsin alio ord.

aiknq

R,Z,B

f.109v §1. 20-25 òîë¸êàãî ì¸ðà ¸ ¸õ°æå ïî í¬ìü ñòðàíü” ¸õ°æå ... ïðýäëîæåíí¥ìü voor Gr. gen. abs.; contaminatie van gen. en dat.; de Gr. absolute constructie was overigens al verstoord door het inschuiven van tw=n (var. mss. acnq) lex. ïî ÷¸íó, ‘kata\ ta/cin, ordine’, voor stoixeiwdw=j, Lampe: as elemental (“als fundament, als elementaire basis”) ñàìà ¹ãîòîâëÿ¬òñå, “wordt zelf (vanzelf?) voorbereid”, voor au)tosxedia/zetai (var. mss. acik), L&S: -zw: act offhand, extemporize, Gr. “wordt zonder voorafgaand beraad gemaakt” f.110r 5-15 Genesis 1.26

19



MS. CH

2. )/W tou= qau/matoj! h(/lioj kataskeua/zetai, kai\ ou)demi/a prohgei=tai boulh/! ou)rano\j w(sau/twj, wân* ou)de/n* ti tw=n kata\ th\n kti/sin iåso/n e)sti, r(hm / ati mo/n% to\ toiou=ton* qau=ma suni/statai, ou)/te o(/qen ou)/te o(/pwj ou)/te a)/llo/ ti toiou=ton parashmhname/nou tou= lo/gou! ou(/tw kai\ ta\ kaq' e(/kaston pa/nta, ai)qh\r, a)ste/rej, o( dia\ me/sou a)h\r, qa/latta, gh=, zw=a, futa\, pa/nta lo/g% pro\j ge/nesin a)/getai! mo/n$ de\ t$= tou= a)nqrw/pou kataskeu$= perieskemme/nwj pro/seisin o( tou= panto\j poihth\j, 126 w(j kai\ u(/lhn au)t%= th=j susta/sewj proetoima/sai, kai\ a)rxetu/p% tini\ ka/llei th\n morfh\n o(moiw=sai, kai\ proqe/nta to\n skopo\n, ouâ xa/rin genh/setai, kata/llhlon au)t%= kai\ oi)kei/an tai=j e)nergei/aij dhmiourgh=sai th\n fu/sin, e)pithdei/wj pro\j to\ prokei/menon e)/xousan.

W ÷þäåñ¸! Ñë(ü)í(ü)öå ¹ñòðàÿåòñå, ¸ í¸¬ä¸í°æå (15) ïðýä(ü)âàðàåòü ñüâýòü, * í(å)áî òàêîæäå, ¬ìóæå AGR ÷òî” wò(ü) ¸õ°æå ïî òâàð¸ ðàâíî ¬ñ(òü)! Ãë(àãîë)îìü òüêìî òîë¸êîåAGR ÷þäî ñüñòî¸òñå, í¸æå wò(ü)ê¹ä(¹), í¸æå êàêî, í¸æå ¸íî íý÷òî òàêîâî ¸çìýíÿþùó ñëîâ¹. Ñ¸öå ¸ ÿæå (20) ïî êîåì¹æäî â°ñà: 2»¸ðü, çâýçäå, ¸æå ïîñðýä(ý) âüçä¹õü, ìîðå, çåìëÿ, æ¸âîòíà, ñàäîâå, â°ñà ñëîâîìü êü á¥ò¸þ ïð¸âîäåòñå. Åä¸íîìó æå ÷ë(î)â(ý)÷üñêîìó ¹ñòðîåí·ó ñüìîòð¸òåëíý ïð¸ñò¹ï¸ (25) âüñýõ(ü) Òâîðüöü, ÿêî ¸ âåùü13 òîìó ñüñòîÿí·à ïðýä(ü)¹ãîòîâàò¸, ¸ v 14 | f.110 íýêîåþ íà÷åëîwáðàçíóþ äîáðîòîþ çðàêü ¹ïîä(î)á¸ò¸, ¸, ïðýä(ü)ïîëîæ°øó ì¥ñëü ¬åæå ðàä¸ á¹äåòü, ïîä(î)áíî òîìó ¸ ñâîå äý¸ñòâ·¸ ñüäýòåë°ñòâîâàò¸ ¬ñ(òü)ñòâî, ïîòðýáíî15 êü ïðýä(ü)ëåæåùîìó ¸ìóù¹.

* %â pro wân aikmqs ex corr. ou)de\n om. aiknqr1

* 4. ñüâýòü. íåáî Ch,N : ñüâýòü ¸ íåáî R,Z,B

2.

tosou=ton aiknqr

f.110r §2. 15-20 lex. ¸çìýíÿþùó, SJS: verändern, wechseln, voor parashmhname/nou, Lampe: parashmai/nw, mis-state; pervert, maar hier in bet. L&S: parashmai/nomai, note or mark in passing f.110v 15 ¸ìóù¹: uitbreiding v. dat. abs., cf. supra I 107v, 20-25

20



MS. CH

IV. Kefa/laion d. /(Oti dia\ pa/ntwn e)pishmai/nei th\n a)rxikh\n e)cousi/an h( tou= a)nqrw/pou kataskeuh/.

ä! (5) ßêî â°ñýì¸ íàçíàìåíóåòü íà÷åë°íóþ âëàñ(òü) ÷ë(îâý)÷üñêîå ¹ñòðîåí·å.

Kaqa/per ga\r e)n t%= bi/% tou/t% katallh/lwj t$= xrei/# sxhmati/zetai para\ tw=n texniteuo/ntwn to\ o)/rganon! ou(/twj oiâon / ti skeu=oj ei)j basilei/aj e)ne/rgeian e)pith/deion th\n h(mete/ran fu/sin o( a)ristote/xnhj e)dhmiou/rghse, toi=j te kata\ th\n yuxh\n proterh/masi kai\ au)t%= t%= tou= sw/matoj sxh/mati toiou=ton eiånai paraskeua/saj, oiÂon e)pithdei/wj pro\j basilei/an e)/xein! h( me\n ga\r yuxh\ to\ basiliko/n te kai\ e)phrme/non au)to/qen dei/knusi, po/rrw th=j i)diwtikh=j tapeino/thtoj kexwrisme/non, e)k tou= a)de/spoton au)th\n eiånai kai\ au)tecou/sion, i)di/oij qelh/masin* au)tokratorikw=j dioikoume/nhn! ti/noj ga\r a)/llou tou=to kai\ ou)xi\ basile/wj e)sti\n*; kai\ e)/ti pro\j tou/toij, to\ th=j dunasteuou/shj tw=n pa/ntwn fu/sewj ei)ko/na gene/sqai, ou)de\n e(/tero/n e)stin h)/ eu)qu\j basili/da dhmiourghqh=nai th\n fu/sin. (/Wsper ga\r kata\ th\n a)nqrwpi/nhn sunh/qeian, oi( ta\j ei)ko/naj tw=n kratou/ntwn kataskeua/zontej, to/n te xarakth=ra th=j morfh=j a)nama/ssontai, kai\ t$= peribol$= th=j porfuri/doj th\n basilikh\n a)ci/an sumparagra/fousi,

ßêîæå áî âü æ¸ò·¸ ñåìü ïîä(î)áíî ïîòðýáý âü3áðàæàåòñå wò(ü) õ¥òðüñòâóþù¸õ(ü) wðãàíü, ñ¸öå ÿêîæå íýê¥¸ ñüñ¹äü (10) âü ö(à)ð(ü)ñòâ·à äý¸ñòâî ïîòðýáíî íàøå ¸çðåäí¥¸ Õ¥òðüöü ¬ñ(òü)ñòâî ñüäýòåë°ñòâîâà, ¸õ°æå ïî ä(¹)ø¸ ïðýñïýàí·¸ ¸ ñàì¥” òåëåñí¥” oáðàçü òàêîâà á¥ò¸ ¹ñòðî¸âü, ÿêîâà óõ¥ùðåííý êü ö(à)ð(ü)ñêîìó ¸ìýò¸. (15) Ä(¹)øà ¹áî ö(à)ð(ü)ñêîå æå ¸ ïðýâüçíåñåííîå wò(ü)ò¹ä(¹) ïîêàçàþù¸*, äàëå÷å wò(ü) ïðîñòü÷üñêàãî* ñìýðåí·à wò(ü)ëó÷åííî, wò(ü) 2æå íåwáëàäàåìý òî¸ á¥ò¸ ¸ ñàìîâëàñòíý ñâî¸ì¸ âîëÿì¸ ¸AGR ñàìîäðüæàâíî (20) wêðüìëÿåìý. Êîìó áî* ¸íîìó ñå” à íå ö(à)ð¹ áóäåòüAGR? H 2ùå êü ñ¸ìü, íàñ¸ëóþùîìó â°ñýìü 2ñ(òü)ñòâó wáðàçó á¥ò¸ í¸÷òîæå äðóãî ¬ñ(òü) ðàçâý àá·å ö(à)ð(¸)ö¸ ñüäýòåë°ñòâîâàò¸ñå ¬ñ(òü)ñòâ¹. ßêîæå ïî ÷ë(îâý)÷üñêîìó (25) wá¥÷àþ âü oáðàç¥ * äðüæåù¸õ(ü) ¹ñòðàÿþùå íà÷ðüòàí·å ¹áî çðàêà âü||wáðàæàþòü f.111r ¸ wäýÿí·åìü áàãðåí¸öå ö(à)ð(ü)ñêóþ ïî÷üñòü ñüíàï¸ñàþòü,

* + kai\ aiknq e)/stai pro

* 1. ïîêàçàþù¸ et sim. Ch,N,R,Z, ïîêàçóþù¸ B 2. ïðîñòü÷üñêàãî et sim. Ch,N,R,Z : ïðîñ¸òü÷úñêàãî B 3. êîìó áî et sim. Ch,N,R,Z : êîì¹ ¹áî B 4. âü oáðàç¥ et sim. codd. : ¸æå oáðàç¥ (... ¹ñòðàÿþùå) expectaveris

e)sti\n akq

f.110v 10-15 toi=j ... proterh/masi kai\ au)t%= t%= ... sxh/mati: Sl. ¸õ°æå ... ïðýñïýàí·¸ ¸ ñàì¥” ... oáðàçü, gen. voor acc. en acc. als obj. bij ¹ñòðî¸âü toiou=ton ... oiâon: Sl. neutr. pl. òàêîâà ... ÿêîâà êü ö(à)ð(ü)ñêîìó voor pro\j basilei/an: nom. öàðüñêî¬ i.p.v. öàðüñòâî / -â¸¬ zoals elders, of verwarring met adj. basi/leioj? 15-20 act. part. praes. ïîêàçàþù¸, i.e. deiknu=sa voor dei/knusi; hierdoor ontbreekt een hoofdww. in de Sl. constructie 20-25 ö(à)ð(¸)ö¸, ‘koningin, vorstin’, voor adj. basili/da: verkeerde betekenis v. polyseem: LG: als Subst. h( basili/j: Königin, Kaiserin, maar hier als adj., basili/j, i/doj, königlich ga\r (na (/Wsper) niet in vertaling 25-26 app. crit. 4, âü oáðàç¥ codd., mogelijk secundair o.i.v. âüwáðàæàþòü verder in de zin, of misschien las de vertaler ei)j i.p.v. (oi() ta\j

21



MS. CH

¸ ãë(àãîë)åòñå ïî wá¥÷àþ ¸ wáðàçü 'ö(à)ðü'. Ñ¸öå ¸ ÷ë(îâý)÷üñêîå ¬ñ(òü)ñòâî, ïîí¬æå êü wáëàñò¸ ¸íýõü ¹ñòðàÿåìî (5) áý, çà 2æå êü Ö(à)ð¹ âñýõ(ü) ïîä(î)á·à ÿêîæå íýê¥¸ oä(¹)øåâë¬í¥” oáðàçü âüñòàâëåíü á¥ñ(òü), ïð¸÷åùàþù°ñå ïðüâîwáðàçíîìó ¸ ÷üñò¸* ¸ ¸ìåíó, íå áàãðåí¸öåþ í¸æå ñê·ïòðîìü* ¸ wäýÿíó, ä·àä¸ìîþ ñàíü íàçíàìåíàþùó (10) – í¸æå áî íà÷åëîwáðàçíîå âü ñ¸õ(ü) ¬ñ(òü) – íü” âü ìýñòî óáî áàãðåí¸öå äîáðîäýòåë¸þ wáëü÷åíà, 2æå óáî â°ñýõü ö(à)ð(ü)ñòâ°íý¸øå” oäåæäü ¬ñ(òü), âü ìýñòî æå ñêy¨ïòðà áë(à)æåí°ñòâîìü áåñüìðüò·à ¹òâðüæäàåìü, âü ìýñòî (15) æå ä¸àä¸ì¸ ïðàâäý ö(à)ð(ü)ñê¥å âýíöåìü óêðàøåíü, ÿêî â°ñýì¸ âü ö(à)ð(ü)ñòâ·à* ÷üñò¸ ïîêàçîâàò¸ñå oïàñ°ñòâîìü êü ïðüâîwáðàçíî¸ äîáðîòý ¹ïîä(î)áëüøóñå.

kai\ le/getai kata\ sunh/qeian kai\ h( ei)kw\n, basileu/j! ou(/tw kai\ h( a)nqrwpi/nh fu/sij, e)peidh\ pro\j a)rxh\n tw=n a)/llwn kateskeua/zeto, dia\ th=j pro\j to\n basile/a tou= panto\j o(moio/thtoj, oiâo/n tij e)/myuxoj ei)kw\n a)nesta/qh, koinwnou=sa t%= a)rxetu/p% kai\ th=j a)ci/aj kai\ tou= o)no/matoj! ou) porfuri/da perikeime/nh, ou)de\ skh/ptr% kai\ diadh/mati th\n a)ci/an e)pishmai/nousa, ou)de\ ga\r to\ 128 a)rxe/tupon e)n tou/toij e)sti/n! a)ll' a)nti\ me\n th=j a(lourgi/doj th\n a)reth\n h)mfiesme/nh, o(\ dh\ pa/ntwn basilikw/taton e)sqhma/twn e)sti/n! a)nti\ de\ tou= skh/ptrou, t$= makario/thti th=j a)qanasi/aj e)reidome/nh! a)nti\ de\ tou= basilikou= diadh/matoj, t%= th=j dikaiosu/nhj stefa/n% kekosmhme/nh! w(/ste dia\ pa/ntwn e)n t%= th=j basilei/aj a)ciw/mati dei/knusqai di' a)kribei/aj pro\j to\ a)rxe/tupon ka/lloj o(moiwqei=san.

* 5. ¸ ÷üñò¸ B : ¸ ¸ ÷üñò¸ Ch,N,R,Z 6. ñê¶¨ïòðîìü Ch, ñêy¨ï°òðwì(ü) et sim. R,Z,B : ñê¶¨ïðîìü N 7. ö(à)ð(ü)ñòâ·à N,R,Z,B : ö(à)ð(ü)ñò·à Ch

f.111r 5-15 Gr. aaneenrijging v. participia fem. sing. bij tij e)/myuxoj ei)kw/n: koinwnou=sa, perikeime/nh, e)pishmai/nousa, h)mfiesme/nh, e)reidome/nh en kekosme/nh; Sl. íýê¥¸ oä(¹)øåâë¬í¥” oáðàçü: ïð¸÷åùàþù°ñå (= ïð¸÷åùà¬ñå), wäýÿíó, íàçíàìåíàþùó, wáëü÷åíà, ¹òâðüæäàåìü, en óêðàøåíü; tweemaal dat. masc. sing., wellicht bij ïðüâîwáðàçíîìó geplaatst, éénmaal nom. fem., zonder meer overgenomen v. Gr.

22



MS. CH

V. Kefa/laion e. /(Oti o(moi/wma th=j qei/aj basilei/aj o( a)/nqrwpoj.

2. ßêî ïîä(î)á·å ¬ñ(òü) á(î)æ(ü)ñòâíàãî ö(à)ð(ü)ñòâ·à ÷ë(îâý)êü.

1. To\ de\ dh\ qei=on ka/lloj ou) sxh/mati/ tini kai\ morfh=j eu)moiri/#, dia/ tinoj eu)xroi/aj e)naglai+/zetai, a)ll' e)n a)fra/st% makario/thti kat' a)reth\n qewrei=tai. /(Wsper toi/nun ta\j a)nqrwpi/naj morfa\j dia\ xrwma/twn tinw=n e)pi\ tou\j pi/nakaj oi( grafei=j metafe/rousi, ta\j oi)kei/aj te kai\ katallh/louj bafa\j e)palei/fontej t%= mimh/mati, w(j a)\n di' a)kribei/aj to\ a)rxe/tupon ka/lloj metenexqei/h pro\j to\ o(moi/wma! ou(/tw moi no/ei kai\ to\n h(me/teron pla/sthn, oiâon / tisi bafai=j t$= tw=n a)retw=n e)pibol$= pro\j to\ i)/dion ka/lloj th\n ei)ko/na perianqi/santa, e)n h(mi=n dei=cai th\n i)di/an a)rxh\n! polueidh= de\ kai\ poiki/la ta\ oi(onei\ xrw/mata th=j ei)ko/noj, di' wân h( a)lhqinh\ a)nazwgrafei=tai morfh\! ou)k e)ru/qhma kai\ lampro/thj kai\ h( poia\ tou/twn pro\j a)/llhla mi/cij, ou)de/ tinoj me/lanoj u(pografh\ o)fru=n te kai\ o)fqalmo\n u(palei/fousa, kai\ kata/ tina kra=sin ta\ koi=la tou= xarakth=roj u(poskia/zousa, kai\ o(/sa toiau=ta zwgra/fwn xei=rej e)petexnh/santo, a)ll' a)nti\ tou/twn kaqaro/thj, a)pa/qeia, makario/thj, kakou= panto\j a)llotri/wsij, kai\ o(/sa tou= toiou/tou ge/nouj e)sti\, di' wân morfou=tai toi=j a)nqrw/poij h( pro\j to\ Qei=on o(moi/wsij! toiou/toij a)/nqesin o( Dhmiourgo\j th=j i)di/aj ei)ko/noj th\n h(mete/ran diexa/race fu/sin.

æå 1. (20) Á(î)æ(ü)ñòâ°íàà äîáðîòà íå oáðàçîìü íýêîòîð¸”ìü ¸ çðàêà áë(à)ãîïîëó÷åí·åìü, íýê¥¸ìü áë(à)ãîðóìåí°ñòâîìü oçàðàåòñå, íü” âü íåñêàçàííîìü áë(à)æåí°ñòâý ïî äîáðîäýòåë¸ â¸ä(¸)òñå. ßêîæå óáî ÷ë(îâý)÷üñê¥å çðàê¥ ìàñòì¥ (25) íýê¥¸ì¸ íà äüñêàõ(ü) ï¸ñö¸ ïðýâîäåòü, ñâî¸ì¸ æå ¸ ïð¸f.111v êëàäí¥ì¸ øàðàì¸ | ïîìàç¹þùå ïîä(î)á·å, ÿêî ¹áî äà oïàñòâîìü ïðüâîwáðàçíàà äîáðîòà ïðýëîæ¸òñå êü ïîä(î)á¸þ, ñ¸öå ì¸ ðàçóìý¸ ¸ íàøåãî Ñüçäàòåëÿ, ÿêîæå íýê¥¸ì¸ øàðàì¸ äîáðîäýòåë·¸ (5) âüëîæåí·åìü êü ñâîå¸ äîáðîòý oáðàçü öâýò¥ óêðàñ¸âøà, âü íàñ(ü) ïîêàçàò¸* ñâîþ âëàñ(òü). Ìíîãîâ¸äí¸” æå ¸ ðàçë¸÷í¸ ñ¸ðý÷ü ìàñò¸ oáðàçó, ¸ì¸æå ¸ñò¸íí¥¸ æ¸âîï¸ñóåòñå wáðàçü. Íå ÷ðüâåíà ìàñòü (10) ¸ ñâýòëîñ(òü) ¸ ðàçë¸÷íîå ñ¸õ(ü) êü äðóãü äðóã¹ ñìýøåí·å, í¸æå íýêîåãî ÷ðüí¸ëà ïîä(ü)ï¸ñàí·å âýæä¸ æå ¸ 4÷¸ ïîìàçóþù¸, ¸ ïî íýêîåìó ðàñòâîðåí·ó ãëüáîêàà íà÷ðüòàí¸þ ïîä(ü)ñýíÿþù¸, ¸ 2ë¸êà òàêîâà æ¸âîï¸ñüöü” (15) ðóöý õ¥òðüñòâîâàøå, íü” âü ìýñòî ñ¸õ(ü) ÷¸ñòîòà, áåñòðàñò·å, áë(à)æåí°ñòâî, çëà â°ñàêîãî oòóæäåí·å, ¸ 2ë¸êà òàêîâàãî ðîäà ñ¹òü, ¸ì¸æå âüwáðàæàåòñå ÷ë(îâý)êwìü 2æå êü Á(î)æ(ü)ñòâ°íîìó ïîä(î)á·å. Òàêîâ¸”ì¸ (20) öâýò¸ Ñüäýòåëü ñâîåìó wáðàçó íàøå íà÷ðüòà ¬ñ(òü)ñòâî. * 1. ïîêàçàò¸ Ch,N,R,Z, ïîêàçwâàò¸ B

f.111v §1. 5-10 lex. ðàçë¸÷íîå, i.e. poiki/la voor poia/, L&S: poio/j, of a certain nature, kind or quality; misschien o.i.v. poiki/la supra 10-15 dual. âýæä¸ æå ¸ 4÷¸ voor Gr. sing. o)fru=n te kai\ o)fqalmo\n ïîä(ü)ï¸ñàí·å ... ïîìàçóþù¸ ... ïîä(ü)ñýíÿþù¸: part. op -ù¸ voor neutr. sing., of o.i.v. part. fem. Gr.

23



MS. CH

Àùå ë¸ æå ¸ ¸íà ñü¸ñï¸òóåø¸, ¸ì¸æå á(î)æ(ü)ñòâíàà äîáðwòà ÿâëÿåòñå, oáðåùåø¸ ¸ âü wíîìü wïàñ°ñòâîìü ñüõðàíÿåìî âü* 2æå ïî íàñ(ü) (25) oáðàçý ïîä(î)á·å, ¹ìü ¸ ñëîâî16 <…>

130 2. Ei)

de\ kai\ ta\ a)/lla suneceta/zoij, di' wân to\ qei=on ka/lloj xarakthri/zetai, eu(rh/seij kai\ pro\j e)kei=na di' a)kribei/aj swzome/nhn e)n t$= kaq' h(ma=j ei)ko/ni th\n o(moio/thta. nou=j kai\ lo/goj h( Qeio/thj e)sti\n! e)n a)rx$= te ga\r hån o( Lo/goj, kai\ oi( kata\ Pau=lon nou=n Xristou= e)/xousi to\n e)n au)toi=j lalou=nta! ou) po/rrw tou/twn kai\ to\ a)nqrw/pinon! o(ra=j e)n seaut%= kai\ to\n lo/gon kai\ th\n dia/noian, mi/mhma tou= o)/ntwj nou= te kai\ lo/gou. a)ga/ph pa/lin o( Qeo\j, kai\ a)ga/phj phgh/! tou=to ga/r fhsin I)wa/nnhj o( me/gaj, o(/ti h( a)ga/ph

2.

¸ ¸æå ïî Ïàâëý ¹ìü Õ(ð¸ñòî)ñ(î)âü ¸ìóòü âü wíýõ(ü) ãë(àãîëþ)ùà. Íå äà||ëå÷å f.112r ñ¸õ(ü) ¸ ÷ë(îâý)÷üñêîå. Â¸ä(¸)ø¸ âü ñåáý ¸ ñëîâî ¸ ì¥ñëü, ïîä(î)á·å ñ¹ùàãî óìà æå ¸ ñëîâà. Ëþá¸ ïàê¥ Á(îã)ü ¬ñ(òü), ¸ ëþáâ¸ ¸ñòî÷í¸êü. Ñå áî ðå÷å Iwàííü âåë¸ê¥”, ÿêî “ëþá¸ wò(ü) Á(îã)à ¬ñ(òü)” <…>.

e)k tou= Qeou= e)stin, kai\ o( Qeo\j a)ga/ph e)sti/! tou=to kai\ h(me/teron pepoi/htai pro/swpon o( th=j fu/sewj Pla/sthj! e)n tou/t% ga\r, fhsi\, gnw/sontai pa/ntej, o(/ti maqhtai/ mou e)ste\, e)a\n a)gapa=te a)llh/louj. ou)kou=n mh\ parou/shj tau/thj,

Ñå” ¸ íàøå ñüòâîð¸ (5) ë¸öå ¬ñ(òü)ñòâó Çäàòåëü. “n ñåì° áî”, ðå÷(å), “ðàçóìýþòü â°ñ¸ ÿêî ó÷åí¸ö¸ ìî¸ ¬ñòå, àùå ëþáîâü ¸ìàòå ìåæä¹ ñîáîþ”. Ïðî÷åå íå ñóù¸ òî¸, â°ñàêî íà÷ðüòàí·å wáðàçà ïðýòâîð¸ñå. Â°ñà íàç¥ðàåòü ¸ â°ñà ïîñëóøàåòü Á(î)æ(ü)ñòâíîå, (10) ¸ â°ñà ¸ñï¸òàåòü. Hìàø¸ ¸ ò¥” 2æå â¸äýí·åìü ¸ ñë¥øàí·åìü ñ¹ù·¸õ(ü) çàñòóïëåí·å, ¸ âüç¥ñêàòåë°íóþ æå* ¸ ¸ñï¸òàòåëíó” ñ¹ù·¸õ(ü) ì¥ñëü.

a(/paj o( xarakth\r th=j ei)ko/noj metapepoi/htai. Pa/nta e)pible/pei kai\ pa/nta e)pakou/ei to\ Qei=on, kai\ pa/nta diereuna=tai! e)/xeij kai\ su\ th\n di' o)/yewj kai\ a)koh=j tw=n o)/ntwn a)nti/lhyin, kai\ th\n zhthtikh/n te kai\ diereunhtikh\n tw=n o)/ntwn dia/noian.

* 2. âü om. Z,B 3. æå ¸ Ch,N : æå om. R,Z,B

f.111v §2. 20-25 âü wíîìü voor pro\j e)kei=na i.p.v. te verwachten [êü wíýìü] 25-26 omissie (lo/goj) h( Qeio/thj e)sti\n! e)n a)rx$= te ga\r hÅn Lo/goj ( Secundum Ioannem 1.1), mogelijk al in het Gr. model, door saut du même au même Ad Corinthios I 2.16 en II 13.3 f.112r 1-5 Epistula Ioannis I 4.7,8; omissie kai\ o( Qeo\j a)ga/ph e)sti/ 5-10 Secundum Ioannem 13.35; àùå ëþáîâü ¸ìàòå ìåæä¹ ñîáîþ lijkt hier niet te zijn vertaald vanuit Gregorius’ tekst, die is aangepast o.i.v. vers 34 e)a\n a)gapa=te a)llh/louj; Sl. loopt parallel met het oorspronkelijk bijbelcitaat, cf. NESTLE-ALAND : 297, e)a\n a)ga/phn e)/xhte e)n a)llh/loij. Waarschijnlijk greep de vertaler voor citaten terug naar de Sl. vertaling die hij kende 10-15 lex. çàñòóïëåí·å, SJS: Beistand, Hilfe, Schutz; a)nti/lhyij, voor a)nti/lhyin in bet. ‘perceptie, begrip’, cf. LG: weliswaar Hilfe, Unterstützung; maar hier das Erfassen, Begreifen, von d. Wahrnehmung, Empfindung d. Sinne. Blijkbaar heeft çàñòóïëåí·å deze betekenis van het Gr. overgenomen op grond van de oorspronkelijk gemeenschappelijke betekenis ‘hulp’. De vertaler is consequent, cf. ook VIII 116r, 8, X 121r 19, en çàñò¹ï¸òåëüíü voor a)ntilhptiko/j, VI 112r, 20-22; op basis van glosse 41, çàñòóï¸òåë°í¸ wáðàç¥ ÷þâüñòâà ðå÷å bij çàñòóï¸òåëí¥ì¸ wáðàç¥ (Gr. toi=j a)ntilhptikoi=j tu/poij) XXXI f.171v, 22, moeten we aannemen dat degene die de glosse toevoegde, wellicht de vertaler, met begrip van het Grieks te werk ging.

24



MS. CH

VI. Kefa/laion ». E ) ce/tasij th=j tou= nou= pro\j th\n Fu/sin suggenei/aj, e)n %â kai\ e)k paro/dou to\ tw=n A ) nomoi/wn diele/gxetai do/gma.

s. Hñï¸òàí·å óìíî êü ¬ñ(òü)ñòâó ñüðîä°ñòâà, âü íåì°æå ¸ wò(ü) ïð¸ëó÷àà Íåïîä(î)áí¥õ(ü) (15) oáë¸÷àåòñå ¹÷åí·å.

1. Kai/ me mhdei\j oi)/esqw kaq' o(moio/thta th=j a)nqrwpi/nhj e)nergei/aj e)n diafo/roij duna/mesi to\ Qei=on le/gein tw=n o)/ntwn e)fa/ptesqai. Ou) ga/r e)sti dunato\n e)n t$= a(plo/thti th=j Qeio/thtoj to\ poiki/lon te kai\ polueide\j th=j a)ntilhptikh=j e)nergei/aj katanoh=sai! ou)de\ ga\r par' h(mi=n pollai/ tinej ei)si\n ai( a)ntilhptikai\ tw=n pragma/twn duna/meij, ei) kai\ polutro/pwj dia\ tw=n ai)sqh/sewn tw=n kata\ th\n zwh\n e)fapto/meqa! mi/a ga/r tij e)sti\ du/namij, au)to\j o( e)gkei/menoj nou=j, o( di' e(ka/stou tw=n 132 ai)sqhthri/wn dieciw\n kai\ tw=n o)/ntwn e)pidrasso/menoj! ouâtoj qewrei= dia\ tw=n o)fqalmw=n to\ faino/menon! ouâtoj suni/hsi dia\ th=j a)koh=j to\ lego/menon, a)gap#= te to\ kataqu/mion, kai\ to\ mh\ kaq' h(donh\n a)postre/fetai, kai\ t$= xeiri\ xrh=tai pro\j o(/, ti bou/letai, kratw=n te di' au)th=j kai\ a)pwqou/menoj, kaq' o(/per* a)\n lusitelei=n kri/n$ t$= tou= o)rga/nou sunergi/# ei)j tou=to sugxrw/menoj.

1. H ¹áî äà í¸êòîæå ìå âüçíåïùóåòü ïî ïîä(î)á¸þ ÷ë(îâý)÷üñêàãî äý¸ñòâà âü ðàçë¸÷í¥õ(ü) ñ·ëàõ(ü)17 Á(î)æ(ü)ñòüâíîå ãë(àãîë)àò¸ ñóù·¸ìü êàñàò¸ñå. Íå áî ¬ñ(òü) ìîùíî âü ïðîñòîòý á(î)æ(ü)ñòâà ïüñòðîå æå (20) ¸ ìíîãîâ¸äíîå çàñòóï¸òåëíàãî äý¸ñòâà ðàç¹ìýò¸. Í¸æå áî ïð¸ íàñ(ü) ìíîã¥ íýê¥¬ ñ¹òü çàñòóï¸òåëí¥å âåùåìü ñ·ë¥, àùå ¸ ìíîãîwáðàçíý ÷þâüñòüâì¸ ¸õ°æå ïî æ¸ò(¸) ïð¸êàñàåìñå. Åä¸íà áî íýêàà ¬ñ(òü) ñ·ëà, òü” (25) âüíóòðü ëåæ¸ì¥” ¹ìü, ¸æå ñêðîçý êîåæäî wò(ü) ÷þâüñòüâü” ïðîõîäå ¸ ñóù·¸õ(ü) êàñàåñå. Ñü” â¸ä(¸)|òü f.112v 4÷¸ìà ÿâëÿåìîå, ñü” ðàç¹ìýåòü ãë(à)ñîìü ãë(àãîë)åìîå, ëþá¥òü ¹áî óãîäíîå ä(¹)ø¸, à 2æå íå ïî ñëàäîñò¸ wò(ü)âðàùàåòñå, ¸ ð¹êîþ òðýáóåòü êü 2ìóæå õîùåòü, äðüæå óáî (5) òîþ ¸ wò(ü)ðýâàå, ÿêîæåAGR ¹áî ïîëüçíî á¥ò¸ ñóä¸òü oðãàíîâýìü ñüäýàí·åìü íà ñå” ñüïð¸÷åùàåñå.

* kaqa/per ghkmrt

f.112r 10-15 óìíî onterecht bij ¸ñï¸òàí·å voor Gr. tou= nou=, bij suggenei/aj lex. wò(ü) ïð¸ëó÷àà, ‘toevallig’, voor e)k paro/dou, ‘terloops’ íåïîä(î)áí¥õ(ü), cf. B 105r, 1-5 §1. 20-25 çàñòóï¸òåëíàãî, cf. V 112r, 10-15 f.112v 1-5 lex. ãëàñîìü, voor a)koh/, geconstrueerd bij ãë(àãîë)åìîå i.p.v. bij ðàç¹ìýåòü; L&S: a)koh/, niet enkel sound heard (~ ãëàñü), maar ook, zoals hier, sense or act of hearing, ear óãîäíîå ä(¹)ø¸ voor kataqu/mion, LG: erwünscht, willkommen, angenehm; óãîäíîå beantwoordt op zich al aan kataqu/mion; ä(¹)ø¸ wordt enkel toegevoegd om formeel recht te doen aan de component -qu/mion ~ Lampe: o( qumo/j, the active, non-intellectual principle in the soul ð¹êîþ òðýáóåòü: òðýáîâàò¸ c. instr. voor Gr. xra/omai tini, in bet. ‘gebruiken, gebruik maken van’ 5-10 oðãàíîâýìü ñüäýÿí·åìü íà ñå” ñüïð¸÷åùàåñå, vgl. Gr. “hiervoor gebruik makend van de werking van het orgaan” en Sl. “hieraan deelhebbend door de werking van het orgaan”; ondanks de lexicale en grammaticale verschuivingen komt de numerieke en positionele equivalentie niet in het gedrang.

25



MS. CH

2. Àùå ¹áî âü ÷ëîâýöý, àùå

2. Ei) toi/nun e)n t%= a)nqrw/p%, ka)\n dia/fora tu/x$ ta\ pro\j ai)/sqhsin kateskeuasme/na para\ th=j fu/sewj o)/rgana, o( dia\ pa/ntwn e)nergw=n kai\ kinou/menoj kai\ katallh/lwj e(ka/st% pro\j to\ prokei/menon kexrhme/noj, eiâj e)sti kai\ o( au)to\j, tai=j diaforai=j tw=n e)nergeiw=n ou) sunecalla/sswn th\n fu/sin! pw=j a)/n tij e)pi\ tou= Qeou= dia\ tw=n poiki/lwn duna/mewn to\ polumere\j th=j ou)si/aj kaqupopteu/seien; o( ga\r pla/saj to\n o)fqalmo\n, kaqw/j fhsin o( profh/thj, kai\ o( futeu/saj to\ ouÅj, pro\j ta\ e)n au)t%= paradei/gmata ta\j e)nergei/aj tau/taj oiÂo/n tinaj gnwristikou\j xarakth=raj t$= fu/sei tw=n a)nqrw/pwn e)neshmh/nato! poih/swmen ga\r, fhsi\n, a)/nqrwpon kat' ei)ko/na h(mete/ran*.

ðàçë¸÷í¸ ñüëó÷åòñå ÿæå êü ÷þâüñòâó ¹ñòðîåí¸ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà oðãàí¥, ¸æå ñêðîçý â°ñà (10) äý¸ñòâóå ¸ äâ¸æ¸ìü ¸ ïîä(î)áíý êîåìóæäî ïðýä(ü)ëåæåùåå ïîäàâàå, ¬ä¸íü ¬ñ(òü) ¸ òüæäå, ðàçë¸÷·¸ äý¸ñòüâü” íå ñü¸çìýíÿå ¬ñ(òü)ñòâî, êàêî óáî êòî ïð¸ Á(î)çý ðàçë¸÷í¥õ(ü) ðàä¸ ñ·ëü ìíwãî÷åñòíîå ñ¹ùüñòâà âüçíåïùóåòü? (15) “Ñüçäàâ¥ áî 4êî”, ÿêîæå ðå÷(å) ïðîð(î)êü, “¸ âüñàæäå¸ óõî” êü ÿæå âü í¬ìü óêàçàí·à äý¸ñòâ·à ñ·à ÿêîæå íýêàà çíàåìà íà÷ðüòàí·à ¬ñ(òü)ñòâó ÷ë(îâý)÷üñêîìó íàçíàìåíà. “Ñüòâîð¸ìü áî”, ðå÷å, “÷ë(îâý)êà ïî wáðàçó íàøåìó ¸ ïî ïîä(î)á¸þ”*AGR.

3. A ) lla\ pou= moi tw=n a)nomoi/wn h( ai(/resij; * ti/ pro\j th\n toiau/thn e)rou=si fwnh/n; pw=j diasw/sousin e)n toi=j ei)rhme/noij tou= do/gmatoj au)tw=n th\n keno/thta; aåra dunato\n eiånai fh/sousi, mi/an ei)ko/na diafo/roij o(moiwqh=nai morfai=j; ei) a)no/moioj kata\ th\n fu/sin t%= Patri\ o( Ui(o\j, pw=j mi/an kataskeua/zei tw=n diafo/rwn fu/sewn th\n ei)ko/na; o( ga\r poih/swmen kat' ei)ko/na h(mete/ran ei)pw\n, kai\ dia\ th=j plhquntikh=j shmasi/aj th\n a(gi/an Tria/da dhlw/saj, ou)k a)\n th=j ei)ko/noj monadikw=j e)pemnh/sqh, ei)/per a)nomoi/wj eiåxe pro\j a)/llhla ta\ a)rxe/tupa!

3. (20) Íü ãäå ìíý íåïîä(î)áí¥”õü ¸çâîëåí·å, ¸ë¸AGR ÷òî êü òàêîâîìó ðåê¹òü ãë(à)ñ¹? Êàêî ñüõðàíåòü âü ðå÷åíí¥õ(ü) ïðýäàí·à ¸õ(ü) íîâîñ(òü)? Ïðî÷åå ìîùíî ë¸ á¥ò¸ ðåêóòü 2ä¸íîìó wáðàçó ðàçë¸÷í¥¸ìü ¹ïîä(î)á¸ò¸ñå çðàêwìü? (25) Àùå íåïîä(î)á°íü ïî ¬ñ(òü)ñòâó W(òü)öó Ñ(¥)íü, êàêî 2ä¸íü ¹ñòðàÿåòü ðàçë¸÷í¥õ(ü) ¬ñ(òü)ñòüâü” || f.113r wáðàçü? Hæå áî “ñüòâîð¸ìü ïî oáðàçó íàøåìó” ðåêü, ¸ ìíwæí¥”ìü çíàìåí·åìü ñ(âå)òóþ Òðî¸öó ÿâ¸âü, íå á¸ óáî oáðàçü ¬ä¸íüñòüâíý âüñïîìåíóëü, àùå íåïîä(î)áíý ¸ìýàë¸* (5) á¥øå êü äðóãü äðóãà ïðüâîwáðàçíàà.

* + kai\

* 1. ita Ch,N,R,Z : ïî wáðàçó ¸ ïî ïîäîá·þ íàøåìó, à. supra secund. ïî, et á. supra íàøåìó pon. B 2. ¸ìýàë¸ á¥øå N,R,Z,B : veri similis ¸ìýàëà á¥øå a.c., ¸ìýàë¸ á¥øå in corr. Ch

kaq' o(moi/wsin abeiklqr + h)\ abkq

f.112v §2. 5-10 ka)\n: àùå voor te verwachten [àùå ¸] (oðãàí¥) ÿæå ~ Gr. ta/ 10-15 êîåìóæäî ïðýä(ü)ëåæåùåå ïîäàâàå, vgl. Gr. “van elk [orgaan] gebruik makend voor wat voorligt” en Sl. “aan elk [orgaan] toevertrouwend [lett. gevend] wat voorligt” 15-20 Psalmi 93.9 êü ÿæå ... óêàçàí·à: êü c. acc. voor dat. Genesis 1.26 §3. 20-25 íåïîä(î)áí¥”õü voor tw=n a)nomoi/wn, cf. B 105r, 1-5 lex. ¸çâîëåí·å voor ai(/resij, LG: Haeresie, die haeretische Sekte íîâîñ(òü) i.e. kaino/thj voor keno/thj f.113r 1-5 Genesis 1.26 cf. app. crit. 2, de aarzeling van ms. Ch bij ¸ìýàë¸ is begrijpelijk: grammaticaal verwacht men neutr. pl. bij ïðüâîwáðàçíàà

26



MS. CH

Í¸æå áî áý ìîùíî ¸æå äðóãü äðóãà íå ñüõîäåù¸ì°ñå 2ä¸íî ïîêàçàò¸ñå ïîä(î)á·å, íü àùå ðàçë¸÷íà áýõó ¬ñ(òü)ñòâà, ðàçë¸÷í¥ ¹áî â°ñàêî ¸ wáðàç¥ ¸õü âüñòàâ¸AGR, ïîä(î)áíü êîåìóæäî ñüäýòåë°ñòâîâàâü*, (10) íü” ïîíåæå 2ä¸íü ¹áî wáðàçü, íå 2ä¸íî* æå wáðàç¹ ïðüâîwáðàçíîå… Êòî ñ¸öå âüíý ¹ìà ¬ñ(òü) ÿêî íåðàçóìýâàò¸*, ÿ<êî ÿ>æå ¬ä¸íîìó ¹ïîä(î)áëÿåìà” ¸ êü äðóãü äðóã¹ â°ñàêî ¸ì¹òü ïîä(î)á·å AGR? Ñåãî ðàä(¸) ðå÷å (íåêë¸ (15) çëîáó ñ¸þ âü óñòðîåí¸ ÷ë(îâý)÷üñöý¸ æ¸çí¸ ñëîâî ïîä(ü)ðýç¹å*): “Ñüòâîð¸ìü ÷ë(îâý)êà ïî wáðàç¹ ¸ ïîä(î)á¸þ íàøåìó”

ou)de\ ga\r hån dunato\n tw=n a)llh/loij mh\ sumbaino/ntwn e(/n a)nadeixqh=nai o(moi/wma! a)ll' ei) dia/foroi håsan ai( fu/seij, diafo/rouj a)\n pa/ntwj kai\ ta\j ei)ko/naj au)tw=n e)nesth/sato*, th\n kata/llhlon e(ka/st$ dhmiourgh/saj! a)ll' e)peidh\ mi/a me\n h( ei)kw\n, ou)x e(\n de\ to\ th=j ei)ko/noj a)rxe/tupon! ti/j ou(/twj e)/cw dianoi/aj e)sti\n w(j a)gnoei=n, o(/ti ta\ t%= e(ni\ o(moiou/mena kai\ pro\j a)/llhla pa/ntwj 134 o(moi/wj e)/xei*; dia\ tou=to/ fhsi! (ta/xa th\n kaki/an tau/thn e)n t$= kataskeu$= th=j a)nqrwpi/nhj zwh=j o( lo/goj u(potemno/menoj) poih/swmen

a)/nqrwpon kat' ei)ko/na kai\ o(moi/wsin h(mete/ran.

* 3. ñüäýòåë°ñòâîâàâü et sim. Ch,N,R,Z : ñúäýòåëúñòâàâü B 4. 2ä¸íî Ch,N,R,Z : ¬ä¸íîìó B 5. ÿêî íåðàçóìýâàò¸ em. : ÿêîæå ðàçóìýâàò¸ et sim. codd. 6. ïîä(ü)ðýç¹å et sim. Ch,N,R,Z : ïðýäúïîä(ú)ðýçóå, ïðýäú- in ras. B

*

a)nesth/sato abiknt o(moi/wj e)/xei ] e)/xei th\n o(moio/thta abiknr

f.113r 5-10 êü äðóãü äðóãà; cf. I 107v, 5-10 15-20 Genesis 1.26

27



MS. CH

VII. Kefa/laion z. Diati/ gumno\j tw=n e)k fu/sewj o(/plwn te kai\ prokalumma/twn o( a)/nqrwpoj.

ç. Ïî ÷òî íàãü ¸õ°æå wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà oð¹æ·¸ æå ¸ ïðýä(ü)ïîêðüâåí·¸* ÷ë(îâý)êü.

1. A ) lla\ ti/ bou/letai to\ tou= sxh/matoj o)/rqion; ti/ de\ ou)xi\ sumfuei=j ei)sin ai( pro\j to\n bi/on duna/meij t%= sw/mati, a)lla\ gumno\j me\n tw=n fusikw=n skepasma/twn, a)/oploj de/ tij kai\ pe/nhj o( a)/nqrwpoj kai\ tw=n pro\j th\n xrei/an e)ndeh\j a(pa/ntwn, e)pi\ to\n bi/on para/getai, e)leei=sqai ma=llon h)\ makari/zesqai kata\ to\ faino/menon a)/cioj, ou) probolai=j kera/twn kaqwplisme/noj, ou)k o)nu/xwn a)kmai=j, ou)x o(plai=j h)\ o)dou=sin h)/ tini ke/ntr% qanathfo/ron i)o\n e)k fu/sewj e)/xonti, oiâa dh\ ta\ polla\ tw=n zw/wn e)n e(autoi=j pro\j th\n tw=n lupou/ntwn a)/munan ke/kthtai, ou) t$= tw=n trixw=n peribol$= to\ sw=ma keka/luptai, kai/toige i)/swj to\n ei)j a)rxh\n tw=n a)/llwn protetagme/non oi)kei/oij o(/ploij e)/dei peripefra/xqai para\ th=j fu/sewj, w(j a)\n mh\ th=j par' e(te/rwn e)pikouri/aj pro\j th\n i)di/an a)sfa/leian de/oito! nuni\ de\ le/wn me\n kai\ su=j kai\ ti/grij kai\ pa/rdalij kai\ ei)/ ti toiou=ton e(/teron, a)rkou=san e)/xei pro\j swthri/an th\n e)k fu/sewj du/namin! kai\ t%= tau/r% me\n* to\ ke/raj, kai\ t%= lagw%= to\ ta/xoj, kai\ t$= dorka/di to\ ph/dhma kai\ to\ kata\ to\n o)fqalmo\n a)sfale\j, kai\ a)/ll% tini\ zw/% to\ me/geqoj, kai\ e(te/roij h( pronomai/a, kai\ toi=j peteinoi=j to\ ptero\n,

1. Íü ÷òî õîùåòü 2æå oáðàçà ïðîñòîå? ×òî (20) æå íå ñü¬ñ(òü)ñòâ°í¸ ñóòü ¸æå êü æ¸ò·ó òýëåñ¸ ñ·ë¥*, íü íàãü óáî ¬ñ(òü)ñòâí¥õ(ü) ïîêðîâü”,

áåçü3ðóæüí° æå íýêàêü ¸ ¹áîãü ÷ë(îâý)êü ¸ êü ïîòðýáý ë¸øåíü âñýõ(ü) âü æ¸ò·å ïð¸âîä¸òñå, ì¸ëóåìü á¥ò¸ ïà÷å íåæåë¸ áë(à)æ¸ìü ïî (25) â¸ä¸ìîìó äwñ(òî)¸íü, íå ïðî¸çíîñí¥ì¸ ðîã¥ âü3ð¹æåíü, íå íîêüòí¥ì¸ wñòðîòà|ì¸, f.113v íå ïàçíîêò¸ ¸ë¸ çóáì¸ ¸ë¸ íýêî¸ìü æåëîìü ñüìðüòîíîñí¥ìü ÿäü wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ¸ìóù¹, ÿêîâà æå ìíwãàà wò(ü) æ¸âwòí¥õ(ü) âü ñåáý êü wñêðüáëÿþù¸õ(ü) wò(ü)ìüùåí·ó (5) ¸ì¹òü, íå âëàñýíîþ oäåæäåþ òýëî ïîêð¸âàåìî ¬ñ(òü), ¸ ¹áî íåïùóþ, ¸æå âü íà÷åë°ñòâî ¸íýìü ïðýä(ü)âü÷¸íåííîìó ñâî¸ì¸ oðóæüì¥ ïîä(î)áàøå wãðàæäåíó á¥ò¸ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà, ÿêî ¹áî äà íå wò(ü) äðóã¥¸õ(ü) ïîìîæåí·à (10) êü ñâîåìó ¹òâðüæäåí·ó òðýáóåòü. Í(¥)íÿ ëüâü óáî, ¸ âåïüðü, ¸ ò·ãðü, ¸ ð¥ñü, ¸ àùå ÷òî òàêîâî äð¹ãî, äîâîëíó ¸ìóòü êü ñ(ü)ï(à)ñåí·þ ¸æå wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ñ·ë¹: ¸ þíöó AGR ðîãü, ¸ çàåö¹ ñêîðwñ(òü), ¸ ñðüíý ñêî÷åí·å (15) ¸ 2æå ïî 4÷åñ¸ òâðüäîå, <¸> ¸íîìó íýêîåìó æ¸âîòíó âåë¸÷·å, ¸ äð¹çýìü ð¥ëî, ¸ ïò¸öàìü ïåðî, * 1. ïðýä(ü)ïîêðüâåí·¸ N,R,Z : ïðýä¸ ïîêðüâåí·¸ Ch 2. òýëåñ¸ ñ·ë¥ et sim. Ch,N,R,Z : òýëåñ¸ ¸ ñ¸ë¥ B

* me\n om. aiknqt

f.113v §1. 1-5 ñüìðüòîíîñí¥ìü, calque v. qanathfo/ron, slaat in Sl. op de angel, æåëîìü, en niet zoals Gr. op het gif, ÿäü æåëîìü ... ¸ìóù¹, uitbreiding v. dat. abs., cf. supra I 107v, 20-25 lex. wò(ü)ìüùåí·ó voor a)/muna, LG: Vergeltung, Rache, maar ook, zoals hier Abwehr 5-10 onterecht ¸ ¹áî íåïùóþ, ‘en ik meen dus; en dus, naar ik meen’ voor kai/toige i)/swj; verder blijkt Gregorius de mening die volgt níet te zijn toegedaan (elders ook ìüíþ voor i)/swj, cf. Gloss.) 15-20 ð¥ëî, SJS: Hacke, maar Srezn. ook морда, ротъ животнаго, voor pronomai/a, L&S: proboscis; cf. SKr. rilo, Bulg. рило, ‘proboscis, snuit, slurf’

28



MS. CH

kai\ t$= meli/ss$* to\ ke/ntron, kai\ pa=si pa/ntwj e(/n ti ei)j swthri/an * para\ th=j fu/sewj e)mpe/fuke! mo/noj de\ pa/ntwn o( a)/nqrwpoj, tw=n me\n taxudromou/ntwn a)rgo/teroj, tw=n de\ polusarkou/ntwn braxu/teroj, tw=n de\ toi=j sumfu/toij 136 o(/ploij h)sfalisme/nwn eu)alwto/teroj! kai\ pw=j, e)rei= tij, o( toiou=toj th\n a)rxh\n th\n kata\ pa/ntwn keklh/rwtai;

¸ ï÷åëàìüAGR æåëî, ¸ â°ñýìü âñàêî 2ä¸íî íý÷òî wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ïð¸á¥ñ(òü) âü ñ(ü)ï(à)ñåí·å AGR. Åä¸í° æå wò(ü) â°ñýõü ÷ë(îâý)êü wò(ü) ñêîðîòåêóù·¸õ(ü) (20) êüñíý¸ø·¸, wò(ü) ìíîãîïëüòí¥¸õ(ü) æå ìàëý¸ø¸”, à ¸æå ñüïð¸÷åñòí¥ì¸ oðóæì¸ ¹òâðüæäåíí¥ìü óäîáü¬ì¸òåëíý¸ø¸”. H êàêî, ðå÷(å)òü êòî, ¸æå òàêîâóþ âëàñ(òü) 2æå íà âñýõ(ü) íàñëýäîâà?

2. A ) ll' ou)de\n oiåmai xalepo\n dei=cai, o(/ti to\ dokou=n e)pidee\j th=j fu/sewj h(mw=n, a)formh\ pro\j to\ kratei=n tw=n u(poxeiri/wn e)sti\n! ei) ga\r ou(/tw duna/mewj eiåxen o( a)/nqrwpoj w(j t$= me\n w)ku/thti paratre/xein to\n i(/ppon, a)/tripton de\ u(po\ sterro/thtoj e)/xein to\n po/da, o(plai=j tisin h)\ xhlai=j e)reido/menon, ke/rata de\ kai\ ke/ntra kai\ o)/nuxaj e)n e(aut%= fe/rein! prw=ton me\n qhriw/dhj tij a)\n hån kai\ dusa/nthtoj, toiou/twn au)tou= t%= sw/mati sumpefuko/twn! e)/peita de\ parei=den a)\n th\n * tw=n a)/llwn a)rxh\n, ou)de\n th=j sunergi/aj tw=n u(poxeiri/wn deo/menoj! nuni\ de\ tou/tou xa/rin e)f' e(/kaston tw=n u(pezeugme/nwn h(mi=n ai( tou= bi/ou xrei=ai katemeri/sqhsan, w(j a)nagkai/an poiei=n th\n kat' e)kei/nwn a)rxh/n.

2. Íü í¸÷òîæå (25) ìíþ íåìîùíî ïîêàçàò¸, ÿêî ìí¸ìîå ñêóäîñòíî ¬ñ(òü)ñòâà íàøåãî â¸íà êü 2æå || f.114r äðüæàò¸ ïîä(ü)ðó÷í¸êü” ¬ñ(òü). Àùå áî ñ¸öå ñ·ëó ¸ìýàë° á¸ ÷ë(îâý)êü, ÿêî ñêîðîñò¸þ ïðýòåöàò¸ êîíÿ, íåòðåííó æå òâðüäîñò¸þ ¸ìýò¸ íîã¹, ïàçíîêò¸* íýê¥ì¸ ¸ë¸ íîêüò°ì¸ (5) ¹òâðüæäàåìà, ðîã¥ æå ¸ æåëà ¸ íîêò¸ âü ñåáý íîñ¸ò¸, ïðüâýå óáî çâýðîâ¸ä°íü íýêàêü ¹áî á¸ ¸ íåóäîáüñðýòàåìü, òàêîâ¥”ìü òîìó òýëåñåì(ü) ïð¸á¥âø¸”ìü, ïîòîì° æå ïðýçðýë° á¸ ¹áî 2æå íàAGR ¸íýõü íà÷åë°ñòâî, (10) í¸÷òîæå ñüäý¸ñòâ·à wò(ü) ïîä(ü)ðó÷í¥õ(ü) òðýá¹å. Í(¥)íÿ æå ñåãî ðàä(¸) íà êîåæäî wò(ü) ñüïðåæåíí¥õ(ü) íàìü æ¸òå¸ñê¥å ïîòðýá¥ ðàçäýëåí¸ á¥øå, ÿêî íóæä(ü)íî òâîð¸ò¸ 2æå íà oíýõ(ü) íà÷åë°ñòâî.

3. To\ me\n ga\r bradu\ sw/matoj h(mw=n kai\ duski/nhton, i(/ppon t$= xrei/# prosh/gage/ te e)dama/sato!

3. Êüñíîå áî òýëà íàøåãî ¸ íå¹äîáüäâ¸æ¸ìîå (15) êîíÿ ïîòðýáý ïð¸âåäå æå ¸ ¹êðîò¸.

tou= to\n kai\

tai=j meli/ssaij aiknrt ei)j swthri/an post para\ th=j fu/sewj ponunt abeiknqt + kata\

* 3. ïàçíîêò¸ Ch,N,R,Z, ïàçíîêòüì¸ B

*

abiknqt

f.113r §1. 15-25 êüñíý¸ø·¸ en ìàëý¸ø¸” kunnen gelezen worden als comparatieven zoals Gr., waarbij wò(ü) het tweede lid van vgl. inleidt (cf. SJS: “in comparatione exprimit, cui quis praestat”), of als relatieve superlatieven (formeel gelijk aan comp.), met partitief gebruikt wò(ü) (cf. SJS: “de toto, a quo aliqua pars separatur”) ñüïð¸÷åñòí¥ì¸ oðóæì¸ ¹òâðüæäåíí¥ìü”: dat. commodi i.p.v. tweede lid v. vgl.; Gr. “gemakkelijker te grijpen dan [de dieren] die door natuurlijke wapens zijn beschermd” en Sl. “gemakkelijker (of heel gemakkelijk) te grijpen voor...” 20-25 òàêîâóþ adnominaal bij âëàñ(òü) i.p.v. zelfstandig [òàêîâ¥¸] voor Gr. o( toiou=toj f.114r §2. 5-10 ¹òâðüæäàåìà, gen.-acc. masc. bij êîíÿ (?) i.p.v. acc. fem. bij íîã¹

29



MS. CH

Íàãîòà æå ïëüò¸ íóæä(ü)íî wò(ü) oâüöü” çàñòóïëåí·å ñúòâîð¸, wò(ü) ëýòíÿãî âëüíü” íîøåí·à íàøåìó íàïëüíÿþù¸ íå¬ñ(òü)ñòâ¹ äîñòàòü÷íîå. À ¸æå â¸í¥ íàìü êü ¸í¥õ(ü) (20) æ¸ò·ó ¸ wò(ü) âüíîñ¸ò¸ñå*, áðýìåíîíîñí¥õ(ü)* æ¸âîòí¥ì(ü) òàêîâ¥å ñëóæá¥ ïð¸ïðåæå. Íü ¹áî çà 2æå íå ìîù¸ ïî ïîä(î)á¸þ ïàñóù·¸õ(ü)<ñå> òðàâ¹ ÿñò¸, ïîä(ü)ðó÷íà æ¸ò¸þ âîëà ñüäýëà, ñâî¸ì¸ òðóä¸ æ¸çíü íàøó wêðüìëÿþùó. Åëìà æå ¸ ç¹áîì(ü) (25) ¸ õîïëåí·ó áý” íàìü ïîòðýáà âü 2æå ïîáýæäàò¸ íýê¥å wò(ü) ¸í¥õ(ü) æ¸âîòí¥õ(ü) ¬ò·åìü çóáí¥”|ìü, f.114v ïîäàñ(òü) ïüñü ñü ñêîðîñò¸þ ñâîþ ÷åëþñòü íàøå¸ ïîòðýáý, ÿêîæå íýêîå oä(¹)øåâëåííî wðóæ·å ÷ë(îâý)êó á¥âàåìî. Ðîãîì° æå ¸çðàùåí·å ¸ íîêòåìü wñòðîò¥ êðýï÷à¸øå” (5) æå ¸ wñòðý¸øå” ¹ì¥øëåíî á¥ñ(òü) ÷ë(îâý)êwìü æåëýçî, íå ïð(¸)ñíî ñü íàì¥ ñ¥”, ÿêîæå çâýðåìü wíà”, íü íà âðýìå ñüïîñîá°ñòâîâàâü, ïðî÷åå o ñåáý ïðýá¥âàåòü. H âü ìýñòî êðîêîä·ëîâýõü ÷åøó¸, ¬ñ(òü) ¹áî ¸ ñàìîìó oíîìó oð¹æ·å (10) ñüòâîð¸ò¸, íà âðýìå êîæåþ wäýÿííó.

h( de\ th=j sarko\j gumno/thj, a)nagkai/an th\n tw=n proba/twn e)pistasi/an e)poi/hsen, e)k th=j e)thsi/ou tw=n e)ri/wn fora=j th=j h(mete/raj fu/sewj a)naplhrou=san to\ lei=pon! to\ de\ ta\j a)forma\j h(mi=n ta\j pro\j to\n bi/on kai\ e)c e(te/rwn ei)sa/gesqai, ta\ a)xqofo/ra tw=n zw/wn tai=j toiau/taij u(phresi/aij u(pe/zeucen! a)lla\ mh\n to\ mh\ du/nasqai kaq' o(moio/thta tw=n boskhma/twn pohfagei=n, u(poxei/rion t%= bi/% to\n bou=n a)peirga/sato, toi=j i)di/oij po/noij th\n zwh\n h(mi=n e)ceumari/zonta! e)pei\ de\ kai\ o)do/ntwn kai\ dh/gmatoj hån h(mi=n xrei/a pro\j to\ katagwni/zesqai/ tina tw=n a)/llwn zw/wn dia\ th=j tw=n o)do/ntwn labh=j, pa/resxen o( ku/wn meta\ tou= ta/xouj th\n i)di/an ge/nun t$= h(mete/r#= xrei#=, oiâo/n tij e)/myuxoj ma/xaira t%= a)nqrw/p% gino/menoj! kera/twn de\ probolh=j kai\ o)nu/xwn a)kmh=j i)sxuro/tero/j te kai\ tomw/teroj e)pineno/htai toi=j a)nqrw/poij o( si/dhroj, ou)k a)ei\ sumpefukw\j h(mi=n, w(/sper toi=j qhri/oij e)kei=na, a)ll' e)pi\ kairou= summaxh/saj, to\ loipo\n e)f' e(autou= me/nei! kai\ a)nti\ th=j krokodei/lou foli/doj, e)s / ti me\n kai\ au)to\n e)kei=non o(/plon poih/sasqai, kata\ kairo\n th\n dora\n periqe/menon!

* 4. âüíîñ¸ò¸ñå et sim. Ch,N,R,Z : âúíîñ¸ò°ñå B 5. áðýìåíîíîñí¥õ(ü) Ch,N : áðýìåíîñí¥õ(ü) et sim. R,Z,B

f.114r 15-20 lex. th\n tw=n proba/twn e)pistasi/an, “het toezicht over de schapen, het houden van schapen”, LG: e)pistasi/a, hier Aufsicht, Leitung, von d. Herrschaft d. Menschen über d. Tiere, vgl. Sl. wò(ü) oâüöü” çàñòóïëåí·å, “de hulp van schapen” (?) çàñòóïëåí·å ... íàïëüíÿþù¸, part. -ù¸ voor neutr.?; mogelijk versteend, adverbiaal gebruikt ¸æå voor [2æå] ... âüíîñ¸ò¸ñå, ~ to\ ... ei)sa/gesqai 20-25 i.p.v. dat. æ¸âîòí¥ì(ü) zou men gen. part. [(wòü) æ¸âîòí¥õü] verwachten lex. u(pezeucen, ‘onder het juk brengen’ vertaald met ïð¸ïðåæå, SJS: ïð¸ïð8øò¸, binden, verbinden, suzeugnu/nai, met dubbele acc., òàêîâ¥å ñëóæá¥ en gen.-acc. áðýìåíîíîñí¥õ(ü) gesubstantiveerde inf. to\ mh\ du/nasqai, subj. van a)peirga/sato, Sl. geconstrueerd met çà (v. oorzaak, ‘wegens, omwille van’); als subj. van ñüäýëà moet men wellicht [÷ëîâýêü] veronderstellen wêðüìëÿþùó (bij âîëà, uitbreiding v. dat. abs.), lex. Mikl.: -ìëÿò¸, niet enkel kuberna=n, gubernare maar ook nutrire, voor e)ceumari/zw, LG: erleichtern, leicht machen dat. ç¹áîì(ü) ¸ õîïëåí·ó voor gen. v. gebrek bij ïîòðýáà 25-26 acc. masc. pl. íýê¥å i.p.v. neutr. sing. ~ Gr. f.114v 1-5 á¥âàåìî, neutr., geconstrueerd bij wðóæ·å i.p.v. parallel met Gr. bij ïüñü ¸çðàùåí·å i.p.v. gen. comparationis [¸çðàùåí·à]

30



MS. CH

ei) de\ mh\, sxhmati/zetai kai\ pro\j tou=to * para\ th=j te/xnhj o( si/dhroj, o(/j e)pi\ 138 kairou= pro\j to\n po/lemon u(phreth/saj, pa/lin e)leu/qeron tou= a)/xqoj [sic. pro a)/xqouj] e)p' ei)rh/nhj to\n o(pli/thn kate/lipen! u(phretei= de\ t%= bi/% kai\ to\ ptero\n tw=n o)rne/wn, w(j mhde\ tou= pthnou= ta/xouj di' e)pinoi/aj h(ma=j a)polei/pesqai! ta\ me\n ga\r e)c au)tw=n tiqassa\ gi/netai, kai\ sunergei= toi=j qhreu/ousi! ta\ de\ di' e)kei/nwn tai=j xrei/aij h(mw=n di' e)pinoi/aj u(pa/getai! a)lla\ kai\ ptero/entaj h(mi=n tou\j o)is + tou\j h( te/xnh di' e)pinoi/aj poihsame/nh, to\ pthno\n ta/xoj tai=j h(mete/raij xrei/aij dia\ tou= to/cou xari/zetai! to\ de\ eu)paqei=j kai\ eu)tri/ptouj h(mi=n pro\j th\n porei/an eiånai ta\j ba/seij, a)nagkai/an poiei= th\n e)k tw=n u(poxeiri/wn sunergi/an! e)kei=qen ga/r e)sti toi=j posi\ periarmo/sai ta\ pe/dila.

Àùå ë¸ æå í¸”, ¸ êü ñåìó âü3áðàæàåòñå AGR wò(ü) õ¥òðîñò¸ æåëýçî, ¸æå íà âðýìå êü áðàí¸ ïîñëóæ¸âü ïàê¥ ñâîáîä°íà wò(ü) òåãîò¥ âü ñüì¸ðåí¸” oð¹æí¸êà wñòàâ¸. (15) Ñë¹æ¸ò° æå æ¸ò¸þ ¸ ïåðî ïò¸öü”, ÿêî í¸æå ïò¸÷åå ñêîðîñò¸ óì¥øëåí·åìü íàìü ë¸øàò¸ñå. Wâà” ¹áî wò(ü) í¸õ(ü) ï¸òîìà á¥âàþòü, ¸ ñüäý¸ñòâóþòü ëîâåù·¸ìü, à ÿæå * wíýì¸ ïîòðýáàìü íàø¸ìü ¹ì¥øëåí·åìü (20) ïðýëüùàþòñå, íü ¸ ¹÷¸òåë¬ íàìü ñòðýëå õ¥òðîñòü ¹ì¥øëåí·åìü ñüòâîðø¸, ëýòàåìóþ ñêîðwñ(òü) íàø¸ìü ïîòðýáàìü ëóêîìü äàðóåòüñå. À 2æå áë(à)ãîñòðàñòíà” ¸ óäîáüñüòðåííà íàøà êü øüñòâ·ó (25) á¥ò¸ õîæäåí·à í¹æä(ü)íî òâîð¸òü 2æå wò(ü) ïîä(ü)ð¹÷í¸êü ñüäý¸ñòâî. Wò(ü)òóä¹ áî ¬ñ(òü) íî||ãàìü f.115r ñü÷åòàò¸ ñàïîã¥.

* kai\ pro\j tou=to sxhmati/zetai aiknqrt

* 6. à ÿæå et sim. codd. : wâà æå expectaveris

f.114v 15-20 wâà” ... ï¸òîìà: neutr. pl. ~ Gr. [ta\ pthna/] 20-25 lex., onduidelijk: ¹÷¸òåë¬, leraars, voor ptero/entaj, L&S: feathered, winged; voor paideuta/j? reflexief äàðóåòüñå i.p.v. te verwachten [äàðóåòü], subj. õ¥òðîñòü athesauriston áë(à)ãîñòðàñòíà” hier in bet. ‘kwetsbaar, gevoelig’; zowel Avan. als SRJ geven áëàãîñòðàñòü¬, -ñòðàñò¸¬, maar in de bet. блаженство, наслаждение 25-26 ba/seij, LG: Schritt, maar ook, zoals hier Fuß; (sonst) beim Menschen – von d. Ferse, vertaald met õîæäåí·à

31



MS. CH

VIII. Kefa/laion h. Diati/ o)/rqion tou= a)nqrw/pou to\ sxh=ma, kai\ o(/ti dia\ to\n lo/gon ai( xei=rej, e)n %( tij kai\ peri\ diafora=j yuxw=n filosofi/a.

¸. Ïî ÷òî ïðîñòî 2ñ(òü) ÷ë(îâý)÷üñêîå âü3áðàæåí·å, ¸ ÿêî ñëîâü” ðàä(¸) ðóöý, âü í¬ì°æå íýêàà ¸ w ðàçë¸÷·¸ ä(¹)øàìü ô·ëîñîô·à.

1. )/Orqion de\ t%= a)nqrw/p% to\ sxh=ma kai\ pro\j to\n ou)rano\n a)natei/netai kai\ a)/nw ble/pei! a)rxika\ kai\ tau=ta kai\ th\n basilikh\n a)ci/an a)poshmai/nonta! to\ ga\r mo/non e)n toi=j ouåsi toiou=ton eiånai to\n a)/nqrwpon, toi=j d' a)/lloij a(/pasi pro\j to\ ka/tw neneuke/nai ta\ sw/mata, safw=j dei/knusi th\n th=j a)ci/aj diafora\n, tw=n te u(pokupto/ntwn t$= dunastei/# kai\ th=j u(peranestw/shj au)tw=n e)cousi/aj! toi=j me\n ga\r a)l / loij a(/pasi ta\ e)/mprosqen kw=la tou= sw/matoj po/dej ei)si\, dio/ti to\ kekufo\j e)dei=to pa/ntwj tou= u(perei/dontoj! e)pi\ de\ th=j tou= a)nqrw/pou kataskeuh=j xei=rej ta\ kw=la e)ge/nonto! tou= ga\r o)rqi/ou* sxh/matoj au)ta/rkhj hån pro\j th\n xrei/an mi/a ba/sij, diploi=j posi\n e)n a)sfalei/# th\n sta/sin e)rei/dousa.

1. Ïðîñò æå ÷ë(îâý)êó wáðàçü ¸ êü í(å)á(å)ñ¸ ïðîñò¸ðàåòñå (5) ¸ ãîðý çð¸òü. Íà÷åëíà ¸ ñ·à ¸ ö(à)ð(ü)ñêóþ ïî÷üñòü íàçíàìåíàþùà. Åæå áî òüêìî âü ñóù·¸õ(ü) òàêîâ¹ á¥ò¸ ÷ë(îâý)êó, ¸í¥¸ì° æå âüñýìü êü äîëí¬ìó ïîí¸êøà á¥ò¸ * òýëåñà, ÿâý ïîêàçóåòü ïî÷üñò¸ ðàçë¸÷·å (10) ïðýêëàíÿþù¸õñå ¹áî ñ·ëý ¸ ïðýíàä(ü)ñòîåùî¸* òýõü âëàñò¸. Híýì° áî óáî â°ñýìü ïðýäí¥å êîñò¸ òýëåñå íîçý ñóòü, çàí¬ ïîí¸êøåå òðýáîâà”øå â°ñàêî ïîä(ü)ï¸ðàþùàãî. Ïð¸ ÷ë(îâý)÷üñêîì° æå ¹ñòðîåí·¸ ðóöý AGR (15) êîñò¸ á¥øå. Ïðîñòîìó oáðàçà óáî äîâîëíî áý êü ïîòðýáý 2ä¸íî õîæäåí·å, ñóã¹á¥ì¸ íîãàì¸ âü ¹òâðüæäåí¸” ñòîàí·¬ ïîä(ü)ï¸ðàþùó.

2. )/Allwj de\ kai\ t$= tou= lo/gou xrei/# sunergo/j e)stin h( tw=n xeirw=n u(pourgi/a! kai/ tij i)/dion th=j logikh=j fu/sewj th\n tw=n xeirw=n u(phresi/an ei)pw\n, ou) tou= panto\j a(marth/setai! ou) mo/non pro\j to\ koino\n tou=to kai\ pro/xeiron a)potre/xwn t$= dianoi/#,

2. Híàêî æå ¸ ñëîâåñ¸ ïîòðýáà ñüäý¸ñòüâíî ¬ñ(òü) ðóêü” ñë¹æåí·å. H*

* t%=

êòî” wñîáíî (20) á¥ò¸ ñëîâåñíàãî ¬ñ(òü)ñòâà ðó÷íîå ñëóæåí·å ðåêü, íå âü â°ñýìü ïîãðýø¸òü, íå òü÷¸ó êü oáùåìó ñåìó ¸ íàðó÷íîì¹ òåê¥ ì¥ñë¸þ, * 1. ïîí¸êøà á¥ò¸ Ch,N,R,Z : á¥ò¸ ïîí¸êøà, !â! et !à! s.l. corr. B 2. ïðý|íàDñòîåùî¸ Ch, ïðýíàDñòîåùî¸ N,R : ïðýDíàñòîåùî¸ Z, ïðýäú|íàñòîåùî¸ B 3. ¸ et sim. N,R,Z,B : ¸T7 (?) Ch

o)rqi/% tou= abiknqr

f.115r 1-5 gen. pl. ñëîâü” voor sing. ~ to\n lo/gon: ‘de rede’ §1. 10-15 en verder 15-20, lex. êîñò¸, SJS: Knochen, o)stou=n, voor ta\ kw=la, ‘ledematen’ 15-20 lex. õîæäåí·å voor ba/sij, in de betekenis LG: feste Grundlage, Fundament, Stützpunkt (cf. ook VII 114v, 24; daar ba/seij in de betekenis ‘voeten’) ïîä(ü)ï¸ðàþùó: uitbreiding dat. abs., cf. supra I 107v, 20-25 §2. 15-20 nom. ïîòðýáà i.p.v. dat. [ïîòðýáý]

32



MS. CH

o(/ti 140 gra/mmasi to\n lo/gon dia\ th=j tw=n xeirw=n eu)fui+/aj e)nshmaino/meqa! e)/sti me\n ga\r ou)de\ tou=to logikh=j xa/ritoj a)/moiron, to\ fqe/ggesqai dia\ gramma/twn h(ma=j, kai\ tro/pon tina\ dia\ xeiro\j diale/gesqai, toi=j tw=n stoixei/wn xarakth=rsi ta\j fwna\j diasw/zontaj*! a)ll' e)gw\ pro\j e(/teron ble/pwn, sunergei=n fhmi ta\j xei=raj t$= e)kfwnh/sei tou= lo/gou.

ÿêî ï¸ñìåí°ì¥ ñëîâî* <…> äîáðî¬ñ(òü)ñòâ·åìü íàçíàìåíóåìñå. 9ñ(òü) áî ¹áî í¸æå ñå” ñëîâåñí¥å (25) áë(à)ã(î)ä(à)ò¸ íåïð¸÷åñòíî, 2æå âýùàò¸ ï¸ñàí°ì¥ íàìü, ¸ wáðàçîìü íýê¥¸ì(ü) | f.115v ðóêîþ áåñýäîâàò¸, ñüñòàâí¥ì¸ íà÷ðüòàí°ì¥ ãëàñ¥ AGR ñü÷åòàþùå* , íü àçü êü äðóãîìó çðå, ñüäý¸ñòâîâàò¸ ðåê¹ ðóöý âüçãëàøåí·ó* ñëîâà.

3. Ma=llon de\ pri\n peri\ tou/tou dieceta/sai, to\n pareqe/nta lo/gon katanoh/swmen! mikrou= ga\r h(ma=j to\ kata\ th\n ta/cin tw=n gegono/twn die/laqen --- ti/noj xa/rin prohgei=tai me\n h( bla/sth tw=n e)k th=j gh=j fuome/nwn, e)pigi/netai de\ ta\ a)/loga tw=n zw/wn, kai\ ou(/tw meta\ th\n kataskeuh\n tou/twn o( a)/nqrwpoj! ta/xa ga\r ou) mo/non to\ e)k tou= proxei/rou noou/menon dia\ tou/twn manqa/nomen, o(/ti tw=n * zw/wn e(/neken h( po/a xrh/simoj e)fa/nh t%= Kti/santi, dia\ de\ to\n a)/nqrwpon ta\ bota/! ouâ xa/rin pro\ me\n tw=n boskhma/twn h( e)kei/nwn trofh\, pro\ de\ tou= a)nqrw/pou to\ u(phretei=n me/llon t$= a)nqrwpi/n$ zw$=.

3. Ïà÷å æå ïðýæäå äàæå w ñåìü ¸ñï¸òàò¸, (5) oñòàâ°øåå ñëîâî ðàçóìý¸ìü. Ìàëîì° áî íàñ(ü) 2æå ïî ÷¸íó á¥â°ø·¸õü ¹òà¸ñå: ÷åñî ðàä¸ ïðýä(ü)âàðàåòü óáî ïðîçåáëåí·å ¸õ°æå wò(ü) çåìëå ¸çðàùàåì¥õ(ü), ïð¸á¥âàþò° æå áåñëîâåñíàà æ¸âîòí¥¸õ(ü), ¸ òàêî ïî ïð¸óãîòîâàí¸þ (10) ñ¸õü ÷ë(îâý)êü. Íåïùóþ áî íå òüêìî 2æå wò(ü) íàðó÷íàãî ðàç¹ìýâàåìî ñ¸ì¸ íà¹÷àåìñå, ÿêî æ¸âîòí¥¸õ(ü) ðàä¸ ¹áîAGR òðàâà ïîòðýáíà ÿâ¸ñå Ñüçäàâøîìó, ÷ë(îâý)êà æå ðàä¸ wâöå, 2ãîæå ðàä¸ ïðýæäå (15) ¹áî ïàøü” oíýõü á¥ñ(òü) ï¸ùà, ïðýæäå æå ÷ë(îâý)êà 2æå ñëóæ¸ò¸ õîòå ÷ë(îâý)÷üñêî¸ æ¸çí¸.

4. A ) ll' e)moi\ dokei= do/gma ti tw=n kekrumme/nwn paradhlou=n dia\ tou/twn o( Mwu+sh=j, kai\ th\n peri\ yuxh=j filosofi/an di' a)porrh/twn paradido/nai, h(/n e)fanta/sqh me\n kai\ h( e)/cwqen pai/deusij, ou) mh\n thlaugw=j kateno/hse!

4. Íü ¹áî ìí¸ò° ì¸ ñå ó÷åí·å íýêîå ñüêðüâåíí¥ìü oáüÿâëÿò¸* ñ¸ì¥ Ìîîy¨ñ¸, ¸ 2æå o äóø¸ ô·ëîñîô·ó íå¸çðå÷åíí¥ì¸ ïðýäàâàò¸, (20) þæå ìü÷òà ¹áî ¸ âüíýøí¬å íàêàçàí·å, íå ¹áî æå ñâýòëî ðàçóìý.

* e)narmo/zontaj abiknqr1t + me\n abeiknqrt

* 4. ñëîâî et sim. Ch,N,R,Z : ñëîâwì(ü) B 5. ñü÷åòàþùå Ch,N, ñú÷åòàâàþùå R,Z,B 6. âúçãëàøåí·þ N,R,Z,B : âüçëàøåí·ó Ch 7. oáüÿâëÿò¸ Ch,N,R, oáüÿâ¸ò¸ et sim. Z,B

f.115r §2. 20-25 tw=n xeirw=n ontbreekt in vert f.115v §3. 5-10 lex. ïð¸á¥âàò¸, ‘erbij komen, toenemen; prosgi/gnesqai’, voor e)pigi/nomai, LG: danach geboren werden, entstehen, (später) dazukommen lex. ïð¸óãîòîâàí¸þ voor kataskeuh/; het woord wordt elders doorgaans met ¹ñòðî¬í¸¬ vertaald (uitz. driemaal ¹êðàøåí¸¬); mogelijk kende de vertaler een variant paraskeuh/ (zoals II 109r, 26 en XXIII 153v, 22) 10-15 lex. wâöå voor ta\ bota/, cf. I 108v, 1-5 15-20 lex. ïàøü”, v. ïàøà Dan. pascuum, SJS: Weide, Futter, pascuum (ook SKr. en Bulg. ‘het weiden’) voor tw=n boskhma/twn

33



MS. CH

dida/skei ga\r h(ma=j* dia\ tou/twn o( lo/goj, e)n trisi\ diaforai=j th\n zwtikh\n * kai\ yuxikh\n du/namin qewrei=sqai! h( me\n ga/r tij e)sti\n au)chtikh/ te mo/non kai\ qreptikh\, to\ kata/llhlon ei)j prosqh/khn tw=n trefome/nwn prosa/gousa, h(/ fusikh/* te le/getai kai\ peri\ ta\ futa\ qewrei=tai! e)/sti ga\r kai\ e)n toi=j fuome/noij zwtikh/n tina du/namin ai)sqh/sewj a)/moiron katanoh=sai! e(/teron de\ para\ tou=to zwh=j eiådo/j e)stin, o(\ kai\ tou=to e)/xei kai\ to\ kat' ai)/sqhsin oi)konomh=sai* prosei/lhfen, o(/per e)n t$= fu/sei tw=n a)lo/gwn e)sti/n! ou) ga\r mo/non tre/fetai kai\ au)/cetai, a)lla\ kai\ th\n ai)sqhtikh\n e)ne/rgeia/n te kai\ a)nti/lhyin e)/xei! h( de\ telei/a e)n sw/mati zwh\ e)n t$= logik$=, t$= a)nqrwpi/n$ le/gw, kaqora=tai fu/sei, kai\ trefome/nh kai\ ai)sqanome/nh kai\ lo/gou mete/xousa kai\ n%= dioikoume/nh. 142

Îy÷¸òü óáî, ìíþAGR, ñ¸ì¸ ñëîâî, âü òðåõü ðàçë¸÷·¸õ(ü) æ¸âîòíó” æåAGR ¸ ä(¹)øåâíó” ñ·ëó çðýò¸ñå. Wâà” áî íýêàà 2ñ(òü) ðàñò¸òåëíà òüêìî (25) ¸ ï¸òàòåëíà, ïîä(î)áíîå âü ïð¸ëîæåí·å ÿæå ï¸òàþù¸ìñå ïð¸íîñåù¸, ñàäîâíà”AGR óáî ãë(àãîë)å||òñå f.116r ¸ o ñàäîâýõü â¸ä(¸)òñå. 9ñ(òü) áî ¸ âü ñàäîâí¥õ(ü) æ¸âîîòíó íýêîþ ñ·ëó où¹ùåí·à íåïð¸÷åñòíó ðàçóìýò¸. Äð¹ã¥ æå ïà÷å ñåãî æ¸çí¸* â¸äü ¬ñ(òü), 2æå ¸ ñå” ¸ìàòü ¸ 2æå ïî wùóùåí·ó (5) ¹ñòðàÿò¸ñåAGR ïð¸2òü, 2æå âü ¬ñ(òü)ñòâý áåñëîâåñí¥õü ¬ñ(òü). Íå áî òüêìî ï¸òàåòñå ¸ ðàñòåòü, íü ¸ ÷þâüñòüâíîå äý¸ñòâî æå ¸ çàñòóïëåí·å ¸ìàòü. Ñüâðüøåííàà æå âü òåëåñ¸ æ¸çíü âü ñëîâåñíîìü, ÷ë(îâý)÷üñêîìü (10) ãë(àãîë)þ, â¸ä¸òñå ¬ñ(òü)ñòâý, ¸ ï¸òàåìà ¸ â¸ä(¸)ìà ¸ ñëîâó ïð¸÷åùàåìà ¸ óìîìü wêðüìëÿåìà*.

5. Ge/noito d' a)\n h(mi=n toiau/th tij h( tou= lo/gou diai/resij! tw=n o)/ntwn to\ me/n ti nohto\n, to\ de\ swmatiko\n pa/ntwj e)sti/n! a)lla\ tou= me\n* nohtou= parei/sqw nu=n h( pro\j ta\ oi)kei=a tomh/! ou) ga\r * tou/twn o( lo/goj! tou= de\ swmatikou=, to\ me\n a)/moiron kaqo/lou zwh=j, to\ de\ mete/xei zwtikh=j e)nergei/aj! pa/lin tou= zwtikou= sw/matoj, to\ me\n ai)sqh/sei suzh=, to\ de\ a)moirei= th=j ai)sqh/sewj! eiåta to\ ai)sqhtiko\n te/mnetai pa/lin ei)j logiko/n te kai\ a)/logon!

5. Áóä¸ æå ¹áî íàìü òàêîâî íýêîå ñëîâà ðàçäýëåí·å: wò(ü) ñóù·¸õ(ü) oâî óáî ì¥ñëüíî, wâî æå òýëåñíî â°ñàêî ¬ñ(òü). Íü” AGR ¹ìíàãî (15) äà wñòàâëåíî áóäåòü í(¥)íÿ 2æå êü ñâî¸ìü ñý÷åí·å. Íå áî wAGR ñ¸õü ñëîâî. Òýëåñíàãî æå oâî ¹áî íåïð¸÷åñòíî âüñìà æ¸çí¸18, wâî æå ïð¸÷åùàåòñå æ¸âîòíàãî äý¸ñòâà*.18 Ïàê¥ æ¸âîòíîìó òýëåñ¸ (20) oâî ¹áî ñü ÷þâüñòâîìü æ¸âåò(ü),18 wâî æå íåïð¸÷åùàåòñå ÷þâüñòâó.18 Òàæå ÷þâüñòâ¸òåëíîå ñý÷åòñå ïàê¥* âü ñëîâåñíîå æå ¸ áåñëîâåñíî.

* h(ma=j

* 8. æ¸çí¸ Ch,N,R,Z : æ¸çíú B 9. oêðüìëÿåìà et sim. N,R,Z,B, wêðüìÿåìà Ch 10. äý¸ñòâà N,R,Z,B : äý¸ñòà Ch 11. ïàê¥ N,R,Z,B : ïàêü Ch

] oiåmai abiknqrt + te biknqr futikh\ abeiklrs oi)konomei=sqai abeiknqrs2 me\n om. abiknqr1t + peri\ abiklnqrst

f.116r §4. 1-10 tweemaal neutr. 2æå ~ Gr. o( ... o(/per, voor masc. ¸æå ~ äð¹ã¥ â¸äü 5-10 çàñòóïëåí·å voor a)nti/lhyin, cf. V 112r, 10-15 10-15 part. praes. pass. â¸ä(¸)ìà (= o(rato/j, o(rw/menoj, qeato/j, qeaqei/j, faino/menoj; ‘zichtbaar’) voor part. praes. dep. ai)sqanome/nh, met actieve betekenis, ‘waarnemend’ §5. 10-15 ti (voor nohto\n) ontbreekt in vert. variatio in vert. v. nohto/j, Lampe: intelligible, falling within the sphere of nou=j, apprehended by the intellect: eerst ì¥ñëüíü, vervolgens ¹ìüíü

34



MS. CH

dia\ tou=to prw=ton meta\ th\n a)/yuxon u(/lhn oiâon u(poba/qran tina\ th=j tw=n e)myu/xwn i)de/aj th\n fusikh\n* tau/thn zwh\n susth=nai le/gei o( nomoqe/thj, e)n t$= tw=n futw=n bla/st$ prou+posta=san! eiåq' ou(/twj e)pa/gei tw=n kat' ai)/sqhsin dioikoume/nwn th\n ge/nesin! kai\ e)peidh\ kata\ th\n au)th\n a)kolouqi/an, tw=n dia\ sarko\j th\n zwh\n ei)lhxo/twn*, ta\ me\n ai)sqhtika\ kai\ di/xa th=j noera=j fu/sewj e)f' e(autw=n eiånai du/natai, to\ de\ logiko\n ou)k a)\n e(te/rwj ge/noito e)n sw/mati,* ei) mh\ t%= ai)sqht%= sugkraqei/h! dia\ tou=to teleutai=oj meta\ ta\ blasth/mata kai\ ta\ bota\ kateskeua/sqh o( a)/nqrwpoj, o(d%= tini pro\j to\ te/leion a)kolou/qwj proi+ou/shj * th=j fu/sewj! dia\ pa/shj ga\r i)de/aj tw=n yuxw=n katakirna=tai to\ logiko\n tou=to zw=on, o( a)/nqrwpoj! tre/fetai me\n ga\r kata\ to\ fusiko\n* th=j yuxh=j eiådoj! t$= de\ au)chtik$= duna/mei h( ai)sqhtikh\ prosefu/h, me/swj e)x / ousa kata\ th\n i)di/an fu/sin th=j te noera=j kai\ th=j u(lwdeste/raj ou)si/aj! tosou/t% paxumereste/ra tau/thj o(/s% kaqarwte/ra e)kei/nhj! eiåta/ tij gi/netai pro\j to\ lepto\n kai\ fwtoeide\j th=j ai)sqhtikh=j fu/sewj h( th=j noera=j ou)si/aj oi)kei/wsi/j te kai\ a)na/krasij! w(j e)n trisi\ tou/toij to\n a)/nqrwpon th\n su/stasin e)/xein!

Ñåãî ðàä(¸) ïðüâýå ïî áåçüä(¹)øíý¸ âåù¸,19 ÿêîæå oñíîâàí·å íýêîå âü (25) â¸äó, wä(¹)øåâëåíí¥¸õ(ü) AGR ñàäîâíóþ ñ¸þ æ¸çíü ñüñòàâ¸ò¸ ãë(àãî)ëåòü çàêîíîïîëîæí¸êü, âü v f.116 ¸çðàùåí¸þ ñàäî|âí¥õ(ü) ïðýä(ü)íàñòàâøó. Òàæå ïð¸âîä¸òü ¸õ°æå ïî ÷þâüñòâó ðàçë¹÷àåì¥õ(ü) á¥ò·å, ¸ ïîí¬æå, ïî òîìóæäå ïîñëýäîâàí·ó, ¸õ°æå ïëüò·þ æ¸âîòü ïð¸2ìø¸”ìüAGR, (5) wâà” óáî â¸ä(¸)ìà” ¸ êðîìý ¹ìíàãî ¬ñ(òü)ñòâà íà ñåáý á¥ò¸ ìîãóòü, ñëîâåñíîå æå íå óáî äð¹ãîìó òýëåñ¸ á¹äåòü,AGR àùå íå ÷þâüñòüâíîìó ñüðàñòâîðåíî á¹äåòü. Ñåãî ðàä(¸) ïîñëýäí¸” ïî ïðîçåáëåí·¸õü ¸ wâöàõü (10) ¹ñòðîåíü á¥ñ(òü) ÷ë(îâý)êü, ïóòåìü íýê¥¸ìü êü ñüâðüøåííîìó ïðîõîäåù¹ ïîñëýäîâàííý AGR ¬ñ(òü)ñòâó. Â°ñàê¥ì° áî â¸äîìü ä(¹)øàìü ðàñòâàðàåòñå* ñëîâåñíîå ñå” æ¸âîòíî, ÷ë(î)â(ý)êü. Ï¸òàåòñå ¹áî ïî ñàäîâíîìóAGR ä(¹)øå â¸äó, (15) ðàñò¸òåëíî¸ æå ñ·ëý ÷þâüñòüâíàà ïð¸âüçðàñòå, ïîñðýäý ¸ìóù¸ ïî ñâîåìó ¬ñ(òü)ñòâó ¹ìíàãî æå ¸ âåùåñòüâíàãî ñóùüñòâà, òîë¸êî wò(ü) ÷åñò¸ äåáåëý¸øà” ñåãî 2ë¸êî ÷¸ñòý¸øà” oíîã(î). Òàæå íýêîå á¥âàåòü (20) êü òüíêîìó ¸ ñâýòîâ¸äíîìó ÷þâüñòüâíàãî ¬ñ(òü)ñòâà ¹ìíîìó ñ¹ùüñòâó ïð¸ñâîåí·å æå ¸ ðàñòâîðåí·å, ÿêî âü òð·åõü20 ñ¸õ(ü) ÷ë(îâý)êó ñüñòîàí·å ¸ìýò¸,

* futikh\n aikqr ei)lhfo/twn abikqr e(te/rwj

* 12. ðàñòâàðàåòñå ðàñòâðàåò°ñå B

ge/noito e)n sw/mati ] e(te/r% sw/mati ge/noito iknq proi+ou/shj a)kolou/qwj alio ord. aiknqrt futiko\n abeiknqrt

et

sim.

Ch,N,R,Z

:

f.116r §5. 20-25 oiâon u(poba/qran tina\ th=j tw=n e)myu/xwn i)de/aj, “als een soort fundament voor de soort van de bezielde wezens”, vgl. Sl. ÿêîæå oñíîâàí·å íýêîå âü wä(¹)øåâëåíí¥¸õ(ü) â¸äó, “als een soort fundament in de soort van de bezielde wezens”?; âü lijkt hier niet op zijn plaats; misschien âüwä(¹)øåâëåíí¥¸õ(ü) voor tw=n e)myu/xwn, maar elders is e)/myuxoj steeds wä¹øåâë¬íü, cf. Gloss. 25-26 ñüñòàâ¸ò¸ act voor pass; aor. 2 act. susth=nai doet dienst als pass. f.116v 1-5 ou(/twj (na eiåq') niet in vert. tw=n kaq' ai)/sqhsin dioikoume/nwn, “…die geleid worden door het zintuiglijke”, vgl. Sl. ¸õ°æå ... ðàçë¹÷àåì¥õ(ü), “... die worden onderscheiden door...”; naar een andere betekenis van dioike/w, L&S: inhabit distinct places – Med. live apart 5-10 lex. â¸ä(¸)ìà” voor ta\ ... ai)sqhtika\, LG: -o/j: zum Wahrnehmen (durch d. Sinne) fähig; cf. ook supra 116r, 10-15

35



MS. CH

ÿêîæå ¸ wò(ü) àï(î)ñ(òî)ëà òàêîâîå íàâ¥êîõwìü, âü í¸õ°æå êü ÑîëóíÿíîîìüAGR (25) ðå÷(å), ìîë¸òâóå òýìü âñåñüâðüøåíóþ áë(àãî)ä(àò)ü “òýëåñå ¸ ä(¹)øå ¸ ä(¹)õà âü ïð¸øüñòâ·å || f.117r ã(î)ñ(ïîäü)íå” ñüõðàí¸ò¸ñå, âü ìýñòî ï¸òàòåë°í¥å ÷åñò¸ ‘òýëî’ ãë(àãîë)å, ÷þâüñòüâíîå æå ‘ä(¹)ø¸’ íàçíàìåíóå, ¹ìíîå* æå ‘ä(¹)õîâ¸’. Òàêîæäå ¸ êí¸æí¸êà 2y(à)ã(ãå)ë·åìü íàêàçóå Ã(îñïîä)ü (5) â°ñàêîå çàïîâýä¸ ïð¸ëîæ¸ò¸ 2æå êü Á(îã)¹ ëþáîâü, þæå “wò(ü) â°ñåãî ñð(ü)ä(ü)öà ¸ ä(¹)øå ¸ ì¥ñë¸” äý¸ñòâóåìó. Háî ¸ çäå òîæäå ìí¸ò ì¸ ñå ðàçë¸÷·å ñêàçîâàò¸ ñëîâî, òýëåñíý¸øåå ¹áî ¹ñòðîåí·å ‘ñð(ü)ä(ü)öå’ ðåêü, ‘ä(¹)øó’ æå ñðýäó, (10) ‘ì¥ñëü’ æå â¥ø°øåå ¬ñ(òü)ñòâî, ¹ìíóþ æå ¸ ðàçì¥ñëüíóþ ñ·ë¹.

kaqw\j kai\ para\ tou= a)posto/lou to\ toiou=ton e)ma/qomen, e)n oiâj pro\j tou\j E ) fesi/ouj* e)/fh, e)peuxo/menoj au)toi=j th\n o(lotelh= xa/rin tou= sw/matoj kai\ th=j

yuxh=j kai\ tou= pneu/matoj e)n t$= parousi/# tou= Kuri/ou fulaxqh=nai! a)nti\ tou= qreptikou= me/rouj to\ sw=ma le/gwn, to\ de\ ai)sqhtiko\n t$= yux$= diashmai/nwn, to\ noero\n de\ 144 t%= pneu/mati! w(sau/twj kai\ to\n grammate/a dia\ tou= eu)aggeli/ou paideu/ei o( Ku/rioj, pa/shj e)ntolh=j protiqe/nai th\n ei)j Qeo\n a)ga/phn th\n e)c o(/lhj kardi/aj kai\ yuxh=j kai\ dianoi/aj e)nergoume/nhn! kai\ ga\r e)ntau=qa th\n au)th\n dokei= moi diafora\n e(rmhneu/ein o( lo/goj, th\n me\n swmatikwte/ran kata/stasin kardi/an ei)pw\n, yuxh\n de\ th\n me/shn, dia/noian de\ th\n u(yhlote/ran fu/sin, th\n noera/n te kai\ dianohtikh\n du/namin. 6. (/Oqen kai\ trei=j diafora\j proaire/sewn o( a)po/stoloj oiåde, th\n me\n sarkikh\n katonoma/zwn, h(\ peri\ gaste/ra kai\ ta\j peri\ tau/thn h(dupaqei/aj h)sxo/lhtai! th\n de\ yuxikh\n, h(\ me/swj pro\j a)reth\n kai\ kaki/an e)/xei, th=j me\n u(peranestw=sa, th=j de\ kaqarw=j ou) mete/xousa! th\n de\ pneumatikh\n, h(\ to\ te/leion e)nqewrei= * th=j kata\ Qeo\n politei/aj!

6. Wò(ü) ñåãî ¸ òð¸” ðàçë¸÷·à ïðî¸çâîëåí·wìü àï(î)ñ(òî)ëü âýñ(òü), oâî” ¹áî ïëüòüñêî ¸ìåíóå, ¸æå w ÷ðýâó ¸ 2æå w íåìü ñëàäîñòð(à)ñò·à ¹ïðàæíÿåòñå; oâî æå ä(¹)øåâíî, (15) 2æå ïîñðýä(ý) äîáðîäýòåë¸ ¸ çëîáý ¸ìàò(ü), wâó” ¹áî íàä(ü)ñòîåù¸, wâî æå ÷¸ñòî íå ïð¸÷åùàþùàñå; oâî” æå ä(¹)õîâíî, 2ì¹æå ñüâðüøåíîå ïðîâ¸ä¸òü AGR ¸æå ïî Á(î)çý æ¸òåë°ñòâî.

*

* 13. ¹ìíîå

qessalonikei=j e)nqewrei=tai lnr (?)

k

pro

e)fesi/ouj

$â

Ch,N,R,Z :

óìíî B

f.116v §5. 25 e.v. ad Thessalonicenses I 5.23 âü ïð¸øüñòâ·å, âü c. acc. i.p.v. c. loc. f.117r 5-10 gen. â°ñàêîå (= â±ñàêî¬¬) çàïîýä¸ zoals Gr., voor dat. ïð¸ëîæ¸ò¸, i.e. prostiqe/nai voor protiqe/nai Secundum Marcum 12.30 §6. 10-15 ¹ïðàæíÿåòñå: aanvankelijk wilden wij hier <íå-> reconstrueren naar analogie met XIV 130v, 18 (cf. ook íå¹ïðàæí¬íü (êü) voor a)/sxoloj (pro/j), XXXI 179r, 21); men vindt echter ook in glosse nr. 31 ¹ïðàæíÿþùóñå voor a)sxoloume/nou, en ïåêóù¸ñå voor a)sxoloume/nh wordt door ms. B ‘gecorrigeerd’ in óïðàæíÿþù¸ñå, XXX 169v, 10; de twee worden blijkbaar naast elkaar gebruikt 15-20 (oâî æå ä(¹)øåâíî) wâó” ¹áî íàä(ü)ñòîåù¸, wâî æå ÷¸ñòî íå ïð¸÷åùàþùàñå (vgl. Gr.: “…, dat het ene wel overstijgt, maar niet echt deel heeft aan het andere”), Sl. constructie is onduidelijk: men zou nom. neutr. sing. verwachten voor beide participia, i.p.v. wâó” acc. of instr. bij íàä(ü)ñòîåù¸, en dat. i.p.v. wâî bij ïð¸÷åùàþùàñå 2ì¹æå ñüâðüøåíîå ïðîâ¸ä¸òü ¸æå ïî Á(î)çý æ¸òåë°ñòâî: vgl. vert. Gr. “..., dat het leven naar God als het hoogste beschouwt (lett. dat het volmaakte ziet in het leven naar God)” en Sl. “waarvoor men het volmaakte leven naar God voorziet”; de afwijking is deels te verklaren door de variant van Gr. mss. lnr (2ì¹æå ~ $â); mogelijk ligt een onbekende Gr. lezing aan de basis van deze vert.

36



MS. CH

Òýì°æå ðå÷å êü Êîð·í»ýíwìü, íàñëàä¸òåë°íî* (20) òýõü ¸ ñòðàñòíîå ïîíàøàå, ÿêî: “Ïëüòüñö¸ 2ñòå, ¸ ñüâðüøåííý¸ø·¸õ(ü)* ¹÷åí·¸ íåâüìýñòí¸”.” Híäå æå ñüñóæäåí·å íýêîå êü ñðýäíåìó ñüâðüøåí¸þ òâîðå, ãë(àãîë)åòü: “Ä(¹)øåâí¥” æå ÷ë(îâý)êü íå ïð¸2ìëåòü ÿæå (25) ñ¹òü ä(¹)õà. Áó¸ñòâî áî 2ìó ¬ñ(òü). Ä(¹)õîâí¥¸ æå ïîñóæäàåòü ¹áî â°ñà, ñàì° æå í¸ wò(ü) êîãîæå ïîñóæäà¬òñå”.* ßêî æå ïðýâüç¥|äåAGR f.117v ä(¹)øåâí¥¸ ïëüòüñêàãî, ïî òîìóæäå ïîä(î)á·ó ¸ ä(¹)õîâí¥¸ ñåãî ïðý[ä(ü)]íàä°ñòàâ¸.

dio/ fhsi pro\j Korinqi/ouj, to\ a)polaustiko\n au)tw=n kai\ e)mpaqe\j o)neidi/zwn, o(/ti sa/rkinoi/ e)ste kai\ tw=n teleiote/rwn dogma/twn a)xw/rhtoi! e(te/rwqi de\ sugkrisi/n tina tou= me/sou pro\j to\ te/leion poiou/menoj, le/gei,

yuxiko\j de\ a)/nqrwpoj ou) de/xetai ta\ tou= pneu/matoj! mwri/a ga\r au)t%= e)stin! o( de\ pneumatiko\j a)nakri/nei me\n pa/nta, au)to\j de\ u(p' ou)deno\j a)nakri/netai! w(j ouån a)nabe/bhken* o( yuxiko\j to\n sarkiko\n, kata\ th\n au)th\n a)nalogi/an kai\ o( pneumatiko\j tou/tou u(perane/sthken.

7. Àùå ¹áî ïîñëýäíÿ ïî â°ñàêîìó oä(¹)øåâë¬ííîì¹ ï¸ñàí·å á¥ò¸ ãë(àãîë)åòü ÷ë(îâý)êà, í¸÷òîæå

7. Ei) ouån teleutai=on meta\ pa=n e)/myuxon h( grafh\ gegenh=sqai le/gei to\n a)/nqrwpon, ou)de\n e(/teron h)/ filosofei= ta\ peri\ yuxh=j h(mi=n o( nomoqe/thj, e)p' a)nagkai/#* tini\ t$= th=j ta/cewj a)kolouqi/# to\ te/leion e)n teleutai/oij ble/pwn! e)n me\n ga\r t%= logik%= kai\ ta\ loipa\ periei/lhptai, e)n de\ t%= ai)sqhtik%= kai\ to\ fusiko\n* eiådoj pa/ntwj e)sti\n, e)kei=no de\ peri\ to\ u(liko\n qewrei=tai mo/non! ou)kou=n ei)ko/twj kaqa/per dia\ baqmw=n h( fu/sij, tw=n th=j zwh=j le/gw i)diwma/twn, a)po\ tw=n mikrote/rwn e)pi\ to\ te/leion poiei=tai th\n a)/nodon.

¸íî ðàçâý (5) ëþáîìóäðüñòâóåòü ÿæå w ä(¹)ø¸ íàìü çàêîíîïîëîæ¸òåëü, âü íýêîòîðýìü ÷¸íà íóæäíîìüAGR ïîñëýäîâàí·åìü ñüâðüøåííîå âü ñüâðüøåíí¥õ(ü) çðå”. Âü ñëîâåñíîìü ¹áî ¸ ïðî÷àà oáü2òà á¥øå, âü ÷þâüñòâ°íîì° (10) æå ¸ ñàäîâí¥¸AGR â¸äü â°ñàêî ¬ñ(òü), wíî æå w âåùåñòüâíîìü â¸ä¸òñå òüêìî. Ñåãî ðàä· âü ëýïîòó ÿêîæå ñòåïåí°ì¥ ¬ñ(òü)ñòâî, æ¸âîòà ãë(àãîë)þ ñîá°ñòâ·¸, wò(ü) ìàëý¸ø·¸õ(ü) íà ñüâðüøåííîå òâîð¸òü âüñõîäü*. * 14. íàñëàä¸òåë°íî et sim. Ch,N,R,Z, íàñëàä¸òåëíîå B 15. ñúâðüøåííý¸ø·¸õ(ü) et sim. N,R,Z,B : ñüâðüíåííý¸ø·¸õ(ü) Ch 16. ¹áî â°ñà ad ïîñóæäàÿòñå in marg. Ch 17. âüñõîäü em. : âüõîäü codd.

u(peranabe/bhken ir e)n a)nagkai/# aikr futiko\n abegiklmprs

*

f.117r §6. 20-25 Ad Corinthios I 3.3 ñüñóæäåí·å íýêîå êü ñðýäíåìó ñüâðüøåí¸þ, ambigue, want êü kan gelezen worden bij ñüâðüøåí¸þ, met attributief ñðýäíåìó “een vergelijking met het volmaakte dat in het midden ligt”; juister is êü bij ñðýäíåìó (v. gesubst. ñðýäíî¬), “een vergelijking van het volmaakte met wat in het midden ligt” 20-26 Ad Corinthios I 2.14-15 f.117v 1-5 problematisch ïðýä(ü)íàä°ñòàâ¸ voor u(perane/sthken (u(perani/stamai, Lampe: o.a. be superior to, surpass, met act. 2 aor. en perf.): voor dubbel prefix, cf. ook supra 115r, 10, waar de bovengeschreven ä van ïðýíàäüñòîÿò¸ afwisselend bij ïðý- (mss. Ch,N,R) en íà- (mss. Z,B) werd geplaatst; ook hier moet men oorspr. ïðýíàäüñòàâ¸ veronderstellen; verder act. voor pass., of secundair voor [-ñòàâ¸ò¸ñå] §7. 5-10 âü íóæäíîìü íýêîòîðýìü ïîñëýäîâàí·åìü, âü c. instr. voor loc., of loc. ~ pronom. verbuiging ñüâðüøåííîå âü ñüâðüøåíí¥õ(ü), i.e. to\ te/leion e)n telei/oij voor ... e)n teleutai/oij

37



8. Ïîí¬æå ¹áî (15) ñëîâåñíî íýêîå æ¸âîòíî ¬ñ(òü) ÷ë(îâý)êü, ïîä(î)áíî ïîä(î)áàøå ïîòðýáý ñëîâó ¹ñòðîåíü á¥ò¸ òåëåñí¥¸ oðãàíü. ßêîæå ìóñ·ê·àíü ¬ñ(òü) â¸äýò¸ êü

8. E ) peidh\ toi/nun logiko/n ti zw=o/n e)stin o( a)/nqrwpoj, kata/llhlon e)/dei t$= xrei/# tou= lo/gou kataskeuasqh=nai to\ tou= sw/matoj o)/rganon! kaqa/per tou\j mousikou/j e)stin i)dei=n pro\j to\ 146 tw=n o)rga/nwn eiådoj th\n mousikh\n e)kponou=ntaj, kai\ ou)/te dia\ barbi/twn au)lou=ntaj ou)/te e)n au)loi=j kiqari/zontaj! kata\ to\n au)to\n tro/pon e)/dei t%= lo/g% kata/llhlon eiånai th\n tw=n o)rga/nwn kataskeuh\n, w(j a)\n prosfuw=j e)nhxoi/h pro\j th\n tw=n r(hma/twn xrei/an u(po\ tw=n fwnhtikw=n mori/wn tupou/menoj! dia\ tou=to sunhrth/qhsan ai( xei=rej t%= sw/mati! ei) ga\r kai\ muri/aj e)sti\n a)pariqmh/sasqai ta\j kata\ to\n bi/on xrei/aj pro\j a(\j ta\ eu)mh/xana tau=ta kai\ poluarkh= tw=n xeirw=n o)/rgana xrhsi/mwj e)/xei, pro\j pa=san te/xnhn kai\ pa=san e)ne/rgeian, to\n* kata\ po/lemo/n te kai\ ei)rh/nhn, eu)afw=j metio/nta! a)lla/ ge* pro\ tw=n a)/llwn diafero/ntwj tou= lo/gou xa/rin prose/qhken au)ta\j h( fu/sij t%= sw/mati! ei) ga\r a)/moiroj tw=n xeirw=n o( a)/nqrwpoj hån, pa/ntwj a)\n au)t%= kaq' o(moio/thta tw=n tetrapo/dwn katallh/lwj t$= th=j trofh=j xrei/# dieskeu/asto tou= prosw/pou ta\ mo/ria! w(/ste promh/kh te th\n morfh\n eiånai kai\ e)pi\ mukth=raj a)poleptu/nesqai, kai\ probeblh=sqai ta\ xei/lh tou= sto/matoj tulw/dh kai\ staqera\ kai\ paxe/a, pro\j th\n a)nai/resin th=j po/aj e)pithdei/wj e)/xonta!

* tw=n

MS. CH

oðãàíwìü â¸äó ìóñ·ê·ó íàïðàâëÿþù¸õ(ü), ¸ í¸æå ¾àëò¥ðì¥ ñîïëþù¸õ(ü), (20) í¸æå ã¹ñëüì¸ ñâ¸ðàþù¸õ(ü), ïî òîìóæäå oáðàçó ïîä(î)áàøå ñëîâ¹ ïîä(î)áíî á¥ò¸ oðãàí°ñêîå ¹ñòðîåí·å, ÿêî äà óáî ïð¸êëàäíî* ïð¸ãëàøàåòü êü ãë(àãîë)îìü ïîòðýáý, wò(ü) ãëàñí¥õ(ü) ¹äîâü” âü3áðàæàåìü. Ñåãî (25) ðàä¸ ñüïð¸÷åñòí¸ á¥øå ðóöý òýëåñ¸; àùå áî ¸ òìàì¸ ¬ñ(òü) ¸ç÷¸ñò¸ 2æå âü æ¸ò¸” || f.118r ïîòðýá¥ êü ¸ì°æå äîáðîõóäîæí¥å ñ·å ¸ ìíîãîäîâîëí¥å ðóêü” oðãàí¥ ïîòðýáí¸ ñóòü, êü â°ñàêî¸ õ¥òðîñò¸ ¸ â°ñàêîãî äý¸ñòâà ¸õ°æåAGR âü áðàí¸ ¹áî ¸ ñüì¸ðåí¸ äîáðîwñåçàåìý (5) ïðîõîäåùå, íü ¹áîAGR ïðýæäå ¸íýõü ¸çðåäíý ñëîâà ðàä(¸) ïð¸ëîæ¸ òýõ(ü) ¬ñ(òü)ñòâî òýëåñ¸. Àùå áî á¸ íåïð¸÷åñò°íü ðóêàìü ÷ë(îâý)êü á¸ëü, â°ñàêî óáî òîì¹ ïî ïîä(î)á·ó ÷åòâîðîíîã¥¸õ(ü), ïîä(î)áíý ï¸ùíî¸ ïîòðýáý ¹ñòðîåí¸ (10) á¸ ë¸öó ¹ä¥, ÿêî ïðîäëüæåí¸ çðàêó á¥ò¸ ¸ âü íîçäð¸ ¸ñòüí÷ýâàò¸ñå, ¸ ïðî¸çíîñ¸ò¸ ¹ñòíý òýëåñå òâðüä¸ ¸ íåïîêîëýá¸ì¸ ¸ äåáåë¸, êü ñüäðîáëåí·ó òðàâý ïîòðýáíî ¸ìóùà, * 18. ïð¸êëàäíî in marg. N

abgnpqs + ge abgiklnpqrst

f.117v §8. 15-20 chiasme en antithese in de parallelle constructie ou)/te dia\ barbi/twn au)lou=ntaj ou)/te e)n au)loi=j kiqari/zontaj (“evenmin op lieren fluitend als op fluiten tokkelend”) gaan verloren in í¸æå ¾àëò¥ðì¥ ñîïëþù¸õ(ü), í¸æå ã¹ñëüì¸ ñâ¸ðàþù¸õ(ü), dat een dubbele vertaling v. het eerste lid v. Gr. lijkt te zijn (“evenmin op harpen fluitend als op ‘gusli’ blazend”, i.e. tweemaal snaarinstrumenten, tweemaal blazen) (cf. ook au)lhtiko/j: ã¹ñëüíü XII 125v, 15; WEIHER, Dialektik: 265, “ã¹ñë¸: au)lo/j (?) 46b4”) 2025 âü3áðàæàåìü masc. zoals Gr. voor neutr. bij [ñëîâî] 25-26 ¸ç÷¸ñò¸: actieve wending, vgl. Gr. pass. a)pariqmh/sasqai met subj. muri/aj xrei/aj f.118r 1-5 gen. â°ñàêîãî äý¸ñòâà voor dat. bij êü 10-15 ïðîäëüæåí¸ ~ ¹ä¥ voor [ïðîäëüæåí¹] bij çðàêó ¸ ïðî¸çíîñ¸ò¸ tot ¸ìóùà, Gr. “(zodat ...) en de lippen zouden uitstulpen ten opzichte van de mond, hard, stug en dik, geschikt voor het afrukken van gras”, Sl. problematisch: ïðî¸çíîñ¸ò¸ act. voor pass.; adjectieven: -¸ voor -ý bij subj. dat. sing. ¹ñòíý (¹ñòüíà, -¥, fem. = ta\ xei/lh); ¸ìóùà, neutr. pl. zoals Gr. of gen. masc. sing. bij òýëåñå, i.p.v. dat. fem. sing. bij ¹ñòíý; ñüäðîáëåí·ó voor a)nai/resij, hier niet LG: Vernichtung, Zerstörung, maar d. Abreißen, Abrupfen (d. Grases) òýëåñå, i.e. tou= sw/matoj voor tou= sto/matoj

38



MS. CH

e)gkei=sqai de\ toi=j o)dou=si th\n glw=ttan, a)/llhn tina\ toiau/thn, polu/sarkon * kai\ a)ntituph= kai\ traxei=an kai\ sugkatergazome/nhn toi=j o)dou=si to\ u(p' o)do/nta gino/menon! h)\ u(gra/n te kai\ diakexume/nhn kata\ ta\ pla/gia, oiâa h( tw=n kunw=n te kai\ tw=n loipw=n* tw=n w)mobo/rwn e)sti\, t%= karxa/r% tw=n o)do/ntwn metacu\ tw=n diasthma/twn e)ndiarre/ousa! ei) ouån mh\ parh=san ai( xei=rej t%= sw/mati, pw=j a)\n e)/narqroj tou/t% e)netupw/qh * fwnh\, th=j kataskeuh=j tw=n kata\ to\ sto/ma mori/wn ou) sundiasxhmatizome/nhj pro\j th\n xrei/an tou= fqo/ggou; w(j e)pa/nagkej eiånai h)\* blhxa=sqai pa/ntwj h)\ mhka/zein h)\ u(laktei=n h)\ xremeti/zein to\n a)/nqrwpon, h)\ bousi\n h)\ o)/noij boa=n paraplh/sion, 148 h)/ tina qhriw/dh mukhqmo\n* a)fie/nai! nuni\ de\, th=j xeiro\j e)nteqei/shj t%= sw/mati, eu)/sxolo/n e)sti to\ sto/ma t$= u(phresi/# tou= lo/gou. ou)kou=n i)/dion th=j logikh=j fu/sewj ai( xei=rej a)napef$/nasin, ou(/tw tou= Pla/stou dia\ tou/twn e)pinoh/santoj t%= lo/g% th\n eu)koli/an.

íàëåæàò¸ æå çóáwìü (15) 2ç¥êó, ¸íîì¹ òàêîâó ìíîã(î)ïëüòíó íýêàêóAGR ¸ ïðîò¸âîwáðàçíó ¸ äåáåëó, ¸ ñüïîìàãàþùó ç¹áwìü 2æå ïîä(ü) çóáîìü á¥âàåìîìó, íåæåë¸ ìîêðîòíó æå ¸ ¸çë¸âàåìó wò(ü) ñòðàí¥, ÿêîâü ¬ñ(òü) ïüñ·¸ æå ¸ AGR ñ¹ðîâà” (20) ÿäóù¸õ(ü), âåë¸ê¥¸õü ç¹áü ïîñðýä(ý) ðàñòîÿí·¸ âüíóòðü òåêóù¹. Àùå óáî íå á¥øå á¸ë¸ ðóöý òýëåñ¸, êàêî ¹áî ñüñòàâ°íü âü3áðàæåí° á¸ òîìó AGR ãëàñ(ü), ¹ñòðîåí·à ¸õ°æå ïî ¹ñòîìü óäîâü” íå ñüâü3áðàæàåì¹ (25) êü ïîòðýáý âýùàí·ó, ÿêî íóæäíî á¥ò¸ AGR êàøëÿò¸ ÿêîæå oâöà, ¸ë¸ ìåöàò¸, | f.118v ¸ë¸ áðåõàò¸, ¸ë¸ ð°çàò¸ ÷ë(îâý)êó, ¸ë¸ âîëîâîìü ¸ë¸ oñëîìü âüï¸ò¸ ïîä(î)áíý, ¸ë¸ íýêîå çâýð°ñêî* ðîâàí·åAGR ¸ñïóùàò¸. Í(¥)íÿ æå, ðóöý âüëîæåíý á¥â°ø¸ òýëåñ¸, äîáðî¹ïðàæíÿåìà (5) ñóòü ¹ñòà ïîñëóøàí·à ñëîâó. Ïðî÷åå oñîáíî ñëîâåñíîì¹ ¬ñ(òü)ñòâó ð¹öý ïîêàçàøåñ(å), ñ¸öå Ñüçäàòåëþ ñ¸ì¸ ¹ì¥ñë¥âøó ñëîâîìü ¹äîá°ñòâ·å.

*

* 19. çâýð°ñêî Ch,N : sâýð°ñêîå et sim. R,Z,B

tina post toiau/thn polu/sarkon inserunt bcikn tw=n loipw=n om. m e)netupw/qh tou/t% alio ord. abciknqr h)\ om. abciknqrt bruxhqmo\n abcknqr (?)

f.118r §8. 15-20 ïðîò¸âîwáðàçíó voor a)ntituph=, ‘stug, stijf’; cf. a)ntitupe/w, LG: ein Zurückprallen bewirken, nicht nachgeben, widerstehen; h( a)ntitupi/a: LG: der Gegenstoß, das Zurückprallen; Härte, Festigkeit, Widerstand; (ook ïðîò¸âîwáðàçüíü voor a)nti/tupoj XXXI 171v, 12; ïðîò¸âîwáðàç¸¬ voor a)ntitupi/a XXIV 154v, 22, XXXI 171v, 18); vgl. Mikl. ïðîò¸âîîáðàçüíú, eandem formam habens a)nti/tupoj, en de vertaling ïîäîá¸¬ voor a)ntitupi/a XXV 156r, 20 en 156v, 2; nochtans moet men op basis van glosse nr. 41, æåñòî÷üñòâî bij ïðîò¸âîwáðàç¸¬ voor Gr. a)ntitupi/a, een juist begrip van het Grieks veronderstellen bij degene die de marginalia toevoegde 20-25 òåêóù¹: uitbreiding dat. abs., cf. supra I 107v, 20-25 ¹ñòðîåí·à ... íå ñüâü3áðàæàåì¹: contaminatie dat.- en gen.-constructie voor Gr. gen. abs. 25-26 pa/ntwj (na blhxa=sqai) niet in vert. f.118v 1-5 ðîâàí·å = ðüâàí¸¬, voor Gr. mukhqmo/j, lowing, bellowing (of oxen) of bruxhqmo/j, L&S: roaring (cf. TROST, Untersuchungen : 342, rovanije bru/xhma) calque äîáðî¹ïðàæíÿåìà voor eu)/sxolo/n, LG: unbeschäftigt, frei (vgl. ook íå¹ïðàæíÿò¸ a)sxole/w XIV 130v, 18 en íå¹ïðàæí¬íü a)/sxoloj XXXI 179r, 21) 5-10 alle mss. ïîñëóøàí·à, SJS: Hören, Zuhören; Zuhörerschaft; Zeugnis, maar ook Gehorsam, voor u(phresi/#; misschien voor ïîñë¹æåí¸¬; u(phresi/a wordt elders vertaald met ñë¹æüáà (VII 114r, 21) of ñë¹æåí¸¬ (VIII 115r, 20; X 119v, 20); bovendien gen. voor dat.

39



MS. CH

IX. Kefa/laion q. (/Oti o)rganiko\n kateskeua/sqh tou= a)nqrw/pou to\ sxh=ma* pro\j th\n tou= lo/gou xrei/an.

». ßêî wðãàí°ñêî óñòðîåíî á¥ñ(òü) ÷ë(îâý)÷üñêîå òýëîAGR (10) êü ñëîâåñíî¸ ïîòðýáý.

1. E ) peidh\ toi/nun qeoeidh= tina xa/rin t%= pla/smati h(mw=n o( poih/saj dedw/rhtai, tw=n i)di/wn a)gaqw=n e)nqei\j t$= ei)ko/ni ta\j o(moio/thtaj! dia\ tou=to ta\ me\n loipa\ tw=n a)gaqw=n e)/dwken e)k filotimi/aj t$= a)nqrwpi/n$ fu/sei! nou= de\ kai\ fronh/sewj ou)k e)/sti kuri/wj ei)pei=n o(/ti de/dwken a)ll' o(/ti mete/dwke, to\n i)/dion au)tou= th=j fu/sewj ko/smon e)pibalw\n t$= ei)ko/ni. e)pei\ ouån noero/n ti xrh=ma kai\ a)sw/mato/n e)stin o( nou=j, a)koinw/nhton a)/n e)/sxe th\n xa/rin kai\ a)/mikton, mh\ dia/ tinoj e)pinoi/aj faneroume/nhj au)tou= th=j kinh/sewj! tou/tou xa/rin th=j o)rganikh=j tau/thj prosedeh/qh kataskeuh=j, i(/na plh/ktrou di/khn tw=n fwnhtikw=n mori/wn a(pto/menoj, dia\ th=j poia=j tw=n fqo/ggwn tupw/sewj e(rmhneu/sv th\n e)/ndoqen ki/nhsin.

Ïîíåæå óáî á(î)ãîâ¸äí¹ íýêóþ áë(àãî)ä(à)òü ñüçäàí·ó íàøåìó Ñüòâîð¥â¥ äàðîâà, ñâî¸õ(ü) áë(à)ãü âüëîæ¸âü oáðàç¹* ïîä(î)á·à, ñåãî ðàä¸ ïðî÷àà ¹áî áë(à)ã¥¸õ(ü) äàñ(òü) wò(ü) ëþáî÷üñò·à ÷ë(îâý)÷üñêîìó (15) ¬ñ(òü)ñòâó. Íü í¸æå ¸ ðàç¹ìýí·å íýñ(òü) ¸ñòýå ðåù¸ ÿêî äàñ(òü), íü ÿêî ïðýïîäàñ(òü), ñâîå 2ìó ¬ñ(òü)ñòâó ¹êðàøåí·å ïð¸ëîæ¸âü oáðàçó. Åëìà óáî ì¥ñëüíà íýêàà âåùü ¸ áåñïëüòíà ¬ñ(òü) ¹ìü, íåïð¸÷åñòíó (20) ¹áî ¸ìýàøå áë(àãî)ä(à)òü ¸ íåñìýñíó, íå íýêîòîð¥”ìü ¹ì¥øëåí·åìü ÿâëÿåìó òîãî äâ¸æåí¸þ. Ñåãî ðàä¸ oðãàí°ñêà”ãî ñåãî ïîòðýáîâà ¹ñòðîåí·à, äà áðåöàëà oáðàçîìü ãëàñí¥¸ìü óäîìü21 êàñàåñå, (25) êà÷üñòâîìü âýùàí·¸ âü3áðàæåí·à ñêàæåòü âüíóòðüí¬” äâ¸æåí¸¬.

2. Kai\ w(/sper * tij mousikh=j e)/mpeiroj w)\n, i)di/an e)k pa/qouj mh\ e)/xoi* fwnh\n, boulo/menoj de\ fanera\n poih=sai th\n e)pisth/mhn, a)llotri/aij e)mmelwdoi/h fwnai=j, di' au)lw=n h)\ lu/raj dhmosieu/wn th\n te/xnhn! ou(/tw kai\ o( a)nqrw/pinoj nou=j *, pantodapw=n nohma/twn eu(reth\j w)\n, t%= mh\ du/nasqai toi=j dia\ swmatikw=n ai)sqh/sewn e)pai+/ousi gumnv= tv= yuxv= deiknu/ein ta\j th=j dianoi/aj o(rma\j,

2. H ÿêî||æå f.119r àùå AGR êòî ìóñ·ê·¸ ¸ñêóñ°íü ñ¥¸, ñâî¸ wò(ü) ñòð(à)ñò¸ íå ¸ì¥” AGR ãëàñ(ü), õîòå æå ÿâý ñüòâîð¸ò¸ õ¹äîæüñòâî, òóæä¸ì¸ ãë(à)ñ¥ ïîåòü, ñîïëüì¥ ¸ë¸ öýâí¸öåþ wáüÿâëÿå õ¥òðîñ(òü), (5) ñ¸öå ¸ ¹ìü ÷ë(îâý)÷üAGR, â°ñà÷üñê¥¸õ(ü) ðàç¹ìýí·¸ wáðýòàòåëü* ñ¥”,

* sw=ma abeik + ei)/ abd2ikmnqrs2t e)/xwn nt o(

* 1. oáðàç¹ et sim. Ch,N,R,Z : oáðàçú B 2. wáðýòàòåëü et sim. Ch,N,R,Z : oáðýòàòåë°íü

1.

íå ìîã¹ùîìó òýëåñí¥ì¸ ÷þâüñòâ¥ ñë¥øàò¸22, íàãîþ ä(¹)øåþ ïîêàçîâàò¸ ì¥ñëüíàà ñòðüìëåí·à,

nou=j o( a)nqrw/pinoj abiknqt

B

f.118v §1. 15-20 íü í¸æå ¸, i.e. ou)de\ kai/, voor nou= de\ kai/ de belangrijke idee van participatie in Gr. mete/dwke, Lampe, give a share of, impart, gaat verloren in vert. ïðýïîäàñ(òü), cf. Mikl.: ïðýïîäàò¸, paradido/nai, tradere; SJS: ïðýïîäàÿò¸, geven, gewähren; voorvoegsel met- drukt hier gemeenschap, deelname uit i.p.v. verandering, overdracht 25-26 adnominaal poio/j, L&S: of a certain nature, kind, or quality vaak vertaald met êà÷üñòâî c. gen. (cf. ook XII 125r, 9; XIV 132v, 5; 133r, 22) 5-10 e.v. cf. infra p. 41

40



MS. CH

kaqa/per tij a(rmosth\j e)/ntexnoj*, tw=n e)myu/xwn 150 tou/twn o)rga/nwn a(pto/menoj, dia\ th=j e)n tou/toij h)xh=j fanera\ poiei= ta\ kekrumme/na noh/mata.

ÿêîæå íýê¥¸ ñüñòàâ¸òåëü âü AGR õ¥òðîñò¸ oä(¹)øåâëåí¥ìü (10) ñ¸ìü wðãàíwì(ü)23 êàñàåñå, çà ¬æå âü ñ¸õ(ü) âüçãëàøåí·à ÿâëåííà òâîð¸ò¥ ñüêðüâåííà ðàç¹ìýí·à.

3. Su/mmiktoj de/ tij h( mousikh\ peri\ to\ a)nqrw/pinon o)/rganon au)lou= kai\ lu/raj, w(/sper e)n sunwdi/# tini\ kata\ tau)to\n a)llh/loij sumfqeggome/nwn! to\ me\n ga\r pneu=ma dia\ th=j a)rthri/aj a)po\ tw=n pneumatodo/xwn a)ggei/wn a)nwqou/menon, o(/tan h( o(rmh\ tou= fqeggome/nou pro\j fwnh\n tonw/s$ to\ me/loj, tai=j e)/ndoqen prosarasso/menon prosbolai=j, ai( kukloterw=j to\n au)loeidh= tou=ton dieilh/fasi po/ron, mimei=tai/ pwj th\n dia\ tou= au)lou= ginome/nhn fwnh\n, tai=j u(menw/desin e)coxai=j e)n ku/kl% peridonou/menon! u(perw=a de\ to\n ka/twqen fqo/ggon e)kde/xetai t%= kat' au)th\n kenw/mati,

Ñüìýøåíà æ(å) íýêàêî ìóñ·ê·à o ÷ë(îâý)÷üñêîìü oðãàíó ñîïëÿ ¸ öýâí¸öå, ÿêîæå âü ñüãëàøåí¸ íýêîåìü âüê¹ïý äðóãü (15) äð¹ãó ñüâýùàþù¸ìü. Äóõ(ü) áî, ñêðîçý æ¸ëó wò(ü) ä¹õîïð¸2òí¥õ(ü) ñüñ¹äü”24 âüçðýâàåìü, 2ãäà ñòðüìëåí·å âýùàþùàãî êü ãëàñó ¹êðýï¸òü ïýñíü25, âüíóòðüí¸ìü ïð¸ðàç¸âø¸ñå ïð¸ëîæåíì¥, ¸æå wêðóæåííý26 ñîïëåâ¸äí¥” ñü” (20) ïðýä(ü)âüçåøå ïðîõîäü, ïîä(î)áåòñå íýêàêî ñîïëüíîìó á¥âàåìó ãë(à)ñó, ïýñíüí¸ì¸ âåë¸÷·¸ âü êðóçý oáíîñ¸ìó. Íåáöå æå äîëíý¸øåå âýùàí·å wæ¸äàåòü ¸æå íà íü ¸ñòüùàí·å,

* e)n

3.

te/xn$ kq

f.119r §2. 5-15 de vert. v. de passage ou(/tw kai\ (cf. vorige pag.) tot noh/mata, met nou=j als onderwerp en poiei= als achteropgeplaatst hoofdww., is problematisch: ten eerste heeft Sl. (¹ìü...) òâîð¸ò¥, inf., misschien poiei=n voor poiei=; Gr. dat. causi van de gesubst. inf., t%= mh\ du/nasqai c. inf. dei/knuein, aangevuld met meewerkend voorwerp in de vorm van een gesubstantiveerd part. toi=j ... e)pai+/ousi, is Sl. vertaald met íå ìîã¹ùîìó, een absoluut gebruikt part. bij subj. ¹ìü (cf. supra I 107v, 20-25), c. inf. ïîêàçîâàò¸, maar ook Gr. meewerkend voorwerp, part. dat. is vertaald met inf., ñë¥øàò¸, die enkel op dezelfde hoogte als ïîêàçîâàò¸ kan worden gelezen; Vgl. Gr. “(Zo maakt ook de menselijke geest) ..., doordat die niet in staat is door de ziel op zích de gedachtenstromen duidelijk te maken aan degenen die horen door lichamelijke gewaarwordingen, ..., door de weerklank hierin de verborgen gedachten kenbaar”, en Sl., waarin een hoofdww. ontbreekt, “(Zo ook de menselijke geest) ..., die niet in staat is door lichamelijke gewaarwordingen te horen, door de ziel op zích de gedachtenstromen duidelijk te maken, ... en door de weerklank hierin de verborgen gedachten kenbaar te maken” §3. 10-15 íýêàêî, misschien pwj voor tij? 15-20 ñüâýùàþù¸ìü, uitbreiding dat. abs., cf. supra I 107v, 20-25 æ¸ëà, SJS: Ader, Sehne; nervus; i)/j, neu=ron, voor a)rthri/a, hier specifiek LG: Luftröhre, ‘luchtpijp’ ïð¸ðàç¸âø¸ñå, onterecht fem. bij ïýñíü i.p.v. masc. ~ äóõ(ü), of versteende vorm 20-25 onduidelijk ïðýä(ü)âüçåøå, v. ïðýäüâüçåò¸ ‘vooraf opnemen’ (?) voor dieilh/fasi, v. dialamba/nw: LG: kreisförmig, im Kreise umfassen, umschließen, umgeben; het Gr. wordt uiteenlopend vertaald, enerzijds ‘verdelen’, cf. bv. WILSON & MOORE: “as it strikes against the internal protuberances which divide this flute-like passage in a circular arrangement”, en LUR’E: “и отгоняемая во внутренние ответвления, на которые кругообразно разделяется этот свирелевидный проход”, anderzijds ‘rondom omvatten’ ~ LG, cf. LAPLACE: “(le souffle) se heurte aux commissures intérieures qui entourent ce conduit pareil à une flûte” (äóõ(ü)) ïîä(î)áåòñå vr [ïîä(î)á¸òñå] ïýñüí¸ì¸ âåë¸÷·¸ voor u(menw/desin e)coxai=j: u(menw/desin onterecht geassocieerd met o( u(/mnoj (‘hymne’) i.p.v. met o( u(mh/n (‘vlies, membraan’) voor íåáöå cf. huidig Bulg., небце en SKr. nepce, ‘gehemelte’ (cf. ter vergelijking WEIHER, Dogmatik : 210211: kai\ h( u(per%/a, h(n kalou=si/ tinej ou)rani/skon, Sl. ¸ ëàëîêà, ¬æå íàð¸öàþòü íýö¸ íåáöå) Sl. nom. ¸ñòüùàí·å voor t%= kenw/mati, hier niet SJS: Fleiß, Streben, Mühe, maar ‘holte’, ~ ¸ñòüùàò¸: kenou=n

41



MS. CH

áë¸çíü÷í¥ì¸ ñîïëüì¸ ¸õ°æå* ñêðîçý íîçäð¸ (25) ïðîõîäåù¸õ(ü), ¸ ÿêîæå ÷åøóàì¸ íýê¥¸ì¸ âåë¸ê¥”ì¸ ¸õ°æå ïð¸ ïðîöýæäåí·ó õðü|ìåñòàâöåõ(ü), f.119v ãëàñ(ü) oáüöýïëÿþù¸, âåù°ø¸” ãëàñ(ü) ñüäýâàåòü. ßãîä¸öà æå ¸ 2ç¥êü ¸ [w] 2æå o ãðüòàíó * ñüëîæåí·å, ïî 2ìóæå ãðüòàíü ñâýøàåòñå ñìýðàåñå, ¸ ñêîðîñòíý (5) ïðîñò¸ðàåòñå: ñ·à â°ñà ¬æå âü æ¸ëàõ(ü) áðåöàëà äâ¸æåí·å ïð¸òâàðàåòü ðàçë¸÷íî ¸ ìíwãîwáðàçíî, íà âðýìå ñü ìíîãîþ ñêîðîñò¸þ ïðîõîäåùà êü ïîòðýáý ãëàñ¥. Îyñòíàì° æå ðàçíüñòâ·å ¸ ñìýæåí·å (10) òîæäå òâîð¸òü ¸õ°æå ïðüñòì¥ ïð¸2ìëþù¸õ(ü) ñîïëÿ äóõü * ïðîò¸âó ñüñòàâëåí·ó* ïýñí¸.

didu/moij au)loi=j toi=j e)pi\ tou\j mukth=raj dih/kousi, kai\ oiâon lepi/dwn tisi\n e)coxai=j toi=j peri\ to\n h)qmo\n xo/ndroij th\n fwnh\n perisxi/zousa, gegwnote/ran th\n h)xh\n a)perga/zetai! pareia\ de\ kai\ glw=ssa kai\ h( peri\ to\n fa/rugga diaskeuh\, kaq' h(\n o( a)nqerew\n u(poxala=tai koilaino/menoj, kai\ o)cutonw=n e)pitei/netai --- tau=ta pa/nta th\n e)n tai=j neurai=j tou= plh/ktrou ki/nhsin u(pokri/netai poiki/lwj kai\ polutro/pwj, e)pi\ kairou= su\n poll%= t%= ta/xei meqarmo/zonta pro\j th\n xrei/an tou\j to/nouj! xeile/wn de\ diastolh\ kai\ e)pi/musij tau)to\n poiei= toi=j dia\ tw=n daktu/lwn e)pilamba/nousi tou= au)lou= to\ pneu=ma kata\ th\n a(rmoni/an tou= me/louj.

* 3. ¸õ°æå om. R,Z,B 4. w 2æå o ãðüòàíó et sim. Ch,N,R,Z, o 2æå ãðúòàíþ B 5. ñîïëÿ äóõü et sim. Ch,N,R,Z : ñwïëÿõ(ü) (= ñwïëÿa¡) B 6. ñüñòàâëåí·ó Ch,N : ñúñòîàí·à et sim. R,Z,B

f.119r 25-26 ïðîöýæäåí·ó, ‘het zeven, het filteren’ (Mikl: percolatio; SCRJ: дýиствiе процýдившаго; Srezn. процýживанie) voor to\n h)qmo/n, LG: Filtertuch, Filter – (anatomisch) das Sieb(bein?) im Zush. mit d. Beschr. d. Stimmorgans d. Menschen athesauriston õðüìåñòàâöåõ(ü) van õðüìåñòàâüöü, Mikl. wel õð;ñòàâüöü cartilago (naast õð;øòü, vgl. Russ. хрящ; Bulg. хрущял; SKr. hrskavica) voor toi=j xo/ndroij, ‘kraakbeen’ f.119v 1-5 oáüöýïëÿþù¸ voor neutr. bij íåáöå, of versteende vorm, of part. fem. ~ Gr. ÿãîä¸öà, Mikl. enkel in bet. granum; hier gebruikt voor ‘wang, kaak’, cf. SKr., jagodica: ‘kaak(been), wang’ athesauriston ñâýøàåòñå, cf. SRJ: ñâýø¸âàò¸ вешать, свешивать, voor u(poxala=tai, Lampe: slacken a little, lower; be slack; yield adv. ñêîðîñòíý, i.e. o)ce/wj, voor part. o)cutonw=n (L&S: o)cutone/w: pronounce with an accute accent; Music: make high-pitched) 5-10 ðàçíüñòâ·å: diastolh/, LG: weliswaar Trennung, Unterscheidung, maar hier das Auseinanderziehen, Ausdehnen, Öffnen (Opp. e)pi/musij, su/mptwsij) – vom Körper, Teilen d. Körpers 10-15 app. crit. 6: voorkeur voor de lezing van mss. Ch en N, ñüñòàâëåí·ó voor a(rmoni/an, op grond van dezelfde woordkeuze in hfst. XIV 128v 19; ñüñòîÿí¸¬ elders steeds voor su/stasij.

42



MS. CH

X. Kefa/laion i. /(Oti ai)sqh/sewn o( nou=j e)nergei=.

dia\

¶. ßêî äý¸ñòâóåòü.

tw=n

÷þâüñòâ·¸*

óìü

1. Ou(/tw toi/nun tou= nou= dia\ th=j o)rganikh=j tau/thj kataskeuh=j e)n h(mi=n mousourgou=ntoj to\n lo/gon, logikoi\ gego/namen, ou)k a)\n (w(j oiåmai) e)/xontej th\n tou= lo/gou xa/rin ei) to\ baru/ te* kai\ 152 e)pi/ponon th=j kata\ th\n brw=sin latrei/aj xei/lesi th\n xrei/an tou= sw/matoj e)pori/zomen! nuni\ de\ th\n toiau/thn leitourgi/an ai( xei=rej ei)j e(auta\j metene/gkasai, eu)/qeton t$= u(phresi/# tou= lo/gou to\ sto/ma kate/lipon.

1. Ñ¸öå ¹áî óì¹ oðãàí°ñê¥”ìü ñ¸ìü ¹ñòðîåí·åìü âü íàñ(ü) óêðàøàþùó ñëîâî, ñëîâåñí¸ (15) á¥õwìü, íå á¥õîìü óáî, ÿêîæå ìíþ”, ¸ì¹ùå ñëîâ¹ áë(à)ã(î)ä(à)òü, âü òåøêîå AGR ¸ áîëýçíüíîå ¬æå ïî ñüíýä¸ ñëóæåí·à ¹ñòíàì(ü) ïîòðýáó òýëåñíóþ ïð¸3áðýòàë¸. Í(¥)íÿ æå òàêîâî ñëóæåí·å ðóöý âü ñåáý ïðýíåñ°øå, (20) ¹äîáíà ñëóæåí·ó ñëîâà ¹ñòà wñòàâ¸øå.

2. Diplh= de\ peri\ to\ o)/rganon h( e)ne/rgeia! h( me\n pro\j e)rgasi/an h)xh=j, h( de\ pro\j u(podoxh\n tw=n e)/cwqen nohma/twn! kai\ ou)k e)pimi/gnutai pro\j th\n e(te/ran h( a)/llh, a)lla\ parame/nei t$= e)nergei/# e)f' $â* e)ta/xqh para\ th=j fu/sewj, ou)k e)noxlou=sa t$= gei/toni, ou)/te th=j a)koh=j lalou/shj, ou)/te th=j fwnh=j a)kouou/shj! h( me\n ga\r a)ei/ ti pa/ntwj proi+/etai, h( de\ a)koh\ dexome/nh dihnekw=j ou)k e)mpi/platai, kaqw/j fhsi/ pou o( Solomw/n.

Ñ¹ãóáî æå ïð¸ oðãàíó äý¸ñòâî: oâî” ¹áî êü äýëàí·ó ãëàñ(à), wâî æå êü ïîä(ü)2ò¸þ âüíýøí·¸õ(ü) ðàçóìýí·¸, ¸ íå ñüìýøàåòñå êü äðóãîìó ¸íîå, íü ïðýá¥âàåòü âü äý¸ñòâý (25) íà íåì°æåAGR ó÷¸íåííî á¥ñ(òü) wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà, íå ñòóæàþùó áë¸æíåìó, í¸æå ñëóõ¹ || f.120r ãë(àãîëþ)ù¹, í¸æå ãë(à)ñó ñë¥øåùó. nâî” óáî ïð(¸)ñíî íýêàêî* ïðî¸ñõîä¸òü â°ñàêî, ñëóõ(ü) æå ïð¸2ìëå â°ñåãäà íå íàñ¥ùàåòñå, ÿêîæå ðå÷(å) íýãäå Ñîëîìwíü.

* te om. abcfkmnq $â

* 1. ÷þâ°ñòâ·¸ et sim. R,Z,B : ÷þâüñòì¥ Ch, ÷þâüñò°ì¥ N 2. íýêàêî Ch,N,R,Z : íý|íýêàêî B

2.

] hâj abcikmnqt

f.119v 10-15 app. crit. 1, elders zowel instr. pl. ÷þâüñòâ¸¸ als ÷þâüñòâüì¸ (cf. bv. IX 119r, 7 en XV 134r, 24); misschien oorspronkelijk ÷þâüñòâì¥, mét -â-; voor het wegvallen van -â- in de combinatie -ñòâ- in mss. Ch en N cf. Prol. §1. 10-15 lex. óêðàøàþùó, SJS: zieren, schmücken; ausstatten, anschaffen, voor mousourgou=ntoj, Lampe: sing, compose 15-20 íå tot ïð¸3áðýòàë¸: âü (òåøêîå): i.e. ei)j voor ei); hierdoor verdere afwijkingen: de vertaler verbindt ou)k a)/n met e)pori/zomai i.p.v. met e)/xontej, en vertaalt íå á¥õîìü óáî ... ïð¸3áðýòàë¸; vgl. Gr. “…, zouden we, naar ik meen, de genade van de rede / spraak niet hebben, als we met onze lippen het zware en veeleisende werk van de voedselvoorziening moesten leveren voor de behoefte van het lichaam”, en Sl. “…, zouden we, naar ik meen, in het bezit van de genade van de rede / spraak, geen lichamelijke behoefte voor de lippen vinden voor het zware en veeleisende werk van de voedselvoorziening (of om ... te leveren)” §2. 25-26 íå ñòóæàþùó uitbreiding v. dat. abs. bij äý¸ñòâî, of met áë¸æíåìó als dat. abs. te lezen f.120r 1-5 ïðî¸ñõîä¸òü (= pro/eimi, proe/rxomai, exire) voor med. proi+/etai v. proi+/hmi, L&S: to send forward, utter; het Grieks werd mogelijk pass. gelezen – vandaar ook íýêàêî voor Gr. obj. ti Ecclesiastes 1.8

43



MS. CH

3. (/O moi dokei= kai\ ma/lista tw=n e)n h(mi=n a)/cion eiÅnai kai\* qauma/zesqai, ti/ to\ pla/toj e)kei/nou* tou= e)/ndoqen xwrh/matoj, ei)j o(\ pa/nta surrei= ta\ dia\ th=j a)koh=j ei)sxeo/mena; ti/nej oi( u(pomnhmatogra/foi tw=n ei)sagome/nwn e)n au)t$= lo/gwn; kai\ poi=a doxei=a tw=n e)ntiqeme/nwn t$= a)ko$= nohma/twn; kai\ pw=j, pollw=n te kai\ pantodapw=n a)llh/loij e)pemballome/nwn, su/gxusij kai\ pla/nh kata\ th\n e)pa/llhlon qe/sin tw=n e)gkeime/nwn ou) gi/netai; to\ iÅson d' a)/n tij kai\ e)pi\ th=j tw=n o)/yewn e)nergei/aj* qauma/seien! o(moi/wj ga\r kai\ dia\ tou/twn o( nou=j tw=n e)/cw tou= sw/matoj e)pidra/ssetai, kai\ pro\j e(auto\n e(/lkei tw=n fainome/nwn ta\ ei)/dwla, tou\j xarakth=raj tw=n o(ratw=n e)n e(aut%= katagra/fwn.

3. Åæå ìí¸ò ì¸ ñå ¸ ïà÷å (5) ¸õ°æå âü íàñ(ü) äwñ(òî)¸íî á¥ò¸ AGR ÷þä¸ò¸ñå, ÷òî ¬ñ(òü) ïðîñòðàí°ñòâî wíî AGR âüí¹òðüíÿãî âüìýùåí·à, âü í¬æå â°ñà ñüòåêøåñå* ÿæå ñëóõwì(ü)

4. Kai\ w(/sper ei)/ tij polu/xwroj ei)/h po/lij e)k diafo/rwn ei)so/dwn tou\j pro\j au)th\n sumfoitw=ntaj ei)sdexome/nh, ou)k e)pi\ to\ au)to\ kata/ ti tw=n e)n t$= po/lei sundramou=ntai oi( pa/ntej, a)ll' oi( me\n kata\ th\n a)gora\n, oi( de\ kata\ ta\j oi)kh/seij, a)/lloi de\ kata\ ta\j e)kklhsi/aj h)\ ta\j platei/aj h)\ tou\j stenwpou\j h)\ ta\ qe/atra, kata\ th\n i)di/an e(/kastoj gnw/mhn metaxwrh/sousi! toiau/thn tina\ ble/pw kai\ th\n tou= nou= po/lin

H ÿêîæå, àùå íýê¥¸ ìíwãîâüìýñòí¥¸ (20) áóäåòü ãðàäü, wò(ü) ðàçë¸÷í¥¸õ(ü) âüõîäü” ¸õ°æå êü í¬ìó ïð¸õîäåù¸õ(ü) ïð¸¬ìëþù¹, íå âüêóïý ïî íý÷åñîìü ¸õ°æå âü ãðàäý ñüòåêóòñå âüñ¸, ¸í¸” ¹áî ïî öð(ü)ê(ü)âàõ(ü), oâ¸” æå ïî äîìîâýõü, ¸í¸” ïî êóïëÿõü, oâ¸” æå (25) íà òðüæ¸ù¸õ(ü) ¸ë¸ ñòüãíàõ(ü) ¸ë¸ ïîçîð¸ùà ïî ñâîåìó êî¸æäî í°ðàâó ïðý¸äóòü. | f.120v Òàêîâü íýê¥¸ â¸æäó ¸ ¹ìí¥¸ ãðàäü,

*

* 3. ñüòåêøåñå et sim. codd., ñüòå÷åñå expectaveris 4. ëåæåùåì¥ Ch, ëåæåùåì¸ R,Z, ëåæåù¸ì¥ N, ëåæåù¸ì¸ B

âüíîñ¸ìà. Êòî” ñóòü âüñïîì¸íàòåë¬ âüíîñ¥ì¥ìü âü íü ñëîâîìü? H êàà ïð¸2ò¸ë¸ùà (10) âüíóòðü âüëàãàåì¥õ(ü) ñë¹õó ðàç¹ìýí·¸? H êàêî, ìíîã¥ì° æå ¸ â°ñà÷üñê¥ìü äðóãü äðóãà âüëàãàåì¥ìü, ñüìóùåí·å ¸ ïðýëüùåí·å ïî ïîä(î)áíîìó ïîëîæåí·ó âüíóòðü ëåæåùåì¥* íå á¥âàåòü? Ðàâíî æå ¹áî êòî ¸ w ë¸öîõ(ü) (15) äý¸ñòâ·wì(ü)AGR ïî÷þä¸òñå. Ïîä(î)áíý æå ¸ ñ¸ì¸ óìü ¸õ°æå âüíý òýëåñå ïîê¹øàåòñå, ¸ êü ñåáý ïð¸âëà÷¸òü â¸ä¸ì¥õ(ü) íà÷ðüòàí·à ñýíåâíàà ïîä(î)á·à, â¸ä(¸)ì¥¸õ(ü) âü ñåáý íàï¸ñóå. 4.

kai\ om. abceiknqt e)kei=no abceiknqr tai=j e)nergei/aij acikqt

f.120r §3. 10-15 cf. app. crit. 4, de verschillende lezingen suggereren aarzeling tussen dat. en instr. in de archetypus, die wellicht âüíóòðü ëåæåùåì¥ (of -åì¸) gaf, dat werd overgenomen door Ch, en R,Z, ‘gecorrigeerd’ tot -¸ì¥ / -¸ì¸ door N en B 10-15 w ë¸öîõ(ü) äý¸ñòâ·wì(ü) voor e)pi\ tai=j tw=n o)/yewn e)nergei/aij (ë¸öå voor o)/yij, hier niet ‘gezicht’ maar ‘oog’); w onterecht geconstrueerd bij ë¸öîõ(ü), loc. i.p.v. tussengeplaatste gen. bij [w ... äý¸ñòâ·¸õü] §4. 20-25 ïð¸¬ìëþù¹: uitbreiding v. dat. abs., cf. supra I 107v, 20-25 a)ll' oi( me\n kata\ th\n a)gora\n, … a)/lloi de\ kata\ ta\j e)kklhsi/aj: Sl. ¸í¸” ¹áî ïî öð(ü)ê(ü)âàõ(ü) … ¸í¸” ïî êóïëÿõü: verwisseling v. volgorde v. beide leden v. opsomming, bovendien éénmaal ¸í¸”, i.e. a)/lloi, voor a)ll' oi( 25-26 lex. òðüæ¸ù¸õ(ü), Mikl.: òðúæ¸øòå, kw/mh, a)gora/, e)mpo/rion, voor platei/aj (h( platei=a [o(do/j], ‘straat’) na de opeenvolging v. loc., eerst bij ïî, dan bij íà, plots acc. ïîçîð¸ùà, om beweging / richting uit te drukken bij ïðý¸äóòü; vgl. Gr. steeds kata/ c. acc.

44



MS. CH

th\n e)/ndoqen e)n h(mi=n sun%kisme/nhn, h(/n dia/foroi me\n ai( dia\ tw=n 154 ai)sqh/sewn ei)/sodoi kataplhrou=sin! e(/kaston de\ tw=n ei)sio/ntwn fulokrinw=n te kai\ dieceta/zwn o( nou=j, toi=j katallh/loij th=j gnw/sewj to/poij e)napoti/qetai.

ñóù·¸ âü íàñ(ü) ñüïðýá¥âàþùü, ¬ãîæå ðàçë¸÷í·¸ ¹áî ÷þâüñòüâì¥ âüõîä¸ íàïëüíÿþòü. Êîåæäî wò(ü) âüõîäåù¸õ(ü) ðîä¸ ðàçëó÷àå ¸ ¸ñï¸òàå (5) óìü, âü ïîä(î)áí¥õ(ü) ðàç¹ìó ìýñòýõü ïîëàãàåòñå.

5. Kai\ w(/sper e)pi\ tou= kata\ th\n po/lin u(podei/gmatoj, e)/sti polla/kij o(mofu/louj tina\j o)/ntaj kai\ suggenei=j mh\ dia\ th=j au)th=j pu/lhj e)nto\j gene/sqai, a)/llou kat' a)/llhn ei)/sodon kata\ to\ sumba\n ei)sdramo/ntoj, ou)de\n de\ hâtton e)nto\j th=j peribolh=j tou= tei/xouj geno/menoi, pa/lin met' a)llh/lwn ei)si\, * pro\j a)llh/louj oi)kei/wj e)/xontej! kai\ to\ e)/mpali/n e)stin eu(rei=n gino/menon! oi( ga\r a)pecenwme/noi te kai\ a)/gnwstoi a)llh/lwn * mi#= xrw=ntai pro\j th\n po/lin ei)so/d% polla/kij, a)ll' ou) suna/ptei tou/touj a)llh/loij h( kata\ th\n ei)/sodon koinwni/a! du/nantai ga\r kai\ e)nto\j geno/menoi diakriqh=nai pro\j to\ o(mo/fulon! toiou=to/n ti ble/pw kai\ e)pi\ th=j kata\ to\n nou=n eu)ruxwri/aj! polla/kij ga\r kai\* e)k diafo/rwn tw=n ai)sqhthri/wn mi/a gnw=sij h(mi=n sunagei/retai, tou= au)tou= pra/gmatoj polumerw=j pro\j ta\j ai)sqh/seij merizome/nou! pa/lin d' auå to\ e)nanti/on, e)/stin e)k mia=j tinoj tw=n ai)sqh/sewn polla\ kai\ poiki/la maqei=n, ou)de\n a)llh/loij kata\ th\n fu/sin sumbai/nonta.

5. H ÿêîæå ¸æå ïî ãðàä°ñêîìó wáðàç¹, ¬ñ(òü) ìíîãàù¸ 2ä¸íîïëåìåíí¥ìü íýê¥¸ìü ñóù¸ìü ¸ ñüðîäí¥ìü <íå> òýì¸æäå âðàò¸ âüíóòðü á¥ò¸, ¸íîìó ïî (10) ¸íîìó âüõîäó ïî ñüëó÷àþ âüòåêøó, í¸÷òî æå ìüíøå âüíóòðü oãðàä¥ ñòýí°ñê¥å á¥âøå ïàê¥ äðóãü ñü äðóã¥ìü* ñóòü ¸æåAGR êü äðóãü äðóã¹ ñâî¸ñòüâíý ¸ìóùå. H ñ¹ïðîò¸âíîå ïàê¥ ¬ñ(òü) oáðýñò¸ á¥âàåìî: (15) óñòðàí¬í·¸ æå ¸ íåâýäóùå¸ äðóãü äð¹ãà AGR ¬ä¸íü òðýáóþòü êü ãðàäó âüõîäü ìíwãàù¸, íü íå ñüá¸ðàåòü ñ¸õ(ü) äð¹ãü äðóãà ¬æå ïî âüõîäó oáùåí·å; ìîã¹ò° áî ¸ âüí¹òðü á¥âøå ðàçë¹÷åíîìü á¥ò¸ êü 2ä¸íîïëåìåííîìó. (20) Òàêîâî íý÷òî â¸æä¹ ¸ o 2æå ïî ¹ìó ïðîñòðàí°ñòâà*. Ìíîæ¸öåþ áî AGR wò(ü) ðàçë¸÷í¥õ(ü) ÷þâüñòâ¸òåëí¸öü 2ä¸íü ðàçóìü íàìü ñüá¥ðàåòñå, òîåæäå âåù¸ ìíwãî÷åñòíý êü ÷þâ°ñòâîìü ðàçäýëÿåìó. Ïàê¥ (25) æå óáî ñóïðîò¸âíî, ¬ñ(òü) wò(ü) 2ä¸íîãî íýêîåãî wò(ü) ÷þâüñòüâü” ìíwãà ¸ ðàçë¸÷íà íàâ¥||êíóò¸, f.121r í¸÷åñîæå äð¹ãü äðóã¹ ïî ¬ñ(òü)ñòâó ñüëó÷àåìà.

* +

* 5. äðóã¥ìü et sim. Ch,N,R,B, äðóãîìü N 6. ïðîñòðàí°ñòâà Ch,N,R, ïðîñòðàí°ñòâ·à et sim.

oi( abikmnqt a)gnoou=ntej a)llh/louj abiknqrt kai\ om. abghikmpq

Z,B

f.120v 1-5 lex. sun%kisme/nhn, L&S: -i/zw: to make to live with; combine or join in one city; unite into a citystate, vertaald met ñüïðýá¥âàþùü, SJS: -àò¸, mit jmdm verweilen; Mikl.: una habitare, esse 5-10 ïîëàãàåòñå pass. voor act., Gr. med. e)napoti/qetai, L&S: lay aside, store up in; include §5. 5-10 ¸æå lijkt hier overbodig: men verwacht ofwel [ïî ãðàä°ñêîìó wáðàç¹] zonder meer, waarbij kata\ th\n po/lin met denominatief adj. ãðàä°ñêü wordt vertaald, of letterlijk [íà ¸æå ïî ãðàä¹ wáðàçý of ... wáðàç¹]; misschien moet men <íà> ¸æå ïî ãðàä°ñêîìó wáðàç¹ lezen, met gesubst. ãðàä°ñêî¬ voor po/lij 20-25 o 2æå ... ïðîñòðàí°ñòâà: o c. gen. i.p.v. c. loc. gen. abs. tou= au)tou= pra/gmatoj ... merizome/nou, Sl. òîåæäå âåù¸ (gen. fem.) ... ðàçäýëÿåìó (dat. masc./neutr.), door fragmentarisch vertalen.

45



MS. CH

6. Ñ¸ðý÷ü (ëó÷°øå áî óêàçàí·åìü ¸çüÿâ¸ò¸ ñëîâî): äà ïðýä(ü)ëåæ¸òü ¸ñêàò¸ñå íý÷òî w ¸çë¸ò¸wõ(ü) ñâî¸ñòâà, ÷òî óáî ñëàä(ü)êî (5) êü ÷þâüñòâó, ÷òî æå ë¸ wò(ü)áýãàåìî ¬ñ(òü). Ïðî÷åå âüêóøàåì¥õ(ü)

6. Oiâon! krei=tton ga\r e)n u(podei/gmati diasafhni/sai to\n lo/gon! prokei/sqw zhtei=sqai/ ti peri\ xumw=n i)dio/thtoj, ti/ me\n h(du\ pro\j th\n ai)/sqhsin, ti/ de\ feukto\n toi=j geuome/noij e)sti/n! ou)kou=n eu(re/qh dia\ th=j pei/raj h(/te th=j xolh=j pikro/thj kai\ to\ proshne\j th=j kata\ to\ me/li poio/thtoj! fanerw=n de\ o)/ntwn tou/twn, mi/an ei)sa/gei gnw=sin (to\ au)to\ pra=gma polumerw=j t$= dianoi/# ei)soikizo/menon) h( geu=sij, h( o)/sfrhsij*, h( a)koh\, polla/kij de\ kai\ h( a(fh\ kai\ h( o)/yij*! kai\ ga\r i)dw/n tij to\ me/li, kai\ tou= o)no/matoj a)kou/saj, kai\ t$= geu/sei labw\n, kai\ to\n a)tmo\n dia\ th=j o)sfrh/sewj e)pignou\j, kai\ t$= a(f$= dokima/saj, to\ au)to\ pra=gma di' e(ka/stou tw=n ai)sqhthri/wn e)gnw/rise. 156

oáðýòåñå ¸ñêóñîìü æëü÷íàà ¹áî ãîðåñòü ¸ ãëàä(ü)êîå 2æå ïî ìåäó êà÷üñòâà. ßâëåíí¥ì° æå ñóù¸ìü ñ¸ìü, ¬ä¸íü âüâîä¸òü ðàçóìü (òààæäå âåùü ìíwãî÷åñòíý (10) âü ì¥ñë¸ âüñåëÿ¬ìó) âüêóñü, âüçîðü*AGR, ñëóõ(ü), ìíwãàù¸ æå ¸ wñåçàí·å ¸ oáîíÿí·å*AGR. H áî â¸äýâü êòî ìåäü, ¸ ¸ìå ñë¥øàâü, ¸ âüêóñü ïð¸2ìü, ¸ ïàðó wáîíÿí·åìü ïîçíàâü, ¸ wñåçàí·åìü* ¸ñêóñ¸âü, ò¹”æäå (15) âåùü êî¸ì°æäî wò(ü) ÷þâüñòâ¸òåëí¸öü ñêàçà.

7. Poiki/la de\ pa/lin kai\ polueidh= dia\ mia=j tinoj ai)sqh/sewj didasko/meqa! th=j te a)koh=j pantoi/aj dexome/nhj fwna\j, th=j te dia\ tw=n o)fqalmw=n a)ntilh/yewj a)dia/kriton e)xou/shj th\n e)ne/rgeian e)pi\ th=j tw=n e(terogenw=n qewri/aj! o(moi/wj ga\r leuk%= te prospi/ptei kai\ me/lani kai\ pa=si toi=j kata\ to\ e)nanti/on diestw=si t%= xrw/mati. ou(/twj h( geu=sij, ou(/twj h( o)/sfrhsij, ou(/twj h( dia\ th=j a(fh=j katano/hsij, pantodapw=n pragma/twn e(ka/sth dia\ th=j oi)kei/aj a)ntilh/yewj th\n gnw=sin e)nti/qhsin.

Ðàçë¸÷íà æå ïàê¥ ¸ ìíwãîâ¸äíà ¬ä¸íýì(ü) íýê¥”ìü ÷þâüñòâîìü íàó÷àåìñå, ñëóõ¹ óáî â°ñàê¥õ(ü) ïð¸2ìëþùó ãë(à)ñü”, 4÷åñîì° æå çàñòóïëåí·ó íåðàñóäíî ¸ìóùó äý¸ñòâî (20) íà ¸íîðîäí¥õ(ü)27 çðýí·à, ïîä(î)áíý áî áýëîìó ïð¸áë¸æàåòñå ¸ ÷ðüíîìó ¸ â°ñýìü ¸æå ïî ñ¹ïðîò¸âíîìó* ðàñòîåù¸ìñå ìàñò¸þ. Ñ¸öå âüêóñü, ñ¸öå oáîíÿí·å, ñ¸öå oñåçàí·åìü ðàçóìýí·å, âüñà÷üñê¥”ìü âåùåìü êîåæäî (25) ñâî¸ìü ïîìîæåí·åìü ðàçóìü âüëàãàåòü.

* h(

* 7. âüçîðü et sim. Ch,N,R,Z : âúçîðú in ras., wáîíÿí·å s.l. add. B 8. oáîíÿí·å Ch,N,R,Z : wáîíÿí·å in ras., âúçîðú s.l. add. B 9. wñåçàí·åìü et sim. Ch,N,R,Z : oñåçàí·å B 10. ñ¹ïðîò¸âíîìó Ch, ñúïðîò¸âíîìó et sim. R,Z,B : ñóïðîâíîìó N

7.

o)/sfrhsij ] h( o)/yij abcikmq h( o)/yij ] h( o)/sfrhsij abcikmq

f.121r §6. 1-5 w ¸çë¸ò¸wõ(ü) ñâî¸ñòâà (SJS: ¸çë¸ò¸¬, Ausgießen, effusio, voor xumo/j, L&S: hier taste, flavour): w c. gen., of onterecht geconstrueerd met ¸çë¸ò¸wõ(ü), loc. i.p.v. tussengepl. gen. bij [w... ñâî¸ñòâý] 5-10 pass. âüêóøàåì¥õ(ü), ‘van wat geproefd wordt’, voor med. geuome/noij, ‘voor wie proeft, voor de proevers’; mogelijk enkel formeel pass., act. te lezen ~ Gr. 10-15 âüñåëÿ¬ìó i.p.v. [âüñåëÿ¬ìà] bij òààæäå âåùü cf. app. crit. 7-8, B werd duidelijk gereviseerd op basis v. afschrift v. Gr., anders dan mss. abcikmq 15-20 lex. ñêàçà voor e)gnw/rise, maar LG: gnwri/zw hier niet zu erkennen geben, kenntlich machen maar kennenlernen, erkennen, erfahren §7. 15-20 çàñòóïëåí·å en verder, 25, ïîìîæåí·å voor a)nti/lhyij, cf. supra, V 112r, 10-15 20-25 íà ¸íîðîäí¥õ(ü) çðýí·à: íà c. gen., of onterecht bij ¸íîðîäí¥õ(ü)

46



MS. CH

XI. /(Oti a)qew/rhtoj h(

à¶. ßêî íåâ¸ä(¸)ìî ¬ñ(òü) ¹ìó ¬ñ(òü)ñòâî. | f.121v

1. Ti/ toi/nun e)sti\ kata\ th\n e(autou= fu/sin o( nou=j, o( tai=j ai)sqhtikai=j duna/mesin e(auto\n e)pimeri/zwn, kai\ di' e(ka/sthj katallh/lwj th\n tw=n o)/ntwn gnw=sin a)nalamba/nwn; o(/ti ga\r a)/llo ti para\ ta\j ai)sqh/seij e)sti\n, ou)k a)\n oiåmai/ tina tw=n e)mfro/nwn a)mfiba/llein! ei) ga\r tau)to\n hån t$= ai)sqh/sei, pro\j e(\n * pa/ntwj eiåxe tw=n kat' ai)/sqhsin e)nergoume/nwn th\n oi)keio/thta, dia\ to\ a(plou=n me\n au)to\n eiånai, mhde\n de\ poiki/lon e)n t%= a(pl%= qewrei=sqai! nuni\ de\ pa/ntwn suntiqeme/nwn, a)/llo me/n ti th\n a(fh\n eiånai, a)/llo de\ th\n o)/sfrhsin, kai\ tw=n a)/llwn w(sau/twj a)koinwnh/twj te kai\ a)mi/ktwj pro\j a)/llhla diakeime/nwn, e)peidh\ kata\ to\ iåson e(ka/st$ katallh/lwj pa/restin, e(/tero/n tina xrh\ pa/ntwj au)to\n para\ th\n ai)sqhtikh\n u(poti/qesqai fu/sin, w(j a)\n mh/ tij poikili/a* t%= noht%= summixqei/h.

1. ×òî ¹áî ¬ñ(òü) ïî ñâîåìó ¬ñ(òü)ñòâó ¹ìü, ¸æå ÷þâüñòüâí¥ìü ñ·ëàìü ñåáå ïð¸ìýøàå, ¸ ñêðîçý êîåæäî ïîä(î)áíý ñóù·¸õ(ü) ðàçóìü âüñïð¸2ìëå? ßêî ¹áî ¸íî íý÷òî ðàçâý ÷þâüñòüâü” (5) ¬ñ(òü), íå óáî ìíþ” êîìó wò(ü) ðàçóìí¥õ(ü) ñóìíýò¸ñå. Àùå áî òîæäå á¸ á¥ëü ÷þâüñòâîìü, êü 2ä¸íîìó ¹áîAGR â°ñàêî ¸ìýàë° á¸ ¸õæå ïî ÷þâüñòâó äý¸ñòâóåì¥¸õ(ü) ïð¸ñâîåí·å, çà 2æå ïðîñòü ¹áî òü” á¥ò¸, í¸÷òî (10) æå ðàçë¸÷íî âü ïðîñòýìü â¸äýò¸ñå. Í(¥)íÿ æå â°ñýìü ñüëîæåííîìü, ¸íî óáî íý÷òî wñåçàí·å á¥ò¸, ¸íî æå oáîíÿí·å, ¸ ¸í¥¸ìü òàêîæäå íåïð¸÷åñòíý ¸ íåñìýñíý äðóãü êü äð¹ãó ñüëåæåù¸ì(ü), (15) ïîí¬æå ïî ðàâíîìó êîåìóæäî ïîä(î)áíý íàñòî¸òü, ¸íî íý÷òî ïîä(î)áàåòü âñàêî òîìó ðàçâý ÷þâüñòüâíîå ïîä(ü)ëàãàò¸ ¬ñ(òü)ñòâî, ÿêî ¹áî äà íå íýêàà ðàçë¸÷íà AGR óìíîìó ïð¸ìýñåòñå.

2. Ti/j e)/gnw nou=n Kuri/ou; fhsi\n o( a)po/stoloj! e)gw\ de\ para\ tou=to/ fhmi, ti/j to\n i)/dion nou=n kateno/hsen; ei)pa/twsan oi( tou= Qeou= th\n fu/sin e)nto\j poiou/menoi th=j e(autw=n katalh/yewj, ei) e(autou\j kateno/hsan; ei) tou= i)di/ou nou= th\n fu/sin e)pe/gnwsan; Polumerh/j tij e)sti\ kai\ polusu/nqetoj;

2. “Êòî ðàçóìý ¹ìü ã(î)ñ(ïîäü)íü?”, ðå÷å àï(î)ñ(òî)ëü. (20) Àçü æå ðàçâý ñåãî ðåêó: Êòî ñâî¸ óìü ðàçóìý? Äà ðåêóòü ¸æå á(î)æ·å ¬ñ(òü)ñòâî âüíóòðü òâîðåùå ñâîåãî ïîñò¸çàí·à, àùå ñåáå ðàçóìýøå, àùå ñâîåãî ¹ìà ¬ñ(òü)ñòâî ïîçíàøå. “Ìíîãî÷åñòíü* íýêàêü ¬ñ(òü) ¸ ìíwã(î)ñëîæüíü.” (25)

* + a)\n abcikmnqrt poiki/la n

* 1. ìíîãî÷åñòíü et sim. Ch,N,R : ìíwãî÷åñòíý

Kefa/laion ia. tou= nou= fu/sij.

Z,B

f.121v §1. 1-5 vgl. o( tai=j ai)sqhtikai=j duna/mesin e(auto\n e)pimeri/zwn, “die zichzelf over de zintuiglijke vermogens verdeelt”, en Sl. ¸æå ÷þâüñòüâí¥ìü ñ·ëàìü ñåáå ïð¸ìýøàå, “die zichzelf met de zintuiglijke vermogens vermengt” ñêðîçý êîåæäî: ofwel ñêðîçý c. gen. (cf. ook elders, o.a. XIV 128v, 9; XXXI 172v, 5; 175v, 16), waarbij êîåæäî dan staat dan voor gen. fem. sing. êîå¬æäî (~ ñ¸ëà), of ñêðîçý regelmatig c. acc., maar dan onterecht neutr. 5-10 ÷þâüñòâîìü instr. (v. beperking?) i.p.v. dat. 15-20 ðàçâý c. acc. ÷þâüñòüâíîå ¬ñ(òü)ñòâî i.p.v. c. gen. var. Gr. tij poiki/la [fu/sij], Sl. íýêàà ðàçë¸÷íà opgevat als neutr. pl., vandaar ook pl. ïð¸ìýñåòñå §2. 15-20 Ad Romanos 11.34

47



MS. CH

kai\ pw=j to\ nohto\n e)n sunqe/sei; h)\ ti/j o( th=j tw=n e(terogenw=n a)nakra/sewj 158 A ) ll' a(plou=j kai\ tro/poj; a)su/nqetoj; kai\ pw=j ei)j th\n polume/reian th\n ai)sqhtikh\n diaspei/retai; pw=j e)n mono/thti to\ poiki/lon; pw=j e)n poikili/# to\ e(/n;

H êàêî ¹ìíîå ñü2ä¸íÿò¸ ïîëîæåí·åìü? Hë¸ ê¥¸ ¸íîðîäí¥õ(ü) ðàñòâî||ðåí·à f.122r oáðàçü? “Íü ïðîñòü ¸ íåñëîæüí°.” H êàêî âü ìíwã(î)÷åñò·å ÷þâüñòüâíîå ðàñ°ñýâàåòñå? Êàêî âü 2ä¸íñòâý ðàçë¸÷íîå? Êàêî âü ðàçë¸÷íîìü ¬ä¸íîå?

3. A ) ll' e)/gnwn tw=n h)porhme/nwn th\n lu/sin, e)p' au)th\n a)nadramw\n tou= Qeou= th\n fwnh\n! poih/swmen ga\r, fhsi\n*, a)/nqrwpon kat' ei)ko/na kai\ kaq' o(moi/wsin h(mete/ran.* h( ga\r ei)kw\n e(/wj a)\n e)n* mhdeni\ lei/phtai tw=n kata\ to\ a)rxe/tupon nooume/nwn, kuri/wj e)sti\n ei)kw\n! kaq' o(\ d' a)\n diape/s$ th=j pro\j to\ prwto/tupon o(moio/thtoj, kat' e)kei=no to\ me/roj ei)kw\n ou)k e)/stin! ou)kou=n e)peidh\ e(\n tw=n peri\ th\n qei/an fu/sin qewroume/nwn e)sti\ to\ a)kata/lhpton th=j ou)si/aj! a)na/gkh pa=sa kai\ tou/t% th\n ei)ko/na pro\j to\ a)rxe/tupon e)/xein th\n mi/mhsin.

3. Íü ïîçíàõ(ü) íåäîóìýåì¥ìü (5) ðàçäðýøåí·å, íà ñàì¥¸ âüñòåêü á(î)æ·¸ ãëàñ(ü): “Ñüòâîð¸ìü AGR ÷ë(îâý)êà ¹áî ïî wáðàçó íàøåìó ¸ ïî ïîä(î)á·ó.AGR” náðàç áî äîíäåæå ¹áî AGR í¸÷åñîæå ë¸øàåòñå wò(ü) ¸õ°æå ïî ïðüâîwáðàçíîìó ðàçóìýâàåì¥õ(ü), ¸ñòýå ¬ñ(òü) wáðàçü. Ïî âüí¬ãäà æå

óáî ¸ñïàäåòü ¬æå êü ïðüâîwáðàçíîìó ïîä(î)á·à, ïî wíî¸ ÷åñò¸ oáðàçü íýñ(òü). Ïðî÷åå ïîí¬æå ¬ä¸íî ¸õ°æå ïð¸ á(î)æ(ü)ñòâ°íîìü ¬ñ(òü)ñòâý â¸ä¸ì¥õ(ü) ¬ñ(òü) íåïîñò¸æ¸ìîå ñ¹ùüñòâà, íóæäà â°ñàêà ¸ ñåìó wáðàçü (15) êü ïðüâîwáðàçíîìó ¸ìýò¸ ïîä(î)á·å. (10)

4. Ei) ga\r h( me\n th=j ei)ko/noj fu/sij katelamba/neto, to\ de\ prwto/tupon u(pe\r kata/lhyin hån! h( e)nantio/thj tw=n e)piqewroume/nwn to\ dihmarthme/non th=j ei)ko/noj dih/legxen! e)peidh\* de\ diafeu/gei th\n gnw=sin h( kata\ to\n nou=n to\n h(me/teron fu/sij, o(/j e)sti kat' ei)ko/na tou= Kti/santoj, a)kribh= pro\j to\ u(perkei/menon e)/xei th\n o(moio/thta, t%= kaq' e(auto\n a)gnw/st% xarakthri/zwn th\n a)kata/lhpton fu/sin.

4. Àùå áî óáî wáðàçà ¬ñ(òü)ñòâî ïîñò¸çàåìî á¸*, ïðüâîwáðàçíîå æå ïà÷å ïîñò¸æåí·à á¥ëî á¸, ñóïðîò¸âë¬í·å â¸ä¸ì¥õ(ü) ïîãðýøåííîå* wáðàçó wáë¸÷àëî á¸. ÅëìàAGR æå óáýãàåòü (20) ðàçóìà ¬æå ïî óìó íàøåìó ¬ñ(òü)ñòâî, ¸æå ¬ñ(òü) * ïî wáðàç¹ Ñüçäàâøàãî, oïàñíî êü íàä(ü)ëåæåùîìó ¸ìýò¸* ïîä(î)á·å, ¬æå âü ñåáý íåâýäîìîìü* ÿâëÿ¬ íåïîñò¸æ¸ìîå ¬ñ(òü)ñòâî.

*

* 2. ïîñò¸çàåìî á¸ Ch,N,R,Z : ïîñò¸çàëî á¸ B 3. ïîãðýøåííîå Ch,N,R,Z, ïîãðýøåí·å B 4. ¸æå ¬ñ(òü) om. R,Z,B 5. ¸ìýò¸ Ch,N,R,Z : ¸ìýò¸ a.c., ¸ìýòú in corr. B 6. íåâýäîìîìü (= íåâýäîìîN) corr. : íåâýäîìî codd.

fhsin om. abcklq h(mete/ran kai\ kaq' o(moi/wsin alio ord. beinr e)n om. cgiknr e)pei\

acimnqr

f.121v 25-26 ñü2ä¸íÿò¸ ïîëîæåí·åìü, i.e. e(nou=n qe/sei,voor e)n sunqe/sei f.122r §3. 5-10 Genesis 1.26 §4. 20-25 cf. app. crit. 5, ¸ìýò¸: e)x / ein voor e)/xei (th\n); we nemen aan dat de infintief, in alle mss., primair is (mogelijk op basis v. een afwijkende Gr. lezing), terwijl de correctie van B, ¸ìàòú, nogmaals wijst op revisie van dit handschrift

48



MS. CH

XII. Kefa/laion ib. E ) ce/tasij e)n ti/ni to\ h(gemoniko\n nomiste/on, e)n %â kai\ peri\ dakru/wn kai\ ge/lwtoj fusiologi/a, kai\ qew/rhma/ ti fusiko\n peri\ th=j kata\ th\n u(/lhn kai\ th\n fu/sin kai\ to\n nou=n koinwni/aj.*

â¶. Hñï¸òàí·å âü ÷åñîì(ü) âë(à)ä(¥)÷üñòüâíîå íåïùóåìî 2ñ(òü), (25) âü íåì°æå ¸ o ñëüçàõü ¸ ñìýõó ¬ñ(òü)ñòâîñëîâ·å. AGR

1. Siga/tw toi/nun pa=sa stoxastikh\ mataiologi/a tw=n mori/oij tisi\ swmatikoi=j th\n nohth\n e)napokleio/ntwn e)ne/rgeian! wân oi( me\n e)n kardi/# to\ h(gemoniko\n eiånai ti/qentai, oi( de\ t%= e)gkefa/l% to\n nou=n e)ndiaita=sqai/ fasin, e)pipolai/oij tisi\ piqano/thsi ta\j toiau/taj e)pinoi/aj kratou=ntej. O ( me\n ga\r t$= kardi/# prostiqei\j* th\n h(gemoni/an, th\n kata\ to/pon au)th=j qe/sin * poiei=tai tou= lo/gou 160 tekmh/rion, dia\ to\ dokei=n pwj th\n me/shn tou= panto\j sw/matoj e)pe/xein xw/ran au)th\n, w(j th=j proairetikh=j kinh/sewj eu)ko/lwj e)k tou= me/sou pro\j a(/pan merizome/nhj to\ sw=ma, kai\ ou(/twj ei)j e)ne/rgeian proi+ou/shj! kai\ martu/rion poiei=tai tou= lo/gou * th\n luphra/n te kai\ qumw/dh tou= a)nqrw/pou dia/qesin, o(/ti dokei= pwj ta\ toiau=ta pa/qh sugkinei=n to\ me/roj tou=to pro\j th\n sumpa/qeian.

1. Äà ìëü÷¸òü óáî â°ñàêî ðàñìîòð¸òåëíî* ñóåñëî|â·å f.122v ¸õ°æå ¹äì¥ íýê¥¸ì¸ òýëåñí¥ì¸ ¹ìíîå âüíóòðü çàòâàðàþù¸õ(ü) äý¸ñòâî, wò(ü) í¸õ°æå oâ¸” ¹áî âü ñð(ü)ä(ü)ö¸ âë(à)ä(¥)÷üñòüâíîå á¥ò¸* ïîëàãàþòü, wâ¸” æå âü çàò¸ë°êó ¹ìü (5) ïðýá¥âàò¸ ðýøå, ëüãê¥”* íýê¥”ì¸ óâýðåíì¥ òàêîâàà ¹ì¸øëåí·à ¹òâðüæäàþùå. Wâü ¹áî ñð(ü)ä(ü)ö¹ ïð¸ëîæ¸âüAGR âë(à)ä(¥)÷üñòâî ¬æå ïî ìýñòó ïîëîæåí·å òîìó AGR òâîð¸òü ñëîâåñ¸ çíàìåí·å, çà 2æå ìíýò¸ñå íýêàêî ñðýäó (10) â°ñåãî òýëåñå ¸ìýò¸ ìýñòî* òîìó, ÿêî ïðî¸çâîë¬ííîìó äâ¸æåí·ó ¹äîáíý wò(ü) ñðýä¥ êü âñåìó ðàçäýëÿåì¹ òýëåñ¸, ¸ òàêî âü äý¸ñòâî ïðî¸ñõîäåùó. H AGR ñâýä(ý)òåë°ñòâî ñëîâ¹ òâîð¸òü ñêðüáíîå æå ¸ ÿðîñòíîå (15) ÷ë(îâý)êó ñüëîæåí·å, ÿêî ìí¸òñå íýêàêî òàêîâ¥å ñòð(à)ñò¸ ñüïîäâ¸çàò¸ ÷åñòü ñ¸þ êü ì(¸)ë(î)ñò¸âíîìó.

*

* 1. ðàñìîòð¸òåëíî Ch,N,R,Z : ðàñìîòð¸òåëíîå B 2. á¥ò¸ om. B 3. ëüãê¥” Ch,N, ëüãê¥ì¸ et sim. R,Z,B 4. ìýñòî Ch,N : ìýñòó et sim.

28

kai\ ad koinwni/aj om. abciknqt prosqei\j n qe/sin au)th=j abcknqt tou= lo/gou poiei=tai abcikqr alio ord.

R,Z,B

f.122v §.1 9-10 th\n me/shn e)pe/xein xw/ran au)th\n, “... dat dat de centrale ruimte (v. heel het lichaam) inneemt”, Sl. ñðýäó ¸ìýò¸ ìýñòî òîìó, th\n me/shn vertaald met adv. ñðýäó, “... dat dat [zijn] plaats heeft in het midden (v. heel het lichaam)”; var. mss. R,Z,B, ñðýäó ¸ìýò¸ ìýñòó òîìó, secundaire lezing waarbij ìýñòî gelezen kan worden als subj. v. inf. en ñðýäó als obj. 15-20 pro\j th\n sumpa/qeian, “... tot (fysiek) mee lijden”, Sl. êü ì(¸)ë(î)ñò¸âíîìó, het gebruik van ì¸ëîñò¸âüíü, ‘genadig, barmhartig’, lijkt vreemd in deze context

49



MS. CH

Oi( de\ to\n e)gke/falon a)fierou=ntej t%= logism%=, w(/sper a)kro/poli/n tina tou= panto\j sw/matoj th\n kefalh\n dedomh=sqai* para\ th=j fu/sewj le/gousin! e)noikei=n de\ tau/t$ kaqa/per tina\ basile/a to\n nou=n, oiâo/n tisin a)ggelofo/roij h)\ u(paspistai=j, toi=j ai)sqhthri/oij e)n ku/kl% doruforou/menon! shmei=on de\ kai\ ouâtoi* th=j toiau/thj u(ponoi/aj poiou=ntai, to\ para/gesqai tou= kaqesthko/toj to\n logismo\n tw=n kekakwme/nwn ta\j mh/niggaj, kai\ to\ e)n a)gnoi/# tou= pre/pontoj gi/nesqai tou\j e)n me/q$ karhbarh/santaj.

nâ¸” æå çàò¸ëüêü wò(ü)ëó÷àþùå ïîì¥ñëîìü, ÿêîæå âðüõîâ°íü ãðàäü íýê¥¸ âñåì¹ òýëåñ¸ ãëàâý AGR wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà äàðîâàííý á¥ò¸ (20) ãë(àãîë)þòü, æ¸ò¸ æå âü í¬¸ ÿêîæå íýêîåìó ö(à)ð¹ ¹ìó, ÿêîæå íýê¥”ì¸ àãã(å)ëîíîñí¥ì¸ ¸ë¸ ïîìîæåí°ì¥ ÷þâüñòâ¸òåëí¸öàì¸ âü oêð(ü)ñòü äàðîíîñ¸ìó. Çíàìåí·å ¸ ò·¸AGR òàêîâîìó ¹ì¥øëåí¸þ òâîðåòü (25) ¬æå ïðýõîä¸ò¸ wò(ü) ñüâðüøåííàãî ïîì¥ñë¹ âü oçëîáëÿåì·¸õ(ü) ñêðàí·å, ¸ 2æå âü || f.123r íåâýäýí¸” ïîä(î)áíàãî á¥âàò¸ ¸æå âü ï·àí°ñòâý ãëàâîþ oòåãîòýâø¸ìü.

2. Prostiqe/asi de\ kai/ tinaj fusikwte/raj ai)ti/aj th=j toiau/thj peri\ to\ h(gemoniko\n u(ponoi/aj e(ka/teroj tw=n tau/taij tai=j do/caij paristame/nwn. (O me\n ga\r pro\j to\ purw=dej suggenw=j e)/xein th\n e)k th=j dianoi/aj ki/nhsin le/gei, dia\ to\ a)eiki/nhton eiånai kai\ to\ pu=r kai\ th\n dia/noian! kai\ e)peidh\ phga/zein e)n t%= mori/% th=j kardi/aj h( qermo/thj o(mologei=tai, dia\ tou=to t%= eu)kinh/t% th=j qermo/thtoj th\n tou= nou= ki/nhsin a)nakekra=sqai le/gwn, doxei=on th=j noera=j fu/sewj th\n kardi/an eiånai/ fhsin, e)n $â to\ qermo\n periei/lhptai.

2. Ïð¸ëîæ¸øå æå ¸ íýê¥å ¬ñ(òü)ñò°âíý¸øå”* â¸í¥ òàêîâàãî ¹ì¥øëåí·à o âë(à)ä(¥)÷üñòâíîìü ê¥”æäî (5) wò(ü) ¸õ°æå òàêîâàà * ïðýä(ü)ñòàâëÿ¹ì¥øëåí·à þù¸ì(ü). Wâü ¹áî êü wãí°íîìó ñüðîäíý ¸ìàòü ¬æå wò(ü) ñüì¥ñëà çà ¬æå äâ¸æåí·å ãë(àãîë)åòü, ïð(¸)ñíîäâ¸æåíü á¥ò¸ ¸ wã°íü [¸ ïðýá¥âàò¸] ¸ ñüì¥ñëü, ¸ ïîí¬æå ¸ñòåêàò¸ (10) âü ¹äåñ¸ ñð(ü)äü÷íîìü òîïëîòà ¸ñïîâýäóåòñå, ñåãî ðàä(¸) ¹äîáüäâ¸æ¸ìý¸ òîïëîòý ¹ìíîìó äâ¸çàí¸þ ðàñòâàðàò¸ñå ãë(àãîë)å, ïð¸2ò¸ë¸ùå ¹ìíîìó ¬ñ(òü)ñòâó ñð(ü)ä(ü)ö¹ á¥ò¸ ðå÷å, âü í¬ì°æå òîïëîòíîå oáü2ìëåòñå.

* dedwrh=sqai abcikq au)toi\ abcikq

* 5. ¬ñ(òü)ñò°âíý¸øå” et sim. Ch,N,R,Z : ¬ñ(òü)ñòâý¸øåå B 6. o âë(à)ä(¥)÷üñòâíîìü ad ¹ì¥øëåí·à om. B

f.122v §1. 15-20 a)fierou=ntej t%= logism%=: wò(ü)ëó÷àþùå ïîì¥ñëîìü, cf. SJS: îòúë©÷¸ò¸, ook zu etwas bestimmen (vb. ïî ñúìðüò¸ æå ¬ãî äîìü ¬ãî íà öðüê°âå îòúë©÷¸ø® a)fierwqe/ntoj Supr. 52.8); ïîì¥ñëîìü instr. i.p.v. te verwachten dat. of âü, íà c. acc. 20-25 äàðîíîñ¸ìó voor doruforou/menon, LG: dorufore/w: (als Leibwache) schützen, begleiten, umringen; cf. TROST, Untersuchungen : 321, daronosije: dorufori/a; en ibidem : 275, “Doch steht der Übersetzer der Zagreber Hexaemeronübersetzung mit diesem Fehler nicht allein. Miklosich kennt falsches daronošenije für griech. dorufori/a. W. Budziszewska verweist auf die Fehlübersetzung daronosecъ für dorufo/roj in der altrussischen Manasseschronik”; äàðîíîñ¸ò¸ lijkt de vaste pendant te zijn voor zowel dwrofore/w als dorufore/w f.123r §2. 1-10 cf. app. crit. 6, ms. B saut du même au même 5-10 wò(ü) ¸õ°æå ... ïðýä(ü)ñòàâëÿþù¸ì(ü): contaminatie dat. en gen. ñüðîäíý ¸ìàòü, i.e. suggenw=j e)/xei voor suggenw=j e)/xein de toevoeging ¸ ïðýá¥âàò¸ lijkt een inlassing van een oorspr. surpa-lineaire glosse bij á¥ò¸

50



MS. CH

Äð¹ã¥¸ æå âüñýìü ÷þâüñòâ¸òåëí¸öàìü* ÿêîæå wñíîâàí·å íýêîå ¸ êîðåíü á¥ò¸ ãë(àãîë)åòü çàò¸ëüêü (ñ¸öå áî ¸ìåíóþòü ñüáîðíóþ çàò¸ëêà òüí÷à¸øóþ êîæó), ¸ ñåìó ¹âýðàåòü ñâîå ñëîâî: ÿêî íå ¸íäý ¹ìíîìó äý¸ñòâó (20) âüäð¹æåíó, ðàçâý âü oíî¸ ÷åñò¸, ¸äåæå ¸* óõî ¹ñòðîåíî á¥ñ(òü), âüïàä(à)þù¸õ(ü) òîìó ãëàñîâü” ðàçäýëÿå, ¸ ë¸öå, ïî äüí¹ 4÷åñí¥¸õ(ü) ñýäàë¸ùà AGR âüïàä(à)ñüïð¸á¥âøå, ïîñ¸ëàåòü þù¸õ(ü) âü çåí¸öü” ñýíåâí¥õ(ü) ïîä(î)á·¸ êü âüíóòðüí¸ìü AGR (25) ¸ âüñïàðåí·wìü âü3áðàæåí¸”, êà÷üñòâ·à wáîíÿí·¸ êðýïîñò¸þ âü í¬ìü | f.123v ðàñ¹æäàþòñå, ¸ ¬æå ïî âüêóñ¹ ÷þâüñòâî ïð¸ñóæäåí·åìü çàò¸ëêà ¸ñê¹øàåòñå, wò(ü) ¬æå áë¸çü ¸çðàùåí·à íýêàà æ¸ëíà ñîáîþ òýëåñíà ñêðîçý âðàòí¥õ(ü) â¥àõü íà ñðýäîâ¸äí¥” (5) ïðîõîäü ¸AGR òàìîøí¥õ(ü) ñìýæåí·¸ ñüìýñ¸âø¸.

( O de\ e(/teroj pa=si toi=j ai)sqhthri/oij oiâon u(poba/qran tina\ kai\ r(i/zan eiånai le/gei th\n mh/nigga (ou(/tw ga\r o)noma/zousi to\n periektiko\n tou= e)gkefa/lou u(me/na) kai\ tou/t% pistou=tai to\n i)/dion lo/gon! w(j ou)x e(te/rwqi th=j nohtikh=j e)nergei/aj kaqidrume/nhj, ei) mh\ kat' e)kei=no to\ me/roj, %â kai\ to\ ouåj e)fhrmosme/non ta\j e)mpiptou/saj au)t%= fwna\j prosara/ssei! kai\ h( o)/yij kata\ to\n puqme/na th=j tw=n o)fqalmw=n e(/draj sumpefukui=a, dia\* tw=n e)mpipto/ntwn tai=j 162 ko/raij ei)dw/lwn pro\j to\ e)/sw poiei=tai* th\n tu/pwsin! kai\ tw=n a)tmw=n ai( poio/thtej dia\ th=j tw=n o)sfrh/sewn o(lkh=j e)n au)t%= diakri/nontai! kai\ h( kata\ th\n geu=sin ai)/sqhsij t$= e)pikri/sei th=j mh/niggoj dokima/zetai, e)k tou= su/negguj e)kfu/seij tina\j neurw/deij a)f' e(auth=j ai)sqhtika\j dia\ tw=n au)xeni/wn spondu/lwn e)pi\ to\n i)sqmoeidh= po/ron kata\* tou\j au)toqi\ mu/aj e)gkatamica/shj.

(15)

3. Àç° æå ¬æå ¹áî ñüìóùàò¸ñå

3. E ) gw\ de\ to\ me\n e)pitara/ssesqai polla/kij pro\j ta\j tw=n paqhma/twn e)pikrath/seij to\ dianohtiko\n th=j yuxh=j, kai\ a)mblu/nesqai th=j kata\ fu/sin e)nergei/aj to\n logismo\n e)/k tinoj swmatikh=j perista/sewj, a)lhqe\j eiånai fhmi/!

ìíwãàù¸ êü ñòðàñòí¥”ìü oäðüæàí·åìü ñüì¥ñëüíîå ä(¹)ø¸ ¸ ïð¸òóïëÿò¸ñå ¬æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó äý¸ñòâà ïîì¥ñë¹ wò(ü) íýêîåãî (10) òýëåñíàãî wáüñòîÿí·à ¸ñò¸ííî á¥ò¸ ðåêó, * 7. ÷þâ°ñòâ¸òåëí¸öàìü et sim. N,R,Z,B : ÷þâüñò¸òåëí¸öàìü Ch 8. ¸ om. R,Z,B

*

diape/mpei pro dia\ habent abcikmnqt poiei=tai om. abcikmnqt kata\ ] kai\ nqt

f.123r §2. 15-20 lex. onderdifferentiatie: mh/nigga - e)gkefa/lou: çàò¸ëüêü - çàò¸ëêà 20-25 prosara/ssei, L&S: dash against, slam in, shatter, Sl. ðàçäýëÿå, ‘(onder)scheiden’ 20-25 4÷åñí¥¸õ ñýäàë¸ùà voor th=j tw=n o)fqalmw=n e(/draj: men zou gen. neutr. sing. [4÷åñíà] bij ñýäàë¸ùà verwachten, of gewoon gen. dual. (plur.) v. îêî; wellicht moet men hier gesubstantiveerd 4÷åñüíî¬ lezen als pendant voor o)fqalmo/j 20-26 ïîñ¸ëàåòü êü âüíóòðüí¸ìü âü3áðàæåí¸”: âüíóòðüí¸ìü dat. pl. i.p.v. sing.; âü3áðàæåí¸” voor acc. sing. âü3áðàæåí¸¬? 25-26 êðýïîñò¸þ, SJS: Kraft, Stärke; i)sxu/j, kratai/wma, voor dia\ th=j ... o(lkh=j, hier, Lampe: drawing in (of breath) f.123v 1-6 e)k tou= tot e)gkatami/casa (“doordat zij [= de hersenen] vanuit die buurt uit zichzelf gevoelige zenuwuitlopers doorheen de nekwervels en langs de smalle doorgang met de spieren daar vermengen”); Sl. problematisch: òýëåñíà voor ai)sqhtika\j op basis v. onbekende Gr. variant swmatika\j?; ñðýäîâ¸äí¥”, i.e. mesoeidh/j voor i)sqmoeidh/j, LG: dem Isthmos ähnlich, eng, schmal; ñêðîçý c. loc. âðàòí¥õ(ü) â¥àõü?; â¥àõü waarschijnlijk voor gen. (zoals elders bij ñêðîçý) o.i.v. verbuiging v. d. adjectieven; athesauriston ñìýæåí·¸ afgeleid v. ñüìýæ¸ò¸, mu/ein (‘(de ogen) sluiten’) voor mu/aj, ‘spieren’; çàò¸ëêà ... ñüìýñ¸âø¸, versteende vorm v. part.

51



MS. CH

kai\ phgh/n tina tou= kata\ to\ sw=ma purw/douj th\n kardi/an eiånai, pro\j ta\j qumw/deij o(rma\j sugkinoume/nhn! kai\ e)/ti pro\j tou/toij, to\ u(pobeblh=sqai toi=j ai)sqhthri/oij th\n mh/nigga, kata\ to\n lo/gon tw=n ta\ toiau=ta fusiologou/ntwn, periptussome/nhn e)n e(aut$= to\n e)gke/falon kai\ toi=j e)kei=qen a)tmoi=j u(paleifome/nhn, tw=n tai=j a)natomikai=j qewri/aij e)sxolako/twn to\ toiou=ton a)kou/wn, ou)k a)qetw= to\ lego/menon! ou) mh\n a)po/deicin poiou=mai tau/thn tou= topikai=j tisi perigrafai=j e)mperieilh=fqai th\n a)sw/maton fu/sin.

¸ ¸ñòî÷í¸êü íýê¥¸ ¬æå ïî òýëåñ¸ oãí°íó ñð(ü)ä(ü)öåìü á¥ò¸, êü ÿðîñòí¥ìü ñòðüìëåí·åìü ñüïîäâ¸æ¸ìî. H ¬ùå êü ñ¸ìü, ïîä(ü)ëîæåíó á¥ò¸ ÷þâüñòâ¸òåëí¸öàìü (15) çàò¸ëêó, ïî ñëîâåñ¸ ¸õ°æå òàêîâàà ¬ñ(òü)ñòâîñëîâåù¸õü, oáü2ìëþùó âü ñåáý ñêðàí·å ¸ òàìîøí¥ì¸ ïàðàì¸ ïîä(ü)ìàçóåìó, wò(ü) ¸õ°æå ðàñöýïëåíí¥ì¸ â¸äýíì¥ ¹ïðàçí¸âø¸”õ°ñå òàêîâîå ñë¥øå, íå wò(ü)ìýòàþ (20) ãë(àãîë)åìîå. Í¸êàêîæå ¹êàçàí·å òâîðó ñå” ¬æå ìýñòí¥ì¥ íýê¥”ì¸ oï¸ñàíì¸ wáü2òó á¥ò¸ áåñïëüòíîìó ¬ñ(òü)ñòâó.

4. Ta/j te ga\r parafora\j ou)k e)k mo/nhj karhbari/aj gi/nesqai memaqh/kamen, a)lla\ kai\ tw=n ta\j pleura\j u(pezwko/twn u(me/nwn e)mpaqw=j diateqe/ntwn o(moi/wj a)rrwstei=n to\ dianohtiko\n diori/zontai oi( th=j i)atrikh=j e)pisth/monej, freni/tin to\ pa/qoj kalou=ntej, e)peidh\ fre/nej toi=j u(me/si tou/toij e)sti\ to\ o)/noma. Kai\ h( a)po\ th=j lu/phj e)pi\ th\n kardi/an ginome/nh sunai/sqhsij e)sfalme/nwj u(ponoei=tai! ou) ga\r th=j kardi/aj a)lla\ tou= sto/matoj th=j koili/aj drimussome/nou, ei)j th\n kardi/an to\ pa/qoj u(p' a)peiri/aj a)na/gousi. Toiou=ton de/ ti fasi\n oi( e)peskemme/noi di' a)kribei/aj ta\ pa/qh, o(/ti sumptw/sewj tw=n po/rwn kai\ mu/sewj 164 e)n tai=j luphrai=j diaqe/sesi fusikw=j peri\ a(/pan ginome/nhj to\ sw=ma, pro\j ta\j e)n t%= ba/qei koilo/thtaj sunwqei=tai pa=n to\ pro\j th\n diapnoh\n kwluo/menon!

4. Ïðýíîøåí·à ¹áî íå wò(ü) ¬ä¸íîãî wòåã÷åí·à ãëàâíà <…>,

ïðýïîàñàâø¸ìü êîæàìü òüíê¥ìü (25) ñòðàñòíî äý¸ñòâóåì¸ìü ïîä(î)áíý íåäóãîâàò¸ ñüì¥ñëüíîå ¹r òâðüæäàþòü ¸æå || f.124 âðà÷åâ°ñòâó õ¹äîæí¸ö¸, ôðåí¸òü29 ñòð(à)ñòü ¸ìåíóþùå, ïîí¬æå ôðåí¥ êîæàìü ñ¸ìü òüíê¥ìü ¬ñ(òü) ¸ìå. H ¬æå wò(ü) ñêðüá¥ íà ñð(ü)ä(ü)ö¸ á¥âàåìîå wùóùåí·å ïîãðýø¸òåëíý ðàç¹ìýâàåòñå. (5) Íå áî ñð(ü)ä(ü)öó íü ¹ñòîìü ÷ðýâí¥ìü oáüëþò¸âø¸ì°ñå, âü ñð(ü)ä(ü)ö¸ ñòð(à)ñòü wò(ü) íå¸ñ°ñêóñòâà âüçâîäåòü. Òàêîâî æå íý÷òî ðýøå ñüìàòðàþùå¸ wïàñ°íüñòâîìü* ñòðàñò¸, ÿêî çàãðàæäåí·åìü ïðîõîäü” ¸ ñìýæåí·åìü, (10) âü ñêðüáí¥õ(ü) ñüëîæåí·¸õ(ü) ¬ñ(òü)ñòâ°íý âü â°ñå á¥âàþùó òýëî, êü ¸ìæå âü ãëüá¸íý ¹äîë·àìü ñüõîäåòñå âñàêî ¬æå êü âüçä¸õàí·ó âüçáðàíÿåìî; * 9. wïàñ°íüñòâîìü et sim. Ch,N,R,Z : 3ïà| wïàñíüñòâw B

f.123v §3. 10-15 instr. ñð(ü)ä(ü)öåìü als predicaat i.p.v. te verwachten acc. als subj. v. AcI, ~ ñüïîäâ¸æ¸ìî; misschien is -ìü secundair o.i.v. ñòðüìëåí·åìü 15-20 lex. a)natomikai=j, LG: anatomisch, vertaald met calque ðàñöýïëåíí¥ì¸ v. ðàñöýï¸ò¸, Mikl.: (dia)sxi/zein, scindere; dividere (~ h( a)natomh/, ‘dissectie’) §4. 20-25 lex. calque ïðýíîøåí·à voor parafora\j, in bet. L&S: (mostly of the mind) derangement, distraction; frenzy omissie mogelijk al in Gr. model door homoioteleuton karhbari/[aj… pleur]a\j f.124r 5-10 âü ñð(ü)ä(ü)ö¸, âü c. loc. i.p.v. c. acc. çàãðàæäåí·åìü ... ¸ ñìýæåí·åìü, instr. i.p.v. te verwachten dat. als subj. v. á¥âàþùó; het part. vormt op die manier een ‘defectieve dat. abs.’ bij de instr., cf. I 107v, 20-25 10-15 ñüõîäåòñå voor ñüõîä¸òñå 52



MS. CH

o(/qen kai\ tw=n a)napneustikw=n spla/gxwn stenoxwroume/nwn t%= perie/xonti, biaiote/ra polla/kij h( o(lkh\ tou= pneu/matoj u(po\ th=j fu/sewj gi/netai, pro\j th\n tw=n sumpeptwko/twn diastolh\n to\ stenwqe\n eu)runou/shj! to\ de\ toiou=ton a)/sqma su/mptwma lu/phj poiou/meqa, stenagmo\n au)to\ kai\ a)napotniasmo\n o)noma/zontej. A ) lla\ kai\ to\ dokou=n u(poqli/bein to\ perika/rdion me/roj, ou) th=j kardi/aj a)lla\ tou= sto/mato/j e)sti th=j gastro\j a)hdi/a, dia\ th=j au)th=j ai)ti/aj, le/gw dh\, th=j kata\ th\n su/mptwsin tw=n po/rwn, tou= xolhdo/xou a)ggei/ou to\n drimu\n e)kei=non kai\ daknw/dh xumo\n u(po\ stenoxwri/aj e)pi\ to\ sto/ma th=j gastro\j paregxe/ontoj! a)po/deicij de\ tou/tou to\ u(/pwxron gi/nesqai kai\ i)kterw/dh toi=j lupoume/noij th\n e)pifa/neian, a)po\ th=j a)/gan sunoxh=j e)pi\ ta\j fle/baj to\n i)/dion xumo\n th=j xolh=j e)pispeirou/shj.

òýì°æå ¸ âüçä¥õàòåë°í¥ì° 30 ¹òðîáàìü ñüòýñêíý¬ìîìü oáü(15) í¹æäíý¸øå äðüæ¸ìîìó, ìíîãàù¸ êðýïêîå íîøåí·å ä(¹)õà wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà á¥âàåòü, êü ñüëó÷¸âø¸ìñå ðàçüí°ñòâ·ó ñüòýñêíýåìîå ïðîñòðàíÿþù¸. Òàêîâîå æå ä¥õàí·å ñüëó÷à¸ ñêðüá¥ òâîð¸ìü, òýñêîò¹31 ñå” ¸ âüçü3æ¸âë¬í·å ¸ìåíóþùå. (20) Íü ¸ ìí¸ìà oñêðüáëÿò¸ wêð(ü)ñòü ñð(ü)ä(ü)öà ÷åñòü, íå ñð(ü)äü÷íî ¬ñ(òü) íü ¹ñòü” ¬ñ(òü) ÷ðýâí¥õ(ü) wñêðüáë¬í·å, òîåæäå ðàä¸ â¸í¥, ãë(àãîë)þ ¹áî, ¬æå ïî ñüëó÷àþ ïðîõîäü”, æëü÷åïð¸2ìíàãî ñüñ¹äà ëþòàãî wíîãî ¸ ¹ãð¸çåííàãî ¸çë¸ò·à (25) wò(ü) ñüòýñêíåí·à ïð¸ ¹ñòýõü ÷ðýâí¥õ(ü) ïðîë¸âàþùóñå. Îyêàçàí·å æå ñåìó íàðóñíî | f.124v á¥âàò¸ ¸ æëüòîâ¸äíî oñêðüáëÿþù¸õ(ü)<ñå> ÿâë¬í·å, wò(ü) çýëíàãî ñüäðüæàí·à âü æ¸ëàõ(ü) ñâîå ¸çë¸ò·å æëü÷¸ âüñýàâàþù¸.

5. A ) lla\ kai\ to\ e)c e)nanti/ou gino/menon pa/qoj, to\ kata\ th\n eu)frosu/nhn fhmi\ kai\ to\n ge/lwta, ma=llon to\n lo/gon suni/sthsi. diaxe/ontai ga/r pwj kai\ lu/ontai di' h(donh=j oi( tou= sw/matoj po/roi tw=n e)/k tinoj a)koh=j h(dei/aj diaxeqe/ntwn.

5. Íü ¸ ¬æå wò(ü) ñóïðîò¸âíàãî á¥âàåìàà ñòð(à)ñòü, ¬æå (5) ïî âåñåë·þ ðåêó ¸ ñìýõ¹, ïà÷å ñëîâî ñüñòàâëÿåòü. Ðàäóþò° áî ñå íýêàêî ¸

ðàñëàáëÿþòü ñëàñò¸ ðàä¸ òýëåñí¥å ïðîõîä¸ ¸õ°æå wò(ü) íýêîòîðàãî ñëóõà ñëàäîñòíà oáâåñåë¸âøåñå,

f.124r §4. 10-15 t%= perie/xonti: oáüäðüæ¸ìîìó, pass. voor act., dat. voor instr. 15-20 lex. ñüëó÷¸âø¸ìñå voor tw=n sumpeptwko/twn, hier in specifieke med. bet. v. sumpi/ptw, L&S: esp. of the vessels of the body, fall in, collapse; cf. ook het gebruik van ñüë¹÷à¸, ñüë¹÷åí¸¬ voor su/mptwsij in bet. ‘samentrekking, contractie’, zie Gloss. lex. ðàçüí°ñòâ·ó voor diastolh/, cf. supra IX 119v, 5-10 gen. abs. [fu/sewj] eu)runou/shj, Sl. [¬ñòüñòâ¹] ïðîñòðàíÿþù¸, versteende vorm lex. òýñêîòà, Mikl.: angustiae, voor stenagmo/j, L&S: sighing, groaning; ~ steno/j ‘nauw, eng’, steno/w ‘benauwen, beklemmen, beperken’; cf. hoger in deze paragraaf ook stenoxwroume/nwn: ñüòýñêíý¬ìîìü, en verder nog stenoxwri/aj: ñüòýñêíåí·à lex. a)napotniasmo/j, LG: Hapax, Seufzen, Stöhnen: âüçü3æ¸âë¬í·å, Mikl.: recreatio (cf. TROST, Untersuchungen : 320, vъzьoživljenije a)nabi/wsij) 20-25 calque ñýëó÷à¸, voor su/mptwsij, hier in med. betekenis ‘contractie’; cf. ook infra 124v, 16 en XXXI 179v, 2 æëü÷åïð¸åìíàãî ñüñ¹äà ... ¸çë¸ò·à ... ïðîë¸âàþùóñå: contaminatie gen. en dat. in absolute constr.; Sl. pass. met subj. ¸çë¸ò·à? f.124v 1-5 toi=j lupoume/noij: oñêðüáëÿþù¸õ(ü)<ñå>, of fout voor oñêðüáåù¸õ(ü) (v. îñêðúáýò¸) calque ñüäðüæàí·å, SJS: Zurückhaltung, Geduld; a)noxh/, sustentatio, voor sunoxh/, hier specifiek med., L&S: contraction §5. 5-10 lex. ðàäîâàò¸ñå, ‘zich verheugen, blij zijn’, voor diaxe/omai, hier echter LG: sich auflösen; schlaff, locker werden ¸õ°æå … oáâåñåë¸âøåñå: versteende vorm v. part. voor gen. pl.

53



MS. CH

w(j ga\r e)kei= dia\ th=j lu/phj mu/ousin ai( leptai/ te kai\ a)/dhloi tw=n po/rwn diapnoai\, kai\ diasfi/gcasai th\n e)/ndoqen tw=n spla/gxnwn dia/qesin, e)pi\ th\n kefalh\n kai\ ta\j mh/niggaj to\n notero\n a)tmo\n a)naqli/bousin, o(/j polu\j e)napolhfqei\j tai=j tou= e)gkefa/lou koilo/thsi, dia\ tw=n kata\ th\n ba/sin po/rwn e)pi\ tou\j o)fqalmou\j e)cwqei=tai, th=j tw=n o)fru/wn sumptw/sewj e)felkome/nhj dia\ stago/nwn th\n u(grasi/an! h( de\ sta/gwn da/kruon le/getai! ou(/tw moi no/hson, e)k th=j e)nanti/aj diaqe/sewj ple/on tou= sunh/qouj eu)runome/nwn tw=n po/rwn, ei)se/lkesqai/ ti pneu=ma di' au)tw=n e)pi\ to\ ba/qoj, ka)kei=qen pa/lin e)cwqei=sqai para\ th=j fu/sewj dia\ tou= kata\ to\ sto/ma po/rou, pa/ntwn tw=n spla/gxnwn (kai\ ma/lista/ 166 ge tou= h(/patoj, w(/j fasi) dia/ tinoj klo/nou kai\ brasmw/douj kinh/sewj to\ toiou=ton pneu=ma sunecwqou/ntwn! o(/qen eu)koli/an tina\ t$= dieco/d% tou= pneu/matoj mhxanwme/nh h( fu/sij, a)neuru/nei to\n peri\ to\ sto/ma po/ron, e(kate/rwqen peri\ to\ a)s / qma ta\j pareia\j diaste/llousa! o)/noma de\ t%= ginome/n% ge/lwj e)sti/n.

ÿêîæå òàìî ñêðüá¸ ðàä(¸) (10) ñìýæàþòñå òüíö·¸ æå ¸ íåÿâë¬í¸ wò(ü) ïðîõîäü” äóøí¸ö¸, ¸ ñòåãíóâøå âüí¹òðüí¬å ¹òðîáàìü ñüëîæåí·å, êü ãëàâý ¸ ñêðàí·àìü âëàæíóþ ïàðó ¸æä¸ìàþòü, ÿæå ìíîãà wñòàâø¸ âü çàò¸ëêó ãëüá¸íàõ(ü), çà ¸õ°æå (15) ïî øüñòâ¸þ ïðîõîäü” íà 4÷¸þ ¸çðýâàåòñå, âýæäí¸ìü ñüëó÷àåìü ïð¸âëà÷åùó êàïëÿì¸* ìîêðîòó. Êàïëÿ æå ñëüçà ãë(àãîë)åòñå. Ñ¸öå ì¸ wò(ü) ñ¹ïðîò¸âíàãî ðàç¹ìý¸, ñüëîæåí·à ìíîæàå wá¥÷íàãî ïðîñòðàíÿ¬ì¥ìü (20) ïðîõîäwì(ü), âüâëý÷åíü á¥ò¸ íýê¥” äóõü òýì¥ íà ñòð(à)ñòü, ¸ wò(ü)ò¹ä(¹) ïàê¥ ¸çðýâàò¸ñå* wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ñåãî ðàä(¸) ïð¸ ¹ñòîõü ïðîõîäó, â°ñýìü ¹òðîáàìü (¸ ïà÷å æå ¬òð¥, ÿêîæå ðýøå) íýê¥¸ìü ñüìóùåí·åìü ¸ ê¥ïýë°í¸ìü (25) äâ¸æåí·åìü òàêîâ¥” äóõü ñü¸çðýâàþù¸õ(ü). Ñåãî ðàä(¸) ¹äîá°ñòâî íýêîå ¸ñõî||æäåí¸þ f.125r äóõà õ¥òðüñòâ¹þùó ¬ñ(òü)ñòâ¹, ðàçø¸ðà¬òü ¸æå ïð¸ ¹ñòýõü ïðîõîäü, oáîþäó ïð¸ âüçäüõíîâåí¸* ÿáëü÷¸öå ðàçíüñòâóþù¸. Hìå æå á¥âàþùîìó ñìýõ(ü) ¬ñ(òü).

6. Ou)/te ouån dia\ tou=to h(/pati to\ h(gemoniko\n logiste/on,

6. (5) Í¸æå ¹áî ñåãî ðàä(¸) ¬òðý âë(à)ä(¥)÷üñòüâíîå âüAGR âüìýíÿåìó áóä¸,

*

t%=

* 10. êàïëÿì¸ om. B 11. ¸çðýâàò¸ñå Ch,N,R,Z : ¸çðýâàåòñå B 12. âüçäüõíîâåí¸ et sim. Ch,N,R : âúçäúõîâåí¸ et sim. Z,B

* e)n + abcdiklmnqrs

f.124v §5. 10-15 lex. äóøí¸ö¸, Mikl.: -í¸êü, respiratio, pneu/mwn, pulmo, voor diapnoh/, LG: das Durchwehen, Wehen, Luftzug – von d. Ausdünstungen im Körper 10-15 lex. ñêðàí·àìü, Mikl.: kro/tafoi, tempora, voor mh/niggaj, L&S: mh=nigc, membrane (enclosing the brain); dura mater wñòàâø¸: i.e. e)napoleifqei\j voor e)napolhfqei\j 15-20 dia\ tw=n kata\ th\n ba/sin po/rwn ... e)cwqei=tai, “… wordt door de kanalen aan de basis [naar de ogen] gestuwd”, Sl. øüñòâ¸¬ voor ba/sij (vgl. supra ba/sij õîæäåí¸¬, VII 114v, 25-26 en VIII 115r, 15-20); íà 4÷¸þ, íà c. loc. i.p.v. c. acc. 15-20 instr. ñüëó÷àåìü voor th=j sumptw/sewj i.p.v. te verwachten dat. als subj. v. ïð¸âëà÷åùó; het part. vormt op zich een ‘defectieve dat. abs.’ bij de instr., cf. I 107v, 20-25 20-25 ñòð(à)ñòü: i.e. to\ pa/qoj voor to\ ba/qoj ñåãî ðàä¸, i.e. dia\ tou=to voor dia\ tou= (bij po/rou) â°ñýìü ¹òðîáàìü ... ñü¸çðýâàþù¸õ(ü): contaminatie gen. en dat. in de absolute constructie f.125r 1-5 [¬ñ(òü)ñòâî] ðàçíüñòâóþù¸, part. fem. ~ Gr. of versteende vorm §6. 5-10 âüìýíÿåìó voor [âüìýíÿåìî]

54



MS. CH

ou)/te dia\ th\n perika/rdion ze/sin tou= ai(/matoj e)n tai=j qumikai=j diaqe/sesin e)n kardi/# nomiste/on eiånai tou= nou= th\n kaqi/drusin! a)lla\ tau=ta me\n ei)j ta\j poia\j tw=n swma/twn kataskeua\j a)nakte/on, to\n de\ nou=n o(moti/mwj e(ka/st% tw=n mori/wn* kata\ to\n a)/fraston th=j a)nakra/sewj lo/gon e)fa/ptesqai nomiste/on.

í¸æå wêð(ü)ñòü ñðüä(ü)÷í¥å ðàä¸ òîïëîò¥ êðüâå âü ÿðîñòí¥õ(ü) ñüëîæåí¸”õü âü ñð(ü)ä(ü)ö¸ íåïùåâàíî á¥ò¸ ¹ìíîå ¹òâðüæäåí·å, íü ñ¸ÿ ¹áî âü êà÷üñòâàõ(ü) òýëåñí¥õ(ü) (10) ¹ñòðîåí¸” âüçâåäåíî á¥ò¸, óì¹ æå ¬ä¸íî÷üñòíý AGR ïî íåñêàçàííîìó ðàñòâîðåí·à ñëîâó êàñàò¸ñå íåïùåâàíî á¹ä¸.

7. Ka)\n th\n grafh/n tinej h(mi=n pro\j tou=to protei/nwntai, t$= kardi/# to\ h(gemoniko\n marturou=san, ou)k a)neceta/stwj to\n lo/gon deco/meqa! o( ga\r kardi/aj mnhsqei\j, kai\ nefrw=n e)mnhmo/neusen, ei)pw/n! e)ta/zwn kardi/aj kai\ nefrou\j o( Qeo\j! w(/ste h)\ a)mfote/roij h)\ ou)qete/r% to\ noero\n kataklei/ousin.

7. Àùå ¸ ï¸ñàí·å íýö·¸ íàìü êü ñåìó ïðîñò¸ðàþòü, ñð(ü)ä(ü)öó âë(à)ä(¥)÷üñòüâíîå ñâýä(ý)òåë°ñòâóþùå, íå íå¸ñï¸òíý (15) ñëîâî ïð·¸ìåì(ü). Hæå áî ñð(ü)ä(ü)öà âüñïîìýíóâü, ¸ ¹òðîá¥ âüñïîìåíó, ðåêü: “Hñï¸òàå ñð(ü)ä(ü)öà ¸ óòðîá¥ Á(îã)ü,” ÿêî ¹áî ¸ë¸ oáw¸ìü ¸ë¸ í¸2ä¸íîìó ¹ìíîå çàòâàðàþòü.

8. A ) mblu/nesqai de\ ta\j nohtika\j e)nergei/aj h)\ kai\ panta/pasin a)praktei=n e)n t$= poi#= diaqe/sei tou= sw/matoj didaxqei\j, ou)x i(kano\n poiou=mai tou=to* tekmh/rion tou= to/p% tini\ th\n du/namin tou= nou= periei/rgesqai, w(j tai=j e)piginome/naij toi=j me/resi flegmonai=j th=j oi)kei/aj eu)ruxwri/aj e)ceirgo/menon! swmatikh\ ga\r h( toiau/th do/ca, to\ mh\ du/nasqai prokateilhmme/nou tou= a)ggei/ou dia/ tinoj tw=n e)mbeblhme/nwn, e(/tero/n ti e)n au)t%= xw=ran eu(rei=n! h( ga\r nohth\ fu/sij ou)/te* tai=j kenw/sesin* e)mfiloxwrei= tw=n swma/twn ou)/te t%= pleona/zonti th=j sarko\j e)cwqei=tai!

8. Ïð·òóïëÿò¸ æå ñ(å) ¹ìí¥”ìü äý¸ñòâ¸wì(ü) ¸ë¸ ¸ âüñìà (20)

*

íåäý¸ñòüâí¥ìü á¥ò¸ âü êà÷üñòüâíîì(ü) ñëîæåí¸” òýëåñå íà¹÷åíü á¥âü, íå äîâîëíî ë¸ òâîðó AGR çíàìåí·å ¬æå ìýñòîìü íýê¥¸ìü ñ·ëý ¹ìíî¸ âüçáðàíÿò¸ñå, ÿêî ïð¸á¥âàþù¸ìü âü ñòðàíàõ(ü) ðàñïàëåí·wìü wò(ü) (25) ñâîåãî ïðîñòðàíñòâà âüçáðàíÿåì¸. Òýëåñíà áî òàêîâàà ñëàâà, ¬æå íå ìîù¸ ïðýä(ü)|¹äðüæàíó f.125v ñüñ¹äó íý÷åñîìü wò(ü) âüëîæåíí¥õ(ü) äðóãîå íýêîå âü íåìü ìýñòî wáðýñò¸. Îyìíîå áî ¬ñ(òü)ñòâî íåAGR âü óäîë·àõü AGR æ¸âåòü òýëåñí¥õ(ü), í¸æå ¹ìíwæàåìîå ïëüò¸ ¸çðýâàåòñå. (5)

e(ka/st% tw=n mori/wn om. ck tou=to om. ] ou) abcq koilo/thsin

abiknqt ou)/te abcdiklnqrst

f.125r §6. 9-10 âü êà÷üñòâàõ(ü) òýëåñí¥õ(ü) ¹ñòðîåí¸”, cf. IX 118v, 25-26 §7. 15-20 Psalmi 7.10 §8. 20-25 ïð¸á¥âàþù¸ìü ... ðàñïàëåí·wìü dat. voor instr. 25-26 âüçáðàíÿåì¸: zachte uitgang -¸ v. dat. fem. sing. bij ñ·ëý? ñëàâà voor do/ca, hier in de bet. ‘opvatting’, is een klassiek voorbeeld v. semantische calque f.125v 1-5 lex. pleona/zw = ¹ìúíîæàò¸ñå, vandaar het formeel passieve part. ¹ìíwæàåìîå, onterecht opgevat als subj. v. ¸çðýâàåòñå i.p.v. ¹ìíîå ¬ñ(òü)ñòâî (~ Gr), of nom./acc. voor instr.

55



MS. CH

a)ll' e)peidh\ kaqa/per ti\ mousiko\n o)/rganon a(/pan to\ sw=ma dedhmiou/rghtai, w(/sper* sumbai/nei polla/kij e)pi\ tw=n melwdei=n me\n e)pistame/nwn, a)dunatou/ntwn de\ dei=cai th\n e)pisth/mhn, th=j tw=n o)rga/nwn a)xrhsti/aj ou) paradexome/nhj th\n te/xnhn. (to\ ga\r h)\ xro/n% diafqare\n h)\ parerrhgme/non e)k kataptw/sewj 168 h)\ u(po/ tinoj i)ou= kai\ eu)rw=toj h)xreiwme/non, a)/fqoggon me/nei kai\ a)nene/rghton, ka)\n u(po\ tou= proe/xein dokou=ntoj kata\ th\n au)lhtikh\n te/xnhn e)mpne/htai) ou(/tw kai\ o( nou=j di' o(/lou tou= o)rga/nou dih/kwn kai\ katallh/lwj tai=j nohtikai=j e)nergei/aij, kaq' o(\ pe/fuken*, e(ka/stou tw=n merw=n prosapto/menoj, e)pi\ me\n tw=n kata\ fu/sin diakeime/nwn to\ oi)kei=on e)nh/rghsen, e)pi\ de\ tw=n a)sqenou/ntwn de/casqai th\n texnikh\n au)tou= ki/nhsin, a)/prakto/j te kai\ a)nene/rghtoj e)/meine! pe/fuke ga/r pwj o( nou=j pro\j me\n to\ kata\ fu/sin diakei/menon oi)kei/wj e)/xein! pro\j de\ to\ parenexqe\n a)po\ tau/thj a)llotriou=sqai.

Íü ïîí¬æå ÿêîæå íýê¥¸* ìóñ·ê·¸ñê¥” oðãàíü â°ñå òýëî ñüäýòåë°ñòâîâàíî á¥ñ(òü), ÿæå AGR ñüëó÷àþòñå ìíîãàù¸ o ¸õ°æå ïýò¸ ¹áî âýäóù¸õ(ü), íåìîãóù¸õ(ü) æå ¹êàçàò¸ õóäîæüñòâî oðãàí°ñê¥¸ìü íåïîòðýá°ñòâîìü (10) íå ïð¸2ìëþùó õ¥òðwñ(òü), (¬æå áî ¸ë¸ ëýòîìü ðàñòëýííî, ¸ë¸ ðàçäðàíî wò(ü) í¸çâðüæåí·à, ¸ë¸ wò(ü) íýê¥å ð°æä¸ ¸ ïîãóáë¬í·à íåïîòðýáíî á¥âøå, íåâýùàòåë°íî ïðýá¥âàåòü ¸ íåäý¸ñòüâíî, (15) àùå ¸ wò(ü) ïðýä(ü)¸ìýò¸* ìíýùîìóñå* ïî ãóñëüíî¸ õ¥òðîñò¸ ïîä(î)á¸ò¸ñå), ñ¸öå ¸ ¹ìü, ñêðîçý âüñ(ü) oðãàíü ïðîõîäå ¸ ïîä(î)áíý ¹ìí¥”ìü äý¸ñòâ·wìü* êîåìóæäî wò(ü) ÷åñò·¸ ïî 2ì¹æå á¥ñ(òü) AGR ïð¸êàñàåñå, íà ¸õ°æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó ïð¸ëåæåù¸õ(ü) (20) ñâîå äý¸ñòâîâà*, íà íåìîùí¥õ(ü) æå ïð¸2ò¸ õ¥òðîñòíîå 2ãî äâ¸æåí·å íåäýàòåëüí° æå ¸ íåäý¸ñòâ°íü ïðýá¥ñ(òü). ná¥÷å áî íýêàêî ¹ìü êü 2ìóæå ¹áî ïî ¬ñ(òü)ñòâó ïð¸ëåæåùó ñâî¸ñòüâíý ¸ìýò¸, êü (25) ïð¸âåäåííîìó æå wò(ü) ñåãî wòóæäàò¸ñå.

*

* 13. íýê¥¸ om. Z,B 14. ïðýä(ü)¸ìýò¸ (= ïðýD¸ìýò¸) Ch,N,R,Z : ïðý¸ìýò¸ B 15. ìíýùîìóñå et sim. Ch,N,R,Z, ìíåùóñå B 16. äý¸ñòâ·wìü et sim Ch,N,R : äý¸ñò·wì(ü) Z,B 17. äý¸ñòâîâà Ch,N,R: äý¸ñòâà Z,B, -âî-

a(/per acik kaq' o(\ pe/fuke post merw=n ponunt abciknqt

s.l. add. B in corr.

f.125v §8. 5-10 gen. abs. th=j tw=n o)rga/nwn a)xrhsti/aj ou) paradexome/nhj, “doordat de onbruikbaarheid van de instrumenten (hun kunst) niet toelaat”, Sl. oðãàí°ñê¥¸ìü íåïîòðàá°ñòâîìü instr. i.p.v. te verwachten dat. als subj. v. íå ïð¸2ìëþùó; op die manier vormt het part. op zich een ‘defectieve dat. abs.’ bij de instr., cf. supra I 107v, 20-25, “door de onbruikbaarheid van de instrumenten, die (hun kunst) niet toelaat”; vgl. ook supra 124r, 5-10 en 124v, 15-20 15-20 wò(ü) ... ìíýùîìóñå, dat. voor gen. bij wò(ü) kata\ th\n au)lhtikh\n te/xnhn: ïî ãóñëüíî¸ õ¥òðîñò¸; vervanging v. fluit door het typisch Sl. snaarinstrument, de ‘gusli’, cf. ook VIII 117v, 15-20 ïðýä(ü)¸ìýò¸, calque voor proe/xein, hier L&S: to be superior, excel onduidelijk inf. ïîäîá¸ò¸ñå, SJS: darstellen; ähneln, änlich sein; vorspiegeln, vorschützen, i.e. mimei=sqai, voor e)mpne/htai; we kennen geen Gr. variant die de lezing verklaart 20-25 ms. B corrigeert de lezing äý¸ñòâà, die het gemeen heeft met Z, door supra linea -âî- toe te voegen; dit wijst nogmaals op een revisie van het handschrift 25-26 calque ïð¸âåäåííîìó voor to\ parenexqe\n; par- wijst hier echter niet – zoals ïð¸ – op nabijheid of toenadering (~ L&S: para/, in Compos., alongside, beside; of motion: to the side of, to), maar op een voorbijgaan, verwijdering (~ L&S: para/, in Compos. past; aside or beyond) (“wat daarvan [nl. van zijn natuur, van zijn natuurlijke staat] is verwijderd”); misschien moet men hier primair ïðýâåäåííîìó veronderstellen

56



MS. CH

XIII.

ã¶. Â¸äýí·å íýêîå ¬ñ(òü)ñò°âíî ¬æå w âåù¸ ¸ ¬ñ(òü)||ñòâà f.126r ¸ ¹ìà ïð¸wáùåí·à. AGR

*

1. H ¹áî ìí¸ò ì¸ ñå ¸AGR

9. Kai/ moi dokei= * fusikw/teron eiånai/ ti kata\ to\ me/roj tou=to qew/rhma, di' ouâ maqei=n e)sti/ ti* tw=n a)steiote/rwn dogma/twn! e)peidh\ ga\r to\ ka/lliston pa/ntwn kai\ e)coxw/taton a)gaqo\n au)to\ to\ Qei=o/n e)sti, pro\j o(\ pa/nta ne/neuken o(/sa tou= kalou= th\n e)/fesin e)/xei, dia\ tou=to/ famen kai\ to\n nou=n, a(/te kat' ei)ko/na tou= kalli/stou geno/menon, e(/wj a)\n mete/x$ th=j pro\j to\ a)rxe/tupon o(moio/thtoj kaqo/son e)nde/xetai, kai\ au)to\n e)n t%= kal%= diame/nein! ei) de/ pwj e)/cw ge/noito tou/tou, gumnou=sqai tou= ka/llouj e)n %â hån! w(/sper de\ e)/famen t$= o(moiw/sei tou= prwtotu/pou ka/llouj tou= katakosmei=sqai to\n nou=n, oiâo/n ti ka/toptron t%= xarakth=ri tou= e)mfainome/nou morfou/menon! kata\ th\n au)th\n a)nalogi/an, kai\ th\n oi)konomoume/nhn u(p' au)tou= fu/sin e)/xesqai tou= nou= logizo/meqa, kai\ t%= par' e)kei/nou ka/llei kai\ au)th\n kosmei=sqai, oiâo/n ti kato/ptrou ka/toptron ginome/nhn! kratei=sqai de\ u(po\ tau/thj kai\ sune/xesqai to\ u(liko\n th=j u(posta/sewj, peri\ h(\n qewrei=tai h( fu/sij.

¬ñ(òü)ñò°âíý¸øå” á¥ò¸ íý÷òî ïî ÷åñò¸ ñå â¸äýí·å, ¸ì°æå íàâ¥êíóò¸ ¬ñ(òü) AGR äîáðý¸ø·¸õ(ü) ïðýäàí·¸. Ïîíåæå äîáðý¸øå” (5) âüñýõ(ü) ¸ âåë¸÷à¸øåå áë(à)ãî ñàìîå Á(î)æ(ü)ñò°âíîå ¬ñ(òü), êü 2ìóæå â°ñà ïðýêëàíÿþòñå 2ë¸êà äîáðîì¹ æåëàí·å ¸ìóòü, ñåãî ðàä¸ ðýõîìü ¸ ¹ìü, ÿêîæå ïî wáðàç¹ äîáðý¸øàãî á¥âøà, äîíäåæå ¹áî ïð¸÷åùàåòñå (10) ¬æå êü ïðüâîwáðàçíîìó ïîä(î)á·à ïî 2ë¸êó ïð¸êëàäíî ¬ñ(òü), ¸ òîìó âü äîáðý ïðýá¥âàò¸, àùå ë¸ êàêî âüíý á¹äåòü ñåãî, oáíàæàò¸ wò(ü) äîáðîò¥ âü íå¸æå áý. ßêîæå ðýõwì(ü) ïîä(î)á·åìü ïðüâîwáðàçí¥å äîáðîò¥ (15) ¹êðàøåâàò¸ñå óìó, ÿêîæå íýêîå çðüöàëî wáðàç¹ ÿâëÿåìîìó âüwáðàæàåìü*, ïî òîìóæäå ðàâüí°ñòâ¹ ¸ ¹ñòðàÿåìîå wò(ü) í¬ãî ¬ñ(òü)ñòâî ïîñëýäîâàò¸ ¹ìó âüìýíÿåìü, ¸ ¬æå wò(ü) wíîãî äîáðîòîþ (20) ¸ òîìó ¹êðàøåâàò¸ñå, ÿêîæå íýêîåìó çðüöàëó çðüöàëî á¥âø¸. Äðüæàò¸ æå ñå wò(ü) ñåãî ¸ ñüäðüæàò¸ âåùíîå ñüñòàâà, w í¬ì°æå â¸ä¸òñå ¬ñ(òü)ñòâî. * 1. âüwáðàæàåìü et sim. Ch,N,R,Z : âú3áðàâú3áðàæàåìú B

* incipit cap. 13 cujus inscriptio haec est Qew/rhma/ ti fusiko\n peri\ th=j kata\ th\n u(/lhn kai\ th\n fu/sin kai\ to\n nou=n koinwni/aj in abciknqrt + kai\ abcikmqt ti

om. n

f.125v 25-26 e.v. men zou verwachten [... w ¬æå ïî âåù¸ ¸ ¬ñ(òü)ñòâ¹ ¸ ¹ì¹ (ïî c. dat.) ïð¸wáùåí·¸ (w c. loc.)]; cf. ook comm. bij B ã¶!; misschien werd w hier onregelmatig geconstrueerd met gen. f.126r §1. 5-10 á¥âøà: gen.-acc. bij acc. ¹ìü? 15-20 âüwáðàæàåìü i.p.v. dat. bij óìó, subj. DcI ïîñëýäîâàò¸, i.e. e(/pesqai, voor e)/xesqai? mogelijk gaat het gewoon om een vrijere vertaling 20-25 men zou [íýêîå] verwachten i.p.v. dat. íýêîåìó, misschien secundair o.i.v. het onmiddellijk volgende çðüöàëó ¬ñ(òü)ñòâî ... á¥âø¸, versteende vorm kratei=sqai ... kai\ sune/xesqai: äðüæàò¸ æå ñå ... ¸ ñüäðüæàò¸: passiverend ñå slaat blijkbaar op beide infinitieven; figura etymologica

57



MS. CH

(/Ewj a)\n ouån e)/xhtai tou= e(te/rou to\ e(/teron, dia\ pa/ntwn a)nalo/gwj h( tou= o)/ntwj ka/llouj koinwni/a die/ceisi, dia\ tou= u(perkeime/nou to\ prosexe\j kallwpi/zousa! e)peida\n de/ tij ge/nhtai th=j a)gaqh=j tau/thj sumfui/a + j diaspasmo\j, h)\ kai\ pro\j to\ e)/mpalin, a)ntakolouq$= t%= u(pobebhko/ti to\ u(pere/xon, to/te 170 au)th=j te th=j u(/lhj, o(/tan monwq$= th=j fu/sewj, dihle/gxqh to\ a)/sxhmon (a)/morfon ga/r ti * kaq' e(auth\n h( u(/lh kai\ a)kata/skeuon) kai\ t$= a)morfi/# tau/thj* sundiefqa/rh to\ ka/lloj th=j fu/sewj o(\ dia\ tou= nou= kallwpi/zetai! kai\ ou(/twj e)p' au)to\n to\n nou=n tou= kata\ th\n u(/lhn ai)/sxouj dia\ th=j fu/sewj h( dia/dosij gi/netai, w(j mhke/ti tou= Qeou= th\n ei)ko/na e)n t%= xarakth=ri kaqora=sqai tou= pla/smatoj! oiâon ga/r ti ka/toptron kata\ nw/tou th\n tw=n a)gaqw=n i)de/an o( nou=j poihsa/menoj, e)kba/llei me\n th=j e)lla/myewj tou= a)gaqou= ta\j e)mfa/seij, th=j de\ u(/lhj th\n a)morfi/an ei)j e(auto\n a)nama/ssetai.

Äîíäåæå ¹áî êàñàåòñå äð¹ãîìó äð¹ãîå, ñêðîçý â°ñýõü ðàâíî ñóùîìó <...> (25) ïð¸÷åñò·å ïðî¸ñõîä¸òü, íàä(ü)ëåæåù¸ìü áë¸æí¬å ¹äîáðàþùó. Åãäà æå ¹áî íýêîå f.126v áë(à)ãàãî ñåãî áóäå|òü ñü2ä¸í¬í·à ðàñòðüæåí·å, ¸ë¸ ¸ âüñïåòü ïàê¥, âüñïîñëýäóåòü ìüíøîì¹ ïðý¸ìóùåå, òîãäà ñàì¥å ¹áî âåù¸, 2ãäà ¹2ä¸í¸òñå wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà, oáë¸÷åíî á¥ñ(òü) áåñòóäíîå (5) (áåçüwáðàçíà íýêà” ïîòðýáàAGR ¬ñ(òü) o ñåáý âåùü ¸ íå¹êðàøåíà) ¸ áåçüwáðàç·åìü ñ¸ìü AGR ñüðàñòë¸ñå äîáðwòà ¬ñ(òü)ñòâó, ¬æå ¹ìîìü ¹äîáðàåòñå. H òàêî íà ñàì¥¸ ¹ìü 2æå ïî âåù¸ ñòóäà ¬ñ(òü)ñòâîìü ðàçäààí·å (10) á¥âàåòü, ÿêî íå ê-òîìó á(î)æ·ó oáðàçó âü íà÷ðüòàí¸” çðýò¸ñå ñüçäàí·à. ßêîæå áî íýêîå çðüöàëî ñü ïëåùó áë(à)ã¥¸õ(ü) â¸äü ¹ìü ñüòâîð¸âü, ¸æäåíåòü ¹áî ñ·àí¸þ áë(à)ãîìó ãàäàí·à, âåùíîå æå áåçüwáðàç¥å [/B] âü ñåáý (15) ñüìýøàåòü.

11. Kai\ tou/t% gi/netai t%= tro/p% tou= kakou= h( ge/nesij, dia\ th=j u(pecaire/sewj tou= kalou= parufistame/nh! kalo\n de\ pa=n, o(/per a)\n tu/x$ pro\j to\ prw=ton a)gaqo\n oi)kei/wj e)/xon!

3. H ñ¸ìü wáðàçîìü á¥âàåòü çëó á¥ò·å, ¹ìàëåí·à ðàä(¸) äîáðàãî ïð¸á¥âøå. Äîáðî æå â°ñàêî, 2æå àùå óáî ñüëó÷¸òñå êü ïðüâîìó áë(à)ãîì¹ ñâî¸ñòüâíý ¸ìýå.

10.

*+

2.

xrh=ma acikmnqrt tau/t$ acknr

f.126r §2. 20-26 h( tou= o)/ntwj kalou= koinwni/a: ñóùîìó <...> ïð¸÷åñò·å; mogelijk ontbrak kalou= al in het Gr. model; zoniet saut du même au même in Sl. traditie ñóù[îìó äîáð]îìó ¹äîáðàþùó, uitbreiding v. dat. abs., cf. I 107v, 20-25 f.126v 1-5 lex. ¹2ä¸í¸òñå voor monwq$=, Mikl.: ¹¬ä¸í¸ò¸, ook monou=n, solum relinquere naast e(nou=n, unire lex. áåñòóäíîå, SJS: áåñò¹äüíú, schamlos, unverschämt; impudens, voor a)/sxhmon, hier LG: ungestalt, unschön, mißgestalt 5-10 lex. var. xrh=ma wordt elders in de tekst steeds âåùü vertaald ; ïîòðýáà wordt doorgaans gebruikt voor xrei/a; hoewel ïîòðýáà ook pra=gma, res, necessarium kan betekenen, is hier waarschijnlijk xrei/a gelezen voor xrh=ma (cf. ook TROST, Untersuchungen : 336, potrěba enkel voor xrei/a) 10-15 lex., ãàäàí·å voor e)/mfasij, hier LG: bes. beim Spiegel(vergleich) – Widerschein, Widerspiegelung, Abspiegelung, Spiegelbild (ook TROST, Untersuchungen : 320, gadanije e)/mfasij) 15-20 lex. ñüìýøàåòü, elders voor (e)pi-, kata-, a)na-) mi/gnumi, hier onterecht voor a)nama/ssetai, LG : ausdrücken, nachbilden, abbilden; übertr. auf d. Sehen u. Erkennen §3. 15-20 lex., waar u(pecai/resij een volledige verwijdering aangeeft, wijst ¹ìàëåí·å slechts op een afname, vermindering

58



MS. CH

o(/, ti d' a)\n e)/cw ge/nhtai th=j pro\j tou=to sxe/sew/j te kai\ o(moiw/sewj, a)/moiron tou= kalou= pa/ntwj e)sti\n. ei) ouån e(\n me\n kata\ to\n qewrhqe/nta lo/gon to\ o)/ntwj a)gaqo/n! o( de\ nou=j t%= kat' ei)ko/na tou= kalou= gegenh=sqai, kai\ au)to\j e)/xei to\ kalo\j eiånai! h( de\ fu/sij h( u(po\ tou= nou= sunexome/nh, kaqa/per ti\j ei)kw\n ei)ko/noj e)sti/! --- dei/knutai dia\ tou/twn o(/ti to\ u(liko\n h(mw=n sune/sthke me\n kai\ perikratei=tai o(/tan oi)konomh=tai u(po\ th=j fu/sewj! lu/etai de\ kai\ diapi/ptei pa/lin, o(/tan xwrisq$= tou= perikratou=ntoj te kai\ sune/xontoj kai\ diaspasq$= th=j pro\j to\ kalo\n sumfui+/aj.

Hæå àùå ¹áî âüíý áóäåòü ¬æå êü ñåìó ïð¸÷åñò·à (20) æå ¸ ïîä(î)á·à, íåïð¸÷åñòíî äîáðó â°ñàêî ¬ñ(òü). Àùå ¹áî 2ä¸íî ¬ñ(òü) ïî 2æå wò(ü) Á(îã)à ðå÷åííîì¹ ñëîâó ñ¹ùîå áë(à)ãî, ¹ì° æå, ¬æå ïî wáðàçó äîáðàãî á¥âàò¸, ¸ òü” ¸ìàòü 2æå äîáðü á¥ò¸, ¬ñ(òü)ñòâî æå ¹ìîìü ñüäðüæ¸ìîå ÿêîæå (25) íýê¥¸ oáðàçü wáðàç¹ ¬ñ(òü), ïîêàçóåòñå ñ¸ì¸ ÿêî âåùíîå íàøå ñüñòàâëåíî || f.127r á¥ñ(òü) ¹áî ¸ wäðüæ¸òñå, 2ãäà ¹ñòðàÿåòñå ¬ñ(òü)ñòâîìü, ðàçäðóøàåò° æå ñå ¸ ïàäàåòü ïàê¥, ¬ãäà ðàçë¹÷¸òñå oäðüæåùàãî æå ¸ ñüäðüæåùàãî æå ¸ ðàñòðüãíåòñå wò(ü) ¸æå êü äîáðîìó (5) ñü2ä¸í¬í·à.

12. To\ de\ toiou=ton ou)k a)/llwj gi/netai h)\ o(/tan th=j fu/sewj pro\j to\ e)/mpalin ge/nhtai h( e)pistrofh\, mh\ pro\j to\ kalo\n th=j e)piqumi/aj neuou/shj, a)lla\ pro\j to\ xrh=zon tou= kallwpi/zontoj! a)na/gkh ga\r pa=sa t$= ptwxeuou/sv th=j i)di/aj morfh=j u(/l$ kata\ to\ a)/sxhmo/n te kai\ a)kalle\j summetamorfou=sqai to\ o(moiou/menon.

4. Òàêîâîå æå íå ¸íîìó á¥âàåòü ðàçâý 2ãäà á¹äåòü ¬ñ(òü)ñòâó êü ñóïðîò¸âíîìó oáðàùåí·å, íå êü äîáðîìó æåëàí·à ïðýêëàíÿþù¹ñå, íü êü 2æå òðýáîâàò¸ óäîáðàþùàãî.

13. A ) lla\ tau=ta me\n h(mi=n e)c a)kolouqi/aj tino\j parechta/sqh, dia\ th=j ei)j to\ prokei/menon qewri/aj e)peiselqo/nta! to\ ga\r zhtou/menon hån, ei) e)n me/rei tini\ tw=n e)n h(mi=n h( noera\ 172 kaqi/drutai du/namij, h)\ dia\ pa/ntwn kata\ to\ iåson dih/kei! tw=n ga\r topikoi=j me/resi perieirgo/ntwn to\n nou=n kai\ ei)j su/stasin th=j toiau/thj au)tw=n u(polh/yewj profero/ntwn, to\ mh\ eu)odou=sqai th\n dia/noian e)pi\ tw=n para\ fu/sin diakeime/nwn ta\j mh/niggaj,

5. Íü ñ·à ¹áî íàìü wò(ü) ïîñëýäîâàí·à íýêîåãî ¸ñï¸òàíà á¥øå, çà 2æå âü ïðýä(ü)ëåæåùåìü (15) â¸äýí·à ïð¸âüø(ü)äüø¸. Hñêîìîå áî áý, àùå âü ÷åñò¸ íýêîå¸ wò(ü) ¸õ°æå âü íàñ(ü) ¹ìíàà ¹òâðüæäàåòñå ñ·ëà, ¸ë¸ ñêðîçý â°ñà ïî ðàâíîìó ïðîõîä¸òü.

Í¹æäà áî â°ñàêà (10) wáí¸ùàâøî¸ ñâî¸ìü wáðàçîìü âåù¸ ïî áåçüwáðàçíîìó æå ¸ íå¹äîáðåííîì¹ ñüïðýwáðàæåâàò¸ñå ïîä(î)áåùîìóñå.

Hæå áî ìýñòí¥ì¸ ÷åñòì¥ âüçáðàíÿþù¸õ(ü) ¹ìü, ¸ âü ñüñòîÿí·å (20) òàêîâàãî wíýõü ìíýí·à ïðî¸çíîñåù¸õ(ü) ¬æå íå ¹ñïýâàò¸ ì¥ñë¸ íà ¸õ°æå ïðýçü ¬ñ(òü)ñòâî ïð¸ëåæåù¸õ(ü) ñêðàí·àìü,

f.126v §3. 20-25 wò(ü) Á(îã)à ðå÷åííîì¹, i.e. qe%= r(hqe/nta voor qewrhqe/nta, part. aor. pass. van qewre/w f.127r §4. 5-10 ¸íîìó, misschien a)/ll% voor a)/llwj verandering v. volgorde: á¹äåòü in vertaling naar voor gehaald t.o.v. Gr. ge/nhtai æåëàí·à ïðýêëàíÿþù¹ñå, contaminatie gen. en dat. in absolute constructie; æåëàí·à misschien op te vatten als adnominale gen. bij äîáðîìó 2æå òðýáîâàò¸, i.e. to\ xrh/zein voor to\ xrh=zon 10-15 ñâî¸ìü wáðàçîìü: instr. v. beperking i.p.v. gen. v. gebrek ~ Gr. §5. âü ïðýä(ü)ëåæåùåìü, âü c. loc. i.p.v. c. acc. ñ·à ... ïð¸âüø(ü)äüø¸, versteende vorm 20-25 dat. ñêðàí·àìü i.p.v. te verwachten instr. v. beperking

59



MS. CH

a)pe/deicen o( lo/goj, o(/ti kata\ pa=n me/roj tou= a)nqrwpi/nou sugkri/matoj, kaq' o(\ pe/fuken e(/kastoj e)nergei=n, i)/swj h( th=j yuxh=j du/namij a)nene/rghtoj me/nei, mh\ diame/nontoj e)n t$= fu/sei tou= me/rouj! kai\ dia\ tou/twn e)c a)kolouqi/aj to\ proteqe\n parene/pese t%= lo/g% qew/rhma, di' ouâ manqa/nomen, e)n t%= a)nqrwpi/n% sugkri/mati u(po\ Qeou= me\n dioikei=sqai to\n nou=n, u(p' e)kei/nou de\ th\n u(likh\n h(mw=n zwh\n, o(/tan e)n t$= fu/sei me/n$! ei) de\ paratrapei/h th=j fu/sewj, kai\ th=j kata\ to\n nou=n e)nergei/aj a)llotriou=sqai.

¹êàçà ñëîâî, ÿê<î ï>î â°ñàêî¸ ÷åñò¸ ÷ë(îâý)÷üñêàãî ñüñóæäåí·à ïî 2ìóæå á¥ñ(òü) êîåæäî äý¸ñòâîâàò¸, ìíþ” (25) ä(¹)øåâíà” ñ·ëà íåäý¸ñòüâíà ïðýá¥âàåòü, íå ïðýá¥âàþù¸ âü ¬ñ(òü)ñòâý ÷åñò¸. H ñ¸õ(ü) ðàä(¸) | f.127v wò(ü) ïîñëýäîâàí·à ïðýä(ü)ëîæåííîå ïð¸âüïàäå ñëîâ¹ â¸äýí·å, ¸ì°æå íàó÷àåìñå, âü ÷ë(îâý)÷üñêîìü ñüñ¹æäåí¸” wò(ü) Á(îã)à óáî wêðüìëÿò¸ñå óì¹, wò(ü) oíîãî æå âåùíóþ íàøó æ¸çíü, (5) 2ãäà âü ¬ñ(òü)ñòâý ïðýá¥âàåòü. Àùå ë¸ ¹êëîí¸òñå wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà,* ¸ ¬æå ïî óì¹ äý¸ñòâà oòóæäàò¸ñå.

14. A ) ll' e)pane/lqwmen pa/lin o(/qen e)ce/bhmen, o(/ti e)pi\ tw=n mh\ paratrape/ntwn e)k pa/qouj tino\j th=j fusikh=j katasta/sewj, th\n oi)kei/an du/namin o( nou=j e)nergei=, kai\ e)/rrwtai me\n e)pi\ tw=n sunestw/twn, a)dunatei= de\ pa/lin e)pi\ tw=n mh\ xwrou/ntwn au)tou= th\n e)ne/rgeian! e)/sti ga\r kai\ di' e(te/rwn to\ peri\ tou/twn do/gma pistw/sasqai! kai\ ei) mh\ baru\ t$= a)ko$=* tw=n prokekmhko/twn h)/dh t%= lo/g%, kai\ peri\ tou/twn, w(j a)\n oiâoi/ te wåmen, di' o)li/gwn * dialhyo/meqa.

6. Íü äà âüçâðàò¸ìñå ïàê¥ wò(ü)í¹ä(¹)æå ¸ç¥äîõîìü, ÿêî íà ¸æå íå ïðýâðàùüø¸õ(ü)ñå wò(ü) ñòð(à)ñò¸ íýê¥å ¬ñ(òü)ñò°âíàãî

¹ñòðîåí·à (10) ñâîþ ñ·ëó ¹ìü äý¸ñòâóåòü, ¸ çäðàâüñòâóåòü ¹áî w ñüñòàâëÿåì¥õ(ü), íåìîùüñòâóåò° æå ïàê¥ íà ¸æå íå âüìýùàþù¸õ(ü) äý¸ñòâî 2ãî. ;ñ(òü) æå ¸ ¸íýì¸ 2æå o ñ¸õ(ü) ïðýäàí·å ¹âýð¸ò¸, ¸ àùå íå òåæ°êî AGR (15) 2ñ(òü) ïðýä(ü)óòðóæäüø¸ìñå þæå ñëîâîìü, ¸ o ñ¸õ(ü) ìàë¥ì¸ AGR, ÿêîâ¸” óáî àùå 2ñì¥, äà âüñïîìåíåì(ü). * 2. alio ord., àùå ë¸ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ¹êëîí¸òñå, â. et à. s.l. corr. R

* t$=

a)ko$= om. cikq di' o)li/gwn post [sic; pro ‘ante’?] w(j a)\n oiâoi/ te wåmen ponunt abcikmt

f.127r §5. 20-25 lex., ìíþ” voor i)/swj komt vaker voor (cf. ook VII 113v, 5-10) en is gerechtvaardigd als met dit woord ‘waarschijnlijk, misschien’ wordt bedoeld; hier betekent i)/swj echter ‘op gelijke wijze, evenzeer’ f.127v §6. 15-20 noot Forbes di' o)li/gwn post w(j a)\n oiâoi/ te wåmen ponunt abcikmt; dit lijkt een vergissing, ‘post’ voor ‘ante’; de lezing in het apparatus criticus – met ‘post’ – is die zoals ze in de tekst voorkomt i.p.v. een afwijking daarvan; bovendien beantwoordt de vertaling aan een lezing met ‘ante’, en gaat het om de handschriftengroep die de Slavische vertaler doorgaans volgt

60



MS. CH

XIV. Kefa/laion ig*. Peri\ u(/pnou kai\ xa/smhj kai\ o)nei/rwn ai)tiologi/a.

ä¶.AGR n ñüíý ¸ ïðîçýõàí·ó ¸ * ñüíwõ(ü) â¸íîñëîâ¸å.

1. H ( u(likh\ kai\ r(ow/dhj au(/th tw=n swma/twn zwh\, pa/ntote dia\ kinh/sewj proi+ou=sa, e)n tou/t% e)/xei tou= eiånai th\n du/namin, e)n t%= mh\ sth=nai/ pote th=j kinh/sewj. Kaqa/per de/ tij potamo\j kata\ th\n i)di/an r(e/wn o(rmh\n, plh/rh me\n dei/knusi th\n koilo/thta di' hâj a)\n tu/x$ fero/menoj, ou) mh\n e)n t%= au)t%= u(/dati peri\ to\n au)to\n 174 a)ei\ to/pon o(ra=tai, a)lla\ to\ me\n u(pe/dramen au)tou=, to\ de\ e)perru/h! ou(/tw kai\ to\ u(liko\n th=j t$=de zwh=j dia/ tinoj kinh/sewj kai\ r(oh=j t$= sunexei/# th=j tw=n e)nanti/wn diadoxh=j a)mei/betai, w(j a)\n* mhde/pote sth=nai du/nasqai th=j metabolh=j, a)lla\ t$= a)dunami/# tou= a)tremei=n a)/pauston e)/xein dia\ tw=n o(moi/wn e)nameibome/nhn th\n ki/nhsin! ei) de/ pote kinou/menon pau/saito, kai\ tou= eiånai pa/ntwj th\n pau=lan e(/cei.

1. Âåùíàà ¸ òåêóù·à ñ·à òýëåñü” æ¸çíü, â°ñåãäà ïîäâ¸çàí·åìü ïðîõîäåùå, âü ñåìü ¸ìàòü (20) 2æå á¥ò¸ ñ·ëó âüí¬ãäà íå ñòàò¸ í¸êîãäà wò(ü) äâ¸çàí·à. ßêîæå íýêàà ðýêà ïî ñâîåìó òåê¥ ¹ñòðüìëåí·ó, ïëüíó ¹áî ïîêàç¹åòü ãëüá¸íó ¬åæå ðàä(¸) àùå ñëó÷¸òñå íîñ¸ìà, íå óáî æå âü òî¸æäî âîäý (25) íà òîì°æå ïð(¸)ñíî ìýñòý â¸ä¸òñå, íü wâî ¹áî wò(ü)òå÷å ¬å, wâî æå ¸ñòåêàåòü, ñ¸öå || f.128r ¸ âåùíîå çäåøíåå æ¸çí¸ íýê¥¸ìü äâ¸æåí·åìü ¸ òå÷åí·åìü, ÷åñòîñò¸þ ñüïðîò¸âí¥õ(ü) ïðý2ò·à ¸çìýíÿåòü, ÿêî AGR í¸êîãäàæå ñòàò¸ ìîù¸ wò(ü) ïðýëîæåí·à, íü íåìîæåí·åìü (5) ¬æå áåçìëüâ°ñòâîâàò¸ íåïðýñòàííî ¸ìýò¸ ïîä(î)áí¥ì¸ ¸çìýíÿåìî äâ¸çàí·å. Àùå ë¸ æå íýêîãäà äâ¸æ¸ìîå ïðýñòàíåòü, ¸ 2æå á¥ò¸ â°ñàêî ïîêî¸ ïð·¸ìåòü.

2. Oiâon! diede/cato to\ plh=rej h( ke/nwsij, kai\ pa/lin a)nteish=lqen* h( plh/rwsij t$= keno/thti! u(/pnoj to\ su/ntonon th=j e)grhgo/rsewj u(pexa/lasen, eiåta e)grh/gorsij to\ a)neime/non e)to/nwse! kai\ ou)de/teron tou/twn e)n t%= dihnekei= summe/nei,

ïðý2òü ïëüíî 2. Ñ¸ðý÷ü: ¸ñòüùàí·å, ¸ ïàê¥ (10) ïð¸âüí¸äåAGR ïëüíîñ(òü) ¸ñòüùàíó*. Ñüíü ìîùíîå òàæå áüäðüñòâó ïîä(ü)ðàñ¥ïà, áüäðüñòâî íåñüâðüøåííîå óêðýï¸, ¸ í¸2ä¸íî wò(ü) ñ¸õ(ü) âü ñü2ä¸íåí¸” ñüïðýá¥âàåòü,

abiknqrt a)\n om. abikmnq e)peish=lqen n

* 1. w add. R,Z 2. ¸ñòüùàíó Ch,R,Z, ¸ñòüùàí·þ N

* id.

f.127v 15-20 ïðîçýõàí·ó (R,Z ïðîçåõàí·þ) is een dialectvorm voor ïðîçýâàí·ó (cf. zo B ä¶.), cf. KARADŽIĆ, Srpski rječnik : 218, зиjeхањe ñüíý – ñüíwõ(ü), lexicale onderdifferentiatie, cf. B 105r, 15-20 §1. 15-20 ïðîõîäåùå voor nom. fem. sing. ~ æ¸çíü 20-25 âüí¬ãäà voor e)n t%= (mh\ sth=nai) i.p.v. [âü ¬æå íå ñòàò¸]; e)n t%= opgevat als absoluut gebruikt demonstrativum met vzts., L&S: e)n t%=: whilst; cf. ook XVII 140v, 16; XXIII 153r, 10; XXVIII 165r, 24; XXX 171r, 16; XXXI 171v, 17 òåê¥ voor nom. fem. sing. [òåê¹ù¸] ~ ðýêà (th\n koilo/thta) di' hâj: onjuist ¬åæå ðàä(¸); dia c. gen. hier gebruikt in ruimtelijke zin, ‘door, doorheen’ 25-26 praes. ¸ñòåêàåòü, SJS: fließen, herausquellen, voor 2 aor. e)perru/h f.128r §2. 10-15 ïð¸âüí¸äå, calque v. var. Gr. ms. n, e)peish=lqen, maar hier L&S: ‘to come in after’ i.p.v. ‘to come in besides’ lex. íåñüâðüøåííîå voor to\ a)neime/non (v. a)ni/hmi) LG: frei, entspannt, locker lex. e)n t%= dihnekei=, LG: Neutr. als Subst. to\ d.: das Immerwährende, Andauernde, nie Abreißende, als adv. e)n t%= d.; Sl. âü ñü2ä¸íåí¸” pas hier in de context: de twee aspecten komen nooit samen voor, i.e. âü ñü2ä¸íåí¸”, maar het één maakt steeds plaats voor het ander

61



MS. CH

a)ll' u(poxwrei= tai=j parousi/aij a)llh/lwn a)mfo/tera!* ou(/tw th=j fu/sewj e(auth\n tai=j u(pallagai=j a)nakaini/zoushj, w(j e(kate/rwn e)n t%= me/rei metallagxa/nousan, a)diaspa/stwj a)po\ tou= e(te/rou metabai/nein e)pi\ to\ e(/teron. to/ te ga\r diapanto\j sunteta/sqai tai=j e)nergei/aij to\ zw=on, r(hc = i/n tina kai\ diaspasmo\n tw=n u(perteinome/nwn poiei=tai merw=n! h(/te dihnekh\j tou= sw/matoj a)/nesij dia/ptwsi/n tina tou= sunestw=toj kai\ lu/sin e)rga/zetai! to\ de\ kata\ kairo\n metri/wj e(kate/rwn e)piqigga/nein, du/namij pro\j diamonh/n e)sti th=j fu/sewj, dia\ th=j dihnekou=j pro\j ta\ a)ntikei/mena metaba/sewj e)n e(kate/roij e(auth\n a)po\ tw=n e(te/rwn a)napauou/shj. ou(/tw toi/nun tetonwme/non dia\ th=j e)grhgo/rsewj to\ sw=ma labou=sa, lu=sin e)pinoei= dia\ tou= u(/pnou t%= to/n%, ta\j ai)sqhtika\j duna/meij pro\j kairo\n e)k tw=n e)nergeiw=n a)napau/sasa, oiâo/n tinaj i(/ppouj meta\ tou\j a)gw=naj tw=n a(r ( ma/twn e)klu/ousa.

íü wò(ü)ëó÷àþòñå øüñòâ·¸ oáw¸ äðóãü wò(ü) äð¹ãà.AGR (15) Ñ¸öå ñåáå ïðýìýíåí°ì¸ ¬ñ(òü)ñòâó wáíàâëÿþùó, ÿêî wáî¸ìü âü ÷åñò¸ ïð¸÷åùàþù¹ñå íåðàñòðüæåííî wò(ü) äð¹ãàãî ïðýõîä¸ò¸ íà äðóãîå. Òîãäà áî âüñåãäà ñüïðîñò¸ðàò¸ñå äý¸ñòâ·¸ æ¸âwòíîå ðàçäðàí·å (20) íýêîå ¸ ðàñòðüæåí·å ïà÷å ïðîñò¸ðàåì¥”õü òâîð¸òü ÷åñò·¸, â°ñåãäàøíàà òýëåñå wò(ü)ðàäà ïîãðýøåí·å íýêîå ñüñòàâëåííîìó ¸ ðàçäðóøåí·å ñüäýëàâàåòü, à 2æå íà âðýìå ñüìýðíý oáw¸ìü ïð¸êàñàò¸ñå, (25) ñ·ëà êü ïðýá¥âàí¸þ ¬ñ(òü) ¬ñ(òü)ñòâó, â°ñåãäàøí¥ìü êü ñüïðîò¸âí¥”ìü ïðýõîæäåí·å|ìü f.128v âü wáî¸õ(ü) ñåáå wò(ü) äð¹ã¸õ(ü) ïîêî¸ù¹. Ñ¸öå ¹áî óêðýïëåíî áüäðüñòâîìü òýëî âüçüì°øó, ðàçäð¹øåí¸¬ óì¥øëÿåòü ñüíîìü êðýïîñò¸þ, ÷þâüñòüâí¥å ñ·ë¸ íà (5) âðýìå wò(ü) äý¸ñòâ·¸ ¹ïîêîÿâàþùó, ÿêîæå íýê¥å êîí¬ ïî ïîäâ¸çýõ(ü) wðóæ·¸ wòðýøàþùó.

3. A ) nagkai/a de\ t$= susta/sei tou= sw/matoj h( eu)/kairoj a)/nesij, w(j a)\n a)kwlu/twj e)f' a(/pan to\ sw=ma dia\ tw=n e)n au)t%= po/rwn h( trofh\ diaxe/oito, mhdeno\j to/nou t$= dio/d% parempodi/zontoj! kaqa/per ga\r e)k th=j diabro/xou gh=j, o(/tan 176 e)piqa/ly$ qermote/raij a)kti=sin o( h(/lioj, a)tmoi/ tinej o(mixlw/deij a)po\ tou= ba/qouj a)ne/lkontai*! o(/moio/n ti gi/netai kai\ e)n t$= kaq' h(ma=j g$=,

Í¹æäüíà æå ¬ñ(òü) ñüñòîàí·þ òýëåñå áë(à)ãîâðýìåííà wò(ü)ðàäà, ÿêî äà ¹áî íåâüçáðàííî ïî â°ñåìó òýëó ñêðîçý ïðîõîäü” ¸õ°æå âü íåìü (10) ï¸ùà ïðîë¸âàåòñå, í¸êîå¸æå ñ·ëý ïðîõîæäåí·å âüñïýùàþù¸. ßêîæå áî wò(ü) oäüæäåíí¥å çåìë¬, 2ãäà ïð¸ãðýåòü ñë(ü)í(ü)öå òîïëîòí¥ì¸* çàðàì¸, ïàð¥ íýê¥å ìüãëîâ¥äí¥ wò(ü) ãëüá¸í¥ ¸çâëà÷åòñåAGR, ïîä(î)áíî (15) íý÷òî á¥âàåòü ¸ âü 2æå ¹ íàñ(ü) çåìë¸,

*

3.

* 3. òîïëîòí¥ì¸ Ch,N,R, òîïë¥ì¸ Z

a)llh/lwn post a)mfo/tera aknt e)ce/lkontai

abikmnqr1t

f.128r §2. 15-20 òîãäà, i.e. to/te voor to/ te (bij sunteta/sqai) 20-25 lex. dia/ptwsin, hier LG: Zusammenbruch, vertaald met ïîãðýøåí·å, SJS: Verirrung, Versündigung f.128v 1-10 niet uitgedr. subj. [¬ñòüñòâî] âüçüì°øó ... ¹ïîêîÿâàþùó, ... wò(ü)ðýøàþùó: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25 §3. 5-15 ñêðîçý ïðîõîäü” ¸õ°æå âü íåìü en ñë(ü)í(ü)öå òîïëîòí¥ì¸ çàðàì¸: verandering v. volgorde t.o.v. Gr. 10-15 hypercorrect âüñïýùàþù¸ voor [âüñïåùàþù¸].

62



¬ñ(òü)ñòüâíý¸ òîïëîòý âüçãàðàþù¸ñå, ãîðýíîñí¥ æå ñ¹ùå ïàð¥ ïî ¬ñ(òü)ñòâó ¸ âüçä¹øí¥ ¸ êü íàä(ü)ëåæåùîìó ä¥øóùå, âü ¸õ°æå âü ãëàâý <…> ìýñòýõ(ü), ÿêîæå íýê¥¸ ä¥ìü âü ñüñòàâëåí¸ (20) çüäà çàõîäå. Òàæå wò(ü)ñ¹ä(¹) âü ÷þâüñòüâí¥å ïðîõîä¥ âüçäàâàåì¸ ðàçíüñòâóþòü, ¸ì¸æå ïðàçí¹åòü ïî í¹æä¸ ÷þâüñòâî, ïðýøüñòâ·åìü âüñïàðåí·¸ oíýõ(ü) ïðîõîäåùó. Ë¸öà ¹áî âýæä¸ ïð¸2ìëþòü, (25) ÿêîæå íýê¹þ õ¥òðîñòíóþ wëîâýíóþ, òàêîâóþ ãë(àãîë)þ òåæåñòü, 4÷¸ìà f.129r âýæä¹. ñâýøàþ||ù¸ Wäåáåëýâø¸ æå ïàðàì¸ ñ¸ì¸AGR ñëóõü, ÿêîæå äâåðü íýêàà ñë¥øàòåëí¥ìü ¹äîîìü íàëîæåíà á¥âø¸, áåç°ìëüâ·å wò(ü) 2æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó äý¸ñòâà âîä¸òü. (5) H òàêîâàà ñòð(à)ñòü ñüíü ¬ñ(òü), áåçìëüâ°ñòâóþùó âü òýëåñ¸ ÷þâüñòâó, ¸ âüñìà wò(ü) 2æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó äâ¸çàí·à ïðàçíó ñ¹ùó, ÿêî äà ¹äîáüøüñòüâíà áóä(¹)òü ï¸ù¸ ãîðýâüçäààí·à, êî¸ìæäî wò(ü) ïðîõîäü ñü ïàðàì¸ (10) ïðîõîäåù¸, H ñåãî ðàä(¸), àùå 4. ñüòýñêíýëîñå á¥ óáî wò(ü) âüíóòðüíÿãî âüñïàðåí·à 2æå ïð¸ ÷þâüñòâwõ(ü) ñüëîæåí·å,

th=j trofh=j e)/swqen u(po\ th=j fusikh=j qermo/thtoj a)nazeou/shj! a)nwferei=j de\ o)/ntej oi( a)tmoi\ kata\ fu/sin kai\ a)erw/deij kai\ pro\j to\ u(perkei/menon a)napne/ontej, e)n toi=j kata\ th\n kefalh\n gi/nontai xwri/oij, oiâo/n tij kapno\j ei)j a(rmoni/an toi/xou diaduo/menoj! eiåta e)nteu=qen e)pi\ tou\j tw=n ai)sqhthri/wn po/rouj e)catmizo/menoi diaforou=ntai, di' wân a)rgei= kat' a)na/gkhn h( ai)/sqhsij, t$= paro/d% tw=n a)tmw=n e)kei/nwn u(peciou=sa. ai( me\n ga\r o)/yeij toi=j blefa/roij e)pilamba/nontai, oiâo/n tinoj mhxanikh=j molubdi/nhj, tou= toiou/tou le/gw ba/rouj, toi=j o)fqalmoi=j e)pixalw/shj to\ ble/faron! paxunqei=sa de\ toi=j au)toi=j tou/toij* a)tmoi=j h( a)koh\, kaqa/per qu/raj tino\j toi=j a)koustikoi=j mori/oij e)piteqei/shj, h(suxi/an a)po\ th=j kata\ fu/sin e)nergei/aj a)/gei! kai\ to\ toiou=ton pa/qoj u(/pnoj e)sti\n, a)tremou/shj e)n t%= sw/mati th=j ai)sqh/sewj, kai\ panta/pasin e)k th=j kata\ fu/sin kinh/sewj a)praktou/shj, w(j a)\n eu)po/reutoi ge/nwntai th=j trofh=j ai( a)nado/seij, di' e(ka/stou tw=n po/rwn toi=j a)tmoi=j sundieciou=sai. 4. Kai\ tou/tou xa/rin ei) stenoxwroi=to me\n u(po\ th=j e)/ndoqen a)naqumia/sewj h( peri\ ta\ ai)sqhth/ria diaskeuh\,

* tou/toij post

MS. CH

<…>

a)tmoi=j ponit k

f.128v §3. 15-20 omissie, wschl. in Gr. overlevering, door saut du même au même: th=j (trofh=j ... th=j) fusikh=j; hierdoor ontbrak zowel subj. v. Gr. gen. abs., th=j trofh=j, als u(po\, waardoor de gen. bij het weggevallen voorzetsel, th=j fusikh=j qermo/thtoj, gelezen werd als subj. v. gen. abs., vandaar Sl. dat. abs. ¬ñ(òü)ñòüâíý¸ òîïëîòý âüçãàðàþù¸ñå; verder omissie v. hoofdww. gi/nontai 20-25 lex. e)catmizo/menoi, L&S: -i/zw, turn into vapour; Pass. evaporate, Sl. âüçäàâàåì¸, lett. ‘omhoog, opwaarts geven’ (vb. in combinatie met ïî÷üñòü, õâàë© enz.) cf. ook XXXI N-173r, 23 âüçäàí¸¬ voor a)na/dosij in bet. ‘uitwaseming’ ðàçíüñòâîâàò¸, SJS: Unterschied machen, unterscheiden, voor diafore/w, hier L&S: Medic. dissipate by evaporation, perspiration etc. (h( ai)/sqhsij) t$= paro/d% ... u(peciou=sa (L&S: u(pecie/nai tini/: to make way for one), “plaats makend voor de doorgang (van die dampen)”: Sl. (÷þâüñòâî) ïðýøüñòâ·åìü … ïðîõîäåùó (ïðîõîä¸ò¸ hier ‘voorbijgaan, vergaan, verdwijnen’), “verdwijnend door de doorgang (van die dampen)” pass./act.-wissel ë¸öà âýæä¸ ïð¸2ìëþòü voor ai( o)/yeij toi=j blefa/roij e)pilamba/nontai; lex. ë¸öà voor o)/yeij, hier ‘ogen’ 25-26 Gr. oiÒon tinoj mhxanikh=j [texnh=j] molubdi/nhj tot e)pixalw/shj, “alsof een loden werktuig – ik bedoel van een dergelijke zwaarte – het ooglid neerlaat over de ogen”: Sl. ÿêîæå íýê¹þ õ¥òðîñòíóþ wëîâýíóþ, òàêîâóþ ãë(àãîë)þ òåæåñòü, 4÷¸ìà ñâýøàþù¸ âýæä¹; “zoals een loden werktuig – van die zwaarte bedoel ik – het ooglid neerlatend over de ogen”; wat het antecendent is v. ñâýøàþù¸ is onduidelijk f.129r 1-5 ñëóõü ... wäåáåëýâø¸ en 10-15 ãîðýâüçäààí·à ... ïðîõîäåù¸, versteende part.

63



MS. CH

kwlu/oito de\ kata/ tina xrei/an o( u(/pnoj! plh=rej geno/menon tw=n a)tmw=n to\ neurw=dej, au)to\ u(f' e(autou= fusikw=j diatei/netai, w(j dia\ th=j e)kta/sewj to\ paxunqe\n u(po\ tw=n a)tmw=n me/roj e)kleptunqh=nai! oiâo/n ti poiou=sin oi( dia\ th=j sfodrote/raj streblw/sewj to\ u(/dwr tw=n i(mati/wn e)kqli/bontej. kai\ e)peidh\ kukloterh= ta\ peri\ to\n fa/rugga me/rh, pleona/zei de\ to\ neurw=dej e)n tou/toij! o(/tan kai\ a)po\ tou/twn e)cwsqh=nai de/$ th\n tw=n a)tmw=n paxume/reian, e)peidh\ a)mh/xano/n e)sti di' eu)qei/aj a)pokriqh=nai to\ kukloeide\j me/roj, ei) mh\ kata\ to\ perifere\j sxh=ma diataqei/h! tou/tou xa/rin, a)polhfqe/ntoj e)n t$= xa/sm$ tou= pneu/matoj, o(, te/* 178 a)nqerew\n e)pi\ to\ ka/tw toi=j gargarew=sin u(pokoilai/netai, kai\ tw=n e)nto\j pa/ntwn ei)j ku/klou sxh=ma diataqe/ntwn, h( lignuw/dhj e)kei/nh paxu/thj h( e)napeilhmme/nh toi=j me/resi sundiapnei=tai t$= dieco/d% tou= pneu/matoj. polla/kij de\, kai\ meta\ to\n u(/pnon oiåde to\ toiou=ton sumbai/nein, o(/tan ti tw=n a)tmw=n e)kei/nwn perileifqei/h toi=j to/poij a)/pepto/n te kai\ a)dia/pneuston.

âüçáðàíåí° á¸ ¹áî ïî íýêîå¸ ïîòðýáý ñüíü, ¸ñïëüíü á¥âøå ïàðàì¸, æ¸ëíîå (15) ¸çâýùàåòñå ñàìîå ñîáîþ ¬ñ(òü)ñò°âíý, ÿêî âüçðàùåí·åìü* wäåáåëýâø·à ïàðàì¥ ÷åñòü ¸ñòüí÷¸ò¸ñå, ÿêîâî íý÷òî òâîðåòü ¸æå çýëíý¸ø¸”ìü oáâ¸ò·åìü âîäó wò(ü) ð¸çü” ¸çãíýòàþùå. H ïîíåæå oêðóæåí¸ (20) ñ¹òü ÿæå w ãðüòàíó ÷åñò¸, ¹ìíîæàâàåò° æå ñå æ¸ëíîå âü ñ¸õ(ü), 2ãäà ¸ wò(ü) ñ¸õ(ü) ¸çð¸íóò¸ñå ïàðü” ïîòðýáà äåáåë¸ìü wò(ü) ÷åñò¸ (ïîíåæå íåâüçìîæíî ¬ñ(òü) âü ïðàâîñòü wò(ü)âýùàò¸ êðóãîâ¸äíàà ÷åñòü, (25) àùå íå ïî wáíîñ¸ìîìó wáðàçó ðàñïðîñòðåòñå), ñåãî ðàä(¸), ¹äðüæàíó á¥âøó âü v AGR ãðüòàíü ïðîçý|õàí¸” f.129 ä(¹)õó, ¹áî íà äîëíåìü ãë(àãîë)åì¥õ(ü) ÿãîäü” ïð¸ ãðüëý ïîä(ü)êëàíÿåòñå, ¸ ñóù¸õ(ü) âüíóòðü â°ñýõ(ü) âü êðóãà wáðàçü äýåì¥õ(ü), âüñïàðåíàà wíà äåáåëîñòü äðüæ¸ìà” ÷åñòì¥ (5) ñüä¸øåò ¸ñõîæäåí·ó ä(¹)õà. Ìíwæ¸öåþ æå ¸ ïî ñüíó âýñ(òü) òàêîâîå ñüëó÷àò¸ñå, 2ãäà íýêîå wò(ü) âüñïàðåí·¸ wíýõ(ü) ¸çüwñòàíåòü âü íåïðîõîäíî æå ¸ ìýñòýõ(ü) íåwò(ü)äüõí¹òî.

5. E ) k tou/twn toi/nun o( a)nqrw/pinoj nou=j dei/knusin e)nargw=j, o(/ti th=j fu/sewj e)/xetai, sunestw/shj me\n kai\ e)grhgorui/aj*,

5. Wò(ü) ñ¸õ(ü) ¹áî ÷ë(îâý)÷üñê¥” óìü ¹êàç¹åòü (10) ÿâëåííî, ÿêî ¬ñ(òü)ñòâà äðüæ¸òñå ñüñòàâëÿåìàãî óáî ¸ áüäðüñòâóåìà* AGR,

* o( quod + ed. om. codd. e)grhgoroume/nhj r

* 4. âüçðàùåí·åìü et sim Ch,N,Z : âúçâðàùåí·åìü a.c., âúçüðàùåí·åìü corr. R 5. áüäðüñòâ¹åìà N,R,Z : áüäðüñòóåìà Ch

f.129r §4. 15-25 ¸çâýùàåòñå ¬ñ(òü)ñò°âíý en ¸çð¸íóò¸ñå ïàðü” ïîòðýáà: verandering van volgorde t.o.v. Gr. 20-25 ÿæå (÷åñò¸) ~ Gr. ta\ dat. pl. äåáåë¸ìü wò(ü) ÷åñò¸; neutr. pl. äåáåëàÿ wò(ü) ÷åñò¸ te lezen voor h( paxume/reia? wò(ü)âýùàò¸, ‘antwoorden’ voor a)pokriqh=nai; hier echter niet med. a)pokri/nomai maar pass. v. a)pokri/nw, ‘afgescheiden worden’ f.129v 1-5 ñóù¸õ(ü) âüíóòðü â°ñýõ(ü) ... äýåì¥õ(ü) gen. abs. ~ Gr. 5-10 lex. ñüä¸øåò v. ñúä¥õàò¸, act voor pass. sundiapnei=tai, hier L&S: -pne/w: discharge (with the perspiration), exude together lex. íåïðîõîäíî, SJS: undurchdringlich, unzugänglich, hier voor a)/pepton, ‘onverteerd’

64



MS. CH

kai\ au)to\j sunergw=n* kai\ kinou/menoj! pareqei/shj de\ t%= u(/pn%, me/nwn a)ki/nhtoj! --- ei) mh/ tij a)/ra th\n o)neirw/dh fantasi/an nou= ki/nhsin u(pola/boi kata\ to\n u(/pnon e)nergoume/nhn! h(mei=j de/ famen, mo/nhn dei=n th\n e)/mfrona/ te kai\ sunestw=san th=j dianoi/aj e)ne/rgeian e)pi\ to\n nou=n a)nafe/rein! ta\j de\ kata\ to\n u(/pnon fantasiw/deij fluari/aj, i)nda/lmata/ tina th=j kata\ to\n nou=n e)nergei/aj oi)o/meqa t%= a)logwte/r% th=j yuxh=j ei)/dei kata\ to\ sumba\n diapla/ttessqai! tw=n ga\r ai)sqh/sewn th\n yuxh\n a)poluqei=san dia\ tou= u(/pnou, kai\ tw=n kata\ to\n nou=n e)nergeiw=n e)kto\j eiånai kat' a)na/gkhn sumbai/nei! dia\ ga\r tou/twn pro\j to\n a)/nqrwpon h( tou= nou= sunana/krasij gi/netai! tw=n ouån ai)sqh/sewn pausame/nwn, a)rgei=n a)na/gkh kai\ th\n dia/noian! tekmh/rion de\ to\ kai\* e)n a)to/poij te kai\ e)n* a)mhxa/noij polla/kij dokei=n eiånai to\n fantazo/menon! o(/per ou)k a)\n e)ge/neto, logism%= kai\ dianoi/# th=j yuxh=j thnikau=ta dioikoume/nhj.

¸ òü” äý¸ñòâóåAGR ¸ äâ¸æ¸ìü, ðàñëàá¸âø¹ æå ñ(å) ñüíîì(ü) ïðýá¥âàåòü íåäâ¸æ¸ìü – àùå íå êòî * ¹áî ñüííîå ìü÷òàí·å ¹ìó äâ¸æåí·å (15) âüçüìí¸òü âü ñïàí¸” * äý¸ñòâóåìîå. Ì¥” æå ðýõîìü 2ä¸íî ïîä(î)áàò¸ ðàçóìíîå æå ¸ ñüñòàâëÿåìîå ì¥ñë¸ äý¸ñòâî íà ¹ìü âüçíîñ¸ò¸. À ÿæå âü ñüíý ìü÷òàòåëíàà áëýäåí·à, ïîä(î)á·à íýêàà 2æå ïî (20) óìó äý¸ñòâà íåïùóåìü áåñëîâåñíý¸ø¸”ìü ä(¹)øå â¸äîìü ïî ñüëó÷àþ íàçäàâàò¸ñå. Wò(ü) ÷þâüñòüâ° áî ä(¹)ø¸ ñâîáîæäåíý á¥âø¸ ñüíîìü, ¸ 2æå ïî óì¹ äý¸ñòüâü” êðîìý á¥ò¸ ïî íóæä¸ ñüëó÷àåòñå. Ñ¸õ(ü) (25) áî* ðàä(¸) êü ¹ìó ñüðàñòâîðåí·å ÷ë(î)â(ý)êó á¥âàåòü. ×þâüñòâwì(ü) ¹áî ïðýñòàâø¸ìü, ïðàçíî||âàò¸ f.130r íóæäà ¸ ì¥ñë¸. Çíàìåí·å æå 2æå AGR âü áåçìýñòí¥õ(ü) æå ¸ AGR íåìîùí¥õü ìíwæ¸öåþ íåïùåâàò¸ á¥ò¸ ìü÷òàåìàãî, 2æå íå óáî á¥ëî á¸ ïîì¸ñëîìü ¸ ì¥ñë¸þ* ä(¹)øå (5) òîãäà oêðüìëÿþù¸.

6. A ) lla/ moi dokei= tai=j protimote/raij tw=n duna/mewn th=j yuxh=j h)remou/shj (fhmi\ de\ tai=j kata\ to\n nou=n kai\ th\n ai)/sqhsin e)nergei/aij!) mo/non to\ qreptiko\n au)th=j me/roj e)nergo\n kata\ to\n u(/pnon eiånai!

6. Íü ¹áî ìí¸ò ì¸ ñå âü ïðýä(ü)ïî÷òåííý¸ø¸”õü ñ·ëü” ä(¹)ø¸ áåç°ìëüâ°ñòâîâàò¸ (ðåê¹ æå 2æå ïî óìó ¸ ÷þâüñòâó äý¸ñòâ¸”), òü÷¸þ ï¸òàòåë°íàà òîå ÷åñòü äý¸ñòâîâàò¸ âü ñüíý á¥ò¸,

*

* 6. íå êòî Ch,R,Z : íýêòî N 7. âü ñïàí¸” et sim Ch,N,R : âúñïàðåí·¸ Z 8. áî om. Z 9. ¸ ì¥ñë·þ in marg. R

e)nergw=n abeikmnqrt kai\ om. k e)n om.

abdiklq

f.129v §5. 10-15 ïðýá¥âàåòü misschien secundair voor ïðýá¥âàå ~ me/nwn f.130r 1-5 to\n fantazo/menon: ìü÷òàåìàãî, gen.-acc. in AcI; naar analogie met de formele eigenschappen v. Gr. passieve vorm met act. bet., ‘de dromer, degene die droomt’; cf. Gloss. fanta/zomai elders weliswaar ìü÷üòàò¸, maar fantasio/omai ìü÷üòàò¸ñå; cf. ook infra 131v, 15-20, ìü÷òàåì¸ in act. bet. voor oi)o/menoi gen. abs. th=j yuxh=j ... dioikoume/nhj: ä(¹)øå !!! oêðüìëÿþù¸ act. voor pass. of secundair voor oêðüìëÿþù¸<ñå>; wellicht werd de absolutus niet als zodanig herkend §6. 5-10 gen. abs. th=j yuxh=j h)remou/shj Sl. DcI ä(¹)ø¸ áåç°ìëüâ°ñòâîâàò¸, afhankelijk van ìí¸ò ì¸ ñå äýñòâîâàò¸ ... á¥ò¸ voor e)nergo\n ... eiånai: contaminatie van äý¸ñòâîâàò¸ en äý¸ñòâüíà ... á¥ò¸, wellicht een oorspr. lezing, veroorzaakt door fragmentarisch vertalen.

65



MS. CH

âü ñåì° æå wò(ü) ¸õ°æå ÿâý á¥âàåì¥õ(ü) ¸äwë¥ íýê¥å ¸ ìü÷òàí·à ¸æå AGR ïî ÷þâüñòâó ¸ ¸æå âü ì¥ñë¸ äý¸ñòâóåì¥õ(ü), ÿæå* òîìó ïîì¸íàòåëí¥ìü ä(¹)øå â¸äîìü âü3áðàç¸ñå, ñ·à ÿêîæå ïð¸ëó÷¸ñå âüñï¸ñàíîìü (15) á¥ò¸, wò(ü) ¸çá¥òêà íýêîåãî ïàìåòíà òàêîâîìó â¸äó âü ä(¹)ø¸ ïðýá¥âøó.

e)n de\ tou/t% tw=n kaq' u(/par ginome/nwn ei)/dwla/ tina kai\ a)phxh/mata tw=n te* kat' ai)/sqhsin kai\ tw=n kata\ dia/noian e)nergoume/nwn, a(/per au)t$= dia\ tou= mnhmonikou= th=j yuxh=j ei)/douj e)netupw/qh, tau=ta kaqw\j e)/tuxen a)phxh/mato/j a)nazwgra-180fei=sqai, tinoj mnhmonikou= t%= toiou/t% ei)/dei th=j yuxh=j paramei/nantoj.

(10)

7. E ) n tou/toij ouån fantasiou=tai o( a)/nqrwpoj, ou)x ei(rm%= tini pro\j th\n tw=n fainome/nwn o(mili/an a)go/menoj, a)lla\ pefurme/naij tisi\ kai\ a)nakolou/qoij a)pa/taij periplanw/menoj. Kaqa/per de\* kata\ ta\j swmatika\j e)nergei/aj, e(ka/stou tw=n merw=n i)diazo/ntwj ti kata\ th\n e)gkeime/nhn au)t%= fusikw=j du/namin e)nergou=ntoj, gi/netai/ tij kai\ tou= h)remou=ntoj me/louj pro\j to\ kinou/menon sundia/qesij! a)nalo/gwj kai\ e)pi\ th=j yuxh=j, ka)\n to\ me\n au)th=j h)remou=n to\ de\ kinou/menon tu/x$, to\ o(/lon t%= me/rei sundiati/qetai! ou)de\ ga\r e)nde/xetai sundiaspasqh=nai* pa/nth th\n kata\ fu/sin e(no/thta, kratou/shj e)n me/rei tino\j tw=n kat' au)th\n duna/mewn dia\ th=j e)nergei/aj. )All' w(/sper e)grhgoro/twn te* kai\ spoudazo/ntwn e)pikratei= me\n o( nou=j, u(phretei= de\ h( ai)/sqhsij, ou)k a)polei/petai de\ tou/twn h( dioikhtikh\ tou= sw/matoj du/namij! (o( me\n ga\r nou=j pori/zei th\n trofh\n t$= xrei/#, h( de\ ai)/sqhsij to\ porisqe\n u(pede/cato,

7. Âü ñ¸õ(ü) ¹áî ìü÷òàåòñå ÷ë(îâý)êü, <íå> ñüñòðîåí·åìü íýê¥¸ìü êü ÿâëÿåì¥ìü áåñýäý âîä¸ìü, íü

*

ñìýøåíí¥ì¸ íýê¥¸ì¸ (20) ¸ íåïð¸êëàäí¥ì¸ ïðýëüùåíì¥ çàAGR áî ïî áë¹æäà¬ìü. ßêîæå òýëåñí¥õ(ü) äý¸ñòâwõ(ü), êîåìóæäî wò(ü) ÷åñò·¸ wñîáíý íý÷òî ïî íàëåæåùî¸ ¬¸ ñ·ëý ¬ñ(òü)ñòüâ°íý äý¸ñòâóþù¸*, á¥âàåòü íýêîå ¸ áåçìëüâñòâóþùàãî ¹äà (25) êü äâ¸æåùîìóñå ñüëîæåí·å, ïð¸êëàäíî ¸ o ä(¹)ø¸, àùå ¸ wâî” ¹áî ¬å áåçìëüâ°ñòâî|âàò¸, f.130v oâî æå â°ñå ÷åñò¸ äâ¸æ¸ìî ñüëó÷¸òñå, ñüïð¸ëàãàåòñå. Í¸ áî ìîùíî 2ñ(òü) wò(ü)òðüãíóò¸ñåAGR âüñìà 2æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó ñü2ä¸íåí·å, äðüæåù¸ñå âü ÷åñò¸ íýêîåãî wò(ü) ¸õ°æå âü íå¸ (5) ñ·ëü” äý¸ñòâîìü. Íü ÿêîæå áüäðüñòâóþù¸õ(ü) ¹áîAGR ¸ òüùåù¸õ(ü)ñå oäðüæ¸òü ¹áî óìü, ñëóæ¸òü æå ÷þâüñòâî, íå wñòàâëÿåò° æå <ñå> ñ¸õ(ü) oêðüì¸òåëíàà òýëåñå ñ·ëà, (¹ìü óáî ïîäàåòü ï¸ùó ïîòðýáý, ÷þâüñòâî (10) æå äàåìîå ïð¸2òü, * 10. ÿæå R,Z : ÿæî Ch, ÿêîæå N 11. äý¸ñòâ¹þù¸ N,R,Z : äý¸ñòóþù¸ Ch

te om. k de\ ] ga\r deghlmp diaspasqh=nai

abikmn te ] me\n l

f.130r §6. 10-15 ÿâý voor kaq' u(/par, L&S: awake, in a waking state 10-20 variatio en contextgebonden vert. v. a)phxh/mata en a)phxh/matoj, LG: Еcho, Widerhall, Nachklang: ìü÷òàí·à, SJS: Vorstellung, Luftbild en ¸çá¥òêà, SJS: Rest, Überfluß masc./neutr. òîìó voor au)t$= (= yuxh/) i.p.v. fem. ~ ä(¹)øà ñ·à ... âüï¸ñàíîìü á¥ò¸, contaminatie AcI en DcI 15-20 vgl. gen. abs. a)phxh/matoj tot paramei/nantoj, “doordat een echo van herinnering in dit deel van de ziel [of: in dit soort ziel] is achtergebleven”, en Sl. wò(ü) ¸çá¥òêà íýêîåãî ïàìåòíà òàêîâîìó â¸äó ... ïðýá¥âøó, “doordat, door een restant van herinnering, een dergelijke beeld in de ziel is achtergebleven” §7. 20-25 êîåìóæäî wò(ü) ÷åñò·¸ ... äý¸ñòâóþù¸ voor (niet herkend) Gr. gen.-abs., versteend part. 25-26 inf. áåçìëüâ°ñòâîâàò¸: misschien las de vertaler [h)remei=n] voor h)remou=n f.130v 1-5 kratou/shj ... tino\j (tw=n ... duna/mewn): Sl. äðüæåù¸ñå ... íýêîåãî: tino\j niet herkend als subj. v. gen. abs., vandaar refl. äðüæåù¸ñå, mogelijk verbonden met voorafgaand ñü2ä¸íåí·å

66



MS. CH

ï¸òàòåëíàà æå òýëåñå ñ·ëà ñåáý äàííîå ïð¸ñâî¸), ñ¸öå ¸ âü ñüíý ïðîò¸âóïðýñòàâëÿåòñå íýêàêî âü í¥ ñ·ëü” ñ¸õü wáëàñ(òü), ¸ äðüæåùó áåñëîâåñíý¸øîìó, ¹ñòàâëÿåòñå ¹áî (15) äð¹ã¥¸õ(ü) äý¸ñòâî, íå óáî æå âüñìà ¹ãàñàåòü; ïð¸õîäåùîìó æå òîãäà ñüíîìü êü ïðîõîæäåí·ó ï¸òàòåëí¥å ñ·ë¥, ¸ â°ñå ¬ñ(òü)ñòâî êü ñåáý íåóïðàæíÿþù¸, í¸æå âüñìà wò(ü)òðüçàåòñå ñåãî ÿæå ïî ÷þâüñòâó (20) ñ·ëà, <…>

h( de\ qreptikh\ tou= sw/matoj du/namij e(aut$= to\ doqe\n pros%kei/wsen!) ou(/tw kai\ kata\ to\n u(/pnon a)ntimeqi/statai/ pwj e)n h(mi=n h( tw=n duna/mewn tou/twn h(gemoni/a, kai\ kratou=ntoj tou= a)logwte/rou, pau/etai me\n h( tw=n e(te/rwn e)ne/rgeia, ou) mh\n pantelw=j a)posbe/nnutai! e)peigome/nhj de\ thnikau=ta dia\ tou= u(/pnou pro\j th\n pe/yin th=j qreptikh=j duna/mewj, kai\ pa=san th\n fu/sin pro\j e(auth\n a)sxolou/shj, ou)/te pantelw=j diaspa=tai tau/thj h( kat' ai)/sqhsin du/namij (ou) ga\r e)nde/xetai to\ a(/pac sumpefuko\j diate/mnesqai) ou)/te a)nala/mpein au)th=j h( e)ne/rgeia du/natai, t$= tw=n ai)sqhthri/wn a)rgi/# kata\ to\n u(/pnon e)mpedhqei=sa! kata\ to\n au)to\n de\ lo/gon kai\ tou= nou= pro\j to\ ai)sqhtiko\n eiådoj th=j yuxh=j* oi)keioume/nou, a)ko/louqon a)\n ei)/h kai\ kinoume/nou tou/tou sugkinei=sqai le/gein au)to\n, kai\ h)remou=nti sugkatapau/esqai.

í¸æå íàä°ñ·àâàò¸ ¬å äý¸ñòâî ìîæåòü, ÷þâüñòâ¸òåë°í¸öü ïðàçíîñò¸þ âü ñüíý çàïüíø¸ñå. Ïî òîìóæäå ñëîâó, ¸ ¹ìó êü ÷þâüñòüâíîìó â¸äó AGR ïð¸ñâàÿåìó, ïîñëýäîâàííî ¹áî á¹ä¸ ¸ äâ¸æåìó (25) ñåì¹ ñüïîäâ¸çàò¸ñå ãë(àãîë)àò¸ òîãî, ¸ áåç°ìëüâüñòâóþùó* ñüïî÷¸âàò¸. 8. ßêî||âî f.131r

æå íý÷òî o wãí¸ á¥âàò¸ wá¥÷å, 2ãäà ¹áî ïîä(ü)êð¥åíü* áóäåòü ñëàìîìü wò(ü)âüñ¹ä(¹), í¸2ä¸íîìó æå âüçä¥õàí·ó âüçäâ¥çàþùó ïëàìåíü, í¸æå êü ïðýä(ü)ëåæåù¸ìü AGR ïðîñò¸ðàåòñå, (5) í¸æå âüñìà ¹ãàñàåòü,

8. Oiâon de/ ti peri\ to\ pu=r gi/nesqai pe/fuken, o(/tan me\n u(pokrufq$= toi=j a)xu/roij a(pantaxo/qen, mhdemia=j a)napnoh=j 182 a)narripizou/shj th\n flo/ga, ou)/te ta\ prosparakei/mena * ne/metai ou)/te pantelw=j katasbe/nnutai, a)ll' a)nti\ flogo\j a)tmo/j tij dia\ tw=n a)xu/rwn e)pi\ to\n a)e/ra die/ceisin! ei) de/ tinoj la/boito diapnoh=j, flo/ga to\n kapno\n a)perga/zetai! to\n au)to\n tro/pon kai/ o( nou=j t$= a)praci/# tw=n ai)sqh/sewn kata\ to\n u(/pnon sugkalufqei\j,

<…>

* 12. áåçìëüâ°ñòâóþùó et sim. N,R,Z : áåç°ìëüñòâóþùó Ch 13. ïîDêð¥åíü R,Z : ïîêð¥åíü Ch,N

th=j yuxh=j om. dikls ta\ prosparakei/mena ] pro\j ta\ parakei/mena abekm

*

f.130v §7. 10-15 âü í¥, âü c. acc. i.p.v. c. loc. 15-20 gen. abs. e)peigome/nhj ... th=j qreptikh=j duna/mewj, ... a)sxolou/shj; de Sl. constructie is onduidelijk, ïð¸õîäåùîìó ... ï¸òàòåëí¥å ñ·ë¥ ... íåóïðàæíÿþù¸: ïð¸õîäåùîìó dat. ~ [äý¸ñòâ¹]?; gen. ï¸òàòåëí¥å ñ·ë¥ ... te lezen als adnominale gen. bij ïðîõîæäåí·ó (voor Gr. th\n pe/yin, spijsvertering)? 20-25 omissie v. de parenthese athesauriston íàä°ñ·àâàò¸ voor a)nala/mpein, L&S: flame up, take fire, cause to shine f.131r §8. 1-5 instr. ñëàìîìü (~ Serv.) v. ñëàìà, voor a)xu/roij, LG: a)/xuron, Spreu; L&S: chaff, bran, husks; cf. Dan. ñëàìà, stramentum; Bulg. слама, SKr. slama: stro 5-10 omissie: saut du même au même (katasbe/nnutai ... katasbe/nnutai), of in de Sl. traditie (¹ãàñàåòü ... ¹ãàñàåòü)

67


Peri\ Peri\ ei)ko/noj a)nqrw/pou (FORBES) ou)/te e)kla/mpein di' au)tw=n dunatw=j e)/xei ou)/te mh\n pantelw=j katasbe/nnutai, a)ll' oiâon kapnoeidw=j kinei=tai, to\ me/n ti e)nergw=n, to\ de\ ou) duna/menoj.

MS. CH

íü ÿêîæå ä¥ìîâ¸äíî äâ¸æ¸òñå, wâî óáî íý÷òî äý¸ñòâóå, wâî æå íå ìîã¥.

9. Kai\ w(/sper tij mousiko\j kexalasme/naij tai=j xordai=j th=j lu/raj e)mbalw\n to\ plh=ktron, ou) kata\ r(uqmo\n proa/gei to\ me/loj (ou) ga\r a)\n to\ mh\ suntetame/non* h)xh/seien) a)ll' h( me\n xei\r texnikw=j polla/kij kinei=tai, pro\j th\n topikh\n qe/sin tw=n to/nwn to\ plh=ktron a)/gousa, to\ de\ h)xou=n ou)k e)/stin, ei) mh\ o(/son a)/shmo/n tina kai\ a)su/ntakton e)n t$= kinh/sei tw=n xordw=n u(phxei=* to\n bo/mbon! ou(/tw dia\ tou= u(/pnou th=j o)rganikh=j tw=n ai)sqhthri/wn kataskeuh=j xalasqei/shj, h)\ kaqo/lou h)remei= o( texni/thj, ei)p / er telei/an lu/sin e)k plhqw/raj tino\j kai\ ba/rouj pa/qoi to\ o)/rganon! h)\ a)to/nwj te kai\ a)mudrw=j e)nergh/sei, ou)x u(podexome/nou tou= ai)sqhtikou= o)rga/nou di' a)kribei/aj th\n te/xnhn.

H ÿêîæå íýê¥¸ 9. ìóñ·ê·¸í¸êü32 âü ðàñ¥ïàí¥õ(ü) æ¸öàõ(ü)32 ã¹ñëüí¥õ(ü) âüëîæ¸âü ñòðýêàëî32 íå (10) ïî ÷¸íó ¸ñõîä¸òü ïýñíü (í¸æå óáî íå ñü÷¸íåííîå ¸ë¸ wñëàáëåííîå AGR âüçãëàñ¸òü) íü ¹áî ðóêà õ¥òðîñòíý ìíwæ¸öåþ äâ¸æ¸òñå, êü ìýñòíîìó ïîëîæåí·ó ñ·ëü” áðåöàëî âåäóù¸, ãëàñåùåå æå íýñ(òü), ðàçâý (15) 2ë¸êî íåíàçíàìåíàííî íýêîå ¸ íåñü÷¸íåííî âü äâ¸çàí¸” ñòðóíü” âüçãëàøàò¸AGR áðåöàí¸¬, ñ¸öå, ñüíîìü wðãàí°ñêîìó ÷þâüñòüâü” óñòðîåí·ó ðàñ¸ïàíó, ¸ë¸ âüñìà áåçìëüâ°ñòâóåòü õ¥òðüöü, àùå ñüâðüøåííî (20) ðàçäð¹øåí·å wò(ü) íàä(ü)ìåí·à íýêîåãî ¸ òåãîò¥ ïîñòðàæäåòü wðãàíü, ¸ë¸ íåìîùíý æå ¸ òüíöý äý¸ñòâîâàò¸ ¸ìàòü, íå ïð¸2ìëþùó ÷þâüñòâüíîìó wðãàíó wïàñíüñòâîìü õ¥òðîñ(òü).

10. Dia\ tou=to h(/ te mnh/mh sugkexume/nh kai\ h( pro/gnwsij prokalu/mmasi/ tisin a)mfibo/loij e)pinusta/zousa*, e)n ei)dw/loij tw=n kaq' u(/par spoudazome/nwn fantasiou=tai, kai/ ti tw=n e)kbaino/ntwn polla/kij e)mh/nuse! t%= ga\r lept%= th=j fu/sewj e)/xei ti ple/on para\ th\n swmatikh\n paxume/reian ei)j to\ kaqora=n ti tw=n o)/ntwn du/nasqai!

10. Ñåãî ðàä(¸) ïàìåòü (25) ¹áî ñüìóùåíà ¸ ïðîðàç¹ìýí·å, ïðýä(ü)ïîêðüâåíì¥ íýê¥¸ì¸ íåäîóìý|íí¥ì¥ f.131v ñ¹ìíåù¸ñåAGR, âü ¸äwëýõü ¸õ°æå ÿâý òüùåù¸õ(ü)ñå ìü÷òàþù¸ñå, ¸ íý÷òî wò(ü) ñüá¥âàþù¸õ(ü)ñå ìíîãàù¸ âüçâýñò¸. Òüíêîå áî ¬ñ(òü)ñòâà ¸ìàòü íý÷òî ìíwæàå (5) ïà÷å òýëåñíàãî * äåáåë°ñòâà âü 2æå çðýò¸ íý÷òî wò(ü) ñóù¸õ(ü) ìîù¸. * 14. ita Ch,R,Z : alio ord., òýëåñíàãî ïà÷å, s.l. corr. zà! et zâ! N

suntetame/non + h)\ to\ kexaunwme/non abcik u(phxei=n abcikmnr1t e)pidista/zousa abcikmnqt

* post

f.131r §9. 5-20 variatio: voor xordh/ eerst æ¸öà en verder ñòð¹íà; ook voor plh=ktron eerst ñòðýêàëî, verder áðåöàëî; glosse nr. 31 suggereert dat de vertaler overwoog enkel ñòð¹íà en áðåöàëî te gebruiken 10-15 tij mousiko\j ... proa/gei to\ me/loj, Sl. ¸ñõîä¸òü met als subj. ïýñíü?; misschien secundair voor [¸çâîä¸òü] f.131v §10. 1-5 ñ¹ìíåù¸ñå en het op dezelfde hoogte geplaatste ìü÷òàþù¸ñå (voor fantasiou=tai) part. fem. ~ Gr. voor neutr. bij ïðîðàç¹ìýí·å, of versteende part. variatio: voor ei)/dwla hier eerst het leenwoord ¸äwë¸, en in de volgende paragraaf (15-20) ïîäîá¸ÿ òüíêî¬, in de Gr. tekst dat. instr. t%= lept%=, neemt hier de functie over van het Gr. niet uitgedrukt subj. [o( nou=j]

68



MS. CH

ou) mh\n di' eu)qei/aj tino\j du/natai diasafei=n to\ lego/menon, w(j thlaugh= te kai\ pro/dhlon eiånai th\n tw=n prokeime/nwn didaskali/an, a)lla\ loch\ kai\ a)mfi/boloj tou= me/llontoj h( dh/lwsij gi/netai, o(/per ai)/nigma le/gousin oi( ta\ toiau=ta u(pokrino/menoi.

Íå óáî æå ïðàâîñò¸þ íýêîåþ ìîæåòü ÿâëÿò¸ ãë(àãîë)åìîå, ÿêî ñâýòëî æå ¸ ïðîÿâëåíî á¥ò¸ ïðýä(ü)ëåæåù¸õ(ü) ¹÷åí·å, íü ñòðàííî ¸ ñóìí¸òåëíî (10) áóäóùàãî ñêàçàí·å á¥âàåòü, 2æå ‘ãàäàí·å’ ãë(àãîë)þòü ¸æå òàêîâàà ïîä(ü)ñóäåùå.

11. Ou(/twj o( oi)noxo/oj e)kqli/bei to\n bo/trun t$= ku/liki tou= Faraw/! ou(/tw kanhforei=n o( sitopoio\j e)fanta/sqh! e)n oiâj kaq' 184 u(/par e(ka/teroj th\n spoudh\n eiåxen, e)n tou/toij eiånai kai\ dia\ tw=n o)nei/rwn oi)o/menoj*! tw=n ga\r sunh/qwn au)toi=j e)pithdeuma/twn ta\ ei)/dwla t%= prognwstik%= th=j yuxh=j e)ntupwqe/nta, pare/sxen e)pi\ kairou= tw=n e)kbhsome/nwn dia\ th=j toiau/thj tou= nou= profhtei/aj katamanteu/sasqai.

11. Ñ¸öå ÷ðüï÷·à ¸çãíýòàåòü ãðîçäü âü ÷àø¸ Ôàðàwí¹, ñ¸öå

õëýáàðü ïð¸íîñü ïð¸íîñ¸ò¥ ìü÷òàøå – âü (15) í¸õ(ü)æå êî¸æäî òüùàí·å ¸ìýàøå, âü ñ¸õ(ü) á¥ò¸ ¸ âü ñüíýõ(ü) ìü÷òàåì¸AGR. ná¥÷í¥õ(ü) áî òýìü íà÷¸íàí·¸ ïîä(î)á·à âü ïðîðàç¹ìýí¸” ä(¹)øåâíîìü âü3áðàæåíà á¥âøå, ïîäàñ(òü) íà âðýìå ñüá¥âàþù¸ìñå òàêîâ¥”ìü (20) ¹ìà ïðîð(î)÷üñòâ·åìü âëüøüá°ñòâîâàò¸ñå. 12. Àùå ë¸ æå Äàí·¸ëü ¸

12. Ei) de\ Danih\l kai\ I) wsh\f kai\ oi( kat' e)kei/nouj qei/# duna/mei, mhdemia=j au)tou\j* e)piqolou/shj ai)sqh/sewj, th\n tw=n mello/ntwn gnw=sin proepaideu/onto, ou)de\n tou=to pro\j to\n prokei/menon lo/gon! ou) ga\r a)/n tij tau=ta t$= duna/mei tw=n e)nupni/wn logi/saito, e)pei\ pa/ntwj e)k tou= a)kolou/qou kai\ ta\j kaq' u(/par ginome/naj qeofanei/aj, ou)k o)ptasi/an a)lla\ fu/sewj a)kolouqi/an kata\ to\ au)to/maton e)nergoume/nhn oi)hs / etai. w(/sper toi/nun pa/ntwn a)nqrw/pwn kata\ to\n i)/dion nou=n dioikoume/nwn, o)li/goi tine/j ei)sin oi( th=j qei/aj o(mili/aj e)k tou= e)mfanou=j a)ciou/menoi!

* oi)o/menoi bnq

Iwñ¸ôü ¸ ¸æå ïî wíýõü á(î)æ(ü)ñòâíîþ ñ·ëîþ, í¸2ä¸íîìóæå òýìüAGR ñüìóùàåìó ÷þâüñòâó, á¹ä(¹)ù¸õ(ü) ðàç¹ìó ïðýä(ü)íàêàçîâàõóñå, í¸÷åñîæå (25) ñå” êü ïðýä(ü)ëåæåùîìó ñëîâó. Í¸ áî êòî ñ·à ñ·ëý ñüíîâü” âüìýí¸òü, 2ëìà || f.132r â°ñàêî wò(ü) ïîñëýäóåìàãî ¸ ¸æå ÿâý á¥âàåì¥õ(ü) á(î)ãîÿâëåí·¸ íå â¸äýí·å íü ¬ñ(òü)ñòâó ïîñëýäîâàí·å ïî ñàìîá¥òíîìó äý¸ñòâóåìî íåïùóåòñå. ßêîæå ¹áî, â°ñýìü ÷ë(î)â(ý)êwìü (5) ïî ñâîåìó ¹ìó oêðüìëÿåìîìü, ìàë¸ íýö·¸ ñóòü ¸æå á(î)æ(ü)ñòâí¥å áåñýä¸ ÿâý ñïîä(î)áëÿåì¸,

au)toi=j abeikr

f.131v §11. 10-15 ÷ðüï÷·à gen. voor nom. õëýáàðü ïð¸íîñü ïð¸íîñ¸ò¥; verandering v. volgorde t.o.v. Gr.; ïð¸íîñü ïð¸íîñ¸ò¸ (SJS : ïð¸íîñü, das Dargebrachte, Opfergabe; Gabe; Beitrag) voor kanhforei=n, LG: einen Korb tragen; figura etymologica 15-20 kaq' u(/par (vóór e(ka/teroj) niet in vert. tw=n e)kbhsome/nwn katamanteu/sasqai, dep. katamanteu/omai, ‘voorspellen over’ c. gen.: Sl. pass. âëüøüá°ñòâîâàò¸ñå met dat. ñüá¥âàþù¸ìñå òàêîâ¥”ìü als subj. v. DcI §12. 20-25 gen. abs. mhdemia=j au)tou\j (var. au)toi=j) e)piqolou/shj ai)sqh/sewj, act.: “zonder dat ook maar één gewaarwording hen (var. van hen [hen] ) verwarde”, Sl. dat. abs. í¸2ä¸íîìóæå òýìü ñüìóùàåìó ÷þâüñòâó, pass. “zonder dat ook maar één gewaarwording van hen vertroebeld werd” f.132r 1-5 ¸æå á¥âàåì¥õ(ü) á(î)ãîÿâëåí·¸: gen. voor acc. íåïùóåòñå voor act. ? SJS vermeldt bij het lemma íåïüùåâàò¸ ‘semel refl.’, maar elders in de tekst steeds zonder -ñå voor oiåmai, cf. Gloss.

69



MS. CH

ou(/tw koinw=j pa=si kai\ o(moti/mwj th=j e)n u(/pnoij fantasi/aj kata\ fu/sin e)gginome/nhj, mete/xousi/ tinej, ou)xi\ pa/ntej, qeiote/raj tino\j dia\ tw=n o)nei/rwn th=j e)mfanei/aj! toi=j d' a)/lloij pa=si, ka)\n ge/nhtai/ tij e)nupni/wn peri/ ti pro/gnwsij, kata\ to\n ei)rhme/non gi/netai tro/pon.

ñ¸öå, oáùå â°ñýìü ¸ 2ä¸íî÷(ü)ñòíî ¸æå âü ñüíýõ(ü) ïð¸â¸äýí·à ïî ¬ñ(òü)ñòâó á¥âàþùå, ïð¸÷åùàþòñå íýö·¸, íå (10) â°ñ¸, á(î)æ(ü)ñòâíàãî íýêîåãî ñüíì¥ ÿâëåí·à. Híýì° æå âñýìü, àùå ¸ á¹äåòü íýêîå wò(ü) ñüíwâü” w íý÷åñîìü ïðîóâýäýí·å, ïî ðå÷åííîìó á¥âàåòü wáðàçó.

13. Ei) de\ kai\ o( Ai)gu/ptioj kai\ o( A ) ssu/rioj tu/rannoj qeo/qen pro\j th\n tw=n mello/ntwn w(dhgou=nto* gnw=sin, e(/tero/n e)sti to\ dia\ tou/twn oi)konomou/menon! fanerwqh=nai ga\r e)/dei kekrumme/nhn th\n tw=n a(gi/wn sofi/an, w(j a)\n mh\ a)/xrhstoj t%= koin%= paradra/m$ to\n bi/on. pw=j ga\r * e)gnw/sqh toiou=toj w)\n Danih\l, mh\ tw=n e)paoidw=n kai\ ma/gwn pro\j th\n eu(/resin th=j fantasi/aj a)tonhsa/ntwn; pw=j d' a)\n periesw/qh to\ Ai)gu/ption, e)n desmwthri/% kaqeirgme/nou tou= I) wsh\f, ei) mh\ parh/gagen ei)j me/son au)to\n h( tou= e)nupni/ou kri/sij; ou)kou=n a)/llo ti tau=ta kai\ ou)xi\ kata\ ta\j koina\j fantasi/aj logi/zesqai* xrh/.

13. Àùå ë¸ æå ¸ Åãy¨ïòüñê¥¸ ¸ Àñy¨ð·¸ñê¥” ì(¹)÷(¸)òåëü wò(ü) Á(îã)à êü á¹ä(¹)ù·¸õ(ü) (15) íàñòàâëÿåì¸ ñóòüAGR ðàç¹ìó, ¸íî ¬ñ(òü) 2æå ñ¸ì¸ óñòðàÿåìî. ßâ¸ò¸ áî ñå ïîä(î)áà”øå ñüêðüâåíó ñ(âå)ò¥¸õ(ü) ïðýìóäðwñ(òü), ÿêî ¹áî äà íå íåïîòðýáíà* oáùåìó ïðýòå÷åòü AGR ïîçíàë°ñå á¸ æ¸ò·å. Êàêî æå óáî òàêîâü ñ¥” (20) Äàí·¸ëü, àùå íå oáàâí¸êîîìü ¸ âëüõâwì(ü) <…> ¸çíåìîãø¸ìü? Êàêî ë¸ óáî ñüõðàíåí° á¸ Åãy¨ïòü, âü ¹ç¸ë¸ù¸ çàòâîðåíó Iwñ¸ôó, àùå íå ïð¸âåëî á¸ âü ñðýäó <…> ñüíà ñ¹æäåí·å? Ïðî÷åå ¸íî íý÷òî ñóòü, à íå ïî (25) wá°ù¸õ(ü) ïð¸â¸äýí·àõ(ü) íåïùåâàò¸AGR ïîä(î)áàåò(ü).

14. H ( de\ sunh/qhj au(/th tw=n o)nei/rwn o)/yij koinh\ pa/ntwn e)sti\, polutro/pwj kai\ polueidw=j tai=j fantasi/aij e)gginome/nh! h)\ ga\r parame/nei, kaqw\j ei)/rhtai, t%= mnhmonik%= th=j yuxh=j 186 tw=n meqhmerinw=n e)pithdeuma/twn ta\ a)phxh/mata! h)\ polla/kij kai\ pro\j ta\j poia\j tou= sw/matoj diaqe/seij h( tw=n e)nupni/wn kata/stasij a)natupou=tai.

14. Wá¥÷í¥¸ æå ñü” ñüíwâîì(ü) wáðàçü wá°ù¸ | f.132v âñýìü ¬ñ(òü), ìíwãîwáðàçíý ¸ ìíwã(î)â¸äíý âü ìü÷òàí·¸õ(ü) á¥âàåìü. Hë¸ ¹áî ïðýá¥âàþòü, ÿêîæå ðå÷(å)ñå, ïàìåòíîìó ä(¹)ø¸ ïîä(ü)íåâí¥”õü íà÷¸íàí·¸ wñòàíö¸, (5) ¸ë¸ ìíîæ¸öåþ ¸ ïðîò¸âó* êà÷üñòâwõ(ü) òýëåñí¥õ(ü) ñëîæåí·¸ ñüíîâü” óñòðîåí·å âüwáðàæàåòñå. * 15. íåïîòðýáíà R,Z : íåïîòðýá¸à Ch, íåïîòðýá·à N 16. ïðîò¸âó Ch,N : ïðîò¸âî

o(dhgou=ntai abcikmnq + a)\n abikmnqrt h(gei=sqai abikmnqrt

*

R,Z

f.132r §12. 5-10 th=j ... fantasi/aj ... e)gginome/nhj: ¸æå ... ïð¸â¸äýí·à ... á¥âàþùå: Gr. gen. abs. lijkt niet te zijn herkend §13. 15-20 Sl. íåïîòðýáíà fem. ~ ïðýìóäðwñ(òü) 20-25 hiaat : pro\j tot fantasi/aj niet in vert., zoals ook au)to\n (saut du même au même me/s(on au)t)o\n?) f.132v §14. 5-10 êà÷üñòâwõ(ü) c. gen. òýëåñí¥õ(ü) ñëîæåí·¸: cf. IX 118v

70



MS. CH

ou(/tw ga\r o( diyw/dhj e)n phgai=j eiånai dokei=, kai\ e)n eu)wxi/aij o( trofh=j prosdeo/menoj, kai\ o( ne/oj sfrigw/shj au)t%= th=j h(liki/aj katallh/lwj t%= pa/qei fantasiou=tai.

Ñ¸öå áî æåäí¥¸ íà ¸ñòî÷í¸öýõ(ü) á¥ò¸ ìí¸òñå, ¸ âü ãîñò¸íí¸öàõ(ü) ï¸ùó òðýáóå¸, ¸ þí¸” ðàñòóù¹* (10) 2ãî âüçðàñòó ïîä(î)áíý ñòð(à)ñò¸þ ìü÷òàåòñå.

15. E ) gnwn de\ kai\ a)/llhn e)gw\ tw=n kaq' u(/pnon ginome/nwn* ai)ti/an, qerapeu/wn tina\ tw=n e)pithdei/wn e(alwko/ta freni/tidi, o(/j barou/menoj t$= trof$= plei/oni th=j duna/mewj au)t%= prosenexqei/s$, e)bo/a, tou\j periestw=taj memfo/menoj o(/ti e)/ntera ko/prou plhrw/santej eiåen e)piteqeiko/tej au)t%=! kai\ h)/dh tou= sw/matoj au)t%= pro\j i(drw=ta speu/dontoj, $)tia=to tou\j paro/ntaj u(/dwr e)/xein h(toimasme/non, e)f' %â te katabre/cai kei/menon! kai\ ou)k e)nedi/dou bow=n, e(/wj h( e)/kbasij, tw=n toiou/twn me/myewn ta\j ai)ti/aj h(rmh/neusen! a)qro/wj ga\r i(drw/j te polu\j e)perru/h t%= sw/mati, kai\ h( gasth\r u(pofqarei=sa th\n e)n toi=j e)nte/roij baru/thta diesh/manen. o(/per toi/nun a)mblunqei/shj u(po\ th=j no/sou th=j nh/yewj e)/pasxen h( fu/sij sundiatiqeme/nh t%= pa/qei tou= sw/matoj, tou= me\n o)xlou=ntoj ou)k a)naisqh/twj e)/xousa, diasafh=sai de\ to\ lupou=n e)nargw=j, dia\ th\n e)k th\j no/sou parafora\n, ou)k i)sxu/ousa! tou=to kata\ to\ ei)ko\j, ei), mh\ e)c a)rrwsti/aj a)lla\ t%= kata\ fu/sin u(/pn%, to\ dianohtiko\n th=j yuxh=j kathuna/sqh, e)nu/pnion a)\n t%= ou(/twj* diakeime/n% e)gi/neto,

15. Ïîçíàõ(ü) æå àçü ¸ ¸íó ¸õ°æå âü ñüíý ãàäàí·¸AGR â¥íó, âðà÷þå íýêîåãî ïîòðýáí¥ì¸, íå÷þâüñòâ·åìü ¬òó á¥â°øó, ¸æå

oòåã÷åíü á¥âü ï¸ùåþ ìíîæàå (15) ñ·ëý òîìó ïð¸íåñø¸ âüï·àøå, ïðýä(ü)ñòîåù¸õ(ü)*33 ïîðîêóå ÿêî ÷ðýâà ãíîåìü íàïëüíøåñå ñ¹òü íàëåæåùå 2ì¹. H þæå òýëåñ¸ 2ãî êü ïîòó òüùåùóñå, â¸íîâí¥ òâîðàøå* ïðýä(ü)ñòîåù¸õ(ü) âîäó ¸ìýò¸ ¹ãîòîâàíí¹ (20) ¬þæå ïîë¸ò¸ ëåæåùà, ¸ íå oñëàáëÿøå âüï·å, äîíäåæå ñüá¥ò·å òàêîâ¥”õü ïîðîêü â¸í¥ ñêàçà. Âüíåçààïó æå ïîòà* ¹áî ìíîãü ¸ñòå÷å wò(ü) òýëà, ¹òðîáà æå ïîä(ü)ðàñòëýíà á¥âø¸ þæå (25) âü ÷ðýâýõü òåæåñòü íàçíàìåíà, 2æå ¹áî, ïð¸òóï¸âøóñå wò(ü) íåäóãà òðýçâýí·ó, || f.133r ñòð(à)äàøå ¬ñ(òü)ñòâî, ñüïð¸ëàã(à)þùóñå ñòð(à)äàí¸þ òýëåñå, ñòóæàþùîìó ¹áî íå íå÷þâüñòüâíî ¸ìóù¹, ÿâ¸ò¸ æå oñêðüáëÿþùåå ÿâý íå ìîãóùó çà 2æå wò(ü) íåäóãà ¸ç¹ìëåí·à. (5) Ñå ïî äwñ(òî)àí¸þ, àùå íå wò(ü) íåäóãà íü 2æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó ñüíîìü ñüì¥ñëüíîå ä(¹)ø¸ ¹ñüïíî á¥ñ(òü), ñüíü ¹áî òàêîâîìóAGR ïð¸ëåæåùó á¥ñ(òü), * 17. ðàñòóù¹ et sim. Ch,R,Z : ðàñò¹ù¸ N 18. ¸ë(¸) wá°ñòîåù¸õ(ü) et sim. Ch,R in marg., in textu add. N, om. Z 19. òâîðàøå N,R,Z : òâîðàøà Ch 20. ïîòà Ch,N, ïîòü R,Z

* ai)nigma/twn abceikmnqrt toiou/t% k

f.132v 10-15 ïîä(î)áíý ñòð(à)ñò¸þ, dat. v. ñòðàñò¸¬ (cf. Mikl.) i.p.v. instr. v. ñòðàñòü? §15. 10-15 gebruik v. instr. ïîòðýáí¥ì¸ voor gen. wijst op een verkeerde interpretatie v. tw=n e)pithdei/wn, LG: ta\ e). das Notwendige, der Notwendige Bedarf, i.p.v. oi( e)pith/deioi, die Angehörigen, Verwandten, Freunde; Sl. “met de gepaste, noodzakelijke middelen” íýêîåãî ..., ¬òó á¥â°øó: uitbreiding v. dat. abs., cf. I 107v, 20-25 1520 ïð¸íåñø¸: act. voor pass. prosenexqei/s$ o(/ti e)/ntera ko/prou plhrw/santej eiåen e)piteqeiko/tej au)t%=, “(de omstaanders verwijtend) dat zij ingewanden met mest zouden hebben gevuld en die op hem [zouden hebben] gelegd”; vgl. Sl. ÿêî ÷ðýâà ãíîåìü íàïëüíøåñå ñ¹òü íàëåæåùå 2ì¹, “(de omstaanders verwijtend) dat ingewanden, met mest gevuld, op hem lagen” (-øå en -ùå voor nom./acc. neutr. pl. komt regelmatig voor) f.133r 1-5 ¬ñ(òü)ñòâî, ... ñüïð¸ëàã(à)þùóñå ... ¸ìóù¹ ... íå ìîãóùó, uitbreiding v. dat. abs., cf. I 107v, 20-25

71



MS. CH

u(/dati me\n th=j tou= i(drw=toj e)pirroh=j, e)nte/rwn de\ ba/rei th=j kata\ th\n trofh\n a)xqhdo/noj shmainome/nhj.

âîäîþ óáî ïîòà ¸ñòå÷åí·åìü, ÷ðýâîì° æå òåæåñòü 2æå ïî ï¸ù¸ oáðýìåíåí·à (10) íàçíàìåíàþùó.

16. Tou=to kai\ polloi=j tw=n th\n i)atrikh\n pepaideume/nwn* dokei=, --para\ ta\j tw=n paqhma/twn diafora\j, kai\ ta\j tw=n e)nupni/wn o)/yeij toi=j ka/mnousi gi/nesqai! a)/llaj me\n tw=n stomaxou/ntwn, e(te/raj de\ tw=n kekakwme/nwn ta\j mh/niggaj, kai\ tw=n e)n puretoi=j pa/lin e(te/raj, tw=n te kata\ xolh\n kai\ tw=n e)n fle/gmati kakoume/nwn* ou) ta\j au)ta\j, kai\ tw=n plhqwrikw=n 188 kai\ tw=n e)ktethko/twn pa/lin a)/llaj! e)c wân e)/stin i)dei=n, o(/ti h( qreptikh/ te kai\ au)chtikh\ du/namij th=j yuxh=j* e)/xei ti kai\ tou= noerou= sugkatesparme/non au)t$= dia\ th=j a)nakra/sewj, o(\ t$= poi#= diaqe/sei tou= sw/matoj tro/pon tina\ e)comoiou=tai*, kata\ to\ e)pikratou=n pa/qoj tai=j fantasi/aij meqarmozo/menon.

16. Ñå” ¸ ìíwã¥¸ìü âðà÷åâ°ñòâó ìí¸òñå, âü íàêàçàíí¥ìüAGR ñòð(à)äàí·¸õ(ü) ðàçë¸÷¸þ ¸ ñüí·wìü oáðàç¥ ñòðàæä¹ù¸ìü á¥âàò¸, ¸í¥å

¸ óáî ñòîìàõîìü áîëåù¸ìü, äð¹ã¥õ(ü) æå (15) oçëîáëåíí¥ìü* ñêðàí·àì¥, ¸ ¸æå âü ïëàìåíåõü ïàê¥ ¸íýõü, ¸õ°æå âü æëü÷¸ ¸ âü ôëåãìý wçëîáëåíí¥õ(ü)AGR íå ò¥åæäå, ¸ íàä¸ìàòåëí¥ìü ¸ ¸ñòàÿâø¸ìü ïàê¥ ¸í¥, wò(ü) í¸õ°æå ¬ñ(òü) â¸äýò¸, (20) ÿêî ï¸òàòåëíàà ¸ ðàñò¸òåëíà” ñ·ëà AGR ¸ìàòü íý÷òî ¸ ¹ìíàãî ñüðàñ°ñýàííî òî¸ ðàñòâîðåí·åìü, 2æå êà÷üñòâó ñëîæåí·à òýëåñ¸ wáðàçîìü íýê¥¸ìü ñüóïîä(î)áëÿåòñåAGR, ïî wäðüæåùî¸ ñòð(à)ñò¸ ìü÷òàíì¸ (25) ïðýâîä¸ìî. 17. Åùå æå ¸ êü oá¥÷àåõ(ü)

17. )/Eti de\ kai\ pro\j ta\j tw=n h)qw=n katasta/seij tupou=tai toi=j polloi=j ta\ e)nu/pnia! a)/lla tou= a)ndrei/ou kai\ a)/lla tou= deilou= ta\ fanta/smata! a)/lloi tou= a)kola/stou o)/neiroi, kai\ a)/lloi tou= sw/fronoj! e)n e(te/roij o( metadotiko\j, kai\ e)n e(te/roij fantasiou=tai o( a)/plhstoj!

¹ñòðîåí·ó âü3áðàæàþòñå ìíîã¥”ìü |

f.133v ñüí·à, ¸íà” ìóæüñòüâíîìó ¸ ¸íà ìü÷òàí·à, ¸íà” ñòðàø¸âîìó* áëóäíîì¹ ¸ ¸íà öýëîìóäðüíîìó, âü äð¹ã¥õ(ü) ïîäàòåëí¥¸* ¸ âü ¸í¥õ(ü) íåñ¸ò·¸ ìü÷òàåòñå,

* 21. wçëîáëåíí¥ìü et sim. Ch,R,Z, oçëîáë¬íí¥õü N 22. ñòðàø¸âîìó Ch,N, ñòðàøë¸âîìó et sim. R,Z 23. ïîäàòåëí¥¸ R,Z : ïîäàëí¥¸ Ch,N

toi=j pepaideume/noij aikn kekakwme/nwn mt th=j yuxh=j om. k sunecomoiou=tai abikmnqrt

*

f.133r §15. 5-10 Gr. gen. abs. met dubbel onderwerp: u(/dati th=j tou= i(drw=toj e)pirroh=j, e)nte/rwn de\ ba/rei th=j kata\ th\n trofh\n a)xqhdo/noj shmainome/nhj, “..., waarbij door water het uitbreken van het zweet, door de zwaarte van de ingewanden de hinder veroorzaakt door het eten wordt uitgedrukt”; de constructie is Sl. onduidelijk: âîäîþ óáî ïîòà ¸ñòå÷åí·åìü, ÷ðýâîì° æå òåæåñòü 2æå ïî ï¸ù¸ oáðýìåíåí·à íàçíàìåíàþùó, part. dat. moet misschien bij òàêîâîìó ïð¸ëåæåùó (vorige pag.) gelezen worden, “...waarbij hij door het water, dus door het uitbreken van het zweet, het gewicht van de ingewanden, [nl.] van de belasting veroorzaakt door het eten, tot uitdrukking brengt” (?) §16. 10-20 (o)/yeij, subj. AcI) a)/llaj ... e(te/raj ... e(te/raj ... ou) ta\j au)t ) a\j ... a)/llaj: Sl. (oáðàç¥, subj. AcI ~ Gr.) ¸í¥å ... äð¹ã¥õ(ü) ... ¸íýõü ... íå ò¥åæäå ... ¸í¥; gen. en acc. worden zonder onderscheid door elkaar gebruikt 20-25 êà÷üñòâó met gen. ñëîæåí·à, cf. IX 118v 25 §17. 25-26 êü ... ¹ñòðîåí·ó, sing. i.p.v. plur. ~ Gr. lex., gen. oá¥÷àåõ(ü), SJS: Gewohnheit, Brauch, Sitte, voor tw=n h)qw=n, LG: håqoj, hier Charakter, Sinnesart, Gesinnung f.133v 1-5 o)/neiroi is niet vertaald; ¸íà” ... ¸íà slaan op voorafgaand ìü÷òàí·à íåñ¸ò·¸ ìü÷òàåòñå: verandering v. volgorde t.o.v. Gr.

72



í¸êàêîæå ì¥ñë¸ íü áåñëîâåñíý¸øà”ãî âü ä(¹)ø¸ ñëîæåí·à AGR òàêîâàà ìü÷òàí·à âü3áðàæàþùó – ¸ì¸æå âü3á¥÷à¸òñåAGR ÿâý ïîó÷åí·åìü, ñ¸õü oáðàç¥ ¸ âü ñüí·àõü âüwáðàæàþù¸.

ou)damou= th=j dianoi/aj a)lla\ th=j a)logwte/raj diaqe/sewj e)n t$= yux$= * ta\j toiau/taj fantasi/aj a)natupou/shj --- oiâj proeiqi/sqh* dia\ th=j kaq' u(/par mele/thj, tou/twn ta\j ei)ko/naj kai\ e)n toi=j e)nupni/oij a)naplattou/shj.

*

e)n

t$=

yux$=

diaqe/sewj

abikmnqrt

MS. CH

(5)

proseiqi/sqh aimr

f.133v §17. 5-10 Gr. gen. abs. ou)damou= th=j dianoi/aj a)lla\ th=j a)logwte/raj diaqe/sewj ... a)natupou/shj, ... a)naplattou/shj, Sl. contaminatie gen. (subj.) en dat. (part.): í¸êàêîæå ì¥ñë¸ íü áåñëîâåñíý¸øà”ãî ñëîæåí·à ... âü3áðàæàþùó; het tweede versteende participium, âüwáðàæþù¸, werd uit de constructie gelicht

73



MS. CH

XV. Kefa/laion id.* (/Oti ou)k e)n me/rei tou= sw/matoj o( nou=j! e)n %â kai\ dia/krisij tw=n te swmatikw=n kai\ yuxikw=n kinhma/twn.

2¶!AGR (10) ßêî íå âü ÷åñò¸ òýëåñíî¸ ¬ñ(òü) ¹ìü, âü íåì°æå ¸ ðàñóæäåí·å òýëåñí¥õ(ü) ¸ ä(¹)øåâí¥õ(ü) äâ¸çàí·¸.

1. A ) lla\ polu\ tw=n prokeime/nwn a)peplanh/qhmen! dei=cai ga\r h(mi=n o( lo/goj proe/qeto to\, mh\ me/rei tini\ tou= sw/matoj e)ndede/sqai to\n nou=n, a)lla\ panto\j kata\ to\ iåson e)fa/ptesqai, katallh/lwj t$= fu/sei tou= u(pokeime/nou me/rouj e)nergou=nta th\n ki/nhsin! e)/sti de\ o(/pou kai\* e)pakolouqei= tai=j fusikai=j o(rmai=j o( nou=j, oiâon u(phre/thj gino/menoj! kaqhgei=tai ga\r polla/kij h( tou= sw/matoj fu/sij, kai\ tou= lupou=ntoj ai)/sqhsin e)ntiqei=sa kai\ tou= eu)frai/nontoj e)piqumi/an! w(/ste tau/thn me\n ta\j prw/taj pare/xein a)rxa\j, h)\ brw/sewj o)/recin h)/ tinoj o(/lwj tw=n kaq' h(donh\n th\n o(rmh\n e)mpoiou=san! to\n de\ nou=n e)kdexo/menon ta\j toiau/taj o(rma\j, tai=j oi)kei/aij perinoi/aij ta\j pro\j to\ poqou/menon a)forma\j sunekpori/zein t%= sw/mati! to\ de\ toiou=ton ou)k e)pi\ pa/ntwn e)sti\n, a)lla\ mo/nwn* tw=n a)ndrapodwde/steron diakeime/nwn, oi(\ doulw/santej to\n lo/gon tai=j o(rmai=j th=j fu/sewj, dia\ 190 th=j tou= nou= summaxi/aj to\ kata\ ta\j ai)sqh/seij h(du\ douloprepw=j kolakeu/ousin! e)pi\ de\ tw=n teleiote/rwn ou)x ou(/twj gi/netai! kaqhgei=tai ga\r o( nou=j, lo/g% kai\ ou)xi\ pa/qei to\ lusitele\j proairou/menoj, h( de\ fu/sij kat' i)/xnoj e(/petai t%= prokaqhgoume/n%.

1. Íü ìíîãî wò(ü) ïðýä(ü)ëåæåù¸õ(ü) çàáëóä¸õwì(ü). Îyêàçàò¸ áî íàìü ñëîâî ïðýä(ü)ëîæ¸ 2æå íå âü ÷åñò¸ íýêîå¸ òýëåñå ïð¸âåçàíó (15) á¥ò¸ óì¹, íü ïî âüñ¹ä(¹) ðàâíý ïð¸êàñàò¸ñå, ïîä(î)áíý ¬ñ(òü)ñòâó ïîä(ü)ëåæåùåå ÷åñò¸ äý¸ñòâóþùó äâ¸çàí·å. ,ñ(òü) æå ¸äåæå AGR ïîñëýäóåòü ¬ñ(òü)ñòâ°í¥õü ñòðüìëåí·¸ ¹ìü, ÿêîæå ñëóæ¸òåëü á¥âàåìü. náëàä(à)åò áî (20) ìíwãàù¸ òýëåñíîå ¬ñ(òü)ñòâî, ¸ oñêðüáëÿþùîìó ÷þâüñòâî âüëîæ¸â°øó ¸ âåñåëåùîìó æåëàí·å, ÿêî óáî ñåìó ïðüâàà ïîäààò¸ íà÷åëà, ¸ë¸ áðàøíà ïîõîòýí·å ¸ë¸ íý÷åñîãî âüñìà ¸õ°æå íà ñëàäwñ(òü) ¹ñòðüìëåí·å (25) òâîðåùå, óì¹ æå oæ¸äàþùó òàêîâàà óñòðüìëåí·à, ñâî¸ì¸ óì¥øëåíì¥ || f.134r 2æå êü æåëàåìîìó â¸í¥ ¸çüwáðýòàå òýëåñ¸. Òàêîâîå æå íå íà âñýõ(ü) ¬ñ(òü), íü òü÷¸þAGR ¸æå ðàáüñê¥ ïð¸ëåæåù¸õ(ü), ¸æå ïîðàáîò¸âøå ñëîâî ñòðüìëåí·wìü ¬ñ(òü)ñòâà, ¹ìí¥”ìü (5) ñüïîñîáñòâ·åìü 2æå ïî ÷þâüñòâwõ(ü) ñëàäêî¬ ðàáîëýïíî ëàñêàþòü. Ïð¸ ñüâðüøåí¥õ(ü) æå íå ñ¸öå á¥âàåòü. náëàä(à)åìü óáî ¬ñòü ¹ìü, ñëîâîìü à íå ñòð(à)ñò¸þ ïîëüçíîå ¸çâîëÿå, ¬ñ(òü)ñòâî æå ïîñëýäóåòü ïðýä(ü)wáëàä(à)þùîìó.

* ie abikr1 kai\ om. abikr1 mo/non ad1ghlnps

f.133v §1. 15-20 ¬ñ(òü) æå ¸äåæå: calque v. Gr. e)/sti de\ o(/pou, vgl. L&S ou)k e)/sq' o(/.: there is no case in which 20-25 (¬ñ(òü)ñòâî) âüëîæ¸â°øó: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25 25-26 òâîðåùå versteend part. voor dat. ~ ñåìó oæ¸äàþùó, ‘(ver)wachten’ voor e)kde/xomai, maar hier ‘iets (in zich) opnemen’ i.p.v. ‘verwachten’ f.134r 1-5 ¸çüwáðýòàå i.p.v. te verwachten inf. met óì¹ als subj. v. DcI 5-10 Gr. dep. kaqhgei=tai ga\r o( nou=j, cf. vert. MOORE & WILSON: “for the mind takes the lead”: Sl. onterecht pass. oáëàä(à)åìü óáî ¬ñòü ¹ìü

74



2. (10) Ïîíåæå ¹áî òð¸” ðàçë¸÷·à ïî æ¸âîîòíî¸ ñ¸ëý ñëîâî wáðýòå, wâî”

2. E ) peidh\ de\ trei=j kata\ th\n zwtikh\n du/namin diafora\j o( lo/goj euâre, th\n me\n trefome/nhn xwri\j ai)sqh/sewj, th\n de\ trefome/nhn me\n* kai\ ai)sqanome/nhn, a)moirou=san de\ th=j logikh=j e)nergei/aj, th\n de\ logikh\n kai\ telei/an dia\ pa/shj dih/kousan th=j duna/mewj, w(j kai\ e)n e)kei/naij eiånai kai\ th=j noera=j to\ ple/on e)/xein! mhdei\j dia\ tou/twn u(ponoei/tw* trei=j sugkekroth=sqai yuxa\j e)n t%= a)nqrwpi/n% sugkri/mati, e)n i)di/aij perigrafai=j qewroume/naj, w(/ste sugkro/thma/ ti pollw=n yuxw=n th\n a)nqrwpi/nhn fu/sin eiånai nomi/zein. a)ll' h( me\n a)lhqh/j te kai\ telei/a yuxh\ mi/a t$= fu/sei e)sti\n, h( noera/ te kai\ a)/ul + oj, h( dia\ tw=n ai)sqh/sewn t$= u(lik$= katamignume/nh* fu/sei! to\ de\ u(lw=dej a(/pan, e)n trop$= te kai\ a)lloiw/sei kei/menon, ei) me\n mete/xoi th=j yuxou/shj duna/mewj, kata\ au)/chsin kinhqh/setai! ei) de\ a)pope/soi th=j zwtikh=j e)nergei/aj, ei)j fqora\n a)nalu/sei th\n ki/nhsin.

¹áî ï¸òàþùåå êðîìý ÷þâüñòâà, wâî” æå ï¸òàþùå” AGR ¸ oùóùàåìî, íåïð¸÷åñòíó æå ñëîâåñíîì¹ äý¸ñòâó, ñëîâåñíî æå ¸ ñüâðüøåííîå (15) ñêðîçý â°ñó ïðîõîäåùà ñ·ëó, ÿêî ¸ âü wíýõ(ü) á¥âàò¸ ¸ wò(ü) óìí¥å ìíîæàå ¸ìýò¸. Í¸êòîæå ñ¸õ(ü) ðàä¸ äà íåïùóåòüAGR òðåìü ñüáðàííîìü á¥ò¸ ä(¹)øàìü âü ÷ë(îâý)÷üñêîìü ñüñóæäåí¸, âü ñâî¸õ(ü) oï¸ñàí·¸õ(ü) (20) â¸ä(¸)ì¥õ(ü), ÿêîæå ñüáðàí·å íýêîå ìíwã¥ì(ü) ä(¹)øàìü ÷ë(îâý)÷üñêîå ¬ñ(òü)ñòâî á¥ò¸ íåïùóå. Íü óáî ¸ñò¸í°íàà æå ¸ ñüâðüøåííàà [/B] ä(¹)øà 2ä¸íà ¬ñ(òü)ñòâîìü ¬ñ(òü), ¹ìíàà æå ¸ íåâåùåñòâíà, ÿæå ÷þâüñòüâ°ì¥ âåùíîìó ñüìýøàåòñåAGR (25) ¬ñ(òü)ñòâó. Âåùíîå æå â°ñå, âü ïðýëîæåí¸” ¸ ¸çìýí¬í¸” ëåæ¸ìî, àùå óáî | f.134v ïð¸÷åùàåòñå wä(¹)øåâëÿåìý¸ ñ·ëý, ïî âüçðàùåí·ó ïîäâ¸ãíåòñå. Àùå wò(ü)ïàäíåòå æ¸âîòíàãî äý¸ñòâà, âü òëýí·å wò(ü)âîä¸òü äâ¸æåí·å. 3. Í¸æå óáî ÷þâüñòâî êðîìý (5) âåùåñòüâíàãî ñóùüñòâà, í¥æå óìí¥å ñ·ë¥ êðîìý ÷þâüñòâà äý¸ñòâî á¥âàåòü.

3. Ou)/te ouån ai)/sqhsij xwri\j u(likh=j ou)si/aj, ou)/te th=j noera=j duna/mewj xwri\j ai)sqh/sewj e)ne/rgeia gi/netai.

* me\n om. imn u(polambane/tw katami/gnutai abdghklps

MS. CH

n

f.134r §2. 10-15 [du/namin] th\n me\n trefome/nhn ... th\n de\ trefome/nhn kai\ ai)sqanome/nhn, a)moirou=san ..., th\n de\ logikh\n kai\ telei/an ... dih/kousan, Sl. wâî” ¹áî ï¸òàþùåå ... wâî” æå ï¸òàþùå ¸ oùóùàåìî, íåïð¸÷åñòíó ..., ñëîâåñíî æå ¸ ñüâðüøåííîå ..., ïðîõîäåùà: neutr. ~ [ðàçë¸÷·å] i.p.v. [ñ¸ë¹]; íåïð¸÷åñòíó [ñ¹ù¹]: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25; ïðîõîäåùà gen. sing., of opgevat als neut. pl. bij ðàçë¸÷·à?; oùóùàåìî pass. i.p.v. act. voor dep. ai)sqanome/nhn, of het nabootsen v. formele kenmerken v. Gr., maar met act. bet 20-25 Sl. ÿêîæå met act. part. praes. íåïùóå voor Gr. w(/ste c. inf. nomi/zein f.134v 1-5 Sl. pass. oä(¹)øåâëÿåìý¸ ñ·ëý voor Gr. act. th=j yuxou/shj duna/mewj

75



MS. CH

XVI. Kefa/laion ie.* (/Oti kuri/wj yuxh\ h( logikh\ kai\ e)/sti kai\ le/getai, ai( de\ a)/llai o(mwnu/mwj katonoma/zontai! e)n wâ kai\ to\, dia\ panto\j tou= sw/matoj dih/kein th\n tou= nou= du/namin, katallh/lwj e(ka/stou me/rouj prosaptome/nhn.

s¶.AGR ßêî ¸ñòýå ä(¹)øà ñëîâåñíà ¸ ¬ñ(òü) ¸ ãë(àãîë)åòñå, ¸í¥å æå 2ä¸íî¸ìåííý ¸ìåíóþòñå, âü íåì°æå ¸ 2æå ñêðîçý â°ñå òýëî ïðîõîä¸ò¸ ¹ìíî¸ ñ·ëý, (10) ¸ ïîä(î)áíý êîå¸æäî ÷åñò¸ ïð¸êàñàþù¸ñå.

1. Ei) de/ tina th=j kti/sewj th\n qreptikh\n e)ne/rgeian e)/xei, h)\ pa/lin e(/tera t$= ai)sqhtik$= dioikei=tai duna/mei, mh/te e)kei=na ai)sqh/sewj mh/te tau=ta th=j noera=j mete/xonta fu/sewj, kai\ dia\ 192 tou=to/ tij yuxw=n plh=qoj kaqupopteu/ei --- ou) kata\ to\n diairou=nta lo/gon o( toiou=toj th\n tw=n yuxw=n diafora\n dogmati/sei! dio/ti pa=n to\ e)n toi=j ouåsi noou/menon, ei) me\n telei/wj ei)/h o(/per e)sti\, kuri/wj kai\ o)noma/zetai o(/per le/getai! to\ de\ mh\ dia\ pa/ntwn o)\n e)kei=no o(\ katwno/mastai, matai/an kai\ th\n proshgori/an e)/xei. oiâon! ei)/ tij to\n a)lhqh= dei/ceien a)/rton, fame\n to\n toiou=ton kuri/wj e)pile/gein t%= u(pokeime/n% to\ o)/noma! ei) de/ tij to\n a)po\ li/qou texnhqe/nta t%= kata\ fu/sin a)ntiparadei/ceien, %â sxh=ma me\n to\ au)to\ kai\ to\ me/geqoj iåson kai\ h( tou= xrw/matoj o(moio/thj, w(/ste dia\ tw=n plei/stwn to\n au)to\n eiånai t%= prwtotu/p% dokei=n, e)pilei/pei de\* au)t%= to\ kai\ trofh\n du/nasqai eiånai! para\ tou=to ou) kuri/wj a)ll' e)k kataxrh/sewj th=j e)pwnumi/aj tou= a)r / tou tetuxhke/nai to\n li/qon* le/gomen!

1. Àùå ë¸ æå íýêàà wò(ü) òâàð¸ ï¸òàòåëíîå äý¸ñòâî ¸ìóòü,

¸ë¸ ïàê¥ äð¹ãà” ÷þâüñòüâíîþ wêðüìëÿþòñå ñ·ëîþ, í¸æå wíà ÷þâüñòâó, í¸æå ñ·à <…> ïð¸÷åùàåìà ¬ñ(òü)ñòâó, (15) ¸ ñåãî ðàä(¸) íýêòî ä(¹)øàìü ìíwæüñòâî íåïùóåòü, íå ïî ðàçäýëÿþùîìó* ñëîâó òàêîâ¥¸ ¬ñ(òü)ñòâîñëîâ¸òü. Çàí¬ â°ñàêî 2æå âü ñ¹ùüñòâ·¸õ(ü) ðàçóìýâàåìî, àùå ñüâðüøåííý áóäåòü 2æå ¬ñ(òü), ¸ñòýå ¸ ¸ìåíóåòñå 2æå ãë(àãî)ëåòñå, (20) à 2æå íå ñêðîçý â°ñà ñ¥” * oíî” 2æå ¸ìåíîâàñå, ñóåòíî ¸ íàðå÷(å)í·å ¸ìàò(ü). Ñ¸ðý÷ü: Àùå êòî ¸ñò¸íí¥” ïîêàæåòü õëýáü, ðå÷(å)ìü òàêîâà”ãî ¸ñòýå íàð¥öàò¸ ñóùîì¹ ¸ìå. Àùå ë¸ êàìåíå æå êòî 2æå wò(ü) õ¥òðüñòâóåìàãî (25) 2æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó âüçüóêàæåòü, 2ì¹æå wáðàçü ¹áî òüæäå ¸ âåë¸÷·å ðà||âíî f.135r ¸ ìàñò¸ ïîä(î)á·å, ÿêîæå ìíîæà¸ø¸ì¸ òîãîæäå á¥ò¸ ïðüâîwáðàçíîìó ìíýò¸, 2ëìà æå ë¸øàåìî ¬ñ(òü) AGR òîì¹ 2æå ¸ ï¸ù¸ ìîù¸ á¥ò¸, ñåãî ðàä(¸) íå ¸ñòýå íü wò(ü) oá¥÷àà (5) òüçî¸ìåí°ñòâ¹ õëýáà ïîëó÷¸ò¸ AGR ãë(àãîë)å<ìü>. * 1. ðàçäýëÿþùîìó Ch,N : ðàçäýëÿåìîìó et sim. R,Z,B 2. â°ñà ñ¥”” et sim. Ch,R,Z,B : â°ñàê¥”

i» abnqrt e)pilei/pei de\ ] e)pei\ de\ lei/pei bghiknpt to\n li/qon om. k

*

N

f.134v §1. 10-15 Gr. th=j noera=j (bij fu/sewj) ontbreekt in vertaling 15-20 o( toiou=toj th\n tw=n yuxw=n diafora\n dogmati/sei, “dan zal zo iemand een verscheidenheid aan zielen poneren”, Sl. òàêîâ¥¸ ¬ñ(òü)ñòâîñëîâ¸òü; elders ¬ñòüñòâîñëîâ¸ò¸ voor fusiologe/w, cf. XII 123v, 16 (en ¬ñòüñòâîñëîâ¸¬: fusiologi/a, cf. Gloss.) 20-25 2æå ... õ¥òðüñòâóåìàãî: gen. voor acc. f.135r 1-5 òîãîæäå: gen. voor acc. of dat. (AcI of DcI) ìíýò¸ voor ìíýò¸ñå lex. e)k kataxrh/sewj, LG: Gebrauch (eines Wortes in uneigentlicher Bedeutung), d. uneigentliche Gebrauch, vertaald wò(ü) oá¥÷àà, ‘uit gewoonte’, cf. ook infra.

76



MS. CH

H â°ñàAGR ïî òîìóæäå ñëîâó, ÿæå íå â°ñýì¸ ñóòü ÿæåAGR ãë(àãîë)þòñå, wò(ü) oá¥÷àÿ ¸ìóòü çâàí·å.

kai\ pa/nta ta\* kata\ to\n au)to\n lo/gon, a(\ mh\ di' o(/lwn e)sti\n o(/per* le/getai, e)k kataxrh/sewj e)/xei th\n klh=sin. 2. Ou(/tw toi/nun kai\ th=j yuxh=j e)n t%= noer%= te kai\ logik%= to\ te/leion e)xou/shj, pa=n o(\ mh\ tou=to/ e)stin o(mw/numon me\n eiånai du/natai t$= yux$=, ou) mh\n kai\ o)/ntwj yuxh\, a)lla/ tij e)ne/rgeia zwtikh\, t$= th=j yuxh=j klh/sei sugkekrime/nh*! dio\ kai\ th\n tw=n a)lo/gwn fu/sin, w(j ou) po/rrw th=j fusikh=j* tau/thj zwh=j keime/nhn, o(moi/wj e)/dwke t$= xrh/sei tou= a)nqrw/pou o( ta\ kaq' e(/kaston nomoqeth/saj, w(j a)nti\ laxa/nou toi=j mete/xousin eiånai! pa/nta ga\r, fhsi\, ta\ kre/a fa/gesqe, w(j la/xana xo/rtou! mikro\n ga/r ti pleonektei=n dokei= t$= ai)sqhtik$= e)nergei/# tou= di/xa tau/thj trefome/nou te kai\ au)canome/nou! paideusa/tw tou=to* tou\j filosa/rkouj mh\ polu\ toi=j kat' ai)/sqhsin fainome/noij prosdesmei=n th\n dia/noian, a)ll' e)n toi=j yuxikoi=j proterh/masi prosasxolei=sqai, w(j th=j a)lhqou=j yuxh=j e)n tou/toij* qewroume/nhj, th=j de\ ai)sqh/sewj kai\ e)n toi=j a)lo/goij to\ iåson e)xou/shj.

2. Ñ¸öå

óáî ¸ ä(¹)ø¸ âü ¹ìíîìü æå ¸ ñëîâåñíîì(ü) ñüâðüøåííîå ¸ìóùî¸, â°ñàêîìó 2ìóæå (10) íå ñå” ¬ñ(òü) 2ä¸íî¸ìåííî óáî á¥ò¸ ìîæåòü ä(¹)ø¸, <…> íü íýêîå äý¸ñòâî æ¸âîòíî, ä(¹)øåâíîìó çâàí¸þ ñüïîòðýáîâàâøóAGR . Òýì°æå ¸ áåñëîâåñí¥õ(ü) ¬ñ(òü)ñòâî, ÿêî íå äàëå÷å ñàäîâíý¸AGR ñå¸ æ¸çí¸ ëåæåù¸, ïîä(î)áíý äàñ(òü) ïîòðýáý (15) ÿæå ïî êîåìóæäî ÷ë(îâý)êó ¹çàêîíîïîëîæ¸â¥”, ÿêî âü ìýñòî çåë·à ïð¸÷åùàþù¸ì°ñå á¥ò¸. “Â°ñà áî,” ðå÷(å), “ìåñà ñüíýñòå, ÿêî çåë·å çëàêà.” Ìàëýì° áî íý÷·¸ìü ë¸õî¸ì°ñòâîâàò¸ ìíåòñå ÷þâüñòüâí¥ìü (20) äý¸ñòâîìü 2æå êðîìý ñåãî ï¸òàåìó æå ¸ âüçðàñòàåìó. Äà íàêàæåòü óáîAGR ëþáîïëüòí¥¸õü íå ìíîã(î) ¸õ°æå ïî ÷þâüñòâó ÿâëÿåì¥”ìü íü âü ïð¸âåçîâàò¸ ì¥ñëü, ä(¹)øåâí¥”õ(ü) ïðýñïýàí¥” ïåù¸ñå, (25) ÿêî ¸ñò¸ííý¸ ä(¹)ø¸ âü òàêîâ¥õ(ü)AGR â¸ä¸ìý ñóù¸, ÷þâüñòâó æå ¸ âü áåñëîâåñí¥õ(ü) | f.135v ðàâíîå ¸ìóù¹.

194 3. A ) ll' e)f' e(/teron h( a)kolouqi/a parhne/xqh tou= lo/gou! ou) ga\r tou=to t$= qewri/# proe/keito,

3. íü íà äðóãî ïîñëýäîâàí·å ïðý¸äå ñëîâó. Íå áî ñå â¸äýí·ó ïðýä(ü)ëåæàøå,

ta\ om. abghmnpt a(/per abikn sugkexrhme/nh abdeiklnqst futikh=j abg tou=to ] toi/nun abk tou/toij ] toi=j toiou/toij abik

*

f.135r §2. 5-10 dat. â°ñàêîìó 2ìóæå voor nom. [â°ñàêî 2æå] als subj. v. ìîæåòü; te lezen als subj. v. DcI met á¥ò¸, afhankelijk v. onpers. ìîæåòü? 10-15 omissie door saut du même au même (yux$= ... yuxh\) 15-20 Genesis 9.3 15-25 mikro\n ga/r tot au)canome/nou, “want de perceptieve functie lijkt maar een beetje voor te hebben op wat zich zonder haar voedt en groeit”: ìàëýì° áî tot âüçðàñòàåìó: ìíåòñå pl.; ìàëýì° íý÷·¸ìü en ÷þâüñòüâí¥ìü äý¸ñòâîìü instr.; ï¸òàåìó en âüçðàñòàåìó dat. i.p.v. gen. bij ë¸õî¸ì°ñòâîâàò¸, “want ze lijken door iets kleins, [nl.] door de perceptieve werking, te overtreffen wat zich zonder haar voedt en groeit” (?) 20-25 âü ä(¹)øåâí¥”õ(ü) ïðýñïýàí¥”: ïðýñïýàí¥” gen. voor loc. bij âü, of afzonderlijk te lezen als instr. bij ïåù¸ñå

77



MS. CH

o(/ti protimo/teron tw=n e)n t%= a)nqrw/p% nooume/nwn e)sti\n h( kata\ to\n nou=n e)ne/rgeia h)\ to\ u(liko\n th=j u(posta/sewj! a)ll' o(/ti ou)xi\ me/rei tini\ tw=n e)n h(mi=n o( nou=j perie/xetai, a)ll' e)pi/shj e)n pa=si kai\ dia\ pa/ntwn e)sti/n. ou)/te e)/cwqen perilamba/nwn ou)/te e)/ndoqen e)gkratou/menoj! tau=ta ga\r e)pi\ ka/dwn h)\ a)/llwn tinw=n swma/twn a)llh/loij e)ntiqeme/nwn kuri/wj le/getai! h( de\ tou= nohtou= pro\j to\ swmatiko\n koinwni/a, a)/frasto/n te kai\ a)nepino/hton th\n suna/feian e)/xei, ou)/te e)nto\j ouåsa (ou)/te* ga\r e)gkratei=tai sw/mati to\ a)sw/maton) ou)/te e)kto\j perie/xousa! ou)* ga\r perilamba/netai ta\ a)sw/mata, a)lla\ kata/ tina tro/pon a)mh/xano/n te kai\ a)katano/hton e)ggi/zwn o( nou=j t$= fu/sei kai\ prosapto/menoj, kai\ e)n au)t$= kai\ peri\ au)th\n qewrei=tai! ou)/te e)gkaqh/menoj ou)/te periptusso/menoj, a)ll' w(j ou)k e)/stin ei)pei=n ou)/te noh=sai! plh\n o(/ti kata\ to\n i)/dion au)th=j ei(rmo\n eu)odoume/nhj th=j fu/sewj, kai\ o( nou=j e)nergo\j gi/netai! ei) de/ ti plhmme/lhma peri\ tau/thn* sumpe/soi, ska/zei kat' e)kei=no kai\ th=j dianoi/aj h( ki/nhsij.

ÿêî ïðýä(ü)ïî÷òåííî ¬ñ(òü) wò(ü) ¸õ°æå âü ÷ë(î)â(ý)öý ðàç¹ìýâàåì¥õ(ü) 2æå âü óìý äý¸ñòâî (5) ¸ë¸ âåùíîå ñüñòàâà, íü ÿêî íå ÷åñò¸þ íýêîåþ ¸õ°æå âü íàñ(ü) ¹ìü oáäðüæ¸òñå, íü ðàâíî âü â°ñà ¸ ñêðîçý â°ñýõü ¬ñ(òü), í¸æå ¸çü âüíý wáü¬ìë¬, í¸æå âüíóòðü óäðüæ¸ìü. Ñ·à áî ïð¸ êàä°öýõü ¸ë¸ ¸íýõü (10) íýê¥¸õ(ü) òýëåñü” äðóãü äð¹ãà ñüëàãàåì¥õ(ü) ¸ñòýå ãë(àãîë)åòñå. Îyìíîå æå êü òýëåñíîìó wáùåí·å íåñêàçàííî æå ¸ íåðàç¹ìýâàåìî ñìýøåí·å ¸ìàòü, í¸æå âüíóòðü ñóù¹ (íåAGR áî äðüæ¸òñå òýëîìü áåñòýëåñíîå), (15) í¸æå wò(ü) âüíý wáü¬ìëåòñå (í¸æåAGR áî wáü2ìëþòñå áåñïëüòíàà), íü ïî íýêîåìó wáðàçó íåäîóìýííó æå ¸ íåäîì¥ñë¸ìó ïð¸áë¸æàåñå óìü ¬ñ(òü)ñòâó ¸ ïð¸êàñàåñå, ¸ âü íåìü ¸ o íåìü â¸ä¸òñå, (20) í¸æå ïð¸ñýäåùü, í¸æå oáü2ìëåìü, íü ÿêîæå íýñ(òü) ðåù¸ í¸æå ðàç¹ìýò¸, ðàçâý ÿêî, ïî ñâîåìó 2ãî ñüñòàâëåí·ó ¹ñïýâàåìó ¬ñ(òü)ñòâó, ¸ óìü äý¸ñòüâüíü á¥âàåòü, àùå ë¸ êî¬ * ïîãðýøåí·å o íåìüAGR (25) âüïàäåòü, õðàìëåòü ïî wíîìü ¸ ì¥ñë¸ äâ¸æåí·å. ||

* ou) abikq ou)de\ abkn au)th\n abiknt

* 3. àùå ë¸ êîå (-îå s.l.) ïîãðýøåí·å R, àùå ë¸ êî¬ ïîãðýøåí·å Z,B : àùå ë¸ êòî (-òî s.l.) ïîãðýøåí·å Ch, àùå ë¸ êòî ïðýãðýøåí·å N; àùå æå íýêîå expectaveris

f.135v §3. 1-5 ¬ñ(òü), verandering v. volgorde t.o.v. Gr. 5-10 e)n pa=si kai\ dia\ pa/ntwn: âü â°ñà ¸ ñêðîçý â°ñýõü: âü c. acc. i.p.v. c. loc., en ñêðîçý c. gen. i.p.v. c. acc. (cf. ook XII 123v, 4; XIII 126r, 24; XIV 128v, 9; v v XXXI 172 , 5-17; 175 , 16) êàä°öýõü voor [êàäüöàõü] v. Mikl. ‘êàäüöà f. ka/doj cadus’, of v. niet geattesteerd [êàäüêü] 10-15 ñóù¹: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-21 10-20 variatio: to\ a)sw/maton áåñòýëåñíîå, en verder áåñïëüòíàà voor ta\ a)sw/mata 15-20 pass. oáü¬ìëåòñå voor act. part. perie/xousa wáü2ìëþòñå: opnieuw pass. voor act.; uit de context blijkt het mediaal gebruik van perilamba/netai (cf. ook vert. v. LAPLACE: “comment l’incorporel contiendrait-il en lui quoi que se soit?”, WILSON & MOORE: “for that which is incorporeal does not include anything”, en ID. : 404, vn. 7, “The reading of perilamba/netai, taken passively, obscures the sense of the passage”) 20-25 oáü2ìëåìü: nogmaals pass. voor act.

78



MS. CH

XVII. f.136r ç¶.AGR Â¸äýí·å á(î)æ(ü)ñòâíîìó ðå÷åí¸þ, ðåêøîìó: “Ñüòâîð¸ì(ü) ÷ë(îâý)êà ïî wáðàçó íàøåìóAGR”, âü íåì°æå ¸ñï¸òàåòñå, ÷òî ¬ñ(òü) wáðàçà ñëîâî, ¸ àùåAGR ïîä(î)á¸òüñå áë(à)æåíîìó æå ¸ áåñòð(à)ñòíîìó (5) ñòð(à)ñòíîå ¸ òëýííîå, ¸ êàêî âü oáðàçý ìóæüñêü ïîëü ¸ æåíüñêü, âü ïðüâîwáðàçíîìü ñ¸ìü íå ñ¹ù¸ìü.

Kefa/laion i».* Qewri/a tou= qei/ou poih/swmen r(htou= tou= ei)po/ntoj,

a)/nqrwpon kat' ei)ko/na h(mete/ran kai\ o(moi/wsin*! e)n %â e)ceta/zetai, ti/j o( th=j ei)ko/noj lo/goj, kai\ pw=j* o(moiou=tai t%= makari/% te kai\ a)paqei= to\ e)mpaqe\j kai\ e)pi/khron! kai\ pw=j e)n t$= ei)ko/ni to\ a)/rren kai\ to\ qh=lu, e)n t%= prwtotu/p% tou/twn ou)k o)/ntwn.

1. Íü äà âüñïð·¸ìåìü ïàê¥ á(î)æ(ü)ñòâí¥” ãëàñ(ü): “Ñüòâîð¸ìü ÷ë(îâý)êà ïî wáðàç¹ ¸ ïîä(î)á¸þ (10) íàøåìó”. ßêî ìàëà æå ¸ íåäwñ(òî)¸íà ÷ë(îâý)÷üñêîìó âåëåìóäð¸þ wò(ü) âüíýøí¥õ(ü) íýö·¸ ìü÷òàâøå, 2æå êü ì¸ðó ñåìó ñüñ¹æäåí·åìü âåë¸÷àþùå, ÿêîæå íåïùåâà”õó, ÷ë(îâý)êàAGR... Ðýøå áî ìàëü ì¸ðü á¥ò¸ AGR ÷ë(îâý)êà, (15) wò(ü) òýõ°æäå ñüñòàâü” â°ñåãî ñüñòàâëåíà. Hæå áî òüùåñëàâ·åìü ¸ìåíå òàêîâó ïîõâàëó ÷ë(îâý)÷üñêîìó äàðóþùå * ¬ñ(òü)ñòâó, çàá¥øå ñåáå ¸õ°æå w êîìàðó ¸ ì¥ø¹ ñîá°ñòâ·¸ ÷üñòíîòâîðåùå ÷ë(îâý)êà. H áî ¸ wíýìü wò(ü) (20) ÷åò¥ðåõ(ü) ñ¸õü * ðàñòâîðåí·å ¬ñ(òü), çàí¬ â°ñàêî êîåìóæäî wò(ü) ñ¹ù¸õ(ü) ¸ë¸ ìíîæàå ¸ë¸ ìüíøå íýêàà ÷åñòü o wä(¹)øåâëåííîìü â¸ä¸òñå, ¸õ°æå êðîìý ñüñòàâ¸ò¸ñå íý÷òî ¸õ°æå ÷þâüñòâó ïð¸÷åùàþù¸õñå ¬ñ(òü)ñòâî (25) íå ¸ìàòü.

1. A ) ll' e)panala/bwmen pa/lin th\n qei/an fwnh\n, poih/swmen a)/nqrwpon

kat' ei)ko/na kai\ o(moi/wsin h(mete/ran. W ( j mikra/ te kai\ a)na/cia th=j tou= a)nqrw/pou megalofui/a + j tw=n 196 e)/cwqe/n tinej e)fanta/sqhsan, t$= pro\j to\n ko/smon tou=ton sugkri/sei megalu/nontej, w(j %)/onto, to\ a)nqrw/pinon*! fasi\ ga\r mikro\n eiånai ko/smon * to\n a)/nqrwpon, e)k tw=n au)tw=n t%= panti\ stoixei/wn sunesthko/ta. Oi( ga\r t%= ko/mp% tou= o)no/matoj toiou=ton e)/painon t$= a)nqrwpi/n$ xarizo/menoi fu/sei, lelh/qasin e(autou\j toi=j peri\ to\n kw/nwpa kai\ to\n mu=n i)diw/masi semnopoiou=ntej to\n a)/nqrwpon! kai\ ga\r ka)kei/noij e)k tw=n tessa/rwn tou/twn h( kra=si/j e)sti, dio/ti pa/ntwj e(ka/stou tw=n o)/ntwn h)\ plei/wn h)\ e)la/ttwn tij moi=ra peri\ to\ e)/myuxon qewrei=tai, wân a)/neu susth=nai/ ti tw=n ai)sqh/sewj metexo/ntwn, fu/sin ou)x e)/xei.

* 1. ÷ë(îâý)÷üñêîìó äàðóþùå et sim. Ch,N,R,Z : alio ord. äàðóþùå ÷ë(î)â(ý)ñêîìó B 2. wò(ü) ÷åò¥ðåõ(ü) ñ¸õü et sim. Ch,R,Z,B : wò(ü) ÷åñò¸ ðýõ(ü) ñ¸õü N

iz abiknqt kai\ o(moi/wsin om. abghiknpqt pw=j ] ei)) ed. to\n a)/nqrwpon abn ko/smon eiånai abik

*

f.136r 1-5 en §1. 5-10 Genesis 1.26 10-15 Gr. e)fanta/sqhsan, aor. 3 pl.: mss. geven part. praet. ìü÷òàâøå, waardoor een hoofdww. ontbreekt; misschien secundair voor aor. [ìü÷òàøå] 15-20 lex. çàá¥øå ñåáå ÷üñòíîòâîðåùå (çàá¥ò¸, ‘vergeten’ = lanqa/nomai) voor perf. act. lelh/qasin c. part. e(autou\j semnopoiou=ntej (“het ontgaat hen zelf dat zij...”) ¸õ°æå ... ñîá°ñòâ·¸: gebruik v. versteend ¸õ°æå voor Gr. toi=j; het geheel is te lezen als instr., niet als gen. 20-25 ìíîæàå en ìüíøå voor fem. [ìíîæà¸ø¸ en ìüíø¸] bij ÷åñòü

79



MS. CH

Ti/ ouån me/ga, ko/smou xarakth=ra kai\ o(moi/wma nomisqh=nai to\n a)/nqrwpon; ou)ranou= tou= parerxome/nou, gh=j th=j a)lloioume/nhj, pa/ntwn tw=n e)n tou/toij perikratoume/nwn t$= paro/d% tou= perie/xontoj sumparerxome/nwn;

×òî” ¹áî âåë¸êî, ì¸ðó íà÷ðüòàí·å ¸ ïîä(î)á·å íåïùåâàò¸ñå ÷ë(îâý)êó? | f.136v – í(å)á(å)ñ¸ ïðýõîäåùîìó, çåìë¸ ¸çìýíÿåì¥å, âñýõ(ü) ¸õ°æå âü ñ¸õü * oáüäðüæ¸ì¥õ(ü) ïðýõîæäåí·åìü oá°äðüæåùàãî ñüïðýõîäåù¸ìü?

2. A ) ll' e)n ti/ni kata\ to\n e)kklhsiastiko\n lo/gon to\ a)nqrw/pinon me/geqoj; Ou)k e)n t$= pro\j to\n ktisto\n ko/smon o(moio/thti, a)ll' e)n t%= kat' ei)ko/na gene/sqai th=j tou= Kti/santoj fu/sewj.

2. Íü âü ÷åñîìü ïî öð(ü)êîâíîìó ñëîâó (5) ÷ë(îâý)÷üñêîå âåë¸÷üñòâî? Íå âü 2æå êü ñüçäàííîìó ì¸ð¹ ïîä(î)á·à, íü âü 2æå ïî wáðàç¹ á¥ò¸ Ñüçäàâøàãî ¬ñ(òü)ñòâó.

3. Ti/j ouån o( th=j ei)ko/noj lo/goj; i)/swj e)rei=j! pw=j w(moi/wtai t%= sw/mati to\ a)sw/maton; pw=j t%= a)i+di/% to\ pro/skairon; t%= a)nalloiw/t% to\ dia\ troph=j a)lloiou/menon; t%= a)paqei= te kai\ a)fqa/rt% to\ e)mpaqe\j kai\ fqeiro/menon; t%= a)migei= pa/shj kaki/aj to\ pa/ntote sunoikou=n tau/t$* kai\ suntrefo/menon; polu\ ga\r to\ me/son e)sti\, tou= te kata\ to\ a)rxe/tupon nooume/nou, kai\ tou= kat' ei)ko/na gegenhme/nou! h( ga\r ei)kw\n, ei) me\n* e)/xei th\n pro\j to\ prwto/tupon o(moio/thta, kuri/wj tou=to katonoma/zetai! ei) de\ parenexqei/h tou= prokeime/nou h( mi/mhsij, a)/llo/ ti kai\ ou)k ei)kw\n e)kei/nou to\ toiou=to/n e)sti.

3. Êîå ¹áî ¬ñ(òü) wáðàçó ñëîâî? Íýêë¸ ðå÷(å)ø¸: “Êàêî ïîä(î)á¸òñå òýëåñ¸ áåñòýëåñíîå? Êàêî (10) âðýìåííîå? ïð(¸)ñíîñ¹ùíîìó

Íå¸çìýííîìó ¸æå ïðýëîæåí·åìü ¸çìýíÿåìîå? Áåñòð(à)ñòíîìó æå ¸ íåòëýííîìó ñòð(à)ñòíîå ¸ òëýåìîå*? Íåñìýñíîìó â°ñàêîå çëîá¸ ¸æå âüñåãäà ñüæ¸òåë°ñòâ¹þùà òî¸AGR ¸ ñüï¸òàåìó?” (15) Ìíwãî áî 2æå ïîñðýä(ý) ¬ñ(òü) 2æå ïî ïðüâîwáðàçíîìó ðàç¹ìýâàåìó ¸ 2æå ïî wáðàçó á¥âø¹34. náðàçü áî, àùå AGR ¸ìàòü 2æå êü ïðüâî3áðàçíîìó ïîä(î)á·å, ¸ñòýå ñå ¸ìåíóåòñå; àùå ë¸ æå ïðýëîæ¸òñå (20) wò(ü) ïðýä(ü)ëåæåùàãî ïîä(î)á·å, ¸íî íý÷òî à íå wáðàçü oíî* òàêîâîå ¬ñ(òü).

4. Pw=j ouån o( a)/nqrwpoj, to\ qnhto\n tou=to kai\ e)mpaqe\j kai\ w)ku/moron, th=j a)khra/tou* kai\ kaqara=j kai\ a)ei\ ou)/shj fu/sew/j e)stin ei)kw/n;

4. Êàêî ¹áî ÷ë(îâý)êü, ñüìðüòíîå ñå ¸ ñòð(à)ñòíîå ¸ ñêîðîñüìðüòíîå, áåñòð(à)ñòíîìó ¸ íåòëýííîìó AGR ¸ ÷¸ñòîìó ¸ ïð(¸)ñíî ñ¹ùîìó ¬ñ(òü)ñòâó ¬ñ(òü) wáðàçü? (25)

*

* 3. âü ñ¸õü om. R,Z,B 4. òëýåìîå Ch,N,R,Z : òëýí°íîå B 5. oíî om. B

au)t$= n me\n om. i post a)khra/tou + kai\ a)fqo/rou abik

f.136v §1. 1-5 í(å)á(å)ñ¸ tot ñüïðýõîäåù¸ìü: gen. en dat. zijn zonder onderscheid door elkaar gebruikt §2. 5-10 âü 2æå ... ïîä(î)á·à: âü c. gen. §3. 10-15 ¸æå âüñåãäà ñüæ¸òåë°ñòâ¹þùà òî¸ ¸ ñüï¸òàåìó: de vertaler stapt plots af van het gebruik van onzijdige abstracta en vertaalt to\ pa/ntote sunoikou=n met gen.-acc. masc.; het gebruik van dat. ñüï¸òàåìó voor suntrefo/menon kan voor verwarring zorgen door mogelijke associatie met íåñìýñíîìó 15-20 voor subst. to\ me/son Sl. gesubst. adv. loci 2æå ïîñðýä(ý) 20-25 oíî misschien secundair voor oíîã(î) (= oíîC¡), of de vertaler las e)kei=no voor e)kei/nou §4. lex. áåñòð(à)ñòíîìó: áåñòðàñòüíü elders steeds voor a)paqh/j, impassibilis; hier voor a)khra/tou, LG: unvermischt, lauter, rein; Lampe: uncompounded, uncontaminated; intact, unyielding

80



MS. CH

A ) lla\ to\n me\n a)lhqh= peri\ tou/tou lo/gon mo/nh a)\n ei)dei/h safw=j h( o)/ntwj A ) lh/qeia! h(mei=j de\ kaq' o(/son xwrou=men, stoxasmoi=j tisi kai\ u(ponoi/aij to\ a)lhqe\j a)nixneu/ontej, tau=ta 198 peri\ tw=n zhtoume/nwn u(polamba/nomen. Ou)/te o( qei=oj yeu/detai lo/goj, kat' ei)ko/na Qeou= ei)pw\n gegenh=sqai to\n a)/nqrwpon, ou)/te h( e)leeinh\ th=j a)nqrwpi/nhj fu/sewj talaipwri/a t$= makario/thti th=j a)paqou=j zwh=j kaqwmoi/wtai! a)na/gkh ga\r tw=n du/o to\ e(/teron o(mologei=sqai, ei)/ tij sugkri/noi t%= Qe%= to\ h(me/teron, h)\ paqhto\n eiånai to\ Qei=on h)\ a)paqe\j to\ a)nqrw/pinon, w(j a)\n dia\ tw=n i)/swn o( th=j o(moio/thtoj lo/goj e)p' a)mfote/rouj* katalamba/noito! ei) de\ ou)/te to\ Qei=on e)mpaqe\j* ou)/te to\ kaq' h(ma=j e)/cw pa/qouj e)sti\n, a)/ra tij e(/teroj u(pole/leiptai* lo/goj, kaq' o(\n a)lhqeu/ein fame\n th\n qei/an fwnh\n, th\n e)n ei)ko/ni Qeou= gegenh=sqai to\n a)/nqrwpon le/gousan.

Íü ¹áî ¸ñò¸ííîå o ñåìü ñëîâî 2ä¸íà ¹áî âýñ(òü) ÿâý ñóùàà Hñò¸íà. Ì¥” æå, ïî || f.137r 2ë¸êó âüìýùàåìü, ðàñìîòðåíì¥ íýê¥¸ì(¸) ¸ ¹ì¥øëåíì¥ ¸ñò¸ííîå ¸ç¥ñêàþùå, ñ·à w ¸ñêîì¥õ(ü) íåïùóþùå. Í¸æå á(î)æ(ü)ñòâíîå ñëîâî ëüæåòü ïî wáðàç¹ á(î)æ·(ó) <...> á¥ò¸ (5) í¸æå wêààííîå ÷ë(îâý)ê¹, ÷ë(îâý)÷üñêàãî ¬ñ(òü)ñòâà ñòðàäàí·å áë(à)æåí°ñòâó áåñòð(à)ñòí¥å æ¸çí¸ ¹ïîä(î)á¸ñå. Íóæäà áî ¬ñ(òü) wò(ü) äâýþ äð¹ãîå ¸ñïîâýäîâàò¸ àùå ê°òî ñüñóä¸òü Á(îãî)â¸ íàøåå, ¸ë¸ ñòð(à)ñòíî á¥ò¸ Á(î)æ(ü)ñòâ°íîå, ¸ë¸ áåñòð(à)ñòíî (10) ÷ë(îâý)÷üñêîå, ÿêî ¹áî ðàâí¥ì¥ ïîä(î)á·à ñëîâî âü wáî¸õ(ü) AGR ïîñò¸çàò¸ñå. Àùå ë¸ æå í¸æå Á(î)æ(ü)ñòâíîå âü ñòð(à)ñò¸AGR, í¸æå 2æå ïî íàñ(ü) âüíý ñòð(à)ñò¸ ¬ñ(òü), ïðî÷åå êîå äðóãî ¸çüwñòàåòüAGR ñëîâî, ¸ì°æå ¸ñò¸í°ñòâîâàò¸ (15) ðýõîìü á(î)æ(ü)ñòâíîìó ãë(à)ñó, 2æå âü wáðàçý á(î)æ·¸ á¥ò¸ ÷ë(îâý)êó ãë(àãîë)þùó?

5. Ou)kou=n au)th\n e)panalhpte/on h(mi=n th\n qei/an* grafh\n, ei)/ tij a)/ra ge/noito dia\ tw=n gegramme/nwn pro\j to\ zhtou/menon h(mi=n xeiragwgi/a. Meta\ to\ ei)pei=n, o(/ti poih/swmen a)/nqrwpon kat' ei)ko/na,* kai\ e)pi\ ti/si poih/swmen, e)pa/gei tou=ton to\n lo/gon, o(/ti kai\ e)poi/hsen o(

5. Ñåãî ðàä(¸) ñàìîå âüñïð¸2òî áóä¸ íàìü ñ(âå)òîåAGR ï¸ñàí·å, àùå êîå

¹áî á¹äåòü íàï¸ñàíí¥ì¸ êü ¸ñêîìîìó íàìü ð¹êîâîæäåí·å. Ïî 2æå ðåù¸, (20) ÿêî: “Ñüòâîð¸ìü ÷ë(îâý)êà,”AGR ¸ o ê¥¸õ(ü) ‘ñüòâîð¸ìü’, íàâîä¸òü ñå” ñëîâî, ÿêî: “H ñüòâîð¸ Á(îã)ü ÷ë(îâý)êà, ïî wáðàç¹ á(î)æ·ó ñüòâîð¸ 2ãî; ì¹æüñêü ïîëü ¸ æåíüñêü ñüòâîð¸ ¸õ(ü).” Ðå÷(å) æå ñå* óáî þæå ¸ âü ïðýäí·¸õ(ü), ÿêî êü * í¸çëîæåí·ó (25) 2ðåò¸÷üñêàãî íå÷üñò·à òàêîâîå ïðîâüçãëàñ¸ñå ñëîâî, äà, íàó÷åí¸ á¥âøå | f.137v ÿêî “ñüòâîð¸” ÷ë(îâý)êà 2ä¸íîðîäí¥” Á(î)ãü “ïî wáðàç¹ á(î)æ·þ”,

Qeo\j to\n a)/nqrwpon, kat' ei)ko/na Qeou= e)poi/hsen au)to/n! a)/rsen kai\ qh=lu e)poi/hsen au)tou\j! ei)/rhtai me\n ouån h)/dh kai\ e)n toi=j e)/mprosqen, o(/ti pro\j kaqai/resin th=j ai(retikh=j a)sebei/aj o( toiou=toj proanapefw/nhtai lo/goj, i(/na didaxqe/ntej o(/ti e)poi/hse to\n a)/nqrwpon o( monogenh\j Qeo\j kat' ei)ko/na Qeou=,

*

* 6. ñå om. R,Z,B 7. ÿêî êü et sim Ch,N,R,Z : ÿêî êú | ÿêî êú B

e)n a)mfote/roij abiknt e)mpaqe\j ] e)n pa/qei

abckmnt u(polei/petai abcikqt qei/an ] a(gi/an abgiklmpqt kat' ei)ko/na om. abikmnqt

f.137r §4. 1-5 praes. 1 pl. u(polamba/nomen, Sl. elliptisch part. praes. íåïùóþùå o( qei=oj lo/goj ... ei)pw\n: part. ontbreekt in vert. §5. 20-25 Genesis 1.26 en 1.27 f.137v 1-5 Genesis 1.27

81



MS. CH

mhdeni\ lo/g% th\n Qeo/thta tou= Patro\j kai\ tou= Ui(ou= diakri/nwmen, e)pi/shj th=j a(gi/aj grafh=j Qeo\n e(ka/teron o)nomazou/shj, to/n te pepoihko/ta to\n a)/nqrwpon kai\ ouâ kat' ei)ko/na e)ge/neto.

í¸2ä¸íýì° æå ñëîâîìü Á(î)æ(ü)ñòâî W(òü)öà ¸ Ñ(¥)íà ðàñ¹ä¸ìü, ðàâíî æå ñ(âå)ò(î)ìó ï¸ñàí·ó Á(îã)à êîåãîæäî ¸ìåíóþù¹, ñüòâîðøàãî (5) ¹áî ÷ë(îâý)êà ¸ 2ìóæå ïî wáðàçó á¥ñ(òü).

6. A ) ll' o( me\n peri\ tou/twn* lo/goj a)fei/sqw. pro\j de\ to\ prokei/menon e)pistrepte/on th\n zh/thsin --- pw=j kai\ to\ Qei=on maka/rion kai\ e)leeino\n to\ a)nqrw/pinon, kai\ o(/moion e)kei/n% tou=to para\ th=j grafh=j o)noma/zetai.

6. Íü ¹áî w ñåìüAGR ñëîâî äà wñòàâëåíî á¹äåòü. Êü ïðýä(ü)-

ëåæåùîìó æå äà âüçâðàò¸ìü âüç¥ñêàí·å: êàêî ¸ Á(î)æ(ü)ñòâ°íîå áë(à)æåííî 2ñ(òü) ¸ oêààííî ÷ë(îâý)÷üñêîå, ¸ ïîä(î)áíî wíîìó ñå” (10) wò(ü) ï¸ñàí·à ¸ìåí¹åòñå. 7. Ñåãî ðàä(¸) äà ¸ñï¸òàí¸ á¹ä(¹)òü ñü oïàñ°ñòâîìü ãë(àãîë)¥. náðýòàåìü ¹áî, ÿêî ¸íî óáî íýêîå 2æå ïî wáðàçó á¥âàåìî, äð¹ãî æå 2æå í(¥)íÿ âü ñòð(à)ñò¸ ïîêàç¹åìî. “Ñüòâîð¸ (15) Á(îã)ü,” ðå÷å, “÷ë(îâý)êà, ïî wáðàçó á(î)æ¸þ ñüòâîð¸ 2ãî.”

7. Ou)kou=n e)cetaste/on met' a)kribei/aj ta\ r(hm / ata! eu(ri/skomen ga\r, o(/ti e(/teron me/n ti to\ kat' ei)ko/na geno/menon, e(/teron de\ to\ nu=n e)n talaipwri/# deiknu/menon! e)poi/hsen o( Qeo\j, 200 fhsi\, to\n a)/nqrwpon, kat' ei)ko/na Qeou= e)poi/hsen au)to/n. Te/loj e)/xei h( tou= kat' ei)ko/na gegenhme/nou kti/sij! eiåta e)pana/lhyin poiei=tai tou= kata\ th\n kataskeuh\n lo/gou, kai/ a)/rsen kai\ qh=lu e)poi/hsen fhsin, au)tou/j. panti\ ga\r oiåmai gnw/rimon eiånai, o(/ti e)/cw tou=to tou= prwtotu/pou noei=tai! e)n ga\r Xrist%= I) hsou=, kaqw/j fhsin o( a)po/stoloj, ou)/te a)/rren ou)/te qh=lu e)sti/n! a)lla\ mh\n ei)j tau=ta dihrh=sqai o( lo/goj fhsi\* to\n a)/nqrwpon.

Êîíüöü ¸ìàòü 2æå ïî wáðàçó á¥âàåìîìó òâàðü. Òàæå ¸ç íà÷åëà âüñïð¸2ò·å òâîð¸òü 2æå ïî ¹êðàøåí·ó ñëîâà, ¸ ðå÷å: “Ìóæüñêü ïîëü ¸ æåíüñêü ñüòâîð¸ëü (20) ÿ ¬ñ(òü)”. Â°ñàêîìó áî ìíþ çíàåìî á¥ò¸, ÿêî âüíý ñå” ïðüâîwáðàçíàãî ðàçóìýâàåòñå. “n Õ(ð¸)ñ(òîñ)ý áî Iñ(¹)ñý,” ÿêîæå ðå÷(å) àï(î)ñ(òî)ëü, “í¸æå ì¹æüñêü ïîëü í¸æå æåíüñêü ¬ñ(òü)”, íü ¹áî âü ñ·à ðå÷åAGR ðàçäýë¸ò¸ ñëîâî ÷ë(îâý)êà. 8. Ïðî÷åå ñóãóáî (25) íýêîå ¬ñ(òü) ¬ñ(òü)ñòâà íàøåãî ¹ñòðîåí·å: 2æå êü Á(î)æ(ü)ñòâíîìó ¹ïîä(î)áëÿåìî, 2æå f.138r ðàçë¸÷¸þ ñåìó êü || ðàçäýëÿåìî. Òàêîâî íý÷òî ñëîâî wò(ü) ñü÷¸íåí·à íàï¸ñàíí¥õ(ü) íàçíàìåíóåòü,

8. Ou)kou=n diplh= ti/j e)stin h( th=j fu/sewj h(mw=n kataskeuh\, h(/te pro\j to\ Qei=on w(moiwme/nh, h(/te pro\j th\n diafora\n tau/thn dihrhme/nh! toiou=ton ga/r ti o( lo/goj e)k th=j sunta/cewj tw=n gegramme/nwn ai)ni/ttetai,

* tou/tou bi fhsi post tau=ta ponunt abikm

f.137v §7. 10-20 Genesis 1.27a en 1.27b 15-20 lex.: enkel in dit hfst. wordt kataskeuh/ vertaald met ¹êðàøåí·ó, dat elders voor ko/smoj, diako/smhsij staat; doorgaans geeft deze vert. ¹ñòðî¬í¸¬ (cf. Gloss.); cf. ook TROST, Untersuchungen : 350-351, kataskeuh/ 13 keer ustroenije, 1 keer ukrašenije 20-25 Ad Galatas 3.28 ðàçäýë¸ò¸ act. i.p.v. pass. voor dihrh=sqai; te lezen met ñëîâî als subj. f.138r §8. 1-5 ga/r (na toiou=ton) niet in vertaling

82



ïðýæäå ¹áî ðåêü, ÿêî “Ñüòâîð¸ Á(î)ãü ÷ë(îâý)êà, ïî wáðàçó á(î)æ·ó ñüòâîð¸ 2ãî”, ïàê¥ (5) æå ðå÷(å)íí¥ìü íàâîäåAGR, ÿêî “Ìóæüñêü ïîëü ¸ æåíüñêü ñüòâîð¸ëü ÿ ¬ñ(òü)”, 2æå ò¹æäå ¬ñ(òü) ¸õ°æå o Á(î)çý ðàçóìýåì¥õ(ü).

e)poi/hsen o( Qeo\j to\n a)/nqrwpon, kat' ei)ko/na Qeou= e)poi/hsen au)to/n! pa/lin de\ toi=j ei)rhme/noij e)pagagw\n*, o(/ti a)/rsen kai\ qh=lu e)poi/hsen au)tou\j, o(/per a)llo/trion

prw=ton

me\n

ei)pw\n

o(/ti,

tw=n peri\ Qeou= nooume/nwn e)sti\n.

9. Ìíþ áî àçü âåëýí·å íýêîå âåë¸êî ¸ â¥ñîêî ðå÷(å)íí¥ì¸ ñ(âå)ò¥”ìü ï¸ñàí·åìü ïðýäàâàåìî á¥ò¸. (10) Âåëýí·å æå òàêîâî ¬ñ(òü):

9. Oiåmai ga\r e)gw\ do/gma ti me/ga kai\ u(yhlo\n dia\ tw=n ei)rhme/nwn u(po\ th=j a(gi/aj grafh=j paradi/dosqai! to\ de\ do/gma toiou=to/n e)sti. Du/o * tinw=n kata\ to\ a)kro/taton pro\j a)/llhla diesthko/twn, me/son e)sti\ to\ a)nqrw/pinon, th=j te qei/aj kai\ a)swma/tou fu/sewj kai\ th=j a)lo/gou kai\ kthnw/douj zwh=j! e)/cesti ga\r e(kate/rou tw=n ei)rhme/nwn e)n t%= a)nqrwpi/n% sugkri/mati qewrh=sai th\n moi=ran --tou= me\n Qei/ou to\ logiko/n te kai\ dianohtiko\n, o(\ th\n kata\ to\ a)/rren kai\ qh=lu diafora\n ou) prosi/etai! tou= de\ a)lo/gou th\n swmatikh\n kataskeuh\n kai\ dia/plasin ei)j a)/rren te kai\ qh=lu memerisme/nhn! e(ka/teron ga\r tou/twn e)sti\ pa/ntwj e)n panti\ t%= mete/xonti th=j a)nqrwpi/nhj zwh=j! a)lla\ protereu/ein to\ noero\n, kaqw\j* para\ tou= th\n a)nqrwpogoni/an e)n ta/cei diecelqo/ntoj e)ma/qomen! e)pigennhmatikh\n de\ eiånai t%= a)nqrw/p% th\n pro\j to\ a)/logon koinwni/an te kai\ sugge/neian!

*

MS. CH

äâýìà áîAGR íýêîòîð¥ìà ïî ñüâðüøåííîìó äðóãü äð¹ãà ðàñòîåù¸ìñå ïîñðýä(ý) ¬ñ(òü) ÷ë(îâý)÷üñòâî, á(î)æ(ü)ñòâíàãî æå ¸ áåñòýëåñíàãî ¬ñ(òü)ñòâà ¸ áåñëîâåñí¥å ¸ ñêîò°ñê¥å æ¸çí¸. Ìîùíî (15) áî ¬ñ(òü) êîåìóæäî wò(ü) ðå÷åíí¥õ(ü) âü ÷ë(îâý)÷üñêîìü ñüñóæäåí¸ â¸äýò¸ ÷åñòü: á(î)æ(ü)ñò°âíîì¹ æå ¹áî ñëîâåñíîå æå ¸ ðàçì¥ñëüíîå, 2æå ïî ìóæüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîìü <...> íå ïð¸2ìëåòñå, áåñëîâåñíîìó æå òýëåñíîå ¹êðàøåí·å (20) ¸ íàçäàí·å, âü ìóæüñêü ïîëü æ(å)* ¸ æåíüñêü ðàçäýëÿåìó. Êîåæäî wò(ü) ñ¸õ(ü) ¬ñ(òü) â°ñàêî âü â°ñàêîìü, ïð¸÷åùàþùóñå ÷ë(îâý)÷üñöý¸ æ¸çí¸. Íü ïðüâ°ñòâîâàò¸ ¹ìíîå AGR ïà÷å ÷ë(îâý)÷üñêàãî ðîæäåí·à âü ÷¸íó ïðî¸çüøüäøó íàâ¥êîõîì(ü), (25) ïð¸á¥âàåìî æå á¥ò¸ ÷ë(îâý)êó 2æå êü áåñëîâåñíîìó oáùåí·à æå ¸ ñüðîäñòâà. | * 8. æ(å) (= )F Ch, æå N,R : æå om. Z,B

e)pa/gwn abcikqt + ga\r abgikmnqpt kaqw/j

om. abiknqt

f.138r §8. 1-5 Genesis 1.27a 5-10 Genesis 1.27b vooropplaatsing ¬ñ(òü), na ò¹æäå §9. 10-15 dat. abs.: dat. dual. äâýìà íýêîòîð¥ìà met part. dat. pl. ðàñòîåù¸ìñå subst. me/son vertaald als adv. ïîñðýä(ý) 15-20 ïð¸2ìëåòñå wellicht niet pass. te lezen, maar refl. ‘in zich opnemen; bij zich toelaten’ 2025 (¹êðàøåí·å ¸ íàçäàí·å) ðàçäýëÿåìó en (âü â°ñàêîìü) ïð¸÷åùàþùóñå: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25 para\ tou= diecelqo/ntoj – para/ c. gen. is hier gebruikt in bet. v. u(po/, ‘van (bij)’, Sl. vertaald met adv. comp. c. gen. ïà÷å (= para/ c. acc.), geconstrueerd als aanvulling bij ïðüâ°ñòâîâàò¸; de vertaling suggereert een lezing zonder tou= in het Gr. model waardoor para/ bij acc. th\n a)nqrwpogoni/an werd gelezen 25-26 e)pigennhmatikh\n eiånai ... koinwni/an te kai\ sugge/neian: ïð¸á¥âàåìî á¥ò¸ ... oáùåí·à æå ¸ ñüðîäñòâà: tweemaal gen. voor acc. (AcI ~ Gr)

83



MS. CH

f.138v Ïðüâýå AGR áî ðå÷(å) ÿêî “Ñüòâîð¸ Á(î)ãü ïî wáðàçó á(î)æ·ó ïîêàçóå ðå÷(å)íí¥ì¸, ÷ë(îâý)êà”, ÿêîæå ðå÷(å) àï(î)ñ(òî)ëü, ÿêî âü

prw=ton me\n* ga/r fhsin, o(/ti e)poi/hsen o( Qeo\j kat' ei)ko/na Qeou= to\n a)/nqrwpon, deiknu\j dia\ tw=n ei)rhme/nwn, kaqw/j 202 fhsin o( a)po/stoloj, o(/ti e)n t%= toiou/t% a)/rren kai\ qh=lu ou)k e)/stin! eiåta e)pa/gei th=j a)nqrwpi/nhj fu/sewj ta\ i)diw/mata, o(/ti a)/rren kai\ qh=lu e)poi/hsen au)tou/j.

òàêîâîìü ìóæüñêü ïîëü ¸ æåíüñêü íýñ(òü). Òàæå íàâîä¸òü ÷ë(îâý)÷üñêàãî ¬ñ(òü)ñòâà (5) ñâî¸ñòâà, ÿêî “ìóæüñêü ïîëü ¸ æåíüñêü ñüòâîð¸ëü ÿ ¬ñ(òü)”. 10. ×òî ¹áî ñ¸ìü íàó÷àåìñå? H ¹áî äà í¸êòîæå ìå ïîðwêóåòü, ¸çäàëå÷å ïð¸âîäåùó ñëîâî ïðýä(ü)ëåæåùîìó ðàç¹ìýí¸þ. Á(îã)ü ñâî¸ìü ¬ñ(òü)ñòâîìü â°ñàêî (10) ÿêîâî óáî* ¬ñ(òü) âü ì¥ñë¸ ïð¸2ò¸ áë(à)ãî, oíî” ¬ñ(òü) – ïà÷å æå, â°ñàêîãî áë(à)ãà

10. Ti/ ouån dia\ tou/tou manqa/nomen; Kai/ moi mhdei\j nemesa/tw, po/rrwqen prosa/gonti to\n lo/gon t%= prokeime/n% noh/mati. Qeo\j t$= e(autou= fu/sei pa=n o(/,ti pe/r e)sti kat' e)/nnoian labei=n a)gaqo\n, e)kei=no/ e)sti --- ma=llon de\, panto\j a)gaqou= tou= nooume/nou te kai\ katalambanome/nou e)pe/keina w)\n, ou) di' a)/llo/ ti kti/zei th\n a)nqrwpi/nhn zwh\n h)\ dia\ to\ a)gaqo\j eiånai! toiou=toj de\ w)\n, kai\ dia\ tou=to pro\j th\n dhmiourgi/an th=j h(mete/raj fu/sewj o(rmh/saj, ou)k a)\n h(mitelh= th\n th=j a)gaqo/thtoj e)nedei/cato du/namin, to\ me/n ti dou\j e)k tw=n proso/ntwn au)t%=, tou= de\ fqonh/saj th=j metousi/aj! a)lla\ to\ te/leion th=j a)gaqo/thtoj eiådoj e)n tou/t% e)sti\n, e)k tou= kai\ paragagei=n to\n a)/nqrwpon e)k tou= mh\ o)/ntoj ei)j ge/nesin, kai\ a)nendea= tw=n a)gaqw=n a)perga/sasqai! e)pei\ de\ polu\j tw=n kaq' e(/kaston a)gaqw=n o( kata/logoj, ou) me\n ouån e)stin a)riqm%= r(adi/wj * tou=ton dialabei=n. dia\ tou=to perilhptik$= tini fwn$= ta\ pa/nta sullabw\n o( lo/goj e)sh/manen, e)n t%=* ei)pei=n, kat' ei)ko/na Qeou= gegenh=sqai to\n a)/nqrwpon! iåson ga/r e)sti tou=to t%= ei)pei=n, o(/ti panto\j a)gaqou= me/toxon th\n a)nqrwpi/nhn fu/sin e)poi/hsen!

óìíàãî æå ¸ ïîñò¸çàåìàãî ïðýâ¥øå ñ¥”, íå çà ¸íî íý÷òî ç¥æäåòü ÷ë(îâý)÷üñêóþ æ¸çíü ðàçâý çà 2æå áë(à)ãü á¥ò¸. Òàêîâ° æå ñ¥”, ¸ ñåãî ðàä¸ êü ñüäýòåë°ñòâó * (15) íàøåãî ¬ñ(òü)ñòâà ¹ñòðüì¸âñå, íå óáî á¸ ¸ñïîëóñüâðüøåíó áë(à)ãîñò¸ ïîêàçàëü ñ·ëó, wâî” äàâü óáî wò(ü) ¸ìýí·¸õ(ü) 2ãî, oâîìó æå ïîçàâ¸äýâü ïð¸÷åñò¸þ, íü ñüâðüøåíü áë(à)ãîñò¸ â¸äü âü òîìü ¬ñ(òü), wò(ü) 2æå (20) ¸ ïð¸âåñò¸ ÷ë(îâý)êà wò(ü) íå ñóù¸õ(ü) âü á¥ò·å, ¸ íåòðýáîâàòåë°íà áë(à)ã¥”õü ñüäýëàò¸. Åëìà æå ìíîãî ¸õæå êîåìóæäî áë(à)ã¥”õü ìíwæüñòâî, í¸êàêîæå ¬ñ(òü) ÷¸ñëîìü ñå” ¹äîáíý AGR ñüï¸ñàò¸. Ñåãî ðàä(¸) oáü2ì¸òåëí¥ìü (25) íýê¥”ìü ãë(à)ñîìü â°ñà ñüâüêóï¸âü ñëîâî íàçíàìåíà, 2æå AGR ðåù¸ <…> â°ñàêîì¹ || f.139r áë(à)ã¹ ïð¸÷åñòíî ÷ë(îâý)÷üñêîå ¬ñ(òü)ñòâî ñüòâîð¸. * 9. óáî om. Z,B 10. êü ñüäýòåë°ñòâó et sim. Ch,R,Z,B : êú äýòåëñòâó N

* me\n om. abgikmpt r(adi/wj post tou=ton ponunt aikmnq e)n t%= ] t%= ai

f.138v §9. 1-5 Genesis 1.27a 5-10 Genesis 1.27b §10. ìå ... ïð¸âîäåùó: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25 10-15 lex. óìíàãî voor tou= nooume/nou; men verwacht hier pass. part. praes. v. ðàç¹ìýâàò¸; ¹ìüíü elders voor noero/j, nohto/j, (dia)nohtiko/j, of tou= nou=, tou= nohtou= (cf. Gloss.) 20-25 ñüï¸ñàò¸ voor dialabei=n, LG: zerlegen, sondern, trennen, unterscheiden, bestimmen omissie, misschien door saut du même au même (t%= ei)pei=n ... t%= ei)pei=n of 2æå ðåù¸ ... 2æå ðåù¸), al zou men verwachten dat o(/ti / ÿêî dan bewaard zou zijn

84



MS. CH

ei) ga\r plh/rwma me\n a)gaqw=n to\ Qei=on, e)kei/nou de\ tou=to ei)kw\n! a)/ra e)n t%= plh=rej eiånai panto\j a)gaqou=, pro\j to\ a)rxe/tupon h( ei)kw\n e)/xei th\n o(moio/thta.

Àùå áî ¸ñïëüíåí·å ¹áî áë(à)ã¥”õü Á(î)æ(ü)ñòâ°íîå, wíîìó æå ñå” oáðàçü, ïðî÷åå âü ¸ñïëüíåí·å á¥ò¸ â°ñàêîãî áë(à)ãà êü ïðüâîwáðàçíîìó (5) oáðàçü ¸ìàòü ïîä(î)á·å.

11. Ou)kou=n e)stin e)n h(mi=n * panto\j me\n kalou= i)de/a, pa=sa de\ a)reth\ kai\ sofi/a kai\ pa=n o(/,ti pe/r e)sti pro\j to\ krei=tton noou/menon! e(\n de\ tw=n pa/ntwn kai\ to\ e)leu/qeron a)na/gkhj eiånai, kai\ mh\ u(pezeu=xqai/ tini fusik$= dunastei/#, a)ll' au)tecou/sion pro\j to\ dokou=n e)/xein th\n gnw/mhn! a)de/spoton ga/r ti xrh=ma h( a)reth\ kai\ e(kou/sion, to\ de\ kathnagkasme/non kai\ bebiasme/non a)reth\ eiånai ou) du/natai. 204

11. Ïðî÷åå âü íàñ(ü) ¬ñ(òü) AGR â°ñàêîãî óáî äîáðà â¸äýí·å, â°ñàêà æå äîáðîäýòåëü ¸ ïðýìóäðîñ(òü), ¸ â°ñàêî 2æå àùå ¬ñ(òü)* êü ëó÷üøåìó ðàç¹ìýâàåìî. Åä¸íî æå wò(ü) âüñýõü ¸ 2æå ñâîáîäíó* wò(ü) í¹æäå á¥ò¸, (10) ¸ íå âüïðåæåíó á¥ò¸ íýêîå¸ ¬ñ(òü)ñò°âíî¸* ñ·ëý, íü

ñàìîâëàñò°íü êü ìí¸ìîìó ¸ìýò¸ íðàâü. Íåwáëàä(à)åìà áî íýêàà âåùü ¬ñ(òü) äîáðîäýòåë¸ ¸ âîëíà; æå ¸ íàñ¸ëóåìî ïîíóæäàåìîå* äîáðîäýòåëü á¥ò¸ íå ìîæåòü. 12. (15) Âü âñýìü óáî wáðàçý,

12. E ) n pa=si toi/nun th=j ei)ko/noj tou= prwtotu/pou ka/llouj to\n xarakth=ra ferou/shj, ei) mh\ kata/ ti th\n diafora\n e)/xoi, ou)ke/t' a)\n ei)/h pa/ntwj o(moi/wma a)lla\ tau)to\n e)kei/n%* dia\ pa/ntwn a)nadeixqh/setai to\ e)n panti\ a)para/llakton. Ti/na toi/nun au)tou= te tou= Qei/ou kai\ tou= pro\j to\ Qei=on w(moiwme/nou th\n diafora\n kaqorw=men; e)n t%=, to\ me\n a)kti/stwj eiånai, to\ de\ dia\ kti/sewj u(posth=nai! h( de\ th=j toiau/thj i)dio/thtoj diafora\ pa/lin e(te/rwn i)diwma/twn a)kolouqi/an e)poi/hse!

*

ïðüâîwáðàçí¥å äîáðîò¥ íà÷ðüòàí·å íîñåùå, àùå íå ïî íý÷åñîìó ðàçë¸÷¸å ¸ìàòü, í¸êàêîæå óáî á¹äåòü ñåãî ðàä(¸) ïîäîá·å íü òîæäå wíîAGR â°ñýì¥ ïîêàæåòñå 2æå âü âñýìü íå¸çìýííîå. (20) Êîòîðîå óáî Á(î)æ(ü)ñòâ°íàãî æå ¸ 2æå êü Á(î)æ(ü)ñòüâíîìó ¹ïîä(î)áëÿåìó ðàçë¸÷·å â¸ä¸ìü? Âü 2æå, wâî óáî íåñüçäàííý á¥ò¸, wâî æå ñüçäàí·åìü íàñòàò¸. Òàêîâàãî æå ñâî¸ñòâà ðàçë¸÷·å ïàê¥ ¸íýõü ñîá°ñòâ·¸ ïîñëýäîâàí·å (25) ñüòâîð¸. * 11. ¬ñ(òü) om. B 12. ñâîáîäíó et sim. Ch,N,R,Z : ñâîáwäíîìó B 13. ¬ñ(òü)ñòüâíî¸ et sim. N,R,Z,B : ¬ñ(òü)ñò°âíîþ Ch 14. ïîíóæäàåìîå et sim. Ch,N,R,Z : ïîíóæäàåìî B

e)stin e)n h(mi=n ] e)n h(mi=n e)sti abik ita

codd., e)kei=no ed.

f.139r §11. 10-15 äîáðîäýòåë¸ voor nom. [-òåëü] §12. 15-20 gen. abs. e)n pa=si th=j ei)ko/noj tou= prwtotu/pou ka/llouj to\n xarakth=ra ferou/shj, “als het beeld in elk opzicht de stempel van de archetypische schoonheid draagt,...”, vgl. âü âñýìü wáðàçý, ïðüâîwáðàçí¥å äîáðîò¥ íà÷ðüòàí·å íîñåùå: wáðàçý loc. bij âü âñýìü i.p.v. subj. v. dat. abs.; gerundium íîñåùå i.p.v. loc. masc. sing., “in heel het beeld, dat de afbeelding (of de trekken) van de archetypische schoonheid draagt,…” pa/ntwj: ñåãî ðàä¸ i.p.v. [âüñàêî]; mogelijk op basis v. afwijkende Gr. lezing lex. íå¸çìýííîå, SJS : unveränderlich, incommutabilis, voor a)para/llakton, hier niet L&S: unchangeable maar LG: (unverändert, ununterschieden) vollkommen gleich.

85



MS. CH

sunomologei=tai ga\r pa/nth te* kai\ pa/ntwj, th\n me\n a)/ktiston fu/sin kai\ a)/trepton eiånai, kai\ a)ei\ w(sau/twj e)/xein! th\n de\ ktisth\n a)du/naton a)/neu a)lloiw/sewj susth=nai! au)th\ ga\r h( e)k tou= mh\ o)/ntoj ei)j to\ eiånai pa/rodoj, ki/nhsi/j tij e)sti\ kai\ a)lloi/wsij tou= mh\ o)/ntoj ei)j to\ eiånai, kata\ to\ qei=on bou/lhma meqistame/nou.

Ñü¸ñïîâýäóåìî áî ¬ñ(òü) âüñìà AGR ¸ â°ñàêî, íåñüçäàííîå óáî ¬ñ(òü)ñòâî ¸ íå|ïðýëîæíî f.139v á¥ò¸, ¸ ïð(¸)ñíî òàêîæäå ¸ìýò¸. Ñüçäàííîå æå íåâüçìîæíî ¬ñ(òü) áåçü ¸çìýíåí·à ñüñòàâ¸ò¸<ñå>. Ñå áî 2æå wò(ü) íåá¥ò·à âü á¥ò·å ïðýõîæäåí·å, äâ¸æåí·å (5) ¬ñ(òü) ¸ ¸çìýíåí·å íå ñóùîìó âü á¥ò·å, ïî á(î)æ(ü)ñòâíîì¹ õîòýí·ó ïðýñòàâëÿåìó.

13. Kai\ w(/sper to\n e)pi\ tou= xalkou= xarakth=ra Kai/saroj ei)ko/na le/gei to\ eu)agge/lion, di' ouâ manqa/nomen kata\ me\n to\ pro/sxhma* th\n o(moi/wsin eiånai tou= memorfwme/nou pro\j Kai/sara e)n de\ t%= u(pokeime/n% th\n diafora\n e)/xein! ou(/tw kai\ kata\ to\n paro/nta lo/gon, a)nti\ xarakth/rwn ta\ e)piqewrou/mena t$= te qei/# fu/sei kai\ t$= a)nqrwpi/n$ katanoh/santej e)n oiâj h( o(moio/thj e)sti\n! e)n t%= u(pokeime/n% th\n diafora\n e)ceuri/skomen, h(/tij e)n t%= a)kti/st% kai\ t%= ktist%= kaqora=tai.

13. H ÿêîæå íà ìýä¸ íà÷ðüòàí·å ‘Êåñàðåâà oáðàçà’ ãë(àãîë)åòü 2y(à)ã(ãå)ë·å, ¸ìæå óáî íà¹÷àåìñå ïî wáðàçóAGR ¹ïîä(î)áëåí·å á¥ò¸ âü3áðàæåííîìó (10) êü Êåñàðó, âü ñ¹ùîì° æå ðàçë¸÷·å ¸ìýò¸, ñ¸öå ¸ ïî íàñòîåùîìó ñëîâó, âü ìýñòî íà÷ðüòàí·¸ íàç¥ðàåìàà á(î)æ(ü)ñòâíîìó æå ¬ñ(òü)ñòâó ¸ ÷ë(îâý)÷üñêîìó ðàç¹ìýâøå âü í¸õ(ü)æå óïîä(î)áëåí·å ¬ñ(òü), âü (15) ñ¹ùîì° æå ðàçë¸÷·å ¸çüwáðýòàåìü, 2æå âü íåñüçäàííîìü ¸ ñüçäàííîìü â¸ä¸òñå.

14. E ) peidh\ toi/nun to\ me\n w(sau/twj e)/xei a)ei\, to\ de\ dia\ kti/sewj gegenhme/non a)po\ a)lloiw/sewj tou= eiånai h)/rcato kai\ suggenw=j pro\j th\n toiau/thn e)/xei troph/n! dia\ tou=to o( ei)dw\j ta\ pa/nta pri\n gene/sewj au)tw=n, kaqw/j fhsin h( profhtei/a, e)pakolouqh/saj, ma=llon de\ prokatanoh/saj, t$= prognwstik$= duna/mei pro\j o(/,ti r(e/pei kata\ to\ au)tokrate/j te kai\ au)tecou/sion th=j a)nqrwpi/nhj proaire/sewj h( ki/nhsij, e)peidh\ to\ e)so/menon eiåden!

Ïîíåæå ¹áî wâî” ¹áî òàêîæäå ¸ìàòü ïð(¸)ñíî, wâî” æå, òâàð¸þ á¥âøå, wò(ü) ¸çìýí¬í·à 2æå á¥ò¸ íà÷åòü ¸ ñüðîäíý êü òàêîâîìó (20) ¸ìàòü * ïðýëîæåí·å, ñåãî ðàä(¸) “âýä¥ â°ñà ïðýæäå á¥ò·à ¸õ(ü)”, ÿêîæå ðå÷å ïðîð(î)÷üñòâî, ïîñëýäîâàâü – ïà÷å æå ïðýä(ü)ðàçóìýâü – ïðîðàçóìíîþ ñ·ëîþ êü 2ìóæå ïðýêëàíÿåòñå ïî ñàìîäðüæàâíîìó æå ¸ ñàìîâëàñòíîì¹ (25) ÷ë(îâý)÷üñêàãî ïðî¸çâîëåí·à äâ¸æåí·å, ïîí¬æå á¥âàåìîå â¸äý,

* te om. abikn sxh=ma abikmnqt

* 15. êü òàêîâîìó ¸ìàòü et sim. Ch,N,R,Z : ¸ìàòú êú òàêîâîìó, alio ord., .â! et !à! s.l.

14.

corr. B

f.139v §12. 1-5 ñüñòàâ¸ò¸<ñå>. Ñå..., haplografie tij (na ki/nhsi/j) ontbreekt in vertaling variatio: to\ mh\ o)/n eerst íåá¥ò·å, en verder 5-10, íå ñóùî¬ §13. 5-10 Êåñàðåâà oáðàçà: gen. voor acc., opgevat als gen.acc. Secundum Matthaeum 22.20-21 §14. 20-25 Daniel 13.42

86



MS. CH

e)pitexna=tai t$= ei)ko/ni th\n kata\ to\ a)/rren kai\ qh=lu diafora\n, h(/tij ou)ke/ti pro\j to\ qei=on a)rxe/tupon ble/pei, a)lla\, kaqw\j ei)/rhtai, t$= a)logwte/r# pros%kei/wtai fu/sei.

êîâàð°ñòâóåòü || f.140r oáðàçó 2æå ïî ìóæüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîìü ðàçë¸÷·å, 2æå íå ê-òîìó êü á(î)æ(ü)ñòâ°íîìó ïðüâîwáðàçíîìó çð¸òü, íü, ÿêîæå ðå÷åñå, áåñëîâåñíý¸øîìó ïð¸ñâàÿåòñå ¬ñ(òü)ñòâó.

206 15. Th\n de\ ai)ti/an th=j toiau/thj e)pitexnh/sewj mo/noi me\n a)\n ei)dei=en oi( th=j a)lhqei/aj au)to/ptai kai\ u(phre/tai tou= lo/gou! h(mei=j de\, kaqw/j e)sti dunato\n, dia\ stoxasmw=n tinwn kai\ ei)ko/nwn fantasqe/ntej th\n a)lh/qeian, to\ e)pi\ nou=n e)lqo\n ou)k a)pofantikw=j e)ktiqe/meqa, a)ll' w(j e)n gumnasi/aj ei)/dei toi=j eu)gnw/mosi tw=n a)krowme/nwn prosqh/somen.

15. (5) Â¸íó æå òàêîâàãî êîâàð°ñòâ·à 2ä¸í¸ óáî âýäåòü ¸æå ¸ñò¸íý “ñàìîâ¸äö¸ ¸ ñëóã¥ ñëîâó”. Ì¥”” æå, ÿêîæå ¬ñ(òü) ìîùíî, ñüìîòðåí°ì¸ íýê¥”ì¸ ¸ wáðàç¥ ìü÷òàâ°øå ¸ñò¸íó, 2æå âü óìý ïð¸øüä(ü)øåå íå ¸çüÿâ¸òåë°íý (10) ¸çëàãàåìü, íü ÿêî âü oáüó÷åí·à â¸ä¹ áë(à)ãîðàçóìí¥ìü wò(ü) ïîñëóøàþù¸õ(ü) ïð¸ëîæ¸ìü.

16. Ti/ toi/nun e)sti\n o(\ peri\ tou/twn dienoh/qhmen; Ei)pw\n o( lo/goj o(/ti e)poi/hsen o( Qeo\j to\n a)/nqrwpon, t%= a)ori/st% th=j shmasi/aj a(/pan e)ndei/knutai to\ a)nqrw/pinon! ou) ga\r sunwnoma/sqh t%= kti/smati nu=n o( A ) da\m, kaqw\j e)n toi=j e)fech=j h( i(stori/a fhsi/n! a)ll' o)/noma t%= ktisqe/nti a)nqrw/p% ou)x o( ti\j a)ll' o( kaqo/lou e)sti/n! ou)kou=n t$= kaqolik$= th=j fu/sewj klh/sei toiou=to/n ti u(ponoei=n e)nago/meqa, o(/ti t$= qei/# prognw/sei te kai\ duna/mei pa=sa h( a)nqrwpo/thj e)n t$= prw/t$ kataskeu$= periei/lhptai! xrh\ ga\r Qe%= mhde\n a)or / iston e)n toi=j gegenhme/noij par' au)tou= nomi/zein,

16. ×òî óáî ¬ñ(òü) 2æå o ñ¸õ(ü) ñüì¥ñë¸õwì(ü)? Ðåêü ñëîâî ÿêî “ñüòâîð¸ Á(îã)ü ÷ë(îâý)êà”, <...> áåçïðýäýëíîìó ÿâëåí·åìü ïîêàçóåòñå (15) ÷ë(îâý)÷üñêîå. Íå áî ñü¸ìåíîâàíü á¥ñ(òü) òâàð¸ í(¥)íÿ Àäàìü, ÿêîæå âü ¸õ°æå ïî ñ¸õ(ü) ñïîâýñòü ðå÷å, íü ¸ìå ñüçäàííîìó ÷ë(îâý)êó íå ÿêî êòî, íü ñüáîðíî ¬ñ(òü). Ïðî÷åå ¬ñ(òü)ñòâà ñüáîðí¥ìü

çâàí·åìü òàêîâî íý÷òî ¹ì¥øëÿò¸ âîä¸ì¸ (20) 2ñì¸, ÿêî á(î)æ(ü)ñòâí¥ì° æå ïðîóâýäýí·åìü ¸ ñ·ëîþ â°ñå ÷ë(î)âý÷üñòâî âü ïðüâîìü ¹êðàøåí¸ wáü¬òî á¥ñ(òü). Ïîä(î)áàåò áî Á(îãî)â¸ í¸÷òîæå áåç°ïðýäýëíî âü á¥âàåì¥õ(ü) wò(ü) íåãî 35 íåïùåâàò¸ , (25)

f.140r §15. 5-10 Secundum Lucam 1.2 lex. calque ¸çüÿâ¸òåë°íý voor a)pofantikw=j, LG: mit Bestimmtheit, mit absolutem Geltungsanspruch 10-15 oáüó÷åí·å hier ~ gumnasi/a, LG: Übung, Training; von Überlegungen, Untersuchungen, Lösungsversuchen (im Untersch. zu festen Antworten, Entscheidungen) §16. 15-20 inhoudelijk belangrijk a(/pan niet in vertaling; de mensheid in haar geheel (i.e. v.d. ‘eerste schepping’) wordt hier geopponeerd aan de individuele mens íå ÿêî êòî: [ou)x w(j ti\j] voor ou)x o( ti\j?, cf. L&S: “in Philosophic writers, tij is added to the Art. to show that the Art. is used to denote a particular individual who is not specified in the general formula, although he would be in the particular case; o( ti\j a)/nqrwpoj the individual man (whoever he may be), this or that man, opp. a)/nqrwpoj (man in general); later o(/ tij (or o( ti\j)” predicatief ñüáîðíî, neutr. ~ ¸ìå, voor o( kaqo/lou, i.e. de mensheid als geheel - tgn. o( ti\j ¬ñ(òü)ñòâà ñüáîðí¥ìü çâàí·åìü, verandering v. volgorde t.o.v. Gr. 20-25 ¹êðàøåí¸ voor kataskeu$=, cf. supra 137v, 15-20

87



MS. CH

a)ll' e(ka/stou tw=n o)/ntwn eiånai/ ti pe/raj kai\ me/tron, t$= tou= Pepoihko/toj sofi/# perimetrou/menon.

íü* êîåìóæäî wò(ü) ñ¹ù¸õ(ü) á¥ò¸ íýê¥¸ êîíüöü ¸ ìýðà, Ñüòâîðøàãî ïðýìóäðîñò¸þ | f.140v oáüìýðàåìó.

17. (/Wsper toi/nun o( ti\j a)/nqrwpoj t%= kata\ to\ sw=ma pos%= periei/rgetai, kai\ me/tron au)t%= th=j u(posta/sewj h( phliko/thj e)sti\n, h( sunapartizome/nh t$= e)pifanei/# tou= sw/matoj! ou(/twj oiåmai kaqa/per e)n e(ni\ * sw/mati o(/lon to\ th=j a)nqrwpo/thtoj plh/rwma t$= prognwstik$= duna/mei para\ tou= Qeou= tw=n o(/lwn perisxeqh=nai, kai\ tou=to dida/skein to\n lo/gon to\n ei)po/nta, o(/ti kai\* e)poi/hsen o( Qeo\j to\n

17. ßêîæå ¹áî ¸æå êòî ÷ë(îâý)êü ïî òýëåñíîìó wò(ü) ÷åñò¸ âüçáðàíÿåòñå, ¸ ìýðà òîì¹ ñüñòàâà êîë¸÷üñòâî ¬ñ(òü), 2æå ñü¸ñïëüíÿåìî ÿâëåí·ó òýëåñå, ñ¸öå ìíþ (5) ÿêîæå âü

2ä¸íîìü íýêîåìüAGR òýëåñ¸ â°ñå ÷ë(îâý)÷üñòâà ¸ñïëüíåí·å ïðîðàç¹ìíîþ ñ·ëîþ wò(ü) Á(îã)à âüñýõü oáü¬ò¹ á¥ò¸, ¸ ñå” ¹÷¸ò¸ ñëîâ¹ ðåêøîìó, ÿêî: AGR “Ñüòâîð¸ Á(îã)ü* ÷ë(îâý)êà, ïî wáðàçó á(î)æ·ó ñüòâîð¸ 2ãî”, íå áî âü ÷åñò¸ (10) ¬ñ(òü)ñòâà oáðàçü, í¸æå âü íý÷åñîìü ¸õ°æå âü òîìü â¸ä¥ì¥”õü áë(àãî)ä(à)òü, íü íà â°ñýìü ðîäý ðàâíî òàêîâàà ïðîñò¸ðàåòñå ñ·ëà. Çíàìåí·å æå, â°ñýìü òàêîæäå ¹ìü óòâðüä¸ñå. Â°ñ¸ 2æå ðàçì¥øëÿò¸ ¸ ïðýä(ü)ñüâýòîâàò¸ñå (15) ñ·ëó ¸ìóòü, ¸ ¸íà â°ñà ¸ì¸æå á(î)æ(ü)ñòâ°íîå ¬ñ(òü)ñòâî âüí¬ãäà âü òîìü á¥âøîìó âüwáðàæàåòñå. Ïîä(î)áíý æå ¸ìàòü 2ãäà âü ïðüâîìü ì¸ðó ¹ñòðîåí¸” ñüïîêàçàíü á¥âü ÷ë(îâý)êü ¸ ¸æå ïî â°ñýõü ñêîí÷àí¸ (20) oáëàäàåAGR, ðàâíî íà ñåáý íîñåòü á(î)æ(ü)ñò°âí¥” oáðàçü.

a)/nqrwpon, kat' ei)ko/na Qeou= e)poi/hsen au)to/n! ou) ga\r e)n me/rei th=j fu/sewj h( ei)kw\n, ou)de\ e)/n tini tw=n kat' au)th\n qewroume/nwn h( xa/rij! a)ll' e)f' a(/pan to\ ge/noj e)pi/shj h( toiau/th dih/kei du/namij! shmei=on de\, pa=sin w(sau/twj o( nou=j e)gkaqi/drutai! pa/ntej tou= dianoei=sqai kai\ probouleu/ein th\n du/namin e)/xousi, kai\ ta\ a)/lla pa/nta di' wân h( qei/a fu/sij e)n t%= kat' au)th\n gegono/ti a)peikoni/zetai. o(moi/wj e)/xei o(/ te t$= prw/t$ tou= ko/smou kataskeu$= sunana208deixqei\j a)/nqrwpoj kai\ o( meta\ th\n tou= panto\j sunte/leian genhso/menoj*, e)pi/shj e)f' e(autw=n fe/rousi th\n qei/an ei)ko/na.

* + tini abikmq

* 16. íü R,Z : êü Ch,N error rubricatoris 17. ñüòâîð¸ Á(îã)ü et sim. Ch,N,R,Z : Á(îã)ü ñúòâîð¸, alio ord., !â! et !à! s.l. corr. B

kai\ om. km h(ghso/menoj

k

f.140r §16. 25-26 (êîíüöü ¸) ìýðà: nom. voor acc., subj. AcI ~ Gr. f.140v §17. 1-5 w(/sper o( ti\j a)/nqrwpoj t%= kata\ to\ sw=ma pos%= periei/rgetai, “zoals een individueel mens wordt begrensd door de omvang van zijn lichaam,…”, Sl. ÿêîæå ¸æå êòî ÷ë(îâý)êü ïî òýëåñíîìó wò(ü) ÷åñò¸ âüçáðàíÿåòñå, “zoals een individueel mens (?) door het lichamelijke gedeeltelijk wordt belemmerd”; t%= pos%= werd gelezen zoals kata\ poso/n, L&S: to a certain extent; âüçáðàíÿò¸, ‘verhinderen, belemmeren’ voor periei/rgw, L&S: enclose, encompass lex. ñü¸ñïëüíÿåìî voor sunapartizome/nh, L&S: pass. come to an end together with ÿâëåí·å voor e)pifa/neia, hier LG: (was oben, außen erscheint:) die äußere Erscheinung, die (äußere) Oberfläche – von d. Oberfläche von Körpern 5-10 â°ñå ¸ñïëüíåí·å ... oáü¬ò¹ á¥ò¸: contaminatie AcI en DcI Genesis 1.27 15-20 e)n t%= kat' au)th\n gegono/ti, “in datgene dat ernaar [scil. h( qei/a fu/sij] geschapen is”, Sl. âüí¬ãäà âü òîìü á¥âøîìó: e)n t%= werd onafhankelijk v. gegono/ti vertaald, cf. XIV 127v, 20 2ãäà, i.e. o(/te voor o(/ te (h(ghso/menoj)

88



MS. CH

18. Ñåãî ðàä(¸) 2ä¸íü ÷ë(îâý)êü ¸ìåíîâàñå â°ñå, ÿêî ñ·ëîþ á(î)æ¸åþ í¸æå ÷òî ïðý¸äå í¸æå õîùåòü, íü ¸ ÷àåìîå ðàâíî íàñòîåùîìó

18. Dia\ tou=to eiâj a)/nqrwpoj katwnoma/sqh to\ pa=n, o(/ti t$= duna/mei tou= Qeou= ou)/te ti par%/xhken ou)/te me/llei, a)lla\ kai\ to\ prosdokw/menon e)pi/shj t%= paro/nti t$= periektik$= tou= panto\j e)nergei/# perikratei=tai. Pa=sa toi/nun h( fu/sij h( a)po\ tw=n prw/twn me/xri tw=n e)sxa/twn dih/kousa, mi/a tij tou= o)/ntoj e)sti\n ei)kw\n! h( de\ pro\j to\ a)/rren kai\ qh=lu tou= ge/nouj diafora\ proskateskeua/sqh* teleutai=on t%= pla/smati, dia\ th\n ai)ti/an, w(j oiåmai, tau/thn.

oáüäðüæàòåëí¸ìü (25) â°ñåìó äý¸ñòâîìü* oäðüæåòñå. Â°ñàêî* ¹áî ¬ñ(òü)ñòâî ¸æå wò(ü) ïðüâ¥õü äàæå ¸ äî ïî||ñëýäí¥õ(ü) f.141r ïðîñò¸ðàåìî, 2ä¸íü íýê¥¸ ñóùàãî ¬ñ(òü) wáðàçü. Àùå ë¸ æå êü ìóæüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîì(ü) ðîäà ðàçë¸÷·å ïðýä(ü)AGR ïîñëýä¸ óñòðîåíî á¥ñ(òü) ñüçäàí¸þ – â¸í¥ ðàä¸, ÿêîæå ìíþ, ñåå.

* 18. äý¸ñòâîìü et sim. Ch,N,R,Z : äý¸ñòâó B 19. â°ñàêî et sim. Ch,N,R,Z : âüñà B

* prokateskeua/sqh dmp

f.140v §18. 25-26 pa=sa h( fu/sij, “de gehele [i.e. menselijke] natuur”: het gebruik van â°ñàêî bij ¬ñ(òü)ñòâî, i.p.v. [âüñå], “iedere, elke natuur” suggereert meerdere menselijke naturen, terwijl hier net de eenheid van de menselijke natuur als ‘mi/a tij tou= o)/ntoj ei)kw/n’ benadrukt wordt f.141r 1-5 àùå ë¸ æå, i.e. ei) de\ voor h( de\ (diafora/) êü ìóæüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîì(ü): êü c. loc. i.p.v. c. dat.; o.i.v. constructie met ïî, zoals hoger f.140r, 1-5: 2æå ïî ìóæüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîìü ðàçë¸÷·å? ïðýä(ü)óñòðîåíî á¥ñ(òü) ~ Gr. var. van mss. dmp, prokateskeua/sqh – inhoudelijk spreekt deze lezing ‘ïîñëýä¸’ tegen

89



MS. CH

XVIII. Kefa/laion iz.* Ti/ xrh\ le/gein pro\j tou\j e)paporou=ntaj, ei) meta\ th\n a(marti/an h( paidopoii/a + , pw=j a)\n e)ge/nonto ai( yuxai\ ei) a)nama/rthtoi die/meinan oi( e)c a)rxh=j a)/nqrwpoi.

¸¶.AGR (5) ×òî ïîä(î)áàåòü ãë(àãîë)àò¸ êü íåäîóìýâàþù¸ìñå*, àùå ïî ñüãðýøåí¸” äýòîòâîðåí·å, êàêî ¹áî á¥ë¸ á¥øå ä(¹)øå àùå áåçãðýøí¸ ïðýá¸ë¸ á¥øå ¸æå ¸ç íà÷åëà ÷ë(îâý)ö¸.

1. Ma=llon de\, pri\n to\ prokei/menon diereunh=sai, krei=tton i)/swj tou= proferome/nou para\ tw=n maxome/nwn h(mi=n e)pizhth=sai th\n lu/sin! le/gousi ga\r, pro\ th=j a(marti/aj mh/te to/kon i(storei=sqai mh/te w)di=na mh/te th\n pro\j paidopoii/a + n o(rmh/n! a)poikisqe/ntwn de\ tou= paradei/sou meta\ th\n a(marti/an, kai\ th=j gunaiko\j t$= timwri/# tw=n w)di/nwn katakriqei/shj, ou(/twj e)lqei=n to\n A ) da\m ei)j to\ gnw=nai gamikw=j th\n o(mo/zugon, kai\ to/te th=j paidopoii/a + j th\n a)rxh\n gene/sqai! ei) ouån ga/moj e)n t%= paradei/s% ou)k hån ou)/te w)di\j ou)/te to/koj, a)na/gkhn eiånai/ fasin e)k tou= a)kolou/qou logi/zesqai, mh\ a)\n e)n plh/qei gene/sqai ta\j tw=n a)nqrw/pwn yuxa\j, ei) mh\ pro\j to\ qnhto\n h( th=j a)qanasi/aj xa/rij mete/pese kai\ o( ga/moj dia\ tw=n e)piginome/nwn suneth/rei th\n fu/sin, a)nti\ tw=n u(pecio/ntwn tou\j e)c* au)tw=n a)nteisa/gwn!

1. Ïà÷å æå, ïðýæäå äàæå ïðýä(ü)ëåæåùåå ¸ñï¸òàò¸, (10) ëó÷°øå ¬ñ(òü), ìíþ, ïðî¸çíîñ¸ìîìó wò(ü) ðàòóþù¸õ(ü) íàñ(ü) âüç¥ñêàò¸ ðàçäðýøåí·å. Ãë(àãîë)þò° áî, ïðýæäå ñüãðýøåí·à í¸æå ðîæäüñòâî ñïîâýäóåìî á¥ò¸, í¸æå áîëýçíü, í¸æå êü äýòîòâîðåí¸þ ¹ñòðüìëåí·å. Hçãíàíîì° (15) æå á¥âøåìü wò(ü) ðàÿ ïî ñüãðýøåí¸”, ¸ æåíý òîìëåí·ó áîëýçíåìü oñóæäåíý á¥âø¸, òàêî ïð·¸ò¸ Àäàìó âü 2æå ïîçíàò¸ áðà÷íý 2ä¸íîñ¹ïðóæíóþ, ¸ òîãäà äýòîòâîðåí·ó íà÷åëî á¥ò¸. Àùå óáî áðàêü (20) âü ðà¸ íå áý, í¸æå áîëýçíü, í¸æå ðîæäåí·å, íóæäà á¥ò¸ ðýøå wò(ü) ïîñëýäóåìàãî* ïîì¥øëÿò¸, íå á¸ ¹áî á¥ëî âü ìíîæüñòâý ÷ë(îâý)÷üñê¥ìü ä(¹)øàìü á¥ò¸, àùå íå êü ñüìðüòíîìó áåñüìðüò·à áë(àãî)ä(à)òü ïðý¸ñïàëà á¸, (25) ¸ áðàêü ïð¸ðàä¸ ñüáëþäàøå á¥âàåì¥õ(ü) ¬ñ(òü)ñòâî, ¸çüãíàí¸õ(ü) ðàä¸ 2æå âü ìýñòî AGR ñ¸õ(ü) | f.141v âüâîäå;

* ih aiknqt a)nt' abik

* 1. íåäîóìýâàþù¸ìñå et sim. Ch,N,R, íåäî¹ìýþù¸ìñå Z 2. ïîñëýäóåìàãî Ch,N, ïîñëýäóþùàãî et sim. R,Z,B

f.141r §1. 15-20 òîìëåí·ó dat. ~ Gr. i.p.v. te verwachten instr. of íà c. acc. bij oñ¹æäåíý á¥âø¸ lex. th\n o(mo/zugon, Lampe: h( -oj: yoke-fellow, companion, bride, spouse, Sl. 2ä¸íîñ¹ïðóæíóþ, Mikl. ¬ä¸íîñ©ïð©æüíú, iunctus; ñ©ïð©ãú betekent enerzijds ‘juk’ (SJS: Gespann, zeu=goj, iugum), anderzijds fem. ñ©ïð©ãà op zich ‘echtgenote, gezellin’ (SJS: Frau, Gattin, Gemahlin; coniunx, uxor) 20-25 íóæäà: nom. voor acc. in AcI (of dat. in DcI) 25-26 voor impf. ñüáëþäàøå, dat nog altijd afhangt van àùå íå, zou men conditionalis verwachten ~ ïðý¸ñïàëà á¸ (o( ga/moj) a)nti\ tw=n u(pecio/ntwn tou\j e)c [var. a)nt'] au)tw=n a)nteisa/gwn, “(het huwelijk) dat ter vervanging van wie heengaat diens nageslacht in de plaats aanvoert”, Sl. (áðàêü) ¸çüãíàí¸õ(ü) ðàä¸ 2æå âü ìýñòî ñ¸õ(ü) âüâîäå, “(het huwelijk) dat omwille (door toedoen?) van de verdrevenen hun plaatsvervangers aanvoert”: het gebruik van ¸çãüíàò¸ roept associaties op met de verdrijving uit het paradijs – de voortplanting als gevolg van de zondeval –, eerder dan met de sterfelijkheid van de mens in zijn actuele gevallen staat, waardoor huwelijk en voortplanting onmisbaar zijn voor zijn voortbestaan; (ïð¸á¥âàåì¥õ(ü)) ðàä¸: dia/ voor a)nti/ (tw=n u(pecio/ntwn)?

90



MS. CH

w(/ste lusitelh=sai tro/pon tina\ th\n a(marti/an e)peiselqou=san t$= zw$= tw=n a)nqrw/pwn! e)/meine ga\r a)\n e)n t$= tw=n prwtopla/stwn dua/di to\ a)nqrw/pinon ge/noj, mh\ tou= kata\ to\n qa/naton fo/bou pro\j diadoxh\n th\n fu/sin a)nakinh/santoj*.

ÿêî ïîëçåâàò¸ wáðàçîìü íýê¥¸ì(ü) ãðýõ(ü) ïð¸âüøüä(ü) <âü> æ¸çíü ÷ë(îâý)÷üñêó, ïðýá¥ëü óáî á¥ âü [âü] ïðüâîçäàíí¥õ(ü) äâw¸ö¸ ÷ë(îâý)÷üñê¥” ðîäü, íå 2æå íà ñüìðüòü ñòðàõó êü ïðý2ò¸þ (5) ¬ñ(òü)ñòâî oáíîâëüøó AGR.

210 2. A ) ll' e)n tou/toij pa/lin o(

2. Íü âü ñ¸õ(ü) ïàê¥ ¸ñò¸ííîå óáî ñëîâî, ÿêîâî íýêîå êîãäà ñ¥” ¬ñ(òü), 2ä¸íýìü óáî áóä¸ ÿâëåííî

me\n a)lhqh\j lo/goj, o(/stij pote\ w)\n tugxa/nei, mo/noij a)\n ei)/h dh=loj toi=j kata\ Pau=lon ta\ tou= paradei/sou muhqei=sin a)po/rrhta! o( de\ h(me/teroj toiou=to/j e)stin. A ) ntilego/ntwn pote\ tw=n Saddoukai/wn t%= kata\ th\n a)na/stasin lo/g%, kai\ th\n polu/gamon e)kei/nhn gunai=ka, th\n toi=j e(pta\ genome/nhn a)delfoi=j, ei)j su/stasin tou= kaq' e(autou\j* do/gmatoj profero/ntwn, eiåta ti/noj meta\ th\n a)na/stasin e)/stai punqanome/nwn, a)pokri/netai pro\j to\n lo/gon o( Ku/rioj, ou) mo/non tou\j Saddoukai/ouj paideu/wn a)lla\ kai\ pa=si toi=j meta\ tau=ta th=j e)n t$= a)nasta/sei* zwh=j fanerw=n to\ musth/rion! e)n ga\r t$=

ñóù¸ìü ïî Ïàâëý ðà¸ñêàà íàó÷åíí¥ìü íå¸çðå÷åííàà. Íàøå æå òàêîâî ¬ñ(òü): Ïðîò¸âîñëîâåù¸ìñå (10) íýêîãäà Ñàäóêåwìü 2æå íà âüñêðüñåí·å ñëîâîìü, ¸ ìíîîãîáðà÷íóþ wíó æåí¹ 2æå ñåäì¸ìü á¥âøó” áðàò·àìü âü ñüñòîàí·å ¸æå âü wíýõü AGR ïðýäàí·à ïðî¸çíîñåù¸ìü, òàæå êîìó (15) ïî âüñêð(ü)ñåí¸” áóäåòü âüïðàøàþù¸ìü, wò(ü)âýùàâàåòü êü ñëîâó Ã(îñïîä)ü, íå òüêìî Ñàäóêåå íàêàçóå, íü ¸ â°ñýìü ¸æå ïî âüñêð(ü)ñåí¸þ AGR æ¸çí¸ ÿâëÿå òà¸í°ñòâî. “Âü âüñêð(ü)ñåí¸ áî, ðå÷(å), í¸ æåíåòñå í¸ ïîñàãàþòü, í¸ áî (20) ¹ìðýò¸ ê-òîìó ìîãóòü; ðàâíîàãã(å)ëí¸ áî ñ¹òü, ¸ ñ(¥)íwâå ñóòü á(î)æ·¸, AGR âüñêð(ü)ñåí·à ñ(¥)íwâå ñóùå”. Âüñêð(ü)ñåí·à æå áë(àãî)ä(à)òü í¸÷òîæå ¸íî íàìü oáýùàâàåòü,

a)nasta/sei, fhsi\n, ou)t / e gamou=sin ou)/te gami/skontai, ou)/te ga\r a)poqanei=n e)/ti du/nantai! i)sa/ggeloi ga/r ei)si, kai\ ui(oi\ Qeou= ei)si,* th=j a)nasta/sewj* ui(oi\ o)/ntej! h( de\ th=j a)nasta/sewj ou)de\n e(/teron h(mi=n e)pagge/lletai

xa/rij

*

a)nakaini/santoj ikm kat' au)tou\j i toi=j meta\ tau=ta th=j e)n t$= a)nasta/sei ] th=j meta\ th\n a)na/stasin abikmqt ei)si ante qeou= ponunt

abkmq

f.141v §1. 1-5 âü lijkt te ontbreken bij acc. æ¸çíü ÷ë(îâý)÷üñêó na ïð¸âüøüä(ü); aangezien op de volgende regel een overbodig âü staat, lijkt het mogelijk dat die in de loop van de traditie op de verkeerde plaats in de tekst terechtgekomen is §2. 5-10 ÿêîâî íýêîå: oi(/oj tij voor o(/stij? óáî áóä¸: Sl. onterecht imperatief (wens) voor Gr. potentialis ñóù¸ìü ïî Ïàâëý íàó÷åíí¥ìü voor toi=j kata\ Pau=lon muhqei=sin: vert. v. Gr. lidwoord met part. van á¥ò¸, cf. A 104r, 14 9-20 ~ Ad Corinthios II 12.4 10-15 vgl. Gr. a)ntilego/ntwn tot lo/g%, “toen de Sadduceeën ooit de leer van de verrijzenis tegespraken”; de Sl. vertaler maakt de zin pass. ïðîò¸âîñëîâåù¸ìñå tot ñëîâîìü, “toen de Sadduceeën ooit werden tegengesproken door de het woord over [i.e. de leer van] de verrijzenis” 15-25 Secundum Matthaeum 22.30 et Secundum Lucam 20.35-36

91



MS. CH

h)\ th\n ei)j to\ a)rxai=on tw=n peptwko/twn a)pokata/stasin! e)pa/nodoj ga/r tij e)sti\n e)pi\ th\n prw/thn zwh\n h( prosdokwme/nh xa/rij, to\n a)poblhqe/nta tou= paradei/sou pa/lin ei)j au)to\n e)pana/gousa! ei) toi/nun h( tw=n a)pokaqistame/nwn zwh\ pro\j th\n tw=n a)gge/lwn oi)kei/wj e)/xei, dh=lon o(/ti o( pro\ th=j paraba/sewj bi/oj a)ggeliko/j tij hån! dio\ kai\ h( pro\j to\ a)rxai=on th=j zwh=j h(mw=n e)pa/nodoj toi=j a)gge/loij w(moi/wtai! a)lla\ mh\n, kaqw\j ei)/rhtai, ga/mou par' au)toi=j ou)k o)/ntoj, e)n muria/sin a)pei/roij ai( stratiai\ tw=n a)gge/lwn ei)si\n, ou(/tw ga\r e)n tai=j o)ptasi/aij o( Danih\l dihgh/sato! ou)kou=n, kata\ to\n au)to\n tro/pon, ei)/per mhde\mi/a paratroph/ te kai\ e)k / stasij a)po\ th=j a)ggelikh=j o(motimi/aj e)c a(marti/aj h(mi=n e)ge/neto, ou)k a)\n ou)de\ h(mei=j tou= ga/mou pro\j to\n plhqusmo\n e)deh/qhmen! a)ll' o(/stij e)sti\n e)n t$= fu/sei tw=n a)gge/lwn tou= pleonasmou= tro/poj (a)/rrhtoj me\n kai\ a)nepino/htoj stoxasmoi=j a)nqrwpi/noij, plh\n a)lla\ pa/ntwj e)sti/n) ouâtoj* a)\n kai\ e)pi\ tw=n braxu/ ti par' a)gge/louj h)lattwme/nwn 212 a)nqrw/pwn e)nh/rghsen, ei)j to\ w(risme/non u(po\ th=j boulh=j tou= Pepoihko/toj me/tron to\ a)nqrw/pinon au)/cwn.

ðàçâý 2æå âü ïðüâîå ïàäø·¸õ(ü) óñòðîåí·å. Âüçâðàùåí·å (25) áî íýêîå ¬ñ(òü) íà ïðüâóþ æ¸çíü ÷àåìàà áë(àãî)ä(à)òü, ¸çâðüæåííàãî wò(ü) ðàà ïàê¥ âü íü âüçâî||äåù¸. f.142r Àùå æ¸çíü êü óáî ¹ñòðàÿåì¥õ(ü) àãã(å)ë°ñêî¸ ïð¸ñâîåí·å ¸ìàò(ü), ÿâý ¬ñ(òü) ÿêî 2æå ïðýæäå ïðýñòóïëåí·à æ¸ò·å àãã(å)ë°ñêî íýêîå áý”, òýì°æå ¸ êü äðåâíåìó æ¸çí¸ (5) íàøåå âüçâðàùåí·å àãã(å)ëîîìü óïîä(î)á¸ñå. Íü óáî, ÿêîæå ðå÷åñå, áðàêó âü wíýõ(ü) íå ñóù¹, âü òìàõü áåçìýðí¥õ(ü) âî¸í°ñòâà àãã(å)ë°ñêà ñóòü; ñ¸öå áî âü Äàí·¸ëü ïîâýäà. â¸äýí·¸õ(ü) Ïðî÷åå, ïî òîìóæäå wáðàçó, (10) àùå í¸2ä¸íî ¸çìýíåí·å æå ¸ wò(ü)ñòóïëåí·å wò(ü) àãã(å)ëüñêàãî 2ä¸íî÷üñò·à wò(ü) ãðýõà íàìü á¥ñ(òü), íå óáî í¸æå ì¥” áðàêà êü óìíîæåí·ó ïîòðýáîâàë¸ á¥õîìü, íü ÿêîæå ¬ñ(òü) àãã(å)ë°ñêîìü âü ¬ñ(òü)ñòâý ¹ìíîæåí·à (15) wáðàçü (íå¸çðå÷åíü óáî ¸ íåðàçóìýâàåìü ðàñìîòðåíì¥ ÷ë(îâý)÷üñê¥ì¸, wáà÷å íü â°ñàêî ¬ñ(òü)), ñ¸öå AGR óáî ¸ íà ¸õæå “ìàëîìü íý÷¸ìü <...> ¹ìàëåíí¥õ(ü)” äý¸ñòâîâà, âü ÷ë(îâý)êü” oïðýäýëåí°íóþ ñüâýòîìü Ñüòâîðøàãî (20) ìýðó ÷ë(îâý)÷üñêîå âüçðàùàå.

3. Ei) de\ stenoxwrei=tai/ tij, e)pizhtw=n to\n th=j gene/sewj tw=n yuxw=n tro/pon, ei) mh\ prosedeh/qh th=j dia\ tou= ga/mou sunergi/aj o( a)/nqrwpoj, a)nterwth/somen* kai\ h(mei=j to\n th=j a)ggelikh=j u(posta/sewj tro/pon,

3. Àùå ë¸ æå ñüòýñêíýåìü ¬ñ(òü) êòî, ¸ñê¥ á¥ò·à ä(¹)øàìü oáðàçü,* àùå íå ïîòðýáîâà 2æå wò(ü) áðàêà ñüïîñïýøåí·å ÷ë(îâý)êü, AGR ñüïðîò¸âü äà âüïðîñ¸ìü ¸ ì¥” àãã(å)ë°ñêàãî ñüñòàâà wáðàçü,

* ou(/twj agkmpq a)nterwth/swmen gklpq

* 3. ä(¹)øàìü oáðàçü et sim. Ch,N,R,Z : wáðàç(ü) ä(¹)øàì(ü), alio ord.,!â! et !à! s.l.

corr. B

f.141v §2. 20-25 het zeer courante óñòðîåí·å, elders ook voor kataskeuh/, mhxa/nhma, kata/stasij, ook voor a)pokata/stasij, LG: Zurückversetzen, Wiederherstellung, Rückkehr in den ursprünglichen [früheren, vorigen] Stand; im Zush. mit d. ‘Apokatastasis’lehre; SJS geeft ¹ñòðî¬í¸¬ ook in bet. Wiedergutmachung, Wiederherstellung; kata/stasij, a)pokata/stasij; cf. ook infra, 142v, 5-10 en ¹ñòðàÿåì¥õ(ü) voor a)pokaqistame/nwn, 142r, 1-5 f.142r 5-10 Daniel 7.10 10-15 vgl. Gr. o(/stij e)sti\n ... tro/poj, “wat ook de wijze is...”, en Sl. ÿêîæå ¬ñ(òü) ... wáðàçü, “zoals de wijze is...” 15-20 Psаlmi 8.6; Ad Hebraeos 2.9; het citaat is onvolledig; par' a)gge/louj niet in vert. íà c. gen. ¸õæå ¹ìàëåíí¥õ(ü) ÷ë(îâý)êü”, of verwarring van de uitgangen van gen. en loc. pl.

92



MS. CH

pw=j e)n a)pei/roij muria/sin e)kei=noi, kai\ mi/a ou)si/a o)/ntej kai\ e)n polloi=j a)riqmou/menoi! tou=to ga\r prosfo/rwj a)pokrinou/meqa t%= profe/ronti, pw=j a)\n hån di/xa tou= ga/mou o( a)n / qrwpoj; ei)po/ntej, o(t / i kaqw/j ei)si xwri\j ga/mou oi( a)/ggeloi! to\ ga\r o(moi/wj* e)kei/noij to\n a)/nqrwpon eiånai pro\ th=j paraba/sewj, dei/knusin h( ei)j e)kei=no pa/lin a)pokata/stasij.

êàêî âü áåçìýðí¥õ(ü) òìàõ(ü) oí¸”, ¸ 2ä¸íî ñóùü|ñòâî f.142v ñóùå, ¸ âü ìíîçýõü ¸ç÷¸òàåì¸. Ñå” áî ïîä(î)áíý wò(ü)âýùàåìü ïðî¸çíîñåùîìó êàêî óáî áý áåç° áðàêà ÷ë(îâý)êü, ðåêøå, ñóùå ÿêîæå ñóòü êðîìý áðàêà àãã(å)ë¸. Åæå áî ïîä(î)áíóAGR (5) wíýìü ÷ë(îâý)êó á¥ò¸ ïðýæäå ïðýñòóïëåí·à, ïîêàçóåòü 2æå âü oíî ïàê¥ ¹ñòðîåí·å.

4. Tou/twn ouån h(mi=n ou(twsi\* dieukrinhqe/ntwn e)panite/on e)pi\ to\n pro/teron lo/gon --- pw=j meta\ th\n kataskeuh\n th=j ei)ko/noj, th\n kata\ to\ a)/rren kai\ qh=lu diafora\n o( Qeo\j e)pitexna=tai t%= pla/smati! pro\j tou=to ga/r fhmi xrh/simon eiånai to\ prodihnusme/non h(mi=n qew/rhma! o( ga\r ta\ pa/nta paragagw\n ei)j to\ eiånai, kai\ o(/lon e)n t%= i)di/% qelh/mati to\n a)/nqrwpon pro\j th\n qei/an ei)ko/na diamorfw/saj, ou) tai=j kat' o)li/gon prosqh/kaij tw=n e)piginome/nwn a)ne/meinen i)dei=n e)pi\ to\ i)/dion plh/rwma to\n a)riqmo\n tw=n yuxw=n teleiou/menon! a)ll' a)qro/wj au)t%= plhrw/mati pa=san th\n a)nqrwpi/nhn fu/sin dia\ th=j prognwstikh=j e)nergei/aj katanoh/saj, kai\ t$= u(yhl$= te kai\ i)sagge/l% lh/cei timh/saj, e)peidh\ proei=de t$= o(ratik$= duna/mei mh\ eu)quporou=san pro\j to\ kalo\n th\n proai/resin, kai\ dia\ tou=to th=j a)ggelikh=j zwh=j a)popi/ptousan --w(j a)\n mh\ kolobwqei/h to\ tw=n yuxw=n tw=n a)nqrwpi/nwn plh=qoj, e)kpeso\n e)kei/nou tou= tro/pou kaq' o(\n oi( a)/ggeloi pro\j plh=qoj hu)ch/qhsan!

Ñ¸õ(ü) ñ¸öå íàìü AGR ¹ÿñí¸âøåìü, äà âüçâðàò¸ìñå íà ïðüâîå ñëîâî: êàêî ïî óñòðîåí·ó wáðàçà 2æå ïî ìóæüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîìü (10) ðàçë¸÷·å Á(îã)ü õ¥òðüñòâóåòü ñüçäàí¸þ. Êü ñåìó áî ðåêó ïîòðýáíî íàìü á¥ò¸ ïðýä(ü)ÿâëÿåìîå â¸äýí·å. Hæå áî â°ñà ïð¸âåä¥ âü 2æå á¥ò¸, ¸ â°ñåãî ÷ë(îâý)êà ñâî¸ìü õîòýí·åìü êü á(î)æ(ü)ñòâíîìó wáðàçó âüwáðàç¸âü, (15) íå ¸õ°æå ïî ìàëó ïð¸ëîæåí·¸ ïð¸á¥âàþù¸õ(ü) oæ¸äàë° á¥ â¸äýò¸ íà ñâîå ¸ñïëüíåí·å ÷¸ñëî ä(¹)øàìü ñüâðüøàåìî, íü íàïðàñíî* ñ¸ìü ¸ñïëüíåí·åìü â°ñå ÷ë(îâý)÷üñêîå ¬ñ(òü)ñòâî ïðîóâýäàåì¥”ìü äý¸ñòâîìü ðàçóìýâü, (20) ¸ â¥ñîê¥ì° æå ¸ ðàâíîàãã(å)ëí¥ìü íàñëýä·åìü ïî÷üòü, ïîíåæå ïðîâ¸äý â¸ä¸òåë°íîþ ñ·ëîþ íå ïðàâîøüñòâóþùà êü äîáðîìó ïðî¸çâîëåí·å, ¸ ñåãî ðàä¸ àãã(å)ë°ñê¥å æ¸çí¸ wò(ü)ïàäàþùà – ÿêî óáî äà íå ïðýêðàò¸òñå (25) ä(¹)øü ÷ë(îâý)÷üñê¥õ(ü) ìíwæüñòâî, wò(ü)ïàäü oíîãî ïðüâà”ãî ¸ì°æå àãã(å)ë¸ êü ìíîæüñòâó âü||çðàñòîøå,

* ita codd. o(/moion ed. ou(\twj

(25)

4.

* 4. íàïðàñíî Ch,R,Z,B : íàïðàñòíî N

h(mi=n abikn

f.142v §3. 1-5 vertaling v. elliptische o(/ti-constructie met part. ñóùå, mogelijk om opeenvolging van ÿêî en ÿêîæå te vermijden 5-10 ¹ñòðîåí·å voor a)pokata/stasij, cf. supra 141v, 20-25 §4. pass./act.-wissel: tou/twn h(mi=n dieukrinhqe/ntwn, “nu deze zaken door ons op orde zijn gesteld”, Sl. ñ¸õ(ü) (gen. voor acc.) íàìü ¹ÿñí¸âøåìü, “Nu wij deze dingen hebben verduidelijkt...” 10-15 â°ñåãî ÷ë(îâý)êà ñâî¸ìü õîòýí·åìü: verandering v. volgorde t.o.v. Gr. 15-20 ¸õ°æå ïð¸ëîæåí·¸ = instr. onterecht conditionalis oæ¸äàë° á¥ 20-25 participia íå ïðàâîøüñòâóþùà ..., wò(ü)ïàäàþùà te lezen bij onderverstaan [÷ëîâýêà] i.p.v. bij ïðî¸çâîëåí·å 25-26 ïðüâà”ãî, i.e. tou= prw/tou voor tou= tro/pou; fout door metathese

93



MS. CH

dia\ tou=to th\n kata/llhlon toi=j ei)j a(marti/an katolisqh/sasi th=j au)ch/sewj e)pi/noian e)gkataskeua/zei t$= fu/sei, a)nti\ th=j a)ggelikh=j megalofui/a + j to\n kthnw/dh te kai\ a)/logon th=j e)c a)llh/lwn diadoxh=j tro/pon e)mfuteu/saj t$= a)nqrwpo/thti.

f.143r ñåãî ðàä(¸) ïîä(î)áíîå ¸ìæå âü ãðýõ(ü) ïîïëüçø¸ìñå âüçðàùåí¸þ ¹ì¥øëåí·å óñòðàÿåòü ¬ñ(òü)ñòâó, âü ìýñòî àãã(å)ë°ñêà”ãî âåëåìóäð·à ñêîòñê¥” æå ¸ áåñëîâåñí¥ 2æå wò(ü)

214 5. E ) nteu=qe/n moi dokei= kai\ o(

5. Wò(ü)ñóä¹ ìíý ìí¸òñå ¸ âåë¸ê¥¸ Ä(à)â(¥)äü, oêàÿå ÷ë(îâý)÷å wêàÿí°ñòâî, òàêîâýì¸ ÿêî ñëîâåñ¥ ñýòóå ¬ñ(òü)ñòâî, “÷ë(îâý)êü âü ÷üñò¸ ñ¥” íå ðàçóìý” (‘÷üñòü’ ãë(àãîë)þ 2æå êü àãã(å)ëwìü 2ä¸íî÷üñò·å) ñåãî ðàä(¸), (10) ðå÷å, “ïð¸ëîæ¸ñå ñêîòýõ(ü) íåñüì¸ñëí¥õ(ü) ¸ óïîä(î)á¸ñå ¸ìü”. Âü ¸ñò¸íó áî

äðóãü äðóãà (5) ïðý2ò·à oáðàçü âüñàä¸âü ÷ë(îâý)÷üñòâó.

me/gaj Daui\d, katoiktizo/menoj tou= a)nqrw/pou th\n a)qlio/thta, toiou/toij lo/goij kataqrhnh=sai th\n fu/sin, o(/ti a)/nqrwpoj e)n tim$= w)\n ou) sunh=ke (timh\n le/gwn th\n pro\j tou\j a)gge/louj o(motimi/an) dia\ tou=to, fhsi\, parasuneblh/qh toi=j kth/nesi toi=j a)noh/toij kai\ w(moiw/qh au)toi=j! o)/ntwj ga\r kthnw/dhj e)ge/neto o( th\n r(ow/dh tau/thn ge/nesin t$= fu/sei paradeca/menoj* dia\ th\n pro\j to\ u(lw=dej r(oph/n.

*

kthnw/deij

e)ge/nonto

oi(

ñêîòýí¸ á¥øå ¸æå òåêóùåå ñå” á¥ò·å ¬ñ(òü)ñòâîìü ïðý2ì(ü)øå AGR çà 2æå êü âåùíîìó ¹ñòðüìëåí·à.

paradeca/menoi

abiknt

f.143r §5. 5-10 oêàÿå ... wêàÿí°ñòâî voor Gr. katoiktizo/menoj ... th\n a)qlio/thta: figura etymologica 5-15 Psalmi 48.13 en 21

94



MS. CH

XIX. Kefa/laion ih.* (/Oti ta\ a)/loga e)n h(mi=n pa/qh e)k th=j pro\j th\n a)/logon fu/sin suggenei/aj ta\j a)forma\j e)/xei.

»¶.AGR ßêî áåñëîâåñí·å âü íàñ(ü) ñòð(à)ñò¸ wò(ü) 2æå êü áåñëîâåñíîìó (15) ¬ñ(òü)ñòâó ñüðîä°ñòâ·à â¸í¥ ¸ìóòü.

1. Oiåmai ga\r e)k th\j a)rxh=j tau/thj kai\ ta\ kaq' e(/kaston pa/qh oiâon e)/k tinoj phgh=j sundoqe/nta plhmmurei=n e)n t$= a)nqrwpi/n$ zw$=! tekmh/rion de\ tw=n lo/gwn *, h( tw=n paqhma/twn sugge/neia, kata\ to\ iåson h(mi=n te kai\ toi=j a)lo/goij e)mfainome/nh! ou) ga\r dh\ qe/mij t$= a)nqrwpi/n$ fu/sei t$= kata\ to\ qei=on eiådoj memorfwme/n$, th=j e)mpaqou=j diaqe/sewj prosmarturei=n ta\j prw/taj a)rxa/j! a)ll' e)peidh\ proeish=lqen* ei)j to\n ko/smon tou=ton h( tw=n a)lo/gwn zwh\, e)/sxe de/ ti dia\ th\n ei)rhme/nhn ai)ti/an th=j e)kei=qen fu/sewj kai\ o( a)/nqrwpoj, (to\ kata\ th\n ge/nesin le/gw) summete/sxe dia\ tou/tou kai\ tw=n loipw=n tw=n e)n e)kei/n$ qewroume/nwn t$= fu/sei! ou) ga\r kata\ to\n qumo/n e)sti tou= a)nqrw/pou h( pro\j to\ Qei=on o(moi/wsij, ou)/te dia\ th=j h(donh=j h( u(pere/xousa xarakthri/zetai fu/sij! deili/a te kai\ qra/soj kai\ h( tou= plei/onoj e)/fesij kai\ to\ pro\j to\ e)lattou=sqai mi=soj kai\ pa/nta ta\ toiau=ta, po/rrw tou= qeoprepou=j xarakth=ro/j e)sti.

1. Ìíþ áî wò(ü) íà÷åëà ñåãî ¸ ÿæå ïî êîåìóæäî ñòðàñò¸ ÿêîæå wò(ü)

íýêîåãî ¸ñòî÷í¸êà ñü¸çäàíí¥ íàâîäíåí·å òâîð¸ò¸ âü ÷ë(îâý)÷üñöý¸ æ¸çí¸. Íàçíàìåíàåò° æå ñëîâî AGR ñòð(à)äàí¸wì(ü) (20) ñüðîä°ñòâî, ïî ðàâíîìó íàì° æå ¸ áåñëîâåñí¥ì(ü) ÿâëÿåìî. Í¸ áî í(¥)íÿ ïðàâåäíî ¬ñ(òü) ÷ë(îâý)÷üñêîìó ¬ñ(òü)ñòâó 2æå ïî á(î)æ(ü)ñòâ°íîìó â¸äýí·ó âüwáðàæåíó ñòðàñòíîì¹ ñüëîæåí¸þ ïð¸ñâýä(ý)òåë°ñòâîâàò¸ ïðüâàà íà÷åëà, AGR (25) íü ïîíåæå ïð¸ñòóï¸ âü ì¸ðü ñü” áåñëîâåñí¥õ(ü) æ¸çíü, ¸ìýàøå æå íý÷òî ðå÷åíí¥å | f.143v ðàä(¸) â¸í¥ òàìîøíÿ”ãî ¬ñ(òü)ñòâà ¸ ÷ë(îâý)êü (2æå ïî á¥ò¸þ ãë(àãîë)þ), ñüïð¸÷åñò¸ñå ñ¸ìü ¸ ïðî÷·¸ìü ¸õæå âü oíîìü ¬ñ(òü)ñòâó â¸ä¸ì¥õ(ü). Íå áî ïî ÿðwñò¸ ¬ñ(òü) ÷ë(îâý)êó êü Á(î)æ(ü)ñòâ°íîì¹ (5) ¹ïîä(î)áëåí·å, í¸æå ñëàäîñò¸þ ïðý¸ìóùåå ïîêàçóåòñå ¬ñ(òü)ñòâî. Ñòðàõ(ü) æå ¸ äðüçîñòü, ¸ ìíîæà¸øàãî æåëàí·å, ¸ êü 2æå ¹ìàëåíó á¥ò¸ íåíàâ¸ñ(òü), ¸ â°ñà òàêîâàà äàëå÷å á(î)ãîïîä(î)áíàãî* íà÷ðüòàí·à ñóòü.

2. Tau=ta toi/nun e)k tou= a)lo/gou me/rouj h( a)nqrwpi/nh fu/sij pro\j e(auth\n e)feilku/sato.

Ñ·à ¹áî wò(ü) áåñëîâåñíý¸øåå ÷åñò¸ ÷ë(îâý)÷üñêîå ¬ñ(òü)ñòâî êü* ñåáý ïð¸âëý÷å,

iq abiknq tekmhrioi= de\ to\n lo/gon abf ex corr. ikmnqt prosh=lqen d1ilm

* 1. á(î)ãîïîä(î)áíàãî Ch,N,R,Z : á(î)æ(ü)ñòúâíîïwä(î)áíàã(î) B, (.)(î)ãwïwä(î)áíàãw in marg. B 2. êü et sim. Ch,N,R,Z : âú B

2.

*

(10)

f.143r §1. 15-20 ÿæå (ñòðàñò¸) ~ Gr. ta\ 20-25 eenmalig â¸äýí·å voor eiådoj; elders steeds â¸äü, cf. Gloss. (cf. TROST, Untersuchungen : 318, eiådoj vidъ en viděnije) calque ïð¸ñâýä(ý)òåë°ñòâîâàò¸ voor prosmarturei=n, in bet. ‘toeschrijven aan’ 25-26 met ïð¸ñòóï¸, dat de lezing prosh=lqen van de mss. d1ilm volgt, gaat de bet. ‘eerst, als eerste’ verloren

95



MS. CH

oiâj ga\r h( a)/logoj zwh\ pro\j sunth/rhsin e(auth=j h)sfali/sqh, tau=ta pro\j to\n a)nqrw/pinon metenexqe/nta bi/on, pa/qh e)ge/neto! qum%= me\n ga\r sunthrei=tai ta\ 216 w)mobo/ra, filhdoni/# de\ ta\ polugonou=nta tw=n zw/wn! sw/zei to\n a)/nalkin h( deili/a, kai\ to\n eu)a/lwton toi=j i)sxurote/roij o( fo/boj, to\n de\ polu/sarkon h( laimargi/a! kai\ to\ diamartei=n ou(tinosou=n tw=n kaq' h(donh\n, lu/phj u(po/qesij e)n toi=j a)lo/goij e)sti\! tau=ta pa/nta kai\ ta\ toiau=ta dia\ th=j kthnw/douj gene/sewj suneish=lqe t$= tou= a)nqrw/pou kataskeu$=.

¸ì¸æå áî áåñëîâåñíàà æ¸çíü êü ñüáëþäåí·ó ñåáý ¹òâðüä¸ñå. Ñ·à êü ïðýíåñåíà á¥âøå ÷ë(îâý)÷üñêîìó æ¸ò¸þ ñòð(à)ñò¸ á¥øå. ßðîñò·þ (15) ñüáëþäàþòñå ñóðîâîï¸òàåìàà, ñëàñòîëþá¸âà æå ñóòü ìíîãîðàæäàòåëíàà wò(ü) æ¸âîîòí¥õ(ü), ñ(ü)ï(à)ñàåòü íåìîùíàãî ñòðàõü, ¸ ¹äîáü¬òà”ãî êðýï÷à¸ø·¸õ(ü) ñòðàõü, * ìíîãîïëüòíà”ãî æå ëàñêðüä°ñòâî. H 2æå ïîãðýøàò¸ ÷åñîì¹ ëþáî wò(ü) ñëàäîñòí¥õ(ü) (20) ñêðüá¥ â¸íà âü áåñëîâåñí¥õ(ü) ¬ñ(òü). Ñ·à â°ñà ¸ òàêîâàà ñêîò°ñê¥”ìü á¥ò·åìü ïð¸âüí¸äîøå ÷ë(îâý)÷üñêîìó ¹ñòðîåí·ó.

3. Kai/ moi sugkexwrh/sqw kata/ tina plastikh\n qaumatopoii/a + n diagra/yai t%= lo/g% th\n a)nqrwpi/nhn ei)ko/na. Kaqa/per ga/r e)stin i)dei=n e)n toi=j pla/smasi ta\j diaglu/fouj morfa\j a(\j mhxanw=ntai pro\j e)/kplhcin tw=n e)ntugxano/ntwn oi( ta\ toiau=ta filotexnou=ntej, mi#= kefal$= du/o morfa\j prosw/pwn u(poxara/ssontej! ou(/tw moi dokei= diplh=n fe/rein o( a)/nqrwpoj pro\j ta\ e)nanti/a th\n o(moio/thta --- t%= me\n qeoeidei= th=j dianoi/aj pro\j to\ qei=on * ka/lloj memorfwme/noj,

3. H ¹áî ïðîùåíî ìíý áóä¸ ïî

* pro\j

íýêî¸ìü ëüæí¥ìü ÷þäîòâîðåí·åìü ïðýï¸ñàò¸ (25) ñëîâîìü ÷ë(îâý)÷üñê¥¸ wáðàçü. ßêîæå áî ¬ñ(òü) â¸äýò¸ âü çäàí·¸õ(ü) ¸æå ¸ñòóêàí·åìü oáðà||ç¥ f.144r ¸õ°æå ¹ñòðàÿþòü êü ¹ñòðàøåí·ó* ñ¹ù·¸õ(ü) ¸æå òàêîâàà ëþáîõ¥òðüñòâóþùå, 2ä¸íî¸ ãëàâý äâà” çðàêà ë¸öü” ïîä(ü)íà÷ðüòàþùå, ñ¸öå ìíý ìí¸òñå ñóã¹áî íîñ¸ò¸ (5) ÷ë(îâý)êü êü ñóïðîò¸âí¥”ìü ïîä(î)á·å: á(î)ãîâ¸äíîþ óáî ì¥ñë¸ AGR äîáðîòîþ âüoáðàæåíü, * 3. ¸ ¹äîáü¬òà”ãî êðýï÷à¸ø·¸õ(ü) ñòðàõü in marg. Ch 4. ¹ñòðàøåí·ó Ch,N : ¹êðàøåí·þ

to\ qei=on om. ik

et sim. R,Z,B

f.143v §2. 15-20 ñëàñòîëþá¸âà ñóòü: filhdonei= (met subj. neutr. pl.) voor filhdoni/#? onderdifferentiatie, ñòðàõü resp. voor deili/a en fo/boj §3. 20-25 ïî c. instr. i.p.v. c. dat.; lex.: ëüæí¥ìü, SJS: ëúæüíú: lügnerisch, falsch; täuschend, trügerisch, voor plastikh/n, hier SJS: of moulding; mogelijk o.i.v. plasto/j, L&S: naast moulded, that can easily be moulded ook fabricated, forged, counterfeit (vgl. TROST, Untersuchungen : 327, lъža pla/sma) ¸ñòóêàí·åìü: dia\ glufh=j voor diaglu/fouj? f.144r 1-5 lex. pro\j e)/kplhcin, LG: -ij, niet enkel das Erschrecken, der Schrecken, maar ook – zoals hier – das Erstaunen, die Faszination: Sl. êü ¹ñòðàøåí·ó, SJS: Drohung; foberismo/j, to\ fobero/n; terror; secundair ¹êðàøåí·þ van mss. R,Z,B lex. ñ¹ù·¸õ(ü), “van de aanwezigen” voor e)ntugxano/ntwn, “van de (toevallige) toeschouwers” – LG: hier e)ntugxa/nw, auf eine Gebilde stoßen; konfrontiert werden mit einem Bild, Anblick; (fast:) sehen, erblicken 5-10 á(î)ãîâ¸äíîþ óáî ì¥ñë¸ äîáðîòîþ âüoáðàæåíü: i.e. [t%= me\n qeoeidei= th=j dianoi/aj ka/llei memorfwme/noj] voor defectief t%= me\n qeoeidei= th=j dianoi/aj <...> ka/lloj memorfwme/noj van Gr. mss. ik

96



MS. CH

tai=j de\ kata\ pa/qoj e)gginome/naij o(rmai=j pro\j to\ kthnw=dej fe/rwn th\n oi)keio/thta! polla/kij de\ kai\ o( lo/goj* a)pokthnou=tai, dia\ th=j pro\j to\ a)/logon r(oph=j te kai\ diaqe/sewj sugkalu/ptwn to\ krei=tton t%= xei/roni! e)peida\n ga/r tij pro\j tau=ta th\n dianohtikh\n e)ne/rgeian kaqelku/s$, kai\ u(phre/thn tw=n paqw=n gene/sqai to\n logismo\n e)kbia/shtai, paratroph/ tij gi/netai tou= a)gaqou= xarakth=roj pro\j th\n a)/logon ei)ko/na, pa/shj pro\j tou=to metaxarassome/nhj th=j fu/sewj, kaqa/per gewrgou=ntoj tou= logismou= ta\j tw=n paqhma/twn a)rxa\j kai\ di' o)li/gwn ei)j plh=qoj e)pau/contoj! th\n ga\r par' e(autou= sunergi/an xrh/saj t%= pa/qei, polu/xoun kai\ a)mfilafh= th\n tw=n a)to/pwn ge/nesin a)peirga/sato.

à ÿæå ïî ñòð(à)ñò¸ á¥âàåìàà ¹ñòðüìëåí·à êü ñêîò°ñêîìó íîñå ïð¸ñâîåí·å. Ìíwæ¸öåþ æå ¸ âüñ(ü)AGR ñêîòýíü á¥âàåòü, çà 2æå êü (10) áåñëîâåñíîìó ¹ñòðüìëåí·à æå ¸ ñüëîæåí·à ñüïîêð¥âàå áîëøåå õóæäüø¸ìü. Åãäà æå óáî êòî” êü ñ¸ìü ì¥ñëüíîå äý¸ñòâî ïð¸âëý÷åòü, ¸ ñëóã¹ ñòð(à)ñòåìü á¥ò¸ ïîì¥ñëü ïîíóä¸òü, ïðýâðàùåí·å íýêîå (15) á¥âàåòü áë(à)ãîìó íà÷ðüòàí¸þ êü áåñëîâåñíîìó wáðàçó, â°ñåìó êü ñåì¹ ïðýëàãàåìó ¬ñ(òü)ñòâó, ÿêîæå çåìëåäýëàþùó ïîì¥ñëó ñòð(à)ñòí¥å íà÷åòê¥, ¸ ìàëýì¸ âü ìíîæüñòâî âüçðàñòàþùó. Wò(ü) ñåáå áî (20) ñüäýàí·å ïîòðýáîâàâü ñòð(à)ñò¸þ, ìíîãî ¸ wá¥ëíî áåçìýñòí¥õ(ü) á¥ò·å ñüäýëà.

4. Ou(/twj h( filhdoni/a th\n me\n a)rxh\n e)/sxen e)k th=j pro\j to\ a)/logon o(moiw/sewj, a)ll' e)n * toi=j a)nqrwpi/noij plhmmelh/masi proshuch/qh, tosau/taj diafora\j tw=n kata\ th\n h(donh\n a(martanome/nwn gennh/sasa, o(/saj e)n toi=j a)lo/goij ou)k e)/stin eu(rei=n. ou(/twj h( pro\j to\n qumo\n diana/stasij suggenh\j me/n e)sti t$= tw=n a)lo/gwn o(rm$=, au)/cetai de\ t$= tw=n logismw=n summaxi/#! e)kei=qen ga\r h( mh=nij, o( fqo/noj, to\ yeu=doj, h( e)piboulh\, h( u(po/krisij*!

4. Ñ¸öå ñëàñòîëþá·å ¸ç íà÷åëà óáî wò(ü) 2æå êü áåñëîâåñíîìó ¹ïîä(î)áëåí·à âüAGR ÷ë(îâý)÷üñê¥õ(ü) æå ñüãðýwåí·¸õ(ü) ïð¸âüçðàñòå, òîë¸êà ðàçë¸÷·à (25) ¸õ°æå ïî ñëàñò¸ * ñüãðýøàþù¸”ìü ðîä¸âøó, 2ë¸êà âü áåñëîâåñí¥õ(ü) íýñ(òü) wáðý|ñò¸. f.144v

o( lo/goj ] o(/loj acf1 supersc. ikmn a)ll' e)n ] e)n de\ abik + o( do/loj, h( u(pouli/a, h( a)pisti/a, h( kakoh/qeia, to\ qra/soj, h( kakhgori/a abcik

* 5. ïî ñëàñò¸ corr. : ïîñëàò¸ codd. 6. ¹ñòðüìëåí¸þ et sim Ch,N,R,Z : óñòðú |¹ñòðúìë¬í·þ B 7. ïîì¥ñëüí¸ì¥ et sim. Ch,N,R, ïwì¥ñëüì¸ et sim. Z,B

Ñ¸öå 2æå êü ÿðîñò¸ âüñòàí·å ñüðîäíî óáî ¬ñ(òü) áåñëîâåñí¥õ(ü) ¹ñòðüìëåí¸þ*, âüçðàñòàåò æå ïîì¥ñëüí¸ì¥* ñüïîñîá°ñòâ¸åìü. Wò(ü)ò¹ä(¹) áî âðàæäà, çàâ¸ñòü, (5) ëüæà, íàâýòü, ë¸öåìýð·å, AGR ëüñòü, ëüñò¸â°ñòâî, íåâýð·å, çëîíðàâ·å, äðüçîñòü, çëîðý÷·å.

*

f.144r §3. 5-10 ÿæå ... á¥âàåìàà ¹ñòðüìëåí·à, misschien las de vertaler ta\j ... e)gginome/naj voor tai=j ... e)gginome/naij; te lezen als een soort acc. van betrekking? 15-20 âüçðàñòàþùó voor e)pau/contoj: Avan. geeft âúçðàñòàò¸, вырастать, подрастать, увеличиваться, en âúçðàùàò¸, выращивать, увеличивать; (-)ðàñòàò¸ en (-)ðàùàò¸ lijken in deze tekst echter zonder onderscheid te zijn gebruikt, cf. Gloss. 20-25 ïîòðýáîâàâü met dat. (?) ñòð(à)ñò¸þ (cf. ook XIV 132v, 10): ïîòðýáîâàò¸ komt in deze vertaling niet enkel voor in bet. ‘nodig hebben’; hier ook voor act. xra/w, L&S: furnish with, furnish the use of, lend §4. 25-26 ¸õ°æå ... ñüãðýøàþù¸”ìü: part. act. voor pass. ðîä¸âøó: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25.

97



MS. CH

Ñ·à â°ñà ëóêàâàãî óìó äýëàí·à ñóòü. Àùå áî wáíàæ¸òñå 2æå wò(ü) ïîì¥ñëü ïîñîá°ñòâ·à ñòð(à)ñòü, ñêîðîñüìðüòíà (10) íýêàà ¸ íåìîùíà ÿðîñòü wñòàâëÿåòñå, êàïëåþ wáðàçîìü, êóïíî á¥âàåìà ¸ àá·å ïîã¥áàåìà. Ñ¸öå ñâ¸í·¸ ëàñêðüä°ñòâî ë¸õî¸ì°ñòâî AGR âüâåäå* , ¸ êîíÿ â¥ñîêîå á¥ñ(òü) ãðüäîñò¸ íà÷åëî, (15) ¸ ÿæå ïî êîåìóæäî â°ñà ñêîòñêàãî áåñëîâåñ·à â¸íîâíà á¥âøà ëóêàâí¥ìü óìà ïîòðýáîâàí·åìü çëîáà á¥ñ(òü).

218 tau=ta pa/nta th=j ponhra=j tou= nou= gewrgi/aj e)sti/n! ei) ga\r gumnwqei/h th=j e)k tw=n logismw=n summaxi/aj to\ pa/qoj, w)ku/moro/j tij kai\ a)/tonoj o( qumo\j katalei/petai, pomfo/lugoj di/khn, o(mou= te gino/menoj kai\ eu)qu\j a)pollu/menoj. ou(/twj h( tw=n suw=n laimargi/a th\n pleoneci/an ei)sh/negke*, kai\ to\ tou= i(/ppou gau=ron ge/gone th=j u(perhfani/aj a)rxh/! kai\ ta\ kaq' e(/kaston pa/nta th=j kthnw/douj a)logi/aj a)formhqe/nta dia\ th=j ponhra=j tou= nou= xrh/sewj kaki/a e)ge/neto. 5. (/Wsper ouån kai\ to\ e)/mpalin, ei)/per o( logismo\j tw=n toiou/twn kinhma/twn a)ntimetala/boi to\ kra/toj, ei)j a)reth=j eiådoj e(/kaston tou/twn a)ntimeqi/statai! poiei= ga\r o( me\n qumo\j th\n a)ndri/an, to\ de\ deilo\n th\n a)sfa/leian, kai\ o( fo/boj th\n eu)pei/qeian, to\ mi=soj de\ th\n th=j kaki/aj a)postrofh\n, h( de\ a)gaphtikh\ du/namij th\n pro\j to\ a)lhqw=j kalo\n e)piqumi/an! to\ de\ gau=ron tou= h)/qouj u(perai/rei tw=n paqhma/twn kai\ a)dou/lwton u(po\ tou= kakou= diafula/ssei to\ fro/nhma. e)painei= de\ to\ toiou=ton th=j e)pa/rsewj eiådoj kai\ o( me/gaj a)po/stoloj, sunexw=j / w fronei=n! kai\ e)gkeleuo/menoj ta\ a)n ou(/twj e)sti\n eu(rei=n, o(/ti pa=n to\ toiou=ton ki/nhma t%= u(yhl%= th=j dianoi/aj sunepairo/menon, t%= kata\ th\n qei/an ei)ko/na ka/llei susxhmati/zetai.

5. ßêîæå

¹áî* ¸ âüñïåòü ïàê¥, àùå ïîì¥ñëü óáî òàêîâ¥õ(ü) äâ¸æåí·¸ âüñïðý¸ìåòü (20) äðüæàâó, âü äîáðîäýòåë¸ â¸äü êîåæäî wò(ü) ñ¸õ(ü) âüñïðýñòàâëÿåòñå*, òâîð¸ò° áî ¹áî ÿðwñ(òü) ìóæüñòâî, ñòðàø¸âîå æå óòâðüæäåí·å, ¸ ñòðàõ(ü) áë(à)ãîíåíàâ¸ñò° æå çëîá¥ ïîêîðåí·å, wò(ü)âðàùåí·å, ëþáîâíàà (25) æå ñ·ëà 2æå êü ¸ñò¸ííîìó äîáðó æåëàí·å. Ãðüäýë¸âîå æå wá¥÷àÿ || f.145r ïðýâüñõîä¸òü ñòð(à)ñò¸, ¸ íåïîðàáîùåíî wò(ü) çëà ñüõðàíÿåòü* ìóäðîâàí·å. Ïîõâàëÿåò° æå òàêîâ¥” ïðýâüçíîøåí·à â¸äü ¸ âåë¸ê¥¸ àï(î)ñ(òî)ëü, ÷åñòî ïîâåëýâàå “â¥øíÿ (5) ìóäðüñòâîâàò¸”, ¸ òàêî ¬ñ(òü) oáðýñò¸, ÿêî âüñàêî òàêîâîå äâ¸æåí·å, â¥ñîêîìó ì¥ñëüíîìó ñüâüçâ¥øàåìî, 2æå ïî á(î)æ(ü)ñòâíîìó wáðàç¹ äîáðîòý âüwáðàæàåòñå.

*

* 8. âüâåäå et sim. Ch,N,R,Z : âúâîäå B 9. ¹áî et sim. R,Z,B : ¹ Ch,N 10. âúñïðýñòàâëÿ|âëÿåòñå B 11. alio ord. ñúõðàíÿåò(ü) wò(ü) çëà B

ei)sh/gagen l

f.144v §4. 15-20 a)formhqe/nta: â¸íîâíà á¥âøà; â¸íîâüíú á¥ò¸, ‘schuldig zijn, de oorzaak zijn’ zou eventueel voor act. a)forma/w kunnen staat, maar hier pass., LG: seinen Ausgang nehmen von, entspringen aus f.145r §5. 1-5 Gr. u(perai/rei, ‘optillen, verheffen’, met obj. to\ fro/nhma, dat ook als obj. van diafula/ssei fungeert; Sl. ïðýâüñõîä¸òü, SJS: übertreffen, überragen; ìóäðîâàí·å is zo enkel object v. ñüõðàíÿåòü Ad Colossenses 3.2 5-10 â¥ñîìîìó dat. voor instr.

98



MS. CH

6. A ) ll' e)peidh\ barei=a/ tij e)sti\ kai\ katwferh\j h( th=j a(marti/aj r(oph\, plei=on to\ e(/teron gi/netai! ma=llon ga\r t%= ba/rei th=j a)lo/gou fu/sewj sugkataspa=tai to\ h(gemoniko\n th=j yuxh=j, h)/per t%= u(/yei th=j dianoi/aj to\ baru/ te kai\ xoi+ko\n a)nuyou=tai! dia\ tou=to polla/kij a)gnoei=sqai poiei= to\ qei=on dw=ron h( peri\ h(ma=j a)qlio/thj, oiâon proswpei=on ei)dexqe\j t%= kata\ th\n ei)ko/na ka/llei ta\ pa/qh th=j sarko\j e)pipla/ssousa.

6. Íü ïîíåæå òåæêî íýêîå (10) ¬ñ(òü) ¸ äîëóíîñíî ãðýõà ñòðüìëåí·å, ìíîæàå äðóãî á¥âàåòü. Ïà÷å ¹áî òåæåñò¸þ áåñëîâåñíàãî ¬ñ(òü)ñòâà ñüí¸çòðüçàåòñå âë(à)ä(¥)÷üñò°âíîå ä(¹)øå, ÿêîæå â¥ñîòîþ ì¥ñë¸ òåæêîå æå ¸ ïðüñòíîå âüçíàøàåòñå. (15) Ñåãî ðàä(¸) ìíîæ¸öåþ íåâýäîìü á¥ò¸ òâîð¸òü á(î)æ(ü)ñòâí¥” äàðü 2æå w íàñ(ü) wêàÿí°ñòâî, ÿêîæå ë¸öåìýð·å íåïîä(î)áíî 2æå ïî wáðàçó äîáðîòý ñòð(à)ñò¸ òýëåñí¥å ç¸æäóù¹.

7. Ou)kou=n suggnwstoi/ pwj ei)si\n oi( pro\j ta\ toiau=ta ble/pontej, eiåta th\n qei/an morfh\n e)n tou/toij eiånai ou)k eu)xerw=j suntiqe/menoi! a)lla\ dia\ tw=n katwrqwko/twn to\n bi/on e)/cesti th\n qei/an e)n toi=j a)nqrw/poij ei)ko/na * ble/pein! ei) ga\r e)mpaqh/j tij 220 kai\ sa/rkinoj w)\n a)pistei=sqai poiei= to\n a)/nqrwpon w(j qei/% ka/llei kekosmhme/non! o( u(yhlo\j pa/ntwj th\n a)reth\n kai\ kaqareu/wn e)k molusma/twn bebaiw/sei soi th\n pro\j to\ krei=tton e)pi\ tw=n a)nqrw/pwn u(po/lhyin.

7. Ïðî÷åå (20) ì(¸)ë(î)ñò¸â¸ íýêàêî ñ¹òü ¸æå êü òàêîâ¥”ìü çðåùå, ïî ñ¸õ(ü)æå á(î)æ(ü)ñòâíîìó* çðàêó âü ñ¸õ(ü) [/B] á¥ò¸ íå ¹äîáíî ñüïîëàãàþùå. Íü ¸ñïðàâëüø¸õ(ü) ðàä¸ æ¸ò·å ìîùíî ¬ñ(òü) á(î)æ(ü)ñò°âí¥ wáðàçü âü ÷ë(î)â(ý)öýõ(ü) AGR çðýò¸. Àùå áî (25) ñòð(à)ñòüíü íýê¥¸ ¸ ïëüòýíü ñ¥” [/B] íåâýðîâàò¸ñå òâîð¸òü ÷ë(îâý)êà ÿêî á(î)æ(ü)ñòâíîþ | f.145v äîáðîòîþ óêðàøåíà, â¥ñîê¥¸ â°ñàêî äîáðîäýòåë¸þ ¸ o÷¸ùàåñå wò(ü) ñêâðüí¥ ¸çâýñò¸òü òåáý 2æå êü ëó÷°øåì¹ íà ÷ë(î)â(ý)öýõü ìíýí·å.

8. Oiâon! krei=tton ga\r e)n u(podei/gmati dei=cai to\n lo/gon! a)ph/leiye t%= th=j ponhri/aj molu/smati to\ th=j fu/sewj ka/lloj ti\j* tw=n e)pi\ kaki/# gnwri/mwn, I) exoni/aj tuxo\n h)\ ei)/ tij e(/teroj e)pi\ kak%= mnhmoneu/etai! a)ll' e)n Mwu+s$= kai\ toi=j kat' e)kei=non kaqara\ diefula/xqh h( th=j ei)ko/noj morfh/.

8. Ñ¸ðý÷ü –

ëó÷°øå áî (5) ¹êàçàí·åìü ÿâ¸ò¸ ñëîâî – çàòð¥ ëóêàâ°ñòâ·à ñêâðüíîþ ¬ñ(òü)ñò°âíóþ äîáðîòó ¸õæå âü çëîáý çíàåì¥õ(ü) êòî AGR, Iåõîí·à ïî ñüëó÷àþ, ¸ë¸ àùå êòî ¸íü w çëó ïîì¸íàåìü ¬ñ(òü), íü âü Ìwy¨ñåó ¸ ¸õ°æå ïî wíîì(ü) (10) ÷¸ñòü ñüõðàíåíü á¥ñ(òü) oáðàçà çðàêü.

* ei)ko/na e)n toi=j a)nqrw/poij dglp tij post gnwri/mwn l

* 12. á(î)æ(ü)ñòâíîìó et sim. Ch,N,R,Z : á(î)æ(ü)ñòâîìó B

f.145r §6. 10-15 ÿêîæå i.p.v. [íåæå of íåæåë¸] na ïà÷å: i.e. adv. $âper, ‘op dezelfde manier als, (net) zoals’, voor h)/per, ‘dan, dan zelfs’, na comparatief 15-20 lex. ë¸öåìýð·å, SJS: Arglist, Verstellung, Heuchelei voor proswpei=on, hier letterlijk ‘masker’ lex. ç¸æäóù¹ (uitbreiding dat. abs.), v. çüäàò¸, i.e. pla/ssein, ‘bouwen, maken, scheppen’, voor e)pipla/ssousa, LG: schmieren, streichen auf; etw. überdecken mit §7. 2025 lex. ì(¸)ë(î)ñò¸â¸, SJS: -âú, gnädig, gütig, barmherzig; fromm, voor suggnwstoi/, ~ ì¸ëú: SJS: mitleidenswert, entschuldbar; suggnwsto/j, miserabilis, excusabilis

99



MS. CH

) n oiâj toi/nun ou)k h)maurw/qh to\ E ka/lloj, e)n tou/toij e)nargh\j h( tw=n legome/nwn pi/stij e)sti\n, o(/ti a)/nqrwpoj tou= Qeou= mi/mhma ge/gonen.

Âü í¸õ(ü)æå óáî íå ïîìðà÷¸ñå äîáðîòà, âü ñ¸õ(ü) ÿâëåíà ãë(àãîë)åì¥õ(ü) âýðà ¬ñ(òü), ÿêî ÷ë(îâý)êü á(î)æ·å ïîä(î)á·å á¥ñ(òü).

9. A ) ll' e)paisxu/netai/ tij tuxo\n, t%= dia\ brw/sewj h(mi=n kaq' o(moio/thta tw=n a)lo/gwn th\n zwh\n sunesta=nai, kai\ dia\ tou=to a)na/cion h(gei=tai to\n a)/nqrwpon tou= kat' ei)ko/na Qeou= pepla=sqai dokei=n! a)ll' e)lpize/tw th=j leitourgei/aj tau/thj a)te/leian doqh/sesqai t$= fu/sei pote\, kata\ th\n prosdokwme/nhn zwh/n! ou) ga/r e)sti, kaqw/j fhsin o( a)po/stoloj, h( basilei/a

9. Íü ñðàìëÿåòñå êòî íýêë¸ çà 2æå ñíýä¸þ íàìü ïî ïîä(î)á¸þ áåñëîâåñí¥õ(ü) (15) æ¸çí¸ íàøåå ñüñòàâëÿåìý á¥ò¸, ¸ ñåãî ðàä(¸) íåäîñòî¸íà ìýí¸òü ÷ë(îâý)êà 2æå ïî wáðàçó á(î)æ·ó ñüçäàíó ìíýò¸. Íü äà óïîâàåòü ñëóæá¥ ñåå íåñëóæåí·å äàò¸ñå ¬ñ(òü)ñòâó íýêîãäà, âü ÷àåìóþ æ¸çíü. “Íå (20) áî ¬ñ(òü),” ÿêîæå ðå÷å àï(î)ñ(òî)ëü, “ö(à)ð(ü)ñòâ·å á(î)æ·å áðàøíî ¸ ï¸ò·å,” “í¸æå o õëýáý 2ä¸íîìü æ¸âó á¥ò¸ ÷ë(îâý)êó,” Ã(îñïîä)ü ïðýä(ü)ãë(àãîë)à, “íü âü â°ñàêîìü ãë(àãîë)ý ¸ñõîäåùîìó ¹ñò¥ á(î)æ·¸ì¸.” Íü ¸ âüñêð(ü)ñåí¸þ ðàâíîàãã(å)ëíî íàìü ïîêàçàþùó* (25) æ¸ò·å, áðàøí¹ æå âü àãã(å)ëýõü íå ñ¹ùó, äîâîëíà ¬ñ(òü) âýðà 2æå ¸çìý||í¸ò¸ñå f.146r wò(ü) òàêîâà”ãî ñë¹æåí·à ÷ë(îâý)êó, ¸æå ïî ïîä(î)á·ó àãã(å)ëü” ïîæ¸âøàãî.

tou= Qeou= brw=sij kai\ po/sij, ou)de\ e)p' a)/rt% zh/sesqai mo/n% to\n a)/nqrwpon, o( Ku/rioj prohgo/reusen, a)ll' e)n panti\ r(h/mati e)kporeuome/n% dia\ sto/matoj Qeou=. A ) lla\ kai\ th=j a)nasta/sewj i)sa/ggelon h(mi=n u(podeiknuou/shj to\n bi/on, brw/sewj de\ para\ toi=j a)gge/loij ou)k ou)/shj, i(kanh\ pi/stij tou= a)pallagh/sesqai th=j toiau/thj leitourgi/aj to\n a)/nqrwpon, to\n kaq' o(moio/thta tw=n a)gge/lwn zhso/menon.

* 13. ïîêàçóþùó Ch,N,B, ïîêàçàþùó Ch in corr., R,Z f.145v §9. 15-20 íàøåå toevoeging t.o.v. Gr.; æ¸çí¸ íàøåå ñüñòàâëÿåìý á¥ò¸: willekeurig gebruik van gen. en dat. in de DcI ìíýò¸ i.p.v. ìíýò¸ñå voor dokei=n ñëóæá¥ ... íåñë¹æåí·å: figura etymologica 20-25 dat. ¸ñõîäåùîìó voor loc. 15-26 Ad Romanos 14.17 et Secundum Matthaeum 4.4; ~ Secundum Lucam 20.36 f.146r 1-5 (¸çìýí¸ò¸ñå ÷ëîâýêó, …) ïîæ¸âøàãî: gen. voor dat.

100



MS. CH

XX. Kefa/laion iq.* Pro\j tou\j le/gontaj, pa/lin e)n brw/sei kai\ po/sei eiånai* tw=n e)lpizome/nwn a)gaqw=n th\n a)po/lausin, dia\ to\ e)c a)rxh=j t%= paradei/s% gegra/fqai dia\ tou/twn to\n a)/nqrwpon zh=n.

ê.AGR Êü ãë(àãîë)þù¸ìü, ïàê¥ âü áðàøíý ¸ ï¸ò·¸ íàäýåì¥õ(ü) áë(à)ãü íàñëàæäåí·å á¥ò¸ AGR, çà 2æå ¸ç íà÷åëà (5) âü ðà¸ ï¸ñàíî á¥ò¸ ñ¸ì¸ ÷ë(îâý)ê¹ æ¸ò¸.

1. A ) ll' i)/swj tij ou)k ei)j to\ au)to\ pa/lin th=j zwh=j eiådoj 222 e)paneleu/sesqai le/gei to\n a)/nqrwpon, ei)/ge pro/teron me\n e)n t%= e)sqi/ein håmen, meta\ tau=ta de\ th=j toiau/thj leitourgi/aj a)feqhso/meqa. A ) ll' e)gw\, th=j a(gi/aj a)kou/wn grafh=j, ou) mo/non swmatikh\n e)pi/stamai brw=sin, ou)de\ th\n dia\ sarko\j eu)frosu/nhn! a)lla/ tina kai\ e(te/ran oiåda trofh\n, a)nalogi/an tina\ pro\j th\n tou= sw/matoj e)/xousan, hâj h( a)po/lausij e)pi\ mo/nhn th\n yuxh\n diabai/nei! fa/gete tw=n e)mw=n a)/rtwn, h( sofi/a toi=j peinw=si diakeleu/etai! kai\ makari/zei tou\j th\n toiau/thn brw=sin peinw=ntaj o( Ku/rioj! kai\ ei)/ tij diy#=, fhsi\n*, e)rxe/sqw pro/j me kai\ pine/tw! kai\ o( me/gaj H ( sai/a + j pi/ete eu)frosu/nhn toi=j dunatoi=j e)pai/e + in th=j megalofui/a + j au)tou= e)gkeleu/etai! e)/sti de/ tij kai\ a)peilh\ profhtikh\ kata\ tw=n timwri/aj a)ci/wn, w(j lim%= kolasqhsome/nwn! o( de\ limo\j, ou)k a)/rtou tij e)sti\n a)pori/a kai\ u(/datoj, a)lla\ lo/gou e)pi/leiyij! ou) limo\n ga\r a)/rtou fhsi\n, h)\* di/yan

1. Íü íýêë¸ êòî íå âü òüæäå ïàê¥ æ¸çí¸ â¸äü âüçâðàò¸ò¸ñå ãë(àãîë)åòü ÷ë(îâý)êó, çàí¬ ïðüâýå ¹áî âü 2æå* ÿñò¸ áýõwì(ü), ïî ñ¸õ(ü) æå òàêîâ¥å ñëóæá¥ wñòàâëåí¸ á¹äåìü. Íü (10) àçü, ñ(âå)òàãî ñë¥øå ï¸ñàí·à, íå òüêìî òýëåñíó âýìü ï¸ùó, í¸æå ïëüòüñêîå âåñåë·å, íü íýêîþ ¸ äð¹ãó âýìü ï¸ùó, ïð¸êëàä°ñòâî íýêîå êü* òýëåñíî¸ ¸ì¹ù¸, ¸ 2æå íàñëàæäåí·å âü 2ä¸í¹ ä(¹)øó wò(ü)õîä¸òü. (15) “ßä¸òå ìî¸õ(ü) õëýáü”*, ïðýì¹äðwñ(òü) àë÷þù¸ì(ü) ïîâåëýâàåòü, ¸ ¹áë(à)æàåòü òàêîâîå áðàøíî àë÷þù¸õ(ü) Ã(îñïîä)ü, ¸ “àùå êòî æåæäåòü, AGR äà ïð·¸äåòü êü ìíý ¸ ï·åòü”, ¸ âåë¸ê¥¸ Hñà·à “ï·¸òå âåñåë·å” ñ·ëí¥¸ìü ïîñëóøàò¸ (20) âåëåì¹äð·à 2ãî ïîâåëýâàåòü. ,ñ(òü) æå íýêîå ¸ çàïðýùåí·å ïðîð(î)÷üñêî íà ¸õæå òîìëåí·ó äwñ(òî)¸í¥õ(ü), ÿêî ãëàäîìü ìó÷¸ìîìü. Í¸æå ãëàäü, í¸ õëýáó íýêàà ¬ñ(òü) í¸ùåòà ¸ âîä¥, íü ñëîâó ñê¹äîñ(òü). “Íå ãëàä° áî (25) õëýáà,” ðå÷å, “¸ AGR æåæä¹ âîä¥, íü ãëàäü 2æå ¹ñë¥øàò¸ ñëîâî ã(î)ñ(ïîäü)íå”.

u(/datoj, a)lla\ limo\n tou= a)kou=sai lo/gon Kuri/ou. 2. Ou)kou=n th=j tou= Qeou= futei/aj th=j e)n E ) de\m (trufh\ de\ h( E ) de\m e(rmhneu/etai)

2. Ïðî÷åå á(î)æ·à ñàäà | f.146v ¸æå âü Åäåìý (ï¸ùà æå Åäåìü ñêàçàåòñå)

iq ] k ainq eiånai post a)po/lausin ponunt abimnq fhsin om. dglnpst h)\ ] kai\ abit

* 1. 2æå Ch,N : ÿæå R,Z,B 2. êü et sim. Ch,N,R,Z : âú B 3. ita et sim. Ch,R,Z,B : ìî¸ õëýáü N

*

f.146r §1. 5-10 çàí¬ voor ei)/ge, elders steeds voor dio/ti; Sl. redegevend i.p.v. voorwaardelijk zoals Gr. 1520 Proverbia 9.5; ~ Secundum Matthaeum 5.6; Secundum Ioannem 7.37; ~ Isaias 12.3 20-25 í¸æå, i.e. ou)de/ voor o( de\ (limo\j) õëýáó en ñëîâó voor gen. v. gebrek 20-26 Amos 8.11

101



MS. CH

äwñ(òî)¸íü íýê¥¸ ïîä(î)áàåòü ïëîäü ïîì¥ñë¸ò¸, ¸ ï¸òàò¸ñå ñ¸ìü íåñóìýííî ÷ë(îâý)êó, ¸ íå âüñàêî ïðýõîäíóþ ¸ wò(ü)ïàäàåìóþ (5) ñ¸þ ï¸ùó âü ðà¸ñêîìü ïðýá¥âàí¸ ïîì¥øëÿò¸. “Wò(ü) â°ñàêîãî AGR äðýâà 2æå âü ðà¸ ñíýä¸þ ÿñ¸”.

a)/cio/n tina prosh/kei to\n karpo\n e)nnoh=sai, kai\ tre/fesqai dia\ tou/tou mh\ a)mfiba/llein to\n a)/nqrwpon! kai\ mh\ pa/ntwj th\n parodikh\n kai\ a)po/rruton tau/thn trofh\n e)pi\ th=j tou= paradei/sou diagwgh=j e)nnoei=n! a)po\ panto\j, fhsi\*,

cu/lou tou= e)n t%= paradei/s% brw/sei fa/g$. 3. Ti/j dw/sei t%= u(gieinw=j peinw=nti to\ cu/lon e)kei=no, to\ e)n t%= paradei/s%, to\ panto\j a)gaqou= perilhptiko\n, %â o)/noma/ e)sti to\ pa=n, ouâ xari/zetai t%= a)nqrw/p% th\n metousi/an o( lo/goj*; t%= ga\r genik%= te kai\ u(perkeime/n% lo/g% pa=sa tw=n a)gaqw=n i)de/a pro\j e(auth\n sumfuw=j e)/xei, kai\ e(/n ti to\ o(/lon e)sti/. Ti/j de/ me th=j summigou=j te kai\ e)pamfoterizou/shj tou= cu/lou geu/sewj a)posth/sei; pa/ntwj ga\r ou)k a)/dhlon toi=j dioratikwte/roij, ti/ to\ pa=n e)kei=no ouâ karpo\j h( zwh/, kai\ pa/lin, ti/ to\ e)pi/mikton tou=to ouâ pe/raj o( qa/natoj! o( ga\r tou= panto\j th\n 224 a)po/lausin a)fqo/nwj proqei\j, lo/g% tini\ pa/ntwj kai\ promhqei/# th=j tw=n e)pikoi/nwn metousi/aj a)pei/rgei to\n a)/nqrwpon.

3. Êòî” äàñ(òü) ¸æå çäðàâý àë÷þùîìó äðýâî wíî, 2æå âü ðà¸, ¸æå â°ñàêîãî áë(à)ãà wáü2ì¸òåëíî, 2ì¹æå ¸ìå (10) ¬ñ(òü) ‘â°ñå’, 2ìóæå äàð¹åòü ÷ë(îâý)êó ïð¸÷åñò·å çàêîíüAGR? Ðîäíîìó æå ¸ ¸çá¸òü÷íîìó ñëîâ¹ â°ñàêî áë(à)ã¥”õü â¸äýí·å êü ñåáý ñü¬ñ(òü)ñòâíî ¸ìàòü, ¸ 2ä¸íî íý÷òî â°ñå ¬ñ(òü). Êòî æå ìå wò(ü) ñüìýñíàãî æå ¸ íà oáw¸õ(ü) (15) ñóùàãî äðýâýíîãà âüêóñà wò(ü)ë¹÷¸òü? Â°ñàêî ¹áî íå íåâýäîìî ¬ñ(òü) ïðîçîðë¸â¥”ìü, ÷òî” ¬ñ(òü) ‘â°ñå’ wíî, 2ì¹æå ïëîä(ü) æ¸çíü, ¸ ïàê¥, ÷òî” ñüìýñíîå ñå 2ìóæå êîíüöü ñüìðüòü. Hæå áî â°ñåìó íàñëàæäåí·å áîãàòíî ïðýä(ü)ëîæ¸âü, (20) ñëîâîìü íýê¥”ìü â°ñàêî ¸ ïðîì¥øëåí·åìü 36 ñêâðüíí¥õ(ü) ïð¸÷åñò·à âüçáðàíÿåòü ÷ë(îâý)êó.

4. Kai/ moi dokei= to\n me/gan Daui\d kai\ to\n sofo\n Solomw=nta didaska/louj* th=j tou= lo/gou* tou/tou paralabei=n e)chgh/sewj! a)mfo/teroi ga\r th=j sugkexwrhme/nhj trufh=j mi/an h(gou=ntai th\n xa/rin, au)to\ to\ o)n / twj* a)gaqo\n, o(\ dh\ kai\ pa=n e)stin a)gaqo/n!

4. H ¹áî ìí¸ò ì¸ ñå âåë¸êîìó Ä(à)â(¥)ä¹ ¸ ïðýìóäðîì¹

Ñîëîìwíó çàêîí¹AGR ñåìó ïð¸2ò¸ ¹÷¸òåëÿAGR ñêàçàí·ó. (25) náî¸ áî ïðîùåíí¥å ï¸ùå 2ä¸íó âüìýíÿþòü áë(à)ã(î)ä(à)òü, òî” 2æå âü ¸ñò¸íó || f.147r ñ¹ùîåAGR áë(à)ãî, 2æå óáî ¸ â°ñå ¬ñ(òü) áë(à)ãî.

fhsin om. qt no/moj abimnq dida/skalon abdgimp no/mou amq + o)\n abnt

*

f.146v §2. 5-10 Genesis 2.16 §4. 20-25 moi dokei= tot paralabei=n, “Het lijkt mij goed de grote David en de wijze Salomon als leraars voor de interpretatie van deze tekst (var. wet) te nemen”: Sl. ìí¸ò ì¸ ñå âåë¸êîìó Ä(à)â(¥)ä¹ ¸ ïðýìóäðîì¹ Ñîëîìwíó ... ïð¸2ò¸ ¹÷¸òåëÿ ..., “Het schijnt mij toe dat de grote David en de wijze Salomon een leraar hebben gekregen voor ...”, de variant van mss abdgimp met sing. dida/skalon heeft een lezing met Gr. acc. to\n me/gan Daui\d kai\ to\n sofo\n Solomw=nta als subj. v. AcI in de hand gewerkt

102



MS. CH

Daui\d me\n le/gwn, katatru/fhson tou= Kuri/ou! Solomw=n de\ th\n sofi/an au)th\n, h(/ tij e)sti\n o( Ku/rioj, cu/lon zwh=j o)noma/zwn.

Ä(à)â(¥)äü ¹áî ãë(àãîë)åòü: “Íàñëàä¸ñå Ã(î)ñ(ïîäå)â¸”, Ñîëîìwí° æå ïðýìóäðîñ(òü) ñàìóþ, ÿæå ¬ñ(òü) Ã(îñïîä)ü, “äðýâî æ¸çí¸” ¸ìåíîâà[õó].

5. Ou)kou=n tau)to/n e)sti t%= th=j zwh=j cu/l% to\ pa=n cu/lon, ouâ th\n brw=sin t%= kata\ Qeo\n plasqe/nti o( lo/goj* di/dwsin! a)ntidiairei=tai de\ t%= cu/l% tou/t% e(/teron cu/lon, ouâ h( brw=sij kalou= kai\ kakou= gnw=si/j e)stin, ou)k i)diazo/ntwj e(ka/teron tw=n kata\ to\ e)nanti/on shmainome/nwn e)n me/rei karpoforou=ntoj, a)lla/ tina sugkexume/non kai\ su/mmikton karpo\n e)canqou=ntoj tai=j e)nanti/aij sugkekrame/non poio/thsin! ouâ kwlu/ei me\n th\n brw=sin o( a)rxhgo\j th=j zwh=j, sumbouleu/ei de\ o( o)/fij, i(/na t%= qana/t% kataskeua/s$ th\n ei)/sodon! kai\ piqano\j gi/netai* sumbouleu/saj, eu)xroi/# tini\ kai\ h(don$= to\n karpo\n perixrw/saj, w(j a)\n o)fqei/h te h(de/wj kai\ th\n o)/recin pro\j th\n geu=sin u(pereqi/seien.

5. Ïðî÷åå òîæäå ¬ñ(òü) æ¸âîòíîìó äðýâ¹ (5) ‘â°ñàêî äðýâî’, 2ìóæå ñüíýäü ïî Á(î)çý ñüçäàííîìó çàêîíüAGR äàåòü. Âüç°ðàçäýëÿåò æå ñå * äðýâ¹ ñåìó ¸íî äðýâî, 2ìóæå ñüíýäü äîáðó ¸ çëó ðàç¹ìü ¬ñ(òü), íå wñîáíý êîåæäî ¸õ°æå ïî ñóïðîò¸âíîì¹ çíàìåíóåì¥õ(ü) (10) wò(ü) ÷åñò¸ ïëîä(î)íîñåù¹, íü íýê¥” ñüë¸ò°íü ¸ ñüìýøåíü ïëîäü ïðîöâ¸òàþùó, ñüïðîò¸âí¥ì¸ ñüðàñòâîðåíü êà÷üñòâ·¸, 2ìóæå âüçáðàíÿåòü ¹áî ñüíýäü Íà÷åëí¸êü æ¸çí¸, ñüâýòóåò° æå çì·¸, äà (15) ñüìðüò¸ ¹ñòðî¸òü âüõîäü. H âýð°íü á¥ñ(òü)AGR ñüâýòîâàâü, áë(à)ãîð¹ìåí°ñòâîìü íýê¥¸ìü ¸ ñëàäîñò¸þ* ïëîä(ü) ïîìàçàâü, ÿêî ¹áî äà ÿâ¸òñå ñëàäüêü ¸ æåëàí·å êü* âüê¹ñó âüçäâ¸ãíåòü.

* no/moj abimq ge/gone aimnqt

* 4. âüç°ðàçäýëÿåò æå ñå et sim. Ch,N,R : âúðàçäýëÿåò° æå ñå et sim. Z,B 5. ñëàäîñò¸þ et sim. Ch,N,R,Z, ñëàñò·þ B 6. êü om. B

f.147r 1-5 Psalmi 36.4 en Proverbia 3.18 ãë(àãîë)åòü en ¸ìåíîâà[õó] (?) voor part. le/gwn en o)noma/zwn; ãë(àãîë)åòü misschien secundair voor ãë(àãîë)å

103



MS. CH

XXI. t%= to\

êà.AGR Êàà 2æå âü ðà¸ (20) æ¸çíü á¥ñ(òü), ¸ ÷òî ¬ñ(òü) wò(ü)ðå÷(å)ííîå oíî äðýâî.

1. Ti/ ouån e)kei=no/ e)stin o(\ kalou= te kai\ kakou= sugkekrame/nhn e)/xei th\n gnw=sin, tai=j di' ai)sqh/sewj h(donai=j e)phnqisme/non; aåra mh\ po/rrw th=j a)lhqei/aj parastoxa/zomai, t$= tou= gnwstou= dianoi/# ei)j a)formh\n th=j qewri/aj sugxrw/menoj. Oiåmai ga\r ou)k e)pisth/mhn e)ntau=qa para\ th=j grafh=j noei=sqai th\n gnw=sin, 226 a)lla/ tina diafora\n e)k th=j grafikh=j sunhqei/aj eu(ri/skw, gnw/sew/j te kai\ diakri/sewj! to\ me\n ga\r diakri/nein e)pisthmo/nwj to\ kalo\n e)k tou= kakou=, teleiote/raj e(/cewj eiånai/ fhsin o( a)po/stoloj, kai\ gegumnasme/nwn ai)sqhthri/wn! dio\ kai\ pro/stagma poiei=tai pa/nta dokima/zein, kai\ tou= pneumatikou= to\ diakri/nein i)/dion eiånai fhsi/n! h( de\ gnw=sij ou) pantaxou= th\n e)pisth/mhn te kai\ th\n ei)/dhsin u(fhgei=tai* kata\ to\ shmaino/menon, a)lla\ th\n pro\j to\ kexarisme/non dia/qesin!

1. ×òî” ¹áî wíî ¬ñ(òü), 2æå

äîáðó æå ¸ çë¹ ñüðàñòâîðåíü ¸ìàòü ðàç¹ìü, ÷þâüñòüâí¥ì¸ ñëàñòì¸ ïðîöâüò°øå”? Âü ¸ñò¸íó íå äàëå÷å wò(ü) ¸ñò¸í¥ ïîãðýøàþ, âýäîìà”ãî (25) ì¥ñë¸þ âü íåïùåâàí·å â¸äýí·à ñüïð¸÷åùàåìü. Ìíþ áî íå v õ¹äîæü|ñòâî f.147 çäå wò(ü) ï¸ñàí·à ðàç¹ìýò¸ñå* ‘ðàç¹ìü’, íü íýêîå ðàçë¸÷·å wò(ü) ï¸ñàííàãî wá¥÷àÿ oáðýòàþ ‘ðàç¹ìà’ æå ¸ ‘ðàñóæäåí·à’. “Åæå áî ðàñóæäàò¸” õóäîæíý “äîáðîå* wò(ü) (5) çëà”ãî,” ñüâðüøåííý¸øà”ãî wá¥÷àà á¥ò¸ ðå÷(å) àï(î)ñ(òî)ëü, ¸ “¸ñï¸òàåì¥õü ÷þâüñòüâü””, òýì°æå ¸ ïîâåëýí·å òâîð¸òü “â°ñà ¸ñêóøàò¸”, ¸ “ä(¹)õîâíîìó 2æå ðàñ¹æäàò¸” ñâîå á¥ò¸ ðå÷å. Ðàç¹ì° æå íå âüçäý (10) õóäîæüñòâî æå ¸ ðàç¹ìü ïî çíàìåíóåìîìó AGR <…> ñüëîæåí·å,

ka abinqt u(fhgei=tai post shmaino/menon ponunt abimnqt

* 1. ðàç¹ìýò¸ñå corr. : ðàç¹ìýò¸ ¬ñ(òü) codd. 2. äîáðîå et sim Ch,N,R,Z : äîáðàã(î) B

Kefa/laion k.* Ti/j h( e)n paradei/s% zwh\, kai\ ti/ a)phgoreume/non e)kei=no cu/lon;

*

f.147r §1. 20-25 lex. act. ïðîöâüò°øå”, SJS: ïðîöâ¸ñò¸: aufblühen, erblühen voor pass. e)phnqisme/non, ‘versierd, opgesmukt’ 20-26 t$= tou= gnwstou= dianoi/# ei)j a)formh\n th=j qewri/aj sugxrw/menoj, “gebruik makend van de notie ‘to\ gnwsto/n’ [i.e. ‘dat wat kennis geeft’] als uitgangspunt voor mijn beschouwing” (cf. LXX Genesis 2.9b: to\ cu/lon tou= ei)de/nai gnwsto\n kalou= kai\ ponhrou=; cf. Lampe: in deze context giving knowledge); Sl. âýäîìà”ãî ì¥ñë¸þ âü íåïùåâàí·å â¸äýí·à ñüïð¸÷åùàåìü, “..., met de gedachte aan (of de notie van) ‘âýäîìî¬’ [i.e. ‘dat wat bekend, bewust, zeker is’; ‘dat wat kenbaar is’] als uitgangspunt deel hebbend aan de beschouwing”(?) – LG: “gnwsto/j tinoj Kenntnis gebend vom; im Zush. mit Gen.2.9.”, vertaald met âýäîìü, SJS: bewußt; conscius, certus, i.p.v. gangbaar ðàç¹ìíî¬; verder sugxra/omai: make use of, avail oneself of; cf. Sl. Mikl.: ñüïð¸÷3øòàò¸ ñå, participem esse c. gen. f.147v 15 cf. app. crit. 1, codd. ðàç¹ìýò¸ ¬ñ(òü), maar men zou [ðàç¹ìýò¸ á¥ò¸] verwachten na ìíþ; eerder ðàç¹ìýò¸ñå voor noei=sqai 1-10 Ad Hebraeos 5.14; Ad Thessalonicenses I 5.21; Ad Corinthios I 2.15 515 vertaling v. resp. gnw=sij en ei)/dhsin met ðàç¹ì° / ðàç¹ìü, terwijl het onderscheid tussen de verschillende woorden voor ‘kennis’ belangrijk is in deze passage; indien de omissie v. een cruciaal deel v. de zin al in de Gr. traditie gebeurde (door homoioteleuton), heeft dit het onbegrip van de vertaler natuurlijk in de hand gewerkt; h( de\ gnw=sij ou) pantaxou= th\n e)pisth/mhn te kai\ th\n ei)/dhsin u(fhgei=tai kata\ to\ shmaino/[menon, a)lla\ th\n pro\j to\ kexaris]me/non dia/qesin: “Maar kennis - ‘gnôsis’ betekent niet altijd begrip van en inzicht in de betekenis van iets, [maar] een dispositie [tot iets waarin men behagen schept]”

104



MS. CH

w(j, e)/gnw Ku/rioj tou\j o)/ntaj au)tou=, kai\ pro\j to\n Mwu+se/a fhsi\n, o(/ti* e)/gnwn se para\ pa/ntaj! peri\ de\ tw=n e)n kaki/# kategnwsme/nwn le/gei o( ta\ pa/nta ei)dw\j, o(/ti ou)de/pote e)/gnwn u(ma=j.

ÿêîæå “ïîçíà Ã(îñïîä)ü ñ¹ù¸õ(ü) ñâî¸õ(ü)”, ¸ êü Ìwy¨ñåó* ðå÷å: AGR “Âýì° òå ïà÷å â°ñýõ(ü)”; o* ¸æå âü çëîáý wò(ü)÷ààâø¸õ(ü)ñå ãë(àãîë)åòü â°ñà âýä¸”, “ÿêî í¸êîãäàæå ¹âýäýõü (15) âàñ(ü).”

2. Ou)kou=n to\ cu/lon, a)f' ouâ h( su/mmiktoj gnw=sij karpoforei=tai, tw=n a)phgoreume/nwn e)sti/! me/miktai de\ dia\ tw=n e)nanti/wn o( karpo\j e)kei=noj, o( sunh/goron e)/xwn e(autou= to\n o)/fin, ta/xa kata\ to\n lo/gon tou=ton, o(/ti ou) gumno\n pro/keitai to\ kako\n, au)to\ e)f' e(autou= kata\ th\n i)di/an fu/sin faino/menon! hå ga\r a)\n a)/praktoj hån h( kaki/a, mhdeni\ proskexrwsme/nh kal%= t%= pro\j e)piqumi/an au)th=j e)felkome/n% to\n a)patw/menon! nuni\ de\ su/mmikto/j pwj e)sti\n* h( tou= kakou= fu/sij, e)n me\n t%= ba/qei to\n o)/leqron oiâo/n tina do/lon* e)gkekrumme/non e)/xousa, e)n de\ t$= kata\ to\ faino/menon a)pa/t$ kalou= tina fantasi/an paradeiknu/ousa. kalo\n dokei= toi=j filargu/roij h( th=j u(/lhj eu)/xroia! a)lla\ r(i/za pa/ntwn tw=n kakw=n h( filarguri/a gi/netai. ti/j d' a)\n e)pi\ to\n dusw/dh bo/rboron th=j a)kolasi/aj katw/lisqen, ei) mh\ th\n h(donh\n kalo/n te kai\ ai(reto\n %)/eto o( t%= dele/ati tou/t% pro\j to\ pa/qoj katasuro/menoj;

2. Ïðî÷åå äðýâî, wò(ü) íåãîæå ñüìýñí¥ ðàç¹ìü ïëîä(î)íîñ¸òñå, wò(ü)ðå÷(å)íí¥”õü ¬ñ(òü). Ñìýñ¸ æå ñå ñ¹ïðîò¸âí¥ì¸ ïëîäü wíü, ¸æå ñüãëàãîëí¸êà ¸ìýå ñåáý çì·à, âü ¸ñò¸íó ïî ñëîâó ñåì¹, ÿêî íå íàãî ïðýä(ü)ëåæ¸òü (20) çëîå, ñàìîå íà ñåáý ïî ñâîåìó ¬ñ(òü)ñòâó ÿâëÿåìî. Âü ¸ñò¸íó áî ¹áî íåäý¸ñòüâíà á¸ çëîáà, í¸2ä¸íî ïîòðýáîâàâø¸ äîáðî 2æå êü æåëàí·ó ¬å ïð¸âëà÷¸ìî ïðýëüùàåìàãî. (25) Í(¥)íÿ æå ñüìýñíî íýêàêî çëó ¬ñ(òü)ñòâî ¬ñ(òü)AGR, âü ãëüá¸íý ¹áî ïàã¹áó ÿêîæå íýêîå || f.148r ñëîâîAGR ñüêðüâåíî ¸ìóù¸, à âü 2æå ïî ÿâëÿåìîì¹ ïðýëüñò¸ äîáðó íýêîåìó ìü÷òàí·å ¹êàçàþù¸. Äîáðî ìí¸òñå ñðåáðîëþá¥â¸”ìü 2æå âåù¸ äîáðîìàñò·å, íü “êîðåíü (5) â°ñýìü çë¥ìü ñðåáðîëþá·å” á¥âàåòü. Êòî æå óáî âü çëîâîíí¥” ñìðàäü áëóäà ïîïëüçëüñå á¸, àùå íå ñëàäîñ(òü) äîáðî æå ¸ æåëàòåë°íî íåïùåâàë á¸ ëüùåí·åìü ñ¸ìü êü ñòð(à)ñò¸ í¸çâëýêîìü?

*

* 3. Ìwy¨ñåó et sim N,R,Z,B : Ìwñåó Ch 4. o corr. : à codd.

o(/ti om.

nq e)sti\n post fu/sij ponunt

abimqt lo/gon im

f.147v §1. 10-15 Ad Timotheum II 2.19; Exodus 33.7; Secundum Matthaeum 7.23; cruciaal voor de rol v. de citaten in deze passage, met het oog op de verduidelijking v. ‘gnw/sij’ (en het onderscheid met ‘dia/krisij’), is de terugkerende stam van gnwsto/j / gnw/sij in e)/gnw, en e)/gnwn, verloren in Sl. vert.: âýäîìî¬ / ðàç¹ìü, maar ïîçíà, âýì° en ¹âýäýõü lex. wò(ü)÷ààâø¸õ(ü)ñå, SJS: îòú÷àÿò¸ñå: an jmdm, an etwas verzweifeln, die Hoffnung aufgeben, a)pogignw/skein; pf. verrückt werden, a)ponoei=sqai, voor kategnwsme/nwn; LG oi( k. die Verworfenen; slechte, verbrecherische Menschen §2. 20-25 lex. proskexrwsme/nh, L&S: prosxra/omai tini: use, avail oneself of a thing besides; abuse: Sl. ïîòðýáîâàâø¸, SJS: benötigen, brauchen med. e)felkome/n%: Sl. pass. ïð¸âëà÷¸ìî voor act. f.148r 1-5 kalou= tina fantasi/a: Sl. íýêîåìó bij äîáðó i.p.v. [íýêîå] bij ìü÷òàí·å Ad Timotheum I 6.10

105



MS. CH

Ñ¸öå ¸ ïðî÷àà (10) ñüãðýøåí·wì(ü) ñüêðüâåííî ¸ìóùà ðàçë¸÷·åAGR, æåëàòåëíà ¸ñïðüâà ìí¸òñå, íýêîåþ ïðýëüñò¸þ íåñüâýòí¥¸ì(ü) âü ìýñòî áë(à)ãàãî òüù¸ìà ñ¹òü.

ou(/tw kai\ ta\ loipa\ tw=n a(marthma/twn e)gkekrumme/nhn e)/xonta th\n diafqora\n*, ai(reta\ para\ th\n prw/thn dokei=, dia/ tinoj a)pa/thj toi=j a)nepiske/ptoij a)nt' a)gaqou= spoudazo/mena. E ) peidh\ toi/nun oi( polloi\ to\ kalo\n e)n t%= ta\j ai)sqh/seij 228 eu)frai/nonti kri/nousi, kai/ tij* e)sti\n o(mwnumi/a tou= te o)/ntoj kai\ tou= dokou=ntoj eiånai* kalou=! tou/tou xa/rin h( pro\j to\ kako\n w(j pro\j to\ a)gaqo\n ginome/nh e)piqumi/a, kalou= kai\ kakou= gnw=sij u(po\ th=j grafh=j w)noma/sqh, sundia/qesi/n tina kai\ a)na/krasin* e(rmhneuou/shj th=j gnw/sewj. ou)/te a)polu/twj kako\n, dio/ti perih/nqistai t%= kal%=, ou)/te kaqarw=j a)gaqo\n, dio/ti u(poke/kruptai to\ kako\n, a)lla\ su/mmikton di' e(kate/rwn tou= a)phgoreume/nou cu/lou to\n karpo\n eiånai/ fhsin, ouâ th\n geu=sin ei)j qa/naton a)/gein eiåpe* tou\j a(yame/nouj! mononouxi\ fanerw=j to\ do/gma bow=n, o(/ti to\ o)/ntwj o)\n a)gaqo\n a(plou=n kai\ monoeide/j e)sti t$= fu/sei, pa/shj diplo/hj kai\ th=j pro\j to\ e)nanti/on suzugi/aj a)llo/trion! to\ de\ kako\n poiki/lon te kai\ katesxhmatisme/non e)sti\n, a)/llo/ ti nomizo/menon, kai\ e(/teron dia\ th=j pei/raj a)nafaino/menon! ouâ th\n gnw=sin, toute/sti th\n dia\ th=j pei/raj a)na/lhyin, qana/tou kai\ diafqora=j a)rxh/n te kai\ u(po/qesin gi/nesqai.

3. Ïîíåæå ¹áî ìíîç¸ äîáðîå âü 2æå ÷þâñòâà (15) âåñåë¸ò¸ ñ¹äåòü, ¸ AGR ¬ñ(òü) 2ä¸íî¸ìåí°ñòâî ñóùîìó ¸ ìí¸ìîìó AGR äîáðó, ñåãî ðàä(¸) 2æå êü çëîìó ÿêî êü áë(à)ãîìó á¥âàåìîå æåëàí·å ‘äîáðó ¸ çë¹ ðàç¹ìü’ wò(ü) ï¸ñàí·à ¸ìåíîâàñå, ñüëîæåí·å íýêîå ¸ ñüðàñòâîðåí·åAGR (20) ñêàçàþùó* ‘ðàçóì¹’. Í¸æå ðàçäðýøíý çëî” (çàí¬ ¹êðàñ¸ñå äîáðîìü), í¸æå ÷¸ñòý áë(à)ãî (çàí¬ ïîä(ü)ñüêð¸âàåòñå çëîå), íü ñüìýñüíü oáî¸ì¸ wò(ü)ðå÷åííàãî äðýâà ïëîäü á¥ò¸ ðå÷å, 2ãîæå

diafora\n ip1 tij om. abi eiånai om. abimnt sunana/krasin abi eiåpe ante ei)j qa/naton ponunt abimnqt

* 5. ñêàçàþùó Ch,N,R,Z, ñêàçóþùó B

3.

âüê¹ñü ðå÷åAGR (25) âü ñüìðüòü âîä¸ò¸ ïð¸êîñí¹â°ø¸õñå, àá·å ÿâý âåëýí·å âüï·å, ÿêî ¸ñò¸ííîå ñóùå | f.148v áë(à)ãî ïðîñòî ¸ 2ä¸íîâ¸äíî ¬ñ(òü) ¬ñ(òü)ñòâîìü, â°ñàêîãî ñ¹ãóá°ñòâà ¸ 2æå êü ñüïðîò¸âíîìó ñüïðåæåí·à òóæäå, çëîå æå ïüñòðî æå ¸ ïð¸òâîðíý ¹êðàøåíî ¬ñ(òü), ¸íî íý÷òî (5) íåïùóåìî, <…>

2ìóæå ðàç¹ìü (ñ¸ðý÷ü ¸ñêóñîìü âüñïð¸2ò·å), ñüìðüò¸ ¸ òë¬ íà÷åëó æå ¸ â¸íý á¥ò¸.

*

f.148r §2. 10-15 ta\ loipa\ ... dokei=: ïðî÷àà ... ìí¸òñå: graeciserend verbum sing. bij subj. neutr. pl. §3. 10-15 e.v. vgl. Gr. e)n t%= eu)frai/nonti, “(aangezien de meesten menen dat het goede ligt) in wat de zinnen streelt”, en Sl. âü 2æå âåñåë¸ò¸, “(...) in het strelen van de zinnen” 15-20 Genesis 2.17 20-25 ðàçäðýøíý, Srezn.: ðàçäðýøüí¥¸, разрýшительный, voor a)polu/twj, LG: in absoluter Weise; naar analogie met a)polu/w - ðàçäðýø¸ò¸ lex. àá·å, ‘dadelijk, onmiddellijk’ voor mononouxi\ ‘net niet, bijna’ f.148v 5-10 omissie door homoioteleuton: nomizo/(menon, kai\ e(/teron dia\ th=j pei/raj a)nafaino/)menon; mogelijk ook in Sl. traditie, bv. íåïùó(åìî, ¸ ... ÿâëÿ)åìî

106



MS. CH

Ñåãî ðàä(¸) ïðýä(ü)ÿâ¸ çì·¸ ëóêàâ¥” ãðýõà ïëîäü, íå ÿêîæå ¸ìýàøå ¬ñ(òü)ñòâî çëîå wò(ü) ïðîÿâëåííàãî ¹êàçàâü* (10) (í¸ áî óáî ïðýëüñò¸ë°ñå á¸ ÷ë(îâý)êü ïðîÿâëåíí¥ìü çëîìü), íü, íýêîåþ êðàñîòîþ ÿâëÿåìîå ïðîñâýòë¸âü, ¸ íýêîåþ 2æå ïî ÷þâüñòâó ñëàäîñò¸þ ïðýëüñò¸âü âüêóñîìü, âýðíü ÿâ¸ñå æåíý, ÿêîæå ðå÷å ï¸ñàí·å: “H â¸äý (15) áî,” ðå÷(å) “æåíà ÿêî äîáðî äðýâî * âü ñíýäü, ¸ ÿêî ¹ãîäíî 4÷¸ìà 2æå â¸äýò¸, ¸ êðàñíî ¬ñ(òü) 2æå ðàçóìýò¸, ¸ âüçüìø¸ wò(ü) ïëîäà 2ãî ÿñ(òü).” Ñüíýä° æå oíà” ñüìðüò¸ ì(à)ò¸ á¥ñ(òü)AGR ÷ë(îâý)êîìü. Ñå” ¹áî ñüìýñíî ¬ñ(òü) (20) ïëîäîíîñ·å, ÿâý ñëîâó ¹ìü ñêàçàâøóAGR, ïî 2ìóæå äîáðó æå ¸ çë¹ ðàç¹ìíî ¸ìåíîâàñå äðýâî wíî, ÿêî ïî wòðàâëÿþù¸õ(ü)* çëîáý, ¸õ°æå ðàñòâàðàþòü ìåäîìü, ïî 2ìóæå ¹ñëàæäàåòü ÷þâüñòâî, äîáðw (25) á¥ò¸ ìí¸òñå, à ïî 2ìóæå ïîã¹áëÿåòü ïð¸êîñíóâøàãîñåAGR, çëó â°ñàêîìó ïî||ñëýäíå f.149r á¥âàåòü. Åëìà ¹áî äý¸ñòâîâà íà ÷ë(îâý)÷üñêóþ æ¸çíü ëóêàâîå òîãäà “÷ë(îâý)êü”, wòðàâëåí·å, âåë¸êàà ¸ âåùü ¸ ¸ìå, á(î)æ(ü)ñòâ°íàãî ¬ñ(òü)ñòâà âüwáðàæåí·å, “ñ¹åòý,” (5) ÿêîæå ðå÷(å) ïðîð(î)êü, “¹ïîä(î)á¸ñå”.

4. Dia\ tou=to prodei/knusin o( o)/fij to\n ponhro\n th=j a(marti/aj karpo\n, ou)x w(j eiåxe fu/sewj to\ kako\n e)k tou= profanou=j e)pidei/caj (ou) ga\r a)\n h)path/qh o( a)/nqrwpoj t%= prodh/l% kak%=) a)lla\, dia/ tinoj w(/raj to\ faino/menon a)glai/s + aj kai/ tina kata\ th\n ai)/sqhsin h(donh\n e)ggohteu/saj t$= geu/sei, piqano\j e)fa/nh t$= gunaiki\, kaqw/j fhsin h( grafh/! kai\ eiåde ga/r

4.

fhsin h( gunh\ o(/ti kalo\n to\ cu/lon ei)j brw=sin, kai\ o(/ti a)resto\n toi=j o)fqalmoi=j i)dei=n, kai\ w(rai=o/n e)sti tou= katanoh=sai! kai\ labou=sa tou= karpou= au)tou= e)/fagen! h( de\ brw=sij e)kei/nh qana/tou mh/thr toi=j a)nqrw/poij ge/gonen*! au(/th toi/nun h( su/mmikto/j e)sti karpofori/a, safw=j tou= lo/gou to\n nou=n e(rmhneu/ontoj*, kaq' o(\n kalou= te kai\ kakou= gnwsto\n w)noma/sqh to\ cu/lon e)kei=no! o(/ti kata\ th\n tw=n dhlhthri/wn kaki/an tw=n parartuqe/ntwn t%= me/liti, kaqo\ me\n kataglukai/nei th\n ai)/sqhsin, kalo\n eiånai dokei=! kaqo\ de\ fqei/rei to\n prosapto/menon*, kakou= panto\j e)/sxaton gi/netai. e)pei\ ouån 230 e)nh/rghse kata\ th=j tou= a)nqrw/pou zwh=j to\ ponhro\n dhlhth/rion, to/te o( a)/nqrwpoj, to\ me/ga kai\ pra=gma kai\ o)/noma, to\ th=j Qei/aj fu/sewj a)peiko/nisma, t$= mataio/thti, kaqw/j fhsin o( profh/thj, w(moiw/qh.

* 6. ¹êàçàâü Ch,N,R,Z, ïîêàçàâú B 7. äîáðî post äðýâî ponunt R,Z,B 8. wòðàâëÿþù¸õ(ü) et sim. Ch,N : wñòàâëÿþù¸õ(ü) et sim. R,Z,B

ge/gonen ante toi=j a)nqrw/poij ponunt ab e(rmhneu/santoj abimqt prosaya/menon

*

abimnqt

f.148v §4. 10-15 2æå (vóór ïî ÷þâüñòâó) kent geen Gr. pendant in Forbes 10-20 Genesis 3.6 20-25 hier ðàç¹ìíî voor gnwsto/n; cf. supra 147r, 20-26; daar to\ gnwsto/n vertaald met âýäîìî¬; SJS geeft ðàç¹ìüíú voor gnwsto/n (kalou= kai\ ponhrou=) in de context v. Genesis 2.9 lex. wòðàâëÿþù¸õ(ü), ‘gifmengers’ (act. part. praes. van îòðàâëÿò¸, ‘vergiftigen’) voor tw=n dhlhthri/wn, LG: Neutr. als Subst. to\ dhlhth/rion, das Schädliche, das Gift; vandaar ook verder tw=n parartuqe/ntwn t%= me/liti, “op smaak gebracht met honing” Sl. actief vertaald, met relatiefzin ¸õ°æå ðàñòâàðàþòü ìåäîìü – ¸õ°æå staat voor ¸æå (“die [hun gif] mengen met honing”), maar is een restant van de Griekse constructie met tw=n f.149r 1-5 Psalmi 143.4

107



MS. CH

Ïðî÷åå wáðàçü ¹áî êü ëó÷°øåìó ¸õ°æå âü íàñ(ü) ðàç¹ìýâàåì¥”õü ïð¸ñâî¸ñå*, 2ë¸êà æå 2æå âü æ¸ò¸” ñêðüáíà æå ¸ ñòð(à)ñòíà äàëå÷å 2æå êü Á(î)æ(ü)ñòüâ°íîìó ñóòü ¹ïîäîáëåí·ó.

5. Ou)kou=n h( me\n ei)kw\n pro\j to\ krei=tton tw=n e)n h(mi=n nooume/nwn %)kei/wtai! ta\ de\ o(/sa peri\ to\n bi/on luphra/ te kai\ a)/qlia, po/rrw th=j pro\j to\ Qei=o/n e)stin o(moiw/sewj.

5.

* 9. ïð¸ñâî¸ñå Ch,N : ïð¸ñâîåí·å et sim. R,Z,B

f.149r §5. 5-10 ¹ïîäîáëåí·ó voor gen. bij äàëå÷å

108



MS. CH

XXII. Kefa/laion ka.* (/Oti h( a)na/stasij ou) tosou=ton e)k tou= khru/gmatoj tou= grafikou=, o(/son e)c au)th=j th=j tw=n pragma/twn a)na/gkhj a)kolou/qwj e)lpi/zetai.

êâ.AGR (10) ßêî âüñêð(ü)ñåí·å íå òîë¸êî wò(ü) ïðîïîâýä¸ ï¸ñàíí¥å, 2ë¸êî wò(ü) ñàì¥å âåùåìü íóæäå ïîñëýäîâàííî ¹ïîâàåòñå.

1. )All' ou)x ou(/twj e)sti\n i)sxuro\n h( kaki/a w(j th=j a)gaqh=j u(perisxu/sai duna/mewj! ou)de\ krei/ttwn kai\ monimwte/ra th=j tou= Qeou= sofi/aj h( th=j fu/sewj h(mw=n a)bouli/a! ou)de\ ga/r e)sti dunato\n*, to\ trepo/meno/n te kai\ a)lloiou/menon tou= a)ei\ w(sau/twj e)/xontoj kai\ e)n t%= a)gaq%= pephgo/toj e)pikrate/stero/n te kai\ monimw/teron eiånai! a)ll' h( me\n Qei/a boulh\ pa/nth te kai\ pa/ntwj to\ a)meta/qeton e)/xei! to\ de\ trepto\n th=j fu/sewj h(mw=n ou)de\ e)n t%= kak%= pa/gion me/nei.

1. Íü íå ñ¸öå ¬ñ(òü) êðýïêî çëîáà ÿêî áë(à)ã¥å ïðýâüçìîù¸ ñ·ë¥, í¸æå ëó÷°øå ¸ òâðüäý¸øå” (15) á(î)æ·å íàøåãî ïðýìóäðîñò¸ ¬ñ(òü)ñòâà áåç°ñüâýò·å, í¸ áî ¬ñ(òü) AGR

ïðýëàãàåìîå æå ¸ ¸çìýíÿåìî 2æå ïð(¸)ñíî òàêîæäå ¸ì¹ùó ¸ âü áë(à)ãîìü âüäðóæåííîìó êðýï÷à¸øå æå ¸ òâðüäý¸øå á¥ò¸, íü ¹áî á(î)æ(ü)ñòüâí¥” (20) ñüâýòü âüñìà æå ¸ â°ñàêî íåïðýëîæ°íîå ¸ìàòü, ïðýëîæíîå æå ¬ñ(òü)ñòâà íàøåãî í¸æå âü çëý òâðüäî ïðýá¥âàåòü. Åæå áî ïð(¸)ñíî â°ñàêî äâ¸æ¸ìî ¬ñ(òü), àùå óáî êü äîáðîìó ¸ìàòü ïðî¸ñõîæäåí·å, áåñïðýäýëíàãî AGR (25) ðàä(¸) ¸ñõîäåùàãî ä(¹)õà , í¸êîãäàæå ïðýñòàíåòü 2æå íà ïðýä¸ íîøåí·à, í¸|æå f.149v áî wáðýùåòü ¸ñêîìîìó êîíüöü í¸2ä¸íü, 2ãîæå ¬ìü ñòàíåòü íýêîãäà wò(ü) äâ¸æåí·à. Àùå ë¸ æå êü ñüïðîò¸âíîì¹ ¹ñòðüìëåí·å ïð·¸ìåòü, 2ãäà ¹áî ñüâðüø¸òü (5) çëîáý òå÷åí·å, ¸ íà ñüâðüøåííý¸øó” çëîáý ìýðó* ïð·¸äåòü, òîãäà ïð(¸)ñíîäâ¸æ¸ìîå ñòðüìëåí·à í¸2ä¸íî wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ñòàò·å wáðýòàå, ïîâüíåãäàæå ïðîòå÷åòü 2æå âü çëîáý oá°õîæäåí·å, (10) ïî íóæä¸ íà áë(à)ãîå ïðýëàãàåòü äâ¸æåí·å.

2. To\ ga\r a)ei\ pa/ntwj kinou/menon, ei) me\n pro\j to\ kalo\n e)/xoi th\n pro/odon, dia\ to\ a)or / iston tou= diecodeuome/nou pra/gmatoj* ou)de/pote lh/cei th=j e)pi\ ta\ pro/sw fora=j! ou)de\ ga\r eu(rh/sei tou= zhtoume/nou pe/raj ou)de\n, ouâ draca/menon sth/setai/ pote th=j kinh/sewj. ei) de\ pro\j to\ e)nanti/on th\n r(oph\n sxoi/h, e)peida\n dianu/s$ th=j kaki/aj to\n dro/mon, kai\ e)pi\ to\ a)kro/taton tou= kakou= me/tron a)fi/khtai, to/te to\ a)eiki/nhton th=j o(rmh=j ou)de\mi/an e)k fu/sewj sta/sin eu(ri/skon, e)peida\n diadra/m$ to\ e)n 232 kaki/# dia/sthma, kat' a)na/gkhn e)pi\ to\ a)gaqo\n tre/pei th\n ki/nhsin!

* kb

2.

* 1. çëîáý ìýðó et sim. Ch,N,Z,B : alio ord. ìýðó çëîáý, â et à s.l. corr. R

abinqt dunato\n om. i pneu/matoj abi

f.149r §1. 15-20 2æå ... ¸ì¹ùó ¸ ... âüäðóæåííîìó: dat. voor gen. comparationis §2. 25-26 act. ¸ñõîäåùàãî voor diecodeuome/nou o.i.v. Gr. variant v. mss. abi, tou= diecodeuome/nou pneu/matoj, i.p.v. tou= diecodeuome/nou pra/gmatoj, “... van het traject dat wordt doorlopen”

109



MS. CH

mh\ ga\r proi+ou/shj kaki/aj pro\j to\ a)or / iston, a)ll' a)nagkai/oij pe/rasi kateilhmme/nhj, a)kolou/qwj h( tou= a)gaqou= diadoxh\ to\ pe/raj th=j kaki/aj e)kde/xetai! kai\ ou(/tw, kaqw\j ei)/rhtai, to\ a)eiki/nhton h(mw=n th=j fu/sewj pa/lin u(/staton* e)pi\ th\n a)gaqh\n a)natre/xei porei/an, t$= mnh/m$ tw=n prodedustuxhme/nwn pro\j to\ mh\ pa/lin e)n toi=j i)/soij gene/sqai swfronizo/menon.

Í¸ áî ïðîõîäåù¸ çëîáý êü áåç°ïðýäýëíîìó, íü í¹æäí¥ì¸ êîíö¸ ¹äðüæàíý á¥âø¸, ïîñëýäîâàííý áë(à)ãîìó ïðý2ò·å êîíüöü çëîáý oæ¸äàåòü. H ñ¸öå, ÿêîæå ðå÷(å)ñå, (15) íåäâ¸æ¸ìîå íàøåãî ¬ñ(òü)ñòâà ïàê¥ êðýïêîAGR áë(à)ãîå âüñòåêàåòü øüñòâ·å, ïàìåò¸þ ïðýä(ü)ïîñòðàä(à)âø·¸õ(ü) âü 2æå íå ïàê¥ âü ðàâí¥õ(ü) á¥ò¸ ¹öåëîìóæäðàåìó.

3. Ou)kou=n e)/stai pa/lin e)n kaloi=j o( dro/moj h(mi=n, dia\ to\ pe/rasin a)nagkai/oij periwri/sqai th=j kaki/aj th\n fu/sin. Kaqa/per ga\r oi( deinoi\ ta\ mete/wra, tou= me\n fwto\j pa/nta le/gousi to\n ko/smon eiånai kata/plewn, to\ de\ sko/toj t$= a)ntifra/cei tou= kata\ th\n gh=n sw/matoj a)poskiazo/menon gi/nesqai! a)lla\ tou=to me\n kata\ to\ sxh=ma tou= sfairoeidou=j sw/matoj, kata\ nw/tou, th=j h(liakh=j a)kti=noj kwnoeidw=j kataklei/esqai! to\n de\ h(/lion, pollaplasi/oni t%= mege/qei th\n gh=n u(perba/llonta, pantaxo/qen au)th\n tai=j a)kti=sin e)n ku/kl% periptusso/menon, suna/ptein kata\ to\ pe/raj tou= kw/nou ta\j tou= fwto\j sumbola/j!

3. Ïðî÷åå á¹äåòü ïàê¥ âü äîáð¥õ(ü) òå÷åí·å íàìü, (20) çà 2æå

* pa/lin

êîíö¸ í¹æäí¥ì¸ wïðýäýëÿò¸ñå çëîáíîå ¬ñ(òü)ñòâî. ßêîæå áî ëþò·¸ â¥ñîêàà ñâýòà ¹áî â°ñåãî ãë(àãîë)þòü ì¸ðà á¥ò¸ ¸ñïëüíåíà, ò°ì¹ æå âüñïðýãðàæäåí·åìü 2æå ïî çåìë¸ òýëó wñýíÿåìó á¥âàò¸, (25) íü ñå” ¹áî ïî wáðàç¹ wáëîâ¸äíàãî òýëà ñü ïëåùó ñëüíü÷í¥å çàðå âýòðîâ¸äíý çà||òâàðàò¸ñå, f.150r ñë(ü)í(ü)öå æå, ìíîãîñóã¹áí¥ìü âåë¸÷·åìü çåìëþ ïðý¸çá¸òü÷üñòâóþùó, wò(ü)â°ñóä¹ ò¹ çàðàì¸ âü wêð(ü)ñòü oáü2ìëþù¹, ñüá¥ðàò¸ ïî êîíöó âýòðà ñâýòíà” (5) ñüëîæåí·à,

u(/staton ] pa/lin sunto/nwj abi

f.149v §2. 10-15 e)kde/xetai, hier niet in bet. ‘wachten’, maar LG: an die Stelle von etw. treten, folgen, Sl. oæ¸äàåòü 15-20 íåäâ¸æ¸ìîå, i.e. a)ki/nhton voor a)eiki/nhton, terwijl het onderscheid tussen de onveranderlijke onbewogen Schepper en de veranderlijke, bewogen mens/schepping hier essentieel is (cf. bv. ook hfst I §4.) ïðýä(ü)ïîñòðàä(à)âø·¸õ(ü): act. i.p.v. pass. ¹öåëîìóæäðàåìó: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25 §3. 20-25 lex. oi( deinoi/, LG: deino/j, furchtbar, schrecklich, gewaltig, maar oi( deinoi/, die Tüchtigen, die Geschickten, met acc. van betrekking ta\ mete/wra, L&S: things in the heaven above, astronomical phenomena, “die onderlegd zijn in de astronomie”, “astronomen”, Sl. ëþò·¸ â¥ñîêàà, zuiver mechanische vertaling, wellicht door onbegrip â°ñåãî ... ì¸ðà (á¥ò¸) ¸ñïëüíåíà: gen.(-acc.) voor acc. in AcI 25-26 ñå” neutr. zoals Gr. i.p.v. fem. ~ òüìà lex. kwnoeidw=j: âýòðîâ¸äíý, en verder tou= kw/nou: âýòðà; het verband tussen kw=noj – ‘kegel’ en âýòðü – ‘wind’ ontsnapt ons; misschien ligt de associatie met een kegelvormig voorwerp aan de basis van deze vertaling, cf. bv. Mikl.: âýòðüí¸êü: flabellum, r(ipi/j, âýòð¸ëî: velum, i(sti/on; maar ook Gerov: a)eto/j ‘waaier, zeil; vlieger’, ook ‘fronton, geveldriehoek (v. tempel)’. Vgl. boek VI 8-10 v. Kozma Indikopleustes, Sources Chretiennes 197 : 20-23 en Sl. vert., ed. GOLYŠENKO – DUBROVINA: zowel voor kwnoeidh/j als kw=noj Sl. ïîäîë°ãîâàòú, (Mikl. ïîäëúãîâàòú, oblongus). Vgl. ook WEIHER, Dogmatik : 172-173, êð¹ãîâ¸äüíü voor kwnoeidh/j

f.150r 1-5 ïðý¸çá¸òü÷üñòâóþùó en oáü2ìëþù¹: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25

110



MS. CH

w(/ste (kaq' u(po/qesin) ei) ge/noito/ tini du/namij diabh=nai to\ me/tron, ei)j o(/son e)ktei/netai h( skia\, pa/ntwj a)\n e)n fwti\ gene/sqai mh\ diakoptome/n% u(po\ tou= sko/touj! ou(/twj oiåmai dei=n kai\ peri\ h(mw=n dianoei=sqai, o(/ti diecelqo/ntej to\n th=j kaki/aj o(/ron, e)peida\n e)n t%= a)/kr% genw/meqa th=j kata\ th\n a(marti/an skia=j, pa/lin e)n fwti\ bioteu/somen, kata\ to\ a)peiropla/sion w(j pro\j to\ th=j kaki/aj me/tron th=j tw=n a)gaqw=n fu/sewj peritteuou/shj.

ÿêîæå ïî ÷åñò¸, àùå áóäåòü êîìó ñ·ëà ïðý¸ò¸ ìýðó âü 2ë¸êî ïðîñò¸ðàåòñå ñýíü, â°ñàêî ¹áî âü ñâýòý á¥ò¸, íå ïðýñýêàåìó òìîþ. Ñ¸öå ìíþ” ïîä(î)áàò¸ ¸ w íàñ(ü) ïîì¥øëÿò¸, ÿêî ïðîøüä(ü)øå (10) çëîáý ïðýäýëü 2ëìà óáî âü êðà¸ áóäåìü 2æå ïî ãðýñý ñýí¸*, ïàê¥ âü ñâýòý ïîæ¸âåìü, ïî áåçìýðíîñóãóáíîìó ÿêî êü çëîáíî¸ ìýðý áë(à)ã¥”õü ¬ñ(òü)ñòâó ¸çîîá¸ëóþù¹.

4. Pa/lin ouån o( para/deisoj, pa/lin to\ cu/lon e)kei=no, o(\ dh\ kai\ zwh=j e)sti cu/lon! pa/lin th=j ei)ko/noj h( xa/rij kai\ h( th=j a)rxh=j a)ci/a. Ou)/ moi dokei= tou/twn o(/sa nu=n pro\j th\n tou= bi/ou xrei/an para\ tou= Qeou= toi=j a)nqrw/poij u(pe/zeuktai, a)ll' e(te/raj tino\j basilei/aj e)sti\n h( e)lpi\j, hâj o( lo/goj e)n a)porrh/toij me/nei.

4. Ïàê¥ ¹áî ðà¸, ïàê¥ äðýâî wíî, 2æå ¹áî ¸ æ¸çí¸ ¬ñ(òü) äðýâî, ïàê¥ oáðàçà áë(àãî)ä(à)òü ¸ íà÷åë°ñòâó ñàíü. Íå óáî ìíý ìí¸òñå ñ·à, 2ë¸êà í(¥)íÿ êü æ¸òå¸ñêî¸ ïîòðýáý wò(ü) Á(îã)à ÷ë(îâý)êwìü ñüïðåæåíà á¥øå, íü ¸íîãî íýêîåãî ö(à)ð(ü)ñòâà ¬ñ(òü) íàäåæäà, (20) 2ãîæå ñëîâî âü íå¸çðå÷åíí¥õ(ü) ïðýá¥âàåòü. (15)

* 2. ãðýñý ñýí¸ et sim. R,Z,B : ãðýñýí¸ Ch,N f.150r 5-10 lex. ïî ÷åñò¸, ‘gedeeltelijk’, voor kaq' u(po/qesin, L&S: by way of supposition, ‘let us suppose’ (âü ñâýòý, …) íå ïðýñýêàåìó: uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25

111



MS. CH

XXIII.

le/gontaj, Ei) kalo/n ti kai\ a)gaqo\n h( a)na/stasij, ti/ ou)xi\ h)/dh ge/gonen, a)lla\ xro/nwn tisi\ perio/doij* e)lpi/zetai.

êã.AGR Êü ãë(àãîë)þù¸ìü: “Àùå äîáðî íýêîå ¬ñ(òü) ¸ áë(à)ãî âüñêð(ü)ñåí·å, ÷òî” íå þæå á¥ñ(òü), íü ëýò¸ íýê¥¸ì¸ ¸ AGR wá°õîæäåíì¥ íàäýåìî ¬ñ(òü)?”

1. A ) lla\ th=j a)kolouqi/aj tw=n e)chtasme/nwn e)xw/meqa! i)/swj ga/r tij pro\j to\ gluku\ th=j e)lpi/doj pterwqei\j th\n dia/noian, a)/xqoj h(gei=tai kai\ zhmi/an, to\ mh\ qa=tton e)n toi=j a)gaqoi=j e)kei/noij gene/sqai, a(\ u(pe\r ai)/sqhsi/n te kai\ gnw=sin a)nqrwpi/nhn e)sti\, kai\ deinh\n poiei=tai th\n dia\ me/sou pro\j to\ poqou/menon tou= xro/nou para/tasin. a)lla\ mh\ stenoxwrei/sqw kaqa/per tij tw=n nhpi/wn, th\n pro\j o)li/gon a)nabolh\n tw=n kaq' h(donh\n dusxerai/nwn! e)peidh\ ga\r u(po\ lo/gou kai\ sofi/aj ta\ pa/nta oi)konomei=tai, a)na/gkh pa=sa mhde\n a)/moiron h(gei=sqai tw=n ginome/nwn au)tou= te tou= lo/gou kai\ th=j e)n au)t%= sofi/aj.

Íü ïîñëýäîâàí·ó ¸ñï¸òàåì¥õ(ü) êàñàåìñå. (25) Ìíþ” áî êòî êü ñëàäêîìó íàäåæäå âüïåð¸âñå ì¥ñë·ó, ñêðüáü âüìýíÿåòü ¸ òü|ùåòó, f.150v 2æå íå ñêîðî <âü> áë(à)ã¥¸õ(ü) wíýõü á¥ò¸, ÿæå ïà÷å ÷þâüñòâà æå* ¸ ðàç¹ìà ÷ë(îâý)÷üñêàãî ñóòü, ¸ ëþòî òâîð¸ò(ü) 2æå ïîñðýä(ý) êü æåëàåìîìó êüñíýí·à ïðîäëüæåí·å. Íü äà (5) íå ñòóæàåòñ¸, ÿêîæå íýêòî wò(ü) ìëàäýíüöü”, 2æå êü ìàëîìó wò(ü)ëîæåí·à o ñëàäîñòí¥õ(ü) òóæå. Ïîíåæå óáî ñëîâîìü ¸ ïðýìóäðîñò¸þ â°ñà ¹ñòðàÿþòñå, íóæäà â°ñàêà í¸÷òîæå íåïð¸÷åñòíî ìíýò¸ á¥âàåì¥õ(ü) (10) ñàìîìó æå ñëîâó ¸ 2æå âü òîìü ïðýìóäðîñò¸.

2. E ) rei=j ouån, Ti/j ouâtoj o( lo/goj e)sti\, kaq' o(\n ou)k eu)qu\j e)pi\ to\ poqou/menon h( tou= luphrou= bi/ou meta/stasij gi/netai, a)ll' ei)j xro/nouj tina\j w(risme/nouj h( barei=a kai\ swmatw/dhj au(/th parataqei=sa zwh\, a)name/nei to\ pe/raj th=j tou= panto\j sumplhrw/sewj, i(/na to\* thnikau=ta kaqa/per xalinou= tinoj e)leuqerwqei=sa h( a)nqrwpi/nh zwh\, pa/lin a)/neto/j te kai\ e)leuqe/ra pro\j to\n maka/rion kai\ a)paqh= bi/on e)panadra/moi;

2. Ðå÷(å)ø¸ ¹áî: “×òî ñå” ñëîâî

234 Kefa/laion kb.* Pro\j tou\j

1.

¬ñ(òü), ïî 2ìóæå íå àá·å êü æåëàåìîìó ñêðüáíàãî æ¸ò·à ïðýñòàâëåí·å á¥âàåòü, íü âü ëýòýõü íýê¥¸õ(ü) oïðýäýëåí¥õ(ü) òåæêàà (15) ¸ òýëåñíàà ñ·à ïðîñòðüø¸ñå æ¸çíü, wæ¸äàåòü êîíüö° â°ñåìó ñêîí÷àí·à, äà AGR òîãäà, ÿêîæå wò(ü) áðüçä¥ íýê¥å ñâîáîæäüø¸ñå, ÷ë(îâý)÷üñêà” æ¸çíü ïàê¥ ò¸õà æå ¸ ñâîáîäíà êü áë(à)æåíîìó ¸ áåñòð(à)ñòíîì¹ (20) æ¸ò¸þ âüñòå÷åòü?”

* kg ainqrt xro/noij abint, tum ante perio/doij

* 1. æå om. B

+ kai\ abint to\ om. mq

f.150r §1. 25-26 êàñàåìñå: de aansporing v. conj. adhortat. e)xw/meqa Sl. niet behouden f.150v 1-5 êüñíýí·à, SJS: Langsamkeit, Zögern; braduth/j, voor tou= xro/nou; elders steeds xro/noj - âðýìå (cf. ook TROST, Untersuchungen : 327, kъsněnije xro/noj) 15-20 lex. a)/netoj, L&S: relaxed, slack, maar hier set free from labour: Sl. ò¸õà, SJS: still, ruhig, sanft(mütig); freundlich, gefällig, leutselig; friendlich

112



MS. CH

3. Íü àùå óáî ïð¸áë¸æàåòñå ¸ñò¸íý ¸ñêîì¥¸õ(ü) ñëîâî, ñàìàà ¹áî âýñ(òü) ÿâý * Hñò¸íà. Åæå ¹áî âü íàøó ïð·¸äå ì¥ñëü, ñå” ¬ñ(òü): Ãë(àãîë)þ æå, ïðüâîå ïàê¥ * âüñïð¸2ìü ñëîâî: “Ñüòâîð¸ìü,” ðå÷(å) (25) Á(îã)ü, “÷ë(îâý)êà ïî wáðàç¹ ¸ ïî ïîä(î)á·ó AGR íàøåìó, ¸ ñüòâîð¸ Á(îã)ü ÷ë(îâý)êà, ïî wáðàç¹ á(î)æ·ó ñü||òâîð¸ f.151r 2ãî”. Àùå áî ¹áî wáðàçü á(î)æ·¸, ¸æå âü â°ñýìü ÷ë(îâý)÷üñêîìü ¬ñ(òü)ñòâó â¸ä¸ìü, êîíüöü ïð¸2òü, Àäàì æå íå ¹ á¥ñ(òü). Çåìëüíîå áî

3. A ) ll' ei) me\n e)ggi/zei t$= a)lhqei/# tw=n zhtoume/nwn o( lo/goj, au)th\ a)\n ei)dei/h safw=j h( a)lh/qeia! o(\ d' ouån e)pi\ th\n h(mete/ran hålqe dia/noian, toiou=ton e)sti/. Le/gw dh\, to\n prw=ton pa/lin e)panalabw\n lo/gon, poih/swmen, fhsi\n o( Qeo\j, a)/nqrwpon kat' ei)ko/na kai\ o(moi/wsin * h(mete/ran! kai\ e)poi/hsen

o( Qeo\j to\n a)/nqrwpon, kat' ei)ko/na Qeou= e)poi/hsen au)to/n! h( me\n ouån ei)kw\n tou= Qeou=, h( e)n pa/s$ t$= a)nqrwpi/n$ fu/sei qewroume/nh, to\ te/loj e)/sxen! o( de\ )Ada\m ou)/pw e)ge/neto! to\ ga\r gh/i+non pla/sma kata/ tina e)tumologikh\n o)nomasi/an A ) da\m le/getai, kaqw/j fasin oi( th=j E ( brai/wn 236 fwnh=j e)pii+/storej! dio\ kai\ o( a)po/stoloj, diafero/ntwj th\n pa/trion tw=n I) srahlitw=n pepaideume/noj fwnh\n, to\n e)k gh=j a)/nqrwpon xoi+ko\n o)noma/zei, oi(onei\ metabalw\n th\n tou= A ) da\m klh=sin ei)j th\n E ( lla/da fwnh/n.

ñüçäàí·å ïî íýêîåì¹ ¸ñò¸ííîñëîâíîì¹ (5) ¸ìåíîâàí¸þ Àäàìü ãë(àãîë)åòñå, ÿêîæå ðýøå ¸æå Åâðå¸ñêîìó ãëàñó ñêàçàòåë·å. Òýì°æå ¸ àï(î)ñ(òî)ëü, ¸çðåäíî wò(ü)÷üñêîå Iñðà¸ë¸òýíü” íàêàçàíü ãëàñó, 2æå wò(ü) çåìëå ÷ë(îâý)êà ‘ïðüñòýíà’ ¸ìåí¹åòü, ñ¸ðý÷ü ïðýëîæ¸âü (10) Àäàìîâî çâàí·å âü Åëë¸í°ñê¥” ãëàñ(ü).

4. Ge/gonen ouån kat' ei)ko/na o( a)/nqrwpoj, h( kaqo/lou fu/sij, to\ qeoei/kelon xrh=ma! ge/gone de\ t$= pantoduna/m% sofi/# ou)xi\ me/roj tou= o(/lou a)ll' a(/pan* a)qro/wj to\ th=j fu/sewj plh/rwma. eiåden o( pa/ntwn tw=n pera/twn peridedragme/noj, kaqw/j fhsin h( grafh\ h( le/gousa*, e)n t$= xeiri\ au)tou= * ta\ pe/rata th=j gh=j! eiåden o( ei)dw\j ta\ pa/nta kai\* pri\n gene/sewj au)tw=n, e)mperilabw\n t$= gnw/sei o(/son kat' a)riqmo\n e)n toi=j kaq' e(/kaston e)/stai to\ a)nqrw/pinon. e)pei\ de\* kateno/hsen e)n t%= pla/smati h(mw=n th\n pro\j to\ xei=ron r(oph\n,

4. Á¥ñ(òü) ¹áî ïî wáðàç¹ ñüáîðíîå ¬ñ(òü)ñòâî, ÷ë(îâý)êü, á(î)ãîïîä(î)áíàà âåùü. Á¥ñ(òü) æå âüñåñ¸ëíîþ ïðýì¹äðîñò¸þ íå ÷åñòü âñåìó íü êóïíî â°ñå AGR íàïðàñíî ¬ñ(òü)ñòâó ¸ñïëüí¬í·å. (15) Âýñòü ¸æå â°ñå êîí°öå oáü¬ì¥”, ÿêîæå ðå÷(å) ï¸ñàí·å ãë(àãîë)þùåå * AGR, “âü ð¹öý 2ãî á¥ò¸AGR êîíö¸ çåìë¬”, âýñ(òü) “âýä¥¸ â°ñà AGR ïðýæäå á¥ò·à ¸õü”, wáü¬ìü ðàç¹ìîìü 2ë¸êî ïî ÷¸ñëó âü ¸õ°æå ïî êîåìóæäî áóäåòü (20) ÷ë(îâý)÷üñòâî. Ïîí¬æåAGR ðàç¹ìý âü ñüçäàí¥”* íàøåìü 2æå êü ãîðøåìó ¹ñòðüìë¬í·å,

* ante o(moi/wsin + kaq' ln

* 2. âýñ(òü) ÿâý et sim. Ch,N,R,Z : ÿâý âýñòü, alio ord. B 3. ïðüâîå ïàê¥ Ch,N,R,Z : ïàê¥ ïðúâîå, alio ord. B 4. ÿêî add. B (cf. Gr.) 5. âü ñüçäàí¥ et sim. Ch,N : âüçäàí¥¸ et

a(/pan ] a(/ma pa=n

abi post le/gousa + o(/ti m (cf. Sl. B) + eiånai abiq kai\ om. abimnqrt e)peidh\ abmr1

sim. R,Z,B

f.150v §3. 20-26 e.v. Genesis 1.26-27 f.151r 1-5 àùå, i.e. ei) voor h( (ei)kw\n) 5-10 (pepaideume/noj) th\n pa/trion ... fwnh\n: (íàêàçàíü) wò(ü)÷üñêîå ... ãëàñó voor [wò(ü)÷üñêîì¹ ... ãëàñó] Ad Corinthios I 15.47 §4. 15-20 Psalmi 94.4 et Susanna 42

113



MS. CH

¸ ÿêî, 2æå êü àãã(å)ëwìü 2ä¸íî÷üñò·à âîë¬þ wò(ü)ïàäü, 2æå êü ñìýðåíîìó wá°ùåí·å ïð¸íåñå, ñåãî ðàä(¸) AGR ñìýñ¸ (25) íý÷òî ¸ wò(ü) áåñëîâåñíàãî ñâîåìó wáðàç¹ (í¸ áî ¬ñ(òü) âü á(î)æ(ü)ñòâíîìü æå ¸ áë(à)æå|íîìü f.151v ¬ñ(òü)ñòâý 2æå ïî ì¹æüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîìü ðàçë¸÷·å), íü, áåñëîâåñíàãî ¹ñòðîåí·å íà ÷ë(îâý)êà ïðýíåñü ñîá°ñòâî, íå ïî â¥ñîêîìó òâàð¸ íàøåå ¹ìíîæåí·å ðîäó AGR (5) äàð¹åòü, í¸ áî 2ãäà ïî wáðàçó ñüòâîð¸, òîãäà ¸AGR 2æå “ðàñò¸òåñå ¸ ìíîæ¸òåñ(å)”AGR ñ·ëó ÷ë(îâý)ê¹ ïð¸ëîæ¸, íü 2ãäà ðàñ¹ä¸ 2æå ïî ì¹æüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîìü ðàçë¸÷·àAGR, òîãäà ðå÷å: “Ðàñò¸òåñ(å) ¸ ìíîæ¸òåñ(å) (10) ¸ ¸ñïëüí¸òå çåìëþ.” Òàêîâîå áî íå á(î)æ(ü)ñòüâ°íàãî ¬ñ(òü)ñòâà ñâîå íü áåñëîâåñíàãî ¬ñ(òü), ÿêîæå ñïîâýñ(òü) íàçíàìåíóåòü, ïðüâýå w áåñëîâåñí¥õ(ü) ðå÷åíà á¥ò¸ ñ·à wò(ü) Á(îã)à ïîâýäàâø¸, ÿêî, àùå ïðýæäå (15) äàæå ïð¸ëîæ¸ò¸ ¬ñ(òü)ñòâ¹ 2æå ïî ì¹æüñêîìü ïîëó ¸ æåí°ñêîìü ðàçë¸÷·å, 2æå ãëàñîìü ñ¸ìü ñ·ëó âü 2æå ðàñò¸ò¸ñå ÷ë(îâý)êó ïð¸ëîæ¸ë° á¸, íå óáî òàêîâà”ãî á¥ò¸óAGR â¸äà ïîòðýáîâàë¸ á¥õwìü, (20) ¸ì°æå ðàæäàþòñå áåñëîâåñíàà.

kai\ o(/ti, th=j pro\j tou\j a)gge/louj o(motimi/aj e(kousi/wj a)porrue\n, th\n pro\j to\ tapeino\n koinwni/an prosoikeiw/setai! dia\ tau=ta* kate/mice/ ti kai\ tou= a)lo/gou t$= i)di/# ei)ko/ni! ou) ga/r e)stin e)n t$= qei/# te kai\ makari/# fu/sei h( kata\ to\ a)/rren kai\ qh=lu diafora/! a)lla\, th=j a)lo/gou kataskeuh=j e)pi\ to\n a)/nqrwpon metenegkw\n to\ i)di/wma, ou) kata\ to\ u(yhlo\n th=j kti/sewj h(mw=n to\n pleonasmo\n t%= ge/nei xari/zetai! ou) ga\r o(/te to\* kat' ei)ko/na e)poi/hse, to/te * th\n tou= au)ca/nesqai kai\ plhqu/nesqai * du/namin t%= a)nqrw/p% prose/qhken, a)ll' o(/te die/krine t$= kata\ to\ a)/rren kai\ qh=lu diafor#=*, to/te fhsi\n, au)ca/nesqe

kai\ plhqu/nesqe kai\ plhrw/sate th\n gh=n! to\ ga\r toiou=ton ou) th=j qei/aj fu/sewj i)/dion a)lla\ th=j a)lo/gou e)sti\, kaqw\j h( i(stori/a parashmai/netai, pro/teron e)pi\ tw=n a)lo/gwn ei)rh=sqai tau=ta para\ tou= Qeou= dihghsame/nh! w(j, ei)/ ge pro\ tou= e)pibalei=n t$= fu/sei th\n kata\ to\ a)/rren kai\ qh=lu diafora\n th\n dia\ th=j fwnh=j tau/thj du/namin ei)j to\ au)ca/nesqai t%= a)nqrw/p% prose/qhken, ou)k a)\n tou= toiou/tou th=j gennh/sewj* ei)/douj prosedeh/qhmen, di' ouâ genna=tai ta\ a)/loga.

5. Ïðýä(ü)¹ì¥øëåííîìó ¹áî ïðîðàç¹ìí¥”ìü äý¸ñòâîìü ¸ñïëüí¬í·ó ÷ë(îâý)êü” æ¸çí°íý¸ø¸ìü á¥ò·åìü íà æ¸çíü õîòåùîìó ïðýâåñò¸,

5. Tou= toi/nun prokatanohqe/ntoj dia\ th=j prognwstikh=j 238 e)nergei/aj plhrw/matoj tw=n a)nqrw/pwn dia\ th=j zwwdeste/raj gene/sewj e)pi\ th\n zwh\n me/llontoj parie/nai,

* tou=to abimnqrt to\ om. abimnqr1 + kai\ dl

au)ca/nesqe k. plhqu/nesqe bg2l2p2s1 th\n... diafora\n nqt (?) gene/sewj abqrt

f.151r §4. 20-25 lex. ïð¸íåñò¸ voor prosoikeio/omai, Lampe: be closely related to, have affinity with; elders in deze vertaling steeds ïð¸ñâî¸ò¸ñå, ïð¸ñâàÿò¸ñå f.151v 1-5 áåñëîâåñíàãî ¹ñòðîåí·å voor [... ¹ñòðîåí·à] 5-10 gen. ðàçë¸÷·à voor Gr. dat. (of acc. v. betrekking, var mss. nqt), i.p.v. te verwachten instr. 5-10 e.v. Genesis 1.28 §5. 20-25 æ¸çí°íý¸ø¸ìü, SJS: æ¸çíüíú, lebenspendend, vitam praestans, zwhfo/roj voor Gr. zwwdeste/raj, L&S: -dhj, like an animal, animal, brutish ïðýâåñò¸ voor parie/nai: verwarring tussen inf. v. pa/reimi en pari/hmi; tou= ... plhrw/matoj tot parie/nai, “Terwijl (....) de vooraf bepaalde volheid (of het vooraf bepaalde getal - plèrôma) der mensen het leven zal binnentreden door deze meer dierlijke vorm van ontstaan,...”

114



¸æå ÷¸íîìü íýê¥¸ìü ¸ óñòàâîìü (25) wêðüìëÿå â°ñà Á(îã)ü, ïîí¬æå âüñìà òàêîâ¥” ÷ë(îâý)÷üñòâó á¥ò·àAGR â¸äü || f.152r í¹æä(ü)íî ñüòâîð¸ 2æå êü ñìýðåíîìó ¬ñ(òü)ñòâà íàøåãî ïðýêëîí¬í·å (2æå â¸äýâü ïðýæäå äàæå á¥ò¸ ¸æå ðàâíý íàñòîåùîìó á¹ä(¹)ùåå â¸äå), ñåãî ðàä(¸) ¸ ñüìýðíî (5) ¹ñòðîåí·ó ÷ë(îâý)êü” âðýìå ¹ì¥ñë¸, ÿêîæå ïðýõîæäåí·ó ïðýä(ü)¹ñòàâëåíí¥ìü ä(¹)øàìü ñü¸ñïëüí¸ò¸ñå ëýòíîìó ïðîäëüæåí¸þ, ¸ òîãäà ñòàò¸ òåêóùåå ëýòó äâ¸æåí·å*, ¬ãäà íå ê-òîì¹ (10) ðàæäàåòñå òýìü ÷ë(îâý)÷üñêîå. Ñêîí÷àíó æå á¥âøó ÷ë(îâý)÷üñêîìó á¥ò¸þ, êîí°öó 2ãî ñüñêîí÷àò¸ñå ëýòó, ¸ òàêî â°ñåìó íàçäàí·å á¥ò¸, ¸ ïðýëîæåí¸þ* â°ñåãî* ñüïð¸ìýñ¸ò¸ñå ¸* ÷ë(îâý)÷üñêîå, wò(ü) (15) òëýííàãî ¸ çåìëüíàãî íà áåñòð(à)ñòíîå ¸ ïð(¸)ñíîñ¹ùíîå.

o( ta/cei tini\ kai\ ei(rm%= diakubernw=n ta\ pa/nta Qeo\j, e)peidh\ o(/lwj to\ toiou=ton t$= a)nqrwpo/thti th=j gennh/sewj* eiådoj a)nagkai=on e)poi/hsen h( pro\j to\ tapeino\n th=j fu/sewj h(mw=n e)pi/klisij, h(\n eiåde pri\n gene/sqai o( e)pi/shj t%= e)nestw=ti to\ me/llon ble/pwn, dia\ tou=to kai\ to\n su/mmetron t$= kataskeu$= tw=n a)nqrw/pwn xro/non prokateno/hsen! w(/ste t$= paro/d% tw=n proorisqeisw=n yuxw=n sunapartisqh=nai th\n tou= xro/nou para/tasin, kai\ to/te sth=nai th\n r(ow/dh tou= xro/nou ki/nhsin, o(/tan mhke/ti fu/htai di' au)tou= to\ a)nqrw/pinon! telesqei/shj de\ th=j tw=n a)nqrw/pwn gene/sewj, t%= te/lei tau/thj sugkatalh=cai to\n xro/non, kai\ ou(/tw th\n tou= panto\j a)nastoixei/wsin gene/sqai, kai\ t$= metabol$= tou= o(/lou sunameifqh=nai kai\ to\ a)nqrw/pinon, a)po\ tou= fqartou= kai\ gew/douj e)pi\ to\ a)paqe\j kai\ a)i+/dion. 6. (/O moi dokei= kai\ o( qei=oj a)po/stoloj katanoh/saj*, proeipei=n dia\ th=j pro\j Korinqi/ouj e)pistolh=j th\n ai)fni/dion tou= xro/nou sta/sin kai\ th\n ei)j to\ e)/mpalin tw=n kinoume/nwn a)na/lusin, e)n oiâj fhsi/n! i)dou\ musth/rion

6. Åæå ìí¸ò ì¸ ñå ¸ á(î)æ(ü)ñòâí¥” àï(î)ñ(òî)ëü ïðýä(ü)óâýäýâüAGR, ïðýä(ü)ðåù¸ âü 2æå êü*

Êîð·í»·wìü ïîñëàí¸” íàïðàñíîå ëýòó ñòàò·å ¸ 2æå âüñïåòü ïàê¥ (20) äâ¸æ¸ì¥õ(ü) oøüñòâ·å, âü í¸õ(ü)æå ðå÷å: “Ñå òà¸íó âàìü ãë(àãîë)þ: Â°ñ¸ ¹áî íå óñüïíåìü, â°ñ¸ æå ¸çìýí¸ìñå, âü íåïðýñý÷åí¸”, âü ìüãíîâåí¸ 4êà, âü ïîñëýäíý¸ òðóáý.” Ñêîí÷àí¸þ áî, ÿêîæå ìíþ”,

u(mi=n le/gw! pa/ntej me\n ou) koimhqhso/meqa, pa/ntej de\ a)llaghso/meqa! e)n a)to/m%, e)n r(ip$= o)fqalmou=, e)n t$= e)sxa/t$ sa/lpiggi! tou= ga\r plhrw/matoj, w(j oiåmai,

* gene/sewj

MS. CH

* 6. äâ¸äâ¸æåí·å, prim. äâ¸- in ras. Ch 7. ïðýëîæåí¸þ Ch : ïð¸ëîæåí·þ N,R,Z,B 8. â°ñåãî et sim. Ch,N,R,Z : âñåìó B 9. ¸ om. Z,B 10. êü B : âü et sim. Ch,N,R,Z

abinr1 prokatanoh/saj ip1

f.152r §5. 1-5 í¹æä(ü)íî neutr. zoals Gr. i.p.v. masc. bij â¸äü; zonder de verduidelijking die het Grieks biedt, werd í¹æä(ü)íî waarschijnlijk gelezen bij neutr. ïðýêëîí¬í·å, wat een omkering van subj. en obj. en een verstoring v. de betekenis met zich meebrengt 5-10 in vert. ¹ì¥ñë¸ voor prokatano/hsen gaat bet. v. pro-, ‘op voorhand, van tevoren’, verloren; elders voor prokatanoe/w wel ïðýäü-¹ì¥ñë¸ò¸, ïðýäü¹âýäýò¸ en ïðýäü-ðàç¹ìýò¸; hier mogelijk een afwijking in het Gr. model, of verlies v. prefix ïðýäüin Sl. traditie 10-15 lex. íàçäàí·å ~ íàçüäàò¸, ‘bouwen (op), oprichten’, voor a)nastoixei/wsin, LG: (Auflösung in d. ursprüngliche Elemente, - in d. Ursprungszustand) Erneuerung, Wiederherstellung, cf. ook v r v XXIV 155 , 10-15, XXVI 161 , 20-25, XXVIII 164 , 20-25 lex. ñüïð¸ìýñ¸ò¸ñå, ‘zich mee vermengen met’, voor sunameifqh=nai, L&S: sunameibw, change along with §6. 20-25 oøüñòâ·å Mikl. a)na/lusij, abitus; e)/codoj, exitus, voor a)na/lusin, in specifieke bet. ‘terugkeer’, cf. LG: Rückkehr (in Zush. mit Tod u. Auferstehung); cf. ook XXVII 162v, 15-20; XXVIII 164r, 10-15 Ad Corinthios I 15.51-52

115



÷ë(îâý)÷üñêîì¹ ¬ñ(òü)ñòâó ïî ïðîóâýäýííî¸ ìýðý âü êîíüö° ïð¸øüä(ü)øó, çà 2æå íå ê-òîìó | f.152v ¸çüwñòàò¸ ä(¹)øàìü ÷¸ñëó í¸2ä¸íîìó âü âüçðàùåí·å, âü ìàëý ëýòó á¥ò¸ ¸çìýí¬í·å ñ¹ù¸õ(ü) íàó÷¸ (‘íåïðýñý÷åí·å’ ¸ìåíîâàâü ¸ ‘ìüãíîâåí·å 4êà’ íåðàçäýëí¥ (5) wíîãîAGR ëýòà ¸ íåðàçëó÷í¥ êîíüö°), ÿêî íå ê-òîìó ìîùíî á¥ò¸ 2æå ïî ïîñëýäí¬ì¹ æå ¸ ñüâðüøåíîìó âüçðàùåí·à íàøüä(ü)øó ëýò¹, çà 2æå í¸÷òîæå ¸çwñòàÿò¸ ñüâðüøåí·ó (10) ÷åñòü, oáõîäíîå ñå” ñüìðüò¸þ ïðýëîæåí·å ñòåæàò¸, íü àùå òüêìî âüçãëàñ¸òü âüñêð(ü)ñåí·à òð¹áà, ÿæå óìüðøåå âüçáóæäàþù¸ ¸ 2æå âü æ¸çí¸ wñòàâë¬í¥õ(ü) ïî ïîä(î)á¸þ ¸õ°æå wò(ü) âüñêð(ü)ñåí·à (15) ¸çìýíÿåì¥õ(ü) êü íåòëýí·ó íàïðàñíî* ïðýëîæ¸ò¸ñåAGR, ÿêî íå êòîìó òåæåñòü ïëüòüñêà íà äîëí¬ìü òåæàò¸ ¸ çåìë¸ äðüæàò¸ òåãîòó, íü â¥ñîêî ñêðîçý âüçäóõü øüñòâîâàò¸. (20) “Âüñõ¥ùåí¸ áî á¹äåìü,” ðå÷å, “íà wáëàöýõ(ü) âü ñðýòåí·å ã(î)ñ(ïîäü)í¬ íà âüçä¹ñý*, ¸ òàêî â°ñåãäà ñü Ãîñïîäåìü á¹äåìü”.

th=j a)nqrwpi/nhj fu/sewj kata\ to\ prognwsqe\n me/tron ei)j pe/raj e)lqo/ntoj, dia\ to\ mhke/ti lei/pein t%= tw=n yuxw=n a)riqm%= mhde\n ei)j e)pau/chsin e)n a)karei= tou= xro/nou genh/sesqai th\n e)pallagh\n (a)t/ omon tw=n o)/ntwn e)di/dacen, o)noma/sajkai\ r(iph\n o)fqalmou= to\ a)mere\j e)kei=no* tou= xro/nou kai\ a)dia/staton pe/raj!) w(j mhke/ti dunato/n eiånai t%= kata\ to\ e)/sxato/n te kai\ a)kro/taton th=j a)kmh=j e)piba/nti tou= xro/nou, dia\ to\ mhde\n u(polei/pesqai t$= a)kro/thti me/roj, th\n periodikh\n tau/thn dia\ qana/tou metabolh\n kth/sasqai, a)ll' ei) mo/non h)xh/seien h( th=j a)nasta/sewj sa/lpigc, h( to\ teqnhko\j a)fupni/zousa kai\ tou\j e)n t$= zw$= kataleifqe/ntaj kaq' o(moio/thta tw=n e)c a)nasta/sewj a)lloioume/nwn pro\j a)fqarsi/an a)qro/wj metaba/llousa*, w(j mhke/ti to\ ba/roj th=j sarko\j e)pi\ 240 to\ ka/tw bri/qein kai\ t$= g$= parakate/xein to\n o)/gkon, a)lla\ meta/rsion di' a)e/roj foita=n! a(rpaghso/meqa ga\r, fhsi\n, e)n nefe/laij

(25)

ei)j a)pa/nthsin tou= Kuri/ou ei)j a)e/ra, kai\ ou(/twj pa/ntote su/n Kuri/% e)so/meqa.

7. Ïðî÷åå äà ïîæ¸ä(å)òü ëýòî ¸æå í¹æä(ü)íý ÷ë(îâý)÷üñêîì¹ âüçðàùåí·þ ñüïðîñò¸ðàþùîìóñå*. (25) H áî ¸æå ïð¸ Àâðààìý ïàòð·àðñ¸ 2æå ¹áî â¸äýò¸ áë(à)ãàà æåëàí·å ïð¸2øå, || f.153r ¸ íå ïðýñòàøå ¸ùóùå í(å)á(å)ñíîå wò(ü)÷üñòâî, ÿêîæå ðå÷å àï(î)ñ(òî)ëü,

7. Ou)kou=n a)nameina/tw to\n xro/non to\n a)nagkai/wj t$= a)nqrwpi/n$ au)ch/sei sumparatei/nonta! kai\ ga\r oi( peri\ to\n A ( braa\m patria/rxai, tou= me\n i)dei=n ta\ a)gaqa\ th\n e)piqumi/an e)/sxon, kai\ ou)k a)nh=kan e)pizhtou=ntej th\n e)poura/nion patri/da, kaqw/j fhsin o( a)po/stoloj!

* e)kei/nou

MS. CH

* 11. íàïðàñíî Ch,R,Z,B : íàïðàñòíî N 12. íà oáëàöýõ(ü) âúçäóñý, oáëàöýõ(ü) in ras. B 13. ñüïðîñò¸ðàþùîìóñå et sim. Ch,N,R,Z : ñú|ñò¸ðàþùîìóñå B

abim metablhqh/sesqai ablrt

f.152v §6. 5-10 lex. âüçðàùåí·à, SJS: âüçðàùåí¸¬, Wuchs, augmentum, au)/chsij, voor th=j a)kmh=j, hier niet ‘kracht der jaren’, i.v.m. leeftijd, maar L&S: highest or culminating point (i.e. v. de tijd) 15-20 (òåæåñòü) ïëüòüñêà: nom. voor acc. als subj. inf. òåæàò¸ 20-25 Ad Thessalonicenses I 4.17 §7. ëýòî ¸æå ... ñüïðîñò¸ðàþùîì¹, part. dat. voor acc. ~ ëýòî

116



íü wáà÷å âü 2æå ¹ïîâàò¸ áë(àãî)ä(à)òü 2ùå ñóòü. “Á(îã)¹ o íàñ(ü) ëó÷°øå íý÷òî AGR ïðîçðýâøó,” ïî Ïàâëîâó ãë(à)ñó, “äà íå AGR áåç (5) íàñ(ü) ñüâðüøåí¸ á¹äóòü.” Àùå ¹áî wí·¸ òðüïåòü wò(ü)ëîæåí·å ¸æå “¸çäàëå÷å” 2ä¸í¥å ðàä(¸) âýð¥ ¸ íàäåæäå â¸äýâøå áë(à)ãàà, ¸ “oáëîá¸çàâ°øå”, ÿêîæå ñâýä(ý)òåë°ñòâ¹åòü àï(î)ñ(òî)ëü, ¸çâýñòíîå* íàäýåì¥ìü âüñïð¸¬ò·å (10) âüí¬ãäà “âýðíà âüìýí¸ò¸ wáýùàâøàãî” ïîëîæ°øå. ×òî ïîä(î)áàåòü äýàò¸ ìíîã¥ìü íàìü, ¸ìæå ïî ñëó÷àþ í¸æå 2æå êü ëó÷°øåìó íàäåæäà wò(ü) ïîæ¸â°ø¥õ(ü)<ñå> ¬ñ(òü)? Hç÷åçå æåëàí·åìü ¸ ïðîð(î)÷à ä(¹)øà, (15) ¸* ¸ñïîâýäóåòü ïýí·åìü æåëàòåëíóþ ñ·ó ñòð(à)ñòü, æåëàò¸ ãë(àãîë)å ¸* ¸ñêîí÷àâàò¸ñå ä(¹)ø¸ 2ãî âü äâîð¸ ã(î)ñ(ïîäü)í¬ á¥ò¸, àùå ¸ âü ïîñëýäí¥õ(ü) ïðîøàøå ïð¸ìýòàò¸ñå, ÿêî âåù°øå ñ¥” ¸ ïðýä(ü)ïî÷üòåíî 2æå (20) âü wíýõü ïîñëýäíåìó á¥ò¸, 2æå ïðüâüñòâîâàò¸ âü wò(ü) ãðýøí¸÷¸õ(ü)* æ¸ò·à ñåëýõ(ü), íü wáà÷å òðüïýàøå wò(ü)ëàãàí·å, ¹áë(à)æàå óáî* òàìîøíåå ïðýá¥âàí·å, ¸ 2æå âü ìàëý ïð¸÷åñò·å ò¸ñóùàìü ëýòó (25) ïðýä(ü)ïî÷üòåíî òâîðå. “Ëó÷°øå áî”, ðå÷(å), “ä(ü)íü 2ä¸íü âü äâîðýõ(ü) òâî¸õ(ü) ïà÷å ò¸ñóùü”, íü íå ñêðü|áýøå f.153v íóæä(ü)í¥ìü w ñóù·¸õ(ü) ñüìîòðåí·åìü, äîâîëíî æåAGR âü áë(à)æåí°ñòâî íåïùåâà”øå ÷ë(îâý)êwìü ¸ 2æå ¹ïîâàí·åìü ¸ìýò¸ áë(à)ãàà, òýì°æå ðå÷(å) ¸ * íà êîíüö° ¾àëìà: (5)

a)ll' o(/mwj e)n t%= e)lpi/zein e)/ti th\n xa/rin ei)si\, tou= Qeou= krei=tto/n ti peri\ h(mw=n* probleyame/nou, kata\ th\n tou= Pau=lou fwnh\n, i(/na mh\, fhsi\*, xwri\j h(mw=n teleiwqw=sin! ei) ouån e)kei=noi fe/rousi th\n a)nabolh\n oi( po/rrwqen dia\ mo/nhj pi/stewj kai\ th=j e)lpi/doj i)do/ntej ta\ a)gaqa\, kai\ a)spasa/menoi, kaqw\j marturei= o( a)po/stoloj! to\ a)sfale\j th=j tw=n e)lpisqe/ntwn a)polau/sewj e)n t%=

pisto\n h(gh/sasqai to\n e)paggeila/menon qe/menoi! ti/ xrh\ pra/ttein tou\j pollou\j h(ma=j, oiâj tuxo\n ou)de\ h( pro\j to\ krei=tton e)lpi\j e)k tw=n bebiwme/nwn e)sti/n; e)ce/lipe di' e)piqumi/aj kai\ h( tou= profh/tou yuxh\, kai\ o(mologei= dia\ th=j yalmwdi/aj to\ e)rwtiko\n tou=to pa/qoj, e)pipoqei=n le/gwn kai\ e)klei/pein au)tou=

th\n yuxh\n e)n tai=j au)lai=j tou= Kuri/ou gene/sqai, ka)\n e)n toi=j e)sxa/toij de/$ pararriptei=sqai! w(j mei=zon o)\n kai\ protimo/teron to\ e)n e)kei/noij e)/sxaton eiånai, tou= prwteu/ein e)n toi=j a(martwloi=j tou= bi/ou skhnw/masin! a)ll' o(/mwj h)nei/xeto th=j a)nabolh=j, makari/zwn me\n th\n e)kei= diagwgh\n, kai\ th\n e)n braxei= metousi/an xilia/dwn xro/nou protimote/ran poiou/menoj!

krei=sson ga\r fhsi\n, h(me/ra mi/a e)n tai=j au)lai=j sou u(pe\r xilia/daj! a)ll' ou)k e)dusxe/raine t$= a)nagkai/# peri\ tw=n o)/ntwn oi)konomi/#, i(kano/n te* ei)j makarismo\n %)/eto toi=j a)nqrw/poij kai\ to\ di' e)lpi/doj e)/xein ta\ a)gaqa/! dio/ fhsin e)pi\ te/lei th=j yalmwdi/aj,

*

MS. CH

* 14. ¸çâýñòíîå Ch,N,R,Z : ¸çâýñò¸ñå B 15. ¸ om. B 16. ¸ om. Z,B 17. ãðàøí¸÷¸õ(ü) Ch,N,R,Z, ãðýøí¥õ(ü) B 18. óáî om. Z,B 19. ðå÷(å) ¸ R,Z,B : ðå÷(å) íå Ch,N

peri\ h(mw=n krei=tton ti abimqrt fhsi\ om.

abdilrst de\ abimqrt

f.153r §7. 1-5 e.v. Ad Hebraeos 11.40 5-10 Ad Hebraeos 11.13 Gr. gesubstantiveerd adj. met adnominale gen., to\ asfale\j ... th=j a)polau/sewj: Sl. vereenvoudigend ¸çâýñòíîå ... âüñïð¸¬ò·å 10-15 âüí¬ãäà voor e)n t%= (h(gh/sasqai) i.p.v. [âü ¬æå (âüìýí¸ò¸)], cf. XIV 127v, 20 10-15 Ad Hebraeos 11.11 15-20 Psalmi 83.3 20-25 Psalmi 83.11 f.153v 1-5 Psalmi 83.13

117



MS. CH

maka/rioj

“Ã(îñïîä)¸ Á(îæ)å AGR ñ·ëü, áë(à)æåíü ÷ë(îâý)êü ¹ïîâàå¸ íà òå”.

242 8. Ou) toi/nun ou)de\ h(ma=j stenoxwrei=sai xrh\ peri\ th\n e)n braxei= tw=n e)lpizome/nwn a)nabolh\n, a)ll' o(/pwj a)\n mh\ a)po/blhtoi tw=n e)lpizome/nwn* genoi/meqa th\n spoudh\n e)/xein! w(/sper ga\r ei)/ tij proei/poi tini\ tw=n a)peirote/rwn, o(/ti kata\ to\n kairo\n tou= qe/rouj h( tw=n karpw=n genh/setai sullogh\, kai\ plh/reij me\n ai( a)poqh=kai, mesth\ de\ tw=n e)dwdi/mwn h( tra/peza t%= th=j eu)qhni/aj e)/stai kair%=, ma/taioj a)\n ei)/h o( e)pispeu/dwn tou= kairou= th\n parousi/an, de/on spe/rmata kataba/llein kai\ di' e)pimelei/aj e(aut%= tou\j karpou\j e(toima/zesqai! o( me\n ga\r kairo\j, kai\ boulome/nou kai\ mh\, pa/ntwj kata\ to\n tetagme/non e)pisth/setai xro/non! ou)x o(moi/wj de\ au)to\n o)/yontai, o(/ te proetoima/saj e(aut%= th\n tw=n karpw=n a)fqoni/an, kai\ o( pa/shj paraskeuh=j e)/rhmoj katalhfqei\j u(po\ th=j w(/raj! ou(/twj oiåmai dei=n*, prodh/lou pa=si dia\ tou= qei/ou khru/gmatoj o)/ntoj o(/ti e)nsth/setai th=j e)nallagh=j o( kairo\j, mh\ xro/nouj polupragmonei=n (ou) ga\r h(mw=n eiåpen eiånai to\ kairou\j gnw=nai kai\ xro/nouj) mhde\ logismou/j tinaj a)nazhtei=n, di' wân saqrw/sei th\n yuxh\n peri\ th\n e)lpi/da th=j a)nasta/sewj! a)lla\ t$= pi/stei tw=n prosdokwme/nwn e)pereido/menon, dia\ th=j a)gaqh=j politei/aj th\n me/llousan xa/rin proemporeu/esqai.

8. Íå ¹áî í¸æå íàìü ñòóæàò¸ñ¸ ïîä(î)áàåòü w 2æå âü ìàëý íàäýåì¥¸õ(ü) wò(ü)ëîæåí·à, íü ÿêî ¹áî äà íå wò(ü)âðüæåí¸ AGR ÷àåì¥¸õ(ü) á¹äåì(ü) òüùàí·å ¸ìýò¸. ßêîæå (10) ¹áî àùå êòî ïðîðå÷åòü íýêîòîðîìó wò(ü) íå¸ñêóñí¥õ(ü), ÿêî âü âðýìå æåòüâíî ïëîäîâü” á¹äåòü ñüáðàí·å, ¸ ¸ñïëüíü óáî æ¸òí¸öå, ïëüíà æå ñíýäí¥õ(ü) òðàïåçà á¹äåòü âü oá¥ë·à âðýìå, ñóåò°íü (15) óáî á¹ä¸ ïîñïýøàå¸ âðýìåíó ïð¸øüñòâ·å, ïîòðýáíî ñýìåíà âüëîæ¸ò¸ ¸ ïîïå÷(å)í·åìü ïëîä¥ ñåáý ãîòîâ¸ò(¸). Âðýìå ¹áî, ¸ õîòåùîìó ¸ í¸”, â°ñàêî âü ó÷¸íåííîå íàñòàíåòü âðýìå. Íå ïîä(î)áíý (20) æå ñå” ¹çðåòü, ïðýä(ü)¹ãîòîâàâ¥” ñåáý ïëîä(î)âwìü wá¥ë·å, ¸ ¸æå â°ñàêîãî ïð¸óãîòîâàí·à ïóñòü ïîñò¸æåíü á¥âü âðýìåíîìü. Ñ¸öå ìíþ” AGR ïðîÿâëåíî â°ñýìü ñ¹ùå á(î)æ(ü)ñòâíîþ ïðîïîâýä¸þ ÿêî íàñòàíåòü (25) ¸çìýí¬í·þ âðýìå, íå ëýòà ìíîãî¸ñï¸òîâàò¸ (íå áî íàøå ðå÷(å) á¥ò(¸) || f.154r 2æå “âðýìåíà ðàç¹ìýò¸ * ¸ ëýòà”) í¸æå ïîì¥ñë¸ íýê¥å âüç¥ñêîâàò¸, ¸ì¸æå ðàñëàá¸ò¸ ä(¹)ø¹ o óïîâàí¸þ âüñêð(ü)ñåí·à, íü âýðîþ ÷àåì¥¸õ(ü) ¹òâðüæäàåìü (5) áë(à)ã¥¸ìü æ¸ò·åìü á¹ä(¹)ù¹þ áë(àãî)ä(à)òü ïðýä(ü)ê¹ïó÷üñòâóþùå*.

*

* 20. âðýìåíà ðàç¹ìýò¸ et sim. Ch,N,R,Z : alio ord. ðàçóìýâàò¸ âðýìåíà, !â! et !à! s.l. corr. B 21. ïðýä(ü)ê¹ïó÷üñòâóþùå Ch, ïðýä(ü)êóïü÷üñòâóþùå et sim. N,R,Z,B

Ku/rie* tw=n duna/mewn, a)/nqrwpoj o( e)lpi/zwn e)pi\ se/.

o( qeo\j quod + ed. om. codd. prosdokwme/nwn abimqrt pro e)lpizome/nwn dei=n om. a

f.153v §8. 5-10 w ... wò(ü)ëîæåí·à: gen. voor loc. bij w 15-25 âðýìåíó en verder âðýìåíîìü voor tou= kairou= en u(po\ th=j w(/raj: âðýìå met o-stam-uitgangen gen. abs. prodh/lou o)/ntoj: ïðîÿâëåíî ñ¹ùå, afhankelijk gemaakt van ìíþ” f.154r 1-5 Actus Apostolorum 1.7 ðàñëàá¸ò¸ voor [ðàñëàá¸òü]

118



MS. CH

XXIV. Kefa/laion kg.* (/Oti o( th\n a)rxh\n th=j tou= ko/smou susta/sewj o(mologw=n, a)nagkai/wj kai\ peri\ tou= te/louj sunqh/setai.

êä.AGR ßêî ¸æå íà÷åëî ì¸ð°ñêàãî ñüñòàâë¬í·à ¸ñïîâýäóå¸, ïî íóæä¸ ¸ w êîí÷¸íý ñüëîæ¸òñå.

1. Ei) de/ tij, th\n nu=n tou= ko/smou fora\n ei(rm%= tini diecagome/nhn ble/pwn, di' hâj to\ xroniko\n qewrei=tai dia/sthma, mh\ e)nde/xesqai le/goi th\n proaggelqei=san tw=n kinoume/nwn sta/sin genh/sesqai! dh=loj o( toiou=to/j e)sti, mhde\ e)n a)rx$= gegenh=sqai para\ tou= Qeou= to\n ou)rano\n kai\ th\n gh=n pisteu/wn! o( ga\r a)rxh\n t$= 144 kinh/sei didou\j*, ou)k a)mfiba/llei pa/ntwj kai\ peri\ tou= te/louj! kai\ o( to\ te/loj mh\ prosdexo/menoj, ou)de\ th\n a)rxh\n parede/cato! a)ll' w(/sper kathrti/sqai tou\j ai)wn = aj t%= r(h/mati noou=men* tou= Qeou=, pisteu/ontej (kaqw/j fhsin o( a)po/stoloj) ei)j to\ mh\ e)k fainome/nwn ta\ blepo/mena gegone/nai! t$= au)t$= pi/stei xrhso/meqa peri\ to\ r(hm = a tou= Qeou=, tou= th\n a)nagkai/an tw=n o)/ntwn sta/sin proagoreu/santoj.

1. Àùå ë¸ æå íýêòî, í(¥)íÿøíåå ì¸ðà äâ¸æåí·å (10) ñüñòàâë¬í·åìü íýê¥¸ìü ïðî¸çâîä¸ìî çðå, ¸ì°æå ëýòí¬å â¸ä(¸)òñå wáõîæäåí·å, íå ïð¸êëàäíî á¥ò¸ ãë(àãîë)åòü ïðýä(ü)âüçâýùåííîå äâ¸æ¸ì¥õ(ü) ñòîàí·å, ÿâý òàêîâ¥” ¬ñ(òü), í¸æå wò(ü) íà÷åëà (15) á¥ò¸ wò(ü) Á(îã)à í(å)áî ¸ çåìëÿ âýðóå. Hæå áî íà÷åëî äâ¸çàí·ó äàâ¥”AGR, íå ñóìí¸òñå â°ñàêî ¸ w êîíöó, ¸ ¸æå êîíüö° íå ïð¸2ìëå¸, í¸æå íà÷åëî ïð¸¬òü. “Íü ÿêîæå ñüâðüø¸ò¸ñå âýêwìü ðàç¹ìýâàåìü ãë(àãîë)îìü AGR (20) á(î)æ·¸ìü,” âýðóþùå, ÿêîæå ðå÷å àï(î)ñ(òî)ëü, “âü 2æå íå wò(ü) â¸ä(¸)ì¥”õü çð¸ìà” á¥ò¸.” ò¹”æäå âýðó ïîòðýáó¸ìü w ãë(àãîë)ý á(î)æ·¸, ¸æå í¹æä(ü)íîå ñóù¸õ(ü) ñòîàí·å ïðýä(ü)ãë(àãîë)àâøîìó.

2. To\ de\ "pw=j" e)cairete/on th=j polupragmosu/nhj! kai\ ga\r ka)kei=*

2. À 2æå ‘êàêî’ ¸çâðüæåíî áóä¸ 2æå ìíîãî¸ñï¸òàí·à. (25) H áî òàìî AGR “âýðîþ ñüâðüø¸ò¸ñå çð¸ìîå wò(ü) ¸õ°æå íå ¹ â¸ä¸|ì¥õ(ü)” f.154v ïð¸¬õwìü, ïðýòåêøå íåïîñò¸æ¸ì¥õ(ü) ¸ñêàí·å. H ¹áî w ìíîã¥õ(ü) íàìü ñëîâî íåäîóìýâàò¸<ñå> ñüâýòîâàøå, íå ìàë¥ ïîäàå â¸í¥ êü âýðîâàâø¸ìü<ñå> ñóìíåí·ó.

pi/stei kathrti/sqai to\ blepo/menon e)k tw=n mhde/pw fainome/nwn katedeca/meqa, paradramo/ntej tw=n a)nefi/ktwn th\n zh/thsin! kai/toi peri\ pollw=n h(mi=n o( lo/goj a)porei=n u(peti/qeto, ou) mikra\j pare/xwn ta\j a)forma\j pro\j th\n tw=n pepisteume/nwn a)mfiboli/an.

kd abiqrt dou\j abqrt noou=men ante t%= r(h/mati ponunt abciqrt e)kei= abimnr1

*

f.154r §1. 10-15 indien genh/sesqai aanwezig was in het Gr. vertalersmodel, werd het mogelijk als redundant ervaren en niet vertaald 15-25 Ad Hebraeos 11.3 20-25 ïîòðýáó¸ìü voor ïîòðýáó¬ìü §2. 25-26 Ad Hebraeos 11.3 f.154v 1-5 íåäîóìýâàò¸<ñå>, reflexief, naar analogie met het gebruik v. het werkwoord elders cf. Gloss.

119



MS. CH

3. (5) Ìîùíî æå á¸ ¸ òàìî ëþáîïüðë¸â¥”ìü wò(ü) áë(à)ãîïî ïîñëýäîâàííîìó ñëîâí¥õ(ü) âüçðàæàò¸ âýðó, âü 2æå íå ìíýò¸

3. E ) ch=n ga\r k#)kei= toi=j e)ristikoi=j, e)k tw=n eu)lo/gwn kata\ to\ a)ko/louqon a)natre/pein th\n pi/stin, pro\j to\ mh\ nomi/zein a)lhqh= to\n peri\ th=j u(likh=j kti/sewj eiånai lo/gon, o(\n h( a(gi/a presbeu/ei grafh\, pa/ntwn tw=n o)/ntwn e)k tou= Qeou= eiånai diabebaioume/nh th\n ge/nesin! oi( ga\r t%= e)nanti/% parista/menoi lo/g%, sunai+/dion eiånai t%= Qe%= th\n u(/lhn kataskeua/zousi, toiou/toij e)pixeirh/masi pro\j to\ do/gma xrw/menoi --- ei) a(plou=j o( Qeo\j t$= fu/sei kai\ a)/ul + oj, a)/poio/j* te kai\ a)mege/qhj kai\ a)su/nqetoj kai\ th=j kata\ to\ sxh=ma perigrafh=j a)llotri/wj e)/xwn! pa=sa de\ u(/lh e)n diasthmatik$= parata/sei katalamba/netai, kai\ ta\j dia\ tw=n ai)sqhthri/wn katalh/yeij ou) diape/feugen, e)n xrw/mati kai\ sxh/mati kai\ o)/gk% kai\ phliko/thti kai\ a)ntitupi/# kai\ toi=j loipoi=j toi=j peri\ au)th\n qewroume/noij ginwskome/nh, wân ou)de\n e)n t$= Qei/# fu/sei dunato/n e)sti katanoh=sai! ti/j mhxanh\ e)k tou= a)u+/lou th\n u(/lhn a)potexqh=nai; e)k tou= a)diasta/tou th\n diasthmatikh\n fu/sin; ei) ga\r e)kei=qen u(posth=nai tau=ta pisteu/etai, dh=lon o(/ti e)n au)t%= o)/nta kata\ to\n a)/rrhton lo/gon, ou(/tw pro246-h=lqen ei)j ge/nesin! ei) de\ e)n e)kei/n% to\ u(lw=dej hån, pw=j a)/ul + oj o( e)n e(aut%= th\n u(/lhn e)/xwn;

¸ñò¸ííî 2æå o âåùíî¸ òâàð¸ á¥ò¸ ñëîâî, 2ãîæå ñ(âå)òîå ïî÷¸òàåòü ï¸ñàí·å, (10) â°ñýìü ñ¹ù¸”ìü wò(ü) Á(îã)à á¥ò¸ ¸çâýùàå á¥ò·å. Hæå áî ñóïðîò¸âíîìó ïðýä(ü)ñòîåùå ñëîâó, ñüïð(¸)ñíîñóùí¹ á¥ò¸ Á(îãî)â¸ âåùü ¹ñòðàÿþòü, òàêîâýì¸ íà÷¸íàí°ì¸ êü ïîâåëýí·ó ïîòðýáîâàâ°øå: (15) “Àùå ïðîñòü ¬ñ(òü) Á(îã)ü ¬ñ(òü)ñòâîìü, ¸ íåâåùåñòâüíü, áåñêîë¸÷üñòâüí°AGR æå ¸ áåçâåë¸÷üñòâüí°, ¸ íåñëîæ°íü, ¸ 2æå ïî wáðàç¹ wï¸ñàí·à òóæäý ¸ì¥”, â°ñàêà* æå âåùü âü oáõîäíîìü (20) ¸ ïðîñòðüò¸ ïîñò¸çàåò°ñå, ÷þâüñòüâí¥ì¸ ïîñò¸çàíì¥ íå óáýæå, âü ìàñò¸ ¸ wáðàçý, ¸ òåæåñò·þ, ¸ êîë¸÷üñòâîìü, ¸ ïðîò¸âîwáðàç·åìü, ¸ ïðî÷¸”ì¸ ¸õ°æå w íå¸ â¸ä¸ì¥õ(ü) ïîçíàâàåìà, ¸õ°æå í¸÷òîæå âü á(î)æ(ü)ñò°âíîìü* (25) ¬ñ(òü)ñòâý ìîùíî ¬ñ(òü) ðàç¹ìýò¸, êàà ¬ñ(òü) õ¥òðîñ(òü) wò(ü) íåâåùåñòüâíàãî âåùü ðîä¸ò(¸)||ñå, f.155r wò(ü) íåðàçëó÷íàãî ðàñòîàòåëíî ¬ñ(òü)ñòâî? Àùå áî wò(ü)ò¹äý íàñòàò¸ ñ·à óâýðàþòñå, ÿâý ÿêî âü òîìü ñ¹ùà ïî íå¸çðå÷åííîìó ñëîâ¹, ñ¸öå ïðî¸äîøå âü á¥ò·å. Àùå (5) ë¸ æå âü wíîìü âåùíîå áý”, êàêî íåâåùåñòâ°íü ¬ñ(òü) ¸æå âü ñåáý âåùü ¸ìýå? * 1. â°ñàêà et sim. Ch,N,R,Z, âúñà B 2. á(î)æ(ü)ñò°âíîìü et sim. Ch,N,R,Z, á(î)æ(ü)ñòâíýìú B

* a)/posoj abcmnqrt

f.154v §3. 5-10 lex. ïî÷¸òàåòü voor presbeu/ei, Lampe: to honour, hier to advocate 10-15 lex. ïîòðýáîâàâ°øå voor xrw/menoi, in bet. ‘gebruiken, gebruik maken van’ c. instr. 20-25 ta\j dia\ tw=n ai)sqhthri/wn katalh/yeij (ou) diape/feugen), Sl. ÷þâüñòâí¥ì¸ ïîñò¸çàíì¥ (íå óáýæå), instr. i.p.v. gen.; dia\ lijkt te zijn gelezen bij katalh/yeij i.p.v. bij tw=n ai)sqhthri/wn ïðîò¸âîwáðàç·åìü voor a)ntitupi/#, cf. opm. bij ïðîò¸âîwáðàçüíü voor a)ntituph/j, VIII 118r, 16 (cf. ook TROST, Untersuchungen : 338, protivoobrazije a)ntitupi/a) f.155r 1-5 lex. íåðàçëó÷íàãî, SJS: untrennbar, unzertrennlich, voor a)diasta/tou, LG: hier von d. Natur Gottes: unausgedehnt, ausdehnungslos (sowohl im räumlichen als auch im zeitlichen Sinne)

120



MS. CH

w(sau/twj de\ kai\ ta\ a)/lla pa/nta di' wân h( u(likh\ fu/sij xarakthri/zetai! ei) e)n t%= Qe%= h( poso/thj, pw=j a)/posoj o( Qeo/j; ei) e)n e)kei/n% to\ su/nqeton, pw=j a(plou=j kai\ a)merh\j kai\ a)su/nqetoj; w(/ste h)\ u(liko\n eiånai kat' a)na/gkhn au)to\n dia\ to\ e)kei=qen u(posth=nai th\n u(/lhn, o( lo/goj bia/zetai! h)\ ei) tou=to/ tij feu/goi, e)/cwqen e)peisenexqh=nai th\n u(/lhn au)t%= pro\j th\n kataskeuh\n tou= panto\j u(polamba/nein e)pa/nagkej.

Òàêîæäå æå ¸ ¸íà â°ñà ¸ì¸æå âåùíîå ¬ñ(òü)ñòâî óêàç¹åòñå. Àùå âü Á(î)çý êàêî íåêîë¸÷üñò°âíü êîë¸÷üñòâî, ¬ñ(òü) Á(îã)ü? Àùå âü oíîìü (10) ñüëîæíîå, êàêî ïðîñòü ¸ íåðàçäýë°íü ¸ íåñëîæ°íü ¬ñ(òü)? ßêî ¹áî ¸ë¸ âåùíó á¥ò¸ ïî íóæä¸ òîìó çà 2æå wò(ü)ò¹ä(¹) íàñòàò¸ âåùü ñëîâî ïîí¹æäàåòü, ¸ë¸, àùå êòî ñå” áýæ¸òü, wò(ü) âüíý ïð¸âüâåä(å)íý á¥ò¸ âåù¸ (15) òîìó êü óñòðîåí·ó â°ñåãî íåïùåâàò¸ íóæä(ü)íî.”

4. Ei) ouån e)/cw tou= Qeou= hån, a)/llo/ ti para\ to\n Qeo\n pa/ntwj hån, sunepinoou/menon kata\ to\n th=j a)i+dio/thtoj lo/gon t%= a)gennh/twj o)/nti! w(/ste du/o a)/narxa kai\ a)ge/nnhta kata\ tau)to\n a)llh/loij t%= lo/g% sugkatalamba/nesqai, tou= texnikw=j e)nergou=ntoj kai\ tou= dexome/nou th\n e)pisthmonikh\n tau/thn e)ne/rgeian! kai\ ei)/ tij e)k th=j a)na/gkhj tau/thj a)i/d + ion* u(poti/qoito t%= Dhmiourg%= tw=n pa/ntwn u(pokei=sqai th\n u(/lhn, o(/shn o( manixai=oj eu(rh/sei tw=n i)di/wn dogma/twn th\n sunhgori/an, o(\j th\n u(likh\n ou)si/an* kata\ to\ a)ge/nnhton* a)ntipareca/gei t$= a)gaq$= fu/sei; a)lla\ mh\n kai\ e)k tou= Qeou= ta\ pa/nta, th=j grafh=j legou/shj a)kou/ontej, pepisteu/kamen! kai\ to\ o(/pwj hån e)n t%= Qe%= to\ u(pe\r to\n h(me/teron lo/gon, ou)k a)ciou=men perierga/zesqai, pa/nta t$= Qei/# duna/mei xwrhta\ pepisteuko/tej ---

4. “Àùå óáî âüíý Á(îã)à áý”, ¸íî íý÷òî ïà÷å Á(îã)à â°ñàêî áý”, ñüóì¥øëÿåìî ïî ïð(¸)ñíîñóùíîìó ñëîâ¹ íåðîæäåííý ñóùîì¹, ÿêîæå äâý áåçíà÷åëíý ¸ íåðîæäåííý âü (20) 2ä¸íî äð¹ãü äð¹ãà ñëîâîìü ñüïîñò¸çîâàò¸ñå, ¸æå õ¥òðîñòíý äý¸ñòâóþùîìó ¸ ïð¸2ìëþùîìó õ¹äîæíîå ñå” äý¸ñòâî.” H àùå êòî” wò(ü) í¹æäå ñå” ñüïð(¸)ñíîñóùíóAGR ïîä(ü)ëîæ¸òü Ñüäýòåëþ â°ñýõü ïîä(ü)ëåæàò¸ âåùü, (25) 2ë¸êî ìàí·õå¸ oáðýùåòü ñâî¸ìü ïðýäàí·wìü ñü3êëåâåòàí·å, ¸æå v AGR f.155 â¸íó íà âåùíóþ | íåá¥âøåå*AGR ïðîò¸âó¸çíîñå* áë(à)ãîìó ¬ñ(òü)ñòâó? Íü ¹áî ¸ wò(ü) Á(îã)à â°ñà, ï¸ñàí¸þ ãë(àãîë)þùó ñë¥øåùå, âýðîâàõîìü. H êàêî ñóòü âü Á(î)çý, 2æå ïà÷å íàøåãî (5) ñëîâà, íå òðýáóåìü ¸ñï¸òîâàò¸, â°ñà á(î)æ(ü)ñòâíî¸ ñ·ëý âüìýñòíà âýðîâàâøå,

*

* 3. íà íåá¥âøåå corr. : íà í¬ á¥âøåå et sim. codd. 4. ïðîò¸âó¸çíîñå Ch,N, ïðîò¸âî¸çíîñå R,Z,B

sunai+/dion abein ai)ti/an ed. a)ge/nhton

agilmps2

f.155v §4. 15-20 kata\ to\n th=j a)id+ io/thtoj lo/gon, “binnen het begrip, in het perspectief van de eeuwigheid”, Sl. ïî ïð(¸)ñíîñóùíîìó ñëîâ¹ 25-26 lex. athesauriston ñü3êëåâåòàí·å ([-]wêëåâåòàí¸¬, SJS: Verleumdung, Nachrede; Anklage, Beschuldigung, Vorwurf; kathgori/a; accusatio) voor sunhgori/an, Lampe: advocacy of another’s cause; defence, apology, plea f.155v 1-5 Gr. relatiefzin (manixai=oj) o(\j ... a)ntipareca/gei Sl. ¸æå c. part. (ìàí·õå¸) ¸æå ... ïðîò¸âó¸çíîñå, als stond er o( ... a)ntipareca/gwn; misschien zo in het vertalersmodel.

121



MS. CH

kai\ to\ mh\ o)\n u(posth/sesqai, kai\ t%= o)/nti pro\j to\ dokou=n e)pibalei=n* ta\j poio/thtaj.

¸ íå ñóùîå ñüñòàâ¸ò¸, ¸ ñóùîìó êü ìí¸ìîì¹ ïîä(ü)ëàãàò¸ AGR êà÷üñòâ·à.

5. Ou)kou=n a)kolou/qwj, w(j a)rkei=n h(gou/meqa toi=j ouåsi pro\j th\n e)k tou= mh\ o)/ntoj u(po/stasin, th\n tou= Qei/ou qelh/matoj du/namin! ou(/tw kai\ th\n a)nastoixei/wsin tw=n sunestw/twn ei)j th\n au)th\n a)na/gontej du/namin, ei)j ou)de\n e)/cw tou= ei)ko/toj th\n pi/stin 248 paralhyo/meqa! kai/toige dunato\n i)/swj hån, eu(resilogi/# tini\ tou\j peri\ th=j u(/lhj e)resxelou=ntaj pei=sai, mh\ dokei=n e)rh/mhn katatre/xein tou= lo/gou.

5. Ïðî÷åå ïð¸êëàäíî ¬ñ(òü) ÿêî

äîâëýò¸ñå íåïù¹åìü (10) ñ¹ù¸ì¸ êü 2æå wò(ü) íå ñóù¸õ(ü) ñüñòàâà á(î)æ(ü)ñòâíàãî õîòýí·à ñ·ëó, ñ¸öå ¸ íàçäàí·¬ ñüñòàâëÿåì¥õü âü ò¹æäå âüçâîäåùå ñ·ëó, í¸ âü ÷åñîæå âüíý äwñ(òî)¸íàãî âýðó äà wñòàâëÿåìü. H ¹áî ìîùíî á¸, (15) ìíþ”, áëýäýí·åìü* íýê¥¸ìü ¸æå w âåù¸ ïîíàøàþù¸õü ïîâ¸íóò¸, äà íå ìíýò¸ ¸ìóòü ïóñò¹ íàä(ü)ñêàêàò¸ ñëîâà. * 5. áëåäåí·åìü R : áëýäýí·åìü Ch,N, â¸äýí·åìü Z,B

* u(poba/llein abi

f.155v §5. 10-15 ñ¹ù¸ì¸ instr. voor dat. êü ... ñüñòàâà: êü c. gen. voor dat. äà wñòàâëÿåìü: blijkbaar werd [paraleiyw/meqa] mediaal adhortatieve conj. v. paralei/pw, gelezen i.p.v. paralhyo/meqa, fut. v. paralamba/nw 15-20 lex. áëýäýí·åìü (SJS: áë9äåí¸¬, Irrtum, error; Mikl.: fluari/a) voor eu(resilogi/#, LG: geschickte Beweisführung calque ïóñò¹ voor e)rh/mhn, L&S: “e)rh/mh (grafh/, di/kh, di/aita): an undefended action, in which one party does not appear, and judgement goes against him by default, bv. e)rh/mhn kathgorei=n: to accuse in a case where there was no defence” lex. athesauriston íàä(ü)ñêàêàò¸, ‘springen op’, voor katatre/xein, L&S: run down, inveigh against c. gen.; LG: meist in d. Rede u. Argum. – etw. angreifen, seinen Angriff richten gegen Over de vertaling van ..., mh\ dokei=n e)rh/mhn katatre/xein tou= lo/gou bestaat onenigheid, cf. bv. MOORE & WILSON: “ (persuade) … not to think that they can make an unanswerable attack on our statement.”, en LAPLACE: “ainsi nous ne paraîtrons pas, par manque d’arguments, passer à côté de la discussion.”

122



MS. CH

XXV. Kefa/laion kd.* )Anti/rrhsij pro\j tou\j le/gontaj, sunai+/dion eiånai t%= Qe%= th\n u(/lhn.

êå.AGR Ñüïðîò¸âîñëîâ·å êü ãë(àãîëþ)ù¸ìü, ñüïð(¸)ñíîñ¹ùíà á¥ò¸ Á(îãî)â¸ âåùü.

1. Ou)de\ ga\r e)/cw tw=n kata\ to\ a)ko/louqon eu(riskome/nwn h( peri\ th=j u(/lhj u(po/lhyij fe/retai, h( e)k tou= nohtou= te kai\ a)u/l + ou tau/thn u(posth=nai presbeu/ousa! pa=san ga\r eu(rh/somen e)k poioth/twn tinw=n sunestw=san th\n u(/lhn, wân ei) gumnwqei/h kaq' e(auth\n ou)damou= t%= lo/g% katalhfqh/setai! a)lla\ mh\n e(/kaston poio/thtoj eiådoj lo/g% tou= u(pokeime/nou xwri/zetai! o( de\ lo/goj nohth/ tij e)sti\, kai\ ou)xi\ swmatikh\ qewri/a! oiâon! prokeime/nou zw/ou tino\j* h)\ cu/lou t$= qewri/# h)/ tinoj a)/llou tw=n u(likh\n e)xo/ntwn th\n su/stasin, polla\ peri\ to\ u(pokei/menon t$= kat' e)pi/noian diaire/sei katenoh/samen, wân e(ka/stou* pro\j to\ sunqewrou/menon a)mi/ktwj o( lo/goj e)/xei! e(/teroj ga\r o( tou= xrw/matoj kai\ e(/teroj tou= ba/rouj o( lo/goj, o( th=j poso/thtoj pa/lin kai\ o( th=j poia=j kata\ th\n a(fh\n i)dio/thtoj! h(/te ga\r malako/thj kai\ to\ di/phxu kai\ ta\ loipa\ tw=n ei)rhme/nwn, ou)/te a)llh/loij ou)/te t%= sw/mati kata\ to\n lo/gon sumfe/retai! e(ka/stou ga\r tou/twn i)/dioj, kaqo/ e)stin, o( e(rmhneutiko\j o(/roj e)pinoei=tai, ou)de\n e)pikoinwnw=n a)/ll$ tini\ tw=n peri\ to\ u(pokei/menon qewroume/nwn poio/thti.

1. (20) Í¸ áî âüíý ¸õ°æå ïî ïð¸êëàäíîìó oáðýòàåì¥õ(ü) 2æå w âåù¸ ìíýí·å íîñ¸òñå, ¸æå wò(ü) ¹ìíàãî æå ¸ <íå>âåùåñòüâíàãî ñå¸ ñüñòàâëåíý á¥ò¸ ïî÷¸òàþù¸. Â°ñàê¹ áî wáðåùåìü íà êà÷üñòâ·¸õ(ü) íýê¥¸õ(ü) (25) ñüñòàâë¬í¹” âåùü,

¬þæå àùå oáíàæ¸òñå w ñåáý í¸ ìàëà ñëîâîìü ïîñò¸||ãíåòñå. f.156r Íü ¹áî êî¸æäî êà÷üñòâà â¸äü ñëîâîìü wò(ü) ñ¹ùüñòâà ðàçëó÷àåòñå. Ñëîâî æå ì¥ñëüíî íýêîå ¬ñ(òü), à íå òýëåñíî â¸äýí·å. ßêîæå: ïðýä(ü)ëåæåùó íýêîåìó (5) æ¸âîòíó AGR ¸ë¸ äðýâó â¸äýí·åìü, ¸ë¸ íýêîåìó ¸íî”ì¹ ¸õ°æå âåùíîå ¸ìóù¸õ(ü) ñüñòàâë¬í·å, ìíîãà w ñóùîìü 2æå ïî ¹ìíîìó ðàçäýëåí·ó ðàç¹ìýõîì(ü), ¸õ°æå êîåæäîAGR êü ñüâ¸ä¸ìîìó íåñìýñíý (10) ñëîâî ¸ìàòü; ¸íî áî ¬ñ(òü) ìàñò¸, ¸ ¸íî òåæåñò¸ ñëîâî, êîë¸÷üñòâà ïàê¥ ¸ êà÷üñòâà ïî wñåçàí·ó ñâî¸ñòâà. Ìåê°êîñòü ¹áî, ¸ äâîëàêüòíîå, ¸ ïðî÷à” ðå÷åíí¥õ(ü) í¸æå äð¹ãü äðóãà, í¸æå ñü òýëîìü (15) íîñåòñå ïî ñëîâ¹. Êîåìóæäî áî ñ¸õ(ü) wñîá°íü, ïî 2ìóæå* ¬ñ(òü), ñêàçàòåëí¥” ïðýäýëü ðàç¹ìýâàåòñå, í¸2ä¸íîìóæå ïð¸÷åùàåñå ¸íîìó íýêîåì¹ ¸õ°æå w ñ¹ùîìü â¸ä¸ì¥õ(ü) êà÷üñòâó. * 1. ïî 2ìóæå ¬ñ(òü) et sim. Ch,N,R,Z : ïî ¬ìóæå ¬ìóæå ¬ñ(òü) B

ke abinqrt tino\j zw/ou in alio ordine e(/kastoj bm

*

f.155v 15-20 ñüïð(¸)ñíîñ¹ùíà ... âåùü: nom. voor acc. als subj. v. AcI (of voor dat., DcI) §1. 20-25 âåùåñòüâíàãî voor a)u+/lou: waarschijnlijk ging íå- verloren in de traditie lex. ïî÷¸òàþù¸ voor presbeu/ousa, cf. supra XXIV 154v, 5-10 25-26 instr. fem. ¬þæå (~ âåùü?) voor wân, i.p.v. te verwachten ¸õüæå lex. í¸ ìàëà, bij Mikl. vermeld samen met ìàëî íå, ìàëà íå in bet. mikrou=, paene, voor ou)damou=, ‘geenszins, helemaal niet’ f.156r 5-10 ðàçäýëåí·ó: dat. ~ ïî ¹ìíîìó i.p.v. instr. 15-20 íîñåòñå ïî ñëîâ¹, verandering v. volgorde t.o.v. Gr. lex. ïðýäýëü, ‘grens, gebied’ heeft door betekenissubstitutie alle betekenissen van Gr. o(/roj overgenomen, ook zoals hier Lampe: definition, determining

123



MS. CH

2. Àùå ¹áî óìíà (20) ¬ñ(òü) ìàñòü, ¹ìíî æå ¸ ïîä(î)á·å ¸ êîë¸÷üñòâî, ¸ ïðî÷àà òàêîâ¥¸õ(ü) ñîá°ñòâ·¸, êîåæäî áî ñ¸õ(ü) àùå wò(ü)¬òî áóäåòü wò(ü) ñóùàãî, â°ñàêî òýëåñíîå ñüðàçäð¹øàåòñå ñëîâî, ïð¸êëàäíî óáî á¹ä¸, ¸õ°æå ë¸øåí·å

2. Ei) toi/nun nohto\n me\n to\ xrw=ma, nohth\ de\ kai\ h( a)ntitupi/a kai\ h( poso/thj kai\ ta\ loipa\ tw=n toiou/twn i)diwma/twn, e(/kaston de\ tou/twn ei) u(faireqei/h tou= u(pokeime/nou, pa=j o( tou= sw/matoj sundialu/etai lo/goj! a)ko/louqon a)\n ei)/h, wân th\n a)pousi/an th=j tou= sw/matoj lu/sewj ai)ti/an eu(/romen, tou/twn th\n sundromh\n 250 a)poti/ktein th\n u(likh\n fu/sin u(polamba/nein! w(j ga\r ou)k e)/sti sw=ma, %â to\ xrw=ma kai\ to\ sxh=ma kai\ h( a)ntitupi/a kai\ h( dia/stasij kai\ to\ ba/roj kai\ ta\ loipa\ tw=n i)diwma/twn ou) pro/sestin, e(/kaston de\ tou/twn sw=ma ou)k e)/stin a)ll' e(/tero/n ti para\ to\ sw=ma kata\ to\ i)dia/zon eu(ri/sketai! ou(/tw kata\ to\ a)nti/strofon, o(/pou d' a)\n sundra/m$ ta\ ei)rhme/na, th\n swmatikh\n u(po/stasin a)perga/zetai! a)lla\ mh\n ei)* nohth\ tw=n i)diwma/twn tou/twn h( katano/hsij, nohto\n de\ t$= fu/sei to\ Qei=on! ou)de\n a)peiko\j, e)k th=j a)swma/tou fu/sewj ta\j noera\j tau/taj a)forma\j pro\j th\n tw=n swma/twn ge/nesin u(posth=nai, th=j me\n nohth=j fu/sewj ta\j nohta\j u(fistw/shj duna/meij, th=j de\ tou/twn pro\j a)/llhla sundromh=j th\n u(lw/dh fu/sin paragou/shj ei)j ge/nesin.

òýëåñíàãî (25) ðàçäð¹øåí·à â¸íó” ñ¸õ(ü) ñüòå÷åí·å wáðýòîõwì(ü), ðàæäàò¸ âåùíîìó ¬ñ(òü)ñòâó | f.156v íåïùåâàò¸. ßêîæå áî íýñ(òü) òýëî, 2ì¹æå ìàñòü, ¸ wáðàçü, ¸ ïîä(î)á·å, ¸ ðàçëó÷åí·å, ¸ òåæåñòü, ¸ ïðî÷àà ñîá°ñòâ·¸ íå ïð¸á¥øå, êîåæäî áî ñ¸õ(ü) òýëî íýñ(òü), íü (5) ¸íî íý÷òî ïà÷å òýëà ïî wñîáíîì¹ wáðýòàåòñå, ñ¸öå ïî ïðîò¸âîâüçâðàòíîìó, ¸äåæå ¹áî ñüòåê¹òñå ðå÷åííàà, òýëåñí¥¸ ñüñòàâü ñüäýëîâàþòü. Íü ¹áî AGR ¹ìíî ¬ñ(òü) ñîá°ñòâ·¸ ñ¸õ(ü) ðàç¹ìýí·å, (10) ¹ìíî æå ¬ñ(òü)ñòâîìü Á(î)æ(ü)ñòâ°íîå í¸÷òîæå íåïîä(î)áíî, wò(ü) – áåñòýëåñíàãî ¬ñ(òü)ñòâà ¹ìí¥å ñ·å â¸í¥ êü òýëåñåìü á¥ò·ó íàñòàò¸, ¹ìí·å óìíîìó ¹áî ¬ñ(òü)ñòâó ñüñòàâëÿþùó ñ·ë¥, à 2æå ñ¥õ(ü) êü äð¹ãü (15) äð¹ãó ñüòå÷åí·å âåùíîì¹ ¬ñ(òü)ñòâ¹ ïð¸âîäåùó âü á¥ò·å. 3. Íü ñ·à ¹áî ïî ìàëîä(¹)ø¸þ âàøåìó äà ¸ñï¸òàíà á¹ä(¹)òü.

3. A ) lla\ tau=ta me\n kata\ to\ pa/rergon h(mi=n parechta/sqw! h(mi=n de\ pa/lin e)pi\ th\n pi/stin e)panakte/on to\n lo/gon,

Íàì° æå ïàê¥ íà âýð¹ âüçâåäåíî á¹ä¸ ñëîâî,

* ei) om. abnr1t

f.156r §2. 20-25 ïîäîá·å, hier en verder 156v 1-5, voor a)ntitupi/a, LG: der Gegenstoß, das Zurückprallen, Härte, Festigkeit, Widerstand; elders ïðîò¸âîwáðàç¸¬; cf. de opm. VIII 118r, 16; ïîäîá·å lijkt wel een ‘hertaling’ van de calque ïðîò¸âîwáðàç¸¬ (vgl. Mikl. ïðîò¸âîîáðàçüíú eandem formam habens) a)ko/louqon a)\n ei)/h: ïð¸êëàäíî óáî á¹ä¸: imperatief voor Gr. potentialis 25 e.v. âåùíîìó ¬ñ(òü)ñòâó subj. i.p.v. obj. f.156v 15-20 e.v. (th=j) sundromh=j tot ei)j ge/nesin, “… en de samenloop [hiervan, i.e. van de intelligibele kwaliteiten] brengt de materiële natuur tot stand”, Sl. (2æå) ñüòå÷åí·å tot âü á¥ò·å, “... en de materiële natuur brengt de samenloop [hiervan] tot stand”; betekenisverschuiving door omkering v. subj. en obj. v. dat. abs. A ) lla\ tot parechta/sqw, “Maar laat dit terloops door ons gezegd (lett. onderzocht) zijn.”, Sl. afwijkend Íü tot äà ¸ñï¸òàíà á¹ä(¹)òü, “Maar dat die zaken in overeenstemming met jullie kleinmoedigheid worden onderzocht”; ìàëîä(¹)ø¸¬ elders voor mikroyuxi/a XXVI 158v, 22; âàøåìó berust op verwarring van h(mi=n met u(mi=n; wellicht op basis van een afwijkende lezing in het Gr. vertalersmodel

124



MS. CH

¸ì°æå wò(ü) íå ñóù¸õ(ü) óáî ñüñòàâë¬íî (20) á¥ò¸ â°ñå ïð¸¬õwìü, ¸ ïàê¥ âü ¸íî íýêîå ïðýwáðàç¸ò¸ñå ¹ñòðîåí·å, wò(ü) ï¸ñàí·à íàó÷åí¸ á¥âøå, íå ñóìí¸ìñå.

di' hâj e)/k te tou= mh\ o)/ntoj u(posth=nai to\ pa=n e)deca/meqa, kai\ pa/lin ei)j a)/llhn tina\ metastoixeiou=sqai kata/stasin para\ th=j grafh=j didaxqe/ntej, ou)k a)mfiba/llomen.

125



MS. CH

XXVI. Kefa/laion ke.* Pw=j a)/n tij kai\ tw=n e)/cwqen prosaxqei/h pisteu=sai t$= graf$= peri\ th=j a)nasta/sewj didaskou/s$.

ês.AGR Êàêî óáî êòî ¸ wò(ü) âüíýøí¥õ(ü) ïð¸âåä(å)íü áóäåò(ü) âýðîâàò¸ ï¸ñàí¸þ w âüñêð(ü)ñåí·ó ¹÷åùó.

1. A ) ll' i)/swj tij pro\j ta\ dialuqe/nta sw/mata ble/pwn, kai\ pro\j to\ me/tron th=j i)di/aj duna/mewj to\ Qei=on kri/nwn, to\n th=j a)nasta/sewj lo/gon a)du/naton eiånai/ fhsi, kai\ sth/sesqai ta\ nu=n kinou/mena kai\ a)nasth/sesqai ta\ nu=n mh\ kinou/mena* mh\ e)nde/xesqai le/gwn.

1. (25) Íü íýêë¸ êòî”, êü ðàçäð¹øåíí¥ìü òýëåñåìü çðå ¸ êü ìýðý ñâî¬å ñ·ë¥ Á(î)æ(ü)ñòâíîå || f.157r ñóäå, âüñêð(ü)ñåí·à ñëîâî ¸ íåâüçìîæíî á¥ò¸ ðå÷åòü, ¹ñòàâë¬íà á¥ò¸ í(¥)íÿ äâ¸æ¸ìà ¸ âüñòàâëåíà ÿæå í(¥)íÿ íå äâ¸æ¸ìà *AGR íå ïð¸êëàäíî á¥ò¸ ãë(àãîë)å.

2. A ) ll' o( toiou=toj prw=ton me\n kai\ me/giston poiei/sqw tekmh/rion th=j kata\ th\n a)na/stasin a)lhqei/aj to\ tou= kh/rukoj 252 au)th=j a)cio/piston! h( de\ tw=n legome/nwn pi/stij e)k th=j tw=n loipw=n tw=n prorrhqe/ntwn e)kba/sewj to\ a)sfale\j e)/xei! e)peidh\ ga\r pollou/j te* kai\ pantodapou\j pare/qeto lo/gouj h( qei/a grafh\, dunato/n e)stin o(/pwj a)\n e)/x$ yeu/douj h)\ a)lhqei/aj ta\ loipa\ tw=n ei)rhme/nwn qeasame/nouj, di' e)kei/nwn kai\ to\ peri\ th=j a)nasta/sewj do/gma katanoh=sai. Ei) me\n ga\r e)n toi=j a)/lloij yeudei=j oi( lo/goi kai\ diesfalme/noi th=j a)lhqei/aj e)le/gxontai, ou)de\ tou=to pa/ntwj e)kto\j yeu/douj e)sti/n! ei) de\ ta\ a)/lla pa/nta marturou=san e)/xei t$= a)lhqei/# th\n pei=ran, a)ko/louqon a)\n ei)/h di' e)kei/nwn kai\ th\n peri\ th=j a)nasta/sewj pro/rrhsin a)lhqh= nomi/sai.

2. Íü òàêîâ¥” ïðüâîå ¹áî ¸

âåë¸êî äà òâîð¸òü (5) çíàìåí·å 2æå <âü> âüñêð(ü)ñåí¸” * ¸ñò¸íý ïðîïîâýäí¸êó37 2ãî äwñ(òî)âýðíîå. Ãë(àãîë)åì¥õ(ü) æå âýðà wò(ü) ïðî÷·¸õ(ü) ïðýä(ü)ðå÷åíí¥õ(ü) ñüá¥ò·à òâðüäîå ¸ìàòü. Ïîí¬æå áî ìíîãà ¸ AGR â°ñà÷üñêà ïðýä(ü)ëîæ¸ ñëîâåñà á(î)æ(ü)ñòâíîå ï¸ñàí·å, (10) ìîùíî ¬ñòü ÿêîâà àùå ñóòü ëüæíà ¸ë¸ ¸ñò¸ííà ïðî÷àà ðå÷åíí¥õ(ü) â¸äýâø¸ìü, wíýì¸ ¸ 2æå w âüñêð(ü)ñåí·¸ ïðýäàí·å ðàç¹ìýò¸. Àùå áî âü ¸í¥õ(ü) ëüæíà ñóòü ñëîâåñà ¸ ïîãðýø¸òåëíà wò(ü) ¸ñò¸í¥ (15) oáë¸÷àþòñå, í¸æå ñå â°ñàêî êðîìý ëüæå ¬ñ(òü). Àùå ë¸ æå ¸íà â°ñà ñâýä(ý)òåë°ñòâóþùü ¸ìóòü ¸ñò¸íý ¸ñêóñü, ïð¸êëàäíî ¹áî á¹ä¸ wíýõü ðàä¸ ¸ 2æå w âüñêð(ü)ñåí¸” ïðîðå÷åí·å ¸ñò¸ííî íåïùåâàò¸. * 1. ¸ âüñòàâëåíà ad äâ¸æ¸ìà in marg. Ch (cf. Gr.) 2. âüñêð(ü)ñåí¸” et sim. Ch,N,R,Z, êü âüñêð(ü)ñåí·¸ B

* kj ainqrt kai\ a)nast. ta\ nu=n mh\ kinou/mena om. d1in (cf. Sl. Ch) te om.

abimnqr

f.157r §1. 1-5 Sl. pass. wending: ¹ñòàâë¬íà á¥ò¸ en âüñòàâëåíà [á¥ò¸] voor med. fut. sth/sesqai en a)nasth/sesqai cf. app. crit. 1, zinsdeel dat in Gr. mss. d1in ontbreekt in ms. Ch aangevuld in de marge; mogelijk stond het ook in Gr. vertalersmodel in marg., of in vert. aanvankelijk niet opgenomen, maar later, op basis van een ander Gr. afschrift in de marge toegevoegd, en door andere kopiisten in de tekst gebracht §2. 510 voor het herstel v. <âü>, cf. parallellen kata\ th\n a)na/stasin: âü âüñêð(ü)ñåí¸ o.m. infra 158v, 1-5; 5-10; 161v, 10-15 10-15 o(/pwj a)\n e)/x$ yeu/douj h)\ a)lhqei/aj; e)/xw c. gen. modi, cf. SCHWYZER II: 132 g, Sl. ÿêîâà àùå ñóòü ëüæíà ¸ë¸ ¸ñò¸ííà, niet graeciserend, á¥ò¸ met predicaat.

126



MS. CH

Ou)kou=n e)pimnhsqw=men e(no\j h)\ duoi=n tw=n prokathggelme/nwn, kai\ a)ntiparaqw=men toi=j prorrhqei=si th\n e)/kbasin, w(/ste gnw=nai di' au)tw=n ei) pro\j th\n a)lh/qeian o( lo/goj ble/pei.

Ïðî÷åå (20) äà âüñïîìåíåìü 2ä¸íî ¸ë¸ äâý wò(ü) ïðýä(ü)âüçâýùåíí¥õ(ü), ¸ ïðîò¸âóïîëîæ¸ìü ïðýä(ü)ðå÷åíí¥õ(ü) ñüá¥ò·å, ÿêî ðàç¹ìýò¸ òýì¥ àùå êü ¸ñò¸íý ñëîâî çð¸òü*.

3. Ti/j ou)k oiåden o(/pwj h)/nqei kata\ to\ a)rxai=on o( I) srahli/thj lao\j, pa/saij tai=j kata\ th\n oi)koume/nhn dunastei/aij a)ntegeiro/menoj; oiâa hån ta\ basi/leia kata\ th\n tw=n I( erosolu/mwn po/lin; oiâa ta\ tei/xh, oi( pu/rgoi, h( tou= i(erou= megalourgi/a; a(/per kai\ toi=j maqhtai=j tou= Kuri/ou a)/cia qau/matoj e)nomi/sqh, kai\ katanoei=n a)ciou=si to\n Ku/rion, qaumastikw=j peri\ ta\ faino/mena diateqe/ntej, w(j h( tou= eu)aggeli/ou i(stori/a dhloi=, le/gontej pro\j au)to/n, potapa\ ta\ e)/rga kai\ potapai\ ai( oi)kodomai/! o( de\ th\n e)some/nhn peri\ to\n to/pon e)rh/mwsin kai\ to\n a)fanismo\n tou= ka/llouj e)kei/nou pro\j tou\j to\ paro\n qauma/zontaj u(podei/knusi, le/gwn mhde\n tw=n fainome/nwn met' o)li/gon u(poleifqh/sesqai. a)lla\ kai\ para\ to\n tou= pa/qouj kairo\n, ai( me\n gunai=kej e)phkolou/qoun qrhnou=sai th\n a)/dikon e)p' au)t%= yh=fon (ou)/pw ga\r ei)j th\n tw=n ginome/nwn oi)konomi/an a)pe/blepon) o( de\ sumbouleu/ei ta\ me\n* peri\ au)to\n gino/mena siwpa=n! mhde\ ga\r eiånai dakru/wn a)/cia! u(perqe/sqai de\ to\n o)durmo\n kai\ to\n qrh=non ei)j to\n a)lhqh= tw=n dakru/wn kairo\n, o(/tan perisxeq$= toi=j poliorkou=sin h( po/lij kai\ ei)j tosou=ton sunoxh=j e)/lq$ ta\ pa/qh w(j makaristo\n h(gei=sqai to\n mh\ geno/menon!

3. Êòî” íå âýñ(òü) êàêî öüâ°òýõó âü äðåâí¬ìü Iñ(ðà¸)ë¸òüñö¸ (25) ëþä(¸)å, â°ñýìü ïî âüñåëåíý¸ ñ·ëàìü ïðîò¸âåùåñå? Êàêîâà” áýõó ö(à)ð(ü)ñòâ·à âü | f.157v Iåð(w)ñ(à)ë¸ìë¸* ãðàäý? Êàêîâ¸ ñòýí¸, ñò°ëüïîâå, ñâåò¸ë(¸)ùó* âåë¸÷·å, ÿæå ¸ ¹÷åí¸êîìü ã(î)ñ(ïîäü)í¸ìü äwñ(òî)¸ ÷þä°íü âüìýí¬íü á¥ñ(òü), ñüìàòðàò¸ ì(î)ëåòü Ã(îñïîä)à, ÷þäíý w â¸ä¸ì¥õ(ü) (5) ïð¸ëîæåí¸ á¥âøå, ÿêîæå 2y(àã)ã(å)ë°ñêàà ïîâýñ(òü) ÿâëÿåòü, ãë(àãîë)þùå êü í¬ìó: “Êàêîâà äýëà ¸ êàêîâà ¸ çäàí·à!” Wí æå á¥âàþùåå o ìýñòý *

*

* 3. çð¸òü om. B 4. Iåðwñàë¸ìë¸ et sim. R,Z,B : Iåð(w)ñ(à)ë¸ìë¸ a.c., -¸ in ras., -ë¸ìëÿ in corr. Ch, Iåð(w)ñ(à)ë¸ìý, ãðàäý s.l. N 5. ñâåò¸ë¸ùó R,Z : ñâýò¸ë(¸)ùó et sim. Ch,N,B 6. o ìýñòý et sim. Ch,N,R,Z : ìýñòó B

çàïóñòýí·å ¸ ïîã¹áë¬í·å äîáðîòý wíî¸ êü ¸æå íàñòîåùîìó (10) ä¸âåù¸ìñå ïîêàç¹åòü, ãë(àãîë)å í¸2ä¸íîæå wò(ü) â¸ä¸ì¥õ(ü) ïî ìàëý oñòàâë¬íî á¥ò(¸). Íü ¸ âü ñòð(à)ñòíîå âðýìå – æåí¥ óáî ïîñëýäîâà”õó, ð¥äàþùå íåïðàâåäíà”ãî íà í¬ìü ñóäà (íå ó áî âü á¥âàþù¸õ(ü) ñüìîòðåí·å (15) âüç¥ðà”õ¹) – wí æå ñüâýò¹åòü ÿæå AGR w í¬ìü á¥âàåìà” ìëü÷àò¸ – í¸ áî á¥ò¸ ñëüçàìü äwñ(òî)¸íà – wò(ü)ëîæ¸ò¸ æå ð¥äàí·å ¸ ïëà÷ü âü ¸ñò¸ííîå ñëüçàìü âðýìå, 2ãäà oáü¬òü á¹äåòü ðàòí¥ì¸ (20) ãðàäü ¸ âü òîë¸êó ñêðüáü ïð·¸äóòü ñòð(à)ñò¸ ÿêî áë(à)æåíà íåïùåâàò¸ íå ðîä¸âøàãîñå.

me\n om. b

f.157v §3. 1-5 a(/per ... a)/cia qau/matoj e)nomi/sqh: Sl. ÿæå ... äwñ(òî)÷þä°íü âüìýí¬íü á¥ñ(òü), i.p.v. nom. neutr. pl. [äwñ(òî)÷þä°íà âüìýí¬íà á¥øå]; äwñ(òî)÷þä°íü wellicht a)/cioqau/mastoj voor a)/cia qau/matoj 5-10 Secundum Marcum 13.1 10-15 Secundum Lucam 23.27-29 Secundum Lucam 19.43

127



MS. CH

e)n oiâj kai\ to\ peri\ th\n 254 teknofa/gon* proemh/nusen a)/goj, ei)pw\n makarisqh/sesqai kata\ ta\j h(me/raj e)kei/naj th\n gaste/ra th\n a)/gonon. Pou= toi/nun e)kei=na ta\ basi/leia; pou= to\ i(ero/n; pou= ta\ tei/xh; pou= tw=n pu/rgwn ai( probolai/; pou= de\ h( tw=n I) srahlitw=n dunastei/a; ou)x oi( me\n kata\ pa=san mikrou= dei=n* th\n oi)koume/nhn a)/lloj a)llaxh= diespa/rhsan; t$= de\ tou/twn katastrof$= sunhreipw/qh kai\ ta\ basi/leia;

Âü í¸õ(ü)æå ¸ 2æå w ÷åäîÿäåí·óAGR ïðîâüçâýñò¸ íåíàâ¸ñ(òü), ðåêü ¹áë(à)æ¸ò¸ñå âü ä(ü)íåõü oíýõ(ü) óòðîáý íåðàæäàòåë°íî¸. (25) Ãäå ¹áî wíà ö(à)ð(ü)ñòâ·à? Ãäå öð(ü)êîâü? Ãäå ñòýí¥? Ãäå ñòëüïîâwìü || f.158r ïðî¸çâåäåí·à? Ãäå æå Iñð(à¸)ë¸òýíwìü ñ·ëà? Íå ¹áî ë¸ wâ·¸ óáî âü ìàëý AGR ïî â°ñå¸ âüñåëåíý¸ ¸íü ¸íàìî ðàñ°ñýàí¸ á¥øå, ñ¸õ° æå ðàçîðåí·þ ñüwñêâðüí¸øåñ(å) ¸ ö(à)ð(ü)ñòâ·à?

4. Dokei= ga/r moi tau=ta kai\ ta\ toiau=ta promhnu/sai o( Ku/rioj, ou) tw=n pragma/twn xa/rin --- ti/ ga\r tosou=ton* hån toi=j a)kou/ousi ke/rdoj tw=n pa/ntwj e)kbhsome/nwn h( pro/rrhsij; e)/gnwsan ga\r a)\n t$= pei/r#, kai\ mh\ promaqo/ntej to\ genhso/menon --- a)ll' w(/ste dia\ tou/twn au)toi=j kai\ th\n peri\ tw=n meizo/nwn pi/stin ei)j a)kolouqi/an e)lqei=n! h( ga\r e)n tou/toij dia\ tw=n e)/rgwn marturi/a, kai\ th=j e)n e)kei/noij a)lhqei/aj e)sti\n a)po/deicij.

4. (5) Ìí¸ò áî ì¸ ñå ñ·à ¸ òàêîâàà ïðîâüçâýñò¸ò¸ Ã(îñïîä)ü, íå âåù·¸ ðàä(¸) (÷òî áî ñë¥øåù¸ìü áý AGR ïð¸wáðýòåí·å ¸ì°æå â°ñàêî ñüá¥âàþù¸ìñå ïðîðå÷(å)í·å? Ðàç¹ìýë¸ óáî á¥øå ¸ñêóñîìü, ¸ íå ïðýä(ü)íàâ¥êøå (10) á¥âàåìîå), íü ÿêîæå ñ¸õ(ü) ðàä¸ òýìü ¸ w âåù°ø·¸õ(ü) âýðý âü ïîñëýäîâàí·å ïð·¸ò(¸). Åæå áî* âü ñ¸õ(ü) äýë¸ ñâýä(ý)òåë°ñòâî ¸ 2æå âü wíýõü ¸ñò¸í¥ ¬ñ(òü) ¹êàçàí·å.

5. (/Wsper ga\r ei)/ tinoj gewrgou= th\n tw=n sperma/twn u(fhgoume/nou du/namin, a)pistei=n sumb$= to\n gewrgi/aj a)pei/raton, au)ta/rkhj* a)\n ei)j a)po/deicin th=j a)lhqei/aj hån t%= gehpo/n% e)n* e(ni\ spe/rmati tw=n e)n t%= medi/mn% keime/nwn dei/canti th\n du/namin, kai\ peri\ tw=n loipw=n e)ggua=sqai! o( ga\r i)dw\n to\n e(/na puro\n h)\ th\n kriqh\n h)\ o(/, ti per a)\n e)n t%= plhrw/mati tou= medi/mnou tu/x$, meta\ to\ katablhqh=nai t$= bw/l% sta/xun geno/menon,

5. ßêîæå áî àùå, íýêîòîðîìó

çåìëåäýëàòåëþ (15) ñýìåííóþ ïîâýäàþùó ñ·ëó, íåâýðîâàò¸ ñüëó÷¸ò°ñå çåìë¬äýë°ñòâó íå¸ñêóñíîì¹, äîâîëíîAGR óáî âü óêàçàí·å ¸ñò¸í¥ áý AGR çåìë¬òðóäíîìó 2ä¸íýìü ñýìåíîìü wò(ü) ¸õ°æå âü êüáëý ëåæ¸ì¥õ(ü) (20) ¹êàçàâ°øîìó ñ·ëó, ¸ w ïðî÷·¸õ(ü) óòâðüä¸ò¸ñå, ¸áî â¸äýâ¥¸ 2ä¸íó ïøåí¸öó ¸ë¸ ¬÷ìåíü ¸ë¸ 2æå àùå âü ïëüíîñò¸ êüáëà ñüëó÷¸òñå, ïî 2æå âüâðüæåíó á¥ò¸ âü çåìëþ êëàñó á¥âø¹, * 7. áî om. Z,B

*

teknofagi/an q dei=n om. bn tosou=ton om. i qui etiam hån post a)kou/ousi ponit au)/tarkej abilmnqs e)n om. ns

f.157v §3. 20-25 lex. a)/goj, Lampe: pollution, guilt, crime, Sl. íåíàâ¸ñ(òü), SJS: Haß, mi=soj, misoka/loj Secundum Lucam 23.29 f.158r 1-5 lex. ñüwñêâðüí¸øåñå, SJS: îñêâðüí¸ò¸, beflecken, voor sunhreipw/qh, L&S: sunerei/pw, overthrow, destroy

128



MS. CH

ou)ke/t' a)\n dia\ tou= e(no\j ou)de\ peri\ tw=n loipw=n a)pisth/seien! ou(/twj i(kanh/ moi dokei= pro\j marturi/an eiånai tou= kata\ th\n a)na/stasin musthri/ou, h( toi=j loipoi=j tw=n ei)rhme/nwn sunomologoume/nh a)lh/qeia.

í¸êàêîæå ¹áî (25) 2ä¸íýìü í¸æå w ïðî÷·¸õü íåâýðîâàò¸* ¸ìàòü. Ñ¸öå äîâîëíî ìíý ìí¸òñå êü v ñâýä(ý)|òåë°ñòâó f.158 á¥ò¸ 2æå âü âüñêð(ü)ñåí¸ òà¸í°ñòâî ÿæå ñü ïðî÷·¸ì¸ ðå÷(å)íí¥õ(ü) ñü¸ñïîâýäóåìà” ¸ñò¸íà.

6. Ma=llon de\ kai\ au)th=j th=j a)nasta/sewj h( pei=ra, h(\n ou) dia\ lo/gwn tosou=ton o(/son di' au)tw=n tw=n e)/rgwn * e)dida/xqhmen. e)peidh\ ga\r me/ga kai\ u(pe\r pi/stin hån to\ kata\ th\n a)na/stasin 256 qau=ma, dia\ tw=n katwte/rwn th=j qaumatopoii+/aj a)rca/menoj h)re/ma pwj th\n pi/stin h(mw=n proseqi/zei toi=j mei/zosi.

Ïà÷å æå ¸ ñàìîãî 6. âüñêð(ü)ñåí·à ¸ñê¹ñü, 2ãîæå íå wò(ü) ñëîâåñü òîë¸êî 2ë¸êî (5) wò(ü) äýëü ñàì¥õ(ü) AGR íà¹÷åí¸ á¥õwìü. Åëìà

7. Kaqa/per ga/r tij mh/thr katallh/lwj tiqhnoume/nh to\ nh/pion, te/wj me\n a(pal%= te kai\ u(gr%= t%= sto/mati to\ ga/la dia\ th=j qhlh=j e)nti/qhsin! o)dontofuou=nti de\ h)/dh kai\ au)canome/n% prosa/gei to\n a)/rton, ou) traxu/n te kai\ a)kate/rgaston, w(j a)\n mh\ pericanqei/h t%= sklhr%= th=j trofh=j to\ tw=n ou)/lwn a(palo/n te kai\ a)gu/mnaston, a)lla\ toi=j i)di/oij o)dou=si katalea/nasa, su/mmetro/n te kai\ kata/llhlon t$= duna/mei tou= prosferome/nou e)poi/hsen! eiåta kata\ prosqh/khn th=j duna/mewj e)pididou/shj, proseqisqe\n toi=j a(palwte/roij h)re/ma to\ nh/pion prosa/gei t$= sterewte/r# trof$=!* ou(/tw th\n a)nqrwpi/nhn mikroyuxi/an o( Ku/rioj oiâo/n ti nh/pion a)tele\j dia\ tw=n qauma/twn tre/fwn kai\ tiqhnou/menoj,

7. ßêîæå áî íýêàà (10) ì(à)ò¸, ïîä(î)áíý ï¸òàþù¸ ìëàäýí°öà,* äî

¹áî âåë¸êî ¸ ïà÷å âýð¥ áý 2æå âü âüñêð(ü)ñåí¸ ÷þäî, äîëí¸ì¸ ÷þäîòâîðåí·à íà÷üíü ïî ìàëó íýêàêî âýðó íàøó âüwá¥÷àâàåòü âåù°ø¸ì¸.

íý÷åñîãî ¹áî ìåê°ê¥ì° æå ¸ ìîêðîòí¥ìü óñòîìü ìëýêî ñüñöåìü âüëàãàåòü; ç¹á¥ æå ¸çðàñòàþùîìó þæå ¸ ðàñòåùîìó ïð¸íîñ¸òü õëýáü, íå äåáåë° æå ¸ òâðüäü, (15) ÿêî äà íå ïð¸ðàç¥òñå ñóõîìó ï¸ùå ìëàä¥”õü ìåê°êîå ¸ íåwá¹÷åííî, íü ñâî¸ì¸ ç¹á¥ ñüäðîá¥âø¸, ñüìýðíî æå* ¸ ïîä(î)áíî ñ·ëîþ ïð¸íîñåùàãî ñüòâîð¸; òà”æå ïî ïð¸ëîæåí·ó ñ¸ëý ïð¸äàâàþù¸, âü3á¥÷à¸âøóñå (20) ìåê°ê¥ì¸ ïî ìàëó ìëàäåíö¹ ïð¸íîñ¸òü òâðüäý¸øóþ ï¸ùó. AGR Ñ¸öå ÷ë(îâý)÷üñêîå ìàëîä(¹)ø·å Ã(îñïîä)ü, ÿêîæå íýêîåãî ìëàäýíöà íåñüâðüøåíà, ÷þäåñì¥ ï¸òàå ¸ äîå,

* 8. íåâýðîâàò¸ Ch,N,R,Z : íå- om. B 9. ï¸òàþù¸ ìëàäýí°öà et sim Ch,N : ï¸òàþù¸ì¸ ìë(à)ä(ý)íöà et sim. R,Z,B 10. æå om. R,Z,B

tw=n e)/rgwn au)tw=n abimnqrt t%= nhpi/% p. th\n sterewte/ran trofh\n i

* dia\

f.158v §5. 1-5 òà¸í°ñòâî nom. voor gen. §7. 10-15 lex. a)kate/rgaston, LG: unbearbeitet, unverarbeitet, Sl. òâðüäü, stereo/j, be/baioj, ‘hard, stug’ 15-20 lex. pericanqei/h, L&S: pericai/nomai, suffer laceration upon: Sl. ïð¸ðàç¥òñå, SJS: -¸ò¸ñå, (an)stoßen, anprallen, prosrhgnu/nai lex. tw=n ou)/lwn, L&S: mostly in pl., ouåla, ta/, the gums, ‘tandvlees’, Sl.: ìëàä¥”õü, v. ìëàäü: a(palo/j, nh/pioj, neo/j, ‘de tere delen (v. de mond)’ ïð¸íîñåùàãî voor tou= prosferome/nou, L&S: prosfe/rw, present, offer (esp. of food, drink), door Sl. vertaler med. gelezen: take (food, drink) to oneself

129



MS. CH

prw=ton me\n e)n a)pegnwsme/n$ no/s% th\n th=j a)nasta/sewj prooimia/zetai du/namin, o(\ me/ga me\n hån t%= katorqw/mati, ou) mh\n toiou=ton oiâon a)pistei=sqai lego/menon! e)pitimh/saj ga\r t%= puret%= sfodrw=j th\n penqera\n tou= Si/mwnoj katafle/gonti, tosau/thn e)poi/hse tou= kakou= th\n meta/stasin, w(j pro\j to\ diakonei=n toi=j parou=sin e)nisxu/sai th\n h)/dh teqnh/cesqai prosdokwme/nhn.

ïðýæäå ¹áî âü o÷ààííîìü íåä¹çý (25) âüñêð(ü)ñåí·à ïðîwáðàæàåòü ñ·ëó, 2æå âåë¸êî ¹áî áý ¸ñïðàâëåí·åìü, íå óáî || f.159r òàêîâî ÿêîâî* íåâýðîâàò¸ñå ãë(àãîë)åìî. Çàïðýò¸â° áî wãíþ çýëíý òüù¹ ïåòðîâó ïàëåùó, òîë¸êî ñüòâîð¸ çëó ïðýëîæåí·å, ÿêî êü 2æå ñëóæ¸ò¸ ò¹ ñóù¸”ìü (5) ¹êðýï¸âü þæå ¹ìðýò¸ ÷àåìóþ.

8. Eiåta mikro/n ti t$= duna/mei prosti/qhsi, kai\ tou= basilikou= to\n ui(o\n e)n o(mologoume/n% kindu/n% kei/menon (ou(/tw ga/r fhsin h( i(stori/a, o(/ti h)/melle teleuta=n, tou= patro\j bow=ntoj, kata/bhqi pri\n a)poqanei=n to\ paidi/on) e)nergei= pa/lin tou= teqnh/cesqai pepisteume/nou th\n a)na/stasin! e)n mei/zoni t$= duna/mei to\ qau=ma katergasa/menoj, t%= mhde\ plhsia/sai t%= to/p%, a)lla\ po/rrwqen t$= tou= prosta/gmatoj i)sxu/i+ th\n zwh\n a)postei=lai.

8. Òàæå ìàëî íý÷òî ñ·ëîþ ïð¸ëàãàåòü, ¸ ö(à)ð(ü)ñêîìó ñ(¥)íà* âü ÿâë¬ííî¸ áýäý ëåæ¸ìà (òàêî áî ðå÷å ñïîâýñ(òü), ÿêî õîòýàøå ñêîí÷àò¸ñå, w(òü)öó âüï·þùó: “Ñüí¸ä¸ ïðýæäå (10) äàæå ¹ìðýò¸ wòðîê¹”), äý¸ñòâ¹åòü ïàê¥ 2æå ¹ìðýò¸ óâýðåííîìó âüñêð(ü)ñåí·å, âü âåù°øó ñ·ëó ÷þäî ñüäýëàâü, 2æå í¸æå ïð¸áë¸æ¸ò¸ñå ìýñòó, íü ¸çäàëå÷å ïîâåëýí·à êðýïîñò¸þ æ¸âwò(ü) ïîñëàò¸.

9. Pa/lin di' a)kolouqi/aj toi=j u(yhlote/roij e)panabai/nei qau/masi. Pro\j ga\r th\n pai=da tou= a)rxisunagw/gou o(rmh/saj, 258 e(kw\n e)/dwke t$= o(doipori/# sxolh\n, th\n i)/asin th=j ai(morroi+/aj dhmosieu/wn laqou=san*, w(j a)\n e)n t%= xro/n% tou/t% katakrath/seie th=j nosou/shj o( qa/natoj. a)/rti toi/nun th=j yuxh=j xwrisqei/shj tou= sw/matoj, kai\ qoruboume/nwn e)n t$= goer#= kraug$= tw=n e)pikwkuo/ntwn t%= pa/qei,

9. (15) Ïàê¥ ïîñëýäîâàí·åìü êü â¥ñî÷à¸ø¸”ìü ïð¸ñòóïàåòü ÷þäåñåìü.

Êü wòðîêîâ¸ö¸ áî àðõ·ñ·íàãîãîâý ¹ñòðüì¸ñå, âîë¬þ äàñ(òü) ïóòíîì¹ øüñòâ·ó ïîïå÷åí·å, ¸ñöýë¬í·å êðüâîòå÷åí·ó wáë¸÷àå (20) òàåùåñå* AGR, ÿêî ¹áî âü âðýìå ñå” ¹äðüæ¸òü íåäóã¹þùî¸ ñüìðüòü. Í(¥)íÿ ¹áî ä(¹)ø¸ ðàçëó÷¸âø¸ñå wò(ü) òýëåñå ¸ ìëüâåù¸ìü âü ïëà÷åâíîìü âüïëþ ð¥äàþù¸õ(ü) ñòð(à)ñò¸þ, * 11. ÿêîâî Ch,N : ÿêî R,Z,B 12. ñ(¥)íà N,R,Z,B, ñ(¥)í¹ in ras., ñ(¥)íà in corr. Ch 13. oáë¸÷à¬ òàåùåñå et sim. N,R,Z,B : wáë¸÷àåùåñå, òàå- s.l. add. Ch

* lanqa/nousan abinrt

f.159r §7. 1-5 Secundum Lucam 4.39 òüù¹ ïåòðîâó voor penqera\n tou= Si/mwnoj: de Sl. vertaler vervangt ‘Simon’ door het meer gangbare ‘Petrus’ 5-10 ¹êðýï¸âü, misschien part. aor. e)nisxu/saj voor opt. aor. e)nisxu/sai §8. 5-10 Secundum Ioannem 4.49 to\n ui(o\n ... kei/menon, zelfstandig gebruikte acc. (cf. SCHWYZER II : 87-88) overgenomen in vert., gen.-acc. ñ(¥)íà ... ëåæ¸ìà 10-15 âü âåù°øó ñ·ëó, âü c. acc. i.p.v. c. loc. §9. Secundum Marcum 5.22-42 15-20 aor. ¹ñòðüì¸ñå: misschien aor. w(/rmhse gelezen voor part. aor. o(rmh/saj 20-25 gen. abs. qoruboume/nwn tw=n e)pikwkuo/ntwn: ìëüâåù¸ìü ð¥äàþù¸õ(ü): contam. gen. en dat.

130



MS. CH

kaqa/per e)c u(/pnou t%= prostaktik%= lo/g% diani/sthsi pa/lin pro\j th\n zwh\n to\ kora/sion, o(d%= tini\ kai\ a)kolouqi/# pro\j to\ mei=zon a)nalamba/nwn th\n a)nqrwpi/nhn a)sqe/neian.

ÿêîæå wò(ü) ñüíà ïîâåëýíí¥ìü (25) ñëîâîìü âüñòàâëÿåòü ïàê¥ êü æ¸âwòó oòðîêîâ¸öó, ïóòåìü íýê¥¸|ìü f.159v ¸ ïîñëýäîâàí·åìü êü âåù°øîìó âüçâîäå ÷ë(îâý)÷üñêóþ íåìîùü.

10. Eiåt' e)pi\ tou/toij u(perbai/nei t%= qau/mati, kai\ di' u(yhlote/raj duna/mewj o(dopoiei= toi=j a)nqrw/poij th\n peri\ th=j a)nasta/sewj pi/stin. Na/in + tina\ po/lin kata\ th\n I) oudai/an i(storei= h( grafh/! pai=j hån e)n tau/t$* monogenh\j xh/r# tini\, ou)ke/ti toiou=toj pai=j oiâoj e)n meiraki/oij eiånai, a)ll' h)/dh e)k pai/dwn ei)j a)/ndraj telw=n. neani/an au)to\n o)noma/zei o( lo/goj. polla\ di' o)li/gwn dihgei=tai h( i(stori/a! qrh=noj a)/ntikru/j e)sti to\ dih/ghma! xh/ra, fhsi\n, hån tou= teqnhko/toj h( mh/thr! o(r#=j to\ ba/roj th=j sumfora=j, pw=j e)n o)li/g% to\ pa/qoj o( lo/goj e)cetrag%/dhse; ti/ ga/r e)sti to\ lego/menon; o(/ti ou)k hån au)t$= paidopoii+/aj e)lpi\j, th\n e)pi\ t%= e)klei/ponti sumfora\n qerapeu/ousa! xh/ra ga\r * h( gunh/! ou)k eiåxe pro\j e(/teron a)nti\ tou= katoixome/nou ble/pein! monogenh\j ga\r o( to/koj! o(/son de\ to\ e)pi\ tou/t% kako\n, panti\ r(#/dion sunidei=n t%= mh\ a)pecenwme/n% th=j fu/sewj! mo/non e)n w)di=sin e)kei=non e)gnw/rise, mo/non tai=j qhlai=j e)tiqhnh/sato!

Òàæå w ñ¸õ(ü) ïðýâüñõîä¸òü ÷þäî, ¸ â¥ñî÷à¸øåþ ñ·ëîþ ïóòü òâîð¸òü ÷ë(îâý)êîîìü 2æå o âüñêð(ü)ñåí·¸ âýð¹. (5) Íà·íü íýê¥¸ ãðàäü âü Ióäå¸ ñïîâýäóåòü ï¸ñàí·å. Wòðîêü áý” âü í¬ìüAGR 2ä¸íîðîä°íü âüäîâ¸ö¸ íýêîòîðý¸, í¸êàêîæå òàêîâü wòðîêü ÿêîâ° æå âü äýò¸ùåõ(ü) á¥ò¸, íü þæå (10) wò(ü)* oòðîêü âü ìóæåõ(ü) ñ¥”. Þíîøó áî òîãî ¸ìåíóåòü ñëîâî. Ìíîãà ìàë¥”ì¸ Ð¥äàí·å ïîâýäóåòü ñïîâýñ(òü). ñóïðîò¸âü ¬ñ(òü) ïîâýñ(òü). Âüäîâ¸öà, ðå÷å, áý” ¹ìðüøà”ãî ì(à)ò¸. Â¸ä¸ø¸ ë¸ òåãîòó ñêðüá¥,* (15) êàêî âü ìàëý ñòð(à)ñòü ñëîâî ñýòóå ¸ñïîâýäà? ×òî áî ¬ñ(òü) ãë(àãîë)¬ìîå? ßêî íå áý òî¸ äýòîòâîðåí·à íàäåæäå, 2æå o ñêîí÷àâø¸ìñå ïå÷àëü ¹âðà÷þþù¸; âüäîâ¸öà áî áý”AGR æåíà. Íå ¸ìýàøå êü (20) äðóãîìó âü ìýñòî wøüä(ü)øàãî çðýò¸; 2ä¸íîðîäíî áî ðîæäåí·å. Åë¸êî æå w ñåìü çëî”, â°ñàêîìó ¹äîáíî ðàç¹ìýò¸ 2ñ(òü) íå wòóæäåíîìó ¬ñ(òü)ñòâà. Åä¸íîãî âü áîëýçíåõ(ü) wíîãî ïîçíà, 2ä¸íîãî (25) ñüñöàì¸ âüñï¸òà,

* e)n

10.

* 14. wò(ü) om. B 15. â¸ä¸ø¸ ë¸ òåãîòó ñêðüá¥ et sim. Ch,N,R,Z : â¸ä¸ø¸ ë¸ 2ãî ò¹ ñêðúá¸ B

au)t$= qr + hån abrt

f.159v §10. 1-5 Gr. dat. v. betrekking (cf. SCHWYZER II : 168) t% qau/mati vert. als nom. ÷þäî, subj. v. ïðýâüñõîä¸òü constructie met acc. pi/stin bij o(dopoiei= (Lampe: prepare as a way, make or prepare a way for) werd overgenomen in Sl. omschreven vertaling ïóòü òâîð¸òü ... âýð¹, waardoor òâîð¸òü een dubbele acc. regeert 5-10 lex. í¸êàêîæå, ‘helemaal niet, geenszins’ voor ou)ke/ti, ‘niet meer’ 10-15 adv. a)/ntikruj, hier LG: geradezu, durchaus, ganz und gar – zur Betonung d. Außergewöhnlichen, Unerwarteten einer Aussage, en niet ‘tegengesteld’, zoals Sl. ñóïðîò¸âü 15-20 e)cetrag%dhse, LG: e)ktrag%de/w, tragisch darstellen, die Tragödie von… darstellen, Sl. omschreven ñýòóå ¸ñïîâýäà

131



MS. CH

mo/noj au)t$= faidra\n e)poi/ei th\n tra/pezan, mo/noj hån th=j kata\ to\n oiåkon faidro/thtoj u(po/qesij, pai/zwn, spouda/zwn, a)skou/menoj, faidruno/menoj, e)n proo/doij, e)n palai/straij, e)n sullo/goij neo/thtoj! pa=n o(/,ti mhtro\j o)fqalmoi=j gluku/ te kai\ ti/mion mo/noj e)kei=noj hån, h)/dh tou= ga/mou th\n w(/ran a)/gwn, o( tou= ge/nouj o(/rphc, o( th=j diadoxh=j kla/doj, h( bakthri/a tou= gh/rwj. a)lla\ kai\ h( th=j h(liki/aj prosqh/kh a)/lloj qrh=noj hån! o( ga\r neani/an ei)pw\n, to\ a)/nqoj eiåpe th=j maranqei/shj w(/raj, a)r / ti toi=j i)ou/loij u(poxloa/zonta, ou)/pw tou= pw/gwnoj dia\ ba/qouj 260 u(popimpla/menon, e)/ti t%= ka/llei tw=n pareiw=n u(posti/lbonta.

2ä¸íü òî¸ ñâýòëó òâîðà”øå òðàïåçó, 2ä¸íü áý || f.160r 2æå âü äîìó ñâýòëîñò¸ ïîä(ü)ëîãü, ¸ãðàå, òüùåñå, oá¹÷àâàåìü, ¹ÿøíÿåìü, âü ¸ñõîä¸ù¸õ(ü), âü áîðåí·¸õ(ü), âü ìíîæüñòâýõ(ü) þíîñò¸. Â°ñàêî 2æå ì(à)ò(å)ð(ü)í¸ìà (5) 4÷¸ìà ñë(à)ä(ü)êî æå ¸ ÷üñòíî 2ä¸íü wíü áý”, þæå áðà÷í¥” ãîäü âîäå, ðîäà âýòüâ°, ïðý¬ò·à ñòüáëü, æüçëü ñòàðîñò¸. Íü <…>

Ti/ toi/nun pa/sxein ei)ko\j e)p' au)t%= th\n mhte/ra; oi(onei\* puri\ toi=j spla/gxnoij e)gkatafle/gesqai; w(j pikrw=j e)p' au)t%= paratei/nein to\n qrh=non, periplekome/nhn* prokeime/n% t%= ptw/mati, w(j mh\ a)\n* e)pispeu=sai t%= nekr%= th\n khdei/an a)ll' e)mforei=sqai tou= pa/qouj, e)piplei=ston au)t%= tou\j o)durmou\j paratei/nousan! ou)de\ tou=to parh=ken o( lo/goj! i)dw\n ga\r au)th\n o( I) hsou=j, fhsi\n*, e)splagxni/sqh, kai\

×òî óáî ñòð(à)äàò¸ äwñ(òî)àøå w í¬ìü ìàòåð¸, ÿêîâýìüAGR wãí¬ìü ¹òðîáý ðàñïàëÿåìý? ßêî ãîðöý (15) ïðîñò¸ðàò¸ ð¥äàí·å, íà íü* ðàñòàåìýAGR ïðýä(ü)ëåæåùîìó òð¹ïó, ÿêî íå wñòàâëÿò¸AGR òüù¸ìî á¥ò¸ ìðüòâîìó ïîãðåáåí·å, íü íàñ¸ùàò¸ñå ñòð(à)ñò¸, íà ìíîçý òîãî ð¥äàí·à ïðîäëüæ¸ò¸. Í¸æå ñå” (20) ïðý¸äå ñëîâî. “Â¸äýâ° áî 2ãî”, ðå÷å, Iñ(¹ñü) AGR “ì(¸)ë(î)ñðüäîâà, ¸ ïð¸ñòóïëü êîñíóñå wäðó, íîñåùå¸ æå ñòàøå, ¸ ãë(àãîë)à* ìðüòâîìó: Þíîøå, òåáý ãë(àãîë)þ, âüñòàí¸,

þíîøó ðåêü, öâýòü ðå÷å ¹âýäàåì¥å êðàñîò¸, í(¥)íÿ áðàäó íà÷¸íàþùó (10) ðàñò¸ò¸, íå ¸ 2ùå áðàäîþ âü ãëüá¸íý ¸ñïëüíÿåìü, 2ùå äîáðîòîþ ÿáëü÷¸öü” ñ·àþùà.

proselqw\n h(/yato th=j sorou=, oi( de\ basta/zontej e)/sthsan! kai\ le/gei t%= nekr%=, neani/ske, soi\ le/gw, e)ge/rqhti,

* 16. íà íü Ch,N,R,Z : íàìü B 17. ãë(àãîë)à Ch,N,R,Z : ãë(àãîë)àøå B

1

oi(/% abimnqrt perithkome/nhn abcimnqr t e)an = abimrst fhsi\n ante o( I) hsou=j ponunt

*

dgilprs

f.160r §10. 1-5 lex. palai/stra, L&S: (wrestling)school: áîðåí·å, SJS: Kampf, po/lemoj, bellum 5-10 als het hiaat teruggaat op de Sl. traditie moet men <¸æå ...> ðåêü veronderstellen voor voor o( ei)pw/n; de vaststelling dat hier niet de bepaalde vorm [ðåê¥¸] werd gebruikt, kan dus geen uitsluitsel geven over de oorsprong van de omissie in de Gr. of Sl. traditie ¹âýäàåì¥å hypercorrect voor [¹âåäàåì¥å], v. Osl. ¹âEäàò¸, ‘verwelken’ 15-20 w(j mh\ a)/n e)pispeu=sai, inf. aor. in de negatieve doelzin (c. inf.) met obj. th\n khdei/an Sl. passief òüù¸ìî á¥ò¸ met subj. ïîãðåáåí·å, na inf. wñòàâëÿò¸ - pendant v. e)a=n (variant voor a)/n van mss. abimrst) ïðîäëüæ¸ò¸: inf., afhankelijk gemaak van ÿêî íå (~ Gr. w(j mh\ [a)\n] c. inf.) voor Gr. part. coniunct. paratei/nousan 20-25 Secundum Lucam 7.11-15 2ãî: masc. i.p.v. fem. voor Gr. au)th/n (nl. de moeder)

132



MS. CH

¸ ïðýäàñ(òü)* 2ãî ì(à)ò(å)ð¸ AGR æ¸âà.” Þæå óáî íå âü ìàëý ðàñòîÿí¸” (25) ìðüòâîìó á¥âøó, ¸ 2ë¸êî íå ó áî ïîëîæåíó âü ãðîáý, á¥âàåòü * wò(ü) Ã(îñïîä)à ÷þäî óáî | f.160v âåù°øå, ïîâåëýí·å æå ðàâíî.

kai\ pare/dwken au)to\n t$= mhtri\ au)tou=* zw=nta. )/Hdh toi/nun ou)k e)n o)li/g% diasth/mati tou= nekrou= gegenhme/nou, kai\ o(/son ou)de/pw e)napoteqe/ntoj t%= ta/f%, gi/netai para\ tou= Kuri/ou to\ me\n qau=ma mei=zon, to\ de\ pro/stagma iåson. 11. )/Eti pro\j to\ u(yhlo/teron h( qaumatopoii+/a proe/rxetai, w(j a)\n ma=llon proseggi/seie ta\ faino/mena t%= a)pistoume/n% peri\ th\n a)na/stasin qau/mati. a)sqenei= tij tw=n sunh/qwn t%= Kuri/% kai\ fi/lwn! La/zaroj o)/noma t%= a)sqenou=nti! kai\ paraitei=tai o( Ku/rioj th\n tou= fi/lou e)pi/skeyin, po/rrw tou= nosou=ntoj geno/menoj, w(j a)\n eu(/roi xw/ran kai\ du/namin e)n t$= th=j Zwh=j a)pousi/# to\ i)/dion e)rga/sasqai dia\ th=j no/sou o( qa/natoj! mhnu/ei toi=j maqhtai=j o( Ku/rioj kata\ th\n Galilai/an to\ peri\ to\n La/zaron pa/qoj! a)lla\ kai\ th\n pro\j au)to\n o(rmh\n, e)f' %â te dianasth=sai to\n kei/menon! perideei=j de\ håsan e)kei=noi dia\ th\n tw=n I) oudai/wn w)mo/thta, xalepo\n kai\ kindunw=dej poiou/menoi to\ pa/lin e)pi\ th=j I) oudai/aj e)n me/s% tw=n fonw/ntwn gene/sqai! kai\ dia\ tou=to me/llontej kai\ a)naballo/menoi, xro/n% poiou=ntai th\n a)po\ th=j Galilai/aj e)pa/nodon! katekra/tei ga\r h( e)cousi/a, kai\ h)g / onto para\ tou= Kuri/ou oi( maqhtai\, oi(onei\ ta\ prote/leia th=j 262 kaqolikh=j a)nasta/sewj e)n Bhqani/# muhqhso/menoi.

11. Åùå êü â¥ø°øåìó ÷þäîòâîðåí¸å ïðî¸ñõîä¸òü, ÿêî ¹áî äà ìíîæàå ïð¸áë¸æåòñå ÿâëÿåìàà íåâýðóþùîìó w âüñêð(ü)ñåí¸” ÷þäåñ¸. (5) Íåìîùüñòâóåòü íýêòî wò(ü) oá¥÷í¥¸õ(ü) Ã(î)ñ(ïîäå)â¸ ¸ äðóãîâü”. Ëàçàðü ¸ìå áîëåùîìó. H wò(ü)äðóæíÿãî ð¥öàåòñå Ã(îñïîä)ü ïîñýùåí·à, äàëå÷å áîëåùàãî á¥âü, ÿêî óáî äà wáðåùåòü ìýñòî ¸ ñ¸ëó âü æ¸çí¸ ë¸øåí·à (10) ñâîå ñüäýëàò¸ íåäóãîìü ñüìðüòü. Âüçâýùàåòü ¹÷åí¸êîîìü Ã(îñïîä)ü âü Ãàë·ëåó* 2æå o Ëàçàðý ñòð(à)ñòü, íü ¸ ¬æå êü í¬ìó ¹ñòðüìëåí·à, íà í¬æå âüñòàâ¸ò¸ ëåæåùàãî. Ïð¸ñòðàøí¸ æå áýõó (15) wí¸ Ióäå¸ñêàãî ðàä(¸) ñóðîâ°ñòâà, ëþòî ¸ áýäíî òâîðåùå 2æå ïàê¥ âü Ióäåó ïîñðýä(ý) ¹á·¸öü á¥ò¸, ¸ ñåãî ðàä(¸) õîòåùå ¸ wò(ü)ëàãàþùå êüñíýí¸¬ òâîðåòü 2æå wò(ü) Ãàë·ëåå âüñõîæäåí·à. Wäðüæàøå (20) áî âëàñòü, ¸ âîä¸ì¸ áýõó wò(ü) Ã(îñïîä)à ó÷åí¸ö¸, ÿêîæå ïðýä(ü)êîíü÷íàà* wáùàãî âüñêð(ü)ñåí·à âü Â¸»àí·¸ íàó÷àåì¸.

* au)tou= om. abmnrt

* 18. ïðýäàñ(òü) Ch,N, ïðýäàñòü R,Z : ïðýä(ü)ñòàâ¸ B 19. ¹áî add. B 20. Ãàë·ëåó Ch, Ãàë·ëåþ N, Ãàë¸ëå¸ et sim. R,Z,B 21. ÿêîæå ïðýä(ü)êîíü÷íàà et sim. Ch,R,Z, ÿêîæ(å) (= ÿêîF) ïðýä(ü)êîíü÷íàà N : ÿêî ïðýæäå êîíü÷íàãî B

f.160v §11. 1-5 a)pistoume/n% bij t%= ... qau/mati: Sl. act. íåâýðóþùîìó, onafhankelijk van ÷þäåñ¸ te lezen als de persoon die niet gelooft, of secundair voor íåâýðóþùîìó<ñå> 5-10 e)n t$= Zwh=j a)pousi/#, “bij afwezigheid van het Leven”, Sl. âü æ¸çí¸ ë¸øåí·à: âü c. gen. i.p.v. c. loc.? 10-15 ¹ñòðüìëåí·à: gen. voor acc. 15-20 òâîðåùå: òâîð¸ò¸ hier graeciserend zoals poie/omai, L&S: deem, consider, reckon a thing as calque õîòåùå voor me/llontaj in bet. ‘uitstellen, op de lange baan schuiven’ êüñíýí¸¬, SJS: Langsamkeit, Zögern; braduth/j; tarditas, voor xro/n%, L&S: in process of time, xro/n% u(/steron, long after; Sl. êüñíýí¸¬ geconstrueerd met adnominale gen. âüñõîæäåí·à (Gr. obj. th\n e)pa/nodon) 20-25 calque ïðýä(ü)êîíü÷íàà voor ta\ prote/leia, L&S: ta\ p., introduction

133



×åò¸ð¸ áýõ¹ þæå ïî ñòð(à)ñò¸ ä(ü)í·å; â°ñà ¸ñïëüí¸øåñå wøüä(ü)øîìó ìí¸ìàà; (25) âü ãðîáý ñüêðüâåíî á¥ñ(òü) òýëî; ¸ç¥äå ïî ïîä(î)áíîìó þæå ¸ êü òëýí·ó ðàçäð¹øà”||øåñå, f.161r ñìðüäå âü ãí¸ëîñò¸ çåìëüíî¸, ¸ ðàñïàäàþùóñå ïî íóæä¸ òýëåñ¸. Áýãàòåëíà áý” âåùü, íóäåùóñå ¬ñ(òü)ñòâó ðàçäð¹øåííîå âü çëîñìðàä¸¬ wò(ü)äàò¸ ïàê¥ (5) 2æå æ¸ò¸. Íåâýðóåìîå äýëî ñüáîðíàãî âüñêð(ü)ñåí·à ÿâë¬ííý¸ø¸ìü ÷þäåñåìü âü óêàçàí·å âåäåòñå. ÍåAGR áî wò(ü) íåäóãà êòî” âüñòàåòü ëþòà, í¸æå êü ïîñëýäí¥ìü ñ¥¸* âüçä¥õàí·åìü âü æ¸âîîòü (10) ïðýâîä¸òñå, í¸æå oòðî÷å í(¥)íÿ ¹ìðüøåå oæ¸âëÿåòñå, í¸æå õîòåùó êü ãðîáó ïð¸íåñåíó á¥ò¸ þíîø¸ ïàê¥ wò(ü) ãðîáà ðàçäðóøàåòñå; íü ìóæü wò(ü) äðåâí¥õ(ü), ìðüòüâ°, âü÷åðàøí¸, (15) ¹ìðüø¸, þæå ¸ ðàçäðóøåíü, ÿêî í¸æå ïîòðýáí¥ìü ñòðüï¸ìî á¥ò¸ 2æå ïð¸áë¸æ¸ò¸ñå êü ãðîáó Ã(îñïîä)¹ íàëåæåùåå ðàä¸ ñêðüá¥ ïàäøà”ãî òýëåñå, 2ä¸íýìü çâàí·åìü oæ¸âë¬íü á¥âü óâýðàåòü (20) ïðîïîâýäü âüñêð(ü)ñåí·à, ñ¸ðý÷ü 2æå âü wáùåìü ÷àåìî 2æå wò(ü) ÷åñò¸ ¸ñêóñàAGR íàâ¥êîõîìü.

te/ssarej håsan h)/dh meta\ to\ pa/qoj ai( h(me/rai! pa/nta peplh/rwto t%= katoixome/n% ta\ nomizo/mena! ta/f% katekru/bh to\ sw=ma! e)c%dh/kei kata\ to\ ei)ko\j h)/dh kai\ pro\j diafqora\n dielu/eto, mudw=ntoj e)n t%= eu)rw=ti th=j gh=j kai\ diapi/ptontoj u(p' a)na/gkhj tou= sw/matoj! feukto\n hån to\ pra=gma, biazome/nhj th=j fu/sewj to\ dialuqe\n ei)j duswdi/an a)podido/nai pa/lin t%= zh=n. to/te to\ a)pistou/menon th=j kaqolikh=j a)nasta/sewj e)/rgon di' e)nargeste/rou tou= qau/matoj ei)j a)po/deicin a)/getai! ou)de\* ga\r e)k no/sou tij a)ni/statai xaleph=j, ou)de\ pro\j tai=j teleutai/aij w)\n a)napnoai=j ei)j th\n zwh\n e)pana/getai, ou)de\ paidi/on a)rtiqane\j zwopoiei=tai, ou)de\ me/llwn t%= ta/f% prosa/gesqai neani/aj pa/lin e)k th=j sorou= a)nalu/etai! a)ll' a)nh\r tw=n e)cw/rwn, nekro\j, e(/wloj, e)c%dhkw\j, h)/dh kai\ lelume/noj, w(j mhde\ toi=j e)pithdei/oij a)nekto\n eiånai to\ proseggi/sai t%= ta/f% to\n Ku/rion dia\ th\n e)gkeime/nhn a)hdi/an tou= diapeptwko/toj sw/matoj, mi#= klh/sei zwopoihqei\j pistou=tai to\ kh/rugma th=j a)nasta/sewj, toute/sti to\ e)pi\ tou= koinou= prosdokw/menon, o(\ e)pi\ me/rouj t$= pei/r#* e)ma/qomen!

* ou) abimnqrt th=j

MS. CH

* 22. ñ¥¸ Ch,N : ñå R,Z,B

pei/raj abimqr1t

f.160v §11. 20-25 calque ìí¸ìàà voor ta\ nomizo/mena in specifieke bet. L&S ta\ n. customs, usages; freq. of funeral rites, ta\ n. poiei=n e)c%dh/kei, LG: e)coide/w, anschwellen, sonst nur im Perf.(-Stamm), e)c%/dhka, angeschwollen sein, Sl. ¸ç¥äå (= ¸ç¸äå), in bet. ‘uiteen gaan, uitzetten’?; mogelijk door verwarring met e)codeu/w; cf. ook infra 161r, 15-20 e)c%dhkw/j: ¹ìðüø¸ f.161r 1-5 gen. abs. mudw=ntoj ... kai\ diapi/ptontoj ... tou= sw/matoj: Sl. ñìðüäå ... ¸ ðàñïàäàþùóñå ... òýëåñ¸; nom. ñìðüäå i.p.v. dat., waarschijnlijk te lezen bij subj. v. ¸ç¥äå, [òýëî]; ook lex.: SJS: ñìðúäE stinkend, sapro/j, dusw/dhj, voor mudw=ntoj, Gr. -da/w: L&S: to be damp, dripping; to be damp, clammy (from decay) Lehngliedzusatz, çëîñìðàä¸¬ voor duswdi/an; çëî- is wel tegenhanger v. dus-, maar -ñìðàä¸¬ beantwoordt op zich al aan de samenstelling als geheel 5-10 to/te (na t%= zh=n) niet in vert. 10-15 me/llwn ... neani/aj ... a)nalu/etai: Sl. õîòåùó ... þíîø¸, ... ðàäðóøàåòñå: dat. abs., en onderverstaan [þíîøà] als subj. v. ðàäðóøàåòñå 15-20 lex. ¹ìðüø¸, ‘gestorven’ voor e)c%dhkw/j, ‘opgezwollen’ to\ proseggi/sai t%= ta/f% to\n Ku/rion; bij het vertalen werd to\n Ku/rion opgevat als subj. v. intrans. proseggi/sai, vandaar Sl. DcI ïð¸áë¸æ¸ò¸ñå ... Ã(îñïîä)¹

134



MS. CH

ßêîæå áî âü â°ñýõ(ü) íàçäàí·¸, ðå÷å àï(î)ñ(òî)ëü, “Ñàìîãî ñüí¸ò¸ Ã(îñïîä)à âü ïîâåëýí¸, âü ãëàñý àðõàãã(å)ëîâý,” ¸ òð¹áîþ íà (25) íåòëýí·å ìðüòâ·å âüñòàâëÿåAGR. Ñ¸öå ¸ í(¥)íÿ ÿêîæå íýê¥¸ ñüíü ñüìðüòü ãë(à)ñîìü ïî|âåëýí·à f.161v ¸æå âü ãðîáý ñ¥” wò(ü)ð¸íóâü, ¸ oòðåñü ñåáå ïð¸á¥âàþùåå òëýí·å ìðüòâîñò·ó, ñüâðüøåíü ¸ öýëü wò(ü) ãðîáà ¸ñêî÷¸òü, í¸æå ¹çàì¸AGR ¸õ°æå ïî íîãó ¸ ïî ðóêó (5) ¹êðî¸ âüçáðàíåíü á¥âü êü ¸ñõîäó.

kaqa/per ga\r e)n t$= tou= panto\j a)nastoixeiw/sei, fhsi\n o( a)po/stoloj,

au)to\n katabh/sesqai to\n Ku/rion e)n keleu/smati, e)n fwn$= a)rxagge/lou, kai\ dia\ sa/lpiggoj ei)j a)fqarsi/an tou\j nekrou\j dianasth/sein*! ou(tw kai\ nu=n oiâo/n tina u(/pnon to\n qa/naton t$= fwn$= tou= prosta/gmatoj o( e)n t%= ta/f% a)poseisa/menoj, kai\ a)potina/caj e(autou= th\n e)pigenome/nhn diafqora\n t$= nekro/thti, a)/rtioj kai\ sw=oj tou= ta/fou e)ca/lletai, mhde\ t%= desm%=* tw=n peri\ tou\j po/daj kai\ ta\j xei=raj keiriw=n kwluqei\j pro\j th\n e)/codon.

12. Åäà ìàëà ñ¸ÿ êü âýðý ìðüòâ¥õ(ü) âüñêð(ü)ñåí¸þ? Hë¸ ¸ùåø¸ ¸ ¸íýì¸* ¸çâýñò¸ò¸ñå òåáý o ñ¸õ(ü) AGR ¸ñï¸òàí·à? Íü ¹áî ìíý ìí¸òñå íå âüñóå ¸ì°æå âü Êàïåðüíàóìý ðåù¸, (10) ÿêî wò(ü) ë¸öà ÷ë(îâý)êü” Ã(îñïîä)ü ñå” êü ñåáý ãë(àãîë)å: “Â°ñàêî ðå÷åòå* ì¸ ïð¸ò÷þ ñ¸þ: âðà÷þ, ¸ñöýë¸ñå ñàìü.” Ïîä(î)áàøå áî, âü ¸íýõ(ü) òýëåñåõ(ü) wá¥êø·¸ìüAGR ÷ë(îâý)êîîìü 2æå âü âüñêð(ü)ñåí¸ ÷þäîìü, âü ñâîå¸ ïëüò¸ âü ñåáý AGR ¸çâýñò¸ò¸ (15) ñëîâî. Â¸äý ë¸ âü ¸í¥õ(ü) äý¸ñòâóåìó ïðîïîâýäü? Îyìðýò¸ õîòåù¸õ(ü), wòðî÷å, 2æå æ¸ò¸ í(¥)íÿ ïðýñòàâøó, 2æå êü ãðîáó þíîø¸, ðàñòëýåìàãî ìðüòüâ°öà, â°ñýõü ïî ðàâíîìó 2ä¸íýìü ïîâåëýí·åìü (20) êü æ¸âwòó wøüä(ü)ø¸”ìüAGR.

12. A å ra mikra\ tau=ta pro\j pi/stin th=j tw=n nekrw=n a)nasta/sewj; h)\ zhtei=j kai\ di' e(te/rwn bebaiwqh=nai soi th\n peri\ 264 tou/tou* kri/sin; a)lla/ moi dokei= mh\ ma/thn toi=j kata\ Kapernaou\m ei)rhke/nai, w(j e)k prosw/pou tw=n a)nqrw/pwn o( Ku/rioj tou=to pro\j e(auto\n le/gwn! pa/ntwj e)rei=te/ moi th\n

parabolh\n tau/thn, i)atre\, qera/peuson seauto/n! e)/dei ga\r e)n e(te/roij sw/masi proseqi/santa* tou\j a)nqrw/pouj t%= kata\ th\n a)na/stasin qau/mati, e)n t%= kaq' e(auto\n a)nqrw/p% * bebaiw=sai to\n lo/gon. eiådej e)n e(te/roij e)nergo\n to\ kh/rugma --tou\j teqnh/cesqai me/llontaj, to\ paidi/on to\ tou= zh=n a)/rti pausa/menon, to\n pro\j t%= ta/f% neani/an, to\n diefqoro/ta nekro\n, pa/ntaj kata\ to\ iåson e(ni\ prosta/gmati pro\j th\n zwh\n a)nalu/ontaj*.

* 23. ¸ùåø¸ ¸ ¸íýì¸ Ch,N,R,Z : ¸ùåø¸ ¸ííýì¸ B 24. ðå÷åòå et sim. Ch,R,Z,B : ðå÷å

diani/sthsin ain (?) tw=n desmw=n dgpr2s tou/twn lm proseqi/santaj q t%= kaq' e(auto\n a)nqrw/p% ] t$= i)di/# sarki\ kaq' e(auto\n abi a)nalu/santaj abir2

*

N

f.161r §11. 20-25 íàçäàí·¸ voor a)nastoixeiw/sei: cf. XXIII 152r, 10-15 Ad Thessalonicenses I 4.16 25-26 Sl. part. praes. âüñòàâëÿå voor inf. dianasth/sein (misschien oorspronkelijk âüñòàâëÿåò(ü) – i.e. âüñòàâëÿå£ – voor diani/sthsin, variant v. Gr. mss. ain) f.161v 1-5 Gr. monoprothetisch peri\ tou\j po/daj kai\ ta\j xei=raj Sl. polyprothetisch, ïî íîãó ¸ ïî ðóêó, met verandering v. getal §12. 10-15 Secundum Lucam 4.23 15-20 Gr. eiådej ..., “Je hebt gezien…” Sl. als vraag: â¸äý ë¸ ... “Heb jе gezien… ?” 15-25 in de Sl. vert. v. de opsomming v. Gr. accusatieven bij eiådej, worden acc., dat. en gen.(-acc.) zonder onderscheid gebruikt: wòðî÷å, 2æå ... ïðýñòàâøó: uitbreiding dat. abs.; gen.(-acc.) õîòåù¸õ(ü), ðàñòëýåìàãî ìðüòüâ°öà, â°ñýõü naast dat. þíîø¸ en part. wøüä(ü)ø¸”ìü

135



MS. CH

Hùåø¸ æå ¸ 2æå ÿçâàì¸ ¸ êðüâ¸þ âü ñüìðüò¸ á¥âø¸õ(ü), 2äà êîå w ñ¸õ(ü) ¸çíåìîæåí·å æ¸âîòâîðí¥å ñ¸ë¥ âüçáðàíÿåòü áë(àãî)ä(à)òü? Â¸æäü ¸æå AGR ãâîçäüì¥ ïðîáîäåíà á¥âøà (25) ðóêàìà, â¸æäü ¸æå êîï·åìü âü ðåáðà ïðîáîäåíà, ïð¸íåñ¸ ïðüñò¸ ñâîå ÿçâà||ìü f.162r ãâîçäí¥ìü, âüëîæ¸ ðóê¹ ñâîþ âü* 2æå wò(ü) êîï·à ÿçâý, ðàñìàòðà¸ â°ñàêî íà êîë¸öý ïîä(î)áíî áý âü âüíóòðüí¬ìü êîï·ó* çà¸ò¸, ø¸ðîòîþ ÿçâ¥ íà 2æå âüíóòðü (5) ïðîøüñòâ·å âüìýíÿå. Àùå áî âüõîæäåí·å ÷ë(îâý)÷üñê¥å ðóê¥ AGR âüìýñò¸âø¸ ðàíà, êîë¸êî âüíóòðü ãëüá¸í¥ á¥ò¸ æåëýçó ¹êàçàþòü. Àùå óáî òü” âüñòàåòü, <…>

zhtei=j kai\ tou\j dia\ trauma/twn kai\ ai(/matoj e)n t%= qana/t% gegono/taj, mh/ tij e)pi\ tou/twn a)toni/a th=j zwopoiou= duna/mewj kwlu/ei th\n xa/rin; i)/de to\n e)n* h(/loij diaperonhqe/nta ta\j xei=raj! i)/de to\n th\n pleura\n lo/gx$ diapare/nta! die/negke tou\j daktu/louj sou dia\ tou= tu/pou tw=n h(/lwn! e)/mbale th\n xei=ra/ sou t%= e)k th=j lo/gxhj trau/mati! stoxa/z$ pa/ntwj e)pi\ po/son ei)ko\j hån ei)j to\ e)nto\j th\n ai)xmh\n diadu=nai, dia\ tou= pla/touj th=j w)teilh=j th\n e)pi\ to\ e)/sw pa/rodon logizo/menoj! h( ga\r ei)/sodon xeiro\j a)nqrwpi/nhj * xwrh/sasa plhgh\, po/son e)nto\j tou= ba/qouj gene/sqai to\n si/dhron u(podei/knusin. ei) ouån ouâtoj e)gh/gertai, eu)/kolon a)\n ei)/h to\ pw=j a)postoliko\n e)pifqe/gcasqai,

le/gousi/ tinej o(/ti a)na/stasij nekrw=n ou)k e)/stin;

“Êàêî ãë(àãîë)þòü íýö·¸ ÿêî âüñêð(ü)ñåí·å (10) ìðüòâ¥ìü íýñ(òü)?”

13. E ) peidh\ toi/nun pa=sa me\n* pro/rrhsij tou= Kuri/ou dia\ th=j tw=n gegono/twn marturi/aj a)lhqh\j e)pidei/knutai, tou=to de\ ou) lo/g% memaqh/kamen mo/non a)ll' e)c au)tw=n tw=n e)pi\ th\n zwh\n e)c a)nasta/sewj e)panelqo/ntwn, e)/rg% th\n a)po/deicin th=j e)paggeli/aj e)la/bomen! ti/j u(polei/petai toi=j mh\ pisteu/ousin a)formh\; ou)k e)rrw=sqai* fra/santej toi=j dia\ th=j

13. Ïîí¬æå ¹áî â°ñàêî AGR ïðîðå÷åí·å ã(î)ñ(ïîäü)í¬ á¥âø¸õ(ü) ðàä¸ ñâýä(ý)òåë°ñòâà ¸ñò¸ííî ïîêàç¹åòñå, ñå æå íå ñëîâîìü íàâ¥êîõîìü òüêìî íü wò(ü) ñàìýõü òýõ(ü) 2æå íà æ¸çíü wò(ü) âüñâüçâðàù°ø¸õ(ü)ñå, (15) êð(ü)ñåí·à

filosofi/aj

266 kai\

kenh=j

äýëîìü ¹êàçàí·å oáåùàí·à ïð¸2õîì(ü), ê¥” ¸çü3ñòàåòü íå âýðóþù¸ìü ¹çðîêü? Íå çäðàâüñòâóåòåAGR ñêàçàâøå ¸õ°æå “ëþáîìóäð·åìü ¸ òüùåþ ëüñò¸þ” wò(ü)ðýâàþù¸õü íåóêðàøåííóþ âýðó, ïðîñòî ïð·¸ìåìü (20) ¸ñïîâýäàí·å, íàâ¥êøå âü ìàëý ïðîð(î)êîìü wáðàçü áë(àãî)ä(à)ò¸, ¸ì¸æå ðå÷(å):

a)pa/thj

parakrouome/noij th\n a)kata/skeuon pi/stin, yilh=j e(co/meqa th=j o(mologi/aj, maqo/ntej e)n o)li/g% dia\ tou= profh/tou to\n tro/pon th=j xa/ritoj, di' wân fhsi/n!

* 25. âü om. R,Z,B 26. êîï·ó et sim. Ch,N,R,Z, êîï·å B

* e)n om. t a)nqr.

xeiro\j n alio ord. me\n om. i e)rrw=sqai codd. pro e))/rrwsqe

f.161r §12. 25-26 ¸æå êîï·åìü âü ðåáðà ïðîáîäåíà: verandering v. volgorde t.o.v. Gr. f.162r 1-5 afwijkend imperatief ðàñìàòðà¸, parallel met âüëîæ¸, ïð¸íåñ¸ en â¸æäü supra, voor stoxa/z$, praes. 2 sing. v. stoxa/zomai 5-10 àùå i.e. ei) voor h( (h( plhgh/) u(podei/knusin, Sl. 3 pl. ¹êàçàþòü voor ¹êàçà¬òü ~ Secundum Ioannem 20.27; Ad Corinthios I 15.12 10-15 dia\ th=j tw=n gegono/twn marturi/aj: Sl. á¥âø¸õ(ü) ðàä¸ ñâýä(ý)òåë°ñòâà; men zou postpositief ðàä¸ verwachten bij, en dus ná, ñâýä(ý)òåë°ñòâà 15-20 e)r/ rwsqe fra/santej toi=j … parakroume/noij (L&S: e)/rrwso, farewell, also fra/zein tini\ e)rrw=sqai): calque çäðàâüñòâóåòå ñêàçàâøå ¸õ°æå ... wò(ü)ðýâàþù¸õü, met gen.(-acc.) voor dat. 15-25 Ad Colossenses 2.8, Ad Hebraeos 10.23

136



“Wò(ü)¸ìåø¸

ä(¹)õü ¸õü, ¸ ¸ç÷åçíóòü, ¸ âü ïðüñ(òü) ñâîþ âüçâðàòåòñå. Ïîñëåø¸ Ä(¹)õü ñâî¸, ¸ ñüç¥æäóòñå, ¸ wáíîâ¸ø¸ ë¸öå çåìë¸,” (25) 2ãäà ¸ “âåñåë¸ò¸ñå Ã(îñïîä)¹ o äýëýõ(ü) ñâî¸õü” ãë(àãîë)åòü, “ñêîí÷àâø¸ìñåAGR ãðýøí¸êwìü wò(ü) | f.162v çåìëå.” Êàêî áî êòî wò(ü) ãðýõà ¸ìåíîâàíü á¹äåòü, ãðýõ¹ íå ñóù¹?

a)ntanelei=j to\ pneu=ma au)tw=n, kai\ e)klei/yousi, kai\ ei)j to\n xou=n au)tw=n e)pistre/yousin! e)capostelei=j to\ Pneu=ma/ sou, kai\ ktisqh/sontai, kai\ a)nakainiei=j to\ pro/swpon th=j gh=j! o(/te kai\ eu)frai/nesqai to\n Ku/rion e)pi\ toi=j e)/rgoij au)tou= le/gei, e)kleipo/ntwn* tw=n a(martwlw=n a)po\ th=j gh=j! pw=j ga/r tij e)c a(marti/aj o)nomasqh/setai, a(marti/aj ou)k ou)/shj;

MS. CH

th=j

* e)klipo/ntwn m

f.162r §13. 20-26 e.v. Psalmi 103.29,30,31,35

137



MS. CH

XXVII. Kefa/laion kj.* /(Oti ou)k e)/cw tou= ei)ko/toj h( a)na/stasij.

êç.AGR ßêî íå ¸çâüíü ïîä(î)áíàãî ¬ñ(òü) âüñêð(ü)ñåí·å.

1. A ) ll' ei)si/ tinej oi(\ dia\ th\n tw=n a)nqrwpi/nwn logismw=n a)toni/an pro\j ta\ h(me/tera me/tra th\n qei/an du/namin kri/nontej, to\ h(mi=n a)xw/rhton ou)de\ Qe%= dunato\n eiånai kataskeua/zousi. deiknu/ousi ga\r tw=n te a)rxai/wn nekrw=n to\n a)fanismo\n, tw=n te dia\ puro\j a)potefrwqe/ntwn ta\ lei/yana, kai\ e)/ti pro\j tou/toij ta\ sarkobo/ra tw=n zw/wn t%= lo/g% profe/rousi*, kai\ to\n i)xqu\n t%= i)di/% sw/mati th\n sa/rka tou= nauagh/santoj a)nalabo/nta*, kai\ tou=ton pa/lin trofh\n a)nqrw/pwn geno/menon kai\ ei)j to\n tou= bebrwko/toj o)/gkon metakexwrhko/ta dia\ th=j pe/yewj! kai\ polla\ toiau=ta mikropreph= kai\ th=j mega/lhj tou= Qeou= duna/mewj kai\ e)cousi/aj a)na/cia e)p' a)natrop$= tou= do/gmatoj diece/rxontai, w(j ou) duname/nou tou= Qeou= dia\ tw=n au)tw=n pa/lin o(dw=n di' a)nalu/sewj a)pokatasth=sai t%= a)nqrw/p% to\ i)/dion.

1. Íü ñ¹òü íýö·¸ ¸æå ÷ë(îâý)÷üñê¥õ(ü) ðàä¸ ïîì¥ñëü” (5) ¸çíåìîæåí·à êü ñâî¸ìü ìýðàìü á(î)æ(ü)ñòâíóþ ñ¸ëó ñ¹äåùå, íàìü íåâüìýñòíîå í¸æå Á(îãî)â¸ ìîùíî á¥ò¸ ¹ñòðàÿþòü. Ïîêàç¹þò° áî äðåâí¥õ(ü) óáî ìðüòâüöü ïîã¹áë¬í·å, ¸õæå wãíåìü (10) ñüæåæåíí¥ì(ü) ìîù¸, ¸ 2ùå êü ñ¸ì(ü) ïëüòîÿä¸âàà æ¸âwòí¥¸õ(ü) ñëîâîìü wò(ü) AGR ïð¸íîñåòü , ¸ ð¥áý ñâî¸ìü òýëîìü ïëüòü ¸ñòîïë¬ííàãî âüñïð¸AGR ¬ìëþù¸ , ¸ ñ·à ïàê¥ ï¸ùà ÷ë(îâý)êwìü á¥âø¸ ¸ âü ñíýäøàãî (15) ¹òðîáó âüìýñò¸âø¸ñå ¸ññó÷åí·åìü. H ìíwãà òàêîâà ìàëîëýïíà ¸ âåë¸öý¸ á(î)æ·¸ ñ¸ëý ¸ âëàñò¸ íåäwñ(òî)¸íà íà âüçðàæåí·å ïðýäàí·à ïðîõîäåòü, ÿêî íå ìîã¹ùó Á(îã)¹ òýì¸æäå ïàê¥ ïóò·¸ (20) wøüñòâ·à ðàä¸ ¹ñòðî¸ò¸ ÷ë(îâý)êó ñâîå. 2. Íü ì¥”* ¬ä¸íýìü ñëîâîìü äëüãà” wíýõ(ü) ¹âýðåííàãîAGR ñóåòüñòâà wáòåêàí·à ïðýñýöàåìü,

2. A ) ll' h(mei=j e)n o)li/g% * ta\j makra\j au)tw=n th=j logikh=j* mataio/thtoj peridroma\j u(potemno/meqa,

AGR

kz abinqrt prosfe/rousi a1diqr1 a)nalamba/nonta abi e)n o)li/g% ] e(ni\ lo/g% bit piqanh=j abi

* 1. íü ì¥” et sim. Ch,R,Z,B : íü ì¥ ¸ N

*

f.162v §1. 5-10 dia\ c. acc. th\n a)toni/an, met tussengeplaatste gen. tw=n a)nqrwpi/nwn logismw=n, “door de zwakte van de menselijke redeneringen” of “van het menselijk denkvermogen”, Sl.: i.p.v. ¸çíåìîæåí·à is ÷ë(îâý)÷üñê¥õ(ü) ïîì¥ñëü” met postpositief ðàä¸ geconstrueerd, “door de menselijke gedachten van zwakte” pro\j ta\ h(me/tera me/tra, “naar onze (i.e. de algemeen menselijke) normen, maat”, vgl. Sl. êü ñâî¸ìü ìýðàìü, “naar hun eigen normen”, slaat enkel terug op íýö·¸ 10-15 prosfe/rousi c. obj. i)xqu\n, met daarbij part. a)nalabo/nta kai\ tou=ton ... geno/menon kai\ ... metakexwrhko/ta, Sl. ïð¸íîñåòü, gevolgd door dat. abs. ð¥áý ... âüñïð¸¬ìëþù¸, verder nom. pendens (?): ¸ ñ·à ïàê¥ ï¸ùà ... á¥âø¸ ¸ ... âüìýñò¸âø¸ñå 15-25 lex. ïðîõîä¸ò¸ figuurlijk gebruikt, diece/rxomai, LG: di. ti (in d. Rede) etw. durchgehen, abhandeln, vortragen lex. wøüñòâ·à voor a)na/lusij, cf. XXIII 152r, 20 20-25 lex. veel gebruikt ¹ñòðî¸ò¸ (vnl. voor kataskeua/zw, een enkele keer voor paraskeua/zw, diaskeua/zw, e)farmo/zw) hier in specifieke bet. SJS o.a. wiedererrichten, erneuern, voor a)pokatasth=sai, LG: zurückgeben (in Zush. mit d. Restitution d. Leibes))

138



MS. CH

o(mologou=ntej th\n me\n dia/lusin tou= sw/matoj ei)j ta\ e)c wân sune/sthke, gi/nesqai, kai\ 268 ou) mo/non th\n gh=n kata\ to\n Qei=on lo/gon ei)j th\n gh=n a)nalu/esqai, a)lla\ kai\ to\n a)e/ra kai\ to\ u(gro\n prosxwrei=n t%= o(mofu/l%, kai\ e(ka/stou tw=n e)n h(mi=n pro\j to\ suggene\j th\n metaxw/rhsin gi/nesqai, ka)\n toi=j sarkobo/roij o)rne/oij, ka)\n toi=j w)mota/toij qhri/oij a)namixq$= to\ a)nqrw/pinon sw=ma dia\ th=j brw/sewj, ka)\n u(po\ to\n o)do/nta tw=n i)xqu/wn e)/lq$, ka)\n ei)j a)tmou\j kai\ ko/nin metablhq$= t%= puri/! o(p / ou d'* a)/n tij kaq' u(po/qesin periene/gk$ t%= lo/g% to\n a)/nqrwpon, e)nto\j tou= ko/smou pa/ntwj e)sti/! tou=ton de\ t$= xeiri\ tou= Qeou= perikratei=sqai h( qeo/pneustoj dida/skei fwnh/! ei) ouån su/ ti tw=n e)n t$= s$= pala/m$ ou)k a)gnoei=j, aår' oi)/ei th=j sh=j duna/mewj a)tonwte/ran eiånai th\n tou= Qeou= gnw=sin, w(j mh\ a)\n e)ceurei=n tw=n e)mperiexome/nwn u(po\ th=j Qei/aj spiqamh=j th\n a)kri/beian;

¸ñïîâýäàþùå ðàçîðåí·å óáî òýëåñå âü ÿæå wò(ü) í¸õ(ü)æå (25) ñüñòàâëåíî á¥ñ(òü) á¥âàò¸, ¸ íå òüêìî çåìëÿ ïî á(î)æ(ü)ñòâ°íîìó ñëîâó âü çåìëþ || f.163r wò(ü)õîä¸ò¸, íü ¸ âüçä¹õü ¸ ìîêðîòíîå ïð¸âüìýùàò¸ñå* âüêóïîðîäíîìó, ¸ êîåìóæäî wò(ü) ¸æå âü íàñ(ü) êü ñüðîäíîìó ïðýõîæäåí·å á¥âàò¸, (5) àùå ïëüòîÿäí¥”ìü ïò¸öàìü, àùå ñóðîâý¸ø·¸ì(ü) çâýðåìü ñìýñ¸òñå ÷ë(îâý)÷üñêîå òýëî ñíýäýí·åìü, àùå ¸ ïîä(ü) çóáîìü ð¥áü” ïð·¸äåòü, àùå ¸ âü ïàð¥ ¸ ïðàõ(ü) ïðýëîæ¸òñå wãí¬ìü, ¸äåæå AGR (10) áî àùå êòî” ïî ïð¸ëó÷àþ ïð¸âåä(å)òü <…> ÷ë(îâý)êà, âüíóòðü ì¸ðà â°ñàêî ¬ñ(òü). Ñåìó æå ðóêîþ oáäðüæ¸ì¹ á(î)ãîá(î)æ·åþ äüõíîâåíí¥ ó÷¸òü ãëàñ(ü). Àùå ¹áî ò¥” íý÷òî wò(ü) ¸æå âü òâîå¸ äëàí¸ íå íåâýñ¸, (15) ¹áî ìí¸ø¸ ë¸ òâî¬å ñ¸ë¥ íåìîùíý¸ø¸” á¥ò¸ á(î)æ·¸ ðàç¹ìü, ÿêî íå ¹áî ¸çüwáðýñò¸ oáäðüæ¸ì¥õ(ü) á(î)æ(ü)ñòâ°íîþ ïåä¸þ wïàñíüñòâî.

* d' ]

* 2. ïð¸âüìýùàò¸ñå et sim. Ch,N,R,Z : ï(..)|âúìýùàò¸ñå B

ga\r nq

f.163r §2. 1-5 Ecclesiastes 12.7 10-15 kaq' u(po/qesin, ‘als veronderstelling, gesteld’, Sl. ïî ïð¸ëó÷àþ, ‘toevallig’, kata\ suntuxi/an Psalmi 94.4

139



MS. CH

XXVIII. /(Oti dunato/n stoixei=a tou= a)naluqe/ntoj, i)/dion e(ka/st%

ê¸.AGR ßêî ìîùíî ¬ñ(òü), âü âñýõ(ü) ñüñòàâü” ÷ë(îâý)÷üñêîìó (20) òýëåñ¸ wøüä(ü)øó, ïàê¥ wò(ü) oáùàãî ñâîå êîìóæäî ñüõðàíåíî á¥ò¸.

1. A ) lla\ tuxo\n pro\j ta\ stoixei=a tou= panto\j ble/pwn, du/skolon oi)/ei, tou= e)n h(mi=n a)e/roj pro\j to\ suggene\j stoixei=on a)naxeqe/ntoj, kai\ tou= qermou= te kai\ u(grou= kai\ tou= gew/douj w(sau/twj toi=j o(mofu/loij e)gkatamixqe/ntwn, pa/lin* e)k tou= koinou= to\ oi)kei=on e)pi\ to\ i)/dion a)nadramei=n.

Íü íåêë¸ êü ñüñòàâîìü â°ñàêîãî çðå, íå¹äîáíî íåïùóåø¸, ¬æå âü íàñ(ü) âüçä¹õó êü ñüðîäíîìó <…> ñìýøåíó á¥â°øó, (25) ¸ òîïëîìó æå ¸ ìîêðîì¹ ¸ çåìëüíîìó òàêîæäå æå 2ä¸íîïëåì(å)|íí¥ìü f.163v ñüìýøåííîìü á¥âøåìü, wò(ü) oáùàãî ïàê¥AGR ñâî¬å * íà ñâîå âüñòåù¸.

2. Eiåta ou) logi/z$ dia\ tw=n a)nqrwpi/nwn u(podeigma/twn, to\ mhde\ tou=to th=j Qei/aj duna/mewj u(perbai/nein tou\j o(/rouj; eiåde/j pou pa/ntwj e)n tai=j a)nqrwpi/naij oi)kh/sesi koinh\n a)ge/lhn zw/wn tinw=n, e)k koinou= sunistame/nhn! a)ll' o(/tan pa/lin pro\j tou\j kekthme/nouj au)th\ katameri/zhtai, h(/te pro\j tou\j oi)kei/ouj* 270 sunh/qeia kai\ ta\ e)pikei/mena shmei=a to\ i)/dion e(ka/st% a)pokaqi/sthsi! toiou=to/n ti kai\ peri\ seauto\n e)nnow=n, ou)x a(marth/seij tou= pre/pontoj! fusik$= ga/r tini sxe/sei kai\ storg$= pro\j to\ sunoikh=san sw=ma th=j yuxh=j diakeime/nhj, e)sti/ tij kata\ to\ lelhqo\j au)t$= dia\ th=j sunanakra/sewj* tou= oi)kei/ou sxe/sij te kai\ e)pi/gnwsij, oiâon shmei/wn tinw=n para\ th=j fu/sewj e)pikeime/nwn di' wân h( koino/thj a)su/gxutoj me/nei,

2. Òàæå íå âüìýíÿåø¸ ë¸ ÷ë(îâý)÷üñê¥ì¸ ¹êàçàí°ì¥ 2æå í¸æå ñå” á(î)æ(ü)ñòâí¥å (5) ñ¸ë¥ ïðýâüñõîä¸ò¸ ïðýäýë¥? Â¸äýëü 2ñ¸ â°ñàêî ñåëåí·¸õ(ü) âü ÷ë(îâý)÷üñê¥¸õ(ü) wáùå” ñòàäî æ¸âîîòí¥õ(ü) íýê¥¸õ(ü), wò(ü) oáù¸í¥ ñüñòàâëÿåìî, íü 2ãäà ïàê¥ êü ¸ìóù¸ìü ¬ ñ·å ðàçäýëÿåòñå, AGR (10) ¸æå êü äîìîîìü oá¥÷à¸ ¸ íàëåæåùàà çíàìåí·à ñâîå êîåìóæäî* ¹ñòðàÿ¬òü. Òàêîâî íý÷òî ¸ w ñåáý ïîì¥øëÿå, íå ïîãðýø¸ø¸ ïîä(î)áíàãî. 0ñ(òü)ñòâ°í¥ì áî íýê¥”ìü (15) ïð¸÷åñò·åìü ¸ ëþáîâ¸þ êü ñüæ¸òåëíîìó òýëåñ¸ ä(¹)ø¸ ïð¸ëåæåù¸, ¬ñ(òü) íý÷òî ïî óòàåííîìó ¬å ðàñòâîðåí·åìü í(¥)íÿøí¸ìü AGR ñâîåìó ïð¸÷åñò·å æå ¸ ïîçíàí·å, ÿêîæå çíàìåí·¸ (20) íýê¥¸õ(ü) âü ¬ñ(òü)ñòâý íàä(ü)ëåæåù¸õ(ü), ¸ì¸æå oáüùíîå íåñüë¸òíî ïðýá¥âàåòü,

kh ainqr pa/lin post koinou= ponunt abir oi)/kouj ed. nu=n a)nakra/sewj bimqt

* 1. ¸ add. Z,B 2. êîåìóæäî et sim. Ch,N,R, êîì¹æäî et sim. Z,B

Kefa/laion kz.* e)stin ei)j ta\ tou= panto\j a)nqrwpi/nou sw/matoj pa/lin e)k tou= koinou= to\ a)poswqh=nai.

1.

*

f.163r §1. 20-25 pro\j to\ suggene\j stoixei=on: oorspr. êü ñüðîäíîìó <ñüñòàâ¹>? f.163v 1-5 to\ oi)kei=on e)pi\ to\ i)/dion: Sl. onderdifferentiatie: ñâî¬å (voor ñâîå) íà ñâîå §2. 5-10 pou (na eiåde/j) niet in vert. pro\j tou\j kekthme/nouj au)th\ [= a)ge/lh] katameri/zhtai: êü ¸ìóù¸ìü ¬ [= ñòàäî] ñ·å ðàçäýëÿåòñå; ¬ toegevoegd als obj. ¸ìóù¸ìü; ñ·å voor neutr. sing. ñå 15-25 oiâon c. gen. abs. shmei/wn tinw=n ... e)pikeime/nwn, gen. in Sl. zonder meer overgenomen ÿêîæå çíàìåí·¸ íýê¥¸õ(ü) ... íàä(ü)ëåæåù¸õ(ü) 20-26 para\ th=j fu/sewj, Sl. âü ¬ñ(òü)ñòâý i.p.v. te verwachten wòü c. gen (cf. infra 164r, 24)

140



MS. CH

diakrinome/nh toi=j i)dia/zousi! th=j toi/nun yuxh=j to\ suggene/j te kai\ i)/dion e)f' e(auth\n pa/lin e(lkou/shj, ti/j po/noj, ei)pe/ moi, t$= Qei/# duna/mei kwlu/sai* tw=n oi)kei/wn th\n sundromh\n, a)rrh/t% tini\ t$= th=j fu/sewj o(lk$= pro\j to\ i)/dion e)peigome/nwn; to\ ga\r e)pidiame/nein tina\ t$= yux$=, kai\ meta\ th\n dia/lusin, shmei=a tou= h(mete/rou sugkri/matoj dei/knusin o( kata\ to\n #(/dhn dia/logoj, tw=n me\n swma/twn t%= ta/f% paradoqe/ntwn, gnwri/smatoj de/ tinoj swmatikou= tai=j yuxai=j paramei/nantoj, di' ouâ kai\ o( La/zaroj e)gnwri/zeto kai\ ou)k h)gnoei=to o( plou/sioj.

ðàñóæäàþù¸ wñîáí¥ì¸. Ä(¹)ø¸ ¹áî ñüðîäíîå æå ¸ ñâîå êü ñåáý âëýêóù¸, êàà áîëýçíü ¬ñ(òü), ð°ö¸ ì¸, á(î)æ(ü)ñòâ°íý¸ (25) ñ·ëý âüçáðàí¸ò¸AGR ñâî¸õ(ü) ñüòå÷åí·å, íå¸çðå÷åíí¸ìü íýê¥¸ìü ¬ñ(òü)ñòâà ìý||ð¸ëîìü f.164r êü ñâî¬ìó ¸äóù¸ìü? Åæå áî ïðýá¥âàò¸ íýêàà âü ä(¹)ø¸ ¸ ïî ðàçäðýøåí·þ çíàìåí·à íàøåìó ñüñ¹æäåí·ó ïîêàç¹¬òü ¸æå âü àäý äâwåñëîâ·å, (5) òýëåñåìü óáî ãðîá¹ ïðýäàíîìü, ïîçíàí·ó* æå íýêîåìó òýëåñíîì¹ âü ä(¹)øàõü ïðýá¥â°øó, ¸ìæå ¸ Ëàçàðü ïîçíàâà”øåñå ¸ íå íåâýäîìü áý áîãàò¥¸.

3. Ou)kou=n ou)de\n* e)/cw tou= ei)ko/toj e)sti\, pa/lin pisteu/ein e)k tou= koinou= pro\j to\ i)/dion th\n a)na/lusin gi/nesqai tw=n a)nistame/nwn swma/twn, kai\ ma/lista/ ge t%= filoponw/teron th\n fu/sin h(mw=n kateceta/zonti. Ou)/te ga\r di' o(/lou e)n r(u/sei kai\ metabol$= to\ h(me/teron --- hå ga\r a)\n a)/lhpton hån kaqo/lou to\ mhde\mi/an sta/sin e)/xon e)k fu/sewj --a)lla\ kata\ to\n a)kribe/steron lo/gon, to\ me/n ti* e(/sthke tw=n e)n h(mi=n, to\ de\ di' a)lloiw/sewj pro/eisin! a)lloiou=tai me\n ga\r di' au)ch/sew/j te kai\ meiw/sewj to\ sw=ma, oiâon i(ma/tia/ tina ta\j kaqech=j h(liki/aj metenduo/menon!

Ïðî÷åå íåAGR âüíý ïîä(î)áíàãî ¬ñ(òü) ïàê¥ âýðîâàò¸ (10) wò(ü) oáùàãî êü ñâîåìó wøüñòâ·å á¥âàò¸* âüñòàþù¸ìü òýëåñåìü, ¸ ïà÷å æå ¸æå òðóäîëþáíý¸øå” ¬ñ(òü)ñòâî íàøå ¸ñï¸òàþùîìó. Í¸æå áî âüñåãäà* òå÷åí¸” ¸ ïðýëîæåí¸ íàøåå – âü (15) ¸ñò¸íó ¹áî íåóäðüæ¸ìî á¸ âüñìà 2æå í¸2ä¸íî ñòîÿí·å ¸ìýå wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà – íü ïî ¸çâýñòíîìó ñëîâó, oâî ¹áî AGR ñòà wò(ü) ¸õ°æå âü íàñ(ü), oâî” æå ¸çìýí¬í·åìü ïðî¸ñõîä¸òü. Hçìýíÿåò áî ñå âüçðàùåí·åì (20) æå ¸ óìàëåí·åìü òýëî, ÿêîæå ð¥ç¥ íýê¥å ¸õ°æå ïî êîåìóæäî âüçðàñòó ïðý3áëà÷àåìî.

* kwlu=sai ipr ou)k abirt ti om. t

* 3. ïîçíàí·ó et sim. R,Z,B : ïîçíàìåí·ó, -ìå- in ras. Ch, ïî|ïîçíàí·þ N 4. wò(ü) oáùàãî ad wøüñòâ·å á¥âàò¸ om. Z,B 5. âüñåãäà codd., âüñìà âü expectaveris

3.

f.163v §2. 20-25 ðàñóæäàþù¸ act. voor pass. pa/lin (na e)f' e(auth\n) niet in vert. ti/j po/noj ... kwlu/sai ... th\n sundromh\n; Sl. op basis van var. Gr. mss. ipr, inf. aor. kwlu=sai i.p.v. opt. kwlu/sai, vandaar inf. âüçáðàí¸ò¸, met toevoeging v. ¬ñ(òü) lex. ìýð¸ëîìü, 'weegschaal' (SJS: -ëî, Waage; zugo/j, sta/qmion, staqmo/j; statera, pondus) voor o(lk$=, in bet. Lampe: attraction; enticement; drawing in; L&S geeft ook drawing down (of the scale); weight, en NGr. h o(lkh/ o.m. ‘het doorslaan van de weegschaal, gewicht’ f.164r 1-5 lex. ¸äóù¸ìü voor e)peigome/nwn, L&S: med./pass. urge on for oneself, hurry oneself, hasten Sl. calque ñüñ¹æäåí·ó (Mikl. comparatio, paraskeuh/) voor tou= sugkri/matoj, Lampe: -ma, body formed by combination, compound structure; constitution 5-10 Secundum Lucam 16.24-31 §3. 10-15 lex. òðóäîëþáíý¸øå”, met omkering v. componenten t.o.v. Gr. filoponw/teron (en niet ëþáîòð¹äüíú, cf. Mikl.) wøüñòâ·å voor th\n a)na/lusin, cf. supra XXIII 152r, 20 141



MS. CH

e(/sthke de\ dia\ pa/shj troph=j a)meta/blhton e)f' e(autou= to\ eiådoj, tw=n a(/pac e)piblhqe/ntwn au)t%= para\ th=j fu/sewj shmei/wn ou)k e)cista/menon, a)lla\ pa/saij tai=j kata\ to\ sw=ma tropai=j meta\ tw=n i)di/wn e)mfaino/menon gnwrisma/twn.

Ñòà æå â°ñàê¥ìü ¸çìýí¬í·åìü íåïðýëîæíî íà ñåáý â¸äü, ¸õ°æå 2ä¸íîþ âüëîæåí¥õ(ü) 2ì¹ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà (25) çíàìåí·¸ íå ¸ñòóïàþùó, íü â°ñýì¸ ¸æå ïî òýëåñ¸ ïðýëîæåí°ì¥ ñü ñâî¸ì¸ | f.164v ÿâëÿåìà ïîçíàíì¥.

4. U ( pecairei/sqw de\ tou= lo/gou* h( e)k pa/qouj a)lloi/wsij, h( t%= ei)/dei e)pisumbai/nousa! oiâon ga/r ti proswpei=on a)llo/trion h( 272 kata\ th\n no/son a)morfi/a dialamba/nei to\ eiådoj, hâj t%= lo/g% periaireqei/shj, kaqa/per e)pi\ Neema\n tou= Su/rou h)\ e)pi\ tw=n kata\ to\ eu)agge/lion i(storhqe/ntwn, pa/lin to\ kekrumme/non u(po\ tou= pa/qouj eiådoj dia\ th=j u(gei/aj e)n toi=j i)di/oij a)nefa/nh gnwri/smasi.

Äà ¸çãàíÿåò° æå ñå ñëîâîìü 2æå wò(ü) ñòð(à)ñò¸ ¸çìýí¬í·å, 2æå â¸äó ñüïð¸ëó÷àåñå. ßêîæå áî íýêîå ë¸öå òóæäå 2æå âü íåäóçý áåçüwáðàç·å (5) ïðý2ìëåòü â¸äü; 2ìóæå ñëîâîìü wò(ü)2ìëåìó, ÿêîæå* ïð¸ Íååìàíó Ñy¨ð·àí¸íó ¸ë¸ íà ¸õæå âü 2y(àã)ã(å)ë·¸ ñïîâýäàíí¥ìü, ïàê¥ ñüêðüâåíí¥” ñòð(à)ñò¸þ â¸äü çäðàâ·åìü âü ñâî¸õ(ü) ÿâ¸ñå (10) ïîçíàí·¸õü.

5. T%= toi/nun qeoeidei= th=j yuxh=j ou) to\ r(e/on e)n t$= a)lloiw/sei kai\ meqista/menon, a)lla\ to\ monimo/n te kai\ w(sau/twj e)/xon e)n t%= kaq' h(ma=j sugkri/mati, tou=to prosfu/etai! kai\ e)peidh\ ta\j kata\ to\ eiådoj diafora\j ai( poiai\ th=j kra/sewj parallagai\ diamorfou=sin, h( de\ kra=sij ou)k a)/llh tij para\ th\n tw=n stoixei/wn mi/cin e)sti\ – stoixei=a de/ famen ta\ t$= kataskeu$= tou= panto\j u(pokei/mena, di' wân kai\ to\ a)nqrw/pinon sune/sthke sw=ma – a)nagkai/wj tou= ei)/douj oiâon e)kmagei/% sfragi/doj t$= yux$= paramei/nantoj, ou)de\ ta\ e)napomaca/mena t$= sfragi/di to\n tu/pon, u(p' au)th=j a)gnoei=tai,

5. Á(î)ãîâ¸äíîå ¹áî ä(¹)ø¸

* t%=

4.

AGR

íå òåêóùåå âü ¸çìýíåí¸37 ¸ ïðýëàãàåìî ¬ñ(òü), íü ïðýá¥âàþùåå38 æå ¸ òàêîæäå ¸ìýå âü 2æå ïî íàñ(ü) ñüñóæäåí¸ ñåìó ñüïëåòàåòñå, ¸ ïîí¬æå ÿæå âü â¸ä¹ (15) ðàçë¸÷·à êà÷üñòüâíàà ðàñòâîðåí¸þ ¸çìýí¬í·à âü3áðàæàþòü (ðàñòâîðåí·å æå íå ¸íî íýêîå ïà÷å ñüñòàâü” ñìýøåí·à ¬ñ(òü), ñüñòàâ¸ æå ðýõwìü ¸æå ¹ñòðîåí¸þ â°ñåãî ïîä(ü)ëåæåùå, ¸ì¸æå (20) ¸ ÷ë(î)â(ý)÷üñêîå ñüñòàâë¬íî á¥ñ(òü) òýëî) ïî íóæä¸ â¸äó ÿêîæå ¸çüwáðàæåí·å ïå÷àò¸ âü ä(¹)ø¸ ïð¸á¥âøó, í¸æå ¸çwáðàæåííàà ïå÷àò¸þ oáðàçü wò(ü) í¬å íåðàç¹ìýâàåòñå*, * 6. ÿêîæå Ch, ÿêîæ(å) (= ÿêîF) N : ÿêî R,Z,B 7. wò(ü) í¬å íåðàç¹ìýâàåòñå et sim. Ch,N : wò(ü) í¬å ðàç¹ìýâàåòñå et sim. R,Z,B

lo/g% abim

f.164r §3. 20-25 e.v. eiådoj, verbonden met participia e)cista/menon en e)mfaino/menon, Sl. â¸äü met ¸ñòóïàþùó, uitbreiding v. dat. abs.; ÿâëÿåìà lijkt onterecht verbonden met ¬ñ(òü)ñòâà f.164v §4. 1-5 ë¸öå voor proswpei=on, ‘masker’ 5-10 Regnorum IV (= Regum II) 5.14 e)pi\ tw=n ... i(storhqe/ntwn, Sl. íà ¸õæå ... ñïîâýäàíí¥ìü, contaminatie loc. / gen.(-acc.) en dat. §5. 10-15 verandering v. constructie: vooruitgeschoven dat. bij prosfu/etai, t%= qeoeidei, Sl. á(î)ãîâ¸äíîå, als subj. v. toegevoegd ¬ñ(òü); het subj. v. prosfu/etai, dat de zin ou) to\ r(e/on tot sugkri/mati beslaat, en herhaald wordt in tou=to, wordt in Sl. vert. opgesplitst, íå òåêóùåå tot ïðýëàãàåìî als gezegde bij á(î)ãîâ¸äíîå ¬ñ(òü), ïðýá¥âàþùåå tot ñüñ¹æäåí¸ als subj. v. ñüïëåòàåòñå 15-20 ¸æå ïîä(ü)ëåæåùå masc. pl. ~ ñüñòàâ¸ i.p.v. te verwachten neutr. pl. [ïîä(ü)ëåæåùàÿ] voor ta\ u(pokei/mena

142



MS. CH

a)ll' e)n t%= kair%= th=j a)nastoixeiw/sewj e)kei=na de/xetai pa/lin pro\j e(auth\n a(/per a)\n e)narmo/s$ t%= tu/p% tou= ei)/douj! e)narmo/seie de\ pa/ntwj e)kei=na o(/sa kat' a)rxa\j e)netupw/qh t%= ei)/dei! ou)kou=n ou)de\n e)/cw tou= ei)ko/toj e)sti\, pa/lin e)k tou= koinou= pro\j to\ kaqe/kaston e)panalu/ein to\ i)/dion.

íü âü âðýìå íàçäàí·à (25) wíà” ïð¸¬ìëåòü ïàê¥ êü ñåáý ÿæå ¹áî ñü÷åòàåòü wáðàç¹ â¸äà. || f.165r Ñü÷åòàþò æå ñå â°ñàêî wíà 2ë¸êà âü íà÷åòöýõ(ü) âüwáðàæåíà á¥øå â¸äó. Ïðî÷åå í¸÷òîæå âüíý ïîä(î)áíàãî ¬ñ(òü), ïàê¥ wò(ü) oáùàãî êü êîåìóæäî âüçâðàùàò¸ñå ñâîå!

6. Le/getai de\ kai\ th\n u(dra/rguron proxeqei=san tou= perie/xontoj kaq' u(pti/ou tino\j kai\ koniortw/douj xwri/ou, ei)j lepta\ sfairwqei=san kata\ th\n gh=n diaski/dnasqai, pro\j ou)de\n tw=n e)pituxo/ntwn e)mmignume/nhn! ei) de/ tij pa/lin to\ pollaxh= katesparme/non ei)j e(\n sunagei/reien, au)toma/twj a)naxei=sqai pro\j to\ o(mo/fulon, ou)deni\ me/s% pro\j th\n oi)kei/an mi/cin dieirgome/nhn. toiou=to/n ti xrh=nai nomi/zw kai\ peri\ to\ a)nqrw/pinon su/gkrima dianoei=sqai, ei) mo/non ge/noito para\ tou= Qeou= to\ e)ndo/simon, au)toma/twj ta\ kata/llhla me/rh toi=j oi)kei/oij e)panaki/rnasqai, mhde\mia=j e)rgwdi/aj t%= a)nastoixeiou=nti th\n fu/sin dia\ tou/twn e)gginome/nhj.

6. (5) Ãë(àãîë)åò æå ñå ðüòóò¹, ïðîë·àíó á¥âøó wò(ü) oáäðüæåùàãî âü í¸ñïàäåí·å íýêîå ¸ ïðàõîâ¸äíî ìýñòî, âü äðîáíà wáëó á¥âøó, ïî çåìë¸ ðàñ°ñýàíó á¥âø¹, í¸ êü ÷åñîìóæå ïð¸ëó÷àþù¸õñå ïð¸ìýøàåìó. (10) Àùå ë¸ æå êòî ïàê¥ 2æå íà ìíwçý ðàñ°ñýàííîå âü 2ä¸íî ñüáåðåòü, âüñêîðý ñüë¸ÿò¸ñå êü 2ä¸íîïëåìåí°íîìó, í¸÷åñîìóæå ïîñðýä(ý) êü ñâîåì¹ ñìýøåí·ó âüçáðàíÿþùó. Òàêîâî (15) íý÷òî ïîä(î)áàò¸ ìíþ” ¸ w ÷ë(îâý)÷üñêîìü ñüñóæäåí¸ ðàç¹ìýâàò¸, àùå òüêìî á¹äåòü wò(ü) Á(îã)à ïî÷åòîå, âüñêîðý ïîä(î)áí¥å ÷åñò¸ ñü ñâî¸ì¸ ðàñòâàðàò¸ñå, í¸2ä¸íîìóæå òð¹ä(¹) Íàçäàâàþùîì¹ ¬ñ(òü)ñòâî (20) ñ¸ì¸ ïð¸á¥âøó.

7. Kai\ ga\r e)pi\ tw=n e)n t$= g$= fuome/nwn, ou)de/na po/non 274 o(rw=men th=j Fu/sewj e)pi\ to\n puro\n h)\ th\n ke/gxron h)\ a)/llo/ ti tw=n sithrw=n h)\ xedropw=n sperma/twn, e)n t%= metaba/llein ei)j kala/mhn kai\ a)qe/raj kai\ a)sta/xuaj!

7. H áî âü ¸õ(ü)æå íà çåìë¸ ¸çðàùàåì¥¸õ(ü), í¸2ä¸íó æå áîëýçíü â¸ä¸ìü 0ñ(òü)ñòâó âü ïøåí¸ö¸ ¸ë¸ ïðîñó ¸ë¸ ¸íî íý÷òî wò(ü) ï¸òàþù¸õ(ü) ¸ë¸ ñî÷¸âí¥õ(ü) ñýìåíü”, âüí¬ãäà ïðýëàãàò¸ (25) âü ñòüáëü ¸ oñü ¸ êëàñ¥.

f.165r §6. 5-10 lex., voor ðüò¹òü, h( u(dra/rguroj, ‘kwik(zilver)’, cf. Srezn.; zie ook Tsj. rtut en Po. rtęć Gr. xwri/ou werd a.h.w. tweemaal vertaald, één keer samen met u(pti/ou (L&S: -tioj o.m. sloping) als í¸ñïàäåí·å, en afzonderlijk als ìýñòî voor Gr. diaski/dnasqai zou men [ðàñ°ñýàíó á¥ò¸] verwachten i.p.v. ðàñ°ñýàíó á¥âø¹, dat op dezelfde hoogte als ïðîë·àíó á¥âøó en wáëó á¥âøó werd geplaatst 10-15 verandering v. constructie: Gr. pass. part. dieirgome/nhn bij [th\n u(dra/rguron], Sl. act. âüçáðàíÿþùó als dat. abs. met í¸÷åñîìóæå; Gr. dat. instr. ou)deni\ me/s% (L&S: o( me/soj, middle, mean between to extremes, space between) Sl. adv. ïîñðýä(ý) §7. 20-25 e)n t%= metaba/llein: âüí¬ãäà ïðýëàãàò¸ voor [âü ¬æå ïðýëàãàò¸], cf. opm. XIV 127v, 20

143



MS. CH

a)pragmateu/twj ga\r kata\ to\ au)to/maton h( kata/llhloj trofh\ e)k tou= koinou= pro\j th\n e(ka/stou tw=n sperma/twn i)dio/thta metabai/nei. ei) ouån koinh=j pa=si toi=j fuome/noij th=j i)kma/doj u(pokeime/nhj, e(/kaston tw=n di' au)th=j trefome/nwn to\ kata/llhlon e)/spasen ei)j th\n tou= oi)kei/ou prosqh/khn, ti/ kaino\n ei)* kai\ e)n t%= th=j a)nasta/sewj lo/g%, par' e(ka/stou tw=n a)nistame/nwn, kaqw\j e)pi\ tw=n sperma/twn, sumbai/nei ou(/tw gi/nesqai th\n tou= oi)kei/ou o(lkh/n;

Íå¸ñï¸òàííî áî ïî ñêîðîñòíîìó ïîä(î)áíàà ï¸ùà | f.165v wò(ü) oáùàãî êü êîåìóæäî wò(ü) ñýìåíü ñâî¸ñòâó ïðýõîä¸òü. Àùå ¹áî wáù¸”[ìü] âüñýìü ¸çðàùàþù¸ìü âëàçý ïîäëåæåùî¸, êîåæäî wò(ü) òîå ï¸òàåì¥õ(ü) (5) ïîä(î)áíîå ïð¸âëý÷å âü ñâîå ïð¸ëîæåí·å, ÷òî” ÷þäíî AGR ¸ âü âüñêð(ü)ñåí·à ñëîâý, âü êîåìæäî wò(ü) âüñòàþù¸õ(ü), ÿêîæå ïð¸ ñýìåíåõ(ü), ñüëó÷àåòñå ñ¸öå á¥âàò¸ ñâîåìó òýëó?

8. (/Wste e)c a(pa/ntwn dunato\n eiånai maqei=n, mhde\n e)/cw tw=n t$= pei/r# gnwrizome/nwn to\ kh/rugma perie/xein th=j a)nasta/sewj.

8. ßêîæå wò(ü) âüñ¹ä(¹) (10) ìîùíî á¥ò¸ íàâ¥êíóò¸, í¸÷òîæå âüíý ¸õ°æå ¸ñêóñîìü ïîçíàâàåì¥õ(ü) ïðîïîâýäü oáäðüæàò¸ âüñêð(ü)ñåí·à.

9. Kai/toige to\ gnwrimw/taton tw=n h(mete/rwn e)siwph/samen – au)th\n le/gw th\n prw/thn th=j susta/sewj h(mw=n a)formh/n. Ti/j ga\r ou)k oiåde th\n qaumatopoii/a + n th=j fu/sewj, ti/ labou=sa h( mhtrw/a nhdu\j, ti/ a)perga/zetai; o(ra=j o(/pwj a(plou=n tro/pon tina\ kai\ o(moiomere/j e)sti to\ ei)j a)formh\n th=j susta/sewj tou= sw/matoj toi=j spla/gxnoij kataballo/menon! th\n de\ poikili/an tou= kataskeuazome/nou sugkri/matoj, ti/j * lo/goj e)kdihgh/setai; ti/j d' a)\n, mh\ t$= koin$= fu/sei to\ toiou=ton maqw\n, dunato\n h(gh/saito to\ gino/menon, o(/ti to\ braxu/ te kai\ a)nt' ou)deno\j e)kei=no tou= tosou/tou pra/gmato/j e)stin a)rxh/;

9. H ¹áî æå çíàåìý¸øåå íàø¸õ(ü) óìëü÷àõîì(ü) – ñàìóþ ãë(àãîë)þ ïðüâ¹þ ñüñòîàí·à íàøåãî (15) â¸í¹. Êòî áî íå óâýäý ÷þäîòâîðåí·å ¬ñ(òü)ñòâó, ÷òî” ïð¸¬ìø¸ ì(à)ò(å)ðüíÿà ¹òðîáà, ÷òî” ñüäýëîâàåòü? Â¸ä¸ø¸ ë¸ ÿêî ïðîñòî wáðàçîìü íýê¥¸ìü ¸ ïîä(î)áíî wò(ü) ÷åñò¸ ¬ñ(òü) 2æå âü â¸íó (20) ñüñòîÿí·à òýëåñå âü ¹òðîáàõ(ü) âüìýòàåìî?

Ðàçë¸÷·å æå ¹ñòðàÿåìàãî ñüñóæäåí·à êîå ïðî÷åå AGR ñëîâî ¸ñïîâýñ(òü)? Êòî æå óáî, íå wáùàãî ¬ñ(òü)ñòâà òàêîâîå á¥ò¸ íàâ¥êü, ìîùíî íåïùåâàë° á¸ (25) á¥âàåìîå, ÿêî ìàëîå æå ¸ * í¸÷åñîæå ñóùå wíî òîë¸öý¸ âåù¸ ¬ñ(òü) íà÷å||ëî? * 8. ÿêî ìàëîå æå ¸ N : ÿêî ìàëî 2æå ¸ Ch,R,Z, ÿêî ìàëw ¸ B

* ei) om. abimnq + a)/ra abe

f.165r §7. 25-26 lex., íå¸ñï¸òàííî, SJS: unerforschlich, imperscrutabilis voor a)pragmateu/twj, L&S : costing no troubles, free from troubles f.165v 1-5 wáù¸”[ìü], dat. pl. wellicht secundair o.i.v. âüñýìü ¸çðàùàþù¸ìü voor dat. fem. sing. wáù¸” bij áëàçý 5-10 á¥âàò¸ ñâîåìó òýëó voor gi/nesqai th\n tou= oi)kei/ou o(lkh/n; misschien ligt een onbekende Gr. variant aan de basis, of gaat het om een bewust vrijere (expliciterende) vert.

144



MS. CH

f.166r Âåë¸å æå ðýõ(ü), íå òü÷¸þ âü 2æå âü òýëåñíîå çðå íàçäàí·å, íü 2æå ñåìó ÷þä¸ò¸ñå äwñ(òî)¸íî, ñàìóþ ãë(àãîë)þ ä(¹)øó ¸ ÿæå w íå¸ â¸ä(¸)ìàà.

me/ga de/ fhmi, ou) mo/non ei)j th\n kata\ to\ sw=ma ble/pwn dia/plasin, a)ll' o(\ pro\ tou/tou qauma/zein a)/cion, au)th\n le/gw th\n yuxh\n kai\ ta\ peri\ au)th\n qewrou/mena.

f.166r §9. 1-5 men is geneigd in íå òü÷¸þ âü 2æå âü òýëåñíîå çðå íàçäàí·å voor ou) mo/non ei)j th\n kata\ to\ sw=ma ble/pwn dia/plasin de tweede âü te schrappen; òýëåñíîå, attributief bij íàçäàí·å, vormt dan een geschikte pendant voor de woordgroep kata\ to\ sw=ma; echter, âü c. acc. wordt in deze vertaling regelmatig gebruikt als tegenhanger voor kata/ c. acc., en ook òýëåñíîå voor sw=ma is elders in de tekst geattesteerd (cf. XVII 140v, 2) dat. ñåìó i.p.v. te verwachten [ïðýæäå ñåãî] voor pro\ tou/tou; waarschijnlijk ontbrak pro\ in het vertalersmodel

145



MS. CH

XXIX.

ê».AGR Êü ãë(àãîë)þù¸ì(ü) ïðýä(ü)íàñòàò¸ ä(¹)øàìü (5) wò(ü) òýëåñü ¸ë¸ âüñïåòü ïàê¥ ïðýæäå ä(¹)øü” ñüçäàííîìü á¥ò¸ òýëåñåìü, âü í¬ì°æå íýêîå ¸ âüçðàæåí·å âü ÿæå ïî ñ¸õ(ü) oä(¹)øåâëåí·¸ áàñíîòâîðåí·à.

276 Kefa/laion kh.* Pro\j tou\j le/gontaj prou+festa/nai ta\j yuxa\j tw=n swma/twn h)\ to\ e)/mpalin pro\ tw=n yuxw=n diapepla/sqai ta\ sw/mata! e)n %â tij kai\ a)natroph\ th=j kata\ ta\j metemyuxw/seij muqopoii+/aj.

1. ÍüAGR ¹áî íå âüíý ïðýä(ü)ëåæåùàãî íàìü ¸ñï¸òàí·à (10) ¬ñ(òü) 2æå ¸ñï¸òàò¸ ñóìí¸ìîå âü öð(ü)ê(ü)âàõ(ü) o ä(¹)ø¸ ¸ òýëó. Wâýìü óáî ìí¸òñåAGR ïðýæäå íàñ(ü) ñóù¸ìü, ¸ìæå w íà÷åëwõ(ü) ¸ñï¸òàíî á¥ñ(òü) ñëîâî, ÿêîæå íýêîåãî ñüáîðà âü wñîáíýìü æ¸òåë°ñòâý (15) ä(¹)øàìü ïðýä(ü)íàñòàò¸ ãë(àãîë)àò¸, ïðýä(ü)ëåæàò¸ æå ¸ òàìî çëîáí¥å æå ¸ äîáðîäýòåëí¥å wáðàç¥, ¸ ïðýá¥âàþùó ¹áî âü äîáðý ä(¹)øó

1. Ta/xa* ga\r ou)k e)/cw th=j prokeime/nhj h(mi=n pragmatei/aj e)sti\, to\ dieceta/sai to\ a)mfiballo/menon e)n tai=j e)kklhsi/aij peri\ yuxh=j te kai\ sw/matoj. Toi=j me\n ga\r tw=n pro\ h(mw=n dokei=* oiâj o( peri\ tw=n a)rxw=n e)pragmateu/qh lo/goj, kaqa/per tina\ dh=mon e)n i)diazou/s$ politei/# ta\j yuxa\j prou+festa/nai le/gein! prokei=sqai de\ ka)kei= ta/ te th=j kaki/aj kai\ th=j a)reth=j u(podei/gmata! kai\ parame/nousan me\n e)n t%= kal%= th\n yuxh\n, th=j pro\j to\ sw=ma sumplokh=j me/nein a)pei/raton! ei) de\ kai\ a)porru$= th=j tou= a)gaqou= metousi/aj, pro\j to\n t$=de bi/on katolisqai/nein, kai\ ou(/twj e)n sw/mati gi/nesqai. (/Eteroi de\ t$= kata\ to\n Mwu+se/a ta/cei th=j kataskeuh=j tou= a)nqrw/pou prose/xontej, deute/ran eiånai th\n yuxh\n tou= sw/matoj kata\ to\n xro/non fasi/n! e)peidh\ prw=ton

êü òýëåñ¸ ñüïëåòåí·à ïðýá¥âàò¸ íå¸ñêóñíý. (20) Àùå ë¸ æå wò(ü)ïàäåòü wò(ü) áë(à)ãîìó ïð¸÷åñò·à êü çäåøí¬ìó æ¸ò·ó ïîïëüçàò¸ñå, ¸ òàêî âü òýëý á¥âàò¸. Äðóç¥ æå 2æå âü Ìwy¨ñåà ÷¸íó ¹ñòðîåí¸þ ÷ë(îâý)÷üñêîìó âüí¸ìàþùå â°òîðý (25) á¥ò¸ ä(¹)ø¸ òýëåñå ïî ëýòó ðýøå, ïîí¬æå ïðüâýå “âüçüìü Á(îã)ü ïðüñòü wò(ü) | f.166v çåìë¬, ÷ë(îâý)êà ñüçäà”, òàæå oä(¹)øåâë¬âà âüäóíîâåí·åìü,

labw\n o( Qeo\j xou=n a)po\ th=j gh=j, to\n a)/nqrwpon e)/plasen, eiåq' ou(/twj e)yu/xwse dia\ tou= e)mfush/matoj!

* kq ainqrt ta/xa ]

a)lla\ abi dokei= ante tw=n pro\ h(mw=n ponunt abinqrt

f.166r 5-10 th=j kata\ ta\j metemyuxw/seij muqopoii+/aj: âü ÿæå ïî ñ¸õ(ü) oä(¹)øåâëåí·¸ áàñíîòâîðåí·à (vgl. B ¬æå ïî ñ¸õ(ü) oä(¹)øåâë¬íí¥õ(ü) áàñíîòâîðåí·à, waar ¬æå lijkt te beantwoorden aan th=j, en kata/ c. acc. is vertaald met gen.); hier geen ‘lidwoordachtig’ ¸æå voor th=j; âü ÿæå lijkt te beantwoorden aan kata\ ta\j, maar als we als vertaling voor metemyu/xwsij de omschrijving ïî ñ¸õü oä¹øåâë¬í¸¬ aanvaarden, zou men acc. pl. [... oä(¹)øåâëåí·à] verwachten na âü; als men de volledige omschrijving âü ÿæå ïî ñ¸õü oä¹øåâë¬í¸¬ als pendant voor metemyu/xwsij aanneemt, is ... oä(¹)øåâëåí·¸ zonder meer gen. bij áàñíîòâîðåí·à §1. 5-15 ¸ñï¸òàí·å ¸ñï¸òàò¸ figura etymologica 10-15 Gr. AcI kaqa/per tina\ dh=mon ... ta\j yuxa\j prou+festa/nai, Sl. ÿêîæå íýêîåãî ñüáîðà (gen. voor dat.) ... ä(¹)øàìü ïðýä(ü)íàñòàò¸ 25-26 e.v. Genesis 2.7 f.166v 1-5 ou(/twj (vóór e)yu/xwse) niet in vert.

146



MS. CH

¸ ñ¸ìü ñëîâîìü ïðýä(ü)ïî÷òåííý¸øó” ïîêàçóþòü wò(ü) ä(¹)øå ïëüòü, ïîñëýä¸ ïð¸âåäåííî¸ wò(ü) ïðýä(ü)ñüçäàííóþ. (5) Ãë(àãîë)þò° áî òýëà ðàä¸ ä(¹)ø¸ á¥ò¸, ÿêî ¹áî äà íå áåç°ä(¹)øíî æå ¸ íåäâ¸æ¸ìî á¹äåòü ñüçäàí·å. Â°ñàêî æå 2æå íý÷åñîãî ðàä¸ á¥âàåìî áåñ÷(ü)ñòíý¸øå â°ñàêî ¬ñ(òü) ¬ãîæå ðàä¸ á¥âàåòü, (10) ÿêîæå 2y(àã)ã(å)ë·å ãë(àãîë)åòü ÿêî “ìíwæàå ¬ñ(òü) wò(ü) ï¸ùå ä(¹)øà ¸ òýëî wäåæäå”, çàí¬ * ñ¸õ(ü) ðàä¸ oíà” – í¸ áî ï¸ùå ðàä¸ ¬ñ(òü) ä(¹)øà í¸æå oäåæäå ðàä(¸) * ¹ñòðîåíà á¥øå òýëåñà, íü, ñ¸ìü ñóùåìü, wíà” (15) ïîòðýá¥ ðàä(¸) ïð¸¸ç°3áðýòåíà á¥øå.

kai\ tou/t% t%= lo/g% protimote/ran a)podeiknu/ousi th=j yuxh=j th\n sa/rka, th=j e)peiskrinome/nhj th\n prodiapeplasme/nhn! le/gousi ga\r dia\ to\ sw=ma th\n yuxh\n gene/sqai, w(j a)\n mh\ a)/pnoun te kai\ a)ki/nhton ei)/h to\ pla/sma! pa=n de\ to\ dia/ ti gino/menon, a)timo/teron pa/ntwj e)sti\ tou= di' o(\ gi/netai, kaqw\j to\ eu)agge/lion le/gei o(/ti plei=o/n e)sti

th=j trofh=j h( yuxh\ kai\ to\ sw=ma tou= e)ndu/matoj, dio/ti tou/twn e(/neken e)kei=na --- ou) ga\r dia\ th\n trofh\n h( yuxh\ ou)de\ tou= e)ndu/matoj xa/rin kateskeua/sqh ta\ sw/mata, a)lla\, tou/twn o)/ntwn, e)kei=na dia\ th\n xrei/an prosechure/qh. 278

2. Åëìà ¹áî [/B→] âü oáw¸õü ìíýí·¸õ(ü) ñëîâî ïîâ¸ííî ¬ñ(òü), ¸õ°æå ïðýä(ü)æ¸ò¸ ä(¹)øàìü âü

2. E ) pei\ ouån e)n a)mfote/raij tai=j u(polh/yesin o( lo/goj u(pai/tioj, tw=n te probioteu/ein ta\j yuxa\j e)n i)di/# tini\ katasta/sei* muqologou/ntwn kai\ tw=n u(ste/raj tw=n swma/twn kataskeua/zesqai nomizo/ntwn, a)nagkai=on a)\n ei)/h mhde\n tw=n e)n toi=j do/gmasi legome/nwn perii+dei=n a)nece/taston. a)lla\ to\ me\n di' a)kribei/aj tou\j e(kate/rwqen gumna/zein lo/gouj kai\ pa/saj e)kkalu/ptein ta\j e)gkeime/naj a)topi/aj tai=j u(polh/yesi, makrou= a)\n de/oito kai\ lo/gou kai\ xro/nou! di' o)li/gwn de\, kaqw/j e)sti dunato\n, e(ka/teron tw=n ei)rhme/nwn e)piskeya/menoi, pa/lin tw=n prokeime/nwn a)ntilhyo/meqa.

oñîáíýìü íýêî¬ìü ÷¸íóAGR áàñíîñëîâåù¸õ(ü), ¸ ¸õ°æå ïîñëýä¸ òýëåñü” ¹ñòðàÿò¸ñå (20) ìíåù¸õü, íóæä(ü)íî ¹áî áóä¸ í¸÷òîæå wò(ü) ¸õæå âü ïðýäàí·¸õ(ü) ãë(àãîë)¬ì¥¸õ(ü) ïðýçðýò¸ íå¸ñï¸òàííî; íü oâî óáî wïàñ°ñòâîìü oáîî¸õ(ü) oáüÿâëÿò¸ ñëîâåñà ¸ â°ñà wò(ü)êð¥âàò¸ ëåæ¸ìàà (25) âüíóòðü áåçìýñò·à ìíýíì¥, äëüãî óáî òðýáóåòü ¸ ñëîâî ¸ âðýìå. || f.167r Ìàëýì¸ æå, ÿêîæå ¬ñ(òü) ìîùíî, êîåæäî wò(ü) ðå÷(å)íí¥õ(ü) ñüìîòð¸âøå, ïàê¥ ïðýä(ü)ëåæåù¸õ(ü) äà ¸ìåìñå. * 1. íå s.l. add. R 2. oíà” ad oäåæäå ðàä(¸)

* ta/cei abq pro katasta/sei

om. R,Z,B

f.166v §1. 1-5 codd. (ïðýä(ü)ïî÷òåííý¸øó”) … ïîñëýä¸ ïð¸âåäåííî¸ wò(ü) ïðýä(ü)ñüçäàííóþ voor (protimote/ran)... th=j e)peiskrinome/nhj th\n prodiapeplasme/nhn: op grond van Gr. en de voorafgaande constructie wò(ü) ä(¹)øå ïëüòü zou men [wò(ü) ïîñëýä¸ ïð¸âåäåíí¥¬ ïðýä(ü)ñüçäàííóþ] verwachten; wò(ü) lijkt hier alleszins niet op zijn oorspr. plaats te staan (men vindt overigens ook elders wò(ü) met dat.) 10-15 Secundum Matthaeum 6.25 í¸ áî ï¸ùå tot òýëåñà: aangezien Gr. subj. neutr. pl. met enkelvoudig werkwoord wordt geconstrueerd, kan kateskeua/sqh zowel bij h( yuxh\ als ta\ sw/mata worden gelezen; in Sl. zou het ww. ontdubbeld moeten worden [ä(¹)øà ¹ñòðîåíà á¥ñ(òü) ... ¹ñòðîåíà á¥øå òýëåñà]; door de toevoeging v. ¬ñ(òü) is dergelijke herhaling vermeden §2. 20-25 oâî ... oáüÿâëÿò¸ i.p.v. [¬æå ... oáüÿâëÿò¸] voor Gr. to\ ... gumna/zein f.167r 1-5 fut. a)ntilhyo/meqa Sl. adhortatief met äà; ¬ò¸ñå c. gen. is een calque v. med. a)ntilamba/nomai c. gen.: L&S to grasp with the mind

147



MS. CH

3. Hæå ïðüâîìó ïðýä(ü)ñòîåùå

3. Oi( t%= prote/r% parista/menoi lo/g% kai\ presbute/ran th=j e)n sarki\ zwh=j th\n politei/an tw=n yuxw=n dogmati/zontej, ou)/ moi dokou=si tw=n E ( llhnikw=n kaqareu/ein dogma/twn tw=n peri\ th=j metenswmatw/sewj au)toi=j memuqologhme/nwn! ei) ga/r tij a)kribw=j e)ceta/seie, pro\j tou=to kata\ pa=san a)na/gkhn to\n lo/gon au)toi=j eu(rh/sei katasuro/menon. Fasi/ * tina tw=n par' e)kei/noij sofw=n ei)rhke/nai, o(/ti * a)nh\r ge/gonen o( au)to\j, kai\ gunaiko\j sw=ma methmfia/sato, kai\ met' o)rne/wn a)ne/pth, kai\ qa/mnoj e)/fu, kai\ to\n e)/nudron e)/laxe bi/on --- ou) po/rrw th=j a)lhqei/aj, kata/ ge th\n e)mh\n kri/sin, fero/menoj o( peri\ e(autou= tau=ta le/gwn! o)/ntwj ga\r batra/xwn tinw=n h)\ koloiw=n fluari/aj h)\ a)logi/aj i)xqu/wn h)\ druw=n a)naisqhsi/aj a)/cia ta\ toiau=ta do/gmata, to\ mi/an yuxh\n le/gein dia\ tosou/twn e)lqei=n.

ñëîâó ¸ ñòàðý¸øó 2æå âü ïëüò¸ æ¸çíü æ¸òåë°ñòâî (5) ä(¹)øàìü ó÷åùå, íå óáî ìíý ìíåòñå wò(ü) Åëë¸í°ñê¥õ(ü) o÷¸ùåíîìü á¥ò¸ ïðýäàí·¸ ¸õ°æå o 2æå ïîâüïëüùåí¸” òýìü áàñíîñëîâ¸ì¥õ(ü). Àùå áî êòî wïàñíî ¸ñï¸òàåòü, ïðýæäå ñå ïî â°ñàêî¸ íóæä¸ (10) ñëîâî ¬å wáðåùåòü* ïðîíîñíî*. Ðýøå áî AGR íýêòî [¸õ(ü)] wò(ü) ¸õæå âü oíýõü ìóäð¸õ(ü) ðåù¸, ÿêî ¸AGR ì¹æü á¥ñ(òü) òüæäå ¸ æåí¥ òýëî ïðý3áëý÷åñå, ¸ ñü ïò¸öàì¸ âüçëýòàøå, ¸ ñàäü òðüíîâ°íü á¥ñ(òü), ¸ âîäíîå ïîëó÷¸ (15) æ¸ò·å – íå äàëå÷å ¸ñò¸í¥, ïî ìîåì¹ ñ¹äó, íîñ¸ìü ¸æå w ñåáý ñ·à ãë(àãîë)å¸. Âü ¸ñò¸íó áî æàáü” íýê¥¸õ(ü) ¸ë¸ ïò¸öü ìàë¥õ(ü) áëýäýí·à, ¸ë¸ áåñëîâåñ·à ð¥áàìü ¸ë¸ äóáü” íå÷þâüñòâ·à äwñ(òî)¸íà òàêîâàà (20) ó÷åí·à, 2æå 2ä¸íî¸ ä(¹)ø¸ ãë(àãîë)àò¸ ñêðîçý òîë¸êî ïðî¸ò¸. 4. Òàêîâàãî æå áåçìýñò·à ñ·à ¬ñ(òü) â¸íà, 2æå ïðýä(ü)íàñòàò¸ ä(¹)øàìü íåïùåâàò¸. Ïî-

4. Th=j de\ toiau/thj a)topi/aj au(/th e)sti\n h( ai)ti/a, to\ prou+festa/nai ta\j yuxa\j oi)/esqai! di' a)kolou/qou ga\r h( a)rxh\ tou= toiou/tou do/gmatoj e)pi\ to\ prosexe/j te kai\ parakei/menon to\n lo/gon proa/gousa, me/xri tou/tou terateuome/nh die/ceisin! ei) ga\r dia/ tinoj kaki/aj a)pospasqei=sa th=j u(yhlote/raj h( yuxh\ politei/aj,

ñëýäîâàí°í¥ì° áî íà÷åëî òàêîâàãî ¹÷åí·à íà (25) áë¸æí¬” æå ¸ íàëåæåùåå ñëîâî âàðàþùó, äî ñåãî ÷þä(î)ñêàçàþùó ïîâýä¹åòü. | f.167v Àùå áî íýê¥å ðàä(¸) çëîá¥ wò(ü)òðüã°ø¸ñå ä(¹)øà â¥ñî÷à¸øàãî æ¸òåë°ñòâà, * 3. ñåã(î) (= ñåC¡) prop. : ñå” codd. 4. oáðåùåòü R, oáðåùåò(ü) (= oáðåùå£) Z : wáðåùåòü a.c., wáðåùåòå in corr. Ch, wáðåùåòå N 5. ïðîíîñíî et sim. Ch,R,Z : ïð¸íîñíî N

* post fasi/ + ga\r ains + kai\ abimnqrt

f.167r §3. 1-10 Oi( t%= prote/r% tot dogmati/zontej, “Degenen die de eerste redenering verdedigen en leren dat de staat van zielen ouder is dan het leven in het vlees,…”, Sl. foutief “Degenen die de eerste en oudste redenering verdedigen en leren dat het leven in het vlees de staat van zielen is,…”; ñòàðý¸øó werd niet verbonden met æ¸òåë°ñòâî (Gr. presbute/ran ... th\n politei/an), maar is ofwel dat. neutr. sing. ~ ïðüâîìó ñëîâó (zoals in onze vert.), ofwel acc. fem. sing. zoals Gr.; ook de gen. compar. th=j e)n sarki\ zwh=j in Sl. 2æå âü ïëüò¸ æ¸çíü onherkenbaar 5-10 ïðýæäå, i.e. pro/ voor pro/j ¬å i.p.v. [¸ìü], i.e. au)th=j voor au)toi=j 10-15 ïðîíîñíî, Mikl. -íú: divulgatus, voor Gr. katasuro/menon, Lampe: katasu/rw: pull down, drag down, debase, degrade; carry off, carry away; deze passage wordt vermeld met de bet.: be reducible to, come or amount to §4. 20-26 íà÷åëî ... âàðàþùó ... ÷þä(î)ñêàçàþùó: uitbreiding v. dat. abs., cf. I 107v, 2025 f.167v 1-5 ä(¹)øà â¥ñî÷à¸øàãî æ¸òåë°ñòâà: verandering v. volgorde t.o.v. Gr.

148



MS. CH

ïî 2æå (ÿêîæå ðå÷åAGR) 2ä¸íîþ âüêóñ¸ò¸ òýëåñíàãî æ¸ò·à, ïàê¥ ÷ë(îâý)êü á¥âàåòü, (5) ñòðàñòíý¸øåå æå â°ñàêî ¸æå âü ïëüò¸ æ¸ò·å ¸ñïîâýäóåìî ¬ñ(òü) ïà÷å ïð(¸)ñíîñ¹ùíàãî ¸ áåñïëüòíàãî. Íóæäà â°ñàêà, ¸æå âü òàêîâýìü á¥âøóþ æ¸ò·¸, âü í¬ìæå ìíwæà¸øå” ¸æå êü 2æå ñüãðýøàò¸ (10) ñóòü â¸í¥, âü ìíîæà¸øî¸ æå çëîáý á¥ò¸ ¸ ñòð(à)ñòíý¸øå” íåæåë¸ ïðýæäå ïð¸ëîæåíó á¥ò¸ (÷ë(îâý)÷üñöý¸ AGR ä(¹)ø¸ ñòðàñòü 2æå êü áåñëîâåñíîìó ¬ñ(òü) ¹ïîä(î)áëåí·å), (15) ñåìó æå ïð¸ñâî¸âø¸ñå òî¸, âü ñêîò°ñêîå ¬ñ(òü)ñòâî ïðý¸ñïàñò¸. Åä¸íîþ æå ñêðîçý çëîáó øüñòâóþù¸, í¸æå âü áåñëîâåñíîìü á¥âøó 2æå íà çëî ïðî¸ñõîæäåí·à ïðýñòàò¸ íýêîãäà, (20) ¸áî çëà* ñòàò·å íà÷åëî ¬ñ(òü) 2æå íà äîáðîäýòåëü ¹ñòðüìëåí·å. Äî[←/B]áðîäýòåëü æå âü áåñëîâåñí¥õ(ü) íýñ(òü). Ïðî÷åå ïð(¸)ñíî êü ãîðøåìó ïî íóæä¸ ¸çìýí¸ò°ñå, âüñåãäà êü áåç°÷üñòíý¸øîìó (25) ïðî¸ñõîäåù¸ ¸ ïð(¸)ñíî ãîðøåå âü í¬ì°æå ¬ñ(òü) ¬ñ(òü)ñòâý ¸çüwáðýòàþù¸. || f.168r ßêîæå áî* ñëîâåñíàãî ÷þâüñò°âíîå ìüí°øå ¬ñ(òü), ñ¸öå ¸ wò(ü) ñåãî íà íå÷þâüñòüâíîå ïðý¸ñïàäåí·å á¥âàåòü.

(kaqw/j fasin*) a(/pac meta\ to\ geu/sasqai tou= swmatikou= bi/ou pa/lin a)/nqrwpoj gi/netai! e)mpaqe/steroj de\ pa/ntwj o( e)n sarki\ bi/oj o(mologei=tai para\ to\n a)i+/dion kai\ a)sw/maton! 280 a)na/gkh pa=sa, th\n e)n t%= toiou/t% genome/nhn bi/% e)n %â plei/ouj ai( pro\j to\ a(marta/nein ei)si\n a)formai\, e)n plei/oni/ te kaki/# gene/sqai kai\ e)mpaqe/steron h)\ pro/teron diateqh=nai! a)nqrwpi/nhj de\* yuxh=j pa/qoj, h( pro\j to\ a)/logo/n e)stin o(moi/wsij! tou/t% de\ prosoikeiwqei=san au)th\n, ei)j kthnw/dh fu/sin metarruh=nai! a(p / ac de\ dia\ kaki/aj o(deu/ousan, mhde\ e)n a)lo/g% genome/nhn th=j e)pi\ to\ kako\n proo/dou lh=cai/ pote! h( ga\r tou= kakou= sta/sij a)rxh\ th=j kat' a)reth/n e)stin o(rmh=j! a)reth\ de\ e)n a)lo/goij ou)k e)/stin! ou)kou=n a)ei\ pro\j to\ xei=ron e)c a)na/gkhj a)lloiwqh/setai, pa/ntote pro\j to\ a)timo/teron proi+ou=sa kai\ a)ei\ to\ xei=ron th=j e)n $â e)sti fu/sewj e)ceuri/skousa! w(/sper de\ tou= logikou= to\ ai)sqhto\n u(pobe/bhken, ou(/tw kai\ a)po\ tou/tou e)pi\ to\ a)nai/sqhton h( meta/ptwsij gi/netai.

5. A ) lla\ me/xri tou/tou proi+w\n o( lo/goj au)toi=j, ei) kai\ e)/cw th=j a)lhqei/aj fe/retai, a)lla/ ge dia/ tinoj a)kolouqi/aj to\* a)/topon e)c a)to/pou metalamba/nei! to\ de\ e)nteu=qen h)/dh dia\ tw=n a)sunarth/twn au)toi=j to\ do/gma muqopoei=tai. h( me\n ga\r a)kolouqi/a pantelh= diafqora\n th=j yuxh=j u(podei/knusin!

5. Íü äî ñåãî ïðîøüä(ü) ñëîâî òýõ(ü), àùå ¸ âüíý (5) ¸ñò¸í¥ íîñ¸ìî ¬ñ(òü), íü ¹áî íýêîåãî ðàä¸ ïîñëýäîâàí·à áåçìýñòíîAGR wò(ü) áåçìýñòíàãî ïð¸÷åùàåòñå, à 2æå wò(ü)ñ¹äó þæå íåñüñòàâë¬íì¥ òýõü ïðýäàí·å áàñíîòâîð¸òü, ïîñëýäîâàí·å ¹áî (10) â°ñåêîíü÷íî ¸ñòëýí·å ä(¹)ø¸ ïîêàçóåòü.

*

* 6. çëà N,R,Z : çëà a.c., çë¹ in corr. Ch 7. áî om. Z,B

fhsin dimn in mg ps de\ om. l to\ om.

abin1qr

f.168r §5. 5-10 ïð¸÷åùàåòñå, elders voor. mete/xw, hier voor metalamba/nei, hier niet L&S: have a share, partake of, maar receive in succession áàñíîòâîð¸òü act. voor mediaal gelezen pass. muqopoei=tai

149



MS. CH

h( ga\r a(/pac th=j u(yhlh=j politei/aj a)polisqh/sasa, e)n ou)deni\ me/tr% kaki/aj sth=nai dunh/setai, a)lla\, dia\ th=j pro\j ta\ pa/qh sxe/sewj, a)po\ me\n tou= logikou= pro\j to\ a)/logon metabh/setai! a)p' e)kei/nou de\ pro\j th\n tw=n futw=n a)naisqhsi/an metateqh/setai! t%= de\ a)naisqh/t% geitni#= pwj to\ a)/yuxon! tou/t% de\ to\ a)nu/parkton e(/petai! w(/ste kaqo/lou dia\ th=j a)kolouqi/aj pro\j to\ mh\ o)\n au)toi=j h( yuxh\ metaxwrh/sei! ou)kou=n a)mh/xanoj au)t$= pa/lin e)c a)na/gkhj e)/stai h( pro\j to\ krei=tton e)pa/nodoj! a)lla\ mh\n e)k qa/mnou e)pi\ to\n a)/nqrwpon th\n yuxh\n e)pana/gousin. ou)kou=n protimote/ran th\n e)n qa/mn% zwh\n th=j a)swma/tou diagwgh=j e)k tou/twn a)podeiknu/ousi.

Háî 2ä¸íîþ wò(ü) â¥ñîêà”ãî æ¸òåë°ñòâà ïîïëüçø¸ñå, í¸ âü 2ä¸íó ìýðó çëîáý ñòàò¸ âüçìîæåòü, íü çà 2æå êü ñòð(à)ñòåìü ïð¸÷åñò·à wò(ü) ñëîâåñíàãî óáî (15) êü áåñëîâåñíîìó ïðý¸äåòü. Wò(ü) oíîãî æå êü ñàäîâí¥õ(ü) íå÷þâ°ñòâ·å * ïðýëîæ¸òñå; íå÷þâüñòâ°íîìó æå ïð¸áë¸æàåòñå íýêàêî áåç°ä(¹)øíîå, ñåìó æå íåñóùîå ïîñëýäóåòü, ÿêîæå âüñìà ïîñëýäîâàí·åìü (20) êü íå ñóùîìó òýõü ä(¹)øà âüìýñò¸òñå, ïðî÷å” íåìîùíî òî¸ ïàê¥ ïî íóæä¸ á¹äåòü 2æå êü ëó÷°øåìó âüçâðàùåí·å. Íü ¹áî wò(ü) ñàäà òðüíîâíà íà ÷ë(îâý)êà ä(¹)øó âüçâîäåòü, ïðî÷åå ïðýä(ü)ïî÷òåííý¸øó (25) 2æå âü ñàäó æ¸çíü wò(ü) áåñòýëåñíàãî ïðýá¥âàí·à wò(ü) ñ¸õ(ü) óêàç¹þò(ü). | f.168v

6. De/deiktai ga\r, o(/ti h( pro\j to\ xei=ron genome/nh pro/odoj th=j yuxh=j, pro\j to\ katw/teron kata\ to\ ei)ko\j u(pobh/setai. u(pobe/bhke de\ th\n a)nai/sqhton fu/sin to\ a)/yuxon, ei)j o(\ di' a)ko-282louqi/aj h( a)rxh\ tou= do/gmatoj au)tw=n th\n yuxh\n a)/gei! a)ll' e)peidh\ tou=to ou) bou/lontai! h)\ t%= a)naisqh/t% th\n yuxh\n e)gkataklei/ousin, h)\ ei)/per e)nteu=qen e)pi\ to\n a)nqrw/pinon au)th\n e)pana/goien bi/on, protimo/teron (kaqw\j ei)/rhtai) to\n culw/dh bi/on th=j prw/thj a)podei/cousi katasta/sewj,

6. Îyêàçàíî á¥ñ(òü) ¸áî ÿêî

2æå êü ãîðøåìó á¥âàåìîå ïðî¸ñõîæäåí·å ä(¹)ø¸ êü äîë°íý¸øîìó ïî ïîä(î)áíîìó ïîä(ü)¸äåòü. Ïîä(ü)¸äå æå íå÷þâüñòüâíîå ¬ñ(òü)ñòâî áåçä(¹)øíîå, (5) âü í¬æå ïîñëýäîâàí·åìü íà÷åëî ïðýäàí·à ¸õ(ü) ä(¹)øó âîä¸òü. Íü ïîí¬æå ñå” íå õîòåòü, ¸ë¸ âüíóòðü íå÷þâüñòâ°íîìó ä(¹)øó çàòâàðàþòü *, ¸ë¸ ïà÷å wò(ü)ñóä¹ íà ÷ë(îâý)÷üñêîå ò¹” âüçâåäóòü æ¸ò·å, (10) ïðýä(ü)ïî÷òåííý¸øå” – ÿêîæå ðå÷åñå – äðýâýíîå æ¸ò·å wò(ü) ïðüâà”ãî ¹êàæóòü* óñòðîåí·à, * 8. êü ... íå÷þâ°ñòâ¸þ prop. : êü íå÷þâ°ñòâ·å et sim. Ch,N,R, âú íå÷þâ°ñòâ·å Z,B 9. alio ord. âúíóòðú ä(¹)øó çàòâàðàþòü; in corr. male !â! supra ä(¹)øó et !à! supra çàòâàðàþòü pon. B 10. ¹êàæóòü Ch,N, ïîêàæóòü et sim. R,Z,B

f.168r §5. 10-15 âü 2ä¸íó ìýðó: âü c. acc. i.p.v. c. loc. 15-20 cf. app. crit. 8, pro\j ... a)naisqhsi/an Sl. êü ... íå÷þâ°ñòâ·å: opteren voor de grammaticaal correcte lezing v. mss. Z en B lijkt voor de hand te liggen; de keuze voor behoud van êü is echter gebaseerd op vgl. met andere passages met ïðýëîæ¸ò¸(ñå); het ww. wordt inderdaad ook gebruikt met âü c. acc. (XXIII 151r, 9-10 en XXVII 163r, 9), ook met íà c. acc. (I 107r, 25), maar telkens voor Gr. ei)j c. acc.; waar Gr. zoals hier pro/j c. acc. geeft Sl. steeds êü c. dat. (V 111v, 2 en XXIII 152v, 16); precies het (secundaire?) ontbreken v. dat. heeft de ‘correctie’ âü veroorzaakt f.168v §6. 5-10 ïà÷å i.e. u(pe/r voor ei)/per

150



MS. CH

ei)/per e)kei=qen me\n h( pro\j kaki/an kata/ptwsij ge/gonen, e)nteu=qen de\ h( pro\j a)reth\n e)pa/nodoj gi/netai.

ïîí¬æå òàìî óáî 2æå êü çëîáý í¸ñïàäåí·å á¥ñ(òü), çäå æå ¸æå êü äîáðîäýòåë¸ âüñõîæäåí·å á¥âàåòü.

7. Ou)kou=n a)ke/falo/j tij kai\ a)telh\j o( toiou=toj diele/gxetai lo/goj, o( ta\j yuxa\j e)f' e(autw=n pro\ th=j e)n sarki\ zwh=j bioteu/ein kataskeua/zwn kai\ dia\ kaki/aj sundei=sqai toi=j sw/masi! Tw=n de/ ge newte/ran tou= sw/matoj th\n yuxh\n eiånai lego/ntwn, prokateskeua/sqh dia\ tw=n kato/pin h( a)topi/a.

7. (15) Ïðî÷åå áåçãëàâíî íýêîå ¸ íåñüâðüøåí°íî* òàêîâîå oáë¸÷àåòñå ñëîâî, ¸æå ä(¹)øå íà ñåáý ïðýæäå [äàæå] 2æå âü ïëüò¸ æ¸çí¸ æ¸òåë°ñòâîâàò¸ ¹ñòðàÿå, ¸ áåçëîá·à ðàä(¸) * ñüñâåçàò¸ñå òýëåñåìü, (20) à ¸æå þíý¸øó wò(ü) òýëà ä(¹)øó á¥ò¸ ãë(àãîë)þù¸ìü ïðýä(ü)¹ñòðîåíî á¥ñ(òü) ñ¹ù¸ìü ñüçàä¸ áåçìýñò·å.

8. Ou)kou=n a)po/blhtoj e)pi/shj o( par' a)mfote/rwn lo/goj! dia\ de\ tou= me/sou tw=n u(polh/yewn eu)qu/nein oiåmai dei=n e)n a)lhqei/# to\ h(me/teron do/gma! e)/sti de\ tou=to, to\ mh/te kata\ th\n E ( llhnikh\n a)pa/thn e)n kaki/# tini\ barhqei/saj ta\j t%= panti\ sumperipolou/saj yuxa\j, a)dunami/# tou= sumparaqe/ein t$= o)cu/thti th=j tou= po/lou kinh/sewj e)pi\ th\n gh=n katapi/ptein oi)/esqai!

8. Ïðî÷åå wò(ü)ìåòíî ðàâíý ¸æå âü oáw¸õ(ü) ñëîâî. Ïîñðýä(ý) æå ìíýí·¸ íàïðàâëÿò¸ ìíþ” (25) ïîä(î)áàò¸ âü ¸ñò¸íý íàøåå ïðýäàí·å. Eñ(òü) æå ñå”, 2æå í¸æå âü Åëë¸í°ñêî¸ ïðý||ëüñò¸ f.169r âü çëîáý íýêîå¸ wòåã÷åí¥ìü ¸õ°æå * â°ñåìó ñüwáðàùàþù¸ìñå ä(¹)øàìü, íåìîùü 2æå [íå] ñüòåù¸ ñêîðîñò¸ í(å)á(å)ñíàãî äâ¸æåí·à íà çåìëþ í¸ñïàäàò¸ (5) ìíýò¸,

*(kq.) mhd' auå pa/lin oi(onei\ ph/linon a)ndria/nta prodiapla/santaj t%= lo/g% to\n a)/nqrwpon, tou/tou e(/neken th\n yuxh\n gi/nesqai le/gein. hå ga\r a)\n a)timote/ra tou= phli/nou pla/smatoj h( noera\ fu/sij a)podeixqei/h.

í¸æå ¹áî ïàê¥ ÿêîæå áðåíí¥ ¸ñòóêàíü ïðýä(ü)íàçäàâø¸õ(ü) ñëîâîìü ÷ë(îâý)êà, ñåãî ðàä¸ ä(¹)ø¸ á¥ò¸ ãë(àãîë)àò¸. Âü ¸ñò¸íó ¹áî áåñ÷(ü)ñòíý¸øå áðåííàãî çäàí·à óìíîå ¬ñ(òü)ñòâî óêàçàíî á¹äåòü.

* hic incipit caput novum in abdeflmnpst – in ed.

* 11. íåñüâðüøåí°íî et sim. Ch,N,R,B : íåñúâðüøå|øåííî Z 12. ¸ áåçëîá·à ðàä(¸) et sim. Ch,R,Z,B, ¸|ççëîá·à ðàä(¸) N : ¸ áåçëîá·à ðàä(¸) a.c., ¸ çëîá¸ ðàä(¸) B in corr. 13. ïî

post a)podeixqei/h infra

add. B

f.168v §6. 10-15 e)kei=qen ... e)nteu=qen Sl. òàìî ... çäå; òàìî elders steeds e)kei= en çäå e)ntau=qa; bet. v. qen, ‘vanaf, vanuit’ verloren in vert.; men zou eerder [wòüò¹ä¹ ... wòüñ¹ä¹] verwachten §7. 15-20 áåçëîá·à ðàä¸, i.e. di' a)kaki/aj voor dia\ kaki/aj, gaat zeker terug op de vertaler; çëîá¸ ðàä¸ van B is het resultaat van revisie aan de hand van een Gr. afschrift ñ¹ù¸ìü ñüçàä¸ voor dia\ tw=n kato/pin, “door wat voorafging”, te lezen als instr. sing. f.169r §8. 1-5 íåìîùü nom./acc. i.p.v. instr. 5-10 ïðýä(ü)íàçäàâø¸õ(ü) gen. (voor acc. of dat.) bij niet uitgedrukt subj. v. ãë(àãîë)àò¸

151



MS. CH

XXX. Kefa/laion kq.* Kataskeuh\ tou= mi/an kai\ th\n au)th\n yux$= te kai\ sw/mati th\n ai)ti/an th=j u(pa/rcewj eiånai.

ë.AGR (10) Îyñòðîåí·å 2ä¸íî¸ ¸ òî¸æäå ä(¹)ø¸ æå ¸ òýëó â¸íý á¥ò¸þ á¥ò¸.

a)ll' e(no\j o)n / toj tou= a)nqrw/pou, tou= dia\ yuxh=j te kai\ sw/matoj sunesthko/toj, mi/an au)tou= kai\ koinh\n th=j susta/sewj th\n a)rxh\n u(poti/qesqai, w(j a)\n mh\ au)to\j e(autou= progene/stero/j te kai\ new/teroj ge/noito, tou= me\n swmatikou= protereu/ontoj e)n 284 au)t%=, tou= de\ e(te/rou e)fusteri/zontoj! a)lla\ t$= me\n prognwstik$= tou= Qeou= duna/mei (kata\ to\n mikr%= pro/sqen a)podoqe/nta lo/gon) a(/pan prou+festa/nai to\ a)nqrw/pinon plh/rwma le/gein, summarturou/shj ei)j tou=to th=j profhtei/aj th=j legou/shj, ei)de/nai ta\ pa/nta to\n Qeo\n pri\n gene/sewj au)tw=n! e)n de\ t$= kaq' e(/kaston dhmiourgi/# mh\ protiqe/nai tou= e(te/rou to\ e(/teron, mh/te pro\ tou= sw/matoj th\n yuxh\n, mh/te to\ e)/mpalin! w(j a)\n mh\ stasia/zoi pro\j e(auto\n o( a)/nqrwpoj t$= kata\ to\n xro/non diafor#= merizo/menoj.

1. Íü 2ä¸íó ñ¹ùó ÷ë(îâý)êó, ¸æå wò(ü) ä(¹)øå ¸ òýëà* ñüñòàâëÿåìó, 2ä¸íî 2ìó ¸ oáùå ñüñòàâë¬í·à íà÷åëî ïîä(ü)ëàãàò¸, ÿêî

(…)

¹áî äà íå ñàìü ñåáý ñòàðý¸ø¸” ¸ òýëåñíîìó þíý¸ø¸ áóäåòü, ïðüâñòâóþùó ¹áî* âü òîìü, äðóãîìó æå ïîñëýäí¸÷üñòâóþùó, íü ïðîðàç¹ìíîþ óáî á(î)æ·åþ ñ·ëîþ (ïî 2æå âü ìàëý ïðýæäå (20) wò(ü)äàííîìó ñëîâó) â°ñå ïðýä(ü)íàñòàò¸ ÷ë(îâý)÷üñêîå ¸ñïëüí¬í·å ãë(àãîë)àò¸, ñüñâýä(ý)òåë°ñòâóþù¹ íà ñåìü ïðîð(î)÷üñòâó ãë(àãîë)þùîìó, âýä(ý)ò¸ â°ñà Á(îã)¹ ïðýæäå á¥ò·à ¸õ(ü), à <âü> 2æå âü êîåìæäî ñüäýòåë°ñòâý íå ïðýä(ü)ëàãàò¸ wò(ü) äðóãàãî (25) äðóãîå, í¸æå ïðýæäå òýëåñå ä(¹)ø¹, í¸æå âüñïåòü ïàê¥, ÿêî óáî äà íå ðàòóå|òñå f.169v êü ñåáý ÷ë(îâý)êü ïî âðýìåííîìó ðàçíüñòâ¸ó ðàçäýëÿåìü. (15)

2. Diplh=j ga\r th=j fu/sewj h(mw=n nooume/nhj, kata\ th\n a)postolikh\n didaskali/an, tou= te fainome/nou a)nqrw/pou kai\ tou= kekrumme/nou! ei) to\ me\n prou+pa/rxoi to\ de\ e)pige/noito, a)telh/j tij h( tou= Dhmiourgou=ntoj a)pelegxqh/setai du/namij,

2. Ñóã¹áó ¹áî 2ñòüñòâó íàøåìó ðàç¹ìýâàåìó ïî àï(î)ñ(òî)ë(ü)ñêîìó ¹÷åí·ó, ÿâëÿåìàãî (5) æå ÷ë(îâý)êà ¸ ñüêðüâåííàãî, àùå oâî ¹áî ïðýæäå áý”, wâî æå ïîñëýä¸ á¥ñ(òü), íåñüâðüøåíà íýêàà Ñüäýòåë°ñòâóþùàãî wáë¸÷¸òñå ñ¸ëà,

* l ainqr

* 1. òýëà N,R,Z,B : òýëàì(ü) Ch 2. ¹áî om. Z,B

f.169r §1. 10-25 Gr. inf. (nog afhankelijk van e)/sti de\ tou=to ..., cf. vorig hfst.) u(poti/qesqai, le/gein, mh\ protiqe/nai: Sl. inf. zonder meer overgenomen: ïîä(ü)ëàãàò¸, ãëàãîëàò¸, íå ïðýä(ü)ëàãàò¸ f.169v 1-5 ïî âðýìåííîìó ðàçíüñòâ¸ó ðàçäýëÿåìü: ofwel, kata\ to\n xro/non = âðýìåííîìó (v. -íüíü) attr. bij ïî ðàçíüñòâ¸ó, ofwel kata\ to\n xro/non = ïî âðýìåííîìó (v. gesubst. -íüíî¬); in het laatste geval zou men eerder instr. verwachten voor dat. ðàçíüñòâ¸ó

152



MS. CH

ou) t%= panti\ kata\ to\ a)qro/on e)carkou=sa, a)lla\ diairoume/nh to\ e)/rgon kai\ a)na\ me/roj peri\ e(ka/teron tw=n h(miseuma/twn a)sxoloume/nh.

íå â°ñå âüêóïý óäîâëÿþù¸, íü ðàçäýëÿþù¸ äýëî ¸ ïî ÷åñò¸ (10) o êîåìæäî wò(ü) ïîëóò¸íü” ïåêóù¸ñå*.

3. A ) ll' w(/sper e)n t%= si/t% fame\n h)\ e)n e(te/r% tini\ tw=n sperma/twn, a(/pan e)mperieilh=fqai t$= duna/mei to\ kata\ to\n sta/xun eiådoj, to\n xo/rton, th\n kala/mhn, ta\j dia\ me/sou zw/naj, to\n karpo\n, tou\j a)nqe/rikaj, kai\ ou)de\n tou/twn e)n t%= th=j fu/sewj lo/g% prou+pa/rxein h)\ progi/nesqai/ famen t$= fu/sei tou= spe/rmatoj, a)lla\ ta/cei me/n tini fusik$= th\n e)gkeime/nhn t%= spe/rmati du/namin fanerou=sqai, ou) mh\n e(te/ran e)peiskri/nesqai fu/sin --- kata\ to\n au)to\n lo/gon kai\ th\n a)nqrwpi/nhn spora\n e)/xein u(peilh/famen, e)n t$= prw/t$ th=j susta/sewj a)form$= sunesparme/nhn th\n th=j fu/sewj du/namin! e)caplou=sqai de\ kai\ fanerou=sqai dia/ tinoj fusikh=j a)kolouqi/aj pro\j to\ te/leion proi+ou=san, ou) proslamba/nousa/n ti tw=n e)/cwqen ei)j a)formh\n teleiw/sewj! a)ll' e(auth\n ei)j to\ te/leion di' a)kolouqi/aj proa/gousan! w(j mh/te yuxh\n pro\ tou= sw/matoj mh/te xwri\j yuxh=j to\ sw=ma a)lhqe\j eiånai le/gein,

3. Íü ÿêîæå âü ïøåí¸ö¸ ðýõîìü ¸ë¸ âü ¸íîìü íý÷åñîìü wò(ü) ñýìåíü” â°ñå oáü¬òî á¥ò¸ ñ¸ëîþ 2æå íà êëàñó â¸äîìü: òðàâý, òðüñò¸, ¸õ°æå ïîñðýä(ý) ïîÿñü, ïëîäü, (15) oñ·å, ¸ í¸÷åñîæå wò(ü) ñ¸õ(ü) âü ¬ñ(òü)ñò°âíîìü ñëîâý ïðýä(ü)á¥ò¸* ¸ë¸ ïðýä(ü)á¥âàò¸ ðýõîìü ¬ñ(òü)ñòâó ñýìåíå, íü ÷¸íîìü ¹áî íýê¥¸ìü ¬ñ(òü)ñò°âí¥ìü ëåæ¸ìóþ âü ñýìåí¸ ñ·ëó* ÿâëÿåìó á¥ò¸, íå óáî æå ¸íî âüâîä¸ò¸<ñå> (20) ¬ñ(òü)ñòâî – ïî òîì¹æäå ñëîâó ¸ ÷ë(îâý)÷üñêîìó ñýìåíó ¸ìýò¸ íåïùåâàõîì(ü), âü ïðüâî¸ ñüñòîÿí·à â¸íý ñüïîñýàííý ¬ñ(òü)ñò°âíî¸ ñ¸ëý, ïðîñò¸ðàò¸ æå ñå ¸ ÿâëÿò¸ íýêî¸ìü ¬ñ(òü)ñò°âí¥ìü ïîñëýäîâàí·åìü (25) êü ñüâðüøåííîìó ïðî¸ñõîäåù¸, íå ïð¸âüçåìëþù¸ íý÷òî wò(ü) âüíýøí¥õ(ü) âü â¸íó || f.170r ñüâðüøåí·à, íü ñåáå âü ñüâðüøåííîå ïîñëýäîâàí·åìü âàðàþù¸, ÿêî í¸æå ä(¹)ø¸ ïðýæäå òýëåñå, í¸æå êðîìý ä(¹)øå òýëî ¸ñò¸ííî á¥ò¸ ãë(àãîë)àò¸, * 3. ïåêóù¸ñå et sim. Ch,N,R,Z : ïåêóù¸ñå in ras., óïðàæíÿþù¸ñå in marg. add. B 4. ïðýä(ü)á¥ò¸ Ch,N,R,Z : ïðýá¥ò¸ B 5. ñýìåí¸ ñ·ëó et sim. Ch,N,R,Z, ñýìåíó ñ¸ëó B

f.169v §2. 10-15 ms. B corrigeert óïðàæíÿþù¸ñå voor a)sxoloume/nh, LG: -e/omai sich abgeben mit, in Anspruch genommen werden durch, sich bemühen um, i.p.v. ïåêóù¸ñå (ook voor prosasxole/omai, XVI 135r, 24); a)sxole/omai wordt elders ook wel met ¹ïðàæíÿò¸ñå vertaald, nl. VIII 117r, 14, maar hier als gevolg v. revisie v. B §3. 10-15 a(/pan ... to\ eiådoj subj. v. e)mperieilh=fqai: Sl. â°ñå subj. v. oáü¬òî á¥ò¸, met 2æå â¸äîìü als instr. v. beperking? 10-20 subj. â°ñå geëxpliciteerd in de opsomming òðàâý, òðüñò¸, ¸õ°æå ïîñðýä(ý) ïîÿñü, ïëîäü, oñ·å; daar waar Gr. acc. v. AcI aanhoudt, maakt de Sl. vert. willekeurig gebruik v. dat., gen. en acc. 15-20 ïðýä(ü)á¥ò¸ ... ïðýä(ü)á¥âàò¸ figura etymologica lex. oñ·å: cf. Mikl.: “îñ¸¬ neutr. locus dubius, ñàìà òà çðúíà ¸ îñ¸à, qh=kai tou= si/tou”; Mikl. geeft îñ¸ë¸¬ voor a)nqe/ric, arista í¸÷åñîæå gen. voor acc./dat. als subj. v. AcI/DcI Sl. oorspr. âüâîä¸ò¸<ñå> voor Gr. pass. e)peiskri/nesqai?

153



MS. CH

a)lla\ mi/an a)mfote/rwn a)rxh\n, kata\ me\n to\n u(yhlo/teron lo/gon, e)n t%= prw/t% tou= Qeou= 286 boulh/mati katablhqei=san, kata\ de\ to\n e(/teron, e)n tai=j th=j gene/sewj a)formai=j sunistame/nhn.

íü 2ä¸íî oáw¸ìü íà÷åëî, (5) ïî â¸ñî÷à¸øîìó ñëîâó ¹áî* âü ïðüâýìü á(î)æ·¸ìü õîòýí·¸ âüëîæåíî, ïî äðóãîì° æå âü á¥ò·à â¸íàõü ñüñòàâëÿåìî.

4. W ( j ga\r ou)k e)/sti th\n kata\ ta\ me/lh dia/rqrwsin e)nidei=n t%= pro\j th\n su/llhyin tou= sw/matoj e)ntiqeme/n% pro\ th=j diapla/sewj! ou(/twj ou)de\ ta\j th=j yuxh=j i)dio/thtaj e)n t%= au)t%= dunato/n e)sti katanoh=sai, pri\n proelqei=n ei)j e)ne/rgeian! kai\ w(/sper ou)k a)/n tij a)mfiba/loi pro\j ta\j tw=n a)/rqrwn te kai\ spla/gxnwn diafora\j e)kei=no to\ e)nteqe\n sxhmati/zesqai, ou)k a)/llhj tino\j duna/mewj e)peiserxome/nhj, a)lla\ th=j e)gkeime/nhj fusikw=j pro\j th\n e)ne/rgeian tau/thn meqistame/nhj! ou(/tw kai\ peri\ yuxh=j a)nalo/gwj e)sti\ to\ iåson u(ponoh=sai, o(/ti ka)\n mh\ dia/ tinwn e)nergeiw=n = e)n t%= fainome/n% gnwri/zhtai, ou)de\n hâtto/n e)stin e)n e)kei/n%! kai\ ga\r kai\ to\ eiådoj tou= me/llontoj suni/stasqai a)nqrw/pou e)n e)kei/n% e)sti\ t$= duna/mei, lanqa/nei de\ dia\ to\ mh\ eiånai dunato\n pro\ th=j a)nagkai/aj a)kolouqi/aj a)nafanh=nai! ou(/tw kai\ h( yuxh\, e)/sti me\n e)n e)kei/n% kai\ mh\ fainome/nh, fanh/setai de\ dia\ th=j oi)kei/aj e(auth=j kai\ kata\ fu/sin e)nergei/aj, t$= swmatik$= au)ch/sei sumproi+ou=sa.

4. ßêîæå áî íýñ(òü) ¸æå âü

¹äåñýõü ñüñòàâë¬í·å â¸äýò¸ 2æå âü çà÷åò¸” òýëåñå âüëîæåíî (10) ïðýä(ü) ñüçäàí·åìü, ñ¸öå í¸æå ä(¹)øåâíàà ñâî¸ñòâà âüêóïý ìîùíî ¬ñ(òü) ðàçóìýò¸, ïðýæäå äàæå ïðî¸ç¥ò¸ âü äý¸ñòâî. H ÿêîæå íå óáî êòî ñ¹ìí¸òñå êü ñüñòàâwì° æå ¸ óòðîáàìü ðàçë¸÷·à wíî âüëîæåííîå (15) âüwáðàæàò¸ñå*, íå ¸íî¸ íýêîå¸ ñ¸ëý ïð¸âüõîäåùî¸, íü íàëåæåùî¸ ¬ñ(òü)ñòüâ°íý êü äý¸ñòâó ñåìó ïðýñòàâëÿåìý, ñ¸öå ¸ w ä(¹)ø¸ ïð¸êëàäíî ¬ñ(òü) ðàâíîå ðàç¹ìýò¸, ÿêî àùå ¸ íå íýê¥¸õ(ü) ðàä¸ (20) âü ÿâëÿåìîìü äý¸ñòüâü” ïîçíàâàåòñå, í¸÷¸ì°æå ìüíøå ¬ñ(òü) âü oíîìü. H áî ¸ â¸äü õîòåùàãî ñüñòàâëÿò¸ñå ÷ë(îâý)êà âü oíîì(ü) ¬ñ(òü) ñ¸ëîþ, òà¸ò æå ñ(å) çà 2æå íå á¥ò¸ ìîùíî ïðýæäå íóæä(ü)íàãî ïîñëýäîâàí·à ÿâ¸ò¸ñå. (25) Ñ¸öå ¸ ä(¹)øà ¬ñ(òü) ¹áî âü wíîìü ¸ íå ÿâëÿåìà, ÿâ¸ò æå ñå ñâî¸ìü ¬å ¸ ïî ¬ñ(òü)|ñòâó f.170v äý¸ñòâîìü, ñü ïëüòüñê¥ìü âüçðàùåí·åìü ïðî¸ñõîäåù¸. * 6. ñëîâó ¹áî et sim. Ch,N,R,Z, óáw ñëîâó B 7. âüwáðàæàò¸ñå Ch,N : âúoáðàæàåòñå et sim. R,Z,B

f.170r §4. 5-10 Gr. (ou)k e)/sti ... dia/rqrwsin) e)nidei=n t%= pro\j th\n su/llhyin tou= sw/matoj e)ntiqeme/n%: Sl. (íýñ(òü) ... ñüñòàâë¬í·å) â¸äýò¸ 2æå âü çà÷åò¸” òýëåñå âüëîæåíî; hier 2æå ... âüëîæåíî i.p.v. dat.; wellicht te lezen bij ñüñòàâë¬í·å; vgl. Gr. “(zoals het niet mogelijk is de verbinding van ledematen) te zien in dat wat wordt ingeplant voor de conceptie van het lichaam”, en Sl. “(zoals het niet mogelijk is de samenstelling van ledematen) te zien die er bij de conceptie van het lichaam is ingelegd” 10-15 ongelukkig âüêóïý voor e)n t%= au)t%=, dat terugslaat op t%= e)ntiqeme/n%; lett. ‘in hetzelfde’, ‘ook daarin’ pro\j ta\j diafora\j met tussengeplaatste gen. tw=n a)/rqrwn te kai\ spla/gxnwn, Sl. êü ñüñòàâwì° æå ¸ óòðîáàìü ðàçë¸÷·à; êü geconstrueerd c. acc. zoals Gr. pro/j, of onterecht met ñüñòàâwì° æå ¸ óòðîáàìü?

154



MS. CH

5. E ) peidh\ ga\r ou)k a)po\ nekrou= sw/matoj h( pro\j th\n su/llhyin du/namij a)pokri/netai a)ll' e)c e)myu/xou kai\ zw=ntoj! dia\ tou=to/ famen eu)/logon eiånai mh\ nekro\n kai\ a)/yuxon oi)/esqai to\ a)po\ zw=ntoj ei)j zwh=j a)formh\n proi+e/menon! to\ ga\r e)n sarki\ a)/yuxon, kai\ nekro/n e)sti pa/ntwj! h( de\ nekro/thj kata\ ste/rhsin yuxh=j gi/netai! ou)k a)\n de/ tij e)pi\ tou/tou presbute/ran th=j e(/cewj ei)/poi th\n ste/rhsin, ei)/per to\ a)/yuxon, o(/per nekro/thj e)sti\, th=j yuxh=j eiånai/ tij kataskeua/zoi presbu/teron. ei) de/ tij kai\ e)narge/steron zhtoi/h tekmh/rion tou= zh=n e)kei=no to\ me/roj o(/per a)rxh\ tou= kataskeuazome/nou gi/netai zw/ou, dunato/n e)sti kai\ di' a)/llwn shmei/wn di' wân to\ e)/myuxon e)k tou= nekrou= diakri/netai, kai\ peri\ tou/tou katanoh=sai! tekmh/rion ga\r tou= zh=n e)pi\ tw=n a)nqrw/pwn poiou/meqa, to\ qermo\n eiånai/ tina kai\ e)nergo\n kai\ 288 kinou/menon! to\ de\ kateyugme/non te kai\ a)ki/nhton e)pi\ tw=n swma/twn, ou)de\n e(/teron ei) mh\ nekro/thj e)sti/n.

5. Ïîí¬æå ¹áî íå wò(ü) ìðüòâà òýëåñå ÿæå êü çà÷åò¸ó ñ¸ëà ¸ñõîä¸òü, íü wò(ü) oä(¹)øåâë¬íà (5) ¸ æ¸âà, ñåãî ðàä(¸) ðýõîìü áë(à)ãîñëîâíî á¥ò¸ íå ìðüòâî ¸ áåçä(¹)øíî íåïùåâàò¸ 2æå wò(ü) æ¸âà”ãî âü æ¸çí¸ â¸íó ïðî¸ñõîä¸ìî. Åæå áî âü æ¸çí¸* áåç°ä(¹)øíîå, ¸ ìðüòâî ¬ñ(òü) âüñàêî, ìðüòâîñò° æå ïî ë¸øåí¸þ (10) ä(¹)øå á¥âàåòü. Íå óáî æå êòî w ñåìü ñòàðý¸øå” á¥ò·à* ðå÷(å)òü ë¸øåí·å, ÿêîæå áåç°ä(¹)øíîå, 2æå ìðüòâîñòü ¬ñ(òü), ä(¹)ø¸ á¥ò¸ íýêòî ¹ñòðàÿåòü ñòàðý¸øå. Àùå ë¸ æå êòî

6. E ) peidh\ toi/nun e)/nqermo/n te kai\ e)nergo\n qewrou=men tou=to peri\ ouâ to\n lo/gon poiou/meqa, to\ mhde\ a)/yuxon eiånai dia\ tou/twn suntekmairo/meqa! a)ll' w(/sper kata\ to\ swmatiko\n au)tou= me/roj, ou) sa/rka fame\n au)to\ kai\ o)ste/a kai\ tri/xaj kai\ o(/sa peri\ to\ a)nqrw/pinon kaqora=tai,

6. Ïîí¬æå óáî (25) òîïëîòíî æå ¸ äý¸ñòüâíî â¸ä¸ìü ñå” o í¬ì°æå ñëîâî òâîð¸ìü, 2æå í¸æå || f.171r áåç°ä(¹)øíî á¥ò¸ ñ¸ì¥ ñüíàçíàìåíóåìü, íü ÿêîæå ïî òýëåñíî¸ 2ãî ÷åñò¸ íå ïëüòü ðýõîìü ñ¸þ ¸ êîñò¸ ¸ âëàñ¥ ¸ 2ë¸êà o ÷ë(îâý)÷üñòâý â¸äåòñå,

¸ ÿâë¬ííý¸øå” ¸ùåòü (15) çíàìåí·å 2æå æ¸ò¸ wíà” ÷åñòü 2æå çà÷åëî ¹ñòðàÿåìîìó á¥âàåòü æ¸âwòíó, ìîùíî ¬ñ(òü) ¸ ¸íýì¸ çíàìåíì¥ ¸ì¸æå oä(¹)øåâë¬ííîå wò(ü) ìðüòâà ðàç(ü)ñóæäàåòñå ¸ w ñåìü ðàç¹ìýò¸. Çíàìåí·å (20) áî 2æå æ¸ò¸ íà ÷ë(îâý)öýõü òâîð¸ìü 2æå òîïëó á¥ò¸ íýêîåìó <¸> äý¸ñòüâíó ¸ äâ¸æ¸ìó. Îyâåäàåìîå æå ¸ íåäâ¸æ¸ìî w òýëåñåõü í¸÷òîæå ¸íî òü÷¸þ ìðüòâîñòü ¬ñ(òü).

* 9. âü æ¸çí¸ et sim. Ch,N,R,Z : âü æ¸çí¥, æ¸çí¥ in ras. et ïëúò¸ s.l. add. B 10. á¥ò·à Ch,N,R,Z : á¥ò·à in ras. et ¸ìúñòâà in marg. add. B

f.170v §5. 5-15 cf. app. crit. 9 en 10: correcties van ms. B – âü ïëúò¸ i.p.v. âü æ¸çí¥ voor e)n sarki\, en ¸ìúñòâà i.p.v. á¥ò·à voor th=j e(/cewj – door revisie; de oorspr. tekst biedt een goede lezing, al zou men op grond v. gebruik v. ïëüòü en æ¸çíü elders inderdaad eerder âü ïëüò¸ verwachten; e(/cij komt hiernaast nog één keer voor, daar vertaald met ñüëîæåí¸¬ 10-15 onterecht ÿêîæå i.p.v. [àùå] voor ei)/per; de vertaler had mogelijk w(/sper of $(per voor ogen 15-20 wíà” ÷åñòü, nom. voor acc. als subj. v. inf. 2æå æ¸ò¸ (of voor dat. in DcI) 20-25 lex.: ¹âåäàåìîå, SJS: ¹â:äàò¸: welken, verwelken, voor Gr. to\ kateyugme/non, LG: Part. Perf. Pass. Neutr. als Subst.: das Erkaltete

155



MS. CH

a)lla\ t$= duna/mei me\n eiånai tou/twn e(/kaston, ou)/pw de\ kata\ to\ o(rw/menon fai/nesqai! ou(/tw kai\ e)pi\ tou= yuxikou= me/rouj, ou)p / w me\n to\ logiko\n kai\ e)piqumhtiko\n kai\ qumoeide\j kai\ o(/sa peri\ yuxh\n kaqora=tai, kai\ e)n e)kei/n% xw/ran e)/xein fame\n, a)nalo/gwj de\ th=j tou= sw/matoj kataskeuh=j te kai\ teleiw/sewj, kai\ ta\j th=j yuxh=j e)nergei/aj t%= u(pokeime/n% sunau/cesqai.

íü ñ¸ëîþ (5) óáî ñ¸õ(ü) êîåæäî, íå ¹ æå ïî çð¸ìîìó â¸äýò¸ñå, ñ¸öå ¸ o ä(¹)øåâíî¸ ÷åñò¸ íå ¹* óáî ñëîâåñíîå ¸ æåëàòåëíîå ¸ ÿðîñòîâ¸äíîå ¸ 2ë¸êà o ä(¹)ø¸ â¸äåòñå, ¸ âü wíîìü ìýñòî* ¸ìýò¸ ðýõîìü, ðàâíý æå òýëåñíîìó (10) ¹ñòðîåí¸þ æå ¸ ñüâðüøåí·ó ¸ ä(¹)øåâíà” äý¸ñòâà ñóùîìó ñüâüçðàùàò¸.

7. (/Wsper ga\r teleiwqei\j o( a)/nqrwpoj, e)n toi=j mei/zosin e)/xei diafainome/nhn th=j yuxh=j th\n e)ne/rgeian! ou(/twj e)n a)rx$= th=j susta/sewj th\n kata/llhlo/n te kai\ su/mmetron t$= parou/s$ xrei/# sune/rgeian th=j yuxh=j e)f' e(autou= diadei/knusin, e)n t%= kataskeua/zein au)th\n e(aut$= dia\ th=j e)nteqei/shj u(/lhj to\ prosfue\j oi)khth/rion! ou)de\ ga\r eiånai dunato\n logizo/meqa, a)llotri/aij oi)kodomai=j th\n yuxh\n e)narmo/zesqai, w(j ou)k e)/sti th\n e)n t%= khr%= sfragi/da pro\j a)llotri/an a(rmosqh=nai glufh/n.

7. ßêîæå áî ñüâðüøåíü á¥âü ÷ë(îâý)êü âü âåù°ø¸õ(ü) ¸ìàòü ÿâëÿåìî ä(¹)øåâíîå äý¸ñòâî, ñ¸öå âü íà÷åëý ñüñòîÿí·à ïîä(î)áíó” æå (15) ¸ ñüìýðíó íàñòîåùî¸ ïîòðýáó ñüäýÿí·å ä(¹)ø¸ íà ñåáý ïîêàç¹åòü, âüí¬ãäà ¹ñòðàÿò¸* òî¸ ñåáý âüëîæåí¥å ðàä¸ âåù¸ ïð¸êëàäíîå æ¸ë¸ùå. Í¸æå áî á¥ò¸ ìîùíî âüìýíÿåìü òóæä¸ì¸ çäàíì¥ (20) ä(¹)ø¸ ñü÷åòàâàò¸ñå, ÿêîæå íýñ(òü) ¸æå âü âîñêó ïå÷àò¸ êü òóæäåìó ñü÷åòàò¸ñå ¸çâàÿí·ó.

8. Kaqa/per ga\r to\ sw=ma e)k braxuta/tou pro\j to\ te/leion pro/eisin, ou(/tw kai\ h( th=j yuxh=j e)ne/rgeia katallh/lwj e)mfuome/nh t%= u(pokeime/n%, sunepidi/dwsi kai\ sunau/cetai! prohgei=tai me\n ga\r au)th=j e)n t$= prw/t$ kataskeu$= oiâon r(i/zhj tino\j e)n t$= g$= katakrufqei/shj h( au)chtikh/ te kai\ qreptikh\ du/namij mo/nh! ou) ga\r xwrei= to\ perisso/teron h( tou= dexome/nou braxu/thj!

* 11. íå ¹ Ch,N,R,Z : ¹ om. B 12. ìýñòî Ch,N : ìýñòý R,Z,B 13. ¹ñòðàÿò¸ et sim. Ch,N,R,Z, ¹ñòðààò¸ñå B f.171r §6. 5-10 eiånai (vóór tou/twn) ontbreekt in vert. §7. 15-20 Gr. ou(twj tot diadei/knusin, “Zo geeft die bij het begin van zijn bestaan blijk van een geschikte en aangepaste medewerking van de ziel voor de dan bestaande behoefte”, en Sl. ñ¸öå tot ïîêàç¹åòü: ñüäýÿí·å op te vatten als subj. v. ïîêàç¹åòü? ïîä(î)áíó” æå ¸ ñüìýðíó onterecht bij acc. ïîòðýáó; íàñòîåùî¸ onduidelijk dat. fem. âüí¬ãäà voor e)n t%= (kataskeua/zein), cf. XIV 127v, 20 §8. Hiaat, dat ook het begin van hfst. XXXI beslaat: § 8-11 zijn in geen enkel handschrift betuigd

156



eiåta, proelqo/ntoj ei)j fw=j tou= futou= kai\ h(li/% th\n bla/sthn dei/cantoj, h( ai)sqhtikh\ xa/rij e)ph/nqhsen! a(drunqe/ntoj de\ h)/dh kai\ ei)j su/mmetron mh=koj a)nadramo/ntoj, kaqa/per tij karpo\j diala/mpein h( logikh\ du/namij a)/rxetai, ou) pa=sa a)qro/wj e)kfainome/nh, a)lla\ 290 t$= tou= o)rga/nou teleiw/sei di' e)pimelei/aj sunau/cousa, tosou=ton a)ei\ karpoforou=sa o(/son xwrei= tou= u(pokeime/nou h( du/namij. 9. Ei) de\ zhtei=j e)n t$= tou= sw/matoj pla/sei ta\j yuxika\j e)nergei/aj, pro/sexe seaut%=, fhsi\ Mwu+sh=j, kai\ a)nagnw/s$ kaqa/per e)n bi/bl% tw=n th=j yuxh=j e)/rgwn th\n i(stori/an! au)th\ ga/r soi dihgei=tai h( fu/sij, lo/gou panto\j e)narge/steron, ta\j poiki/laj e)n t%= sw/mati th=j yuxh=j a)sxoli/aj e)/n te tai=j kaqo/lou kai\ e)n tai=j e)pi\ me/rouj kataskeuai=j. 10. A ) lla\ peritto\n oiåmai lo/g% ta\ kaq' h(ma=j au)tou\j diecie/nai, kaqa/pe/r ti tw=n u(perori/wn dihgoume/nouj qauma/twn! ti/j ga\r e(auto\n ble/pwn, lo/g% dei=tai th\n oi)kei/an fu/sin dida/skesqai; dunato\n ga/r e)sti, to\n th=j zwh=j tro/pon katanoh/santa kai\ w(j pro\j pa=san zwtikh\n e)ne/rgeian e)pithdei/wj e)/xei to\ sw=ma katamaqo/nta, gnw=nai peri\ ti/ kathsxolh/qh to\ fusiko\n th=j yuxh=j para\ th\n prw/thn tou= ginome/nou dia/plasin! w(/ste kai\ dia\ tou/tou fanero\n eiånai toi=j ou)k a)nepiske/ptoij, to\ mh\ nekro/n te kai\ a)/yuxon e)n t%= e)rgasthri/% gene/sqai th=j fu/sewj o(\ pro\j th\n tou= zw/ou futei/an e)k tou= zw=ntoj sw/matoj a)pospasqe\n e)nete/qh. 11. Kai\ ga\r kai\ tw=n karpw=n ta\j e)nteriw/naj kai\ ta\j tw=n r(izw=n a)pospa/daj ou) nekrwqei/saj th=j e)gkeime/nhj t$= fu/sei zwtikh=j duna/mewj t$= g$= kataba/llomen,

157

MS. CH


Peri\ Peri\ ei)ko/noj a)nqrw/pou (FORBES) a)lla\ sunthrou/saj e)n e(autai=j, kekrumme/nhn me\n zw=san de\ pa/ntwj, tou= prwtotu/pou th\n i)dio/thta! th\n de\ toiau/thn du/namin ou)k e)nti/qhsin h( perie/xousa gh= e)/cwqen par' e(auth=j e)peiskri/nousa --- hå ga\r a)\n kai\ ta\ nekra\ tw=n cu/lwn ei)j bla/sthn proh/geto --- a)lla\ th\n e)gkeime/nhn e)/kdhlon a)perga/zetai, dia\ th=j oi)kei/aj i)kma/doj tiqhnoume/nh, ei)j r(i/zan kai\ floio\n kai\ e)nteriw/nhn kai\ ta\j tw=n kla/dwn e)kfu/seij to\ futo\n teleiou=sa! o(/per ou)x oiâo/n te hån gi/nesqai, mh/ tinoj fusikh=j duna/mewj sunenteqei/shj, h(/tij th\n suggenh= kai\ kata/llhlon e)k tw=n parakeime/nwn trofh\n ei)j e(auth\n e(/lkousa, qa/mnoj h)\ de/ndron h)\ sta/xuj h)/ ti tw=n fruganikw=n blasthma/twn e)ge/neto.

158

MS. CH



MS. CH

XXXI. <ëà. Â¸äýí·å íýêîå âðà÷åâíý¸øå o òýëåñ¸ íàøåìü ¹ñòðî¬í·à ìàë¥ì¸.>

292 Kefa/laion l. Qewri/a tij i)atrikwte/ra peri\ th=j tou= h(mw=n kataskeuh=j di' o)li/gwn.

sw/matoj

1. A ) lla\ th\n me\n a)kribh= tou= sw/matoj h(mw=n diaskeuh\n dida/skei me\n e(/kastoj e(auto\n e)c wân o(r#= te kai\ ai)sqa/netai, th\n i)di/an e(autou= fu/sin dida/skalon e)/xwn. e)/cesti de\ kai\ th\n e)n bi/bloij filoponhqei=san toi=j ta\ toiau=ta sofoi=j peri\ tou/twn i(stori/an a)nalabo/nti, pa/nta di' a)kribei/aj maqei=n! wân oi( me\n o(/pwj e)/xei qe/sewj ta\ kaq' e(/kaston tw=n e)n h(mi=n, dia\ th=j a)natomh=j e)dida/xqhsan! oi( de\ kai\ pro\j o(/, ti ge/gone pa/nta ta\ tou= sw/matoj mo/ria kateno/hsa/n te kai\ dihgh/santo! w(j a)rkou=san e)nteu=qen th=j a)nqrwpi/nhj kataskeuh=j th\n gnw=sin toi=j filopo/noij gene/sqai. Ei) de/ tij e)pizhtoi/h pa/ntwn au)tw=n th\n e)kklhsi/an dida/skalon gi/nesqai, w(j ei)j mhde\n th=j e)/cwqen fwnh=j e)pide/esqai (ouâtoj ga\r tw=n pneumatikw=n proba/twn o( no/moj, kaqw/j fhsin o( Ku/rioj, to\ a)llotri/aj fwnh=j mh\ a)kou/ein) dia\ braxe/wn kai\ to\n peri\ tou/twn lo/gon dialhyo/meqa. 2. Tri/a peri\ th\n tou= sw/matoj e)noh/samen fu/sin, wân xa/rin ta\ kaq' e(/kaston tw=n e)n h(mi=n kateskeu/astai. ta\ me\n ga\r dia\ to\ zh=n, ta\ de\ dia\ to\ kalw=j zh=n, e(/tera de\ pro\j th\n diadoxh\n tw=n e)piginome/nwn e)pithdei/wj e)/xei. (/Osa me\n ouån e)n h(mi=n toiau=ta/ e)stin wân a)/neu susth=nai th\n a)nqrwpi/nhn zwh\n ou)k e)nde/xetai, e)n trisi\ mori/oij katenoh/samen! e)n e)gkefa/l% kai\ kardi/# kai\ h(/pati.

* la ainqrt Aangezien de titel op deze plaats in alle handschriften ontbreekt, werd die ingelast zoals hij in de inhoudstafel (B) wordt aangetroffen, cf. daar. Verder in de tekst geeft ms. Z de titel wel, en ook ms. B begint op die plaats een nieuw hoofdstuk, maar de titel ontbreekt er, zoals steeds in dat handschrift.

159


Peri\ Peri\ ei)ko/noj a)nqrw/pou (FORBES) /(Osa de\ prosqh/kh tij e)sti\ tw=n a)gaqw=n kai\ filotimi/a, th=j fu/sewj to\ euå zh=n di' e)kei/nwn t%= a)nqrw/p% xarizome/nhj, ta\ peri\ th\n ai)/sqhsi/n e)stin o)/rgana! ta\ ga\r toiau=ta th\n me\n zwh\n h(mi=n ou) suni/sthsin, e)pei\ kai\ leipo/ntwn tinw=n polla/kij, 294 ou)de\n hâtton e)n t%= zh=n e)stin o( a)/nqrwpoj! a)ll' a)mh/xanon di/xa tou/twn tw=n e)nergeiw=n, tw=n kata\ th\n zwh\n h(de/wn th\n metousi/an e)/xein. (O de\ tri/toj skopo\j pro\j to\ e)fech=j te kai\ th\n diadoxh\n ble/pei. /)Esti de\ kai\ a)/lla tina\ para\ tau=ta, a(\ pro\j diamonh\n koina\ toi=j pa=sin u(po/keitai, ta\j katallh/louj prosqh/kaj di' e(autw=n e)peisa/gonta, w(j koili/a kai\ pneu/mwn, o( me\n t%= pneu/mati to\ e)gka/rdion pu=r a)narripi/zwn, h( de\ toi=j spla/gxnoij th\n trofh\n ei)soiki/zousa.

3. Ou(/tw toi/nun th=j e)n h(mi=n kataskeuh=j dihrhme/nhj, e)/stin a)kribw=j katanoh=sai, o(/ti ou) monoeidw=j h(mi=n di' e(no/j tinoj h( pro\j to\ zh=n du/namij dieca/getai, a)lla\ plei/osi mori/oij h( fu/sij ta\j pro\j th\n su/stasin h(mw=n a)forma\j e)pinei/masa, a)nagkai/an poiei= pro\j to\ o(/lon th\n par' e(ka/stou suneisfora/n! w(/ste kai\ o(/sa pro\j a)sfa/leian th=j zwh=j kai\ ka/lloj h( fu/sij e)petexna/sato, plei/w te e)sti\ tau=ta kai\ pollh\n pro\j a)/llhla th\n diafora\n e)/xei.

4. A ) ll' oiåmai diele/sqai pro/teron e)n o)li/g% xrh=nai tw=n pro\j th\n su/stasin th=j zwh=j suntelou/ntwn h(mi=n ta\j prw/taj a)rxa/j. h( me\n ouån tou= panto\j sw/matoj u(/lh, koinh\ toi=j kaq' e(/kaston me/lesin u(pokeime/nh, siga/sqw tanu=n! ou)de\n ga\r h(mi=n pro\j to\n skopo\n suntele/sei h( kaqo/lou fusiologi/a pro\j th\n merikh\n qewri/an.

160

MS. CH



MS. CH

5. (Omologoume/nou toi/nun para\ pa=si tou= pa/ntwn e)n h(mi=n eiånai tw=n stoixeiwdw=j e)n t%= ko/sm% qewroume/nwn th\n moi=ran tou= te qermou= kai\ tou= yu/xontoj kai\ th=j e(te/raj suzugi/aj th=j kata\ to\ u(gro/n te kai\ chro\n nooume/nhj, ta\ kaq' e(/kaston h(mi=n dialhpte/on. 6. Ou)kou=n o(rw=men trei=j ta\j dioikhtika\j th=j zwh=j duna/meij! wân h( me\n diaqa/lpei to\ pa=n t$= qermo/thti, h( de\ u(ponoti/zei t$= i)kma/di to\ qermaino/menon, w(j a)\n t$= i)sokrati/# th=j tw=n e)nanti/wn poio/thtoj e)pi\ tou= me/sou sunthroi=to to\ zw=on, mh/te tou= u(grou= 296 katafrugome/nou t%= pleonasm%= th=j qermo/thtoj mh/te tou= qermou= sbennume/nou t$= e)pikratei/# tou= kaqugrai/nontoj! h( de\ tri/th du/namij sune/xei di' e(auth=j kata/ tina sumbolh/n te kai\ a(rmoni/an ta\ diakekrime/na tw=n a)/rqrwn, toi=j par' e(auth=j sunde/smoij a(rmo/zousa kai\ pa=sin e)pipe/mpousa th\n au)toki/nhto/n te kai\ proairetikh\n du/namin, hâj e)pileipou/shj, pa/reton gi/netai kai\ nekrw=dej to\ me/roj, tou= proairetikou= pneu/matoj a)moirh=san.

<…> ÿêî äà óáî ðàâíîäðüæàí·åìü ñüïðîò¸âí¥õ(ü) êà÷üñòâà ïîñðýä(ý) äà ñüáëþäàåòñå æ¸âwòíîå, í¸æå ìîêðîìó (25) ¸ñóøàåìó ¹ìíîæåí·åìü òîïëîò¥, í¸æå òîïëîìó ¹ãàñàåìó oäðüæàí·åì(ü) | f.171v ñêâàøàþùàãî. Òðåò·à æå ñ¸ëà ñüäðüæ¸òü ñîáîþ ïî íýêîåìó ñüëîæåí·ó æå ¸ ñü÷åòàí¸þ ðàçäýëÿåìàà wò(ü) óäîâü”, ¸õ°æå âü wíýõü ñü¹çü” ñü÷åòàâàþù¸, (5) ¸ â°ñýìü ïîñ¸ëàò¸ ñàìîäâ¸æ¸ìóþ æå ¸ ïðî¸çâîë¸òåëíóþ ñ¸ëó, 2¸æå wñêóäýâàþù¸ ðàñëàáë¬íà á¥âàåòü ¸ ¹ìðüùâëåíà ÷åñòü, ïðî¸çâîë¸òåëíàãî ä(¹)õà íåïð¸÷åù°ø¸ñå. 7. Ïà÷å æå, ïðýæäå (10) ñ¸õ(ü) äwñ(òî)¸íî ¬ñ(òü) ðàç¹ìýò¸ õ¥òðîñòíîå ¬ñ(òü)ñòâà íàøåãî âü ñàìîìü ñüäýòåëñòâý òýëåñå. Ïîí¬æå

7. Ma=llon de\, pro\ tou/twn a)/cion katanoh=sai to\ texniko\n th=j fu/sewj h(mw=n e)n au)t$= t$= dhmiourgi/# tou= sw/matoj. E ) peidh\ ga\r to\ sklhro/n te* kai\ a)nti/tupon ta\j ai)sqhtika\j e)nergei/aj ou) katade/xetai*, w(j e)/stin i)dei=n e)pi/ te tw=n e)n h(mi=n o)ste/wn kai\ tw=n e)n t$= g$= futw=n,

áî æåñòîêîå AGR ¸ ïðîò¸âîwáðàçíîå39 ÷þâüñòüâíàà äý¸ñòâà íå âüñïð¸2ìëåòü AGR, ÿêîæå ¬ñ(òü) â¸äýò¸ (15) íà ¸õ(ü)æå âü íàñ(ü) êîñòåõ(ü) ¸ ¸õ°æå íà çåìë¸ ñàäîâü”,

te om. abikmnqrt ou)k a)nade/xetai abikmn in text. qr1t

*

Aangezien noch de omissie zelf, noch het begin van een nieuwe hfst. of een nieuwe zin in één van handschriften wordt gemarkeerd – de ÿêî äà óáî... van XXXI §6.b. sluit gewoon aan bij de laatste zin van XXX §7. – kunnen we vermoeden dat het hier gaat om ontbrekende folia in het Gr. model, eerder dan om een opzettelijke omissie f.171v §6. 1-5 (ñ¸ëà) ¸õ°æå âü wíýõü ñü¹çü” ñü÷åòàâàþù¸: ¸õ°æå ñü¹çü” gen. i.p.v. instr., en loc. pl. âü wíýõü slaat terug op óäîâü” i.p.v. op ñ¸ëà §7. 10-20 voor vert. v. a)nti/tupon met ïðîò¸âîwáðàçíîå, en a)ntitupi/a met ïðîò¸âîwáðàç·å (p.162), cf. VIII 118r, 15-20; glosse 40, æåñòî÷üñòâî wijst er alleszins op dat degene die de marginalia aanbracht – waarschijnlijk de vertaler – het Grieks begreep.

161



MS. CH

e)n oiâj zwh=j me/n ti katanoou=men eiådoj e)n t%= au)/cein kai\ tre/fesqai, ou) mh\n parede/cato h( a)ntitupi/a tou= u(pokeime/nou th\n ai)/sqhsin! a)lla\ me/swj e)/xousan malako/thto/j te kai\ sterro/thtoj, w(j a)\n mh\ tou= kalli/stou tw=n kata\ th\n fu/sin e)nerghma/twn, th=j ai)sqhtikh=j le/gw kinh/sewj, a)moiroi/h to\ zw=on. tou/tou xa/rin e)/dei kaqa/per khroeidh= tina kataskeuh\n u(poteqh=nai tai=j kat' ai)/sqhsin e)nergei/aij, duname/nhn toi=j a)ntilhptikoi=j tu/poij e)nsfragisqh=nai, mh/te sugxeome/nhn di' u(perballou/shj u(gro/thtoj (ou) ga\r a)\n diame/noi e)n t%= u(gr%= to\ tupou/menon) mh/te a)ntitupou=san e)n t$= a)metri/# th=j ph/cewj (a)sh/manton ga\r pro\j tou\j tu/pouj e)sti\ to\ a)nu/peikton) a)lla\ me/swj e)/xousan malako/thto/j te kai\ sterro/thtoj, w(j a)\n mh\ tou= kalli/stou tw=n kata\ th\n fu/sin e)nerghma/twn, th=j ai)sqhtikh=j le/gw kinh/sewj, a)moiroi/h to\ zw=on.

âü í¸õ(ü)æå æ¸çí¸ óáî ðàç¹ìýâàåìü â¸äü âüí¬ãäà ðàñò¸ò¸ñå ¸ ï¸òàò¸ñå, íå ¹áî æå ïð¸2òü ïðîò¸âîwáðàç·å40 ñóùîìó ÷þâüñòâî, ñåãî ðàä(¸) ïîä(î)áàøå (20) ÿêîæå âîùàíîâ¸äíî íýêîå óñòðîåí·å ïîä(ü)ëîæåíî á¥ò¸ ¸õ°æå ïî ÷þâüñòâó äý¸ñòâwì(ü), ìîãóùåå çàñòóï¸òåëí¥ì¸41 wáðàç¥ ¹êàçàíî á¥ò¸, í¸æå ñüë·àííý ïðýìíwæüñòâîìü ìîêðîò¥ (í¸ áî óáî ïðýá¥âàåòü (25) âü ìîêðîìü âüí¸æå ïðîò¸âówáðàæåííîå), wáðàçóþù¸ñå âü áåçìý||ð·å f.172r ñüãóùåí·à ([íåíàçíàìåíàííý á¥ò¸] íåíàçíàìåíàíî êü oáðàçîìü ¬ñ(òü) íåïðýñòàííîå), íü ïîñðýä(ý) ¸ìóù¸ ìåê°êîñò¸ æå ¸ òâðüäîñò¸, ÿêî óáî äà íå * äîáðý¸øà”ãî (5) ¸õ°æå ïî ¬ñ(òü)ñòâó äý¸ñòâwõ(ü), ÷þâüñòâ°íàãî ãë(àãîë)þ äâ¸æåí·à, íåïð¸÷åñòíî áóäåòü æ¸âwòíîå*.

8. E ) peidh\ toi/nun to\ malako/n te kai\ eu)/eikton, mhde\mi/an th\n e)k tw=n sterrw=n e)/xon sunergi/an a)ki/nhton a)\n hån pa/ntwj kai\ a)dia/rqrwton kata\ tou\j qalassi/ouj pneu/monaj!

8. Ïîí¬æå ¹áî ìåê°êîå æå * ¸ áë(à)ãîïîêîðíîå, í¸2ä¸íîå 2æå wò(ü) òâ°ðüä¸õ(ü) ¸ìýå ñüäý¸ñòâî,

íåäâ¸æ¸ìî óáî (10) á¸ âüñàêî ¸ íåñüñòàâíî, ïî ìîð°ñê¥¸õ(ü) ä(¹)øí¸öýõü, * 1. ÿêî óáî äà íå corr. : ÿêî óáî à íå et sim. codd. 2. æ¸âwòíîå et sim. Ch,N,R,Z : æ·âîòíî B 3. ìåê°êîå æå Ch,N : ìåê°êî! 2æå et sim

R,Z,B

f.171v §7. 15-20 ti (bij eiådoj) niet in vert. e)n t%= au)/cein: âüí¬ãäà ðàñò¸ò¸ñå i.p.v. [âü ¬æå ðàñò¸ò¸ñå], cf. XIV 127v, 20 20-25 duname/nhn toi=j a)ntilhptikoi=j tu/poij e)nsfragisqh=nai, “in staat te worden bedrukt met de indrukken van de waarneming”, Sl. ìîãóùåå çàñò¹ï¸òåëí¥ì¸ wáðàç¥ ¹êàçàíî á¥ò¸, “in staat getoond te worden door de afbeeldingen van de waarneming” (?); de beeldspraak van waarneming als een bestempeld, bedrukt worden (e)nsfragi/zomai) met ‘indrukken’, die berust op de polysemie van tu/poj (L&S: the impress of a seal, stamp, print; maar ook: figure, image etc.), gaat verloren; voor het gebruik v. çàñò¹ï¸òåëüíü voor a)ntilhptiko/j, cf. V 112r, 10-15; glosse 41, çàñò¹ï¸òåë°í¸ wáðàç¥ ÷þâüñòâà ðå÷å, wijst op een juist begrip van het Grieks 20-26 e.v. kataskeuh\n ... duname/nhn ... mh/te sugxeome/nhn ... mh/te a)ntitupou=san ... a)lla\ me/swj e)/xousan: Sl. óñòðîåí·å ... ìîãóùåå ... í¸æå ñüë·àííý … í¸æå ïðîò¸âówáðàçóþù¸ñå ... íü ïîñðýä(ý) ¸ì¹ù¸: men verwacht alle participia, zoals ìîãóùåå, acc. neutr. sing. bij óñòðîåí·å, subj. v. AcI; ñüë·àííý fem. o.i.v. Gr., en dat.?; -ù¸ versteende vorm ïðîò¸âówáðàçîâàò¸ñå voor a)ntitupe/w, LG: ein Zurückprallen bewirken, nicht nachgeben, widerstehen, cf. r r VIII 118 , 15-20 25-26 âü áåçìýð·å: âü c. acc. i.p.v. c. loc. f.172 1-5 lex. a)nu/peikton, LG: Hapax, nicht nachgebend, hart, Sl. íåïðýñòàííîå, Mikl.: non cessans, perpetuur; SJS: unaufhörlich, a)dia/leiptoj, a)e/nnaoj, assiduus

162



MS. CH

dia\ tou=to katami/gnusin h( fu/sij t%= sw/mati th\n tw=n o)ste/wn sterro/thta, kai\ tau=ta pro\j a)/llhla dia\ th=j prosfuou=j a(rmoni/aj e(nw/sasa, 298 toi=j te dia\ tw=n neu/rwn sunde/smoij ta\j sumbola\j au)tw=n e)pisfi/gcasa, ou(/twj au)toi=j th\n dektikh\n tw=n ai)sqh/sewn perie/fuse sa/rka, duspaqeste/r# te kai\ eu)tonwte/r# t$= e)pifanei/#* dieilhmme/nhn.

ñåãî ðàä(¸) ñìýøàåòü ¬ñ(òü)ñòâî òýëåñ¸ êîñò·¸ òâðüäwñ(òü), ¸ ñ¸å äðóãü êü äðóã¹ ïîä(î)áí¥ìü ñü÷åòàí·åì(ü)* ñü2ä¸í¸âø¸, æ¸ë°í¥¸ì¸ æå ñüóçàì¸ ñüëîæåí·à ¸õü ñòåãíóâø¸, * (15) ñ¸öå òýìü ïð¸2ì¸òåë°íóþ ÷þâüñòüâü oáëîæ¸ ïëüòü, íåóäîáüðàñòðüçàåìó æå ¸ êðýïêó* AGR wáâ¸òó.

9. Tau/t$ toi/nun t$= sterr#= tw=n o)ste/wn fu/sei, oiâon stu/loij tisi\n a)xqofo/roij, o(/lon tou= sw/matoj e)piqei=sa to\ ba/roj, ou)k a)diai/reton e)ne/fuse t%= panti\ to\ o)ste/on! hå ga\r a)\n a)ki/nhto/j te kai\ a)nene/rghtoj e)/meinen, ei) ou(/tw kataskeuh=j eiåxen o( a)/nqrwpoj, kaqa/pe/r ti de/ndron e)f' e(no\j to/pou me/non, mh/te th=j tw=n skelw=n diadoxh=j e)pi\ to\ pro/sw proagou/shj th\n ki/nhsin mh/te th=j tw=n xeirw=n u(pourgi/aj xrhsimeuou/shj t%= bi/%! nuni\ de\ metabatiko\n eiånai kai\ praktiko\n* to\ o)/rganon dia\ th=j e)pinoi/aj tau/thj e)mhxanh/sato,

9. Ñåìó ¹áî òâðüäîìó êîñò·¸ ¬ñ(òü)ñòâó, ÿêîæå ñòëüï¸ íýê¥¸ì¸ áðýìåíîíîñí¥”ì¸, (20) â°ñó òýëåñ¸ íàëîæ¸â°ø¸ òåæåñòü, íå íåðàçäýëíó ¸çðàñò¸ [âü] â°ñåìó êîñòü. Âü ¸ñò¸íó ¹áî íåäâ¸æ¸ì° æå ¸ íåäý¸ñòâüíü ïðýá¥ë° á¸ àùå òàêîâî ¹ñòðîåí·å ¸ìýàøå ÷ë(îâý)êü, ÿêîæå íýêîå äðýâî íà 2ä¸íîìü (25) ìýñòý ïðýá¥âàå, í¸æå ñòðóêîâwìü ïðý2ò·à âü ïðýäí¬ìü ïðýä(ü)âà|ðàþù¸ìü f.172v äâ¸æåí·å, í¸æå ðóêü” ñëóæåí·ó òðýáóå âü æ¸ò¸. Í(¥)íÿ æå ïðýõîäíó á¥ò¸ ¸ ïðîñò¹ oðãàíó ¹ì¥øë¬í·åìü ñ¸ìü õ¥òðüñòâîâàâü,

* t$

4. ñú÷åòàí·åì(ü) (=ñú÷åòàí·åN) R,Z, ñü÷åòàí·åìü B : ñü÷åòàí·å Ch,N 5. æ¸ë°í¥¸ì¸ ad ñòåãíóâø¸ om. B 6. êðýïêó et sim. Ch,N : êðýïêî R,Z,B

e)pifanei/# om. t

f.172r §9. 15-25 Tau/t$ tot to\ o)ste/on: Sl. Ñåìó tot êîñòü: ÿêîæå ñòëüï¸ íýê¥¸ì¸ áðýìåíîíîñí¥”ì¸ instr. i.p.v. dat. ~ ñåìó òâðüäîìó ¬ñ(òü)ñòâó; [âü] â°ñåìó door dittografie, of âü c. dat. 25-26 lex. ñòðóêîâwìü: ñòð¹êü niet in de lexica (Srezn. wel ñòðóêú, ñòðîêú, in bet. центявръ), maar SKr.: struk: ‘steel, stengel, stam’, en Bulg. стрък: ‘twijg, tak, stengel’ 25-26 e.v. gen. abs. mh/te th=j tw=n skelw=n diadoxh=j ... proagou/shj, met obj. th\n ki/nhsin, “zonder dat de afwisseling (i.e. de afwisselende, opeenvolgende beweging) van de benen de beweging vooruit zou voeren”, Sl. dat. abs. í¸æå ñòðóêîâwìü ïðý2ò·à ... ïðýä(ü)âàðàþù¸ìü, met obj. äâ¸æåí·å, “zonder dat de takken (?) een beweging van opeenvolging voorwaarts zouden uitvoeren (lett. zouden voorafgaan?)”; een tweede gen. abs.: mh/te th=j u(pourgi/aj ... xrhsimeuou/shj, “zonder dat de hulp van de handen zou bijdragen aan het leven, of nuttig zou zijn voor het leven”, Sl. í¸æå òðýáóå, op dezelfde hoogte als ïðýá¥âàå bij äðýâî, en met dat. ñëóæåí·ó ðóêü” i.p.v. gen., “…zonder de hulp van de handen nodig te hebben in het leven” f.172v 1-5 lex. ïðîñò¹ voor praktiko\n: de vertaler begreep het Grieks in de betekenis ‘(praktisch, dus) eenvoudig’, i.p.v. L&S: fit for or concerned with action act. part. praet. õ¥ñòðüñòâîâàâü voor aor. e)mhxanh/sato; misschien part. aor. in Gr. model

163



MS. CH

t%= proairetik%= pneu/mati t%= dia\ tw=n neu/rwn dih/konti th\n pro\j ta\j kinh/seij o(rmh/n te kai\ du/namin e)nqei=sa t%= sw/mati! e)nteu=qen h( tw=n xeirw=n u(pourgi/a, h( poiki/lh te kai\ polu/strofoj kai\ pro\j pa=san e)pi/noian e)pithdei/a! e)nteu=qen ai( tou= au)xe/noj peristrofai\ kai\ th=j kefalh=j e)pikli/seij te kai\ a)naneu/seij kai\ h( kata\ th\n ge/nun e)ne/rgeia kai\ h( tw=n blefa/rwn diastolh\ a(/ma noh/mati ginome/nh kai\ tw=n loipw=n a)/rqrwn ai( kinh/seij, neu/roij me/n tisin a)naspwme/noij h)\ xalwme/noij, kaqa/per e)k mhxanh=j tinoj e)nergou=ntai! h( de\ dia\ tou/twn dieciou=sa du/namij au)toke/leuston e)/xei tina\* th\n o(rmh\n, proairetik%= pneu/mati kata/ tina fu/sewj oi)konomi/an e)n toi=j kaq' e(/kaston e)nergoume/nh! r(i/za de\ pa/ntwn a)pedei/xqh kai\ a)rxh\ tw=n kata\ ta\ neu=ra kinh/sewn, o( to\n e)gke/falon perie/xwn neurw/dhj u(mh/n.

ïðî¸çâîë¸òåëí¸ìü (5) ä(¹)õîìü 2æå ñêðîçý æ¸ëü ïðîõîäåùó, 2æå êü äâ¸æåí·¸ ñòðüìëåí·à æå ¸ ñ·ë¥ âüëîæ¸âø¸ òýëåñ¸. Wò(ü) ñåãî ðóêü” ñëóæåí¸å*, ðàçë¸÷íî æå ¸ ñüwáðàùàåìî ¸ êü â°ñàêîìó ¹ì¥øë¬í·ó (10) ïîòðýáíî, wò(ü) ñåãî â·¸ ñüwáðàùåí·à, ¸ ãëàâý ïðýêëîí¬í·à æå ¸ âüñêëîí¬í·à, ¸ ïî áðàäý äý¸ñòâî, ¸ âýæäàìü ðàçäýë¬í·å âüêóïý ðàçóìýí·åìü á¥âàåìî, ¸ ïðî÷·¸ìü ñüñòàâwìü ïîäâ¸çàí·à æ¸ëàì¸ (15) óáî íýê¥¸ì¸ âüñòðüçàåì¸ì¸ ¸ë¸ í¸ñïóùàåì¸ì¸ ÿêîæå wò(ü) õ¥òðîñò¸ íýê¥å äý¸ñòâóþòñå. À ¸æå ñêðîçý ñ¸õ(ü) ïðîõîäåù·à ñ¸ëà ñàìîäðüæàâíî íýêî¬AGR ¸ìàòü ñòðüìë¬í·å, ïðýä(ü)ðàçäýë¸òåëí¸ìü (20) ä(¹)õîìü ïî íýêîåìó ¬ñ(òü)ñòâà ñüìîòðåí·ó âü ¸õ°æå êîåãîæäî äý¸ñòâóåì¹. Êîðåí° æå â°ñýìü ¹êàçàñå ¸ íà÷åëî ¸õ°æå ïî æ¸ëàõ(ü) äâ¸æåí·¸ ¸æå çàò¸ëüêü oáäðüæåù·à æ¸ëíàà êîæà.

10. Ou)ke/ti ouån h(gou/meqa dei=n polupragmonei=n, peri\ ti/ tw=n zwtikw=n mori/wn to\ toiou=to/n e)stin, e)n tou/t% deixqei/shj th=j kinhtikh=j e)nergei/aj. o(/ti de\ me/gisto/n ti suntelei= pro\j th\n zwh\n 300 o( e)gke/faloj e)nargw=j to\ e)c e)nanti/ou sumbai=non dhloi=!

Í¸êàêîæå ¹áî íåïùóåìü ïîä(î)áàò¸ ìíîãî¸ñï¸òîâàò¸ w íý÷åñîìü wò(ü) æ¸âîòí¥õ(ü) || f.173r ¹äîâü” ñå ¬ñ(òü), âü ñåìü óêàçàíó á¥âøó äâ¸çàòåëíîìó äý¸ñòâó. ßêî ¹áî âåë·å íýêîå ¸ñïëüíÿåòü êü æ¸âwòó çàò¥ëüê(ü), [*] (10) ÿâý wò(ü) ñóïðîò¸âíàãî ñüëó÷àåìîå ÿâëÿåòü.

* tina ante e)/xei ponit r

* 7. ñëóæåí¸å et sim. Ch,N,R,Z : ñëîæåí·å B 8. ñòà æå â°ñàê¥ìü ¸çìýí¬í·å íåïðýëîæíî (5) íà ñåáý â¸äü ¸õ°æå 2ä¸íîþ âü ëîæí¥õ(ü) ¬ì¹ wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà çíàìåí·¸ íå ¸ñòóïàþùó íü â°ñýì¸ ¸æå ïî òýëåñ¸ ïðýëîæåí°ì¥ ñü ñâî¸ì¸ ÿâëÿåìà ïîçíàíì¥

10.

(25)

in ras. Ch (= cap. XXVIII, finis §3)

f.172v §9. 1-10 Gr. [h( fu/sij] t%= proairetik%= tot t%= sw/mati, “door, via de vrij beschikkende geest die zich uitstrekt doorheen de zenuwen, de impuls en kracht om te bewegen in het lichaam te leggen”, vgl. Sl. [¬ñ(òü)ñòâî] ïðî¸çâîë¸òåëí¸ìü tot òýëåñ¸: ä(¹)õîìü ... ïðîõîäåùó uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25; êü äâ¸æåí·¸, êü c. gen. pl. i.p.v. dat.?; ñòðüìëåí·à æå ¸ ñ·ë¥: gen. i.p.v. acc. 15-20 ïðýä(ü)ðàçäýë¸òåëí¸ìü voor proairetik%=: elders proairetiko/j bijna altijd ïðî¸çâîë¸òåëüíü – slechts éénmaal ïðî¸çâîë¬íü – (ook ïðî¸çâîë¬í¸¬ voor proai/resij, cf. Gloss.), en ðàçäýë¸ò¸, -ÿò¸ elders o.m. voor diaire/w / diaire/omai, ðàçäýë¬í¸¬ voor diai/resij; het lijkt alsof de vertaler [prodiairetiko/j] voor ogen had

164



MS. CH

ei) ga/r tina trw=sin h)\ r(hc = in o( peri\ au)to\n u(mh\n pa/qoi, eu)qu\j e)phkolou/qhse t%= pa/qei o( qa/natoj, ou)de\ pro\j to\ a)kare\j th=j fu/sewj a)ntisxou/shj t$= trw/sei, w(/sper, qemeli/ou tino\j u(pospasqe/ntoj, o(/lon to\ oi)kodo/mhma sugkatesei/sqh t%= me/rei! ouâ toi/nun paqo/ntoj pro/dhlo/j e)stin h( tou= panto\j zw/ou diafqora\, tou=to kuri/wj a)\n th=j zwh=j th\n ai)ti/an e)/xein o(mologoi=to.

Àùå ë¸ æå íýêóþ ÿçâó ¸ë¸ ðàñòðüæåí·å ¸æå w íåìü êîæà àá·¬ ïîñëýäîâà ïîñòðàæäåòü, ñòð(à)ñò¸ ñüìðüòü, í¸æå êü ìàëîìó ¹ÿçâë¬í¸þ ¬ñ(òü)ñòâó âüçìàãàþùó (15) – ÿêîæå* wñíîâàí·ó íýêîåìó ðàçîðåíó á¥âøó â°ñå çäàí·å ñüòðåñåñå ÷åñò¸ – 2ìóæå ¹áî ïîñòðàäàâ°øó ïðîÿâëåíî ¬ñ(òü) â°ñåãî æ¸âîòíà ðàñòëýí·å, ñå” âü ¸ñò¸íó ÿêî ¹áî æ¸çí¸ â¸íó ¸ìýò¸ ¸ñïîâýä¸ìî (20) áý.

11. E ) peidh\ de\ kai\ tw=n pausame/nwn tou= zh=n, katasbesqei/shj th=j e)gkeime/nhj t$= fu/sei qermo/thtoj, to\ nekrwqe\n katayu/xetai, dia\ tou=to kai\ e)n t%= qerm%= th\n zwtikh\n ai)ti/an katenoh/samen! ouâ ga\r e)pileloipo/toj h( nekro/thj e)phkolou/qhsen, a)na/gkh pa=sa t$= parousi/# tou/tou sunesta/nai to\ zw=on o(mologei=sqai! th=j de\ toiau/thj duna/mewj oi(onei\ phgh/n tina kai\ a)rxh\n th\n kardi/an katenoh/samen, a)f' hâj au)loeidei=j po/roi polusxidw=j a)/lloj e)c a)/llou diafuo/menoi, panti\ t%= sw/mati to\ qermo/n te kai\ purw=dej diaxe/ousi pneu=ma.

11. Åëìà æå ¸ ïðýñòàâø¸ìü 2æå æ¸ò¸, ¹ãàøåíý á¥âø¸ ëåæ¸ìý¸ âü ¬ñ(òü)ñòâý òîïëîòý, ¹ìðüùâëåííîå ¹ñòóæäàåòñå, ñåãî ðàä(¸) ¸ âü òîïëîìü æ¸âîòíóþ â¸íó ðàç¹ìýõîìü, (25) ¸äåæå áî w oñòàâø¸ìü ìðüòâîñòü ïîñëýäîâà, íóæäà â°ñàêà ïð¸øüñòâ·åìü | f.173v ñå¬ ñüñòàâë¬í¹ á¥ò¸ æ¸âwòíîìó* ¸ñïîâýäàåìó. Òàêîâý ¸æå ñ¸ëý, ÿêîæå ¸ñòî÷í¸êü íýê¥¸, ¸ íà÷åëî ñð(ü)ä(ü)öå ðàçóìýõwìü, wò(ü) í¬ãîæå ñîïëåâ¸äí¥ òîö¸, (5) ìíwãîðàçë¸÷íý ¸íü wò(ü) ¸íîãî ¸çðàñòàþùå, â°ñåìó òýëåñ¸ òîïë¥¸ æå ¸ wãí¬â¸äí¥¸ ðàçë¸âàþòü ä(¹)õü. * 9. ÿêîæå Ch,N,R,Z : ÿêî B 10. æ¸âwòíîìó et sim. Ch,N,R,Z : æ¸âwòíó B

f.173r §10. 10-15 variatio, opeenvolgende vert. v. trw=sin en t$= trw/sei met ÿçâó en ¹ÿçâë¬í¸þ í¸æå ... ¹ÿçâë¬í¸þ ¬ñ(òü)ñòâó âüçìàãàþùó verandering v. volgorde t.o.v. Gr. 15-20 ÿêî ¹áî: overbodig ÿêî gaat waarschijnlijk terug op oorspr. vertaling; de oorsprong v. de fout lijkt dittografie in het Gr. model: [kuri/wj w(j a)\n] §11. 25-26 gen abs. ouÒ ... e)pileloipo/toj met betrekkelijk voornaamwoord als subj., “bij het ontbreken waarvan...”, Sl. ¸äåæå ... w oñòàâø¸ìü, “waar immers door wat ontbreekt…”; onterecht adv. loci ¸äåæå voor ouÒ, dat absoluut gebruikt kan worden, cf. L&S: “abs. usages of certain Cases of the Relat. Pron., gen. sg. ouÒ of Place, where” f.173v 1-5 (t$= parousi/#) tou/tou (= to\ qermo/n): Sl. (ïð¸øüñòâ·åìü) ñå¬: fem. i.p.v. neutr., voor ñåãî ~ òîïëî¬; misschien werd het voornaamwoord geassocieerd met fem. [òîïëîòà]; verder Sl. elliptische pass. constructie ¸ñïîâýäàåìó voor Gr. act. inf. o(mologei=sqai; vgl. Gr. “...is het volstrekt noodzakelijk te onderkennen dat door de aanwezigheid daarvan (i.e. v. warmte) het levend wezen kan bestaan”, en Sl. “... is het volstrekt noodzakelijk dat het levend wezen wordt onderkend door de aanwezigheid daarvan te bestaan (lett. te zijn samengesteld)” 5-10 lex. ìíwãîðàçë¸÷íý voor polusxidw=j, L&S: much-cloven, branching

165



MS. CH

12. Åëìà æå â°ñàêî ¸ ï¸ù¸

12. E ) pei\ de\ pa/ntwj kai\ trofh\n e)/dei tina\ t%= qerm%= sumparei=nai para\ th=j fu/sewj --- ou) ga\r e)nde/xetai to\ pu=r e)f' e(autou= me/nein, mh\ dia\ tou= katallh/lou trefo/menon --- dia\ tou=to oi( tou= ai(/matoj o)xetoi\, kaqa/per e)k* phgh=j tinoj tou= h(/patoj a)formhqe/ntej, t%= qerm%= pneu/mati pantaxh= kata\ to\ sw=ma sumparodeu/ousin, w(j a)\n mh\, monwqe\n tou= e(te/rou to\ e(/teron, diafqei/r$ th\n fu/sin, pa/qoj geno/menon*. paideue/tw tou=to tou\j a)taktou=ntaj peri\ to\ iåson, didaxqe/ntaj para\ th=j fu/sewj o(/ti h( pleoneci/a fqoropoio/n ti pa/qoj e)sti/n.

ïîä(î)áàåòü íýêîå¸ òîïëîìó ñüïðýá¥ò¸ âü ¬ñ(òü)ñòâý – í¸ áî ìîùíî ¬ñ(òü) (10) wãíþ íà ñåáý ïðýá¥âàò¸, íå ï¸òàåìó ïîä(î)áí¥ìü – ñåãî ðàä(¸) êðüâí¥” ïîòîö¸, ÿêîæå íýêîåìó ¸ñòî÷í¸êó AGR êü ¬òðý ¹ñòðüì¸âøåñ(å), òîïëîòí¥ìü ä(¹)õîìü âüñóäó ïî òýëó ïðîõîäåòü, ÿêî ¹áî äà íå ¹2ä¸í¬íî (15) [áóäåòü] wò(ü) äðóãàãî äðóãîå ðàñòë¸òü ¬ñ(òü)ñòâî, ñòð(à)ñòü á¥âàåìî. Äà íàêàç¹åòü ñå” áåñ÷¸í°ñòâóþù¸õ(ü) o ðàâíîìü, íàó÷åíîìü á¥âøåìü wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà ÿêî ë¸õî¸ì°ñòâî òëåòâîðíà íýêàà ñòð(à)ñòü ¬ñ(òü). [*]

13. A ) ll' e)peidh\ mo/non a)prosdee/j e)sti to\ Qei=on, h( de\ a)nqrwpi/nh ptwxei/a tw=n e)/cwqen pro\j th\n i)di/an su/stasin e)pide/etai, dia\ tou=to tai=j trisi\ tau/taij duna/mesi di' wân e)/famen a(/pan oi)konomei=sqai to\ sw=ma, e)pi/rruton e)c / wqen e)peisa/gei * th\n u(/lhn, diafo/roij ei)so/doij to\ kata/llhlon au)tai=j ei)soiki/zousa.

13. (20) Íü ïîí¬æå ¬ä¸íî íåòðýáîâàòåë°íî ¬ñ(òü) Á(î)æ(ü)ñòâíîå, ÷ë(îâý)÷üñêàà æå í¸ùåòà âüíýøí¥õ(ü) êü ñâîåìó ñüñòîàí·ó òðýáóåòü, ñåãî ðàä(¸) òðüì¸ ñ¸ì¸ ñ¸ëàì¸ , ¸ì¸æå ðýõîìü â°ñå ¹ñòðàÿò¸ñå òýëî, ¸ñòýêàåìó (25) ïð¸íîñ¸òü wò(ü) âüíý AGR âåùü, ðàçë¸÷í¥ì¸ âüõîä¥ ïð¸êëàäíîå òýìü âüñå||ëÿþù¸. f.174r

14. T$= me\n ga\r phg$= tou= ai(/matoj, h(t / ij to\ h(/pa/r e)sti, th\n 302 dia\ th=j trofh=j xorhgi/an u(pe/qhke*! to\ ga\r e)peisago/menon a)ei\ dia\ tau/thj ta\j tou= ai(/matoj phga\j bru/ein e)k tou= h(/patoj paraskeua/zei, kaqa/per h( e)pi\ tou= o)/rouj xiw\n dia\ th=j oi)kei/aj i)kma/doj ta\j kata\ th\n u(pw/reian au)/cei phga\j,

14. Hñòî÷í¸êó ¹áî êðüâ¸, ¸æå ¬òðà ¬ñ(òü), ï¸ùåþ ïîäàí·å AGR âüëîæ¸ . Ïð¸âüíîñ¸ìîå áî ïð(¸)ñíî òîãî ðàä(¸) êðüâí¥å ¸ñòî÷í¸ê¥ ¸ñòåêàò¸ wò(ü) ¬òð¥ ¹ñòðàÿåòü, (5) ÿêîæå ¸æå íà ãîðý ñíýãü ñâîåþ âëàãîþ ¸õæå ïî ïîä(ü)ãîð¸þ âüçðàùàåò(ü) ¸ñòî÷í¸ê¥,

e)k om. abimnt statim tinoj phgh=j abik alio ord. gino/menon ilr e)peisa/gei e)/cwqen abikr alio ord. e)pe/qhke de

* 11. ëà. Â¸äýí·å íýêîå âðà÷åâíý¸øå o òýëåñ¸ íàøåì(ü) óñòðîåí·à ìàë¥ìü add. Z; B

*

quoque novum cap. incipit, sed titulum, ut semper, deficit

f.173v §12. 5-10 lex. âü ¬ñ(òü)ñòâý voor para\ th=j fu/sewj, “van bij, door de natuur” 10-15 var. v. Gr. mss. abimnt en abik, kaqa/per tinoj phgh=j tou= h(/patoj a)formhqe/ntej, i.e. verwijdering, “… zoals aan een bron aan de lever ontspringend”, vgl. Sl. ÿêîæå íýêîåìó ¸ñòî÷í¸êó êü ¬òðý ¹ñòðüì¸âøåñ(å), i.e. toenadering, “zoals van / naar (?) een bron naar de lever stromend” §13. 20-25 onterecht instr. òðüì¸ ñ¸ì¸ ñ¸ëàì¸, ‘door middel van’, voor dat., ‘voor; ten behoeve van’

166



MS. CH

dia\ tou= ba/qouj to\ oi)kei=on u(gro\n e)pi\ ta\j ka/tw fle/baj sunqli/bousa.

ãëüá¸íîþ ñâîþ* ìîêðîòó íà äîëí¥õ(ü) æ¸ëàõ(ü)* ¸çãí¬òàþùà.

15. To\ de\ e)gka/rdion pneu=ma dia\ tou= gei/tonoj e)peisa/getai spla/gxnou, o(\ kalei=tai me\n pneu/mwn, e)/sti de\ tou= a)e/roj doxei=on, dia\ th=j e)gkeime/nhj a)rthri/aj th=j e)pi\ to\ sto/ma dihkou/shj to\ e)/cwqen pneu=ma tai=j a)napnoai=j e)felko/menon! %â kata\ to\ me/son h( kardi/a e)neilhmme/nh, (kata\ mi/mhsin th=j tou= a)eikinh/tou puro\j e)nergei/aj a)dialei/ptwj kai\ au)th\ kinoume/nh) oiâo/n ti poiou=sin e)n toi=j xalkei/oij ai( fu/sai, e(/lkei te pro\j e(auth\n, e)k tou= parakeime/nou pneu/matoj plhrou=sa t$= diastol$= ta\j koilo/thtaj, kai\, to\ purw=dej e(auth=j e)kripi/zousa, tai=j e)xome/naij a)rthri/aij e)mpnei=!

15. Ñð(ü)äü÷í¥¸ æå ä(¹)õü áë¸æí¬þ ïð¸âüâîä¸òñå (10) ¹òðîáîþ, íàð¥÷åò æå ñå ä(¹)øí¸êü, ¬ñ(òü) æå ïð¸¬ò¸ë¸ùå âüçäóõà, íàëåæåùåå ðàä(¸) æ¸ë¸ ¸æå äî óñòü ïðîõîäåùî¸ âüíýøí¥¸ ä(¹)õü âüçä¥õàíì¥ ïð¸âëà÷¸ì¸, 2ìóæå ïî ñðýä(ý) ñð(ü)ä(ü)öå42 oáâ¸âàåìî (ïî ïîä(î)á¸þ (15) ïð¸ñíîäâ¸æ¸ìà”ãî wãíÿ äý¸ñòâó íåïðýñòàííî ¸ òî” ïîäâ¸çàåìî), ÿêîâî ÷òî òâîðåòü âü êîâà÷í¸öàõ(ü) ìýñ¸, ïð¸âëà÷¸ò°43 æå êü ñåáý wò(ü) ïðýä(ü)ëåæåùàãî ä(¹)õà, íàïëüíÿþùó ðàçëó÷åí·åìü ãëüá¸í¥, (20) ¸, oãí°íîå ñâîå ïðîõëàæäàþùó, áë¸æí·¸õ(ü) ñüñòàâü” oä(¹)øåâëÿåòü.

Kaq' o(moio/thta tou= luxniai/ou h)\ e(te/rou tuxo\n u(/lhj deome/nou puro/j e)sti kai\ e)n h(mi=n purw=de/j ti a)pokekleisme/non e)n t$= kardi/# to\ a)nazwpurou=n h(ma=j kai\ fula/tton dia\ th=j eu)krasi/aj! a)na/gkh ouån w(j kai\ au)to\ to\ purw=dej tw=n e)n gene/sei kai\ fqora= o)\n de/xesqai u(pokeime/nhj u(/lhj pro\j diamonh/n!

Òëü(êîâàí)·(å)*. Ïî ïîä(î)á¸þ ñâýò¸ëí¥å ¸ë¸ ¸ ¸í¥å ïî ñëó÷àþ âåù¸, òðýáóþùî¸ wãíÿ, ¬ñ(òü) ¸ âü íàñ(ü) oãí°íî íý÷òî çàòâîðåíî âü ñð(ü)ä(ü)ö¸, wæ¸âëÿþùåå (25) íàñ(ü) ¸ õðàíåùå áë(à)ãîðàñòâîðåí·åì(ü). Íóæäà óáî, ÿêî ¸ ñàìîå òî” oãí°íîå ñóù¸ì(ü) | f.174v âü á¥ò·¸ ¸ òëýí·¸ ñ¥” ïð¸2ìàò¸ ïîä(ü)ëåæåùåå âåù¸ êü ïðýá¥âàí·ó. * 12. acc. ñâîþ corr. : instr. ñâî¬þ codd. 13. æ¸ëàõ(ü) (= æ¸ëàa) Ch,N, æ¸ëàõü R,Z : æ¸ìa (?) B 14. òë¨¡ü Ch, òëüêü! N, òëüêîâàí·å R,Z, om. B

f.174r §14. 5-10 Gregorius speelt in zijn vergelijking met de polysemie v. fle/y, dat naast ‘ader, bloedvat’ ook gewoon ‘kanaal’ of ‘bron’ kan betekenen; Sl. æ¸ëà (in deze tekst voor fle/y, neu=ron, neura/ en a)rthri/a) biedt enkel de anatomische betekenis ‘ader; pees, zenuw’ h( xiw\n ... sunqli/bousa Sl. ñíýãü ... ¸çãí¬òàþùà: part. gen. voor nom. §15. 10-15 dia\ th=j e)gkeime/nhj a)rthri/aj th=j ... dihkou/shj: Sl. gen. íàëåæåùåå ðàä(¸) æ¸ë¸ met part. dat. ¸æå ... ïðîõîäåùî¸ (vgl. ook 174r, 20-25, òðýáóþùî¸ bij ñâýò¸ëí¥å ¸ë¸ ¸ ¸í¥å âåù¸) doxei=on ... to\ e)/cwqen pneu=ma e)felko/menon: Sl. ïð¸¬ò¸ë¸ùå ... âüíýøí¥¸ ä(¹)õü ïð¸âëà÷¸ì¸: part. pass. ïð¸âëà÷¸ì¸ te lezen bij ä(¹)õü – Gr. med. e)felko/menon opgevat als pass. bij pneu=ma? 15-20 lex. ìýñ¸ voor ai( fu/sai ‘blaasbalgen’, v. ìýõü, Mikl.: ph/ra, a)sko/j, qu/lakoj, SJS: Schlauch, Sack 15-25 [kardi/a] plhrou=sa ... e)kripi/zousa: Sl. [ñð(ü)ä(ü)öå] íàïëüíÿþùó ... ïðîõëàæäàþùó, uitbreiding dat. abs., cf. I 107v, 20-25 lex. ïðîõëàæäàþùó, ‘afkoelen’, voor e)kripi/zw, L&S: fan the flame, light up; stir up, rouse Tъlkоvanie: medisch scholion, cf. Prol. 20-25 gen. ñâýò¸ëí¥å ¸ë¸ ¸ ¸í¥å âåù¸ voor dat. na ïî ïîä(î)á¸þ, met part. dat. òðýáóþùî¸

167



MS. CH

u(/lh de\ au)tw= e)pithdei/a e)sti\n aiÒma kai\ pneu=ma! kai\ to\ me\n aiÒma a)po\ tou= h(/patoj pe/mpetai e)pi\ th\n kardi/an to\ kaqaro/tato/n te kai\ ei)lhkrine/staton! to\ de/ ge pneu=ma e)/swqen e)k tw=n e)n h(mi=n mh\ duname/nh labei=n h( fu/sij e)peno/hse th\n a)napnoh/n! dia\ me\n th=j ei)spnoh=j ei)sa/gousa kaqaro\n a)e/ra to\n a)nayu/xonta kai\ a)nazwpurou=nta to\ e)/mfuton h(mw=n qermo\n w(/sper e)pi\ tou= e)/cw puro/j! dia\ de\ th=j e)kpnoh=j e)ca/gousa ta\ lignuw/dh perittw/mata toute/sti to\n e)k th=j u(/lhj e)pigino/menon paxu/taton kapno/n! <...>* o(/tan metaba/ll$ to\ aiÒma kai\ to\ pneu=ma pro\j e(auto\ to\ e)/mfuton h(mw=n qermo/n. e)pei\ ouån phgh\ tou= e)mfu/tou qermou= e)stin h( kardi/a. e)de/onto de\ ta\ mo/ria h(mw=n kai\ to\ pa=n sw=ma tau/thj th=j qermasi/aj pro\j eu)krasi/an e)peno/hsen h( fu/sij ta\j a)rthri/aj oiÒon o)xetou/j tinaj di' au)tw=n xorhgou=sa to\ e)/mfuton qermo\n t%= panti\ sw/mati a)nalo/gwj e(ka/st% mori/% pro\j th\n i)di/an xrei/an. tau/taij ouån tai=j a)rthri/aij prosexrh/sato h( fu/sij kai\ poiei= di' au)tw=n o(/per kai\ e)pi\ th=j a)napnoh=j. dia\ me\n th=j sustolh=j th=j a)rthri/aj e)kkri/nousa ta\ lugnuw/dh perittw/mata e)pi\ ta\ e)/cw kai\ to\ e)/mfuton qermo\n xorhgou=sa pro\j e(/kaston mo/rion! kai\ parape/mpousa kaqaro\n a)er / a th= kardi/a o(/nper e)de/cato dia\ th=j diastolh=j! dia\ de/ ge th=j diastolh=j. de/xetai a)po\ th=j kardi/aj to\ e)/mfuton qermo\n kai\ ta\ lignuw/dh perittw/mata kai\ kaqaro\n to\n a)e/ra a)po\ tw=n e)/cw.

Âåù°* æå òîìó ïîòðýáíà* ¬ñ(òü) êðüâü ¸ äóõü, ¸ êðüâü óáî wò(ü) ¬òðå* ïîñ¸ëàåòñå âü ñð(ü)ä(ü)öå ÷¸ñòý¸øàà (5) æå ¸ ïðîçðà÷íý¸øà. Äóõ° æå âüíóòðü wò(ü) ¸õ°æå âü íàñ(ü) íå ìîãóùó ïð¸2ò¸ ¬ñ(òü)ñòâó, ¹ì¥ñë¸ âüçä¥õàí·å, âüâëý÷åí·åìü óáî äóõà âüâîäåù¸ ÷¸ñòü âüçä¹õü ïðîõëàæäàþùàãî ¸ wæ¸âëÿþùà ¬ñ(òü)ñòâ°íîå íàøå (10) òîïëîå, ÿêîæå w âüíýøí¬ìü oãí¸, wò(ü)äüõíîâåí·åì° æå ¸çíîñåùó ä¥ìíàà ¸çë¸øüñòâà, ñ¸ðý÷ü ¸æå wò(ü) âåù¸ ïð¸á¥âàåì¥” äåáåëý¸ø·¸ ä¥ìü. <...>, 2ãäà ïðýëîæ¸òü êðüâü ¸ ä(¹)õü êü ñåáý ¬ñ(òü)ñòâ°íîå íàøå (15) òîïëîå. Åëìà ¹áî ¸ñòî÷í¸êü ¬ñ(òü)ñòâ°íîìó òîïëîìó ¬ñ(òü) ñð(ü)ä(ü)öå, òðýáîâààõó æå ¹ä¥ íàøå ¸ â°ñå òýëî òó” òîïëîòó êü áë(à)ãîðàñòâîðåí¸þ. Îyì¥ñë¸ ¬ñ(òü)ñòâî àðò¸ð·å, ÿêîæå ïîòîê¥ (20) ¸ì¸æå ïîäàþù¸ íýê¥å, ¬ñ(òü)ñòâ°íîå òîïëî â°ñåìó òýëåñ¸, ïî ìýðý êîåìóæäî óä¹ êü ñâîå¸ ïîòðýáý. Ñ·å óáî àðò¸ð·å ïîòðýáîâà ¬ñ(òü)ñòâî, ¸ òâîð¸ò(ü) ñ¸ì¸ 2æå ¸ o âüçä¥õàí·ó, ñüïðýòàí·à óáî ðàä(¸) àðò¸ð·å (25) wò(ü)ìýòàþù¸ ä¥ìíàà ¸çë¸øüñòâà âüíý, ¸ ¬ñ(òü)ñò°âíîå òîïëî ïîäàþùó êü êî||åìóæäî f.179r ¹äó, ¸ ïðýïîñ¸ëàþùó ÷¸ñòü âüçäóõü ñð(ü)ä(ü)ö¹, 2æå ïð¸2òü ðàçëó÷åí·åìü. Çà 2æå ðàçäýë¬í·åìü ïð¸¬ìëåò(ü) wò(ü) ñð(ü)ä(ü)öà ¬ñ(òü)ñòâ°íîå òîïëî ¸ ä¥ìíà wò(ü)ð¥ãàí·à ¸ ÷¸ñòü âüçäóõü (5) wò(ü) âüíý.

toiou=to/n ti gi/netai vel toiou=to/n ti poiei= (h( fu/sij), vel simile quid desideratur, HÖRNER

* 15. âåù° æå Ch,N,R,Z : âåùüøå æå B 16. ïîòðýáíà Ch,N,R,Z : ïîòðýáà B 17. ¬òðå Ch,N,R,Z, 2òðà B

*

f.174v 5-15 mh\ duname/nh ... h( fu/sij e)peno/hse, ... ei)sa/gousa ... e)ca/gousa: Sl. dat. abs. íå ìîãóùó ... ¬ñ(òü)ñòâó, en hoofdwerkwoord ¹ì¥ñë¸ met onderverstaan [¬ñòüñòâî], aangevuld met part. âüâîäåù¸ en ¸çíîñåùó 20-26 e.v. h( fu/sij ... e)kkri/nousa, ... xorhgou=sa ..., parape/mpousa: ¬ñ(òü)ñòâî ... wò(ü)ìýòàþù¸, en ïîäàþùó ... ïðýïîñ¸ëàþùó, uitbreiding dat. abs., cf. I 170v, 20-25 20-25 lex. ïîòðýáîâà voor prosexrh/sato, in bet. L&S: use, avail oneself of a thing besides, cf. ook XXI 147v, 22 f.179r voor de verstoring in de foliëring, cf. Prol.

168



MS. CH

kai\ mh\ qauma/shj pw=j dunato\n kata\ tauto\n de/xesqai kai\ kaqaro\n a)e/ra kai\ lignuw/dh perittw/mata kai\ e)/mfuton qermo\n kai\ mh\ a)nami/gnusqai tau=ta o(mou= pa/nta! kai\ pa/lin pw=j dunato\n ta\ me\n lignuw/dh perittw/mata kata\ tauto\n a)pokri/nein e)pi\ ta\ e)/cw! kai\ kaqaro\n a)e/ra parape/mpein th= kardi/a kai\ e)/mfuton qermo\n toi=j mori/oij. h( ga\r fu/sij h)/goun ai( duna/meij diakritikai\ ouåsai! to\ me\n oi)kei=on kate/xousi to\ de\ a)llo/trion a)pokri/nousin.

H äà íå ïî÷þä¸ø¸ñå êàêî ìîùíî ¬ñ(òü) ïð¸2ìàò¸ ¸ ÷¸ñòü âüçäóõü, ¸ ä¸ìíàà ¸çë¸øüñòâà, ¸ 2ñ(òü)ñòâ°íî òîïëî, ¸ íå ñìýøàò¸ñå ñ¸ìü âüñýìü êóïíî, ¸ ïàê¥ êàêî ìîùíî ¬ñ(òü) ä¸ìíàà ¹áî ¸çë¸øüñòâà (10) âü 2ä¸íî ¸ñòåêàò¸ íà âüíýøíà”, ¸ ÷¸ñòü ïðýïîñ¸ëàò¸ âüçäóõ(ü) ñð(ü)ä(ü)öó, ¸ òîïëî óäýñåì(ü). ¬ñ(òü)ñòüâ°íî Dñ(òü)ñòâî áî, ñ¸ðý÷ü ñ·ë¥ ðàñ°ñóä¸òåëí¥ ñóùå, ñâîå óáî ñüäðüæåò(ü), òóæäîå æå wò(ü)ìýòàþòü. Ëåæåùåå*.

kai\ tou=to poiou=sa ou) dialei/pei, to\ me\n e)/cwqen dia\ th=j diastolh=j ei)j ta\j i)di/aj koilo/thtaj e(/lkousa, to\ de\ par' e(auth=j dia\ th=j sumptw/sewj tai=j a)rthri/aij ei)skri/nousa.

H ñå òâîðåùó íå oñêóäýâàåòü, âüíýøíåå ¹áî ðàçäýë¬í·åìü* âü ñâî¸õ(ü) óäîë·àõ(ü) âëýêóù¹, à 2æå âü òîìü ñüëó÷åí·åìü ñüñòàâîìü ðàçäýëÿþùó,

16. (/O moi dokei= kai\ th=j au)toma/tou tau/thj a)napnoh=j ai)/tion h(mi=n gi/nesqai! polla/kij ga\r o( me\n nou=j a)/sxolo/j e)sti pro\j e(te/rouj, h)\ kai\ panta/pasin h)remei=, luqe/ntoj e)n t%= u(/pn% tou= sw/matoj, h( de\ a)napnoh\ tou= a)e/roj ou) dialei/pei, mhd' o(tiou=n sunergou/shj ei)j tou=to th=j proaire/sewj.

16. Åæå ìí¸ò ì¸ ñå ¸ ñêîðàãî ñåãî âüçä¥õàí·à* â¸íîâíî íàìü (20) á¥âàò¸. Ìíîæ¸öåþ áî óìü ¹áî íåóïðàæí¬íü ¬ñ(òü) êü äðóã¥”ìü, ¸ë¸ ¸ âüñìà áåçìëüâ°ñòâóåòü, ðàñëàá¥âøóñå âü ñüíý òýëåñ¸, âüçä¥õàí·å æå âüçä¹õà íå oñêóäýâàåòü, í¸æå ÿêî

(15)

óáî (25) ñüäý¸ñòâóþùó âü ñ¸å ïðî¸çâîëåí·¹.

* 18. ëåæåùåå in mg. R,Z, om. B 19. ðàçäýë¬í·åìü Ch,N,R,Z : ðàçäåë¬í·å B 20. âüçä¥õàí·à et sim. Ch,N,Z,B : âúçä¥õà|õàí·à R

f.179r 5-10 kata\ tauto\n niet in vert. ¸ñòåêàò¸ (¸ñòýêàò¸), SJS: fließen, herausquellen, hier causatief ‘doen uitstromen’ voor a)pokri/nein? ÷¸ñòü ïðýïîñ¸ëàò¸ âüçäóõ(ü), verandering v. volgorde t.o.v. Gr. vervolg §15. 15-20 (ñð(ü)ä(ü)öå...) òâîðåùó ... âëýêóù¹ ... ðàçäýëÿþùó: uitbreiding dat. abs. I 107v, 2025 (kardi/a ...) to\ de\ par' e(auth=j tot ei)skri/nousa, “... terwijl het dat van bij zichzelf door contractie in de aders doet binnenstromen”, Sl. (ñð(ü)ä(ü)öå ...) à 2æå âü òîìü ñüëó÷åí·åìü ñüñòàâîìü ðàçäýëÿþùó, “... terwijl het hetgene daarin door samentrekking van de (samenstellende) delen verdeelt over de (samenstellende) delen”?; lex. ñüëó÷åí·å voor su/mptwsij in bet. ‘samentrekking, contractie’, cf. ook ñüë¹÷à¸ voor su/mptwsij in dezelfde betekenis XXI 124r, 23; algemeen ñüñòàâü, SJS: Ansammlung, Anhäufung, Organismus, Körper, Wesen, Element (in deze vert. ook voor u(po/stasij, stoixei=on, a)/rqron en a(rmoni/a) voor specifiek a)rthri/a (ook in ditzelfde hfst. 174r, 21; 175r, 20); ðàçäýëÿò¸ (elders in deze vertaling voor diaire/w, (kata)meri/zw) ‘verdelen, opdelen’, voor ei)skri/nw, hier L&S: cause to enter lex. ñêîðü, ‘snel’, als vert. v. au)toma/toj, hier in bet. L&S: self-acting, spontanuous; without external agency 20-25 Sl. í¸æå ÿêî óáî, i.e. mhd' o(t/ i ouån voor mhd' o(tiou=n (v. o(/stij + ouån)

169



MS. CH

oiåmai ga\r, e)peidh\ periei/lhptai t%= pneu/moni h( kardi/a kai\ prospe/fuken au)t%= kata\ to\ o)pi/sqion e(auth=j* me/roj, tai=j i)di/aij diastolai=j kai\ sumptw/sesi sugkinou=sa to\ spla/gxnon, th\n tou= a)e/roj o(lkh/n te kai\ e)mpnoh\n* e)kmhxana=sqai t%= pneu/moni! a)raio\j ga/r tij w)\n kai\ polu/poroj kai\ pa/saj ta\j e)n au)t%= koilo/thtaj pro\j to\n puqme/na th=j a)rthri/aj a)nestomwme/naj e)/xwn, sustello/menoj me\n kai\ sumpi/ptwn, to\ e)napoleifqe\n toi=j koi/loij pneu=ma kat' a)na/gkhn e)kpie/zwn proi/e + tai! u(poxwrw=n de\ kai\ a)noigo/menoj, e)pispa=tai t$= diasta/sei pro\j to\ kenou/menon* dia\ th=j o(lkh=j to\n a)e/ra.

Ìíþ áî, ïîí¬æ(å) oáü2òî á¥ñ(òü) äóøí¸êîìü | f.179v ñð(ü)ä(ü)öå ¸ ïð¸á¥ñ(òü) 2ìó ïî çàäíý¸ 2ãîAGR ÷åñò¸, ñâî¸ì¸ ðàçäýë¬íì¥ ¸ ñë¹÷à¸ ñüïîäâ¸çàþù¸ óòðîáó, âüçä¹õó âüâëý÷åí·å æå ¸ wò(ü)äüõíîâåí·åAGR õ¥òðüñòâîâàò¸ (5) äóøí¸êó. Ðýäüê° áî íýêàêü ñ¥” ¸ ìíwã(î)ïðîõîäíü ¸ â°ñà ÿæå âü í¬ìü ¹äîë·à êü äíó àðò¸ð·å wòâðüçåíà ¸ìýå, ñüïðåòàåìü óáî ¸ ñüïàäàå wñòàâø·¸ âü ãëüá¸íàõü äóõü ïî íóæä¸ ñüãí¬òàåìü (10) ïðî¸ñõîä¸òü, wò(ü)ñòóïàå æå ¸ wòâðüçàåìü ïð¸âëà÷¸òü ðàñòîÿí·åìü êü äâ¸æåùîìóñåAGR âëý÷åí·åìü âüçä¹õü.

304 17. Kai\ au(/th e)sti\ th=j a)proaire/tou tau/thj a)napnoh=j ai)ti/a, h( tou= a)tremei=n to\ purw=dej a)dunami/a! e)peidh\ ga\r i)/dio/n e)sti* tou= qermou= h( kata\ th\n ki/nhsin* e)ne/rgeia, tou/tou de\ ta\j a)rxa\j e)n t$= kardi/# katenoh/samen, to\ dihneke\j th=j e)n t%= me/rei tou/t% kinh/sewj th\n a)dia/leipton tou= a)e/roj o(lkh/n te kai\ e)kpnoh\n dia\ tou= pneu/monoj a)perga/zetai! dio\ kai\ para\ fu/sin e)pitaqe/ntoj tou= purw/douj, to\ a)/sqma tw=n diakaiome/nwn t%= puret%= sunexe/steron gi/netai, w(/sper e)peigome/nhj th=j kardi/aj to\n e)gkei/menon e)n au)t$=* flogmo\n t%= nearwte/r% pneu/mati katasbennu/ein.

17. H ñ·à ¬ñ(òü) íåïðî¸çâîë¬ííàãî ñåãî âüçä¥õàí·à â¸íà, 2æå áåçìëüâ°ñòâîâàò¸ oã°ííîìó (15) íåìîæåí·ó*, ïîí¬æå áî oñîáíî AGR òîïëîòíàãî 2æå ïî äâ¸æåí¸” ¬ñ(òü)AGR äý¸ñòâî, ñåìó æå íà÷åòê¥ âü ñð(ü)ä(ü)ö¸ ðàçóìýõîìü. Ñü2ä¸íÿåìîå âü ÷åñò¸ ñå¸ äâ¸çàí·å íåwñêóäíîå âüçä¹õà ïð¸âëý÷åí·å (20) æå ¸ wò(ü)äüõíóò·å äóøí¸êîìü ñüÒýì°æå ¸ ïðýçü äýëîâàåòü. ¬ñ(òü)ñòâî ïðîñòðüøóñå oãí°íîìó, ä¥õàí·å ðàñïàëÿåì¥õ(ü) oãíåìü ÷åñòý¸øå”* á¥âàåòü, [íü] ÿêîæå ïð¸õîäåùó ñð(ü)ä(ü)öó íàëåæåùàãî (25) 2ìóAGR ïëàìåíà íîâý¸ø¸”ìü äóõîìü ¹ãàøàò¸.

18. A ) ll' e)peidh\ penixra/ tij e)sti\n h(mw=n h( fu/sij kai\ tw=n pro\j th\n i)di/an su/stasin dia\ pa/ntwn e)pideh\j,

18. Íü ïîí¬æå ¹áîãî íýêîå || f.178r ¬ñ(òü) íàøå ¬ñ(òü)ñòâî ¸ ¸õ°æå

au)th=j bdklq e)kpnoh\n abceikmnq kinou/menon abcikmnq e)sti om. abd(?)nrt post ki/nhsin + e)stin abikmnrt e)n au)t$= ] au)t$= m

* 21. íåìîæåí·å prop. : íåìîæåí·ó et sim. codd. 22. ÷åñòý¸øå” Ch,N, ÷åñòý¸øåå R, B in corr. : ÷¸ñòý¸øåå Z, veri similis B a.c.

êü ñâîåìó òðýáîâàòåëíî,

*

ñüñòîÿí·ó

â°ñýì¸

f.179v §16. 1-5 ñë¹÷à¸ voor su/mptwsij in bet. ‘samentrekking, contractie’, cf. supra XII 124r, 23 §17. 1520 cf. app. crit. 21: íåìîæåí·ó codd. mogelijk secundair o.i.v. oã°ííîìó subj. to\ dhneke\j th=j ... kinh/sewj “het niet aflatende, voortdurende van de beweging”: Sl. ñü2ä¸íÿåìîå äâ¸çàí·å; cf. ook ñü¬ä¸í¸¬í¸¬ voor to\ dhneke\j XIV 128r, 13 20-25 íü is hier duidelijk misplaatst; cf. ook opm. infra 178r, 5-10 25-26 gen. voor acc. ïëàìåíà (o.i.v. vocaalstammen)

170



MS. CH

ou)k a)e/roj mo/non i)di/ou ptwxeu/ei kai\ pneu/matoj tou= to\ qermo\n diegei/rontoj, o(/per e)/cwqen pro\j th\n tou= zw/ou sunth/rhsin dihnekw=j e)peisa/getai! a)lla\ kai\ th\n u(perei/dousan to\n tou= sw/matoj o)/gkon trofh\n e)pi/kthton e)/xei. dia\ tou=to siti/oij te kai\ potoi=j a)naplhroi= to\ e)nde/on, e(lktikh/n tina tou= lei/pontoj du/namin kai\ a)pwstikh\n tou= peritteu/ontoj e)nqei=sa t%= sw/mati, ou)de\ pro\j tou=to tou= e)gkardi/ou puro\j mikra\n parexome/nou t$= fu/sei sune/rgeian.

íå âüçä¹õà òüêìî í¸ùåò°ñòâóþùó ñâîåãî ¸ ä(¹)õà 2æå òîïëîå âüçäâ¸çàþùó, 2æå wò(ü) âüíý (5) êü æ¸âîòíàãî ñüáëþäåí¸þ â°ñåãäà âüâîä¸òñå, <íü> ¸ ¹êðýïëÿþùóþ òýëåñíóþ òåãîòó ï¸ùó ò¹æäó ¸ìàòü. Ñåãî ðàä(¸) áðàøí¥ æå ¸ ï¸ò·¸ íàïëüíÿåòü ñêóäîñòíîå, ïð¸âëà÷¸òåëíó íýêóþ wñê¹äíàãî (10) ñ·ëó ¸ wò(ü)ðýâàòåëíó ¸çë¸øíàãî âüëîæ¸âøó òýëåñ¸, í¸æå êü ñåìó ñð(ü)äü÷íîìó wãíþ ìàëî ïîäàþùó ¬ñ(òü)ñòâó ñüäýàí·å.

19. E ) peidh\ ga\r to\ kuriw/taton tw=n zwtikw=n mori/wn kata\ to\n a)podoqe/nta lo/gon h( kardi/a e)sti\n h( t%= qerm%= pneu/mati zwpurou=sa ta\ kaq' e(/kaston me/rh, pantaxo/qen au)th\n e)nergo\n eiånai t%= drastik%= th=j duna/mewj o( Pla/sthj h(mw=n e)poi/hsen, w(j a)\n mhde\n au)th=j me/roj a)/prakto/n te kai\ a)no/nhton pro\j th\n tou= panto\j oi)konomi/an kataleifqei/h! dia\ tou=to kato/pin me\n u(poba=sa to\n pneu/mona, dia\ th=j dihnekou=j kinh/sewj, kaqe/lkousa/ te pro\j e(auth\n to\ spla/gxnon, a)neuru/nei pro\j th\n o(lkh\n tou= a)e/rouj tou\j po/rouj, a)poqli/bousa/* te pa/lin, e)kpnei=sqai to\ e)napeilhmme/non paraskeua/zei!

Ïîí¬æå áî ¸ñòý¸øåå æ¸âwò°í¥õ(ü) ¹äåñü” ïî óêàçàííîìó ñëîâó ñð(ü)ä(ü)öå ¬ñ(òü), (15) ¸æå òîïëîòí¥ìü ä(¹)õîìü oæ¸âëÿþùó êîåæäî ÷åñò¸, ïî âüñ¹ä(¹) òîìó ñ¸ëíó á¥ò¸ äý¸ñòüâíîþ ñ·ëîþ Ç¥æä¸òåëü íàøü ñüòâîð¸, ÿêî ¹áî äà í¸2ä¸íà òîìó ÷åñòü íåäý¸ñòüâíà æå ¸ íåïîëüçíà (20) êü â°ñàêîìó ñüìîòðåí¸þ wñòàâë¬íà áóäåòü. Ñåãî ñüçàä¸ óáî ïîä(ü)âüðàä(¸) øüä(ü)ø¸ äóøí¸êà, â°ñåãäàøí¸ìü äâ¸æåí·åìü ïð¸âëà÷åùó æå êü ñåáý ¹òðîáý, ðàç°ø¸ðàåòü êü ïð¸âëý÷åí·ó âüçä¹õà ïðîõîä¸, (25) âüç°ìóùàþùó AGR æå * ïàê¥ ¸çä¥õàâàò¸ oñòàâøåå óñòðàÿåòü;

* a)namoxli/zousa abck (cf. Sl. B)

* 23. âüç±ìóùàþùó æå Ch,N,R,Z : âúçìóùàþùó æå, âúçìóùà- in ras., ¸çãí¬òàþùó æå s.l. et in marg. add. B in corr.

19.

(cf. Gr.)

f.178r §18. 1-5 e.v. Sl. (¬ñ(òü)ñòâî ...) í¸ùåò°ñòâóþùó ... âüëîæ¸âøó en ä(¹)õà ... âüçäâ¸çàþùó: uitbreiding v. dat. abs., cf. I 107v, 20-25 5-10 misschien <íü> te herstellen voor a)lla\, cf. opm. supra 179v, 20-25 áðàøí¥ æå ¸ ï¸ò·¸ gen. v. gebrek bij ñêóäîñòíîå i.p.v. instr. voor Gr. dat. instr. §19. 10-15 lex. ¸ñòý¸øåå voor kuriw/taton, ku/rioj hier niet L&S: proper, real maar important, principal 15-20 oæ¸âëÿþùó (uitbreiding dat. abs.) voor zwpurou=sa, v. zwpure/w, to kindle into flame, to set on fire t%= drastik%= th=j duna/mewj, gesubst. adj. met adnominale gen., Sl. concretiserend äý¸ñòüâíîþ ñ·ëîþ 20-25 äóøí¸êà: gen. voor acc. (ñð(ü)ä(ü)öå ...) ïð¸âëà÷åùó: uitbreiding dat.abs. ¹òðîáý: secundair dat. i.p.v. acc. o.i.v. êü? 25-26 âüç°ìóùàþùó, SJS: âüçì©øòàò¸, o.m. in Bewegung bringen, tara/ssw, movere, beantwoordt mogelijk aan de lezing a)namoxli/zw, LG: aufheben van mss. abck; de correctie van B ¸çãíåòàþùó, Mikl. exprimere, beantwoordt zeker aan a)poqli/bousa, LG: ausquetschen, ausdrücken oñòàâøåå, i.e. to\ e)napoleleimme/non (v. e)napolei/pw) voor to\ e)napeilhmme/non (v. e)napolamba/nw, L&S: cut of and enclose; intercept)

171



MS. CH

e)n de\ toi=j e)/mprosqen e(auth=j prosfuei=sa t%= xwrh/mati th=j a)/nw gastro\j, e)/nqermon au)th\n kai\ pro\j ta\j i)di/aj e)nergei/aj kinoume/nhn poiei=! ou)k ei)j pneu/matoj o(lkh\n a)negei/rousa, a)ll' ei)j u(podoxh\n th=j katallh/lou trofh=j! 306 plhsi/on me\n ga\r pefu/kasin a)llh/lwn ai( ei)/sodoi tou= pneu/mato/j te kai\ th=j trofh=j, a)ntipareciou=sai kata\ to\ pro/mhkej h( e(te/ra pro\j th\n e(te/ran, kai\ t%= i)/s% me/tr% kata\ to\ a)/nw pe/raj sunaparti/zontai, w(/ste kai\ sunestomw=sqai pro\j a)llh/laj kai\ e(ni\ sto/mati tou\j po/rouj e)napolh/gein! o(/qen t%= me\n th=j trofh=j t%= de\ * tou= pneu/matoj h( ei)/sodoj gi/netai.

âü ïðýäí¥õ(ü) æå | f.178v 2ãî ñüïëåò°øóñå âüìýùåí·åìü ãîðí¬þ óòðîáîþ, òîïëîòíó* ñ¸þ ¸ êü ñâî¸ìü äý¸ñòâ·wìü äâ¸æ¸ìó òâîð¸ò(ü), íå âü äóõà* âëý÷åí·å âüçäâ¸çàþùó, íü âü* âüñïð¸2ò·å (5) ïîä(î)áí¥å ï¸ùå. Áë¸ç° áî ñóòü äðóãü äðóãà âüõîä¸ äóõà æå ¸ ï¸ùå, âüç°ïðî¸ñõîäåùå æå ïî ïðîäëüæàåìîìó äð¹ãü äðóãà, ¸ ðàâíîþ ìýðîþ íà ãîðí¬ìü êîíöó ñüâðüøàþòñå, ÿêî ¸ ñüwòâðüçàò¸ñå (10) äðóãü êü äðóãó ¸ 2ä¸íýì¥ ¹ñò¸ ïðîõîä¥ ¹ñòàâëÿò¸, òýì°æå wâî óáî ï¸ùå oâî æå AGR äóõà âüõîäü á¥âàåòü.

20. A ) ll' e)pi\ to\ ba/qoj ou)ke/ti diapanto\j to\ prosfue\j parame/nei th=j suzugi/aj* tw=n po/rwn! me/sh ga\r th=j e(kate/rwn e(/draj h( kardi/a parempesou=sa, t%= me\n pro\j a)napnoh\n t%= de\ * pro\j trofh\n ta\j duna/meij e)nti/qhsi! pe/fuke ga\r to\ purw=dej e)pizhtei=n th\n u(pekkai/ousan u(/lhn, o(\ dh\ kai\ peri\ to\ doxei=on th=j trofh=j kat' a)na/gkhn sumbai/nei! o(/s% ga\r dia/puron dia\ th=j gei/tonoj gi/netai qermasi/aj, tosou/t% ma=llon e)fe/lketai ta\ to\ qermo\n u(potre/fonta. Th\n de\ toiau/thn o(rmh\n o)/recin o)noma/zomen!

20. Íü âü ãëüá¸íý íå ê-òîìó â°ñåãäà ïð¸ñâîåííîå ïðýá¥âàåòü AGR ñü¬ä¸í¬í·åìü (15) ïðîõîäü”. Ïîñðýä(ý) áî wáî¸õ(ü) ñýäàë¸ùà ñð(ü)ä(ü)öå ïð¸âüïàäø¸, oâî óáî êü âüçä¸õàí·ó, wâî æå AGR êü ï¸ù¸ ñ·ë¥ âüëàãàåòü. ná¥÷å áî wãí°íîå ¸ñêàò¸ ïîä(ü)æ¸ãàþùóþ âåùü, (20) 2æå óáî ¸ o ïð¸2ò¸ë¸ùó ï¸ùå45 ïî íóæä¸ ñüëó÷à¬òñå. Åë¸êî áî ãîðåùå áë¸æí¬þ á¥âàåòü òîïëîòîþ, òîë¸êî ïà÷å ïð¸âëà÷¸òü òîïëîå ïîä(ü)ï¸òàþùà. Òàêîâîå æå óñòðüìë¬í·å æåëàí¸¬ (25) ¸ìåíóåìü.

21. Ei) de\ peridra/caito th=j a)rkou/shj u(/lhj to\ periektiko\n th=j trofh=j, ou)de\ ou(/twj h)remei= tou= puro\j h( e)ne/rgeia!

21. Àùå ë¸ æå oáü¸ìåòü äîâîëíóþ* âåùü wáü2ì¸òåëíîå ï¸||ùå, f.177r í¸æå ñ¸öå áåçìëüâüñòâóåòü oãí°íîå äý¸ñòâî,

to\ me\n ... to\ de\ almp1qrt1 abcenqrt to\ me\n ... to\ de\ qrt1

* 24. òîïëîòíó Ch,N,R,Z : òîïëwòíîþ B 25. íå âü äóõà et sim. Ch,N,R : íå âúçä¹õà et sim. Z,B 26. íü âü âüñïð¸2ò·å et sim. Ch,N,R,Z : íú âúçïð·åò·å B 27. äîâîëíóþ et sim. Ch,N,R,Z : äîëíóþ B

*

t$= suzugi/#

f.178v §19. 1-5 (ñð(ü)ä(ü)öå ...) ñüïëåò°øóñå ... âüçäâ¸çàþùó: uitbreiding v. dat. abs., cf. I 107v, 20-25 ãîðí¬þ óòðîáîþ instr. voor gen.; lex., het gebruik v. ¹òðîáà voor algemeen spla/gxnon (L&S: any of the inward parts) – hoger gebruikt voor de longen – én voor specifiek gasth/r is verwarrend zonder de Gr. tekst §20. 20-25 o)/recij hier ‘trek, eetlust’, niet de oudere bet. ‘verlangen’; Sl. æåëàí¸¬

172



MS. CH

a)lla\ kaqa/per e)n xwneuthri/% su/nthci/n tina th=j u(/lhj poiei=, kai\ dialu/sasa ta\ sunestw=ta kai\ a)naxe/asa*, kaqa/per e)k xoa/nhj tino\j metaxei= pro\j tou\j e)fech=j po/rouj! eiåta to\ paxumere/steron tou= ei)likrinou=j diakri/nasa, to\ me\n lepto\n di' o)xetw=n tinwn e)pi\ ta\j tou= h(/patoj a)/gei pu/laj, th\n de\ u(lw/dh* th=j trofh=j u(posta/qmhn ei)j tou\j eu)ruxwrote/rouj po/rouj tw=n e)nte/rwn a)pw/sato, kai\, toi=j polutro/poij au)tw=n e(ligmoi=j a)nastre/fousa, xro/n% parakate/xei th\n trofh\n toi=j spla/gxnoij, w(j a)\n mh\, di' eu)qu/thta tou= po/rou r(adi/wj a)poballo/menon*, eu)qu\j a)nakinoi/h to\ zw=on pro\j o)/recin, kai\ mhde/pote pau/oito th=j toiau/thj a)sxoli/aj kata\ th\n tw=n a)lo/gwn fu/sin o( a)/nqrwpoj.

íü ÿêîæå âü ãðüí¸ëý ñüðàñòàÿí·å íýêîå âåù¸ òâîð¸òü, ¸ ðàçäðóø¸â°øó ñüñòîåùàñå ¸ ðàçìýøàþùóAGR, ÿêîæå (5) wò(ü) ¸çë¸ò·à íýêîåãî ïðýë¸âàåòü êü ïðî÷·¸ìü ïðîõîäwìü. Òàæå äåáåëîå wò(ü) ÷åñò¸ wò(ü) ÷¸ñòàãî ðàñóä¸âø¸, òüí°êîå óáî ïîòîê¥ íýê¥¸ì¸ íà ¬òðüíàà ïð¸âîä¸òü âðàòà, ò¸ìýííîåAGR æå* ï¸ùå (10) äðîæä·å âü ïðîñòðàííý¸ø¸õ(ü) ïðîõwäü” ÷ðýâí¥õ(ü) wò(ü)ð¥íó, ¸, ìíîãîwáðàçí¸ì¸* wíýõ(ü) oáâ¸ò·¸ ïðýá¥âàþùó, âðýìå óäðüæàâàåòü ï¸ùó âü óòðîáàõ(ü), ÿêî äà íå óáî, âüñêîðý ïðîõîäîìü wò(ü)ëàãàåìàAGR (15) àá·å ïîäâ¸çàåòü æ¸âwòíîå êü æåëàí·ó, ¸ í¸êîãäàæå ïðýñòàò¸ òàêîâà”ãî ïîïå÷åí·à ÷ë(îâý)êü ïî áåñëîâåñí¥õ(ü) ¬ñ(òü)ñòâó.

22. E ) pei\ de\ kai\ t%= h(/pati ma/lista th=j tou= qermou= 308 sunergi/aj hån xrei/a pro\j th\n tw=n u(grw=n e)caima/twsin, a)fe/sthke de\ tou=to th=j kardi/aj kata\ th\n qe/sin (ou)de\ ga\r hån, oiåmai, dunato\n, a)rxh/n tina kai\ r(i/zan zwtikh=j ouåsan duna/mewj, peri\ th\n e(te/ran* a)rxh\n stenoxwrei=sqai) w(j a)\n mh/ ti th=j oi)konomi/aj e)n t$= a)posta/sei th=j qermantikh=j ou)si/aj parablabei/h,

22. Åëìà æå ¸ ¬òðý ïà÷å òîïëîòíîìó ñüäý¸ñòâó áýàøå ïîòðýáà êü ìîêðîòí¥”ìü (20) oêðüâàâë¬í·à – wò(ü)ñòîÿ æå ñ·à wò(ü) ñð(ü)ä(ü)öà ïî ïîëîæåí·ó (í¸æå áî áý, ìíþ”, ìîùíî, çà÷åëó íýêîåìó ¸ êîðåíó* æ¸âwòí¥å ñóù¹ ñ·ë¥ wò(ü) AGR* íà÷åëà ñüòåñêíÿò¸ñå) –, ÿêî óáî äà íå íý÷òî ñüìîòðåí·à âü wò(ü)ñòóïë¬í¸ (25) òîïëîòíàãî ñóùüñòâà ïîâðýæäåíü áóäåòü,

diaxe/asa m i)luw/dh a)poballome/nh q e(te/ran om. i

*

abcemn1r

* 28. æå om. N 29. ìíîãîwáðàçí¸ì¸ corr.: ìíîãîwáðàçí¸N Ch, ìíîãîwáðàçí¥ìü N, ìíwãîwáðàçí¸ìü R,Z, ìíwã(î)3áðàçí¥N B 30. êîðåíó et sim. Ch,N,R,Z : êîðåí·å B 31. ¸íîãî s.l. et in marg. add. B

f.177r §21. 1-5 (äý¸ñòâî ...) ðàçäðóø¸â°øó ... ðàçìýøàþùó: uitbreiding v. dat. abs., cf. I 107v, 20-25 510 lex. ¸çë¸ò·à, i.e. de handeling, SJS: Ausgießen; effusio, infusio, voor het object xoa/nhj, ‘trechter’ ò¸ìýííîå ... äðîæä·å is hier neutr. sing.; SJS äðîæä¸ª, -¸¸, fem. pl. 10-15 âü ïðîñòðàííý¸ø¸õ(ü) ïðîõwäü” ÷ðýâí¥õ(ü): âü c. gen. i.p.v. c. acc. äðîæä·å ... ïðýá¥âàþùó (uitbreiding dat.abs.): lex. afwijkend ïðýá¥âàò¸ voor a)nastre/fw; vgl. Sl. “... terwijl het [i.e. het sediment] daar blijft door de vele kronkelingen daarvan [i.e. de darmen]” en Gr. “... het [i.e. het sediment] omkerend door de vele kronkelingen daarvan” 15-20 ÷ë(îâý)êü ïî áåñëîâåñí¥õ(ü) ¬ñ(òü)ñòâó: verandering v. volgorde t.o.v. Gr. §22. 15-20 dat. òîïëîòíîìó ñüäý¸ñòâó i.p.v. gen. v. gebrek bij ïîòðýáà pro\j th\n tw=n u(grw=n e)caima/twsin Sl. êü ìîêðîòí¥”ìü oêðüâàâë¬í·à, êü c. gen., of ontercht bij ìîêðîòí¥”ìü door niet herkennen van de tussengeplaatste gen. 20-25 ñ·à voor ñ¸, fem. sing. ~ [¬òðà] 25-26 (íý÷òî ...) ïîâðýæäåíü áóäåòü voor [ïîâðýæäåíî áóäåòü]

173



MS. CH

po/roj neurw/dhj (a)rthri/a de\ to\ toiou=ton* para\ tw=n ta\ toiau=ta sofw=n o)noma/zetai) a)nadeca/menoj th=j kardi/aj to\ e)/mpuron pneu=ma fe/rei para\ to\ hâpar, au)tou= pou para\ th\n ei)/sodon tw=n u(grw=n sunestomwme/noj, kai\, a)naze/saj dia\ th=j qermo/thtoj th\n u(grasi/an, e)napoti/qetai/ ti* t%= u(gr%= th=j tou= puro\j suggenei/aj, t$= puroeidei= xro/# to\ tou= ai(/matoj eiådoj katafoini/caj.

ïðîõîäü æ¸ëí¥” | f.177v (àðò¸ð·à æå ñå” AGR wò(ü) ¸õ°æå òàêîâàà ìóäð¥õ(ü) ñüáðàâü ñð(ü)äü÷í¥” ¸ìåíóåòñå), òîïëîòí¥ äóõü, ïð¸íîñ¸òü ïð¸ ¬òðó, ò¹” íýãäå ïð¸ âüõîäó ìîêðîòí¥õ(ü) ñüwòâðüçàåìü, (5) ¸ âüçãðýàâ¸* òîïëîòîþ ìîêðîòó âüëàãàåòü AGR ìîêðîìó oã°ííîå ñüðîä°ñòâî, wãí¬â¸äíîþ ìàñò¸þ êðüâí¥” â¸äü w÷ðüâ¸âü.46

23. Eiåt' e)kei=qen a)formhqe/ntej di/dumoi/ tinej o)xetoi\, to\ oi)kei=on e(ka/teroj swlhnoeidw=j perie/xontej, pneu=ma/ te kai\ aiâma (w(j a)\n eu)po/reuton ei)/h to\ u(gro\n, t$= tou= qermou= kinh/sei sumparodeu=on kai\ koufizo/menon) e)f' a(/pan to\ sw=ma polusxidw=j kataspei/rontai, ei)j muri/aj o)xetw=n a)rxa/j te kai\ diafu/seij kata\ pa=n me/roj mixqei=sai de\ pro\j katasxizo/menoi! a)llh/laj tw=n zwtikw=n duna/mewn ai( du/o a)rxai\, h(/te to\ qermo\n pantaxh= kata\ to\ sw=ma kai\ h( to\ u(gro\n e)pipe/mpousa, kaqa/per tina\ dasmo\n a)nagkai=on e)k tw=n oi)kei/wn t$= a)rxhgikwte/r# th=j zwtikh=j oi)konomi/aj duna/mei dwroforou=sin.

23. Òàæå wò(ü)ò¹ä(¹) óñòðüì¸âøåñ(å) áë¸çüí°í¥ íýê¥¸ ïîòîö¸, ñâî¸ êî¸æäî (10) ïîòîêîâ¸äíý wáüäðüæåùå, äóõ° æå ¸ êðüâü (ÿêî äà óäîáüøüñòüâíî á¹äåòü ìîêðîå, òîïëîìó äâ¸æåí·åìü ñüïðýõîäå ¸ ëüã°÷àåìî) ïî â°ñåìó òýëåñ¸ ìíîãîðàçë¸÷íî ðàñ°ñýâàþòñå, âü òìàõ(ü) (15) ïîòîêü” íà÷åëà æå ¸ ðàç°äýë¬í·à ïî â°ñàêî¸ ÷åñò¸ ðàñ°öýïëÿåì¸. Ñìýñ¸â°ø¸ì(ü) æå ñå äðóãü êü äðóã¹ æ¸âîòí¥ì(ü) ñ¸ëàìü, äâý” íà÷åëý – òîïëîå óáî âüñ¹ä(¹) ïî òýëó ¸ ìîêðîå ïîñ¸ëàþù¸ – ÿêîæå íýêîå (20) ðàçäýë¬í·å í¹æä(ü)íî wò(ü) ñâî¸õ(ü) íà÷åëíý¸øî¸ æ¸âîòíàãî ñüìîòðåí·à ñ¸ëý äàðîíîñåòü.

24. )/Esti de\ au(/th h( kata\ ta\j mh/niggaj kai\ to\n e)gke/falon qewroume/nh, a)f' hâj pa=sa me\n a)r / qrou ki/nhsij, pa=sa de\ muw=n sunolkh\, pa=n de\ proairetiko\n pneu=ma kai\* toi=j kaq' e(/kaston mori/oij e)pipempo/menon,

24. Åñò° æå ñ·à ¸æå âü ñêðàí·àõü ¸ çàò¸ëêó â¸ä¸ìà*, wò(ü) í¬åæå âñàêîìó ¹áî ñüñòàâó äâ¸æåí·å, (25) <…> âñàê° æå ïðî¸çâîë¸òåëüíü äóõü

tou=to ab ti om. bimq kai\ om. abimnqr1

* 32. âüçãðýàâ¸ et sim. Ch,N,R,Z : âúçãðýâàò¸ B 33. â¸ä¸ìà et sim. Ch,N,R,Z : â¸ä¸ì¸ B

*

¸õ°æå ïð¸ïîñ¸ëàåì¥,

AGR

erasum est bd

êîåìóæäî

óäåñü”

f.177v §22. 5-10 âüçãðýàâ¸ voor âüçãðýàâü §23. 5-10 ñâî¸ i.p.v. ñâî¬ voor to\ oi)kei=on 10-15 o)xetoi\ (subj.) pneu=ma te kai\ aiâma (obj.) kataspei/rontai: (ïîòîö¸ ...) äóõ° æå ¸ êðüâü ðàñ°ñýâàþòñå: refl./pass. voor Gr. med.; wellicht werd äóõ° æå ¸ êðüâü opgevat als subj. mixqei=sai ... a)rxai/, ... dwroforou=si, Sl. dat. abs. ñìýñ¸â°ø¸ì(ü) met subj. æ¸âîòí¥ì(ü) ñ¸ëàìü, en dual. äâý” íà÷åëý als subj. v. äàðîíîñåòü 20-25 lex. ðàçäýë¬í·å, SJS: Teil(ung), Unterschied, Unterscheidung, voor dasmo\n, LG: Tribut – übertr., als Vgl. §24. 20-25 Sl. âñàêîìó bij ñüñòàâó i.p.v. [âñàêî¬] bij äâ¸æåí·å ~ Gr. 25-26 omissie door saut du même au même (pa=sa de\ ... pa=n de\ ...)

174



äý¸ñòâü||íà N-f.173r

MS. CH

e)nergo/n te kai\ kinou/menon to\n gh/in + on h(mw=n a)ndria/nta kaqa/per e)k mhxanh=j tinoj a)podei/knusi. tou= te ga\r qermou= to\ kaqarw/taton kai\ tou= u(grou= to\ lepto/taton, par' e(kate/raj duna/mewj dia/ tinoj mi/cew/j te kai\ a)nakra/sewj e(nwqe/nta, tre/fei te kai\ suni/sthsi dia\ tw=n a)tmw=n to\n e)gke/falon! 310 a)f' ouâ pa/lin e)pi\ to\ kaqarw/taton e)kleptunome/nh h( a)p' e)kei/nou a)na/dosij, u(palei/fei to\n periektiko\n tou= e)gkefa/lou u(me/na, o(\j a)/nwqen e)pi\ to\ ba/qoj au)loeidw=j dih/kwn, dia\ tw=n kaqech=j spondu/lwn e(auto/n te kai\ to\n e)gkei/menon au)t%= muelo\n dieca/gwn, t$= ba/sei sunapolh/gei th=j r(a/xewj! pa/saij o)ste/wn te kai\ a(rmoniw=n sumbolai=j kai\ muw=n a)rxai=j oiâo/n tij h(ni/oxoj au)to\j e)ndidou\j th=j kaq' e(/kaston kinh/sew/j te kai\ sta/sewj th\n o(rmh\n * kai\ th\n du/namin.

æ½ ¸ äâ¸æ¸ìà ç½ìëüíà”ãî íàø½ãî ¸ñò¹êàííà ÿêîæ½ wò(ü) õ¥òðüñòâà íýêî½ãî ¹êàç9½òü. Òîïëà”ãî 9áî ]¸ñòý¸ø½½ ¸ ìîêðààãî òüí°]à¸ø½½, wò(ü) êî½æäî ñ¸ë¥ íýê¥¸ìü ñìýø½í·½ì æ½ ¸ ðàñòâîð½í·½ìü (20) ñú½ä¸íøàñ½, ï¸òà½ò° æ½ ¸ ñúñòàâëÿ½òü ïàðàì¸ çàò¸ëüêü, wò(ü) í¬ãîæ½ ïàê¥ íà ]¸ñòý¸ø½½ ¸ñòüí°]àâà½ìî ¸æ½ wò(ü) wíîãî âúçäàí·½ ïîìàç¹½òü wá°äðüæàò½ëí9þ çàò¸ëêà êîæ¹, ¸æ½ ñúâ¥ø½ (25) âú ãëüá¸í9 ñîïë¬â¸äíî ïðîõîä½, ñêðîçý êî¸æäî â¥àõ(ü) ñ½á½ æ½ ¸ ë½æ¸ìà”ãî âú í¬ìú | N-f.173v ìîçãà ïðî¸çâîä½, øüñòâ·½ìü ñúïðýñòà½ò(ü) ãðúá¸, âúñýìü êîñò½ì æ½ ¸ ñúñòàâîìü ñúëîæ½í·wìü ¸ ñìýæ½í·½ìü íà]½ëà ÿêîæ(½) íýê¥¸ ïðàâ¸ò½ëü òü” äà½ êî½ì¹æäî äâ¸çàí·à (5) æ½ ¸ ñòîàí·à ¹ñòðúìë¬í·½ æ½ AGR ¸ ñ¸ë9.

25. Dia\ tou=to/ moi dokei= kai\ a)sfaleste/raj h)ciw=sqai froura=j, kata\ me\n th\n kefalh\n diplai=j o)ste/wn peribolai=j e)n ku/kl% dieilhmme/noj, e)n de\ toi=j spondu/loij tai=j te tw=n a)kanqw=n probolai=j kai\ tai=j polutro/poij kata\ to\ sxh=ma diaplokai=j, di' wân e)n a)paqei/# pa/s$ fula/ttetai, dia\ th=j periexou/shj au)to\n froura=j to\ a)sfale\j e)/xwn.

25. Ñ½ãî ðàä(¸) ìí¸ò ì¸ ñ½ ¸ òâðüäý¸øàãî ñïîä(î)á¸ò¸ñ½ õðàí¬í·à, âú

(15)

ãëàâý ¹áî ñ9ã9áí¥”ì¸ êîñò·¸ wáëîæ½íì¥ oêð(ü)ñòü wá°â¸òü, âú â¥àõ æå òðúíîâí¥ì¸ (10) ïðî¸çíîø½íì¥ <…>,

¸ì¸æ½ âú á½ñòð(à)ñò¸ âúñàêîìü õðàí¸ìü ¬ñ(òü), wäðúæ½ù½½ ðàä¸ 2ãî òâðúä¸í¬ òâðúäî½ ¸ì¹ù9.

* + te abir

N-f.173r hier ontbreekt een folio v. basis-handschrift CH; de tekst is aangevuld op basis van het verwante ms. N (aangegeven door gebruik v. ander lettertype) §24. 20-25 lex., calque âúçäàí·½ (SJS: Vergeltung, Herausgabe; to\ a)podido/nai) voor a)na/dosij in specifieke bet. LG: Ausdünstung (Verteilung, Verdunstung d. Dämpfe) 2526 e.v. u(me/na, o(\j ... dih/kwn ... dieca/gwn ... au)to\j e)ndidou\j: êîæ¹, ¸æ½ ... ïðîõîä½ ... ïðî¸çâîä½ ... òü” äà½: men verwacht part. fem. sing. op -ù¸, en òà voor òü” ë½æ¸ìà”ãî âú í¬ìú ìîçãà gen. voor acc. N-f.173v 1-5 lex. t$= ba/sei sunapolh/gei th=j r(a/xewj, “... mee ophoudt met / aan de basis van de ruggegraat”, Sl. øüñòâ·½ìü ñúïðýñòà½ò(ü) ãðúá¸, “... mee ophoudt met het verloop van de ruggegraat”?; ba/sij hier LG: der untere Teil, Ausgang, äußerstes Ende lex., vert. v. muw=n (“van de spieren”) met ñìýæ½í·½ìü, naar analogie met mu/w - ñúìýæàò¸, ‘(de ogen) sluiten’ íà]½ëà: gen. sing. i.p.v. dat. pl., i.e. a)rxh=j voor a)rxai=j §25. 5-10 òðúíîâí¥ì¸ voor tw=n a)kanqw=n, LG: wel Distel, Dornengewächs, maar hier, spitzzulaufender Knochen, von den Wirbelknochen 10-15 omissie probol[ai=j kai\ ... diaplok]ai=j, door homoioteleuton

175



MS. CH

26. (Omoi/wj d' a)/n tij kai\ peri\ th=j kardi/aj stoxa/saito, o(/ti, kaqa/per ti\j oiåkoj a)sfalh\j, au)th\ dia\ tw=n sterrota/twn perihrmo/sqh, tai=j tw=n o)ste/wn e)n ku/kl% perioxai=j w)xurwme/nh! kato/pin me\n ga/r e)stin h( r(a/xij, tai=j w)mopla/taij e(kate/rwqen h)sfalisme/nh! kaq' e(ka/teron de\ pla/gion h( tw=n pleurw=n qe/sij periptu/ssousa, to\ me/son duspaqe\j a)perga/zetai! e)n de\ toi=j e)/mprosqen, to\ ste/rnon kai\ h( th=j kleido\j suzugi/a probe/blhtai, w(j a)\n pantaxo/qen au)t$= to\ a)sfale\j a)po\ tw=n e)/cwqen dioxlou/ntwn fula/ssoito.

26. Ïîä(î)áíý æ½ ¹áî êòî ¸ w ñð(ü)ä(ü)ö9 äà ðàñìîòð¸òü, âú ¸ñò¸í9, ÿêîæ½ íýê¥¸ äîìü òâðüäü, (15) ñ½” òâðüäý¸ø¸”ì¸ wáëîæ½íî á¥ñ(òü), êîñòí¥”ì¸* wêð(ü)ñòü wãðàæä½íì¥ ¹òâðúæäà½ìî*. Ñúçàä¸ ¹áî ¬ñ(òü) ãðúáü, ïë½ùìà wáîþä9 ¹òâðüæä½íî; íà

27. Oiâon de\ kata\ th\n gewrgi/an e)sti\n i)dei=n, th=j e)k nefw=n e)pombri/aj h)\ th=j tw=n o)xetw=n e)pirroh=j dia/broxon poiou/shj to\ u(pokei/menon! kh=poj de/ tij u(pokei/sqw t%= lo/g%, muri/aj me\n de/ndrwn diafora\j pantodapa\j de\ tw=n e)k gh=j fuome/nwn i)de/aj e)n e(aut%= tre/fwn, wân kai\ to\ sxh=ma kai\ h( poio/thj kai\ h( th=j xro/aj i)dio/thj e)n poll$= diafor#= toi=j kaq' e(/kaston e)nqewrei=tai! tosou/twn toi/nun kata\ to\n e(/na xw=ron t%= u(gr%= trefome/nwn, h( me\n u(ponoti/zousa ta\ kaq' e(/kaston du/namij mi/a tij e)sti\ kata\ 312 th\n fu/sin *! h( de\ tw=n trefome/nwn i)dio/thj ei)j diafo/rouj to\ u(gro\n metaba/llei poio/thtaj! to\ ga\r au)to\ pikrai/netai me\n e)n t$= a)yi/nq%, ei)j fqoropoio\n de\ xumo\n e)n t%= kwnei/% meqi/statai!

27. ßêîâî æ½ âú ç½ìë¬äýëñòâý (25) ¬ñ(òü) â¸äýò¸, 2æ½ wò(ü) wáëàêü”

* kata\

êîþæäî ñòðàí9 ð½áðwìü ïîëîæ½í·½ wáü½ìëþù¹ ñðýäí¬½ í½¹äîáüñòð(à)ñòíî (20) ñüäýëîâà½òü; âú ïðýäí¥õ(ü) æ½ ïðúñ¥ ¹áî ¸ çàêëþ]½í·þ ñúí¸ò·½ ïðýä(ü)ëîæ½íî á¥ñ(òü), ÿêî ¹áî äà wò(ü)âúñ¹ä9 òîì9 òâðüäî½ wò(ü) ¸õæ½ wò(ü) âúíý ñòðàæä¹ù¸õ(ü) õðàí¸ìî á¹ä½òü.

wäüæä½í·à ¸ë¸ ïîòîêü ¸ç°âðýí·à ìîêðîòíî || N-f.174r òâîð½ù9 ïîä(ü)ë½æ½ù½½ – âðúò° áî íýê¥¸ äà ïîä(ü)ë½æ¸òü ñëîâ½ñ¸, òìàì¸ ¹áî äðýâ½ñü” ðàçë¸]·à âúñ½ñíýäíà æ½ ¸æ½ wò(ü) ç½ìë¬ âúçðàùà½ì¥õ(ü) â¸äýí·à âú ñ½áý <…>, ¸õæ½ ¸ (5) wáðàçü ¸ êà]üñòâî ¸ ìàñò¸ ñâî¸ñòâî âú ìíwsý ðàçë¸]·¸ ¸õæ½ âú êî½ìæäî â¸ä¸ò°ñ½ –, òîë¸öýìü ¹áî ïî 2ä¸íîìü ìýñòý ìîêð¥ìü ï¸òà½ìîìü, ñúâëàæàþù¸ ÿæ½ ïî êî½ì9æäî ñ¸ëà 2ä¸íà (10) íýêàà ïî ¬ñ(òü)ñòâ¹ ¬ñ(òü) AGR. Ï¸òàþù¸õ(ü) æ½ ñ½ ñâî¸ñòâî âú ðàçë¸]íàà ìîêðî½ ïðýëàãà½òü êà]üñòâà: òîæä½ áî || f.175r

oãîð÷àâàåòñå óáî âü ïåë¥íþ, âü òëåòâîðíî æå ¸çë¸ò·å âü êwí¸” ïðýëàãàåòñå,

* 34. êîñòí¥”ì¸ et sim. N,R,Z : êîñì¸ B 35. wãðàæä½íì¥ ¹òâðúæäà½ìî et sim. N,R : oãðàæä½í°ì¸ oãðàæäà½ìî Z,B

t. f. e)sti\n ed.

N-f.173v §26. 10-15 âú ¸ñò¸í9, i.e. o)/ntwj voor o(/ti 15-20 ïîëîæ½í·½ wáü½ìëþù¹, cf. I 107v, 20-25 2025 lex. verbaalsubst. çàêëþ]½í·½ voor klei/j in specifiek anatomische bet. ‘sleutelbeen’ lex. ñòðàæä¹ù¸õ(ü), SJS: ñòðàäàò¸, hier niet leiden, dulden, ertragen, maar sich bemühen, kämpfen voor dioxlou/ntwn, LG: ta\ dioxlou=nta, äußere Störfaktoren, äußere störende Einflusse §27. 25-26 e.v. gen. abs. th=j e)pombri/aj h)\ th=j e)pirroh=j ... poiou/shj: Sl. 2æ½ wäüæä½í·à ¸ë¸ ¸ç°âðýí·à … òâîð½ù9: contaminatie gen. en dat. in de absolute constr. N-f.174r 1-5 pantodapa\j, L&S: of every kind, of all sorts, Sl. âúñ½ñíýäíà: cf. II 109v, 9 tre/fwn ontbreekt in vert. f.175r 1-15 plantnamen zijn in vert. overwegend weergegeven met (soms niet eerder geattesteerde) leenwoorden

176



MS. CH

kai\ a)/llo e)n a)/ll% gi/netai, e)n kro/k%, e)n balsa/m%, e)n mh/kwni! t%= me\n ga\r e)kqermai/netai, t%= de\ katayu/xetai, t%= * de\ me/shn e)/xei poio/thta! kai\ e)n da/fn$ kai\ e)n sxi/n% kai\ toi=j toiou/toij eu)/pnoun e)sti\n, kai\ e)n suk$= de\ kai\ o)/xn$ kategluka/nqh, kai\ dia\* th=j a)mpe/lou bo/truj kai\* oiånoj e)ge/neto, kai\ o( tou= mh/lou xulo\j kai\ to\ tou= r(o/dou e)ru/qhma kai\ to\ lampro\n tou= kri/nou kai\ to\ kuani/zon tou= i)/ou kai\ to\ porfu/reon th=j u(akinqi/nhj bafh=j kai\ pa/nq' o(/sa kata\ th\n gh=n e)stin i)dei=n, e)k mia=j kai\ th=j au)th=j i)kma/doj a)nablasta/nonta, ei)j tosau/taj diafora\j kata/ te to\ sxh=ma kai\ to\ eiådoj kai\ ta\j poio/thtaj diakri/netai! – toiou=to/n ti kai\ kata\ th\n e)/myuxon h(mw=n a)/rouran qaumatopoiei=tai para\ th=j fu/sewj, ma=llon de\ para\ tou= Despo/tou th=j fu/sewj. o)ste/a kai\ xo/ndroi, fle/bej, a)rthri/ai, neu=ra, su/ndesmoi, sa/rkej, de/rma, pimelai\, tri/xej, a)de/nej, o)/nuxej, o)fqalmoi\, mukth=rej, wåta – pa/nta ta\ toiau=ta kai\ muri/a pro\j tou/toij a)/lla diafo/roij i)diw/masin a)p' a)llh/lwn kexwrisme/na mi#= t$= th=j trofh=j i)de/# katallh/lwj t$= e(autw=n tre/fetai fu/sei, w(j e(ka/st% tw=n u(pokeime/nwn th\n trofh\n proseggi/sasan, %âper a)\n e)mpela/s$, kat' e)kei=no kai\ a)lloiou=sqai, oi)kei/an kai\ sumfuh= t$= tou= me/rouj i)dio/thti ginome/nhn.

¸ ¸íî âü ¸íîìü á¥âàåòü, âü êðîêó, âü áàëñàíó*, âü ì¸êwíó, oâî óáî ñüãðýâàåòñå, (5) wâî æå óñòóæäàåòñå, wâî æå AGR ñðýäí¬ ¸ìàòü êà÷üñòâî, ¸ âü äàôíý ¸ âü ñõ·í¹ ¸ òàêîâ¥õ(ü)* áë(à)ãîóõàííî ¬ñ(òü), âü ñìîêâý æå ¸ âü oõí¸ óñëàä¸ñå, ¸ AGR ëîçí¥” ãðîçäü AGR â¸íî á¥ñ(òü), ¸ ÿáëüêå (10) ñîêü, ¸ ðóæ¸ ÷ðüâåíîñòü, ¸ êð·íó ñâýòëîå, ¸ ÷ðüíîñòü öâýòó, ¸ ïîðôy¨ðíîå ·àê·í»îâà oáàãðåí·à ¸ â°ñà 2ë¸êà ïî çåìë¸ ¬ñ(òü) â¸äýò¸, wò(ü) 2ä¸í¥å ¸ òîåæäå âëàã¥ ¸çðàñòàþùà, âü òîë¸êà (15) ðàçë¸÷·à ïî wáðàç¹ æå ¸ â¸äó, ïî ñâî¸ñòâàõ(ü) ðàñóæäàåò°ñå. Òàêîâî íý÷òî ¸ ïî wä(¹)øåâë¬ííî¸ íàøå¸ çåìë¸ ÷þäîòâîð¸ìî ¬ñ(òü) wò(ü) ¬ñ(òü)ñòâà, ïà÷å æå wò(ü) Âë(à)ä(¥)ê¥ ¬ñ(òü)ñòâó. Êîñò¸ ¸ õðüìåñòàâö¸, (20) æ¸ë¥ òüíê¥, ñüñòàâ¸, æ¸ë¥ äåáåë¥å, ñâåç¥, ïëüò¸, êîæà, ïðýò¸ë°ñòâà, âëàñ¥, <…> íîêò¸, 4÷¸, íîçäð¸, óø¸,… *; â°ñà òàêîâàà ¸ òìàì¸ êü ñ¸ìü ¸íà”, ðàçë¸÷í¥ì¸ ñîá°ñòâ·¸ (25) äðóãü wò(ü) äðóãà ðàçëó÷àåìà, 2ä¸íýìü â¸äîìü ï¸ùå ïîä(î)áíý ¸æå òýõ(ü) ï¸òàåòñå | f.175v ¬ñ(òü)ñòâî, ÿêîæå êîìóæäî ïîä(ü)ëåæåù¸õ(ü) ï¸ù¸ ïð¸áë¸æ¸âø¸ñå, 2ìóæå óáî ïð¸áë¸æ¸òñå, ïî wíîìü ¸ ¸çìýíÿò¸ñå, ñâîÿ ¸ ñü¬ñ(òü)ñòâ°íà ÷åñò¸ ñâî¸ñòâó (5) á¥âàåìý.

t%= ... t%= ... t%= ] to\ ... to\ ... to\ mnqrt dia\ ] o( abceit kai\ om. abceit

* 36. áàëñàíó et sim. Ch,N,R,Z, áàë°ñàì¹ B 37. ¸ òàêîâ¥õ(ü) et sim. Ch,N : ¸ òà¸ oâ¥a (?) et sim. R,Z,B 38. ¸ add. B

*

f.175r §27. 5-10 gen. ÿáëüêå, zachte uitgang v. fem. ÿáëúêà 10-15 ðóæ¸: in de lexica ðîæà voor ‘roos’; SKr. ruža algemene vert. öâýòó, a)/nqoj, flos, voor tou= i)/ou v. to\ i)/on: ‘viooltje’; öâýòú in SJS wel in specifieke bet. ‘lelie’ (kri/non; Lilie; lilium; êð¸íú) en ‘roos’ (r(o/don; Rose; rosa; ðîæà) 15-20 herhaling ïî in ïî ñâî¸ñòâàõ(ü) voor monoprothetisch Gr. (kata/ ...) kai\ ta\j poio/thtaj, misschien secundair voor ¸ ñâî¸ñòâàõ(ü), men zou hier ïî c. dat. verwachten i.p.v. c. loc. 15-25 lex., athesaurista õðüìåñòàâö¸ voor xo/ndroi, ‘kraakbeen’ (Mikl. wel õðPñòàâüöü; cf. IX 119r, 26) en ïðýò¸ë°ñòâà voor pimelai\ (‘(lichaams)vetten’); a)de/nej v. a)dh/n, ‘klier’, werd niet vertaald 25-26 en f.175v 1-5 ï¸òàåòñå graeciserend sing. bij subj. neutr. pl. â°ñà òàêîâàà...; in dat geval is ¬ñ(òü)ñòâî wellicht secundair voor ¬ñ(òü)ñòâîì(ü), zoniet werd het mogelijk opgevat als subj. v. ï¸òàåòñå

177



MS. CH

ei) ga\r kata\ to\n o)fqalmo\n* ge/noito, t%= o(ratik%= mori/% sugkatekra/qh, kai\ tw=n peri\ to\n o)fqalmo\n xitw/nwn tai=j diaforai=j oi)kei/wj ei)j e(/kaston katemeri/sqh! ei) de\ toi=j kata\ th\n a)koh\n me/resin e)pirru$=, t$= a)koustik$= katami/gnutai fu/sei! kai\ e)n xei/lei geno/menon xei=loj 314 e)ge/neto, kai\ e)n o)ste/% ph/gnutai, kai\ e)n muel%= a(palu/netai, kai\ tonou=tai meta\ tou= neu/rou, kai\ t$= e)pifanei/# sumperitei/netai, kai\ ei)j o)/nuxaj* diabai/nei, kai\ ei)j trixw=n ge/nesin leptopoiei=tai toi=j katallh/loij a)tmoi=j! ei) me\n dia\ skoliw=n proa/goito po/rwn, ou)lote/raj te kai\ kathgkulwme/naj ta\j tri/xaj e)kfu/ousa, ei) de\ di' eu)qei/aj h( tw=n trixopoiw=n a)tmw=n ge/noito pro/odoj, tetana/j te kai\ eu)qei/aj proa/gousa.

Àùå áî âü 4÷åñå AGR áóäåòü, â¸ä¸òåë°íîìó ¹äåñ¸ ñüðàñòâîð¸ñå*, ¸* ¸õ°æå w 4÷åñ¸ oäýÿí·¸ ðàçë¸÷¸wìü ñâî¸ñòüâíî âü êîåæäî ðàçäýë¸ñå. Àùå ë¸ æå 2æå âü ñëóõà ÷åñòåìü ïð¸âðüæåòñå, ñë¥øàòåë°íîìó (10) ñìýøàåòñå ¬ñ(òü)ñòâó, ¸ âü óñòíàõ(ü) á¥â°ø¸ ¹ñòíà á¥ñ(òü)*, ¸ âü êîñò¸ ñüòâðüæäàåòñå, ¸ âü ìîçãó ¹ìåê÷àâàåòñå, ¸ óêðýïëÿåòñå ñü æ¸ëîþ, ¸ ÿâë¬í·þ ñüïðîñò¸ðàåòñå, ¸ âü íîêüòüAGR ïðîõîä¸òü, (15) ¸ âü âëàñü” á¥ò·å ¸ñòüí÷àâàåòñå ïîä(î)áí¥ì¸ ïàðàì¸. Àùå óáî ñêðîçý ñòðüïüòí¥õ(ü) ïðîõîä¸òü ïðîõîäü”, ñêóäîñòí¸ æå ¸ wêðóæåí¥ âëàñ¸ ¸çðàùàþù¸, àùå ë¸ æå âü ïðàâîñòü ¸æå âëàñîòâîðí·¸õ(ü) (20) ïàðü á¹äåòü ïðî¸ñõîæäåí·å, ïðîñò¸ æå * ¸ ïðàâ¸ ïðî¸çâîäåù¸.

28. A ) lla\ polu\ tw=n prokeime/nwn o( lo/goj h(mi=n* a)popepla/nhtai, toi=j e)/rgoij e)mbaqu/nwn th=j fu/sewj, kai\ u(pogra/fein e)pixeirw=n o(/pwj h(mi=n kai\ e)c o(poi/wn* sune/sthke ta\ kaq' e(/kaston, ta/ te pro\j to\ zh=n kai\ ta\ pro\j to\ euå zh=n kai\ ei)/ ti meta\ tou/twn e(/teron kata\ th\n prw/thn diai/resin e)noh/samen.

28. Íü ìíîãî wò(ü) ïðýä(ü)ëåæåù¸õ(ü) íàìü ñëîâî AGR çàáëóä¸, äýëîîìü âüãëüáëÿåìü ¬ñ(òü)ñòâà, ¸ ïîä(ü)ï¸ñîâàò¸ íà÷¸íàå êàêî æå ¸ wò(ü) êàêîâ¥¸õ(ü) (25) íàìü AGR ñüñòàâë¬íà á¥øå ÿ[êî]æå êü êîåìóæäî, ÿæå êü 2æå æ¸ò¸ ¸ ÿ||æå f.176r êü 2æå áë(à)ãî æ¸ò¸, ¸ àùå ÷òî ïî ñ¸õ(ü) ¸íî ïî ïðüâîìó ðàçäýëåí¸þ ðàç¹ìýõwìü.

29. To\ ga\r prokei/menon hån dei=cai th\n spermatikh\n th=j susta/sewj h(mw=n ai)ti/an mh/te a)sw/maton eiånai yuxh\n mh/te a)/yuxon sw=ma,

Ïðýä(ü)ëåæåùå áî áý ïîêàçàò¸ ñýìåííóþ ñüñòîÿí·à íàøåãî â¸íó í¸æå áåñïëüòíý á¥ò¸ (5) ä(¹)ø¸, í¸æå áåç°ä(¹)øíó òýëó,

* e)n t%= o)fqalm%= i o)/nuxa abcimqrt h(mi=n o( lo/goj ainr kai\ e)c o(poi/wn h(mi=n i alio ord.

* 39. ñüðàñòâîð¸ñå et sim. Ch,N,R,Z : ñúðàñòâîð¸ò¸ñå, -ò¸ in ras. B 40. ¸ om. Ch,N 41. á¥ñ(òü) et sim. Ch,N,R,Z : ñóòü B 42. ïðîñò¸ æå Ch,N,B : ïîñò¸æå R,Z

29.

f.175v §27. 5-10 kata\ th\n a)koh\n: âü ñëóõà, âü c. gen. voor c. acc. 15-20 onduidelijk ñêóäîñòí¸ (vgl. SJS: ñê©äîñòü, Mangel, Knappheid; inopia, penuria) voor ou)lote/raj, L&S: ouåloj hier (of hair) woolly, crisp, curly, maar daarnaast ook compact, concise; vandaar mogelijk de Sl. vert. §28. 20-25 âüãëüáëÿåìü voor neutr. -ìî bij ñëîâî?; waarschijnlijk masc. te lezen ~ ‘de auteur’, ook pass. (‘verdiept, verzonken’) voor Gr. act. (‘diepgaand’), Gr. e)mbaqu/nw c. dat., LG: tief eindringen in – übertr. in d. Rede u. Argum.; sich vertiefen in

178



MS. CH

a)ll' e)c e)myu/xwn te kai\ zw/ntwn swma/twn zw=n kai\ e)/myuxon para\ th\n prw/thn a)pogenna=sqai zw=on*! e)kdecame/nhn de\ th\n a)nqrwpi/nhn fu/sin, kaqa/per tina\ trofo\n tai=j oi)kei/aij duna/mesin* au)th\n tiqhnh/sasqai! th\n de\ tre/fesqai * kat' a)mfo/tera kai\ katallh/lwj e)n e(kate/r% me/rei th\n au)/chsin e)pi/dhlon e)/xein! eu)qu\j me\n ga\r dia\ th=j texnikh=j tau/thj kai\ e)pisthmonikh=j diapla/sewj th\n sumpeplegme/nhn au)t$= th=j yuxh=j e)ndei/knutai du/namin, a)mudro/teron me\n kata\* th\n prw/thn e)kfainome/nhn, kaqech=j de\ t$= tou= o)rga/nou teleiw/sei sunanala/mpousan.

íü wò(ü) oä(¹)øåâë¬íí¥õ(ü) æå ¸ æ¸â¥õ(ü) òýëüñü” æ¸âî ¸ ïà÷å ïðüâ¥å wä(¹)øåâë¬ííî ðàæäàò¸ñå AGR, wæ¸äàþùó æå ÷ë(îâý)÷üñêîìó ¬ñ(òü)ñòâó, ÿêîæå íýêîþ ï¸òàòåë°í¸öó ñâî¸ì¸ 2ãî ñ·ëàì¸ AGR ï¸òàò¸[ñå], (10) ñå¸ æå ï¸òàò¸ æåAGR ñå íà wáî¸õ(ü), ¸ âü êîå¸æäî* ÷åñò¸ ïîä(î)áíý âüçðàùåí·å ÿâë¬ííî ¸ìýò¸. Àá·å ¹áî õ¥òðüñòí¥ìü ñ¸ìü ¸ õóäîæí¥ìü íàçäàí·åìü ñüïð¸ïëåòåííóþ òî¸ ä(¹)øåâíóþ ïîêàç¹åòü ñ·ëó, (15) òüí÷à¸øå” óáî ïà÷åAGR ïðüâ¥å ¸çüÿâëÿåìó, ïîòîì° æå oðãàíà ñüâðüøåí·åìü ñüïðîñ·àþùó.

30. Oiâon de\ e)pi\ tw=n liqoglu/fwn e)sti\n i)dei=n! prokei=tai me\n ga\r t%= texni/t$ zw/ou tino\j eiådoj e)n li/q% dei=cai! tou=to de\ proqe/menoj, prw=ton me\n to\n li/qon th=j sumfuou=j u(/lhj a)pe/rrhcen, eiåta periko/yaj au)tou= ta\ peritta\, proh/gage/* pwj dia\ tou= prw/tou sxh/matoj t$= mimh/sei t$= kata\ pro/qesin! w(/ste kai\ to\n a)/peiron dia\ tw=n fainome/nwn tou= skopou= th=j te/xnhj kata-316-stoxa/sasqai! pa/lin e)pergasa/menoj*, prosh/ggise ple/on t$= o(moio/thti tou= spoudazome/nou! eiåta to\ te/leion kai\ a)kribe\j eiådoj e)gxeirourgh/saj t$= u(/l$, ei)j pe/raj th\n te/xnhn proh/gage! kai\ e)/sti le/wn h)\ a)/nqrwpoj h)\ o(/,ti a)\n tu/x$ para\ tou= texni/tou geno/menon, o( pro\ braxe/oj a)/shmoj li/qoj! ou) th=j u(/lhj pro\j to\ eiådoj u(pameifqei/shj a)lla\ tou= ei)/douj e)pitexnhqe/ntoj t$= u(/l$.

30. ßêîâî æå ïð¸ êàìåíàðåõ(ü) ¬ñ(òü) â¸äýò¸: Ïðýä(ü)ëåæ¸ò° áî óáî õ¥òðüöó æ¸âwòíó íýêîåìó (20) â¸äü âü êàìåí¸ óêàçàò¸. Ñå æå ïðýä(ü)ëîæ¸âü, ïðüâýå óáî êàìåíü ñü¬ñ(òü)ñòâ°í¥å âåù¸ ðàñòðüæå, òàæå wá°ñýêü 2ìó ¸çë¸øíàà, ïð¸íåñåAGR* íýêàêî ïðüâ¥”ìü oáðàçîìü ïîäðàæàí·åìü 2æå ïî ïðýä(ü)ëîæåí·ó, (25) ÿêî ¸* íå¸ñêóñíîìó â¥ä¸ì¥ì¸ ì¥ñëü õ¥òðîñò¸ ðàñìàòðàò¸. Ïàê¥ | f.176v ïð¸ëîæü äýëàí¸þAGR ïð¸áë¸æ¸ñå ìíîæàå ïîä(î)á¸þ òüù¸ìàãî. Òàæå ñüâðüøåí¥ ¸ ¸çâýñòí¥ â¸äü ðóêàìà ñüäýëàâü âåù¸þ âü êîíüöü õ¥òðîñòü ïðî¸çâåäå, ¸ ¬ñ(òü) ëüâü (5) ¸ë¸ ÷ë(îâý)êü ¸ë¸ 2æå àùå ïð¸ëó÷¸òñå wò(ü) õ¥òðüöà á¥âàåìî, ¸æå ïðýæäå ìàëà íåíàçíàìåíàíí¥ êàìåíü, íå âåù¸ êü â¸äó ïðýìýíåííý á¥âø¸ íü â¸äó õ¥òðüñòâóåì¹ âåù¸þ.

* zw=on om. bimn1t post au)th\n ponunt abinr +

* 43. êîå¸æDî N, ita -å- s.l. Ch : êîåæDî et sim. R,Z,B 44. ïð¸íåñå Ch,N,R,Z, ïð¸âúíåñå B 45. ¸ om. B

abceilmnr para\ abcimn prosh/gage bhmnr1st prosergasa/menoj abc

te

f.176r §29. 5-10 para\ th\n prw/thn, cf. L&S: the first time (opp. e)pi\ th=j deute/raj): onjuiste calque ïà÷å ïðüâ¥å, naar analogie met ïà÷å c. gen. voor para/ c. acc. elders acc. íýêîþ ï¸òàòåë°í¸öó ~ Gr., i.p.v. dat. zoals ÷ë(îâý)÷üñêîìó ¬ñ(òü)ñòâó, subj. DcI. 15-20 ïà÷å ïðüâ¥å, cf. supra 176r 5-10 §30. 20-25 ïîäðàæàí·åìü: instr. i.p.v. te verwachten dat. f.176v 1-5 en 5-10 tweemaal instr. âåù¸þ (v. âåùü) waar men eerder dat. zou verwachten; misschien nom. âåù¸¬, cf. Srezn.

179



MS. CH

Toiou=to/n ti* kai\ e)pi\ th=j yuxh=j logisa/menoj, tou= ei)ko/toj ou)x a(marth/setai! th\n ga\r pa/nta texniteu/ousan Fu/sin e)k th=j o(mogenou=j u(/lhj labou=san, e)n e(aut$= to\ e)k tou= a)nqrw/pou me/roj dhmiourgei=n a)ndria/nta fame/n. w(/sper de\ t$= kat' o)li/gon e)rgasi/# tou= li/qou to\ eiådoj e)phkolou/qhsen, a)mudro/teron me\n para\ th\n prw/thn, teleio/teron de\ meta\ th\n tou= e)/rgou sumplh/rwsin! ou(/tw kai\ e)n t$= tou= o)rga/nou gluf$= to\ th=j yuxh=j eiådoj kata\ th\n a)nalogi/an tou= u(pokeime/nou profai/netai, a)tele\j e)n t%= a)telei= kai\ e)n t%= telei/% te/leion! a)ll' e)c a)rxh=j a)\n te/leion hån ei) mh\ dia\ th=j kaki/aj h( fu/sij e)kolobw/qh! dia\ tou=to h( pro\j th\n e)mpaqh= kai\ zww/dh ge/nesin koinwni/a ou)k eu)qu\j e)kla/mpein e)n t%= pla/smati th\n qei/an ei)ko/na e)poi/hsen a)ll' o(d%= tini kai\ a)kolouqi/# dia\ tw=n u(likw=n te kai\ zwwdeste/rwn th=j yuxh=j i)diwma/twn e)pi\ to\ te/leion a)/gei to\n a)/nqrwpon.

Òàêîâî íýêòîAGR (10) ¸ w ä(¹)ø¸ âüìýí¸âü äwñ(òî)¸íàãî íå ïîãðýø¸òü. Hæå áî â°ñà õ¥òðüñòâóþùå Dñ(òü)ñòâî wò(ü) ñüðîäí¥å âåù¸ ïð¸2ìøó âü ñåáý 2æå wò(ü) ÷ë(îâý)êà ÷åñòü ñüäýòåë°ñòâîâàò¸ ¸ñòóêàííà ðýõîìü, (15) ÿêîæå áî 2æå ïî ìàëó äýëàí·åìü êàìåíó â¸äü ïîñëýäîâà, òüí÷à¸øå” óáî ïà÷å ïðüâ¥å, ñüâðüøåííý¸øå æå ïî äýë¹ ñêîí÷àí·à. Ñ¸öå ¸ âü oðãàíà ¸ñòóêàí¸ ä(¹)øåâí¥ â¸äü [ñ¸öå] ïî ðàâüí°ñòâó ïîä(ü)ëåæåùàãî (20) ïðîÿâëÿåòñå, íåñüâðüøåííî âü íåñüâðüøåííîìü ¸ âü ñüâðüøåííîìü ñüâðüøåííî. Íü wò(ü) íà÷åëà óáî ñüâðüøåííî áý àùå íå çëîá¥ ðàä¸ ¬ñ(òü)ñòâî ïðýêðàùåíî á¥ñ(òü). Ñåãî ðàä(¸) 2æå êü ñòð(à)ñòíîìó (25) ¸ æ¸âîìó á¥ò¸þ wáùåí·å íå àá·å ïðîñ·àâàò¸ âü ñüçäàí·¸ á(î)æ(ü)ñòâíîìó || f.180r wáðàçó ñüòâîð¸, íü ïóòåìü íýê¥¸ìü ¸ ïîñëýäîâàí·åìü âåùí¸ì¸ æå ¸ æ¸âý¸ø¸ì¸ ä(¹)øå ñîá°ñòâ·¸ íà ñüâðüøåí°íîå âåäåòü ÷ë(îâý)êà.

31. To\ de\ toiou=ton do/gma kai\ o( me/gaj a)po/stoloj e)n t$= pro\j Korinqi/ouj dida/skei, le/gwn! o(/te h)/mhn

31. Òàêîâîå æå ¹÷åí·å ¸ (5) âåë¸ê¥” àï(î)ñ(òî)ëü âü 2æå êü Êîð·í»·wìü ó÷¸òü, ãë(àãîë)å: “Åãäà áýõü ìëàäåíüöü, ãë(àãîë)àõü ÿêî ìë(à)ä(å)í(ü)öü, ìóäðüñòâîâàõ(ü) ÿêî ìëàäåíüöü, ïîì¥øëÿõ(ü) ÿêî ìë(à)ä(å)í(ü)öü. Åãäà æå á¥õ(ü) ìóæü, óïðàçí¥õ(ü) ìëàäåíü÷üñêàà”.AGR (10) Íå ¸íî¸ âü ìóæ¸ ä(¹)ø¸ ïð¸âüøüä(ü)øî¸ ïà÷å ¸æå âü äýò¸ùó ðàç¹ìýâàåìý,

nh/pioj, w(j nh/pioj e)la/loun, w(j nh/pioj e)fro/noun, w(j nh/pioj e)logizo/mhn! o(/te de\ ge/gona a)nh\r, kath/rghka ta\ tou= nhpi/ou! * ou)k a)/llhj e)n t%= a)ndri\ th=j yuxh=j e)peiselqou/shj para\ th\n e)n t%= meiraki/% nooume/nhn,

tij bcmnp2 e)la/loun w(j nh/pioj ed. et e)logizo/mhn w(j nh/pioj, tum e)fro/noun w(j nh/pioj ain alio ord.

* ti ]

f.176v §30. 15-20 äýëàí·åìü: instr. i.p.v. dat. bij ïîñëýäîâà ïà÷å ïðüâ¥å: cf. supra, 176r, 5-10 en 15-20 meta\ th\n tou= e)/rgou sumplh/rwsin, “na de voltooiing van het werk”, Sl. ïî äýë¹ ñêîí÷àí·à, “na het werk van de voltooiing”, of ïî c. gen. 25-26 e.v. lex., onterecht æ¸âîìó en æ¸âý¸ø¸ì¸, SJS: æ¸âü, lebend, lebendig; lebenspendend; zw=n, th=j zwh=j, voor zww/dh en zwwdeste/rwn, LG: zww/dhj: tierisch, beim Tier f.180r §31. 5-10 Ad Corinthios I 13.11

180



MS. CH

h( nhpiwdeste/ra katargei=tai dia/noia kai\ h( a)ndrw/dhj e)ggi/netai! a)lla\ th=j au)th=j, e)n e)kei/n% me\n to\ a)tele\j, e)n tou/t% de\ diadeiknuou/shj to\ te/leion.

ìëàäåíü÷üñêàà óïðàæíàåòñå ì¥ñëü ¸ ìóæüñêàà * ïð¸á¥âàåòü, íü òî¸æäî âü oíîìü óáî íåñüâðüøåííîå, âü ñåì° æå ïîêàç¹þù¸ ñüâðüøåííîå.

32. (/Wsper ga\r ta\ fuo/mena/ te kai\ au)ca/nonta zh=n le/gomen, pa/nta de\ ta\ e)n metousi/# zwh=j kai\ fusikh=j o)/nta kinh/sewj ou)k 318 a)/n tij a)/yuxa fh/seien, ou) mh\n ou)de\ telei/aj yuxh=j mete/xein th\n toiau/thn zwh/n e)stin ei)pei=n! genome/nh ga\r e)n toi=j futoi=j yuxikh/ tij e)ne/rgeia, me/xri tw=n kat' ai)/sqhsin kinhma/twn ou)k e)/fqase! pa/lin de\ kata\ prosqh/khn du/nami/j tij yuxikh\ toi=j a)lo/goij e)gginome/nh, ou)de\ au)th\* tou= te/louj e)fi/keto, lo/gou te kai\ dianoi/aj xa/rin e)n e(aut$= mh\ xwrh/sasa.

32. (15) ßêîæå áî âüçðàùàåìàà æå ¸ ïðîçåáàþùà æ¸ò¸ ãë(àãîë)åìü, â°ñà æå ¸æå âü ïð¸÷åùåí¥” æ¸âwòó ¸ ¬ñ(òü)ñò°âíàãî ñ¹ùå äâ¸çàí·à íå óáî êòî áåç°ä(¹)øíà ðå÷åòü, í¸æå óáî ñüâðüøåííý¸ ä(¹)ø¸ ïð¸÷åñòíý (20) á¥ò¸ òàêîâî¸ æ¸çí¸ ¬ñ(òü) ðåù¸. Á¥â°øó æå âü ñàäîâí¥õ(ü) ä(¹)øåâíîìó íýêîåìó äý¸ñòâ¹, äî ¸õ°æå ïî ÷þâüñòâó äâ¸çàí·¸ íå äîñò¸æå. Ïàê¥ æå ïî ïð¸ëîæåí·ó ñ¸ëà íýêàà ä(¹)øåâíàà áåñëîâåñí¥ìü ïð¸á¥âø¸, (25) í¸æå ñ·àAGR êîíüöü ïîñò¸æå, ñëîâó æå ¸ ì¥”ñë¸ áë(àãî)ä(à)òü âü ñåáý íå âüìýñò¸âø¸. | f.180v

33. Dia\ tou=to/ famen th\n me\n a)lhqh= kai\ telei/an yuxh\n th\n a)nqrwpi/nhn eiånai, dia\ pa/shj e)nergei/aj gnwrizome/nhn! ei) de/ ti a)/llo mete/xei zwh=j, e)n kataxrh/sei tini\ sunhqei/aj e)/myuxon le/gomen, o(/ti mh\ telei/a e)n tou/toij e)sti\n h( yuxh\, a)lla/ tina me/rh yuxikh=j e)nergei/aj, a(\ kai\ e)n t%= a)nqrw/p% kata\ th\n mustikh\n tou= Mwu+se/wj a)nqrwpogoni/an e)pigegenh=sqai, dia\ th\n pro\j to\ e)mpaqe\j oi)keio/thta memaqh/kamen! dia\ tou=to sumbouleu/wn o( Pau=loj toi=j a)kou/ein au)tou= duname/noij, th=j teleio/thtoj e)/xesqai,

Ñåãî ðàä(¸) ðýõîìü ¸ñò¸ííóþ ¸ ñüâðüøåí°íóþ ä(¹)øó á¥ò¸, â°ñàê¥ìü ÷ë(îâý)÷üñêóþ äý¸ñòâîìü ïîçíàâàåìó. Àùå ë¸ æå ÷òî ¸íî ïð¸÷åùàåòñå æ¸çí¸ âü ÷ðýçüïîòðýá°ñòâà (5) íýêîåãî wá¥÷àÿ wä(¹)øåâë¬íî ãë(àãîë)åìü, ÿêî íå ñüâðüøåíà ¬ñ(òü) âü ñ¸õ(ü) ä(¹)øà, íü íýê¥å ÷åñò¸ ä(¹)øåâíàãî äý¸ñòâà, ÿæå ¸ âü ÷ë(îâý)öý ïî òà¸íîì¹ Ìwy¨ñåwâó ÷ë(îâý)÷üñêîìó á¥ò¸þ ïð¸á¥ò¸ çà 2æå êü ñòðàñòíîìó (10) ïð¸ñâîåí·à íàâ¥êîõîìü. Ñåãî ðàä(¸) ñüâýòóå Ïàâ°ëü ñë¥øåù¸õü ñüâðüøåí·à 2ãî ìîã¹ù¸õ(ü) äðüæàò¸ñå, 33.

* 46. óïðàæíàåòñå ì¥ñëü ¸ ìóæüñêàà in marg. Ch

* au(/th bin pro au)th\

f.180r §32. 15-20 ñ¹ùå voor neutr. pl. äâ¸çàí·à ¬ñ(òü)ñò°âíàãî gen. i.p.v. te verwachten dat., zoals æ¸âwòó, bij ïð¸÷åùåí¥” f.180v §33. 1-10 e)n kataxrh/sei tini/: âü ÷ðýçüïîòðýá°ñòâà íýêîåãî: âü c. gen. i.p.v. c. loc. e)n tou/toij e)sti\n: ¬ñ(òü) âü ñ¸õ(ü): verandering v. volgorde t.o.v. Gr.

181



¸ wáðàçü ÿêî äà óáî òüù¸ìîå ïîëó÷åòü ïîä(ü)ëàãàò¸, ãë(àãîë)å ñüâëýù¸ñå ïîä(î)áàåòü “âåòõàãî (15) ÷ë(îâý)êà” ¸ wáëýù¸ñå “âüwáíàâëÿþùàãî ïî wáðàç¹ Ñüçäàâøàãî.”

kai\ to\n tro/pon o(/pwj a)\n tou= spoudazome/nou tu/xoien u(poti/qetai, le/gwn a)pekdu/sasqai dei=n to\n palaio\n a)/nqrwpon kai\ e)ndu/sasqai to\n

a)nakainou/menon kti/santoj.

kat'

ei)ko/na

MS. CH

tou=

34. Íü äà âüçâðàò¸ìñå âüñ¸ íà á(î)ãîâ¸äíóþ áë(àãî)ä(à)òü wíó” âü íþæå ñüçäà âü íà÷åòöýõ(ü) ÷ë(îâý)êà Á(îã)ü, ðåêü ÿêî: “Ñüòâîð¸ìü ÷ë(îâý)êà ïî wáðàçó (20) ¸ ïî AGR ïîä(î)á¸þ íàøåìó”, 2ìóæå AGR ñëàâà âü âýê¥ âýêwìü*. Àì¸íü.

34. A ) ll' e)pane/lqwmen pa/ntej e)pi\ th\n qeoeidh= xa/rin e)kei/nhn e)n $â e)/ktise to\ kat' a)rxa\j to\n a)/nqrwpon o( Qeo\j, ei)pw\n! o(/ti poih/swmen a)/nqrwpon kat' ei)ko/na kai\ * o(moi/wsin h(mete/ran! %â h( do/ca kai\ to\ kra/toj ei)j tou\j ai)w=naj tw=n ai)w/nwn. )Amh/n.

Êîí°öü Øåñòîä(ü)íåâ°í¸ê¹. * * + kaq' abn qui et om. kai\

* 47. âýêwìü om. B 48. Êîí°öü Øåñòîä(ü)íåâ°í¸ê¹ om. B (?)

to\ kra/toj

f.180v §33. 10-15 de uitgangen v. ïîä(ü)ëàãàò¸ en ïîä(î)áàåòü lijken te zijn verwisseld; op grond van Gr. (o( Pau=loj) u(poti/qetai, le/gwn a)pekdu/sasqai dei=n zou men verwachten [(Ïàâ°ëü) ïîä(ü)ëàãàåòü, ãë(àãîë)å ñüâëýù¸ñå ïîä(î)áàò¸]; de huidige lezing plaatst ïîä(ü)ëàãàò¸ op dezelfde hoogte als äðüæàò¸ñå, nl. afhankelijk v. ñüâýòóå, terwijl ïîä(î)áàåòü directe rede lijkt zijn na ãë(àãîë)å f.180v 14-20 Ad Colossenses 3.9-10 §34. 15-20 Genesis 1.26 cf. app. crit. 48: mogelijk is de formule enkel weggevallen op onze kopieën van het handschrift; de onderste rand van het folio is hierop niet zichtbaar.

182

GLOSSARIUM

INHOUDSTAFEL

TOELICHTING BIJ HET GLOSSARIUM

ii-xi

Opzet Normalisatie Verwijzingen Gebruikte afkortingen Gebruikte lexica en glossaria Lijst van athesaurista

ii iii v vii viii ix

GLOSSARIUM SLAVISCH-GRIEKS

1-105

GLOSSARIUM GRIEKS-SLAVISCH

107-158

i

GLOSSARIUM

GLOSSARIUM SLAVISCH-GRIEKS EN GRIEKS-SLAVISCH bij de editie van de Kerkslavische vertaling van Gregorius van Nyssa’s De hominis opificio

Opzet Voorliggend glossarium wil een aanvulling zijn bij de editie van de Kerkslavische vertaling van Gregorius van Nyssa’s De hominis opificio. Wat voorligt is een lemmatisch opgevat glossarium Slavisch-Grieks, met vermelding van de vindplaatsen en met opgave van een vertaling in welbepaalde gevallen, aangevuld met een woordenlijst Grieks-Slavisch 1. Bij woorden die naar betekenis afwijken van het Grieks of die niet eerder werden geattesteerd, is een vertaling van het Grieks modelwoord voorzien. Onze beslissing het modelwoord en niet de Slavische term te vertalen, vloeit voort uit de regelmatig voorkomende moeilijkheid athesaurista en/of calques een betekenis toe te kennen los van het Grieks model. Een voorbeeld: de niet eerder geattesteerde calque áëàãîñòðàñòüíü staat voor Grieks eu)paqh/j, dat in de context ‘gemakkelijk te kwetsen, kwetsbaar’ betekent; van de Slavische calque kan men niet met zekerheid zeggen dat die in die zin werd begrepen – vgl. bv. het substantief áëàãîñòðàñò¸¬, dat in de lexica is opgenomen met de vertaling ‘блаженство, наслаждение’2. Men kan er enkel van uitgaan dat de vertaler met de vorm ook de betekenis van het Grieks heeft willen overnemen. Ook de vertaling van een (schijnbaar) verkeerde betekenis van een Grieks polysemantisch woord vraagt om verduidelijking van de specifieke betekenis van het Grieks. Om bv. de vertaling van to\ a)/sxhmon met áåñò¹äüíî¬ te kunnen beoordelen, is het belangrijk te weten dat het Grieks in de context ‘het vormeloze’ betekent, en niet, zoals het Slavisch zou kunnen doen vermoeden, ‘het schaamteloze, beschamende’. Het blijft vaak onduidelijk of en in hoeverre een Slavisch woord een bepaalde betekenis van een Griekse polyseem ook effectief heeft overgenomen. Aangezien het Griekse handschrift waarop de vertaling is gebaseerd niet geïdentificeerd is, moet onvermijdelijk rekening gehouden worden met een foutenmarge. Voor de Griekse tekst konden wij weliswaar terugvallen op Forbes’ editie van 18553, maar uit zijn apparatus criticus werden enkel die Griekse varianten voor onze editie afgezonderd die met grote waarschijnlijkheid als model voor de Slavische vertaling konden worden geïdentificeerd. Waar dit niet het geval was, werd geen rekening gehouden met de verschillende lezingen van de Griekse handschriften. Een 1

De woordenschat van de marginalia, die als aanhangsel zijn toegevoegd aan onze Prolegomena, werd niet opgenomen. 2 Cf. AVANESOV, Slovar’ drevnerusskogo jazyka XI-XIV vv. en BARCHUDAROV, Slovar’ russkogo jayka XI-XVII vv.; voor volledige bibliografische verwijzingen, cf. infra: viii. 3 FORBES, G.H., “De Conditione Hominis”, Sancti patris nostri Gregorii Nysseni Basilii Magni fratris quae supersunt omnia. Burtisland 1855-1861. Fasc.I : 96-319.

ii

GLOSSARIUM

voorbeeld: op pag. 296 geeft Forbes e)pikratei/# in de tekst, met in het apparatus criticus de variant t$= e)pikrath/sei; op grond van de Slavische vertaling wäðüæàí¸¬ is het niet mogelijk één van beide lezingen te verkiezen, dus wordt vastgehouden aan de lezing in de tekst – de variant wordt noch in de editie, noch in het glossarium opgenomen. Partikels, voegwoorden, voornaamwoorden en voorzetsels werden niet opgenomen. Volgende woorden zijn dus niet terug te vinden in het glossarium:

a) partikels en voegwoorden: à, àùå, áî, âüí¬ãäà, äà, äàæå, äîíüäåæå, æå, ¸, ¸áî, ¸äåæå, ¸ë¸, ë¸, ëþáî, íå, íåæåë¸, í¸, í¸æå, í¸êàêîæå, íü, ïîí¬æå, ðàçâý, ñ¸ðý÷ü, òàæå, òýìüæå, ¹áî, ÿêî, ÿêîæå, ¬ãäà, ¬äà, ¬ëüìà, ¬ëüìàæå, ¬ùå b) Voornaamwoorden: àçü, â¥, ¸, ¸æå, êàêîâü, êîë¸êü, êîòîð¥¸, ê¥¸, ê¥¸æäî, êüòî, ìî¸, ì¥, íàøü, í¸êàêüæå, í¸êüòîæå, í¸ê¥¸æå, í¸÷üòîæå, í¸¬ä¸íü(æå), íýêàêü, íýêîòîð¥¸, íýê¥¸, íýêüòî, íý÷üòî, wâü, wíü, ñàìü, ñåáå, ñü, òàêîâü, òîë¸êü, ò¥, òü, òüæäå, òüæå, ÷üòî, ÿêîâü, ¬ë¸êü c) Voorzetsels: áåç, âü, äî, çà, ¸ç, êðîìý, êü, ìåæä¹, íà, íàäü, w, wòü, ïî, ïîäü, ïð¸, ïðîò¸â¹, ïðýäü, ïðýçü, ðàä¸, ñêðîçý, ñü, ¹ Verder werd ook ¸çâüíü, enkel gebruikt als voorzetsel met genitief voor e)/cw c. gen., van de lijst uitgesloten. De woorden âüíý, ïà÷å, ïîñðýäý en ïðýæäå werden alleen als bijwoord vermeld, niet als voorzetsel voor resp. e)/cw c. gen., u(pe/r c. acc., metacu/ c. gen., en pro/ c. gen.; ook de verbinding ïðýæäå äàæå komt niet voor in het glossarium. Onder het lemma ìýñòî werd âü ìýñòî c. gen. voor a)nti/ c. gen. niet vermeld. Het glossarium vermeldt ñâî¸ enkel als adjectief, i.e. als vertaling voor i)/dioj en oi)kei=oj, niet als voornaamwoord. Gesubstantiveerde adjectieven of participia waarmee de vertaler belangrijke abstracte en generieke begrippen graeciserend weergeeft, worden afzonderlijk vermeld. Zo vindt men bv. onder het lemma áåñëîâåñüíü: a)/logoj ook áåñëîâåñüíî¬: to\ a)/logon (‘het redeloze, irrationele principe, de redeloze, irrationele natuur’; i.t.t. to\ logiko/n), en áåñëîâåñüíàÿ: ta\ a)/loga (‘de redeloze wezens’, i.e. ‘de dieren’). Normalisatie Een lemmatisch opzet vraagt om orthografische normalisatie, wat niet zonder problemen is. Het normaliseren van het Servisch Kerkslavisch lexicaal materiaal in zijn Oudslavische vorm, bijvoorbeeld op basis van de Slovník jazyka staroslověnského4, zou resulteren in een artificiële constructie die de historische en geografische setting van de tekst geweld aandoet. Anderzijds zou een overdreven conservatieve houding ten aanzien van de orthografie van de handschriften afdoen aan de referentiële waarde en het gebruiksgemak van voorliggend glossarium. Wij hebben pragmatische overwegingen 4

red. KURZ, HAUPTOVA. Praha 1958-1997 (voor de precieze bibliografische verwijzing, cf.

infra: viii)

iii

GLOSSARIUM

laten primeren; de lemmata worden beschouwd als middel en niet als doel op zich. Voor de normalisatie hebben wij deels de aanbevelingen gevolgd van M. PEŠIKAN, die in zijn bijdrage van 1977 in Južnoslovenski filolog5 de optie verdedigt het Servisch Kerkslavisch als autonoom systeem ook op specifieke wijze te normaliseren, met respect voor een aantal karakteristieken, maar met uitzuivering van de orthografische maniërismen die de manuscripten vanaf de 14e eeuw vertonen: “Xронолошки посматрано, споменици XIII века даjy наjпогодниjи и наjзрелиjи основ за избор yзорака, док y XIV векy рашка редакциjа већ гyби доста од своjе аyтономиjе, а yз то подлеже извесном графичком маниризмy, понекад и на штетy рационалне jедноставности своjствене раниjeм добy.”6

Aangezien de denasalisatie compleet is in dit stadium van de taal, worden de nasalen !/ª en ©/« voor å/¬ en ¹/þ niet hersteld. Van de oude reductievocalen wordt enkel jer (ü) behouden. De jor (ú) die in een aantal handschriften archaïserend wordt hersteld is niet langer etymologisch, en moet als schrijfvariant voor jer worden beschouwd. Het feit dat jor in de handschriften voorkomt is dan ook geen argument voor het herstel van de etymologische jor in het glossarium. In de handschriften bestaat regelmatig verwarring tussen ý en å, en ¸ en ¥; in het glossarium wordt steeds de etymologisch juiste vorm opgenomen. Vb. Ç¸æä¸òåëü hoewel het basishandschrift Ç¥æä¸òåëü geeft; äîáðîäýòýëü voor a)reth/, hoewel men in de tekst steeds äîáðîäýòåëü aantreft; ¹âåäàò¸ waar men in de tekst ook hypercorrect ¹âýäàò¸ aantreft. Van de schrijfvarianten ¸, µ en · wordt alleen de letter ¸ wordt weerhouden. Enkel voor leenwoorden en vreemde namen, waarvan de orthografie vaak het schriftbeeld van het Grieks weerspiegelt, wordt een uitzondering gemaakt. Vb. Iwàííü voor I) wa/nnhj; Iåõîí·à voor I) exoni/aj en Hñà·à voor )Hsai+/aj; ä·àä¸ìà voor dia/dhma en êð·íü voor kri/non. Van î en w, îî, 3, o, 4, ¯ in de handschriften worden enkel î en w weerhouden, de laatstgenoemde als positionele variant voor î aan het begin van een woord, of aan het begin van een woorddeel. Vb. wáðàçü; ¸çwáðàæåí¸¬, ìíîãîwáðàçüíü. Bovendien respecteren wij w in leenwoorden en vreemde namen voor Grieks w. Vb. Iwñ¸ôü voor I) wsh/f, êwí¸¬ voor kw/neion, ì¸êwíü voor mh/kwn. De veelvoorkomende ‘brede’ 2, schrijfvariant voor ¬, wordt enkel gebruikt in leenwoorden en vreemde namen. Vb. 2ëë¸íüñêü voor e(llhniko/j, Åäåìü voor E ) dem, 2yàããåë¸¬ voor eu)agge/lion. Ondanks het feit dat de handschriften een weerstand tegen de jotatie vertonen, wordt die, om redenen van consequentie, in het glossarium gestandaardiseerd. Vb. ìîð¬ en òâîð¬í¸¬ i.p.v. ìîðå en òâîðåí¸¬; ook intervocalisch, vb. â¸äýí¸¬ en â¸ä¸ìî¬ i.p.v. â¸äýí¸å (of -·å) en â¸ä¸ìîå; ñòîÿòåëüíü i.p.v. ñòîàòåëüíü. 5

M. PEŠIKAN, “Pitanje ortografske standardizacije i metoda rečničke obrade građe srpske redakcije staroslovenskog jezika”, Južnoslovenski filolog 33 (1977) : 157-163. 6 o.c. : 159.

iv

GLOSSARIUM

De frequent voorkomende verdubbeling van de -í- in de handschriften, voornamelijk bij het passief participium praeteritum en bij adjectieven en bijwoorden, wordt niet gehandhaafd, vb. íåñüêàçàíü en wòüðå÷åíü voor íåñüêàçàííü en wòüðå÷åííü; ñêâðüíü voor ñêâðüííü en ¸ñò¹êàíü voor ¸ñò¹êàííü. Het consequent herstel van de reductievocaal in zwakke positie met de Slovník als leidraad is een aanvechtbare keuze. Men zou, terecht, met Pešikan, van een ‘overdreven etymologisering’ kunnen spreken7. Aangezien de handschriften echter een onregelmatig gebruik van de jery vertonen, en een andere standaard dan die van het Oudslavisch ontbreekt, hebben wij, met het oog op de coherentie van het corpus, voor het herstel van de reductievocaal geopteerd. De sporadisch maar consequent gebruikte vormen met vocalisering zijn behouden; de standaardvorm wordt in dergelijke gevallen tussen haakjes vermeld, vb. áðåíüíü (= áðüíüíü); âåùåñòâüíü (= âåùüñòâüíü); ook uitgangen worden niet kunstmatig genormaliseerd, dus bv. ñ¹ùî¬ (= -ùå¬) voor to\ o)/n. Verwijzingen De opmaak van het Glossarium Slavisch-Grieks is als volgt: de Slavische lemmata worden gevolgd door hun Griekse tegenhangers. Tussen rechte haken volgt de verwijzing naar de vindplaatsen, met in het vet het hoofdstuk8, gevolgd door het folio en de regel van het basishandschrift CH. Een voorbeeld: [II 109r, 6] verwijst naar hoofdstuk twee, folio 109 recto, regel 6; het woord kan in de editie teruggevonden worden bij de transcriptie van het betreffende folio tussen de aanduiding van regel 5 en 10. Wanneer er Slavische varianten zijn, worden die vermeld tussen ronde haken. Ook de afwijkende lezingen van codex B9 door revisie op basis van een Griekse handschrift, worden opgenomen, met vermelding van de Griekse variant waarop de correctie is gebaseerd. In drie gevallen worden de verwijzingen in cursief gezet: ten eerste, voor de woordenschat van de aanhef, die teruggaat op de titel van Grieks ms. c, bv. [A 103r, 1 (tit. c)], ten tweede, voor de woordenschat van de tlъkovanie, i.e. de lange medische inlassing in hfst. XXXI waar we voor de Griekse tekst steunen op onze correspondentie met H. Hörner10, bv. [XXXI 174v, 19-22 (tlk.)], en, tenslotte, voor de woordenschat van het stuk tekst dat ontbreekt in het basishandschrift Ch door het wegvallen van een folio11, in de editie ingevuld met de tekst van ms. N, bv. [XXXI N-173v, 14]. Alle vindplaatsen worden vermeld, met uitzondering van die voor de lemmata á¥âàò¸: gi/nomai, á¥ò¸: ei)mi/, á¥ò¸: gi/nomai en êàêî: pw=j, die de vermelding [PASSIM] krijgen. Verwijzingen naar de vindplaatsen worden opgenomen in volgorde van voorkomen; doordat de foliëring van het basishandschrift is gebeurd na een verwarring 7

PEKIŠAN, o.c.: 161. I.e. A voor Gregorius’ voorwoord, B voor het overzicht van de hoofdstukken, en verder hoofdstukken I tot XXXI. 9 Cf. Prolegomena. 10 Brief d.d. 20.10.2003, met collatie van het scholion; cf. Prolegomena. 11 Cf. Prolegomena. 8

v

GLOSSARIUM

van folia en door bovenvermeld hiaat vindt men de opeenvolging ff. 174, 179, 178, 177, N-173, N-174, 175, 176, 180. Na de dubbele schuine streep ( // ) worden andere vormen en woordverbindingen bij een bepaald lemma opgenomen. Bij werkwoorden kan het bv. gaan om de reflexieve vorm of een bijzonder gebruikt participium, bij adjectieven om afgeleide bijwoorden, comparatieven, gesubstantiveerde vormen, etc. De woorden die niet zijn opgenomen in de hieronder vermelde lexica en glossaria12 zijn gemarkeerd als athesaurista met het symbool . Het corpus van acht algemene lexica werd uitgebreid met de lijst van abstracta bij TROST’s monografie over de 14e eeuwse Hexaemeron-vertaling enerzijds, en met de glossaria bij WEIHER’s edities van de 14e eeuwse vertaling van de Dogmatiek en de Dialectiek anderzijds. Gezien de nauwe band van de Slavische De hominis opificio met het Hexaemeron ligt het gebruik van Trost’s woordenlijst voor de hand; de Slavische Dogmatiek en Dialectiek, gemaakt omstreeks dezelfde periode, vertonen een vergelijkbaar lexicon en hebben niet zelden elders niet geattesteerde woorden met de De hominis opificio-vertaling gemeen. Niet geattesteerde woorden voorzien wij van een contextgebonden vertaling van het Grieks modelwoord. Waar de Slavische vertaler een omschrijving gebruikt waarvan de afzonderlijke componenten betuigd zijn in de lexica (vb. ïî ñ¸õü wä¹øåâë¬í¸¬ voor metemyu/xwsij) wordt de omschrijving niet als athesauriston aangemerkt, evenmin als bijwoorden die zijn afgeleid van een adjectief dat in de lexica is geattesteerd, of reflexieve werkwoorden waarvan de niet-reflexieve vorm is betuigd, en andersom. Een lijst met athesaurista is hieronder toegevoegd, pag. x-xi. Woorden waarvan de betekenis, volgens de lexica, afwijkt van het Grieks zijn aangegeven met het teken en voorzien van een vertaling van het Grieks modelwoord. Het kan gaan om bewust vrije vertalingen (vb. ðàçîð¸ò¸: u(pospa/w (wegtrekken van onder) ), om vertalingen op basis van een onbekende Griekse variant (vb. misschien æ¸çíü: h( sa/rc (vlees) ), of om fouten van de vertaler door het niet begrijpen van het Grieks (vb. æ¸âü: zww/dhj (dierlijk) ); overigens is het onderscheid tussen de drie niet steeds ondubbelzinnig. Ook vertalingen van een (schijnbare) verkeerde betekenis van een Grieks polysemantisch woord worden met dit symbool aangegeven (bv. ëþò¸¸: oi( deinoi/ (die capabel, bekwaam zijn; specialisten) ; ïîãðýøåí¸¬: h( dia/ptwsij (ineenstorting, het in puin vallen) ). Ook in dergelijke gevallen is het niet steeds mogelijk met zekerheid van een fout te speken. Vaak lijkt onbegrip aan de basis van de vertaling te liggen, maar betekenissubstitutie, i.e. een bestaande of beoogde overdracht van delen van het semantisch veld van het Grieks naar het Slavisch woord, kan niet altijd worden uitgesloten.

12

Cf. infra: ix; van verschillen in orthografie werd abstractie gemaakt: de vermelding van bv. нетребователный in een lexicon gebaseerd op een Oudrussisch corpus impliceert dat íåòðýáîâàòåëüíü niet als athesauriston wordt opgenomen.

vi

GLOSSARIUM

Ook als een verandering in de zinsconstructie aan de basis ligt van de afwijking – bij werkwoorden bv. het omzetten van een actieve in een passieve constructie – geven wij dat op deze wijze aan (bv. ïðîò¸âîñëîâ¸ò¸ñå [constr. pass.]: a)ntile/gw ). Het is allerminst onze bedoeling met dit teken de vertaling van een bepaald woord als ‘fout’ of ‘minder geslaagd’ te beoordelen. Ons opzet is ook hier pragmatisch: waar wij de aandacht willen vestigen op (misschien schijnbare) lexicale verschuivingen van verschillende oorsprong wordt dit met gesignaleerd; meer uitgebreide toelichting vindt men voor de meeste van deze woorden in het commentaar bij de editie. Het teken staat voor fouten waarvan de oorzaak kan worden aangegeven, bv. valse etymologie (vb. áëàãîïîòðýáüñòâî: [i.e. eu) + xrei/a] pro h( eu)/xroia (schoonheid van kleur, uiterlijk) ), het verkeerd lezen (of horen) van woorden, of vertalingen gebaseerd op een fout in het Grieks vertalersmodel (vb. ðå÷å: [i.e. fhsi/] pro fu/sei ), het passief lezen van een mediaal gebruikt werkwoord (vb. ïð¸âëà÷¸ìü [pass. pro act.]: e)felko/menoj ), etc. Ook waar wij in de editie secundaire fouten hebben gecorrigeerd wordt de aandacht hierop gevestigd door middel van dit symbool (bv. ïàñ¹ùå¬<ñå>: to\ 13 bo/skhma ; þæå: h)/dh (corr. : codd. ¸æå) ) . In het Glossarium Grieks-Slavisch worden verwijzingen naar de vindplaatsen, markeringen van athesaurista, en vertalingen niet herhaald. De symbolen en worden hier wel hernomen.

Gebruikte afkortingen acc.: act.: adj.: adv.: aor.: cf.: codd.: constr.: contam.: corr.: c.: dat.: fem.: gen.: gen. abs.: gez. v.: i.e.: in corr.: instr.:

accusatief actief adjectief adverbium; bijwoord aorist confer; vergelijk, zie codices constructie, (de vertaler) construeert contaminatie correxi cum; met datief femininum; vrouwelijk genitief genitivus absolutus gezegd van id est; dat is in corrigendo; bij het corrigeren instrumentalis

13

De symbolen en zijn, met aanpassingen in gebruik, geïnspireerd op het glossarium van D. CHRISTIANS, Wörterbuch zum Gottesdienstmenäum für den Monat Dezember. Wiesbaden 2001.

vii

GLOSSARIUM

neutr.: masc.: med.: nom.: part.: pass.: pl.: praes.: praet.: scil.: sing.: subst.: tit.: tlk.: var.:

neutrum; onzijdig masculinum; mannelijk mediaal nominatief participium passief pluralis; meervoud praesens praeteritum scilicet; natuurlijk; te weten, namelijk singularis; enkelvoud substantief titulus, titel (o.m. tit. c bij de woordenschat uit de aanhef, volgens Gr. ms. c) tlьkovanie (bij de woordenschat uit het scholion in hfst. XXXI) variant

Lexica en glossaria A. SLAVISCH

a) Algemeen AVANESOV, R.I., ULUCHANOV, I.S. (red.), Slovar’ drevnerusskogo jazyka XI-XIV vv. T.I[VI]. Moskva 1988-[2000]. DANIČIĆ, D., Rječnik iz književnih starina srpskih. Belgrado 1863 (herdruk, Graz 1962). IVANOVA-MIRČEVA, D. (red.), Starobălgarski rečnik. T.I. Sofia 1999-. KURZ, J., HAUPTOVÁ, Z. (red.), Slovník jazyka staroslověnského. Lexicon linguae palaeo-slovenicae T.I-IV (seš.1-52). Praha 1958-1997. MIKLOSICH, F. VON, Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum. Emendatum auctum. Wien 1862-1865 (herdruk 1977). Slovar’ Cerkovno-Slavjanskago i Russkago jazyka, sostavlennyj vtorym” otdĕlenjem” Imperatorskoj Akademii Nauk” (2e ed.) T.I (red. V.A. POLJANOV), T.II (red. A.Ch. VOSTOKOV), T.III (red. M.E. LOBANOV – Ja.I. BEREDNIKOV – V.A. POLJANOV), T.IV (red. I.S. KOČETOV). Sanktpeterburg” 1867-1968 (herdruk, Leipzig 1972). Slovar’ russkogo jazyka XI-XVII vv. T.I-VI (red. S.G. BARCHUDAROV), T.VII-X (red. F.P. FILIN), T.XI-XIV (red. D.I. ŠMELEV), T.XV-[XXVI] (red. G.A. BOGATOVA). Moskva 1975-[2002]. SREZNEVSKIJ, I.I., Materialy dlja slovarja drevnerusskago jazyka po pis’mennym” pamjatnikam” T.I-III. Sanktpeterburg” 1893-1906 (herdruk, Moskva 1989). b) Specifiek; bij afzonderlijke teksten TROST, K., Untersuchungen zur Übersetzungstheorie und -praxis des späteren Kirchenslavischen, Die Abstracta in der Hexaemeron-übersetzung des Zagreber Zbornik von 1469. München 1978. (= Forum Slavicum 43). (Wortregister : 315-375)

viii

GLOSSARIUM

WEIHER, E., Die Dialektik des Johannes von Damaskus in Kirchenslavischer Übersetzung (= Monumenta Linguae Slavicae dialecti veteris. Fontes et dissertationes (Ed. R. AITZETMÜLLER, J. MATL, L. SADNIK) T. VIII). Wiesbaden 1969. (Wörterverzeichnis : 642-816). WEIHER, E., Die Dogmatik des Johannes von Damaskus in der Kirchenslavischer Übersetzung des 14. Jahrhunderts (= Monumenta Linguae Slavicae dialecti veteris. Fontes et dissertationes (Ed. R. AITZETMÜLLER, L. SADNIK, E. WEIHER) T. XXV). Freiburg i.-Br. 1987. (Wörterverzeichnis : 642-816). B. GRIEKS

LIDDELL, H.G. & SCOTT, R., A Greek-English Lexicon. Revised and augmented throughout by Sir H. S. JONES, with the assistance of R. MCKENZIE. Oxford 19969. LAMPE, G.W.H. (ed.), A Patristic Greek Lexicon. Oxford 2000 (1961). MANN, F., Lexicon Gregorianum. Wörterbuch zu den Schriften Gregors von Nyssa. Bd. I-[V]. Leiden – Boston – Köln 1999-[2003]. SOPHOCLES, E.A., Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Periods (From B.C. 146 to A.D. 1100). Vol.I-II. Hildersheit – Zürich – New York 1992 (1887). TRAPP, E., Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9. – 12. Jahrhunderts. (Österreichische Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Denkschriften Bd. 238, 250, 276, 293, Veröffentlichungen der Kommission für Byzantinistik, Bd. VI), Fasz. 1-[4]. Wien 1994-[2001].

Lijst van athesaurista

àããåëîíîñüíü áåçâåë¸÷üñòâüíü áëàãîñòðàñòüíü áðýìåíîíîñüíü, -íàÿ âåëåðàç¹ì¸¬ âëàñîòâîðüíü âîùàíîâ¸äüíü âüãëüáëÿò¸ âüçãðýÿò¸ âüçðàçäýëÿò¸ñå âüçðýâàò¸ âüç¹êàçàò¸ âüwáíàâëÿò¸ âüwá¥÷àâàò¸ âüñïðî¸ñõîä¸ò¸ âüñïðýãðàæäåí¸¬

âüñïðýñòàâëÿò¸ñå âüñïðý¬ò¸ âüñýÿâàò¸ âýæäüíü âýòðîâ¸äüíý ãîðýâüçäàÿí¸¬ äàôíü vel äàôíà äîáðîìàñò¸¬ äîáðîwñåçà¬ìý äîáðî¹ïðàæíÿ¬ìü äîáðî¬ñòüñòâ¸¬ äîë¹í¸çíîñ¸ìü äîë¹íîñ¸ìü ä¹õîïð¸¬òüíü ä¥ìîâ¸äüíî æëü÷åïð¸¬ìüíü

ix

çàñò¹ï¸òåëüíü çåìë¬òð¹äüíü ¸çä¥õàâàò¸ ¸ñò¸íüíîñëîâüíü êîâà÷üí¸öà êðîêü ê¥ïýëüíü ìàëî¸çðàñò¸òåëüíü ìåöàò¸ ì¸êwíü ì¹ñ¸ê¸¸í¸êü ìüíîãîâüìýñòüíü ìüíîãîäîâîëüíü ìüíîãîðàæäàòåëüíü íàä¥ìàòåëüíü íàäüñ¸ÿâàò¸

GLOSSARIUM

íàäüñêàêàò¸ íàñëàä¸òåëüíü íåâýùàòåëüíü íåäýÿòåëüíü íåwáëàäà¬ìü íåwá¹÷åíü íåwòüäüõí¹òü íåïð¸÷åùàò¸ñå íåïð¸÷åñò¸ò¸ñå íåðàæäàòåëüíü íåðàñòðüæåíî íåñë¹æåí¸¬ íåñü÷¸í¬íü íå¹äîáüäâ¸æ¸ìü íå¹äîáüðàñòðüçà¬ìü íå¹äîáüñòðàñòüíü íå¹äîáüñüðýòà¬ìü íå¹ïðàæíÿò¸ íå¹ïðàæí¬íü íîâîöâüò¥ wáëþò¸ò¸ñå wáüòåêàí¸¬ wáüöýïëÿò¸ wáü¬ì¸òåëüíü wä¹øåâë¬âàò¸ wêðüì¸òåëüíü wòüäüõí¹ò¸¬ wòüðýâàòåëüíü wõíü (vel wõíÿ) ïîâüïëüùåí¸¬ ïîäüâüí¸ò¸ ïîäüêð¥ò¸ ïîäüìàçîâàò¸ ïîäüíà÷ðüòàò¸ ïîäüï¸òàò¸ ïîäüðàñòëýò¸ ïîäüðàñ¥ïàò¸ ïîäüñüêð¥âàò¸ñå ïîäüñýíÿò¸ ïîë¹ò¸íà ïîñëýäüí¸÷üñòâîâàò¸ ïîòîêîâ¸äüíý ïî÷üòåíüñòâî ïðàõîâ¸äüíü

ïð¸âüç¸ìàò¸ ïð¸âüçðàñò¸ ïð¸âüìýùàò¸ñå ïð¸ãðýÿò¸ ïð¸¸çwáðýñò¸ ïðîò¸âîâüçâðàòüíü ïðîò¸âîñëîâ¸ò¸ñå ïðîò¸â¹ïðýñòàâëÿò¸ñå ïðîò¸â¹ïîëîæ¸ò¸ ïðîò¸â¹wáðàçîâàò¸ñå ïðýäüâðàò¸ò¸ñå ïðýäüâüçåò¸ ïðýäüâüwáðàæàò¸ ïðýäüæ¸ò¸ ïðýäüêîíü÷üíü ïðýäüê¹ïü÷üñòâîâàò¸ ïðýäüíàâ¥êí¹ò¸ ïðýäüíàçüäàò¸ ïðýäüíàêàçîâàò¸ ïðýäüwáëàäàò¸ ïðýäüïîêðüâåí¸¬ ïðýäüðàçäýë¸òåëüíü ïðýäüñüçüäàò¸ ïðýäü¹òð¹ä¸ò¸ñå ïðý¸ñïàäåí¸¬ ïðý¸ñïàñò¸ ïðýíàäüñòàâ¸ò¸ ïðýíàäüñòîÿò¸ ïðýwáëà÷àò¸ ïðýòåöàò¸ ïðýò¸ëüñòâî ðàâüíîäðüæàí¸¬ ðàñòðüæåí¸¬ ð¹æà ñêðàí¸¬ ñîïë¬â¸äüíü ñðýäîâ¸äüíü ñðýäîïðýäýëüñòâî ñòð¹êü ñ¹ðîâîï¸òà¬ìü ñõ·íü ñüâüwáðàæàò¸ ñüâýøàò¸ ñüæ¸òåëüíü

x

ñü¸çäàò¸ ñü¸çìýíÿò¸ ñü¸çðýâàò¸ ñü¸ñïëüí¸ò¸ñå ñü¸ñïëüíÿò¸ñå ñü¸ñï¥òîâàò¸ ñüêàçàòåëüíü ñüë¸òüíü ñüìýæåí¸¬ ñüíàçíàìåíîâàò¸ ñüíàï¸ñàò¸ ñüí¸çüòðüçàò¸ ñüíýäüí¸êü ñüwêëåâåòàí¸¬ ñüwòâðüçàò¸ñå ñüïîêàçàò¸ ñüïîëàãàò¸ ñüïîñîáüñòâ¸¬ ñüïîñò¸çîâàò¸ ñüïîñýÿò¸ ñüïîòðýáîâàò¸ ñüïî÷¸âàò¸ ñüïð¸á¥ò¸ ñüïð¸ë¹÷àò¸ñå ñüïð¸ìýñ¸ò¸ ñüïðýá¥ò¸ ñüïðýwáðàæåâàò¸ñå ñüïðýñòàÿò¸ ñüïðýõîä¸ò¸ ñüðàçäð¹øàò¸ ñüðàñòàÿí¸¬ ñüðàñòâîð¸ò¸ ñüðàñýÿò¸ ñüòýñêíýò¸ñå ñüòýñêí¬í¸¬ ñü¹ì¥øëÿò¸ ñü¹ïîäîáëÿò¸ñå òî÷üöü ¹äîáüäâ¸æ¸ìü ¹äîáüðàç¹ìüíü ¹äîáüñüòðåíü ¹äîáüøüñòâüíü ¹äîáü¬ì¸òåëüíü ¹äîáü¬òü

GLOSSARIUM

¹äîáüñòâ¸¬ ¹ñüïüíü ¹÷åí¸÷üñòâîâàò¸ ôðåí¸òü

ôðåí¥ õðüìåñòàâüö¸ ÷åäîÿäåí¸¬ ÷ðýçüïîòðýáüñòâî

÷üñòüíîòâîð¸ò¸ ÷þäîñüêàçàò¸ ÿáëü÷¸öà

Woorden enkel geattesteerd in het Hexaemeron of de Dialectiek en Dogmatiek âüçä¥õàòåëüíü (Dial., Dogm.) äüâîëàêüòüíü (Dial. äâî¬ëàêüòüíü) äîë¹íîñüíü (Dogm.) êà÷üñòâ¸¬ (Hex.) íåáüöå (Dogm.) íåïðî¸çâîë¬íüíü (Dogm.) ïð¸ñüíîäâ¸æ¸ìü (Dogm.) ïðîò¸âîwáðàç¸¬ (Hex.) ïðýäü¸ìýò¸ (Dogm.) ïðýäüñüâýòîâàò¸ñå (Dogm. ïðýäüñüâýòîâàò¸) ðàñòîÿòåëüíü (Dogm.) ñüäýëàâàò¸ (Dogm.) ñü¸ñïîâýäîâàò¸ (Dogm.) ñüwáðàùåí¸¬ (Hex., Dogm.) ñüïîâýñòü (Hex.) ñüïð¸ïëåñò¸ (Dogm.) ñüïðîñò¸ðàò¸ñå (Dogm. ñüïðîñò¸ðàò¸) ñüñüâýäýòåëüñòâîâàò¸ (Dogm.) ¹ìðüòâ¸ò¸ (Dogm.) ÷þâüñòâ¸òåëüí¸öà (Dogm.) ÿðîñòîâ¸äüíü (Dogm.) ¬ä¸íî÷üñò¸¬ (Hex., Dial., Dogm.)

xi


À à! = a. = 1 à¶! = ia. = 11 àá¸¬: eu)qu/j

Á áàãðåí¸öà:

al ( ourgi/j [IV 111r, 11]

áàëñàíü:

[I 108r, 26; IV 110v, 23; XIX

144v, 10; XXIII 150v, 12; XXXI 173r, 13;

áàñíîñëîâ¸ò¸:

(net niet, bijna) [XXI 148r, 25]

Àâðààìü: Abraa/ )Abraa/m [XXIII 152v, 25] àããåëîíîñüíü // àããåëîíîñüí¥¸:

to\ to\ ba/ ba/lsamon

(var. B

áàëüñàìü)

[XXXI 175r, 4]

177r, 15; 176r, 12; 176v, 25]; mononouxi/

muqologe/ muqologe/w [XXIX 166v,

18; 167r, 8]

áàñíîòâîð¸ò¸

o(

[constr.

act.]:

muqomuqo-

poie/omai [XXIX 168r, 9]

áàñíîòâîð¬í¸¬:

a)ggelofo/ /roj (boodschapper, bode) [XII geloforoj

h( muqopoii+ muqopoii+/a [B 106r,

8; XXIX 166r, 8]

122v, 21]

àããåëü:

h( porfuri/ porfuri/j [IV 111r, 1-8]; h(

áåçâåë¸÷üñòâüíü:

o( a) a)/ggeloj [XVIII 142r, 5; 142v,

a)mege/qhj (gez. v.

4-26; 143r, 9; XIX 145v, 25; 146r, 2; XXIII

God; zonder meetbare grootte; niet uit te

151r, 22]

drukken in termen van grootte) [XXIV

àããåëüñêü:

a)ggeliko/j [XVIII 142r, 3-11-

154v, 16]

áåçãëàâüíü: a)ke/faloj [XXIX 168v, 15] áåçãðýøüíü: a)nama/rthtoj [XVIII

24; 142v, 23; 143r, 3]; tw=n a)gge/lwn [XVIII 142r, 1-8-14]

àäàìîâü: Àäàìü:

tou= A ) da/m [XXIII 151r, 10]

141r, 7]

áåçä¹øüíü:

)Ada/m [XVII 140r, 16; XVIII

141r, 17; XXIII 151r, 3-5]

XXX 170v, 6; 171r, 1; XXXI 176r, 5; 180r,

àäü: o( #(/dhj [XXVIII 164r, 4] àëüêàò¸: peina/w [XX 146r, 15-17; 146v,

18];

a)/pnouj

áåçä¹øüíî¬:

8]

áåçëîá¸¬

166v,

6]

//

to\ to\ a) a)/yuxon uxon [XXIX

//

áåçëîá¸ÿ ðàä¸:

ak ) aki/aj] pro dia\ dia\ kaki/ kaki/aj

117r, 12; XI 121v, 19; XVII 137v, 22; 138v,

corr.

[i.e. di' di' (var. B in

çëîá¸ ðàä¸) [XXIX 168v, 19]

2; XIX 145r, 4; 145v, 20; XXI 147v, 6;

áåçìëüâ¸¬:

XXIII 151r, 7; 152r, 17; 153r, 2-9; XXIV

129r, 3]

h( h( ( uxi/a [I 108v, 8; XIV hs

áåçìëüâüíü: h)remai=oj [I 108v, 13] áåçìëüâüñòâîâàò¸: hreme/ )reme/w [XIV 130r,

154r, 20; XXVI 161r, 23; XXXI 180r, 5] a)postoliko/j [XXX 169v,

4]

àðò¸ð·à:

[XXIX

168r, 18; 168v, 4; XXX 170v, 8-10]

àì¸íü: a)mh/n [XXXI 180v, 21] àïîñòîëü: o( a)po/stoloj [VIII 116v, 23;

àïîñòîëüñêü:

a)/yuxoj [VIII 116r, 23;

6-24-26; 130v, 26; 131r, 18; XXXI 179r, 22; h( a) ) thri/a [XXXI 174v, 19-22ar

177r, 1]; a)treme/w [XIV 128r, 5; 129r, 5;

24 (tlk.); 179v, 7; 177v, 1]

àðõàããåëîâü:

XXXI 179v, 14]

áåçìýð¸¬: h( a)am) etri/a [XXXI 171v, 26] áåçìýðüíü: a)/peiroj [XVIII 142r, 7-25] áåçìýðüíîñ¹ã¹áüíü: to\ peiroto\ a)peiropeiro

a)rxagge/lou [XXVI 161r,

24]

àðõ·ñ·íàãîãîâü:

tou=

a)rxisunagw/gou

plasi/ plasi/wn (wat oneindig meer, groter is)

[XXVI 159r, 17]

Àñy¨ð·¸ñêü:

A ) ssu/rioj [XIV 132r, 14]

[XXII 150r, 10]

2


áåçìýñò¸¬:

áåñïðýäýëüíü:

h( a) ) opi/a [XXIX 166v, 25; at

167r, 21; 168v, 22]

áåçìýñòüíü a)/topoj opoj áåçìýñòüíàÿ: ta\ ta\

14-23; XXII 149r, 24; 149v, 11]

áåñòðàñò¸¬:

[XXIX 168r, 6] // a) a)/topa opa [XIV 130r,

áåñòðàñòüíü:

áåçíà÷åëüíü: a)/narxoj [XXIV 155r, 19] áåçüwáðàç¸¬: h( a)am) orfi/a [XIII 126v, 6-

áåñòðàñòüíî¬: áåñò¹äüíü

to\ to\

4]

áåñòýëåñüíü:

a)sw/matoj [XVII 138r, 13;

XXV 156v, 11; XXIX 168r, 25] //

áåñòýëåñüíî¬:

to\ ) w/maton to\ a) as aton [XVI

135v, 14; XVII 136v, 9]

áåçü÷üñòüíý¸:

áåñüâýò¸¬: h( a)ab) ouli/a [XXII 149r, 16] áåñüìðüò¸¬: h( a)aq) anasi/a [IV 111r, 14;

a)timo/teroj [XXIX 166v, 8; 167v, 24;

169r, 8]

XVIII 141r, 24]

áåñêîë¸÷üñòâüíü:

áåñýäà: h( o(om( ili/a [XIV 130r, 18; 132r, 6] áåñýäîâàò¸: diale/gomai [VIII 115v, 1] áëàãî: to\ to\ a)gaqo/n [XIII 126r, 5; XXI 148r, 22; 148v, 1] // ñ¹ùî¬ (= -ùå¬) áëàãî: to\ to\ o)/ntwj a)gaqo/n [XIII 126v,

a)/posoj [XXIV 154v,

16]

h( a)logi/ logi/a [XIX 144v, 15;

XXIX 167r, 18] a)/logoj [B 105v, 9-10; XVII

22]; to\ to\ o)\n a)gaqo/n [XX 147r, 1]

138r 14; XVIII 143r, 4; XIX 143r, 14; 143v,

áëàãîâðýìåíüíü:

12; 144r, 15; 145r, 10; XXIII 151v, 2-11] //

áåñëîâåñüíî¬:

áåñò¹äüíî¬:

//

a/)sxhmo sxhmon (het vormeloze) [XIII 126v, sxhm

áåçüwð¹æüíü: a)/oploj [VII 113r, 21] áåçüï-: cf. áåñïáåçüñ-: cf. áåñáåçü÷¸íüñòâîâàò¸: a)takte/w [XXXI

áåñëîâåñüíü:

to\ ) aqe to\ a) ap aqe/j [B 105v, 2;

XVII 136r, 4; 136v, 11; XXIII 152r, 15]

[XIII 127r, 11]

áåñëîâåñ¸¬:

(onver-

mengd, zuiver) [XVII 136v, 23] //

áåçüwáðàçüíü: a)/morfoj [XIII 126v, 5] // áåçüwáðàçüíî¬: to\ sxhmon to\ a) a/)sxhmo sxhm

//

a)paqh/j [XVII 137r, 6-9;

XXIII 150v, 19]; a)kh/ratoj

14; XXVIII 164v, 4]

áåçü÷üñòüíü

h( a) ) a/qeia [V 111v, 16; ap

XXXI N-173v, 10]

2; XIX 144r, 21]

173v, 17]

a)o/ristoj [XVII 140r,

to\ to\ a) a)/logon ogon [VIII 116r,

eu)/kairoj [XIV 128v,

7]

áëàãîäàòü:

23; XVII 138r 19-26; XIX 144r, 10-23;

h( xa/ xa/rij [A 103r, 12; VIII

XXIII 151r, 25; XXIX 167v, 13-18; 168r,

115r, 25; 116v, 26; IX 118v, 11-20; X 119v,

ta\ ta\ a) a)/loga oga [VIII

16; XVII 140v, 11; XVIII 141r, 24; 141v,

115v, 9; 116r, 6; XVI 135r, 13-26; XIX

22-26; XX 146v, 26; XXII 150r, 16; XXIII

143r, 20-25; 143v, 20; 144r, 26; 144v, 2;

153r, 3; 154r, 5; XXVI 161v, 23; 162r, 21;

145v, 14; XXIII 151v, 13-20; XXIX 167v,

XXXI 180r, 26; 180v, 17]

15] //

22;

áåñëîâåñüíàÿ:

XXXI

177r,

áåñëîâåñüíý¸:

17;

180r,

a)/logoj

24]

áëàãîïîêîðüíü:

//

[XIX 143v,

8]

áëàãîïîêîð¬í¸¬:

10]; a)logw/teroj [XIV 129v, 20; 130v, 14; 133v, 5; XVII 140r, 4]

áåñïëüòüíü:

áëàãîïîë¹÷åí¸¬:

a)sw/matoj [IX 118v, 19;

áåñïëüòüíàÿ:

h(

eu) eu)pei/qeia

[XIX

144v, 23]

XII 123v, 22; XXIX 167v, 7; XXXI 176r, 4] //

eu)/eiktoj iktoj [XXXI 172r,

ta\ ta\

21]

a) )sw/mata asw/ ata

[XVI 135v, 16]

3

h( eu) eu)moiri/a [V 111r,


áëàãîïîòðýáüñòâî:

áëàæ¸ò¸: makari/zw [VII 113r, 24] áëåäåí¸¬: h( fluari/ fluari/a [XIV 129v,

[i.e. eu) + xrei/a] pro

h( eu) eu)/xroia (mooie kleur, schoonheid van kleur of uiterlijk) [II 109r, 10]

XXIX

áëàãîðàç¹ìüíü // áëàãîðàç¹ìüí¥¸:

áë¸æüíü:

h( eu)krasi/a [XXXI h( eu) eu)/xroia [V 111r,

174r, 20]

áë¸çíü: di/dumoj [XXXI 177v, 9] áë¸çíü÷üíü: di/dumoj [IX 119r, 24] áë¸çü: plhsi/on [XXXI 178v,

XXX 170v, 5]

áëàãîñòðàñòüíü:

eu)paqh/j

(gevoelig,

áë¹äü: h( a)kolasi/ kolasi/a [XXI 148r, 6] áë¹äüíü // áë¹äüí¥¸: o(

h( agaqo/ )gaqo/thj thj [XVII 138v, 16gaqo

19]

áëàãî¹êðàøàò¸ // áëàãî¹êðàøà¬òü:

ak ) o/lastoj [XIV 133v, 2]

áîãàòü: plou/sioj [II 109v, 6] // áîãàò¥¸: o( plou/ plou/sioj [XXVIII 164r,

[i.e. eu)prepei= repei=]

pro eu)preph= (acc. neutr. pl. < eu)preph/j) [II 109v, 1]

áëàãî¹õàíüíü:

8]

áîãàòüíî: a)fqo/nwj [XX 146v, 19] áîãàòüñòâî: o( plou= plou=toj [A 103r,

eu) pnouj [XXXI 175r, eu)/pnouj

7]

áëàãü:

agaqo/ )gaqo gaqo/j [B 105v, 18; II 109r, 26;

áîãîâ¸äüíü:

4; XIX 144r, 15; XX 146v, 9; XXI 148r, 13;

áëàãî¬:

áîãîäüõíîâåíü:

to\ to\

qeo/pneustoj [XXVII

163r, 10]

agaqo/ )gaqo gaqo/n [XIII 126v, 13-18; XXI 148r, 17;

áîãîïîäîáüíü:

qeopreph/j [XIX 143v,

áîãîÿâë¬í¸¬:

h( qeofa/ qeofa/neia [XIV 132r,

9]; qeoei/keloj [XXIII 151r, 12]

XXII 149r, 18; 149v, 10-13; XXIX 166r,

áëàãàÿ:

qeoeidh/j [IX 118v, 11; XIX

144r, 5; XXVIII 164v, 10; XXXI 180v, 17]

XXII 149r, 13; 149v, 16; XXIII 150r, 21; 154r, 5; XXIV 155v, 1] //

11; I

108v, 17; II 109r, 4-5-9]

XIII 126v, 1; XVII 138v, 10-11-14; 139r, 1-

20] //

5];

su/negguj egguj [XII 123v, 3]

kwetsbaar) [VII 114v, 23]

áëàãîñòü:

gei/twn [X 119v, 26; XXXI

25; XXIX 167r, 25]; e)xo/menoj [XXXI

eu)/logoj [XXIV 154v, 6;

eu( eu(resilogi/a

174r, 9; 178v, 21]; prosexh rosexh/j [XIII 126r,

22; XX 147r, 16]

áëàãîñëîâüíü:

h(

argumenteren) [XXIV 155v, 15]

174r, 25; 174v, 18 (tlk.)]

áëàãîð¹ìýíüñòâî:

18];

(plausibele argumentatie, vaardigheid in het

o( eu) eu)gnw/mwn [A 104r, 18; XVII 140r, 11]

áëàãîðàñòâîð¬í¸¬:

167r,

19;

ta\ )gaqa/ [B 105v, 12; ta\ agaqa/ gaqa

II 109v, 17; IX 118v, 12-14; XIII 126v, 12;

2]

Áîãü:

XVII 138v, 21-22; 139r, 2; XX 146r, 4;

o( Qeo/ Qeo/j [A 103r, 24; 103v, 5; 104r,

146v, 12; XXII 150r, 13; XXIII 150v, 1;

17; B 105v, 24; I 106v, 22; 107v, 21; II

euå euå

109v, 16; III 110r, 9; V 112r, 3-4; VI 112v,

152v, 26; 153r, 7; 153v, 4] //

áëàãî:

[XXXI 176r, 1]

áëàæåíü:

13; VIII 117r, 5-18; XII 125r, 17; XIII

maka/ rioj [A 103r, 1 (tit.c); B maka/rioj

127v, 3; XVII 137r, 8-22; 137v, 1-4-15;

105v, 2; XVII 136r, 4; 137v, 8; XXIII 150v,

138r, 3-7; 138v, 1-9; 140r, 13-23; 140v, 7-8;

19; 151r, 26; 153v, 5]; makaristo/ makaristo/j

XVIII 142v, 10; XX 147r, 5; XXII 150r, 18;

[XXVI 157v, 21]

XXIII 150v, 25-26; 151v, 14-25; 153r, 3;

áëàæåíüñòâî:

h( makario/ makario/thj [IV 111r,

153v, 5; XXIV 154r, 15; 154v, 10-12-15;

13; V 111r, 23; 111v, 16; XVII 137r, 6]; o(

155r, 8-9-16-17; 155v, 2-4; XXV 155v, 19;

makarismo/j [XXIII 153v, 2]

XXVII 162v, 7-19; XXVIII 165r, 17; XXIX

4


áîëýò¸:

166r, 26; XXX 169r, 23; XXXI 180v, 19] //

wòü Áîãà: qeo/qen wòü Áîãà ðå÷åíü:

[XXVI

nose/w [XXVI 160v, 8] //

[XIV 132r, 14] //

160v,

6];

ñòîìàõîìü

áîëýò¸: stomaxe/w [XIV 133r, 14] áîð¬í¸¬: h( palai/ palai/stra [XXVI 160r, 3] áðàäà: o( pw/ pw/gwn [XXVI 160r, 10]; oi(

[i.e. qe% qe%= r(hqei/j]

pro qewrhqei/j [XIII 126v, 21]

áîæ¸¸:

a)sqene/w

tou= Qeou½ [A 103r, 3 (tit.c)-15-23; I

107v, 15; 108v, 2; XI 121v, 21; 122r, 5;

i)/ouloi uloi [XXVI 160r, 9]; h( ge/ ge/nuj [XXXI

XIII 126v, 10; XVII 137r, 4-16-22; 137v, 2-

172v, 10]

áðàêü:

15; 138r, 4; 138v, 1; 140v, 9-22; XVIII 141v, 21; XIX 145v, 12-17-20-23; XX 146r,

6-12-22; 142v, 3-4]

áðàíü:

26; XXII 149r, 15; XXIII 150v, 26; 151r, 1; XXIV 154r, 20-22; XXVII 162v, 17; 163r,

áðàò¸ÿ: oi( a)ad) elfoi/ [XVIII 141v, 13] áðàòü: o( a)ad) elfo/j [A 103r, 2-3 (tit. c)] áðà÷üíü: tou= ga/mou [XXVI 160r, 6] // áðà÷üíý: gamikw=j [XVIII 141r, 18] áðàøüíî: h( brw½ brw½sij [B 105v, 11; XV

h( qeo/ qeo/thj [I 107v, 23; VI 112r,

19; XVII 137v, 2]

áîæüñòâüíü:

o( po/ po/lemoj [VII 114v, 13; VIII

118r, 4]

12-16; XXX 169r, 19; 170r, 6]

áîæüñòâî:

o( ga/ ga/moj [XVIII 141r, 19-25; 142r,

qei=oj [A 104v, 13; B 105r, 1-

24; I 106r, 23; 106v, 24; 107v, 19; 108r, 35-16; 108v, 11; II 109v, 14; III 109v, 24; V

133v, 23; XIX 145v, 20-25; XX 146r, 3-17];

111r, 19-20; 111v, 19-22; VI 112r, 17; XI

to\ to\ siti/ siti/on [XXXI 178r, 8]

áðåíüíü

122r, 13; XIV 131v, 22; 132r, 6; XVII 136r,

áðåõàò¸: áðåöàëî:

2-20; 140v, 16-20; XVIII 142v, 14; XIX 143r, 22; 145r, 8; 145r, 16-21-23-26; XXI

24; 155v, 6-11; XXVI 157r, 9; XXVII 162v, 6-26; 163r, 17; XXVIII 163v, 4-24; XXXI 176v, 26]; qeio/teroj [I 108r, 7; II 109v, to\ to\

Qei=on [V 112r, 9; XIII 126r, 5; XVII 137r, 9-12; 137v, 8-26; 138r, 16; 139r, 2-20(2);

to\ to\ plh= plh=ktron [IX 118v, 23;

[VII 114r, 20]

á¹¸ñòâî: á¥âàò¸:

XIX 143v, 4; XXI 149r, 8; XXV 156v, 10; XXVI 156v, 26; XXXI 173v, 21] to\ =tton [XIX to\ krei krei= reitto tt

h( mwri/ mwri/a [VIII 117r, 25] gi/nomai [PASSIM]; ei)mi/ [III

110r, 2; XV 134r, 16; XVII 139v, 26; XXVI

144r, 11]

áîëýçíü:

u(lakte/w [VIII 118v, 1]

áðåöàí¸¬: o( bo/ bo/mboj [XIV 131r, 16] áðüçäà: o( xalino/ xalino/j [XXIII 150v, 17] áðýãü: h( a)ak) th/ [I 108v, 11] áðýìåíîíîñüíü: a)xqofo/roj (lasten dragend) [XXXI 172r, 19] // áðýìåíîíîñüíàÿ: ta\ ) qofo/ra (lastdieren) ta\ a) ax

151v, 11; 152r, 16; 153v, 24; XXIV 154v,

áîë¸¸ // áîëüøå¬:

ph/linoj [XXIX

119v, 6; XIV 131r, 14]

149r, 4; XXII 149r, 19; XXIII 151r, 26;

Áîæüñòâüíî¬:

áðüíüíü):

169r, 6-8]

1-8; 137r, 3-15; 138r, 13; 139v, 6-13; 140r,

16; XIV 132r, 10] //

(=

157v, 7] //

á¥âàò¸ (âü):

e)ggi/nomai

h( w) ) i/j [XVIII 141r, 13-16-20; wd

[XIV 132r, 9; 132v, 2; XIX 144r, 7] //

XXVI 159v, 24]; o( po/ po/noj [XXVIII 163v,

a)pokthno/omai

24; 165r, 21] //

áåç áîëýçí¸:

ñêîòýíü á¥âàò¸:

a)po/nwj

[XIX 144r, 9]

á¥ë¸¬:

[A 103r, 19]

áîëýçíüíü:

e)pi/ponoj [X 119v, 16]

bo/skhma ((weide)vee) [I 108r,

16]

á¥ò¸:

ei)mi/ [PASSIM]; gi/nomai [PASSIM];

pa/reimi [V 112r, 7; VIII 118r, 21];

5


e)ggi/nomai [A 104r, 7]; tugxa/nw [XVIII

XXV 156v, 1-4; XXVI 162r, 10; XXIX

141v, 7]; e)/xw c. gen. [XXVI 157r, 10] //

167v, 22; XXX 170r, 8; 171r, 20]

á¥ñòü, ¬ñòü: pe/fuke,

á¥ò¸¬:

e)/fu (fu/ fu/omai) mai

h( ge/ ge/nesij [B 104v, 22; I 106r, 15-

[XII 125v, 19; XIII 127r, 24; XXIX 167r,

16-26; 106v, 25; II 109r, 24; III 110r, 7-22;

c. gen.

VIII 116v, 3; XIII 126v, 16; XVII 138v,

14; XXXI 178v, 5] //

âü

á¥ò¸ wòü

c. loc.: tele/w e)k c. gen. ei)j c. acc.

(attr.): o( [A

143v, 2-21; 144r, 21; XXIII 151r, 17; 151v,

104r, 14; XIV 129v, 2; XVIII 141v, 8;

19-23-26; 152r, 11; XXIV 154v, 11; 155r, 4;

XXIX 168v, 22; XXXI 174r, 26 (tlk.)]; o(

XXV 156v, 12-16; XXX 169r, 23; 170r, 7;

o)/ntwj [V 112r, 2; XIII 126r, 24; 126v, 22;

XXXI 174v, 1 (tlk.); 175v, 15; 176v, 25]; h(

e)ntugxa/nwn

u(/parcij [B 106r, 10; XXX 169r, 11]; to\ to\

[XXVI 159v, 11] //

XVII 136v, 26] //

ñ¥¸

20; 139v, 21; XVIII 142r, 21; 143r, 12; XIX

ñ¥¸: o(

eiånai [XVII 139v, 4-5] //

((toevallige) toeschouwer) [XIX 144r, 2]

// ñ¥¸

âü

c. loc.: o( e)/ndoqen e)n c. dat.

[X 120v, 1] // [XXVI 159r,

ò¹ ñ¥¸: o( parw/n 4] // ñ¥ ñü c. instr.:

h( e) ) rh/gorsij [XIV 128r, eg grhgore/w [XIV 129v,

áýãàòåëüíü: feukto/j [XXVI 161r, 2] áýäà: o( ki/ ki/ndunoj [XXVI 159r, 7] áýäüíî: kindunw=dej [XXVI 160v, 16] áýæàò¸: feu/gw [XXIV 155r, 14] áýëü: leuko/j [X 121r, 20]

íå ñ¹ùî¬

to\ to\ mh\ mh\ o)/n [XVII 139v, 5;

XXIV 155v, 7; XXIX 168r, 20] // o)/ntwj o)/n ta\ ta\ o)/nta [A

Â

104r, 17; I 106r, 18-24; 106v, 1-20; II 108v, 22; III 110r, 9; V 112r, 11-12; VI 112r, 18-

â! = b. = 2 â¶! = ib. = 12 âàðÿò¸: proa/gw

26; VIII 115r, 7; 116r, 13; XI 121v, 3; XIV 131v, 6; XVII 136r, 21; 140r, 25; XXI 147v, 12; XXIII 152v, 3; 153v, 1; XXIV 154r, 23; 154v, 10] //

íå ñ¹ùàÿ:

ta\ ta\ mh\ mh\ o)/nta

Âàñ¸ë·å:

XXIV 155v, 10; XXV 156v, 19] //

Basi/leioj [A 103r, 2 (tit. c);

103v, 1]

á¹ä¥: me/llwn [XXIII 154r, 5] // á¹ä¹ùå¬, -àÿ: to\ to\ me/llon, ta\ ta\

âåëåì¹äð¸¬:

h( megalofui+ megalofui+/a [XVII

136r, 11; XVIII 143r, 3; XX 146r, 20]

âåëåðàç¹ì¸¬:

me/llonta [XIV 131v, 10-24; 132r, 14;

íýñòü:

[XXIX 167r, 25; XXX

170r, 2]

[I 106v, 1]; to\ to\ mh\ mh\ o)/n [XVII 138v, 20;

XXIII 152r, 4] //

h(

11; 130v, 5]

[XVI 134v, 23; XVII

¸ñò¸íüíî¬ ñ¹ùå: to\ to\ [XXI 148r, 26] // ñ¹ùàÿ:

÷ëîâý÷üñêî¬ á¥ò¸¬:

áüäðüñòâîâàò¸:

139v, 10-15; XXV 156r, 7-18-22; XXX

-ùå¬):

//

¸ìüñòâî) [XXX 170v,

11(2); 128v, 2]

[XVII 141r, 1; XXIV 155r, 18; 155v, 7]; to\ to\

(=

11]

áüäðüñòâî:

í¸÷åñîæå ñ¥: a)nt' ou)deno/j [XXVIII 165v, 26] // ñ¹ùî¬ (= -ùå¬): to\ to\ o)/n

171r, 11; XXXI 171v, 19] //

(var. B in corr.

h(

an ) qrwpogoni/a [XXXI 180v, 9]

sumpefukw/j c. dat. [VIII 114v, 6] //

u(pokei/ okei/menon

e(/cij

á¥ò¸¬:

ou)k e)/stin

h(

megalofrosu/ egalofrosu/nh

(grote wijsheid, verhevenheid van geest) [A

[IX 118v, 15; XI 122r, 12; XIV 131r, 14;

103r, 14]

âåë¸¸:

XVI 135v, 21; XVII 138v, 4; XIX 144r, 26;

me/gaj [XXVIII 166r, 1]; me/gistoj

[XXXI 173r, 2]

6


âåë¸êîì¹äðüíü:

megalofuh/j

[A

26; 126v, 3-6-9; 127r, 10; XXI 148r, 4;

104r, 4]

âåë¸êü:

XXIV 154v, 13-18-26; 155r, 6-12-14-24; me/gaj [A 103v, 10-22; I 106v, 21;

155v, 15; XXV 155v, 19-21-25; XXX 171r,

II 108v, 21; 109v, 9; V 112r, 4; XVII 136r,

17; XXXI 173v, 25; 174r, 23; 174v, 2(2)-12

25; 138r, 8; XVIII 143r, 6; XIX 145r, 4; XX

(tlk.); 178v, 19-26; 177r, 3; 176r, 22; 176v,

146r, 18; 146v, 22; XXI 149r, 3; XXVI

3-7-9-12]; to\ to\ pra= pra=gma [B 107v, 13; VI

158v, 6-26; XXVII 162v, 16; XXXI 180r,

112r, 22; X 120v, 23; 121r, 9-15-24; XXI 149r,

5]; me/gistoj [XXVI 157r, 4]; h( e) ) oxh/ ec

3; XXII 149r, 11; XXVI 158r, 6; 161r, 3;

c. gen. (het uitsteken, het uitgesproken zijn

XXVIII 165v, 26]; to\ to\ xrh= xrh=ma [IX 118v, 19;

van) [IX 119r, 26] //

XVII 139r, 12; XXIII 151r, 12]

âåë¸÷à¸: [XIII 126r, 5] // âåë¸ö¸¸

e)coxw/tatoj

ç¹á¸:

âåùüíü:

to\ to\ ka/rxaron tw=n o)do/ntwn

u(liko/j [XIII 127v, 4; XIV 127v,

18; XV 134r, 24; XXIV 154v, 8; 155r, 7-1126; XXV 156r, 6-26; XXXI 180r, 2];

[VIII 118r, 20]

âåë¸÷àò¸: megalu/nw [XVII 136r, 13] âåë¸÷¸¬: to\ to\ me/ me/geqoj [II 109r, 19; VII

u(lw/dhj [XV 134r, 25; XXV 156v, 15]; th=j u(/lhj [XIII 126v, 14] //

âåùüíî¬:

113v, 16; XVI 134v, 26; XXII 150r, 2]; h(

to\ to\ u(liko/n [XIII 126r, 22; 126v, 26; XIV

megalourgi/a

128r, 1; XVI 135v, 5]; to\ to\ u(lw=dej [XVIII

âåë¸÷¸ÿ:

[XXVI

ai(

e) ) oxai ec oxai/ ai/

157v,

2]

//

(uitstekende

143r, 13; XXIV 155r, 5]

â¸ä¸òåëü: o( qeath/ qeath/j [II 109r, 17] â¸ä¸òåëüíü: o(ratiko/j [XVIII 142v, 21;

randen, uitsteeksels) [IX 119r, 21]

âåë¸÷üñòâî: to\ to\ me/ me/geqoj [XVII 136v, 5] âåëýí¸¬: to\ to\ do/ do/gma [XVII 138r, 8-10;

XXXI 175v, 5]

â¸äü:

XXI 148r, 26]

âåïðü: o(, h( su= su=j [VII 113v, 11] âåñåë¸ò¸: eu)frai/nw [XV 133v, 21; XXI 148r, 15] // âåñåë¸ò¸ñå: eu)frai/nomai

117v, 10-18; XIV 129v, 21; 130r, 13-16; 130v, 23; XVII 138v, 19; 140r, 11; XIX 144v, 20; 145r, 3; XX 146r, 6; XXIII 151v,

[XXVI 162r, 25]

âåñåë¸¬:

19-26; XXV 156r, 1; XXVIII 164r, 23;

h( eu) eu)frosu/nh [XII 124v, 5; XX

164v, 3-5-9-14-21-26; 165r, 2; XXX 169v,

146r, 11-19]

âåñò¸:

13; 170r, 21; XXXI 171v, 17; 177v, 7; 175r, 15; 176r, 20; 176v, 3-8(2)-16-19]; h( i)id ) e/a

a)/gw [XIV 131r, 14; XXVI 161r, 7;

XXXI 180r, 4]

[VIII 116r, 25; 116v, 12; XIII 126v, 12;

âåòüõü: palaio/j [XXXI 180v, 14] âåùåñòâüíü (= âåùüñòâüíü): u(liko/j

XXXI 175r, 26]

â¸äýí¸¬:

[XV 134v, 5; XV 134v, 5]; u(lwde/steroj [VIII 116v, 17] //

âåùåñòâüíî¬:

h( qewri/ qewri/a [A 103v, 4-7-18;

104r, 5-13; 104v, 2; B 105r, 24; 106r, 11;

to\ to\

XII 123v, 18; XIII 127r, 15; XVI 135v, 2;

ul ( iko/n [VIII 117v, 11]

âåù¸¸:

to\ to\ eiå eiådoj [VIII 116r, 4; 116v, 14;

XVII 136r, 1; XXI 147r, 25; XXV 156r, 4-

mei/zwn [A 104r,15; XXIII 153r,

5; (XXXI tit.)]; to\ to\ qew/ qew/rhma [B 105r, 15;

19; XXVI 158r, 11; 158v, 9; 159r, 12; 159v,

XIII 125v, 26; 126r, 3; 127v, 2; XVIII

1; 160v, 1; XXX 171r, 12]; gegwno/teroj

142v, 12]; h( i)id ) e/a [XVII 139r, 6; XX

[XI 119v, 1]

146v, 12; XXXI N-174r, 4]; to\ to\ eiå eiådoj

âåùü:

h( u( u(/lh [B 105r, 16; 105v, 24; II 109r,

[XIX 143r, 22]; h( o) ) tasi/a [XIV 132r, 2; op XVIII 142r, 8]; h( o) o)/yij [V 112r, 10]

9; III 110r, 25; VIII 116r, 24; XIII 125v,

7


â¸äýò¸:

eiådon [VIII 117v, 18; X 121r,

165v, 15-19; XXIX 167v, 10; XXX 169v,

10 ; XIV 133r, 19; XVII 139v, 26; XVIII

22-26; 170r, 7; 170v, 7]; h( u( ( o/qesij [A up

142v, 16; XIX 143v, 26; XXI 148v, 14-16;

103r, 20; 104v, 3-10; XIX 143v, 20; XXI

XXIII 152r, 2; 152v, 26; 153r, 7; XXVI

148v, 7]

â¸íî: o( oiå oiånoj [XXXI 175r, 9] â¸íîâüíü: ai)/tioj [XXXI 179r, 19] // â¸íîâüíü òâîð¸ò¸: ai)tia/omai [XIV á¥ò¸: 132v, 18] // â¸íîâüíü

158r, 21; 160r, 20; 161v, 15-24-25; XXVIII 163v, 6; XXXI 171v, 14; N 173v, 25; 175r, 13; 176r, 18]; e)nei=don [XXX 170r, 9]; qewre/w [A 103v, 10; 104r, 23; I 107v, 10; V 111r, 24; VI 112r, 26; VIII 116r, 1; 117v,

a)forma/omai (zijn oorsprong hebben in,

11; XI 121v, 10; 122r, 13; XIII 126r, 23;

ontstaan uit, ontspringen uit) [XIX

XV 134r, 20; XVI 135r, 25; 135v, 19; XVII

144v, 16]

â¸íîñëîâ¸¬:

136r, 23; 138r, 16; 140v, 11; XIX 143v, 3; XXIII 151r, 2; XXIV 154r, 11; 154v, 23;

XIV 127v, 17]

Â¸»àí·à: âëàãà: h(

XXV 156r, 19; XXVIII 166r, 3; XXX 170v, 25; XXXI 177v, 23]; e)nqewre/w [XXXI N-174r, 7]; e)piqewre/w [XI 122r, 18];

18]; kaqora/w [VIII 116r, 10; XVII 139r,

7]

âëàä¥÷üñòâüíü

21; 139v, 16; XXX 171r, 4-8]; ble/pw [I qea/omai [XXVI 157r, 11] // â¸äýò¸ñå:

13]

[pass. pro act.]:

âëàæüíü: notero/j [XII 124v, 13] âëàñòü: h( e)ec) ousi/a [B 104v, 26; IV 110v,

ai)sqano/menoj (waarnemend, in staat tot

perceptie) [VIII 116r, 10] // â¸ä¸ìî¬:

6; VIII 115r, 11; XXVI 160v, 20; XXVII

to\ to\ faino/ faino/menon enon [I 106r, 17; VII 113r,

162v, 17]; h( a) ) xh/ [V 111v, 7; VII 113v, ar

ta\ ta\ faino/mena [I

24]

âëàñîòâîðüíü:

106v, 24; X 120r, 17; XXIV 154r, 21-26; XXVI 157v, 4-11; XXXI 176r, 25]; ta\ ta\ or ( ata ata/ [X 120r, 18] //

trixopoio/j

(haar

producerend) [XXXI 175v, 19]

â¸ä¸ìàÿ [pass.

âëàñü:

pro act.]: ta\ ta\ ai) ai)sqhtika qhtika/ (dat wat in staat

h( qri/ ri/c [XXX 171r, 3; XXXI 175r,

22; 175v, 15-18]

âëàñýíü: twn= trixw= = [VII 113v, 5] rixwn âëüíà: to\ to\ ku= ku=ma [I 108v, 13] âëüíà: to\ to\ e) e)/rion [VII 114r, 17] âëüõâü: o( ma/ ma/goj [XIV 132r, 20] âëüøüáüñòâîâàò¸ñå [constr. pass.]:

is tot perceptie) [VIII 116v, 5]

â¸íà:

âëàä¥÷üñòâüíî¬:

24; 122v, 3; 123r, 4; 125r, 5-14; XIX 145r,

fai/nomai [B 104v, 24; III 109v, 19; XXX

â¸ä¸ìàÿ:

//

to\ ( emoniko/n [B 105r, 13; XII 122r, to\ h( hg

107v, 21; X 120v, 1-20; XXIII 152r, 4];

25] //

i)ik ) ma/j [XXVIII 165v, 3; XXXI

Âëàä¥êà: o( Despo/ Despo/thj [XXXI 175r, 19] âëàä¥÷üñòâî: h( h(hg( emoni/a [XII 122v,

25; XXVI 159v, 14; XXVIII 165r, 22; 165v,

â¸ä¸ìü

h( Bhqani/ Bhqani/a [XXVI 160v, 22]

174r, 6; 175r, 14]

o(ra/ a/w [II 109r, 20; V 112r, 1; XIV 127v,

171r, 5] //

h( ai) ai)tiologi/a [B 105r, 17;

h( ai) ai)ti/a [B 106r, 10; XII 123r, 3;

124r, 22; XIV 132v, 12-22; XVII 140r, 5; 141r, 4; XIX 143v, 1; XXIV 155v, 1; XXV 156r, 25; XXIX 167r, 22; XXX 169r, 11; XXXI 173r, 19-24; 179v, 14; 176r, 4]; h(

katamant katamanteu/ manteu/omai [XIV 131v, 20]

âëý÷åí¸¬:

af ) ormh ormh/ rmh [B 105v, 10; II 109v, 13; VII 113v, 26; 114r, 19; XV 134r, 1; XIX 143r,

178v, 4]

15; XXIV 154v, 4; XXV 156v, 12; XXVIII

8

h( o( ( kh/ [XXXI 179v, 10; ol


âëýù¸:

e(/lkw [XXVIII 163v, 23; XXXI

19; XXVI 159r, 20; XXIX 166v, 26; XXXI 177r, 12]; h( w( w(/ra [XXIII 153v, 23]

179r, 16]

âîäà:

âðýìåíüíü: kata\ \ xro/non (vel kata\ to\ ton âðýìåíüíî¬: o( xro/ xro/noj) oj [XXX 169v, 1] // âðýìåíüíî¬: to\ to\ pro/skairon

to\ to\ u( u(/dwr [I 106r, 22; XIV 127v, 24;

129r, 18; 132v, 19; 133r, 8; XX 146r, 24-25]

âîä¸ò¸:

a)/gw [XIV 129r, 4; 130r, 19; XXI

148r, 25; XXVI 160r, 6; 160v, 20; XXIX

[XVII 136v, 10]

âòîð-: cf. âüòîðâ¥ñîêü: u(yhlo/j

168v, 6]; e)na/gw [XVII 140r, 19]

âîäüíü:

nhkto/j [I 108r, 14]; e)/nudroj

[XXIX 167r, 14]

138r, 8; XVIII 142v, 20; XIX 145r, 6; 145v,

âî¸íüñòâî: h( stratia/ stratia/ [XVIII 142r, 7] âîëü: o(, h( bou= bou=j [VII 114r, 23; VIII 118v,

1; XXIII 151v, 3; XXIX 168r, 11]; gau=roj oj [XIX

âîëüíü: e(kou/sioj [XVII 139r, 13] âîëÿ: to\ to\ qe qe/lhma [IV 110v, 19] // âîë¬þ:

â¥ñî÷à¸: â¥ø¸¸:

(was-

âðàòüí¥¬

â¥¬:

âðà÷ü: o( i)ia) tro/j [XXVI 161v, 11] âðüòü: o kh= kh=poj [XXXI N-174r, 1] âðüõîâüíü // âðüõîâüíü ãðàäü:

â¥øüíü

//

â¥øüíÿÿ:

ta\ ta\ a)/nw [XIX

o( au) au)xh/n [XXXI 172v, 10] //

â¥¬:

âðàòüí¥¬ â¥¬:

oi( au) au)xe/nioi

spo/nduloi [XII 123v, 4]

âüâåñò¸:

ei)sa/gw [II 109r, 22; XIX 144v,

13]

âüâëà÷¸ò¸: ei)se/lkw [XII 124v, 20] âüâëý÷åí¸¬: h( o(ol( kh/ [XXXI 179v, 3] // âüâëý÷åí¸¬ ä¹õà: h( ei)spnoh/

[XII 124r, 1; XIV 133r, 11]

[XXXI 174v, 7 (tlk.)]

âüâîä¸ò¸:

h(

ak ) ro/polij [XII 122v, 18]

ei)sa/gw [II 109v, 10; X 121r,

9; XXXI 174v, 8 (tlk.)]; a)nteisa/gw

ai( a) ) rw/reiai ak

[XVIII 141v, 1]; e)peisa/gw [XXXI 178r,

[I 108r, 21]

âðýìå:

u(yhlo/teroj [VIII 117r, 10;

to\ to\ u( u(/yoj [XIX 145r, 13]; h(

9] //

h( i)atrikh/ (scil. texnh/)

âðüñ¸ ãîðàìü:

u(yhlo/teroj [XXVI 159r,

oi( spo/ spo/nduloi duloi [XXXI N-173r, 26; 173v,

oi(

i)atrikw/teroj [B 106r, 11; (XXXI tit.)]

//

//

â¥ñîòà:

â¥ÿ:

âðà÷åâàò¸: qerapeu/w [XIV 132v, 10] âðà÷åâüíü // âðà÷åâüíý¸:

âðüõü

18]

145r, 4]

au)xe/nioi spo/nduloi [XII 123v, 4]

âðà÷åâüñòâî:

152v,

ra ( xi/a [I 108r, 21]

âðàæäà: h( mh= mh=nij [XIX 144v, 4] âðàòà: ai( pu/lai [X 120v, 9; XXXI 177r, //

[XXIII

XXVI 160v, 2]

achtig) [XXXI 171v, 20]

âðàòüíü

â¥ñîêàÿ: ta\ ta\ 149v, 21] // â¥ñîêî: //

15; 159v, 3; XXIX 167v, 2; XXX 170r, 5] //

[XXVI 159r, 18]

9]

14]

meta/rsion

[XXIII 151r, 23]; e(kw/n

âîñêü: o( khro/ khro/j [XXX 171r, 21] âîùàíîâ¸äüíü: khroeidh/j

144v,

mete/wra [XXII

1]

e(kousi/wj

[A 103v, 2-13; XVII

5];

ei)soiki/zomai

âüâîä¸ò¸<ñå>

o( kairo/ kairo/j [VII 114v, 7-10-12; IX

119v, 7; XIV 128r, 24; 128v, 5; 131v, 19;

[II

109v,

1]

e)peiskri/nomai

//

[XXX 169v, 19]

âüâðýù¸ (âü):

XXIII 153v, 11-14-15-18-25; 154r, 1; XXVI 157v, 12-19; XXVIII 164v, 24]; o(

23]

kataba/llw [XXVI 158r,

âüâýð¸ò¸: pisteu/ pisteu/w [A 104r, 23] âüãëüá¸ò¸: e)gkoilai/nw [I 108v, 10]

xro/noj [B 105v, 19; XXIII 152r, 5; 153v,

9


âüãëüáëÿò¸:

âüçâðàùåí¸¬:

e)mbaqu/nw (doordringen

tot, ingaan op) [XXXI 175v, 23]

to\ ) fu/shma [XXIX to\ e) em

152v, 10]

âüçãëàøàò¸: u(phxe/w [XIV 131r, 16] âüçãëàøåí¸¬: h( e)ek) fw/nhsij [VIII

166v, 2]

kwlu/w

[XIV 129r, 10;

115v, 3]; h( h) ) h/ [IX 119r, 11] hx

XXVI 161v, 5; XXVIII 163v, 25]

âüçáðàíÿò¸:

âüçãðýÿò¸:

kwlu/w [XII 124r, 13; XX

147r, 13; XXVI 161v, 23]; periei/rgw

âüçäàâàò¸: e)catmi/zw [XIV 128v, 21] âüçäàí¸¬: h( a)an) a/dosij [XXXI N-173r,

a)pei/rgw [XX 146v, 21]; e)cei/rgw [XII

âüçáðàíÿò¸

[constr. act.]:

23]

âüçäâ¸ãí¹ò¸:

diei/rgomai [XXVIII 165r, 14]

âüçá¹æäàò¸:

a)fupni/zw [XXIII 152v,

âüçäâ¸çàò¸:

âüçâåñåë¸ò¸ñå: ghqe/w [I 108v, 1] âüçâåñò¸: e)pana/gw [XXIX 168v, 9] // âüçâåäåíî á¥ò¸: a)nakte/on (scil. eiånai) ai [XII 125r, 10] // âüçâåäåíî á¹ä¸: e)panakte/on (scil. e)sti/n)

[XIV 131r, 3]

âüçä¹õü:

o( a) ) /r [I 107r, 8; 108r, 13; III ah

110r, 21; XXIII 152v, 19-21; XXVII 163r, 1; XXVIII 163r, 23; XXXI 174r, 11; 174v, 8; 179r, 1-4-6-11 (tlk.); 179r, 23; 179v, 3-

a)na/gw [XII 124r, 7; XXIV

12-19; 178r, 2-24]

âüçä¹øüíü:

155v, 12]; e)pana/gw [XVIII 141v, 26;

XXIX 168r, 24]; a)nalamba/nw [XXVI 159v, 1]

äà

//

âüçâðàò¸ò¸ñå:

e)nae/rioj [I 108r, 14];

a)erw/dhj [XIV 128v, 17]

âüçäüõíîâåí¸¬:

âüçâðàò¸ìü:

to\ to\ a) a)/sqma [XII 125r,

3]

âüçä¥õàí¸¬:

e)pistrepte/on (scil. e)sti/n) [XVII 137v,

7] //

a)negei/rw [XXXI 178v, 4];

diegei/rw [XXXI 178r, 4]; a)narripi/zw

[XXV 156v, 18]

âüçâðàò¸ò¸

u(pereqi/zw [XX 147r,

19]

13]

âüçâîä¸ò¸:

a)naze/w (opkoken, beginnen

te koken, doen opwellen) [XXXI 177v, 5]

[XII 125r, 23; XIII 127r, 19; XVII 140v, 2]; 125r, 25] //

[XVIII

âüçâýñò¸ò¸: mhnu/w [XIV 131v, 3] âüçâýùàò¸: mhnu/w [XXVI 160v, 11] âüçãàðàò¸ñå: a)naze/w [XIV 128v, 16] âüçãëàñ¸ò¸: h)xe/w [XIV 131r, 11; XXIII

ph/gnumi [XXII 149r, 18]

âüçáðàí¸ò¸:

e) ) a/nodoj ep

141v, 24; 142r, 5; XXIX 168r, 23]

âüäàâàò¸: e)ndi/dwmi [I 106v, 17] âüäîâ¸öà: h( xh/ xh/ra [XXVI 159v, 7-13-19] âüäð¹æ¸ò¸: kaqidru/w [XII 123r, 20]; âüä¹íîâåí¸¬:

h(

e)pane/rxomai

h( a) ) apnoh/ [XIV 131r, 3; an

XXVI 161r, 9; XXXI 174r, 13; 174v, 7-23

[XX 146r, 7; XXVI 162r, 14]; e)pistre/fw

(tlk.); 179r, 19-23; 179v, 13; 178v, 17]; h(

[XXVI 162r, 23] //

diapnoh/ [XII 124r, 12]

e)pane/lqwmen

äà âüçâðàò¸ìüñå:

âüçä¥õàòåëüíü:

[XIII 127v, 7; XXXI

180v, 17]; ep ) anite/on

(scil. e)sti/n)

124r, 13]

âüçäý: pantaxou= [XXI 147v, 9] âüçåò¸: lamba/nw [XIV 128v,

[XVIII 142v, 7]

âüçâðàùàò¸ñå:

e)panalu/w

a)napneustiko/j [XII

[XXVIII

165r, 4]

3; XXI

148v, 17; XXIX 166r, 26]

âüç¸ðàò¸:

10

a)poble/pw [XXVI 157v, 15]


âüç¸ñêàí¸¬: h( zh/ zh/thsij [XVII 137v, 7] âüç¸ñêàòåëüíü: zhthtiko/j [V 112r, 12] âüç¸ñêàò¸: e)pizhte/w [XVIII 141r, 11] âüç¸ñêîâàò¸: a)nazhte/w [XXIII 154r, 2] âüçëîæ¸ò¸: e)napoti/qhmi [I 106r, 24] âüçëýòàò¸: a)nape/tomai [XXIX 167r,

âüçðàùàò¸: 174r, 6] //

âüçðàùåí¸¬:

ep ) au/chsij [XXIII 152v, 2]; h( a) ) mh/ ak [XXIII

âüçðýâàò¸:

âüç¹êàçàò¸:

22];

âüçüì-: cf. âüçìâüçüð-: cf. âüçðâüçü¹-: cf. âüç¹âüê¹ïîðîäüíü: o(mogenh/j // âüê¹ïîðîäüíî¬: to\ to\

u(/ptioj

doke/w [A 103r,

âüê¹ïý:

âüçíîñ¸ò¸: a)nafe/rw [XIV 129v, 18] âüçíîøåí¸¬: h( a)an) afora/ [A 104r, 3] âüçüwæ¸âë¬í¸¬: o( a)an) apotniasmo/j

[XXX 169v, 8]; e)n t%= au)t%= (daarin) [XXX 170r, 11]

âüê¹ñ¸ò¸: geu/omai [XXIX 167v, 3] âüê¹ñü: h( geu=sij sij [X 121r, 10-13-23; XII

wáîíÿí¸¬;

âüçðàæàò¸: a)natre/pw [XXIV 154v, 7] âüçðàæåí¸¬: h( a)an) atroph/ [B 106r, 8;

123v, 1; XX 146v, 15; 147r, 18; XXI 148r, 24; 148v, 13]

âüê¹øàò¸ // âüê¹øà¬ìü:

XXVII 162v, 18; XXIX 166r, 7]

âüçðàçäýëÿò¸ñå:

a)ntidiaire/ ntidiaire/omai omai

geuo menoj [X 121r, 5] euo/menoj men

âüëàãàò¸:

(tegengesteld worden, (als tegengestelde)

e)pau/cw

au)/comai [XIX 144v, 3]; [XIX

âüçðàñòà¬ìü:

144r,

19]

au)cano/menoj

e)pemba/llw [X 120r, 12] //

[XVI

au)/comai, au) au)ca/nomai [XVIII

IX 118v, 13; XV 133v, 21; XXVI 158v, 10;

142v, 26]

âüçðàñòü:

âüí¹òðü

âüëàãàò¸: e)nti/qhmi [X 120r, 10] âüëîæåí¸¬: h( e)ep) ibolh/ [V 111v, 5] âüëîæ¸ò¸ (âü): e)nti/qhmi [VIII 118v, 4;

//

135r, 21]

âüçðàñò¸:

e)nti/qhmi [X 121r, 25; XXXI

178v, 18]; e)napoti/qemai [XXXI 177v, 5];

onderscheiden worden) [XX 147r, 6]

âüçðàñòàò¸:

a(/ma [II 109r, 24; XXXI 172v,

au)to/ [X 120r, 22]; kata\ kata\ to\ to\ a)qro/on

[X 121r, 11]

o( ( ofulo/n om

13]; kata\ kata\ tau)to/n [IX 119r, 14]; e)pi\i\ to\ to\

(gezucht, gesteun) [XII 124r, 19] var. Gr. h( o)/sfrhsij) frhsij

[II 109v, 18]

[XXVII 163r, 2]

21]

(var. B in corr.

a)ntiparadei/knumi (ter

vergelijking houden naast; als tegenstelling

112r, 16]; kaqupopteu/w [VI 112v, 14] //

h( o) o)/yij

(het

stoten of drijven) [IX 119r, 16]

âüçíàøàò¸: a)nuyo/w [XIX 145r, 14] âüçíåïüùåâàò¸: oiÅmai [A 104v, 16; VI

âüçîðü:

e) e)/ktasij

a)nwqe/w (opstoten, omhoog

[I 108r, 22]

âüçíåïüùåâàò¸ñå:

h(

vergelijken met) [XVI 134v, 25]

âüçíàêü ëåæ¸ìü:

//

8];

uitstrekken) [XIV 129r, 15]

u(polamba/nw [XIV 129v, 15]

âüçíàêü

152v,

25]

103r,

h( au) au)/chsij [XV 134v, 1;

164r, 19; XXX 170v, 1; XXXI 176r, 11]; h(

¸çãíýòàò¸; var. Gr. a)poqli/bw) w [XXXI 178r, [A

fuo/ fuo/menoj

XVIII 143r, 2; XXIII 152v, 24; XXVIII

âüçìàãàò¸: a)nte/xw [XXXI 173r, 14] âüçìîù¸: du/namai [XXIX 168r, 13] âüçì¹ùàò¸: a)namoxli/zw (var. B in corr. nomi/zw

âüçðàùà¬ìü:

[XXXI N-174r, 4; 180r, 15]

13]

âüçìüíýò¸:

au)/cw [XVIII 142r, 20; XXXI

XXX 170r, 9-14; 171r, 17; XXXI 172v, 7; h(

h( ( iki/a hl

178r, 11]; e)napoti/qhmi [II 109r, 5];

[XIV 132v, 10;

e)piti/ iti/qhmi [XXXI 174r, 2]; e)mba/llw

XXVIII 164r, 21]

11


112r, 25; XXIX 166v, 25] //

[XII 125v, 1; XIV 131r, 9; XXVI 162r, 1];

ëåæå: e)gkei/menoj [X 120r, 13] âüí¹òðüíü // âüí¹òðüí¸¸ (attr.):

kataba/llw [XXIII 153v, 16; XXX 170r, 6]; e)piba/llw [XXVIII 164r, 24]

âüìåòàò¸ (âü):

kataba/llw [XXVIII

XII

XXXI 176v, 10]; h(ge/omai [XXIII 153r,

10]; nomi/zw [XXVI 157v, 3]

19]; h(ge/omai [XX 146v, 26; XXIII 150r,

âüìýíÿ¬ìî

162r,

6;

á¹ä¸:

ìýñò¸ò¸ñå:

180r,

26]

metaxwre/w

[XXXI 179r, 5 (tlk.)]

//

âü-

âüíýøüíü

âüíýøüí¸¸

//

¸ç âüíý: (attr.):

o(

119v, 23; XVII 136r, 11; XXVI 156v, 23; XXX 169v, 26; XXXI 173v, 21; 174r, 12; 179r, 15]; o( e)/cw [XXXI 174v, 10; 179r, 10

137r, 1]

(tlk.)]

âüwáíàâëÿò¸:

to\ to\ xw/ xw/rhma [X 120r, 6;

ХХХI 178v, 1]

a)nakaino akaino/omai ((zich)

hernieuwen) [XXXI 180v, 15]

âüwáðàæàò¸:

a)qro/wj [I 108r, 16; XIV

morfo/w [V 111v, 18; XIII

126r, 16]; diamorfo/w [XXVIII 164v,

132v, 22]

âüíåñò¸: ei)sfe/romai romai [A 103v, 21] âüí¸ìàò¸: prose/ prose/xw [XXIX 166r, 24] âüíîñ¸ò¸: ei)sa/gw [VII 114r, 20; X 120r, 8] // âüíîñ¸ò¸ñå: ei)sxe/ xe/omai [X 120r,

16]; tupo/w [VIII 117v, 24; XIV 133r, 26]; a)natupo/w

[XIV 132v, 7; 133v, 7];

sxhmati/zw [IV 110v, 8; VII 114v, 11; XXX 170r, 15]; susxhmati/zw

[XIX

145r, 8]; a)nama/ssomai somai [IV 110v, 26];

7]

âüí¹òðü:

//

e)/cwqen [B 105v, 24; VIII 115v, 20; X

[XXVII

âüìýñòüíü: xwrhto/j [XXIV 155v, 6] âüìýùàò¸: xwre/w [XIII 127v, 10; XVII

âüíåçààï¹:

//

e)/cwqen [XVI 135v, 8]

162v, 15; XXIX 168r, 21]

âüìýùåí¸¬:

11]

e)kto/j [XVI 135v, 15]; a)po\ o\ tw= tw=n e)/cw

xwre/w [A 104r, 10; XXVI XXXI

129r,

XXXI 173v, 25; 178r, 4; N-173v, 23];

logiste/on (scil. e)sti/n) [XII 125r, 5]

âüìýñò¸ò¸:

XIV

âüíý: e)pi\i\ ta\ ta\ e)/cw [XXXI 174v, 26 (tlk.)] // wòü âüíý: e)/cwqen [XXIV 155r, 14;

logi/zomai omai [XIII 126r, 19;

//

11;

123r, 24]

XXVI 162r, 5; XXVIII 163v, 3; XXX 171r, 26]

124v,

âüí¹òüí¬¬: to\ to\ e)nto/j [XXVI 162r, 3] // âüí¹òüíÿÿ (pl.): to\ to\ e)/sw [XII

logi/zomai [XIV 131v, 26;

âüìýíÿò¸:

o(

e)/ndoqen [IX 118v, 26; 119r, 18; X 120r, 6;

165v, 20]

âüìýí¸ò¸:

âüí¹òðü

e)nto/j [X 120v, 9-11-18; XIV

a)napla/ ttw apla/ttw tt

[XIV

133v,

9];

a)p-

eikoni/zw [XVII 140v, 17]

129v, 3; XI 121v, 21; XVI 135v, 13; XXVI

âüwáðàæåí¸¬:

162r, 7; XXVII 163r, 11]; e)/ndoqen [XVI 135v, 8]; e)/swqen [XXXI 174v, 5 (tlk.)] //

to\ to\ sxh= sxh=ma [B 105r, 6;

VIII 115r, 2]; h( tu/ tu/pwsij [IX 118v, 25;

¬æå âüí¹òðü: to\ to\ e) e)/sw [XXVI 162r, 4] // âüí¹òðü âüëàãàò¸: e)nti/qhmi [X 120r, 10] // âüí¹òðü òåù¸: e)ndiarre/w [VIII 118r, 21] // âüí¹òðü çàòâàðÿò¸: e)napoklei/w [XII 122v,

XII 123r, 25]; to\ to\ a)peiko/nisma [XXI 149r, 4]

âüwáðàç¸ò¸: 139v,

9;

morfo/w [A 103r, 25; XVII

XIX

143r,

23;

144r,

6];

diamorfo/w [XVIII 142v, 14]; tupo/w

2]; e)gkataklei/w [XXIX 168v, 8] //

[XXXI 171v, 25]; e)ntupo/w [VIII 118r,

e)gkei/menoj [VI

23; XIV 130r, 14; 131v, 18; XXVIII 165r,

âüí¹òðü ëåæ¸ìü:

2]

12


âüwá¥÷àâàò¸:

proseqi/zw

(verscheiden, van alle soorten) [XXXI N-

(doen

174r, 3]

gewennen, gewoon maken) [XXVI 158v, 9]

âüwá¥÷à¸ò¸ñå:

proseqi/zomai

âüñ¸ÿò¸: a)ne/xw [I 108r, 25] âüñêëîí¬í¸¬: h( a)an) a/neusij

[XIV

133v, 7; XXVI 158v, 19]

âüwð¹æ¸ò¸: kaqopli/zw [VII 113r, 26] âüïàäàò¸: e)mpi/ptw [XII 123r, 21-23] âüïàñò¸: sumpi/ptw [XVI 135v, 25] âüïåð¸ò¸ñå: ptero/omai omai [XXIII 150r, 25] âüï¸ò¸: boa/w [VIII 118v, 2; XIV 132v,

172v, 11]

âüñêîðý:

eu)qu/thta … r(#di/wj [XXXI 177r, 14]

âüñêðüñåí¸¬:

21-22; XIX 145v, 24; XXII 149r, 10; XXIII 141v,

150r, 21; 152v, 12-14; 154r, 3; XXVI 156v, 24; 157r, 1-5-12-18; 158v, 1-3-7-25; 159r,

âüïðåù¸: u(pozeu/gnumi [XVII 139r, 10] âüïðîñ¸ò¸ // ñüïðîò¸âü âüïðîñ¸ò¸:

11; 159v, 4; 160v, 4-22; 161r, 6-20; 161v, 613; 162r, 9-14; XXVII 162v, 3; XXVIII

a)nterwta/w [XVIII 142r, 23] futeu/w

[VI

165v, 6-12]

112v,

âüñìà: cf. âüñüìà âüñïàð¬í¸¬: o( a)at) mo/j

15];

e)mfuteu/w [XVIII 143r, 5]

âüñàê-: cf. âüñÿêâüñåãäà: pa/ntote

[XIV 127v, 18; XVII

129r, 11]

âüñïàð¬íü: lignuw/dhj [XIV 129v, 4] âüñïåòü: kato/pin [A 104r, 20] // âüñïåòü ïàê¥: to\ to\ e)/mpalin [B 106r,

dihnekw=j [X 120r, 3; XXXI 178r, 5]; diapanto/j [XIV 128r, 18; XXXI 178v, 13]; (a) a)ei/) diapanto/j [I 107r, 11];

6; XIX 144v, 18; XXIX 166r, 5; XXX 169r,

a)dialei/ptwj [I 106v, 10]

26]; pro\ pro\j to\ to\ e)/mpalin [XIII 126v, 2];

dihnekh/j [XIV 128r, 21-

ei)j to\ to\ e)/mpalin [XXIII 152r, 19]

âüñïåùàò¸:

25; XXXI 178r, 22]

âüñåêîíü÷üíü:

pantelh/j [XXIX 168r,

âüñï¸ñàò¸:

h( oi) oi)koume/nh [XXVI 157r,

âüñï¸òàò¸: tiqhne/omai [XXVI 159v, 25] âüñïîìåí¹ò¸, âüñïîìýí¹ò¸: e)pii-

ei)soiki/zw [X 121r, 10; XXXI

mimn$/skomai [VI 113r, 4; XXVI 157r,

173v, 26]

âüñåñ¸ëüíü:

pantodu/namoj amoj [XXIII 151r,

20];

âüñåñüâðüøåíü:

o(lotelh/j [VIII 116v,

âüñïîì¸íàòåëü:

125r,

o(

16];

u( ( omnhmatoup omnhmato-

gra/ gra/foj [X 120r, 8]

[i.e. pantopanto- + (~ da/ptw)]

pantodaph/j

[XII

[XII 125r, 15];

dialamba/nw [XIII 127v, 16]

25]

âüñåñüíýäüíü:

mimn$/skomai

mnhmoneu/w

10]

pro

a)nazwgrafe/w [XIV 130r,

14]

25; 158r, 3]

âüñåëÿò¸:

parempodi/zw [XIV 128v,

11]

10]

âüñåë¬íàÿ:

[XII 123r, 25; XIV

128v, 23; 129v, 7]; h( a) ) aqumi/asij [XIV an

136v, 14; XXIII 152v, 22; XXIX 167v, 24];

âüñåãäàøüíü:

h( a) ) a/stasij [B 105v, 15an

18-26; 106r, 1; XVIII 141v, 11-15-17-18-

15]

âüñàä¸ò¸:

au)toma/twj [I 108v, 10; XXVIII

165r, 10-17]; ta/xa [I 107v, 18]; di'

15-21; XXI 148r, 26; XXVI 159r, 9]

âüïëü: h( kraugh/ kraugh/ [XXVI 159r, 23] âüïðàøàò¸: punqa/nomai [XVIII

[XXXI

âüñïîñëýäîâàò¸:

(verscheiden; over-

vloedig) [II 109v, 9]; pantodapo/j

[XIII 126v, 2]

13

a)ntakolouqe/w


âüñïð¸¸ìàò¸:

âüñòðüçàò¸: a)naspa/w [XXXI 172v, 15] âüñ¹ä¹: pantaxh= [XXXI 173v, 13; 177v, 18] // ïî âüñ¹ä¹:

a)nalamba/nw [XI 121v,

3; XXVII 162v, 13]; a)nade/xomai [XXXI

171v, 14]; a)polau/w [II 109v, 18]

âüñïð¸¬ò¸:

e)panalamba/nw [XVII 136r,

pantaxo/qen

(ïð¸êàñàò¸ñå)

8; XXIII 150v, 24]; ap ) olamba/nw [I

[XXXI

178r,

ïî

16]

//

âüñ¹ä¹:

(gered,

(e) e)fa/ptomai) tomai panto/j (gez. van de nous;

gevrijwaard worden) [B 106r, 4] //

het geheel beslaan, bereiken; in relatie staan

e)panalhpte/on

met het geheel, i.e. v. het lichaam) [XV

106r,

a)pos%/zomai

20];

âüñïð¸¬òî á¹ä¸:

(scil. e)sti/n) [XVII 137r, 17]

âüñïð¸¬ò¸¬:

133v,

h( a) ) o/lausij [II 109r, 18; ap

âüñ¹¬: ma/thn [XXVI 161v, 9] âüñõîäü: h( a)/nodoj (corr. : codd. âüõîäü) [VIII 117v, 14] âüñõîæäåí¸¬: h( e)ep) a/nodoj

h(

ep ) ana/lhyij [XVII 137v, 17]

âüñïðî¸ñõîä¸ò¸:

a)ntipare/ceimi (zich

in dezelfde richting naast elkaar uitstrekken,

âüñïðýãðàæäåí¸¬:

h(

e)c

[XXVI

160v, 19; XXIX 168v, 14]

âüñõîòýò¸: bou/lomai [A 103v, 23] âüñõ¥ò¸ò¸: a(rpa/zw [XXIII 152v, 20] âüñü: pa½j [A 104v, 11; B 104v, 25; 105r, 22;

parallel lopen) [XXXI 178v, 6]

âüñ¹ä¹:

165v, 9]

[XXXI 178v, 4]; h( a)na/lhyij hyij [XXI 148v,

¸ç íà÷åëà âüñïð¸¬ò¸¬:

wòü

a(pa/ntwn (uit alles (leren)) [XXVIII

109v, 13-16; XXIII 153r, 9]; h( u( ( odoxh/ up 6] //

15];

a) ) ti/fracij an

(afscherming (gez. v. de verduistering van het zonlicht door de aarde)) [XXII 149v, 23]

I 106r, 17; 106v, 24; 107v, 6; 108r, 21;

a)ntimeqi/sta tamai

108v, 1-6; II 109r, 6-13; III 110r, 6-13-22;

((zich) veranderen, omgezet worden) [XIX

IV 110v, 5; 111r, 12-16; V 112r, 6; VI 112v,

144v, 21]

9; VII 113v, 17-19-24; VIII 115r, 21; 117r,

âüñïðýñòàâëÿò¸ñå:

âüñïðý¬ò¸:

a)ntimetalamba/nw (over-

26; IX 119v, 5; X 120r, 7-23; 121r, 21; XII

nemen in plaats van) [XIX 144v, 19]

âüñòàâ¸ò¸:

a)ni/sthmi

122v, 10-19; 123r, 15; 124v, 23; XIII 126r,

[IV 111r, 6];

5-6-24; 127r, 17; XIV 132r, 4-7-10-11;

a)ni/sta tamai [VI 113r, 9]; diani/sthmi

132v, 1; XV 134r, 2-15; XVI 134v, 9-20;

[XXVI

135r, 6-17; 135v, 7(2); XVII 136v, 2; 139r,

160v,

13]

//

âüñòàâë¬íü

[á¥ò¸] [constr. pass.]: a)nasth/somai omai

15-18-19; 140r, 21; 140v, 13-14-15; XVIII

[XXVI 157r, 3]

âüñòàâëÿò¸:

141v, 17; 142v, 18; XIX 143v, 8-21; 144r,

diani/sthmi [XXVI 159r,

16; 144v, 7-15; XX 147r, 1; XXI 147v, 7-

25; 161r, 25]

13; 148r, 5; XXII 149v, 22; XXIII 151r, 14-

âüñòàí¸¬: h( diana/ diana/stasij [XIX 144v, 1] âüñòàò¸: e)gei/romai [XXVI 160r, 23] âüñòàÿò¸: a)ni/stamai [XXVI 161r, 8;

15; 152r, 21-22; 153v, 23; XXIV 154v, 10; 155r, 7; 155v, 5; XXVI 157r, 16; 160v, 24; 161v, 19; XXVIII 164r, 25; 165v, 3; XXIX

XXVIII 164r, 11; 165v, 7]; e)gei/romai

166v, 24; XXXI 171v, 5; 172v, 22; 173r, 18;

[XXVI 162r, 8]

173v, 6; 174v, 17-20; 179r, 8 (tlk.); 179v, 6;

âüñòåêàò¸: a)natre/xw [XXII 149v, 16] âüñòåù¸: a)natre/xw [I 108r, 26; XI 122r,

178r, 2; N-173v, 2; 175r, 13-23; 176v, 11; 180r, 16]; a(/paj [I 108r, 16; 108v, 17; VII

5; XXVIII 163v, 2]; e)panatre/xw [XXIII

113r, 23; VIII 115r, 8-11; XII 122v, 12;

150v, 20]

124r, 11; 125v, 6; XIV 128v, 9; XV 134r,

14


25; XVII 140v, 11; XXX 169r, 20; 169v,

4-5-6-7; 140v, 25; XIX 145r, 6; 145v, 22;

12; XXXI 173v, 24; 177v, 13]; o(/loj [A

XX 146v, 6-8-12; 147r, 5; XXI 148v, 2-26;

103r, 8; VIII 117r, 6; XII 125v, 17; XVI

XXIII 150v, 9; 153v, 21; XXIV 154v, 18;

135r, 7; XVII 140v, 5-7; XVIII 142v, 13;

XXV 155v, 23; 156r, 23; XXVI 159v, 22;

XIX 144r, 9; XXXI 172r, 20; 173r, 16]

160r, 4; 162r, 10; XXVIII 164r, 22; XXIX

// âüñå: to\ to\ pa=n [A 103v, 2; B 106r, 2; I

166v, 7; 167r, 9; 167v, 7; XXXI 172v, 9-26;

106r, 20; 106v, 19; III 109v, 22; XVII 136r,

177v, 15-24-25; N-173v, 10; 180v, 2]; a(/paj

15; 140v, 22-25; XX 146v, 10-17-19; XXIII

[V 112r, 8]; pantoi=oj [II 109v, 8; X 121r,

150v, 16; 152r, 13; XXIV 155r, 15; XXV

18];

pantodapo/j

âüñÿêî¬:

156v, 20; XXVIII 164v, 19; XXIX 169r, 2;

[II

109r,

4]

//

to\ to\ pa=n [XXVIII 163r, 22;

âüñÿêî:

XXX 169v, 8; XXXI 172r, 21]; to\ to\ o(/lon

XXXI 178r, 20] //

pa/ntwj [A

[XIV 130v, 1; XX 146v, 13; XXIII 151r,

104r, 3; VI 113r, 8-14; VII 113v, 18; VIII

13; 152r, 14] // âüñÿ: ta\ ta\ pa/ pa/nta [I 106r,

115r, 13; 116r, 14; 117v, 10; 118r, 8; X

19-26; 108r, 9; II 109v, 2; III 110r, 20; IV

120r, 2; XI 121v, 7-16; XII 124r, 12; XIII

110v, 22; V 112r, 8-9-10; XVII 138v, 25;

126v, 20; XIV 128r, 8; 132r, 1; XVII 136r,

139r, 9; 139v, 20; XVIII 142v, 12; XXI

20; 138r, 21; 139r, 26; XVIII 142r, 17; XIX

147v, 14; XXIII 150v, 8; 151r, 17; 151v, 25;

145v, 1; XX 146v, 4-16-20; XXII 149r, 20-

XXIV 155r, 24; 155v, 2-10; XXX 169r, 23];

23; 150r, 6; XXIII 153v, 18; XXIV 154r,

ta\ = [II 109r, ta\ a(/panta [A 104r, 22]; to\ to\ pa pan

16; 155r, 17; XXVI 157r, 15; 158r, 7; 161v,

2; III 110r, 25; IV 111r, 5; XIV 129v, 2;

10; 162r, 2; XXVII 163r, 11; XXVIII 163v,

XVII 140v, 19; XXVI 161r, 22; XXVIII

6; 165r, 1; 166v, 9; XXIX 167v, 5; XXX

163r, 19]

170v, 9; XXXI 172r, 10; 173v, 7]

âüñüìà:

âüñÿ÷üñêü:

kaqo/lou [VIII 116r, 17; XIV

pantodapo/j [IX 119r, 5; X

131r, 18; XXVIII 164r, 15; XXIX 168r, 19];

120r, 11; 121r, 24; XXVI 157r, 8];

pa/nth [I 107r, 22; 107v, 5; XIV 130v, 3;

pantoi=oj [I 108r, 15]

XVII

139r,

26;

XXII

149r,

âüòåù¸: ei)stre/xw [X 120v, 10] âüòîð¥¸: deu/teroj [XXIX 166r, 24] // âüòîðàÿ íîñ¸ìü: ta\ deu/tera ta\

20];

panta/pasin asin [XII 125r, 19; XIV 129r, 6; XXXI 179r, 21]; pantelw=j [XIV 130v, 15-19; 131r, 5];

fero/menoj [A 104r,15]

o(/lwj [XV 133v, 24;

âüõîä¸ò¸: ei)/seimi [X 120v, 4] âüõîäü: h( ei) ei)/sodoj [X 120r, 20; 120v, 3-

XXIII 151v, 26]; di' o(/lou [XXVIII 164r, 13]

âüñýÿâàò¸:

e)pispei/rw

(zaaien in,

10-16-18; XX 147r, 15; XXXI 173v, 26;

uitstrooien over) [XII 124v, 3]

âüñÿêü:

178v, 6-12; 177v, 4]

âüõîæäåí¸¬: h( ei) ei)/sodoj [XXVI 162r, 6] âü÷åðàøüíü: e(/wloj [XXVI 161r, 14] âýäîìü: gnwsto/j [XXI 147r, 24] âýäýò¸: oiåda [A 104v, 19; VIII 117r, 12;

pa½j [A 104v, 18; B 104v, 24; I

108r, 22; III 109v, 19; V 111v, 17; VIII 116v, 12; 117r, 5; 117v, 3; 118r, 3(2); XI 122r, 14; XII 122r, 26; XIII 126v, 17; 127r, 9-23; XVI 134v, 17; 135r, 9; XVII 136v,

XIV 129v, 6; XVII 136v, 26; 139v, 20;

13; 137v, 20; 138r, 22; 138v, 9-11-26; 139r,

140r, 6; XX 146r, 12; XXI 147v, 14; XXIII 150v, 22; 151r, 15-17(2); XXVI 157r, 24;

15


ãâîçäü: o( hâhlâ oj [XXVI 161v, 24; 162r, 1] ãäå: pou= [VI 112v, 20; XXVI 157v, 25(2)-

XXX 169r, 22]; e)pi/stamai [XII 125v, 8; XX 146r, 11]; ginw/skw [XXI 147v, 12]

âýæäà:

to\ to\ ble/ ble/faron [XIV 128v, 24;

26(2); 158r, 1]

ãëàâà:

129r, 1; XXXI 172v, 12]; h( o) ) ru=j [V of

111v, 12]

XIV 128v, 18; XIX 144r, 3; XXXI 172v,

âýæäüíü:

tw=n

o)fru/wn

(van

de

11; N-173v, 7] //

ãëàâîþ wòåãîòýò¸:

karhbar arhbare/ bare/w [XII 123r, 2]

wenkbrauwen (oogleden)) [XII 124v, 16]

âýêü:

h( kefalh/ kefalh/ [XII 122v, 19; 124v, 12;

ãëàâ¸çíà:

o( ai) ai)w/n [XXIV 154r, 19; XXXI

180v, 21(2)]

to\ to\ kefa/laion [A 104v, 16; I

106r, 13]

âýíüöü: o( ste/ ste/fanoj [IV 111r, 15] âýíü÷àò¸: katastefano/w [I 108r, 25] âýðà: h( pi/ pi/stij [XIX 145v, 12-26; XXIII

ãëàâüíü

//

wòåãü÷åí¸¬ ãëàâüíî:

h(

karhbari/a [XII 123v, 23]

ãëàãîëàò¸:

le/gw [B 105r, 20; 105v, 5;; II

153r, 7; 154r, 4; XXIV 154r, 22-25; 154v, 7;

109r, 6; IV 111r, 2; VI 112r, 18; VIII 115v,

155v, 13; XXV 156v, 18; XXVI 157r, 7;

26; 116r, 10-26; 117r, 2-24; 117v, 4-13; XII

158r, 11; 158v, 6-8; 159v, 4; 161v, 6; 162r,

122v, 20; 123r, 7-12-16; 124r, 22; 124v, 17;

19]

XIV 128v, 26; 130v, 25; 131v, 11; XVI

âýðîâàò¸:

pisteu/w [B 105v, 25; XXIV

134v, 7-19; 135r, 5-7; 135v, 1; XVII 137r,

154r, 15-20; 155v, 3-6; XXVI 156v, 24;

16; 139v, 8; XVIII 143r, 9; XX 146r, 7;

162r,

//

147r, 2; XXI 147v, 14; XXII 149v, 22;

[XXIV

XXIII 150v, 23; 151r, 5; 152r, 21; 153r, 16;

16;

XXVIII

164r,

âýðîâàò¸<ñå>: pisteu/omai

9]

154v, 4]

âýðüíü:

XXIV 154r, 12; 155v, 3; XXVI 157r, 3;

piqano/j [XX 147r, 15; XXI 148v,

157v, 6-10; 160r, 22-23; 161v, 10; 162r, 9-

13]; pisto/j [XXIII 153r, 10]

âýòâü: o( o(o(/rphc âýòðîâ¸äüíý:

25; XXVIII 165r, 5; 165v, 14; 166r, 3;

[XXVI 160r, 6]

XXIX 166r, 15; 166v, 5-10-16-20; 169r, 7;

kwnoeidw=j (zoals een

XXX 169r, 22; 170r, 4; XXXI 172r, 6; 180r, 6-16; 180v, 5-14]; lale/w [V 111v, 26; X

kegel, kegelvormig) [XXII 149v, 26]

âýòðü: o( kw= kw=noj (kegel) [XXII 150r, 4] âýùàí¸¬: o( fqo/ fqo/ggoj [VIII 118r, 25; IX

120r, 1; XXXI 180r, 7] //

oi( le/ le/gontej [B 105v, 11-18-23; 106r, 5;

118v, 25; 119r, 22]

âýùàò¸:

XX 146r, 3; XXIII 150r, 21; XXV 155v, 15;

fqe/ggomai [VIII 115r, 25; IX

XXIX 166r, 4; 168v, 21] //

XIV 131v, 8; XXVI 159r, 1; 159v, 16] //

Ã ã! = g. = 3 ã¶! = ig. = 13 ãàäàí¸¬: to\ to\ 10];

ãëàãîë¬ìàÿ:

166v, 22] //

e) e)/mfasij

ãëàãîë¬ìàÿ ÿãîäà ïð¸

ãðüëý: o( gargarew/ gargarew/n [XIV 129v, 1] ãëàãîëü: to\ ( m = a [III 110r, 16; VIII to\ r( rh

ai) ai)/nigma [XIV 131v, 11; h(

ta\ ta\ lego/mena [A 104r,

19; XIX 145v, 12; XXVI 157r, 6; XXIX

(reflectie,

117v, 23; XVII 137v, 10; XIX 145v, 23;

weerspiegeling) [XIII 126v, 14]

Ãàë·ëåà:

ãëàãîë¬ìî¬:

to\ to\ lego/menon [VI 112v, 2; XII 123v, 20;

119r, 17]

132v,

ãëàãîëþùå¸:

XXIV 154r, 19-22]

ãëàäü: o( limo/ limo/j [XX 146r, 22-23-24-25] ãëàäüêü: proshnh roshnh/j [X 121r, 7]

h( Galilai/ Galilai/a [XXVI 160v, 11-

19]

16


ãëàñ¸ò¸: hx) e/w ãëàñü: h( fwnh/ fwnh/

[XIV 131r, 14]

158v, 22; 160r, 26; 160v, 6-7-11-20; 161r,

[VI 112v, 21; VIII 115v, 2;

17-23; 161v, 10; 162r, 25]

ãîñïîäüíü:

118r, 23; IX 119r, 2-3-17-21; 119v, 1; X

tou= Kuri/ou [VIII 117r, 1; XI

120r, 1; 121r, 18; XI 122r, 5; XII 123r, 22;

121v, 19; XX 146r, 26; XXIII 152v, 21;

XVII 136r, 8; 137r, 15; 138v, 25; XXIII

153r, 17; XXVI 157v, 3; 162r, 11]

ãîñò¸í¸öà: ãîñò¸òåëü:

151r, 6-8-10; 151v, 17; 153r, 4; XXVI 161r, 24-26; XXVII 163r, 13]; h( h) ) h/ [IX 119v, hx 2; X 119v, 22]; o( to/ to/noj [IX 119v, 8]; h(

ãîñò¸ò¸ñå // ãîñòå¸<ñå>:

fwnhtiko/j [VIII 117v, 24; IX

ãîòîâ¸ò¸: e(toima/zomai [XXIII 153v, 17] ãîòîâü: e(/toimoj [I 108v, 18; II 109v, 4];

to\ to\ ba/ ba/qoj [XII 124r, 11; XIV

pro/xeiroj [A 104r, 19]

128v, 14; XXI 147v, 26; XXVI 160r, 10;

ãðàäü:

162r, 7; XXXI 174r, 7; 178v, 13; N-173r, 25]; h( koilo/ koilo/thj [XII 124v, 14; XIV

16;

h( po/ po/lij [X 120r, 20-22; 120v, 1XXVI

157v,

1-20;

127v, 23; XXXI 174r, 19]; to\ to\ koi= koi=lon [I

âðüõîâüíü ãðàäü:

108v, 9; XXXI 179v, 9]

[XII 122v, 18]

ãëüáîêü: koi=loj [V 111v, 13] ãí¸ëîñòü: o( eu) eu)rw/j [XXVI 161r, 1] ãíî¸: h( ko/ ko/proj roj [XIV 132v, 16] ãîäü: h( w( w(/ra [XXVI 160r, 6] ãîðà: to\ to\ o) o)/roj [XXXI 174r, 5] // âðüñ¸ ãîðàìü: ai( a)ak) rw/reiai [I 108r, 21] ãîð¸¸ // ãîðüøå¬: to\ to\ xei=ron [XXIII

5]

//

a) ) ro/polij ak

161r, 12-17; 161v, 1-3-18; XXVIII 164r, 5]; h( so soro/j [XXVI 161r, 13]

ãðîçäü:

o( bo/ bo/truj [XIV 131v, 13; XXXI

175r, 9]

ãðüáü: h( r(ra( /xij [XXXI N-173v, 2-17] ãðüäîñòü: h( u(up( erhfani/a [XIX 144v, 14] ãðüäýë¸âü: gau=roj oj [XIX 144r, 26] ãðüëî // ãëàãîë¬ìàÿ ÿãîäà ïð¸ ãðüëý: o( gargarew/ gargarew/n [XIV 129v, 1] ãðüí¸ëü: to\ to\ xwneuth/ xwneuth/rion [XXXI 177r,

(attr.): o( a)/nw [XXXI

178v, 1-8]

ãîðüöý: pikrw=j [XXVI 160r, 14] ãîðý: a)/nw [VIII 115r, 5] ãîðýâüçäàÿí¸¬: h( a)an) a/dosij

h(

159v,

ãðàäüñêü: kata\ kata\ th\ th\n po/lin [X 120v, 6] Ãð¸ãîð·å: Grhgo/rioj [A 103r, 2-4 (tit.c)] ãðîáü: o( ta/ ta/foj [XXVI 160r, 26; 160v, 25;

151r, 21; XXIX 167v, 23-25; 168v, 1]

ãîðüíü // ãîðüí¸¸

o( e( ( tiw/ es tiw/menoj

[II 109v, 1]

118v, 24]

ãëüá¸íà:

o( e( ( tia/twr [II 109r, 26; es

109v, 7]

ak ) oh/ (het gehoor) [VI 110v, 1]

ãëàñüíü:

h( eu) eu)wxi/a [XIV 132v, 8]

(gez. v.

voedsel, spijsvertering) [XIV 129r, 8]

2]

ãîðýíîñüíü: a)nwferh/j [XIV 128v, 16] ãîðýò¸ // ãîð¥: dia/puroj [XXXI 178v,

ãðüòàíü:

o( a) ) qerew/n [IX 119v, 4; XIV an

129v, 1]; o( fa/ fa/rugc [IX 119v, 3; XIV

21]

129r, 20]

ãîð¬ñòü: h( pikro/ pikro/thj [X 121r, 7] ãîñïîä¸íü: o( ku/rioj [II 109r, 18] Ãîñïîäü: o( Ku/ Ku/rioj [A 103r, 4 (tit.c); VIII

ãðýõü:

h( a( ( arti/a [B 105v, 6; XVIII 141v, am

2; 142r, 11; 143r, 1; XIX 145r, 10; XXI 148v, 8; XXII 150r, 11; XXVI 162v, 1-2] //

áåç ãðýõà: a)nama/rthtoj [B 105v, 7] ãðýøüí¸êü: o( a(am( artwlo/j [XXVI 162r,

117r, 4; XVIII 141v, 16; XIX 145v, 22; XX 146r, 17; 147r, 2-3; XXI 147v, 10; XXIII 152v, 22; 153v, 5; XXVI 157v, 4; 158r, 6;

26]

17


ãðýøüí¸÷ü:

a(martwlo/j

(var.

äâåðü: h( qu/ qu/ra [XIV 129r, 2] äâ¸æàò¸ñå: kine/omai [XIV 131r, 6-12] // äâ¸æ¸ìü: kinou/menoj [I 107r, 22;

B

ãðýøüíü) [XXIII 153r, 21]

ã¹ñëü: o( au) au)lo/j (fluit) [VIII 117v, 20] ã¹ñëüíü: th=j lu/raj [XIV 131r, 9];

107v, 24; VI 112v, 10; XIV 128r, 7; 130v,

au)lhtiko/j (van de fluit, fluit-) [XII

1; XXII 149r, 23; 129v, 12; XXX 170v, 22;

125v, 15];

XXXI

178v,

äâ¸æ¸ìàÿ:

15]

//

ta\ ta\ kinou/mena [XXIII

íå äâ¸æ¸ìàÿ:

[XXVI 157r, 3]

//

ta\ ta\ mh\ mh\ kinou/mena

äâ¸æåùå¬ñå:

to\ to\

kinou/menon [XIV 130r, 25; XXXI 179v, 12]

äâ¸æåí¸¬:

[XVIII 143r, 6; XX

146v, 23; 147r, 1]

äàëå÷å: po/rrw

N-173r,

152r, 20; XXIV 154r, 13; XXVI 157r, 2] //

Ä ä! = d. = 4 ä¶! = id. id. = 14 Äàâ¥äü: Daui/d

3;

h( ki/ ki/nhsij [I 107r, 25; 108r,

3; IX 118v, 22-26; 119v, 6; XII 122v, 11;

[IV 110v, 16; V 111v, 26;

123r, 7; 124v, 25; 125v, 21; XIV 128r, 1;

XVI 135r, 13; XIX 143v, 9; XXI 147r, 24;

129v, 14; XV 134v, 4; XVI 135v, 26; XVII

XXVI 160v, 8; XXIX 167r, 15]

139v, 4-25; XXII 149v, 2-10; XXIII 152r,

Äàí·¸ëü:

Danih/l [XIV 131v, 21; 132r,

9; XXIX 169r, 4; XXXI 172r, 6; 172v, 1-623; 179v, 16; 178r, 22; 177v, 12-24]; to\ to\

20; XVIII 142r, 8]

äàðîâàò¸: xari/zomai [XVII 136r, 17; XX

ki/nhma [XIX 144v, 19; 145r, 6]; h( fora/ fora/

146v, 10; XXIII 151v, 5]; dwre/ dwre/omai [IX

118v, 12] // xari/zomai

äàðîâàò¸ñå

[VII

äàðîâàíü á¥ò¸:

[XXIV 154r, 9]

[male refl.]:

114v,

23]

dwre/omai omai

äâ¸çàí¸¬:

//

4-7-17-22; 107r, 8-25; 107v, 9-13 ; 108v,

[XII

14; XII 123r, 12; XIV 127v, 21; 128r, 6;

122v, 19]

äàðîíîñ¸ò¸:

129r, 7; 131r, 16; XV 133v, 17; XXIV 154r, dwrofore/w [XXXI 177v,

16; XXXI 179v, 19; N-173v, 4; 180r, 17];

22]; dorufore/w [XII 122v, 23]

to\ to\ ki/ ki/nhma [B 105r, 19; XV 133v, 11;

äàðîíîñ¸¬: h( dwrofori/ dwrofori/a [A 103r, 13] äàðü: to\ to\ dw½ dw½ron [A 103r, 15-18; XIX 145r,

XXXI 180r, 22]

äâ¸çàòåëüíü: kinhtiko/j [XXXI 173r, 1] äâ¸çàò¸ñå: // äâ¸æåìü: kinou/ kinou/menoj

16]

äàò¸:

di/dwmi [II 109v, 11; IX 118v, 14-

[XIV 130v, 24]

äâî¸, äâî¬-: cf. äüâî¸, äüâî¬äâîðü: h( au) au)lh/ [XXIII 153r, 17-26] äåáåëîñòü: h( paxu/ thj [XIV 129v, 4] axu/thj äåáåëü: traxu/ traxu/j [VIII 118r, 16; XXVI

16; XIV 130v, 11; XVI 135r, 14; XVII 138v, 17; XIX 145v, 18; XX 146v, 7; XXIV 154r, 16; XXVI 159r, 18]

äàÿò¸:

di/dwmi [XX 147r, 6]; e)ndi/dwmi

[XXXI N-173v, 4]; pori/ ori/zw [XIV 130v,

äàôíü

vel

äàôíà:

h(

da/ da/fnh

(laurier(boom)) [XXXI 175r, 7]

äâà:

158v, 14]; paxu/ paxu/j

[VIII 118r, 13] //

paxumere/ steron axumere/steron stero

[XXXI 177r, 6] //

äåáåëý¸: paxu/ tatoj [XXXI 174v, 13 paxu/tatoj (tlk.)] // äåáåëî¬ wòü ÷åñò¸: to\ to\

10]; xorhge/ orhge/w [II 109r, 19]

h( ki/ ki/nhsij [I 106r, 26; 106v,

cf. äüâà

äåáåëàÿ

wòü

÷åñò¸:

paxume/ /reia [XIV 129r, 22] // axumereia

18

h(

wòü


÷åñò¸ äåáåëý¸: paxumere/ /steroj paxumeresteroj [VIII 116v, 18] // æ¸ë¥ äåáåë¥¬: ta\ ta\

äîáðü:

23; XXI 147r, 21; 148v, 15-24; XXII 149v,

neu= =ra [XXXI 175r, 21] eura

äåáåëüñòâî:

XXI 147v, 4; 148r, 14-21; XXII 149r, 24] //

ä·àä¸ìà: to\ to\ dia/ dia/dhma [IV 111r, 9-15] ä¸â¸ò¸ñå: qauma/zw [XXVI 157v, 10] äëàíü: h( pa/ pa/lamh [XXVII 163r, 14] äëüãü: makro/j [XXVII 162v, 21; XXIX

äîáðý¸:

4] // äîáðý: kalw½j [A 104v, 16]

äîâîëüíü:

a)/rkw=n [VII 113v, 10; XXXI 178v, 26]; au)ta/rkhj [VIII 115r, 16; XXVI 158r,

XVII 139r, 6; XX 147r, 8; XXI 147v, 23;

17]

äîâüëýò¸ñå: a)rke/w [XXIV 155v, 9] äî¸ò¸: tiqhne/omai [XXVI 158v, 24] äîë¹í¸çíîñ¸ìü: katwferh/j (neer-

148r, 2-3-7-18; 148v, 21; XXIII 150r, 21;

-ùå¬)

[XXI 148r, 16] // to\ to\

a)lhqw=j

waarts neigend, strevend) [I 107r, 19]

äîë¹íîñ¸ìü:

kalo/n [XIX 144v, 25]

äîáðîäýòýëü: h(

a) ) eth/ [A 103r, 6-9; IV ar

äîë¹íîñüíü:

XVII 139r, 6-12-14; XIX 144v, 20; 145v, 1;

äîëüíü

äîëüí¸¸ (attr.): [XXXI 174r, 8] // äîëüí¬¬:

th=j a)reth=j [XXIX

166r, 17]

äîáðîìàñò¸¬:

//

o( ka/tw to\ tw to\ ka/ ka/tw

[VIII 115r, 8; XIV 129v, 1; XXIII 152v, h( eu) eu)/xroia (mooie kleur,

17]

//

äîëüíÿÿ: ta\ tera ta\ katw/ katw/tera 158v, 7] // äîëüíý¸ (attr.): o(

schoonheid van kleur of uiterlijk) [XXI

[XXVI

148r, 4]

ka/ twqen [IX 119r, 22]; katw/ teroj ka/twqen katw/teroj

äîáðîwñåçà¬ìý:

eu)afw=j

(goed, op

[XXIX 168v, 2]

äîìü:

gepaste wijze aanpakkend) [VIII 118r, 4]

äîáðîòà:

to\ lloj [I 108r, 12-26; to\ ka/ ka/lloj

oi)/khsij [X 120r, 24]

äîñò¸ãí¹ò¸:

IV 111r, 18; V 111r, 20; 111v, 2-5-22; XIII 126r, 13-14-19; 126v, 7; XVII 139r, 15;

äîñòîâýðüíü:

XXVI 157v, 9; 160r, 11]

äîáðî¹ïðàæíÿ¬ìü:

äîñòî¸íü:

eu)/sxoloj (niet

eu)mh/xanoj

a)/cioj [A 103r, 16; 104r, 2; III

109v, 20; VII 113r, 25; X 120r, 5; XX 146r, [VIII

22; 146v, 2; XXVI 157v, 17; XXVIII 166r,

118r, 1]

äîáðî¬ñòüñòâ¸¬:

ac ) io/pistoj istoj [XXVI 157r,

6]

bezig, vrij) [VIII 118v, 4]

äîáðîõ¹äîæüíü:

fqa/nw [I 108r, 10; XXXI

180r, 23]

XIX 144r, 6; 145r, 8-18; 145v, 1-6-11;

o( oiÅ oiÅkoj [II 109v, 3; XXVI 160r, 1;

XXVIII 163v, 10; XXXI N-173v, 14]; h(

108v, 14; II 109r, 19; 109v, 8; III 110v, 1;

katwferh/j [XIX 145r,

10]

XXIX 167v, 21(2); 168v, 14]

katwferh/ atwferh/j (neerwaarts

neigend, strevend) [I 106r, 21]

111r, 11; V 111r, 23; 111v, 4; VIII 117r, 15;

äîáðîäýòýëüíü:

i(kano/j [XII 125r, 21; XIX

145v, 26; XXIII 153v, 2; XXVI 158r, 26];

äëüæüíü: xrewstou/menoj [A 103r, 11] äîáðî: to\ to\ kalo/n [XIII 126r, 11; 126v, 20; (=

ka/llistoj [XIII 126r, 4-8;

XXXI 172r, 4]; a)steio/teroj [XIII 126r,

166v, 26]

ñ¹ùî¬

to\ to\ kalo/n [XIII 126r, 7;

126v, 16-23; 127r, 4-7; XVIII 142v, 22;

5]

äîáðî: to\ to\ o)\n kalo/n ¸ñò¸íüíî¬ äîáðî:

äîáðî¬:

19] //

h( paxume/ /reia [XIV 131v, axumereia

XXIX 166r, 18] //

kalo/j [B 105v, 18; XIII 126v, 17-

3; XXIX 167r, 19; XXXI 171v, 10] //

äîñòî¸íî¬:

h( eu) + (behendigeu)fui/a

heid, vaardigheid) [VIII 115r, 23]

to\ to\ ei)ko/j [I 108v, 1;

XXIV 155v, 13; XXXI 176v, 10] //

19


äîñòî¸íî ¬ñòü: ei)ko/j e)sti/n [II 108v, 23] // äîñòî¸íý: a)ci/wj [A 103r,

e)napolamba/nw

äðüæàò¸ñå:

23]; ei)ko/twj [A 104r, 9]

äîñòîÿí¸¬:

h( a) ) i/a [A 103v, 8]; to\ ac to\

//

[male

6;

144v, 6]

äðüçîñòüíü: tolmhro/j [A 103r, 20] äðýâî: to\ to\ cu/ cu/lon [B 105v, 14; XX 146v,

ei)ko/j (scil. eiånai) ai [I 108v, 7;

XXVI 160r, 10]

5-8; 147r, 3-4-5-7(2); XXI 147r, 20; 147v,

äîñåçàò¸: kaqikne/omai [A 104r, 4] äðåâüíü: a)rxai=oj [XVIII 142r, 4; XXVI

15; 148r, 23; 148v, 15-22; XXII 150r, 1415; XXV 156r, 5]; to\ de/ de/ndron [I 108r,

157r, 24; XXVII 162v, 8]; e)/cwroj [XXVI

24; XXXI 172r, 24; N-174r, 2]

äðýâýíü:

161r, 14]

tou= cu/lou [XX 146v, 15];

culw/dhj [XXIX 168v, 11]

ä¹áü: h( dru= dru=j [XXIX 167r, 19] ä¹õîâüíü: pneumatiko/j [VIII

177r,

10]

äð¹ãü: äð¹ãü:

4]

äðüçí¹ò¸: e)pitolma/w [A 103v, 25] äðüçîñòü: to\ to\ qra/ qra/soj [XIX 143v,

[XXVI 157v, 3]

äðîáüíü: lepto/j [XXVIII 165r, 7] äðîæä¸¬: h( u(up( osta/qmh [XXXI

äðüæàò¸ñå

refl.]: krat krate/ ate/w [XIV 130v, 4]

ei)ko/j [XIV 133r, 5]

äîñòîÿò¸:

129v,

e)/xomai [XIV 129v, 10;

XXXI 180v, 12] //

äîñòî¸íüñòâî: h( a)ac) i/a [A 104r, 21] äîñòî÷þäüíü: a)/cioj qau/matoj (fortasse a)cioqau/mastoj) astoj

[XIV

o( fi/ fi/loj [XXVI 160v, 6]

117r,

17-25; 117v, 2; XXI 147v, 8]

ä¹õîïð¸¬òüíü:

e(/teroj [I 107v, 5; IV 110v, 23;

pneumato/doxoj oxoj

VII 113v, 12-16; 116r, 3; VIII 116v, 7; X

(gez. v. de longen, adem opnemend) [IX

119v, 24; XII 123r, 15; 125v, 2; XIII 126r,

119r, 16]

ä¹õü:

24(2); XIV 128r, 17-18; 128v, 1; 130v, 15;

to\ to\ pneu= pneu=ma [VIII 116v, 26; 117r,

133r, 3; XVI 134v, 12; 135v, 1; XVII 137r,

3-25; IX 119r, 15; 119v, 11; XII 124r, 16;

7-13; 137v, 13; XIX 145r, 11; XX 146r, 12;

124v, 21-25; 125r, 1; XIV 129v, 1-5; XXII

XXVI 159v, 20; XXIX 166r, 23; XXX 169r,

149r, 25; XXVI 162r, 22-23; XXXI 171v, 9;

17-24-25; 170r, 7; XXXI 173v, 15(2); 179r,

172v, 5-20; 173v, 7-13; 174r, 9-13-18; 174v,

a)llh/louj [I

3-5-14 (tlk.); 179v, 9-25; 178r, 3-15; 178v,

21] //

äð¹ãü äð¹ãà:

106r, 22; 106v, 5-26; 107r, 5; 107v, 1-3-7;

4-6-12; 177v, 3-10-25] //

108r, 4; V 111v, 10; VI 113r, 5-6-13; IX

ä¹õà:

119r, 14/15; X 120r, 11; 120v, 12-13-15-17;

(tlk.)]

ä¹øà:

121r, 1; XI 121v, 14; XIV 128r, 14; XVI

âüâëý÷åí¸¬

h( ei)spnoh/ [XXXI 174v, 7

h( yuxh/ yuxh/ [A 103r, 25; B 105r, 8-20;

135v, 10; XVII 138r, 11/12; XVIII 143r, 4;

105v, 7; 106r, 5-6-10; IV 110v, 12-15; VIII

XXIV 155r, 20; XXV 156r, 14; 156v, 14/15;

115r, 3; 115v, 19; 116v, 12-14-26; 117r, 2-

XXXI 172r, 12; 178v, 5/6-7/8-10; 177v, 17;

6-9; 117v, 5; IX 119r, 7; XII 123v, 8; XIV

175r, 25]

129v, 21-22; 130r, 4-6-13-16-26; 132v, 4;

äð¹æüíü: tou= fi/lou [XXVI 160v, 7] äðüæàâà: to\ to\ kra/ kra/toj [XIX 144v, 20] äðüæàò¸: krate/w [IV 110v, 25; VI 112v,

133r, 6; 133v, 6; XV 134r, 18-21-22; XVI 134v, 7-15; 135r, 8-11-25; XVIII 141r, 723; 142r, 21; 142v, 17-25; XIX 145r, 13;

4; VII 114r, 1; XIII 126r, 21; XIV 130v, 13];

e)gkrate/w

parakate/xw

[XVI [XXIII

XX 146r, 14; XXIII 152r, 7; 152v, 1; 153r,

135v,

14];

14-17; 154r, 3; XXVI 159r, 22; XXVIII

152v,

18];

163v, 16-22; 164r, 2-7; 164v, 10-

20


äüíü:

22; 166r, 3; XXIX 166r, 4-6-11-15-18-25;

h( h( ( e/ra [XXIII 153r, 25; XXVI hm

157v, 24; 160v, 23]

166v, 3-5-11-13-17; 167r, 5-20-23; 167v, 1-

äý¸ñòâ¸¬:

13; 168r, 10-20-24; 168v, 2-6-7-17-20; 169r,

h( e) ) e/rgeia [I 106r, 25; 106v, en

2-7; XXX 169r, 10-12-25; 170r, 2-3-18-25;

12; 107r, 1-13; III 110v, 3; VI 112v, 16; X

170v, 10-13; 171r, 8-16-20; XXXI 176r, 5;

120r, 15; XII 125r, 19; 125v, 17; XIV 128r,

176v, 10; 180r, 3-10-19; 180v, 2-6] //

19; 128v, 5; 130r, 8; XXXI 178v, 3]

¹ãîäüíî¬ ä¹ø¸:

to\ to\

äý¸ñòâî:

kataata-

qu/ mion [VI 112v, 2] qu/mion mio

ä¹øåâüíü:

h( e) ) e/rgeia [I 107r, 22; IV en

110v, 10; VI 112r, 17-20; 112v, 12; VIII

yuxiko/j [B 105r, 19; VIII

116r, 7-19; 118r, 3; X 119v, 21-24; 121r, 19;

115v, 23; 117r, 14-24; 117v, 1; XV 133v,

XII 122v, 2-13; 123r, 19; 123v, 9; XIII

11; XVI 135r, 24; XXX 171r, 8; XXXI

127v, 6-13; XIV 129r, 4; 129v, 17-20-23;

180r, 21-24; 180v, 7]; th=j yuxh=j [XIII

130r, 21; 130v, 5-15-20; XV 134r, 14; 134v,

127r, 25; XIV 131v, 18; XVI 135r, 11;

3-6; XVI 134v, 11; 135r, 11-20; 135v, 4;

XXX 170r, 10; 171r, 11-13; XXXI 176r, 14;

XVII 140v, 25; XVIII 142v, 19; XIX 144r,

176v, 19]; e)/myuxoj [II 109r, 8]

12; XXIII 151v, 21; XXIV 155r, 22; XXX

ä¹øüí¸êü:

o( pneu/ pneu/mwn [XXXI 172r,

170r, 12-17-19; 170v, 1; 171r, 11-13; XXXI

10; 174r, 10; 179r, 26; 179v, 5-20; 178r, 21];

171v, 13-21; 172v, 12; 173r, 2; 174r, 15;

h( diapnoh/ diapnoh/ (uitwaseming) [XII 124v,

179v, 16; 177r, 2; 180r, 21; 180v, 2-7]; to\ to\

11]

en ) e/rghma [XXXI 172r, 5]

ä¥ìîâ¸äüíî:

kapnoeidw= kapnoeidw=j

äý¸ñòâîâàò¸:

(rook-

achtig) [XIV 131r, 6]

ä¥ìü:

112v, 10; X 119v, 12; XII 125v, 20; XIII

o( kapno/ kapno/j [XIV 128v, 19; XXXI

127r, 24; 127v, 10; XIV 129v, 12; 130r, 23;

174v, 13 (tlk.)]

ä¥ìüíü:

131r, 7-22; XV 133v, 17; XVIII 142r, 18;

lignuw/dhj [XXXI 174v, 11-25;

XXIV 155r, 21; XXI 149r, 1; XXVI 159r,

äý¸ñòâîâàò¸ á¥ò¸ [contaminatio äý¸ñòâîâàò¸ et äý¸ñòâüíü á¥ò¸]: e)nergo/j eiånai [XIV 130r, 9] // äý¸ñòâ¹¬ìü:

179r, 4-7-9 (tlk.)]

ä¥õàí¸¬:

e)nerge/w [B 105r, 11; VI

10; XXXI 172v, 17] //

to\ to\ a) a)/sqma [XII 124r, 18;

XXXI 179v, 22]; h( au) au)/ra [I 108v, 16]

ä¥õàò¸: a)napne/w [XIV 128v, 18] äüâà, äüâý: du/o [XVII 137r, 7; 138r, 10;

e)nergou/menoj [VIII 117r, 6; XI 121v, 8;

XIX 144r, 3; XXIV 155r, 19; XXVI 157r,

XIV 129v, 15; 130r, 12; 132r, 3 XXXI

20; XXXI 177v, 18]

172v, 21]; e)nergo/j [XXVI 161v, 15];

äüâî¸öà: h( dua/j [XVIII 141v, 3] äüâîëàêüòüíü // äüâîëàêüòüíî¬: to\ to\

diateqei/j (< diati/qemai; emai gesteld, in (een bep.) toestand verkerend) [XII 123v, 25]

äý¸ñòâüíü:

di/phxu [XXV 156r, 13]

äüâî¬ñëîâ¸¬:

o(

dia/logoj

[XXVIII

XXX 170v, 21-25; XXXI 177v, 26]; drastiko/j [XXXI 178r, 17]

164r, 4]

äüñêà: o( äüíî: o(

e)nergo/j [XVI 135v, 23;

äýëàí¸¬:

pi/ pi/nac [V 111r, 25] puqmh/ puqmh/n [XII 123r, 22; ХХХI

h( e) ) gasi/a [X 119v, 22; XXXI er

176v, 15]; h( gewrgi/a [XIX 144v, 8] //

ïð¸ëîæ¸ò¸

179v, 7]

äýëàí¸þ:

erga/zomai [XXXI 176v, 1]

21

prospros-


äýëî:

æåíüñêü (ïîëü):

to\ to\ e) e)/rgon [II 109v, 11; XXVI 157v,

to\ to\ qh½ qh½lu [B 105v, 3;

7; 158r, 12; 158v, 5; 161r, 6; 162r, 15-25;

XVII 136r, 6; 137r, 23; 137v, 19-23; 138r,

XXX 169v, 9; XXXI 175v, 23; 176v, 17]

6-18-20; 138v, 3-5; 140r, 1; 141r, 3; XVIII

äýò¸ùü:

to\ to\ meira/ meira/kion [XXVI 159v, 9;

142v, 9; XXIII 151v, 1-8-16]

æåñòîêü: sklhro/j [XXXI 171v, 10] æåòâüíü: tou= qe/rouj [XXIII 153v, 11] æ¸âîï¸ñîâàò¸: a)nazwgrafe/w [V 111v,

XXXI 180r, 11]

äýòîòâîð¬í¸¬:

h( paidopoii+ paidopoii+/a [B 105v,

6; XVIII 141r, 6-14-19; XXVI 159v, 17]

äýÿò¸: pra/ttw [XXIII 153r, 11] // äý¬ìü: diataq diataqei/ aqei/j (< diatei/nw; w

9]

æ¸âîï¸ñüöü: o( zwgra/ zwgra/foj æ¸âîòâîðüíü: zwopoio/j

uitgestrekt) [XIV 129v, 3]

[V 111v, 14] [XXVI 161v,

23]

æ¸âîòü:

Æ

h( zwh/ zwh/ [VIII 116v, 4; 117v, 13;

XXVI 159r, 14-25; 161r, 9; 161v, 20; XXXI

æàáà: o( ba/ ba/traxoj [XXIX 167r, 17] æåäàò¸: diya/w [XX 146r, 17] æåäüíü // æåäüí¥¸: o( diyw/ diyw/dhj

173r, 9; 180r, 17]

æ¸âîòüíî:

to\ to\ z%=on [I 108r, 14; VIII

116v, 13; 117v, 15; XXV 156r, 5; XXX [XIV

170v, 17; XXXI 173r, 18; 176r, 19]

æ¸âîòüíü:

132v, 7]

æåæäà: h( di/ di/ya [XX 146r, 25] æåëàí¸¬: h( e)ep) iqumi/a [XIII 127r, 8; XV

zwtiko/j [VIII 115v, 23; 116r,

2-18-19; XV 134r, 11; 134v, 3; XVI 135r, 11; XXXI 172v, 26; 173r, 24; 178r, 13;

133v, 22; XIX 144v, 26; XXI 147v, 23;

177r, 22; 177v, 17-21]; th=j zwh=j [XX

148r, 18; XXIII 152v, 26; 153r, 14]; h(

147r, 4] //

o)/recij [XX 147r, 18; XXXI 178v, 24;

110r, 21; VII 113v, 3-16; 114r, 20-26; VIII

177r, 15]; h( e) e)/fesij [XIII 126r, 7; XIX

115v, 9-12; XIV 128r, 19; XIX 143v, 17;

143v, 7]

XXVII 162v, 11; XXVIII 163v, 7; XXXI

æåëàòåëüíü:

ai(reto/j [XXI 148r, 7-11];

e)rwtiko/j

[XXIII

æåëàòåëüíî¬:

to\ to\

153r,

15]

æ¸âü:

//

e)piqumhtiko/n

[XXXI

25]

//

æ¸âý¸:

zwwde/ zwwde/steroj (meer, eerder dierlijk)

poqou/menon

[XXXI 180r, 2] //

[XV

æ¸âü á¥ò¸:

za/w

[XIX 145v, 22]

æ¸çíü:

5]

h( zwh/ zwh/ [B 105v, 14; VI 113r, 15;

VII 114r, 23; VIII 115v, 16; 116r, 3-9-18o( si/ si/dhroj [VII 114v, 5-12;

25; XIII 127v, 4; XIV 127v, 18; 128r, 1;

XXVI 162r, 8]

æåíà:

176v,

[XXIII 153r, 16] //

to\ to\ ke/ ke/ntron [VII 113v, 2-17; 114r,

æåëýçî:

zw=n [XXVI 160r, 24; XXX 170v, 5-7;

XXXI 176r, 6]; zww/dhj (dierlijk)

134r, 1; XXIII 150v, 3-12]

æåëî:

to\ = n [III to\ z% z% o

171r, 24; 172r, 7; 173v, 1; 178r, 5; 177r, 15]

[XXX 171r, 7]

æåëàò¸: e)pipoqe/w æåëà¬ìî¬: to\ to\

æ¸âîòüíî¬:

XVI 135r, 14; XVII 137r, 6; 138r, 14-22;

h( gunh/ gunh/ [XVIII 141r, 16; 141v, 10;

138v, 13; XVIII 141v, 2-18-25; 142r, 1-4;

XXI 148v, 14-15; XXVI 157v, 12; 159v, 19;

142v, 23; XIX 143r, 19-26; 143v, 12; 145v,

XXIX 167r, 10]

15-19; XX 146r, 6; 146v, 17; 147r, 3-14;

æåí¸ò¸ñå:

game/w [XVIII 141v, 19]

XXI 147r, 20; 149r, 2; XXII 150r, 15; XXIII 150v, 15-18; 151v, 23; 152v, 13;

22


æ¸òüí¸öà: h( a)ap) oqh/kh [XXIII 153v, 13] æ¸öà: h( xordh/ xordh/ [XIV 131r, 9] æëüòîâ¸äüíü: i)kterw/dhj [XII 124v, 1] æëü÷åïð¸¬ìüíü: xolh/doxoj (gal

XXVI 160v 9; 162r, 14; XXIX 167r, 4; 168r, 25; 168v, 18; XXX 170v, 7; XXXI 171v, 16; 173r, 19; 180r, 20; 180v, 4] //

æ¸çíü: h(

sa/ sa/rc (vlees)

ïëüòü) [XXX 170v, 8]

æ¸çíüíü

//

æ¸çíüíý¸:

(var. B in corr.

opnemend, gal-) [XII 124r, 23]

æëü÷ü:

zwwde/steroj

(meer, eerder dierlijk) [XXIII 151v, 22]

æ¸ëà:

h( xolh/ xolh/ [XII 124v, 3; XIV 133r,

16]

æëü÷üíü: th=j xolh=j [X 121r, 7] æüçëü: h( bakthri/ bakthri/a [XXVI 160r, 7]

to\ to\ neu= neu=ron [XXXI 172v, 5-14-23;

175v, 13]; h( neura/ neura/ [IX 119v, 5]; h(

fle/y [XII 124v, 2; XXXI 174r, 8]; h( ar ) thri/a [IX 119r, 15; XXXI 174r, 10] //

æ¸ë¥ òüíüê¥¬: ai( fle/ fle/bej [XXXI 175r, 20] // æ¸ë¥ äåáåë¥¬: ta\ ta\

s! = j. = 6 s¶! = ij. ij. = 16

neu=ra [XXXI 175r, 20]

æ¸ë¸ùå:

S

h( katagwgh/ katagwgh/ [II 109r, 1]; h(

oi)/khsij [II 109v, 8]; to\ to\ oi) oi)khth/rion

Ç

[XXX 171r, 18]

æ¸ëüíü:

neurw/dhj [XII 123v, 3; XXXI

ç! = z. = 7 ç¶! = iz. iz. = 17 çàáë¹ä¸ò¸:

172v, 24; 177r, 26]; dia\ dia\ tw=n neu/rwn [XXXI 172r, 13] //

æ¸ëüíî¬:

to\ to\

neurw=dej [XIV 129r, 14-21]

æ¸òå¸ñêü:

tou= bi/ou [VII 114r, 10; XXII

çàáë¹æäàò¸

h( politei/ politei/a [VIII 117r, 18;

çàá¥ò¸:

bioteu/w [XXIX 168v,

lanqa/ lanqa/nw (aan de aandacht

136r, 17]

çàâ¸ñòü: o( fqo/ fqo/noj [XIX 144v, 4] çàãðàæäåí¸¬: h( su/ su/mptwsij [XII 124r,

o( bi/ bi/oj [IV 110v, 7; VII 113r, 20-

23; 114r, 19-23; 114v, 15; VIII 117v, 26; XIV 132r, 18; XVIII 142r, 3; XIX 143v, 14;

9]

çàäüíü: o)pi/sqioj [XXXI 179v, 1] çà¸ò¸: diadu/omai omai [XXVI 162r, 4] çàêëþ÷åí¸¬: h( klei/ klei/j (sleutelbeen)

145r, 23; 145v, 25; XXI 149r, 7; XXIII 150v, 13-20; 153r, 21; XXIX 166r, 21; 167r, 15; 167v, 4-6-8; 168v, 9-11; XXXI 172v, 2]; h( politei/ politei/a [XXIII 154r, 5]

æ¸ò¸:

çàáë¹æäà¬ìü:

ontsnappen, onopgemerkt blijven) [XVII

18]

æ¸ò¸¬:

//

periplanw/ periplanw/menoj [XIV 130r, 20]

XXIX 166r, 14; 167r, 4; 167v, 2; 168r, 11]

æ¸òåëüñòâîâàò¸:

[XV

133v, 12; XXXI 175v, 22]

150r, 17]

æ¸òåëüñòâî:

a)poplana/omai

[XXXI N-173v, 21]

çàêîíîïîëîæ¸òåëü:

za/w [B 105v, 13; XX 146r, 5; XXVI

161r, 5; 161v, 17; ХХХ 170v, 15-20; XXXI

çàêîíîïîëîæí¸êü:

e)noike/w [XII 122v, 20];

e)mfiloxwre/w [XII 125v, 3] //

ñü: suza/w [VIII 116r, 20] æ¸òü: h( zwh/ zwh/ [VI 112r, 23]

o( nomoqe/ thj [VIII omoqe/thj

117v, 6]

173r, 21; 175v, 26; 176r, 1; 180r, 16] //

æ¸ò¸ âü:

o( nomoqe/ thj [VIII omoqe/thj

116r, 26]

æ¸ò¸

çàêîíü:

o( no/ no/moj [XX 146v, 11-24; 147r,

6]

çàïîâýäü:

23

h( e) ) tolh/ [VIII 117r, 5] en


çàïåò¸: e)mpeda/w [XIV 130v, 22] çàïðýò¸ò¸: e)pitima/w [XXVI 159r, 2] çàïðýùåí¸¬: h( a)ap) eilh/ [XX 146r, 21] çàï¹ñòýí¸¬: h( e)er) h/mwsij [XXVI

çäå:

e)nteu=qen [XXIX 168v, 13]

çäåøüíü

26; 150r, 3]; h( au) au)gh/ [I 108r, 13]

çàñò¹ï¸òåëüíü:

çäåøüí¸¸

(attr.): o( t$= = e t$d

çäðàâ¸¬: h( u(ug( i/eia [XXVIII 164v, 9] çäðàâüñòâîâàò¸: e)/rrwmai (r(r(w/nnumi) numi

h( a) ) ti/j [XIV 128v, 13; XXII 149v, ak

//

[XIV 128r, 1; XXIX 166r, 21]

157v, 8]

çàðÿ:

e)ntau=qa [VIII 117r, 7; XXI 147v, 1];

[XIII 127v, 11; XXVI 162r, 17]

çäðàâý: u(gieinw= einw=j [XX 146v, 7] çåë¸¬: to\ to\ la/ la/xanon [XVI 135r, 16-18] çåìëüíü: gh/in+ oj [XXIII 151r, 3; XXXI N-

a)ntilhptiko/j (act.

in staat tot waarneming, perceptief; pass. waargenomen) [VI 112r, 20-22; XXXI

173r, 15]; th=j gh=j [II 109r, 15; III 110r,

171v, 22]

çàñò¹ïë¬í¸¬:

h(

a) ) ti/lhyij an

(het

12; XXVI 161r, 1] //

çåìëüíî¬:

to\ to\

bevatten, begrip (i.e. d. zintuiglijke waar-

gh/inon +non [II 109v, 14]; to\ to\ gew=dej [I

neming); perceptie) [V 112r, 11; VIII

107r, 20; XXIII 152r, 15; XXVIII 163r, 26]

116r, 8; X 121r, 19]; h(

çåìëÿ:

e) ) istasi/a ep

(toezicht, leiding) [VII 114r, 16]

çàòâàðÿò¸: XXII

25; 107v, 25; 108r, 10-15-18-25; 108v, 18;

kataklei/w [XII 125r, 18;

149v,

çàòâàðÿò¸:

26]

//

II 109r, 2; 109v, 17; III 110r, 13-21; VIII

âüí¹òðü

115v, 8; XIV 128v, 12-15; XVII 136v, 1;

[XXIX

XXII 149v, 24; 150r, 2; XXIII 151r, 8-17;

e)gkataklei/w

168v, 8]; e)napoklei/w [XII 122v, 2]

çàòâîð¸ò¸:

151v, 10; 152v, 18; XXIV 154r, 15; XXVI

kaqei/rgnumi gnumi [XIV 132r, 22];

162r, 24; 162v, 1; XXVII 162v, 26; XXVIII

a)poklei/w [XXXI 174r, 24 (tlk.)]

çàòð¥ò¸:

165r, 8-20; XXIX 166v, 1; 169r, 4; XXXI

a)palei/ alei/fw (afvegen, uitwissen)

171v, 15; N-174r, 3; 175r, 13]; h( a) a)/roura [XXXI 175r, 17]; h( bw= bw=loj [XXVI 158r,

[XIX 145v, 5]

çàò¥ëüêü:

o( e) ) ke/faloj [XII 122v, 4eg

24]

çåìë¬äýëàòåëü:

16; 123r, 18; 124v, 14; XXXI 172v, 23; 173r, 9; 177v, 23; N-173r, 21-24]; h(

çåìë¬äýëàò¸: gewrge/w [XIX 144r, 17] çåìë¬äýëüñòâî: h( gewrgi/ gewrgi/a [XXVI

çàõîä¸ò¸: diadu/omai [XIV 128v, 20] çà÷åëî: h( a)ar) xh/ [XXX 170v, 16; XXXI

158r, 16; XXXI N-173v, 24]

çåìë¬òð¹äüíü // çåìë¬òð¹äüí¥¸: o( gehpo/ gehpo/noj

177r, 22] h( su/ su/llhyij [XXX 170r, 9;

170v, 3]

(landarbeider, landbouwer) [XXVI 158r,

çà¬öü: o( lagwo/ lagwo/j [VII 113v, 14] çâà-: cf. çüâàçâýçäà: o( a)as) th/r [III 110r, 20] çâýðîâ¸äüíü: qhriw/dhj [VII 114r, 6] çâýðü: to\ to\ qhri/ qhri/on [III 110r, 12; VII 114v,

18]

ç¸äàò¸: kti/zw Ç¸æä¸òåëü: o( 17]

[XVII 138v, 13] Pla/ Pla/sthj [XXXI 178r,

çëàêü: o( xo/ xo/rtoj [XVI 135r, 18] çëàòî: to\ to\ xrusi/ xrusi/on [II 109r, 10] çëî-: cf. çüëî-

6; XXVII 163r, 6]

çâýðüñêü: qhriw/dhj çäà-: cf. çüäà-

o( gewrgo/ gewrgo/j [XXVI

158r, 14]

mh=nigc [XII 123r, 17; 123v, 2-15]

çà÷åò¸¬:

h( gh½ gh½ [I 106r, 16-21; 106v, 8-15-22-

[VIII 118v, 3]

24


çì¸ÿ:

çüëî:

o( o) o)/fij [XX 147r, 14; XXI 147v,

18;148v, 7]

çíàìåí¸¬:

to\ to\ kako/n [V 111v, 17; XIII 126v,

16; XIX 145r, 2; 145v, 8; XX 147r, 8-21; to\ to\ shmei= shmei=on [XII 122v, 23;

147v, 25; XXI 148r, 18-21; 148v, 21-26;

XVII 140v, 13; XXVIII 163v, 11-19; 164r,

XXII 149r, 22; XXVI 159r, 3; XXVI 159v,

3-25; XXX 170v, 17]; to\ to\ tekmh/ tekmh/rion

22; XXIX 167v, 19-20]

çüëîáà:

[XII 122v, 9; 125r, 22; XIV 130r, 1; XXVI 157r, 5; XXX 170v, 15-19]; h( shmasi/ shmasi/a [VI 113r, 2]

çíàìåíîâàò¸

çíàìåí¹¬ìî¬:

h( kaki/a [VI 113r, 15; VIII 117r,

15; XVII 136v, 13; XIX 144v, 17-24; 145v, 7; XXI 147v, 13-22; 148v, 23; XXII 149r,

to\ to\

13; 149v, 5-9-11-14; 150r, 10; XXIX 167v,

shmaino/ hmaino/menon [XX 147r, 9; XXI 147v,

1-11-17; 168r, 12; 168v, 13; 169r, 1; XXXI

10]

176v, 23]; to\ to\ kako/ kako/n [XXII 149v, 6]

çíàò¸

//

çíà¬ìàÿ: ta\ ta\ ginwsko/ ginwsko/mena [A 104r, 16] // çíà¬ìü: gnw/rimoj [A

çüëîáüíü:

//

150r, 13; XXIX 166r, 16]

çüëîâîíüíü: dusw/dhj [XXI 148r, 6] çüëîíðàâ¸¬: h( kakoh/ kakoh/qeia [XIX 144v,

103v, 6; XVII 137v, 20; XIX 145v, 7]; gnwristiko/j

çíà¬ìý¸:

[VI

112v,

17]

//

gnwrimw/ tatoj [XXVIII nwrimw/tatoj tato

6]

çüëîðý÷¸¬: h( kakhgori/ kakhgori/a [XIX 144v, 7] çüëîñìðàä¸¬: h( duswdi/a [XXVI 161r,

165v, 13]

çðàêü:

h( morfh/ morfh/ [III 110v, 1; IV 110v, 26;

V 111r, 21-24; VI 112v, 24; VIII 118r, 10;

4]

çüëü // çüëî¬:

XIX 144r, 3; 145r, 21; 145v, 10]

çðüöàëî:

th=j kaki/aj [XXII 149v, 21;

to\ to\ ka/ ka/toptron [XIII 126r, 16-

to\ to\ kako/n [XXI 147v, 20;

148r, 17-22 ; 148v, 3-9-11] //

kaka/ [XXI 148r, 5]

21; 126v, 12]

çüëàÿ:

çüðýí¸¬: h( qewri/ qewri/a [X 121r, 20] çüðýò¸: ble/pw [VIII 115r, 5;

çðý-: cf. çüðýç¹áü: o)dou/j [VII 113v, 1; 114r, 24; VIII

ta\ ta\

115v, 3;

118r, 14-17(2)-20; XXVI 158v, 17; XXVII

117v, 8; XVII 140r, 3; XIX 145r, 21-24;

163r,

XXIV 154r, 11; XXVI 156v, 26; 157r, 23;

7]

//

ç¹á¥

¸çðàñòàò¸:

o)dontofue/ ontofue/w [XXVI 158v, 13]

159v, 20; XXVIII 163r, 22; 166r, 2];

ç¹áüíü: tw=n o)do/ntwn [VII 114r, 26] çüâàí¸¬: h( klh=sij [XVI 135r, 7-12;

kaqora/w [A 104v, 6; XIII 126v, 11; XIV 131v, 6]; qewre/w [VIII 115v, 23] //

çüð¸ìî¬:

XVII 140r, 18; XXIII 151r, 10; XXVI 161r, 19] //

çüâàí¸¬:

[i.e. h( klh= klh=sij] ij pro h(

//

h( oi) oi)kodomh/ [XXVI 157v, 7;

çüð¸ìàÿ:

[XXIV

ta\ ta\ blepo/mena [XXIV

154r, 21]

çýëüíü: sfodro/j [I 106v, 17] // çýëüí¥¸ (attr.): o( a)a)/gan [XII 124v, 2] // çýëüíý¸: sfodro/teroj [XIV 129r, 18] // çýëüíý: sfodrw=j [XXVI 159r,

XXX 171r, 19]; to\ to\ oi) oi)kodo/mhma [XXXI

173r, 16]; to\ to\ pla/ pla/sma [XIX 143v, 26; XXIX 169r, 9]

Çüäàòåëü: o( Pla/ Pla/sthj [V 112r, 5] çüäàò¸: e)pipla/ssw (iets uitsmeren over,

2]

çýí¸öà:

besmeuren, bedekken met) [XIX 145r, 19]

çüäü:

blepo/menon

154r, 26]; to\ to\ o(rw/menon [XXX 171r, 5]

klisi/a [II 109v, 3]

çüäàí¸¬:

to\ to\

o( toi= toi=xoj [XIV 128v, 20]

25

h( ko/ ko/rh [XII 123r, 24]


H

¸çãüíàí¥¸:

¸çãíýòàò¸:

[XXXI 178r, 25]

¸çäàëå÷å:

¸çä¥õàâàò¸

¸ç¸ñêàò¸: a)nixneu/w [XVII 137r, 2] ¸ç¸ò¸: e)kbai/nw [XIII 127v, 8]; e)coide/w (uitzetten, opzwellen)

11]

24; 124v, 3; XXXI 175r, 2]; h( xoa/ xoa/nh

[XXXI 177r, 5]

¸çë¸øüíü

h( e) ) irroh/ [XXXI N-173v, ep

á¹ä¸:

e)cairete/on

¸çë¸øüíÿÿ:

¸çâðüæåíî

¸çë¸øüñòâî

¸çë¸øüñòâà:

//

ta\ ta\

22]; a)palla/ssomai [XIX 145v, 26]

[XXVIII 164r, 17] // to\ to\

a)sfale/j

¸çìýíÿò¸: a)mei/bomai [XIV 128r, 3] // ¸çìýíÿò¸ñå: a)lloio/omai [I 107v,

[XXIII

¸çâýùàò¸: diabebaio/omai [XXIV 154v, 10] // ¸çâýùàò¸ñå: diatei/nomai uitgestrekt

worden;

24; XVII 136v, 1; XXIII 152v, 15; XXVIII 164r, 19; ХХХI 175v, 3]; e)namei/bomai

zich

[XIV

uitstrekken) [XIV 129r, 15]

[XVIII

141r,

14]

128r,

6];

parashmai/nomai

(opmerken, terloops vermelden)

¸çâýùåí¸¬: h( bebaio/ bebaio/thj [I 106r, 23] ¸çãàíÿò¸: u(pecaire/w [XXVIII 164v, 1] ¸çãüíàò¸: e)kba/llw [XIII 126v, 13]; a)poiki/zw

[XXXI

167v, 23]; a)lla/ssomai [XXIII 152r,

153r, 9]

((volledig)

peritta/

//

¸çìýí¸ò¸: e)nalla/ssw [I 107v, 14] // ¸çìýí¸ò¸ñå: a)lloio/omai [XXIX

[XIX 145v, 3;

a)kribh/j [XXXI 176v, 3];

¸çâýñòüíî¬:

ta\ ta\

10]

7-9 (tlk.)]

bebaio/w

a)kribe/steroj

178r,

to\ to\

perittw/mata [XXXI 174v, 12-25; 179r,

e)sti/n)

XXVI 161v, 7-14]

¸çâýñòüíü:

[XXXI

176r, 23]

[XXIV 154r, 24]

¸çâýñò¸ò¸:

¸çë¸øüí¬¬:

//

peritteu/on

a) ) oap o-

(scil.

¸çëàãàò¸: e)kti/qemai [XVII 140r, 10] ¸çë¸âàò¸: diaxe/ diaxe/w [VIII 118r, 18] ¸çë¸ò¸¬: o( xumo/ xumo/j [X 121r, 4; XII 124r,

[VI 112v, 20]

blhqei/j [XVIII 141v, 26] //

(fortasse e)codeu/w)

[XXVI 160v, 25]

¸çáýãàò¸: e)kfeu/gw [A 104r, 8] ¸çâàÿí¸¬: h( glufh/ glufh/ [XXX 171r, 22] ¸çâëà÷¸ò¸: e)ce/lkw [XIV 128v, 14] ¸çâîëýò¸: proaire/omai [XV 134r, 9] ¸çâîë¬í¸¬: h( ai( ai(/resij (heresie, ketterij)

o(

e)k-

178r, 25]

u(perkei/menoj [XX 146v,

¸çâðüæåí¥¸:

[act. pro pass.]:

pne/omai (uitgeademd worden) [XXXI

130r, 15]

//

[XVII 138v, 8;

XXIII 153r, 6; XXVI 159r, 13]

¸æä¸ìàò¸: a)naqli/bw [XII 124v, 13] ¸çá¥òüêü: to\ )ph/xhma (echo) [XIV to\ a) aph/

¸çâðýù¸

po/rrwqen

1]

26]

e)kqli/bw [XIV 129r, 19;

131v, 12]; sunqli/bw [XXXI 174r, 8] //

to\ to\ ei) ei)/dwlon [XIV 130r, 11; 131v,

¸çâðýí¸¬:

(die

141r, 26]

diaskirta/w [I 108v, 2]

¸çá¥òü÷üíü:

u( ( eciw/ up eciw/n

(geleidelijk) weggaat, die sterft) [XVIII

¸! = h. = 8 ¸¶! = ih. = 18 ¶! = i. = 10 ·àê·í»îâü: u(akinqi/noj [XXXI 175r, 12] ¸ãðàò¸: pai/zw [XXVI 160r, 1]; ¸äwëü:

o(

110r,

19]

//

¸çìýíÿ¬ìî¬:

[III to\ to\

a)lloiou/menon [I 108r, 9; XVII 136v, 11; XXII 149r, 17]

//

26


¸çìýí¬í¸¬:

¸çðàùåí¸¬:

h( a) ) loi/wsij [I 107v, 12; al

h( bla/ bla/sth [VIII 116v, 1]; h(

XV 134r, 26; XVII 139v, 2-5-18; XXVIII

ek ) fu/sij [XII 123v, 3]; h( probolh/ probolh/

164r, 18; 164v, 2-11]; h(

[VII 114v, 3]

e) ) allagh/ en

¸çðåäüíü // ¸çðåäüí¥¸ Õ¥òðüöü:

[XXIII 152v, 3; 153v, 25]; h( parallagh/ parallagh/ [XXVIII 164v, 16]; h( e) ) alla/cij [I en

)Aristote/ Aristote/xnhj

troph/ [I 107v, 16; XXVIII 164r, 23]; h( paratroph/ aratroph/ [XVIII 142r, 10]

¸çð¸í¹ò¸: ¸çðýâàò¸:

h( a) ) oni/a [XXVI 161v, at

¸çíåìîù¸: a)tone/w [XIV 132r, 21] ¸çíîñ¸ò¸: e)ca/gw [XXXI 174v, 11 (tlk.)] ¸çwá¸ëîâàò¸: peritteu/w [XXII 150r,

e)cwqe/w [XII 124v, 15-21; h( parafora/ parafora/ [XIV 133r,

4]

¸çü÷-: cf. ¸ñ÷¸çüÿâ¸òåëüíý:

to\ ) magei=on [XXVIII to\ e) ek

a)pofantikw=j [XVII

140r, 9]

¸çüÿâ¸ò¸: diasafhni/ diasafhni/zw [X 121r, 2] ¸çüÿâëÿò¸ // ¸çüÿâëÿ¬ìü: e)k-

e)napoma/ssomai

[XXVIII 164v, 22] e)ceuri/skw [XXVII 163r,

faino/ faino/menoj [XXXI 176r, 15]

¸ìå:

17]

¸çwáðýòàò¸:

e)cwqe/w [XIV 129r, 22]

¸ç¹ìë¬í¸¬:

164v, 21]

¸çwáðýñò¸:

//

125v, 4]

13]

¸çwáðàç¸ò¸ñå:

11]

118r, 6]

22; XXVII 162v, 5]

¸çwáðàæåí¸¬:

110v,

¸çðåäüíî: diafero/ diafero/ntwj [XXIII 151r, 7] // ¸çðåäüíý: diafero/ntwj [VIII

108r, 4]; to\ to\ a)lloiou=sqai [I 107v,13]; h(

¸çíåìîæåí¸¬:

[IV

o(

e)ceuri/skw [XVII 139v,

to\ to\ o) o)/noma [IV 111r, 8; X 121r, 12;

XII 124r, 3; 125r, 4; XVI 134v, 24; XVII

15; XXIX 167v, 26]; e)feuri/skw [A

136r, 16; 140r, 17; XX 146v, 9; XXI 149r,

104v, 15]; sunekpori/zw [XV 134r, 1]

3; XXVI 160v, 6 ]

¸çwñòàò¸:

¸ìåíîâàí¸¬:

perilei/pomai [XIV 129v, 7];

lei/pw [XXIII 152v, 1]

¸çwñòàÿò¸:

5]

¸ìåíîâàò¸: o)noma/zw

u(polei/pomai [XVII 137r,

13; XXIII 152v, 9; XXVI 162r, 16]

¸çðàñòàò¸:

¸çðàñòà¬ìî¬: 109r,

7]

//

[XXXI to\ to\

ç¹á¥

175r,

14]

bla sthma bla/ la/sthma

21; XX 147r, 3; XXI 148r, 19; 148v, 21;

//

XXIII 151r, 9; 152v, 4; XXVI 159v, 11;

[II

162v, 1; XXXI 178v, 25; 177v, 2];

¸çðàñòàò¸:

katonoma/zw [B 105r, 21; VIII 117r, 13;

odontofue/ )dontofue dontofue/w [XXVI 158v, 13]

¸çðàñò¸ò¸:

e)mfu/w

[XII 123r, 17; 124r,

19; XVI 134v, 19; XVII 137v, 4-10; 140v,

diafu/ omai [XXXI 173v, 5]; diafu/omai

anablasta/ )nablasta nablasta/nw nw

h( o) ) omasi/a [XXIII 151r, on

XVI 134v, 8-20; XVII 136v, 19]; kale/w

[XXXI 172r, 21];

[XII 124r, 2]

¸ìýí¸¬

e)kblasta/nw [I 108r, 19]

¸çðàùàò¸: e)kfu/w [XXXI 175v, 18] // ¸çðàùàþùàÿ: ta\ / ena [XXVIII ta\ fuo fuo/ uom 165v, 3] // ¸çðàùà¬ìàÿ: ta\ ta\

//

¸ìýí¸ÿ::

ta\ ta\ xrh/ xrh/mata [A

103r, 5-8]; ta\ ta\ pro/ pro/sonta [XVII 138v,

17]

¸ìýò¸:

fuo/ / ena [VIII 115v, 8; XXVIII 165r, 21] uom

e)/xw [A 103v, 21; 104v, 4-16-18; I

107r, 9-20; 107v, 6; 108r, 1(2); II 109r, 19; 109v, 16; III 110v, 4; IV 110v, 14; V 111v, 26; 112r, 10; VI 113r, 4-14; VII 113v, 3-12;

27


114r, 2-3; VIII 116r, 4-8; 116v, 16-23; 117r,

13; XIV 132r, 15; 133r, 16; 133v, 4; XVII

15; IX 118v, 20; 119r, 2; X 119v, 16; 120v,

137v, 12; 139r, 24; XVIII 141v, 23; XIX

13; 121r, 19; XI 121v, 7; 122r, 15-22; XII

145v, 8; XX 147r, 7; XXII 150r, 19; XXV

123r, 7; 125v, 24; XIII 126r, 7; 126v, 23;

156r, 10(2); 156v, 5; XXVI 161v, 7-12-15;

XIV 127v, 19; 128r, 6; 131v, 4-15; 132v,

XXX 169v, 11-19; 170v, 23; XXXI 174r, 22

19; 133r, 3-21; XV 134r, 17; XVI 134v, 12-

(tlk.); 176r, 1] //

¸íîì¹:

[i.e. a)/ll%] l%

pro a)/llwj [XIII 127r, 5] // ¸í¸: [i.e.

21; 135r, 7-9; 135v, 1-13; XVII 136r, 25;

a)/lloi] loi pro a)ll' oi( [X 120r, 23]

136v, 18; 137v, 16; 139r, 5-11-17; 139v, 1-

Iwàííü: I) wa/nnhj [V 112r, 3] Iwñ¸ôü: I) wsh/f [XIV 131v, 21; 132r, 22] Hñà·à: H ) sai+/aj [XX 146r, 19] ¸ñêàí¸¬: h( zh/ zh/thsij [XXIV 154v, 2] ¸ñêàò¸: zhte/w [X 121r, 3; XXVI 161v, 7-

11-17-20; 140v, 15-17; XIX 143r, 15-26; XX 146r, 13; 146v, 13; XXI 147r, 22; 147v, 18; 148r, 1-10; 148v, 8; XXII 149r, 17-2124; XXIII 153v, 3-9; XXIV 154v, 18; 155r, 6; XXV 156r, 6-10; XXVI 157r, 8-17; 159v, 19; XXVIII 164r, 16; 164v, 13; XXX 169v,

20; XXX 170v, 14]; e)pizhte/w [XVIII

21; 171r, 9-13; XXXI 172r, 3-9-23; 172v,

142r, 21; XXIII 153r, 1; XXXI 178v, 19] //

19; 173r, 19; 179v, 7; 178r, 7; N-173v, 12;

to\ to\ zhtou/menon [XIII 127r,

¸ñêîìî¬:

175r, 6; 176r, 12]; e)pe/xw [XII 122v, 10];

15; XVII 137r, 18; XXII 149v, 1] //

ke/kthmai kta/omai) mai [VII 113v, 5; thmai (< kta/

¸ñêîìàÿ:

ta\ ta\ zhtou/mena [XVII 137r,

XXVIII 163v, 9]; futurum [A 104r, 4; XIV

3; XXIII 150v, 21]

¸ñêîíü÷àâàò¸ñå:

131r, 22; XXIV 155v, 17; XXVI 158r, 26] //

ëþáîâü ¸ìýò¸ (ìåæä¹ ñîáîþ):

16]

¸ñêî÷¸ò¸: e)ca/llomai [XXVI 161v, 3] ¸ñê¹ñ¸ò¸: dokima/zw [X 121r, 14] ¸ñê¹ñü: h( pe pei=ra [X 121r, 6; XXI 148v, 5;

a)gapa/w (a) a)llh/louj) ouj [V 112r, 7]

¸íàêî: a)/llwj [VIII 115r, 18] ¸íàìî: a)llaxh laxh= [XXVI 158r, 3] ¸íîðîäüíü // ¸íîðîäüíàÿ:

ta\ ta\

XXVI 157r, 17; 158r, 9; 158v, 3; 161r, 21;

et ( erogenh= erogenh= [X 121r, 20; XI 121v, 26]

¸íüäå:

XXVIII 165v, 11]

¸ñê¹ñüíü: e)/mpeiroj [IX 119r, 1] ¸ñê¹øàò¸: dokima/zw [XII 123v,

e(te/rwqi [VIII 117r, 22; XII 123r,

19]

¸íü:

e)klei/pw [XXIII 153r,

a)/lloj [B 105r, 21; I 108v, 7; III 110r,

2;

XXI 147v, 8]

¸ñïàñò¸: diapi/ptw [XI 122r, 10] ¸ñïëüí¸ò¸: plhro/w [XXIII 151v, 10; XXVI 160v, 24] // ¸ñïëüí¬íü:

18; IV 110v, 20; 111r, 4; V 111v, 21; VII 113v, 7-15; 114r, 9-26; VIII 115r, 8-11; 118r, 5-15; X 119v, 24; 120r, 24; 120v, 9-

kata/plew lewj [XXII 149v, 23]

10; XI 121v, 4-11-12-13-16; XIV 132r, 11-

¸ñïëüíü:

24; 132v, 11; 133r, 13-19; 133v, 1(2)-2-3; XVI 134v, 7; 135v, 9; XVII 136v, 20; 138v,

plh/rhj [I 108r, 18-20; XIV

129r, 13; XXIII 153v, 12]

¸ñïëüíÿò¸: suntele/w [XXXI 173r, 3] // ¸ñïëüíÿ¬ìü: u(popimpla/menoj [XXVI 160r, 11] // ¸ñïëüíÿ¬ìàÿ: ta\ ta\

12; 140v, 15; XXI 148v, 4; XXIV 155r, 716; XXV 156r, 6-18; 156v, 20; XXVI 157r, 13-16; 158r, 3; XXVIII 164v, 17; 165r, 23; XXX 170r, 15; 170v, 17; XXXI 173v, 5(2);

parakei/ arakei/mena (wat aangrenst, belendend

175r, 3-24; 180r, 10; 180v, 4]; e(/teroj [VII

is) [I 107r, 2]

114r, 19; VIII 115v, 2; 117v, 4; XIII 127v,

28


¸ñïëüí¬í¸¬:

to\ to\ plh/ plh/rwma [XVII 139r,

147v, 6] //

äà ¸ñï¥òàíü á¹äåòü:

2; 140v, 6; XVIII 142v, 16-18; XXIII 151r,

e)cetaste/on (scil. e)sti/n) [XVII 137v,

14; 151v, 22; XXX 169r, 21]; to\ to\ plh= plh=rej

11]

[XVII 139r, 3]

¸ñïîâýäàí¸¬:

h(

o( ( ologi/a om

o(mologe/w [B 105v, 21; e)ktrag%de/w

167v, 6] // ¸ñïîâýäîâàò¸ [constr. act.]: o(mologe/omai [XVII 137r, 7]

o(mologe/w [XXXI 173r,

19]; e)kdihge/omai [XXVIII 165v, 22] h(mitelh/j

[XVII

XXVI 157r, 5-11-14-17-23; 158r, 13-17; 158v, 3; XXIX 167r, 15; 168r, 5; 168v, 25]

¸ñïðàâ¸ò¸: kato atorqo/ rqo/w [XIX 145r, 23] ¸ñïðàâë¬í¸¬: to\ to\ kato/ kato/rqwma [XXVI

//

para\ para\ th\ th\n prw/thn [XXI 148r,

112r,

13;

XII

122r,

11; XX 146v, 26; XXIX 167r, 17]; kuri/wj [B 105r, 20; XXXI 173r, 18]; ta/xa [A 104r, 15; XXI 147v, 19]; aåra [XXI 147r, 23] // âü

2-13;

24];

h(

¸ñï¥òàí¸ÿ

¸ñò¸íüíîñëîâüíü:

(pl.): h( kri/ kri/sij [XXVI

e)tumologiko/j (op

de etymologie berustend, etymologisch) [XXIII 151r, 4]

¸ñò¸íüíü:

diereunhtiko/j [V 112r,

12]

¸ñï¥òàò¸:

[i.e. o)/ntwj] twj pro o(/ti

[XXXI N-173v, 14]

161v, 8]

¸ñï¥òàòåëüíü:

¸ñò¸í¹:

pragmatei/a [A 104v, 18; XXIX 166r, 9] //

hå [XXI 147v, 21;

172r, 22]; o)/ntwj [A 103r, 24; XVIII 143r,

11]

VI

âü ¸ñò¸í¹:

XXVIII 164r, 15; XXIX 169r, 8; XXXI

158v, 26]

¸ñï¹ùàò¸: a)fi/hmi [VIII 118v, 3] ¸ñï¥òàí¸¬: h( e)ce/tasij [B 105r,

[XXIII

6-9; XXI 147r, 24; XXIII 150v, 21-22;

138v, 16]

¸ñïðüâà:

Israhli= )Israhlitai =tai Israhli

¸ñòàÿò¸: e)kth/kw kw [XIV 133r, 18] ¸ñòåçàò¸: a)paite/w [A 103r, 12] ¸ñòåê-: cf. ¸ñòýê¸ñòå÷åí¸¬: h( e)ep) irroh/ [XIV 133r, 8] ¸ñòåù¸: e)pirre/omai [XIV 132v, 23] ¸ñò¸íà: h( a)al) h/qeia [XVII 136v, 26; 140r,

o(mologe/w [XII 123r,

¸ñïîë¹ñüâðüøåíü:

oi(

151r, 7; XXVI 158r, 1]

10; XXIII 153r, 15; ХХIV 154r, 8; XXIX

¸ñïîâýäýò¸:

I) srahli/thj [XXVI 157r,

Iñðà¸ë¸òýíå:

[XXVI 159v, 15]

¸ñïîâýäîâàò¸:

Iñðà¸ë¸òüñêü: 24]

XXVII 162v, 23; XXXI 173v, 2] //

ñýò¹¬ ¸ñïîâýäàò¸:

a)nixneu/w [II 109r, 21];

perierga/zomai [XXIV 155v, 5]

[XXVI

162r, 20]

¸ñïîâýäàò¸:

¸ñï¥òîâàò¸:

a)lhqh/j [XII 123v, 10; XV

134r, 22; XVI 134v, 22; 135r, 25; XVII e(ta/zw

16];

136v, 25; XVIII 141v, 6; XXIV 154v, 8;

e)ceta/zw [B 105r, 26; XVII 136r, 3;

XXVI 157r, 19; 157v, 18; 162r, 12; XXX

XXIII

170r, 3; XXXI 180v, 1]; a)lhqino/j [A

150r,

24;

[XII

125r,

XXIX

167r,

9];

dieceta/zw [VIII 115v, 4; X 120v, 4;

103v, 4; V 111v, 8] //

XXIX 166r, 10]; pareceta/zw [XIII 127r,

a)lhqe/j [XVII 137r,

14;

XXV

156v,

17];

äîáðî:

kateceta/zw

to\ to\

¸ñò¸íüíî¬: to\ to\ 2] // ¸ñò¸íüíî¬

a)lhqw=j

144v, 25] //

141r, 9]; diereuna/omai [V 112r, 10];

o)/ntwj o)/n [XXI 148r, 26]

¸ñï¥òà¬ìü:

¸ñò¸íüñòâîâàò¸:

[XXIX 166r, 13] //

gegumna gegumnasme/ umnasme/noj [XXI

14]

29

[XIX

¸ñò¸íüíî¬ ñ¹ùå:

[XXVIII 164r, 13]; diereuna/w [XVIII pragmateu/omai omai

kalo/n

to\ to\

a)lhqeu/w [XVII 137r,


¸ñòîï¸ò¸ñå: nauage/w [XXVII 162v, 13] ¸ñòî÷üí¸êü: h( phgh/ phgh/ [V 112r, 3; XII

¸ñ¹÷åí¸¬:

h( pe/ pe/yij (spijsvertering)

[XXVII 162v, 15]

¸ñõîä¸ò¸:

123v, 11; XIV 132v, 7; XIX 143r, 17;

e)kporeu/omai

[XIX 145v,

XXXI 173v, 3-12; 174r, 1-4-7; 174v, 15

23]; a)pokri/nomai (afgescheiden worden)

(tlk.)]

¸ñò¹êàí¸¬: h( glufh/ glufh/ [XXXI 176v, 18] // ¸ñò¹êàí¸¬ìü: [i.e. dia\ dia\ glufh=j]

diecodeu/ diecodeu/omai

¸ñò¹ïàò¸: e)ci/stamai [XXVIII 164r, 25] ¸ñòü // ¸ñòý¸: kuriw/tatoj atoj (hoofd-,

¸ñöýë¸ò¸ñå (ñàìü): ¸ñöýë¬í¸¬: ¸ñ÷åçí¹ò¸:

168r,

e)kleptu/nomai

¸ñ÷¸ñò¸

a)poleptu/nomai [VIII [XIV

I¹äå¸ñêü:

to\ to\ ke/ ke/nwma [IX 119r, 23];

h( ke/ ke/nwsij [XIV 128r, 9] //

¸ñòüùàíî:

I¹äåà:

h( keno/ keno/thj

[XII

123r,

bru/w

Iåõîí·à:

9]; a)pokri/nw

e)pi/rrutoj [XXXI 173v,

I( erosolu/mwn

I) exoni/aj [XIX 145v, 7]

ê! = k. = 20 êà!, êâ!, êã!, êä!, ê2!, ês!, êç!, ê¸!, ê»! = ka., kb., kg., kd., ke., kj., kz.,

XVI 134v, 7-19-23; 135r, 4; 135v, 11; XVII 136v, 19] I) hsou=j [XVII 137v, 22; XXVI

¸ñ¹øà¬ìü:

tw=n

Ê

kuri/wj [IX 118v, 16; XI 122r, 9;

//

)Ioudai/ Ioudai/a (scil. gh=) [XXVI

[XXVI 157v, 1]

24]

160r, 20]

h(

Iåðwñàë¸ìëü:

[XXXI

(afscheiden) [XXXI 179r, 10 (tlk.)];

¸ñòýêà¬ìü:

tw=n I) oudai/wn [XXVI

159v, 5; 160v, 16]

174r, 4]; e)pirre/omai omai [XIV 127v, 26];

¸ñ¹øàò¸

act.]:

[constr.

160v, 15]

¸ñòüùàí¸¬) [XIV 128r, 10]

¸ñòýêàò¸, ¸ñòåêàò¸:

Iñ¹ñü:

26];

164r, 1]

¸ñòüùàí¸¬:

¸ñòý¬:

117v,

¸ñ÷¸òàò¸: a)riqme/w [XVIII 142v, 1] ¸ò¸: e)pei/gomai (zich haasten) [XXVIII

129r, 16]

phga/zw

e)klei/pw [XXIII 153r, 14;

katariqme/omai [II 109r, 9]

118r, 11]

(var. N

h( i)i)/asij [XXVI 159r, 19]

[constr. act.]: a)pariqme/omai

[VIII

[XXXI 175v, 15]

¸ñòüùàò¸

qerapeu/w

XXVI 162r, 22]

[XXXI N-173r, 22]; leptopoie/omai omai

e)kleptu/nomai

doorlopen

(seauto/ seauto/n) [XXVI 161v, 11]

10]

¸ñòüíü÷¸ò¸ñå:

(afgelegd,

10];

XIV 129v, 5]

belangrijkste) [XXXI 178r, 13]

¸ñòüíü÷åâàò¸ñå:

131r,

¸ñõîä¸ùå: h( pro/ pro/odoj [XXVI 160r, 3] ¸ñõîäü: h( e)e)/codoj [XXVI 161v, 5] ¸ñõîæäåí¸¬: h( die/ die/codoj [XII 124v, 26;

XXXI N-173r, 16; 176v, 14]

¸ñòüíü÷àâàò¸ñå:

[XIV

(voort-

worden) [XXII 149r, 25]

o( a) ) dria/j [XXIX 169r, 6; an

¸ñòüêàò¸: e)cufai/nw [A 103r, 20] ¸ñòüëýí¸¬: h( diafqora/ diafqora/ [XXIX

brengen)

pro dia/glufoj [XIX 143v, 26]

¸ñò¹êàíü:

[XXX 170v, 4]; proa/gw

kh., kq. = 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29

êàäüöà

katakata-

frugo/ frugo/menoj [XXXI 171r, 25]

(vel êàäüêü?):

(kruik, pot) [XVI 135v, 9]

30

o(

ka/ ka/doj


êàêî:

pw=j [PASSIM]; o(/pwj [III 110r, 18;

10]; to\ to\ de/ de/rma [XXXI 175r, 21] //

òüíüê¥¬:

XXVI 157r, 24; XXXI 175v, 24]

êàìåíàðü:

o( liqoglu/ liqoglu/foj [XXXI 176r,

124r, 2] //

êàìåí¸¬: oi( li/ li/qoi [II 109r, 12] êàìåíü: o( li/ li/qoj [XVI 134v, 24;

êîë¸÷üñòâî:

Kapernaou/m

h( stagw/ stagw/n [XII 124v, 16-17]; h(

6; XIX 144v, 14]

êîíüöü:

a(/ptomai [IX 118v, 24; 119r,

10]; e)fa/ptomai [VI 112r, 18; XII 125r, e)pidra/ssomai

[VI

112r,

26];

20; 150r, 4; XXIII 150v, 16; 151r, 16-17; 152r, 26; 152v, 6; XXXI 178v, 8; 176v, 4];

h( poio/ poio/thj [I 107r, 17; XII

to\ to\ te/ te/loj [B 105v, 22; I 108r, 10; XVII

123r, 25; XX 147r, 12; XXIV 155v, 8; XXV

137v, 16; XXIII 151r, 2; 152r, 11; 153v, 4;

155v, 24]

XXIV 154r, 17(2); XXXI 180r, 25]; finis

êà÷üñòâî:

h( poio/ poio/thj [X 121r, 8; 156r, 1;

[XXXI 180v, 22] //

êà÷üñòâî

c. gen.: poio/j (attr.) [IX

êîíü÷¸íà: êîíü÷üíü:

118v, 25; XII 125r, 9; XIV 132v, 5; 133r, poio/j

[XII

125r,

20;

êàøüëÿò¸ // êàøüëÿò¸ ÿêîæå wâüöà: blhxa/omai [VIII 118r, 26] Êåñàðü: o( Kai= Kai=sar [XVII 139v, 10] êåñàð¬âü: Kai/saroj [XVII 139v, 7] êëàñü: o( sta/ sta/xuj [XXVI 158r, 24; XXX e) ) ite/xnhsij ep

h( lo/ lo/gxh [XXVI 161v, 25; 162r,

êîðåíü:

h( r( ri( /za [XII 123r, 16; XXI 148r, 4; oi( Kori/ Kori/nqioi qioi [XXIII 152r, 18;

XXXI 180r, 5]

Êîð·í»ýíå:

oi( Kori/ Kori/nqioi qioi [VIII 117r,

19]

êîñí¹ò¸ñå: a(/ptomai [XXVI 160r, 21] êîñòü: to\ to\ oste/ oste/on [XXX 171r, 3; XXXI

[XVII

171v, 15; 172r, 12-18-21; N-173v, 2-8; 175r,

19; 175v, 11] // êîñò¸: ta\ kw= kw=la (leden,

e)pitexna/omai [XVII

ledematen) [VIII 115r, 12-15]

139v, 26]

êîâà÷üí¸öà:

êîï¸¬:

Êîð·í»·¸:

140r, 5]

êîâàðüñòâîâàò¸:

teleutai½oj [B 104v, 23; II

XXXI 172v, 22; 177r, 22]

169v, 13]; o( a) a)/staxuj [XXVIII 165r, 25] h(

to\ to\ te/ te/loj [XXIV 154r, 8]

2]; h( ai) ai)xmh/ [XXVI 162r, 3]

XXVIII 164v, 15]

êí-: cf. êüíêîâàðüñòâ¸¬:

[i.e. subst. h(

109r, 22]

22; XXV 156r, 12]

êà÷üñòâüíü:

êîíüöü:

a)/kra] ra pro adj. a)/kroj [I 108v, 16]

XXXI 171r, 23; N-174r, 5-12; 175r, 6] //

to\ to\ pe/ pe/raj [A 104v, 12; XVII

140r, 25; XX 146v, 18; XXII 149v, 1-12-13-

e)/xomai [XIII 126r, 23; XXIII 150r, 24]

êà÷üñòâ¸¬:

h( phliko/ phliko/thj [XVII 140v,

êîìàðü: o( kw/ kw/nwy [XVII 136r, 18] êwí¸¬: to\ neion [XXXI 175r, 2] to\ kw kw/neion êîíü: o( i(i(/ppoj [VII 114r, 3-15; XIV 128v,

[XXVI

pomfo/luc [XIX 144v, 11]

12];

o(

155r, 8; XXV 156r, 11-20]

161v, 9]

êàñàò¸ñå:

òüíü÷à¸ø¸ÿ êîæà:

3; XXIV 154v, 22]; h( poso/ poso/thj [XXIV

XXXI

176r, 20-21; 176v, 7-15]

êàïëÿ:

oi( u( ( e/nej [XII 123v, 24; um

um ( h/n [XII 123r, 18]

18]

Êàïåðíà¹ìü:

êîæå

êîñòüíü:

to\ to\ xalkei= xalkei=on (smederij)

[XXXI 174r, 17]

tw=n o)ste/wn [XXXI N-173v,

15]

êîãäà: pote/ [I 106v, 17; XVIII 141v, 7] êîæà: o( u(um( h/n [XXXI 172v, 24; 173r, 12;

êðà¸: to\ to\ a) a)/kron êðàñîòà: h( w( w(/ra

XXXI N-f.173r, 24]; h( dora/ dora/ [VII 114v,

[I 107r, 4; XXII 150r, 10] [I 108r, 24; XXI 148v, 11;

XXVI 160r, 9]; o( ko/ ko/smoj [II 109v, 3]

31


êðàñò¸:

ê¹ïëÿ

noqeu/w (corrumperen, vervalsen)

[A 103v, 11]

êðàñüíü:

ê¹ïüíî:

16]; mousiko/j (gez. v. vogels; zang-)

êðàòüêü

//

âü êðàòüöý:

107r, 15; XXIII 151r, 14]

ê¥ïýëüíü:

a(bro/ teroj ro/teroj ter

êð·íü: to\ to\ kri/ kri/non [XXXI 175r, 10] êðîâü: o( o)o)/rofoj ofoj [II 109v, 3] êðîêîä·ëîâü: krokodei/lou [VII

brasmw/dhj

(borrelend,

opwellend) [XII 124v, 24]

êüáëü: o( me/ me/dimnoj [XXVI 158r, 19-23] êüíåçü: o( a)/rxwn [II 108v, 23] êüí¸ãà: h( bi/ bi/bloj [I 106r, 16] êüí¸æüí¸êü: o( grammateu/ grammateu/j [VIII

[B 105r, 3]

117r, 4]

114v,

êüñíýí¸¬:

8]

o( kro/ kro/koj (saffraan; saffraan-

o( xro/ xro/noj (tijd) [XXIII

150v, 4; XXVI 160v, 18]

êüñíü:

krokus) [XXXI 175r, 3]

êð¹ãîâ¸äüíü:

o(mou= [I 108r, 19; III 109v, 24;

21; I 106r, 14]; e)k paro/dou (terloops)

êðîêü:

(pl.): h( a) ) ora/ [X ag

XIX 144v, 11; XXXI 179r, 8 (tlk.)]; a(/ma [I

(uitvoeriger; mooier, verfijnder) [B 104v,

ê¹ïë¬

120r, 24]

w(rai=oj [I 108r, 18; XXI 148v,

[I 108v, 5]

//

kukloeidh/j [XIV 129r,

bradu/j [VII 114r, 14] //

a)rgo/teroj [VII 113v, 20]

êüñíý¸:

24]

êð¹ãîíîñüíü:

kukloforou/menoj

[I

Ë

106v, 7]

êð¹ãü:

o( ku/ ku/kloj [XIV 129v, 3]; o(

po/loj [I 106v, 4] // e)n ku/kl%:

âü

[IX 119r, 22];

[I

êð¹çý

êð¹ãîìü

ë! = l. = 30 ëà! = la. = 31 Ëàçàðü: La/zaroj

106r, 19; 106v, 8]

êðüâîòå÷åí¸¬:

h(

ai( ai(mo/rroia

[XXVI

XXVIII 164r, 7]

ëàñêàò¸: kolakeu/w [XV 134r, 6] ëàñêðüäüñòâî: h( laimargi/ laimargi/a

159r, 19]

êðüâü:

to\ to\ aiâ aiâma [XII 125r, 7; XXVI 161v,

21; XXXI 174r, 1; 174v, 3(2)-14 (tlk.);

ëåæàò¸

//

ëåæ¸ìü:

c. loc.

:

e)gkei/menoj c. dat. [XXX 169v,

kei/menoj [XV 134r,

26; XXVI 158r, 19; 159r, 7] // ëåæ¸ìü

tou= ai(/matoj [XXXI 173v, 11;

174r, 3; 177v, 7]

êðýïîñòü:

[XIX

143v, 18; 144v, 13]

177v, 10]

êðüâüíü:

[XXVI 160v, 6-12;

âü

h( i)is ) xu/j [XXVI 159r, 14]; o(

18; XXXI 173r, 21; N-173r, 26] //

to/noj [XIV 128v, 4]; h( o( ( kh/ (trek, het ol

e)gkei/menoj [VI

âüí¹òðü ëåæ¸ìü:

(naar binnen) trekken) [XII 123r, 26]

êðýïüêü:

i)sxuro/j

eu)tonw/teroj

êðýïü÷à¸:

ëåæ¸ìü:

[XXII 149r, 13];

[XXXI

172r,

17]

XXVI 160v, 14] // âüí¹òðü

4; XIX 143v, 18]; e)pikrate/steroj

êðýïüêî:

[XXII

15]

149v,

íîøåí¸¬:

//

u(/ptioj

kei/menoj [XIV 132v, 20; XVI 135r, 14;

//

i)sxuro/teroj [VII 114v,

[XXII 149r, 18] //

âüçíàêü [I 108r, 22] // ëåæå:

112r, 25; XXIX 166v, 24] //

kei/menoj

sunto/nwj

ëåæå: e)g[X 120r, 13] // ëåæåùå¬: finis

tlk. [XXXI 179r, 14]

êðýïüêî¬

ë¸õî¸ìüñòâî:

h( o( ( kh/ (trek, het (naar ol

h( pleoneci/ pleoneci/a [XIX 144v,

13; XXXI 173v, 19]

binnen) trekken) [XII 124r, 15]

32


ë¸õî¸ìüñòâîâàò¸:

ëüãü÷àò¸: koufi/zw [XXXI 177v, 13] ëüæà: to\ to\ yeu= yeu=doj [XIX 144v, 5; XXVI

pleonekte/w [XVI

135r, 18]

ë¸öå:

h( o) o)/yij [X 120r, 14; XII 123r, 22;

157r, 16]

ëüæüíü:

XIV 128v, 24]; to\ to\ pro/ pro/swpon [V 112r,

yeudh/j

[XXVI

157r,

13];

5; VIII 118r, 10; XIX 144r, 3; XXVI 161v,

plastiko/j (plastisch, m.b.t. vormgeving)

10; 162r, 24]; to\ to\ proswpei= proswpei=on [XXVIII

[XIX 143v, 23] //

164v, 4]

e)/xein ein yeu/douj [XXVI 157r, 10]

ë¸öåìýð¸¬:

ëüñò¸âüñòâî: h( u(up( ouli/a [XIX 144v, 6] ëüñòü: o( do/ ) a/th do/loj [XIX 144v, 5]; h( a) ap

h( u( ( o/krisij [XIX 144v, up

5]; to\ to\ proswpei= proswpei=on (masker) [XIX

145r, 17]

ë¸øàò¸ñå:

[XXVI 162r, 18]

lei/pomai

a)polei/pomai

[VIII

[XI 114v,

122r, 17]

ëüùåí¸¬: to\ to\ de/ de/lear [XXI 148r, 8] ëýïîòà // âü ëýïîò¹: ei)ko/twj

8]; //

ë¸øà¬ìî ¬ñòü: lei/pei [XVI 135r, 3] ë¸øåí¸¬: to\ to\ lei½ lei½pon [A 103v, 9]; h( ste/ ste/rhsij

ëýòàò¸ ëýòî:

e)ndew½j e)/xein [A

pthno/j

[VII

o( xro/ xro/noj [XII 125v, 11; XXIII

5-8-23; 153r, 24; 153v, 25; 154r, 1; XXIX e)lleiph/j [A 103v, 15]; e)ndeh/j

166r, 25]

ëýòüíü:

[VII 113r, 23]

ëîâ¸ò¸: qhreu/w [VII 114v, 18] ëîçüíü: th=j a)mpe/lou [XXXI 175r, 9] ë¹æüíü // ë¹æüíî ìýñòî: h( lo/ xmh lo/xmh

[VII 114r, 17]

ëþá¸ò¸: a)gapa/w [II 109r, 13; VI 112v, 2] ëþáîâüíü: a)gaphtiko/j [XIX 144v, 24] ëþáîì¹äð¸¬: h( filosofi/ filosofi/a [XXVI

ponhro/j [XIX 144v, 7; XXI

148v, 8; 149r, 2]

162r, 18]

ë¹êàâüíü: ponhro/j [XIX 144v, 16] ë¹êàâüñòâ¸¬: h( ponhri/ ponhri/a [XIX 145v,

ëþáîì¹äðüñòâîâàò¸: ëþáîïëüòüíü:

ë¹êü: to\ to\ to/ to/con [VII 114v, 23] ë¹÷¸¸: krei/ttwn [A 103r, 10; XXII 149r,

ëþáîïüðë¸âü:

e)ristiko/j [XXIV 154v,

5]

ëþáî÷üñò¸¬: h( filotimi/ filotimi/a [IX 118v, 14] ëþáîõ¥òðüñòâîâàò¸: filotexne/w

krei=tton (krei= krei=sson) son [X

121r, 1; XVIII 141r, 10; XIX 145v, 4;

ë¹÷üøå¬:

filo/sarkoj [XVI 135r,

22]

14; XXIII 153r, 3; XXIX 168r, 22] //

XXIII 153r, 25] //

filosofe/w

[VIII 117v, 5]

5]

ë¹÷üøå:

tou= xro/nou [XXIII 152r, 7];

xroniko/j [XXIV 154r, 11]; e)th/sioj

[I 108v, 4]

ë¹êàâü:

ëýòà¬ìü:

150r, 22; 150v, 14; 152r, 9-12-19; 152v, 2-

103v, 9]

ë¸øåíü:

//

114v, 22]

[XXX 170v, 9-11] //

ë¸øåí¸¬ ¸ìýò¸:

[A

103v, 21; VIII 117v, 12]

ap ) ousi/a [XXV 156r, 24; XXVI 160v, 9]; h(

ëüæüíü á¥ò¸:

to\ to\

[XIX 144r, 2]

ëþá¥:

krei=tton [XVII 139r, 8; XIX 145v, 3;

h( a) ) a/ph [A 103r, 13; V 112r, 2-3ag

4; VIII 117r, 5]; h( storgh/ storgh/ [XXVIII

XXI 149r, 6; XXIII 153r, 13]

ëüâü: o( le/ le/wn [VII 113v, 11; 176v, 4] ëüãàò¸: yeu/domai [XVII 137r, 4] ëüãüêîñòü: to\ = on [I 107r, 8] to\ kou= kouf ëüãüêü: e)pipo/laioj [XII 122v, 5]

163v, 15] //

ñîáîþ):

ëþáîâü ¸ìýò¸ (ìåæä¹

a)gapa/w (a) a)llh/louj) ouj [V 112r,

7]

ëþä¸¬:

33

o( lao/ lao/j [XXVI 157r, 25]


ëþòü:

deino/j [XXIII 150v, 3]; xalepo/j

//

[XXVI 160v, 15; 161r, 8]; drimu/j [XII

124r, 24] //

ëþò¸¸:

oi( deinoi/ (die

ìàëý¸:

//

121r, 22; XVI 135r, 1; XXIV 154v, 21; XXV 156r, 10-20; 156v, 2]; h( xr / xr o a [XXXI 177v, 7; N-174r, 5] //

ìàëîä¹ø¸¬: h( mikroyuxi/ mikroyuxi/a [XXVI 158v, 22] // ïî ìàëîä¹ø¸þ: kata\ kata\

÷ðüâåíà

ìàñòü: to\ ) u/qhma [V 111v, 9] to\ e) er ìàòåðüíü: mhtro/j [XXVI 160r,

to\ pa/ pa/rergon (terloops) [XXV 156v,

4];

mhtr%=oj [XXVIII 165v, 16]

ìàò¸:

16]

to\ to\ mikro mikrofu ikrofue fue/j

h( mh/ mh/thr [XXI 148v, 19; XXVI

158v, 10; 159v, 14; 160r, 13-23]

ìåäü:

c. gen. (het onbeduidende, de onbeduidendheid van ...) [A 104r, 11]

to\ to\ me/ me/li [X 121r, 7-12; XXI 148v,

23]

mikropreph/j

ìåêüêîñòü:

[XXVII

162v, 16]

ìàëü:

17]

ìàí·õå¸: o( manixai= manixai=oj [XXIV 155r, 25] ìàñòü: to\ to\ xrw= xrw=ma [V 111r, 24; 111v, 8; X

Ì

ìàëîëýïüíü:

167r,

braxu/ teroj [VII 113v, 21] braxu/teroj

[XXII 149v, 21]

ìàëî¸çðàñò¸òåëüíü:

[XXIX

o( koloio/ oloio/j (kauw)

mikro/ teroj [A 103r, 15; VIII 117v, 13]; mikro/teroj

capabel, bekwaam zijn; specialisten)

ïüò¸öà ìàëà:

h( malako/ malako/thj [XXV 156r,

12; XXXI 172r, 3]

ìåêüêü:

mikro/j [A 103r, 7; 104r, 13; XVI

a(palo/j [XXVI 158v, 11-16];

135r, 18; XVII 136r, 10-14; XXIV 154v, 4;

malako/j [XXXI 172r, 7]; a(palw/teroj

XXVI 159r, 6; 161v, 6; XXXI 178r, 12];

[XXVI 158v, 20]

ìåñî: to\ to\ kre/ kre/aj [XVI 135r, 17] ìåöàò¸: mhka/zw (blaten,

o)li/i/goj goj [XIV 132r, 6]; braxu/j [XVIII 142r, 17; XXVIII 165v, 25]; a)karh/j [XXIII 152v, 2; XXXI 173r, 14] //

ìàë¥¸ì¸, ìàëýì¸:

mekkeren) [VIII 118r, 26]

ì¸êwíü:

di' o)li/gwn gwn

[XIII 127v, 16; XIX 144r, 18; XXVI 159v,

ì¸ëîâàò¸

ìàë¥¸ìü) [B 106r, 12] // âü ìàëý:

ì¸ëîñðüäîâàò¸:

160r, 24; 162r, 20]; en ) braxei= braxei= [XXIII

ì¸ëîñò¸âü:

kat' )li/gon gon kat' oli/ li

ïî ìàëý: met' met' [XXVI 157v, 11] // ìàëîìü: [VIII 115v, 5] // êü ìàëîì¹:

oli/ )li li/gon gon

[XXIII

150v,

6]

suggnwsto/j

20]

ì¸ëîñò¸âüíü

[XXVI 158v, 8-20] //

pro\ pro\j

splagxni/zomai (te

veront-

schuldigen; excuseerbaar) [XIX 145r,

[XVIII 142v, 15; XXXI 176v, 15]; hre/ )re re/ma ma

mikrou= mikrou=

á¥ò¸:

[XXVI 160r, 20]

dei= = ) [XXVI 153r, 24; 153v, 7]; mikrou= mikrou= (dei dein

oli/ )li li/gon gon

ì¸ë¹¬ìü

//

e)lee/omai [VII 113r, 24]

en ) oli/ )li/g% [A 104v, 18; XXVI 159v, 15; li

ïî ìàë¹:

h( mh/ mh/kwn (klaproos, papaver)

[XXXI 175r, 4]

11; XXIX 167r, 1; XXXI tit.]; (corr. : codd.

158r, 2] //

blèren;

//

ì¸ëîñò¸âüíî¬:

h(

sumpa/qeia [XII 122v, 16]

ì¸ëîñòü: h( suggnw/ suggnw/mh [A 104r, 20] ì¸ðü: o( ko/ ko/smoj [A 103r, 8; 103v, 5; 104r,

//

ïðýæäå ìàëà: pro\ oj [XXXI pro\ braxe/ braxe/oj 176v, 6] // âü ìàëý ïðýæäå: mikr%= mikr%= pro/ sqen [XXX 169r, 19] // í¸ ìàëà: pro/sqen

14; B 104v, 21; I 106r, 13; 107v, 7; II 109r, 16; III 109v, 21; XVII 136r, 12-14-25;

ou) )damou damou= (geenszins) [XXV 155v, 26] oudamou=

34


136v, 6; 140v, 18; XIX 143r, 25; XXII

XIV 128r, 4; 130v, 21; 131r, 7; 131v, 6-7;

149v, 22; XXIV 154r, 9; XXVII 163r, 11]

XVI 135r, 4-10; XVII 139r, 14; XVIII

ì¸ðüñêü:

tou½ ko/smou [B 105v, 21; XXIV

141v, 20; XXVII 162v, 19; XXXI 171v, 22;

154r, 7]; t%= ko/sm% [II 108v, 22]

ìëàäü // ìëàäàÿ:

174v, 6 (tlk); 180v, 11]; i)sxu/w [XIV 133r,

ta\ ta\ ouå ouåla (tandvlees)

4]

ìîù¸

[XXVI 158v, 15]

ìëàäåíüöü, ìëàäýíüöü:

to\ to\ nh/ nh/pion

10]

ìîùüíü: dunato/j [XXVIII 165v, 24] // ìîùüíî¬: to\ to\ su/ su/ntonon tonon [XIV 128r, 10] // ìîùüíî ¬ñòü: dunato/ es ) ti/ dunato/n (e ti/n)

[XXIII 150v, 5; XXVI 158v, 10-20-23; XXXI 180r, 6-7-8(2)]

ìëàäåíü÷üñêü: nhpiwde/steroj [XXXI 180r, 11] // ìëàäåíü÷üñêàÿ: ta\ tou= tou=

[B 106r, 2; VI 112r, 19; 112v, 23; 113r, 6;

nhpi/ou [XXXI 180r, 9]

XVII 140r, 7; XXIII 152v, 6; XXIV 154v,

ìëüâ¸ò¸: qorube/omai [XXVI 159r, 22] ìëü÷àò¸: siwpa/w [XXVI 157v, 16] ìëü÷¸ò¸: siga/w [XII 122r, 26] ìëýêî: to\ to\ ga/ ga/la [XXVI 158v, 12] ìíîã-, ìíîæ-: cf. ìüíîã-, ìüíîæìíý-: cf. ìüíýìîçãü: o( muelo/ muelo/j [XXXI N-173v, 1; 175v,

25; 155v, 14; XXVI 157r, 10; XXVII 162v, 7; XXVIII 163r, 19; XXVIII 165v, 10; XXIX 167r, 1; XXX 170r, 11-23; 170v, 17; 171r, 19; XXXI 179r, 6-9 (tlk.); 177r, 21]; e)/cesti [XVII 138r, 14; XIX 145r, 23; XXIV 154v, 5]; e)nde/xetai [XIV 130v, 2 ; XXXI 173v, 9]

Ìwy¨ñ¸, Ìwy¨ñå¸: Mwu+sh=j

12]

ìîêðîòà:

h(

u( ( rasi/a ug

[XII 124v, 17;

147v, 12; XXIX 166r, 23]

ìwy¨ñåîâü:

24]; to\ ( ro/n [XXXI 174r, 7] to\ u( ug u(gro/j [VIII 118r, 18; XXVI

ìðüòâîñòü:

ìîêðîòüíî¬: to\ to\ u(gro ro/n [XXVII 163r, 1] // ìîêðîòüíàÿ: ta\ u(gra/ u(gro/j [I 107r, 16] //

ìîêðî¬:

ìðüòâü:

ìðüòâî¬: to\ to\ nekro/n [XXX 170v, 18] // ìðüòâ¥¸: o( nekro/j [XXVI 160r, 17-22-25] // ìðüòâ¸¸: oi(

to\ to\

nekroi/ [161r, 25; 161v, 6; 162r, 10]

171v, 25; 177v, 6-12-19; N-173r, 18; 174r,

ìðüòâüöü:

8-11]

e)peu/xomai omai [VIII 116v,

ì¹äðîâàí¸¬: 2]

ì¹äðü

110r, 11];

qala/ssioj [XXXI 172r, 10]

ìîð¬:

//

to\ to\ fro/ fro/nhma [XIX 145r,

ì¹äð¥¸:

o( sofo/ sofo/j [XXIX

167r, 11; XXXI 177v, 1]

ì¹äðüñòâîâàò¸:

qa/latta [I 108r, 13; 108v, 7-13-18;

II 109r, 3; 110r, 21]

ìîù¸:

o( nekro/ nekro/j [XXVI 161v, 18;

XXVII 162v, 9]

25]

ìîë¸ò¸: a)cio/w [XXVI 157v, 4] ìîðüñêü: th=j qala/sshj [III

nekro/j [XXVI 161r, 14; XXX

170v, 3-6-8] //

u(gro/n [XXVIII 163r, 25; XXXI 171r, 24;

ìîë¸òâîâàò¸:

h( nekro/ nekro/thj [XXVI 161v, 2;

XXX 170v, 9-12-24; ХХХI 173r, 25]

//

ìîêðü:

tou= Mwu+se/wj [XXXI 180v,

8]

158v, 11]; dia/broxoj [XXXI N-173v, 26]

[XXXI 177r, 19; 177v, 4]

[I 106v, 21;

108r, 11; VIII 115v, 18; XIX 145v, 9; XXI

XXXI 177v, 5]; h( u( ( ro/thj [XXXI 171v, ug

ìîêðîòüíü:

(pl.): ta\ ta\ lei/ lei/yana [XXVII 162v,

frone/w [XIX 145r, 5;

XXXI 180r, 7]

ì¹æü:

du/namai [VII 114r, 21; VIII 116v,

6; IX 119r, 6; X 120v, 18; XII 125r, 26;

o( a) a)/nhr [XXVI 159v, 10; 161r, 13;

XXIX 167r, 12; XXXI 180r, 9-10]

35


ì¹æüñêü: a)ndrw/dhj [XXXI 180r, 12] // ì¹æüñêü ïîëü: to\ to\ a) a)/rren, ren a)/rsen

ìüíîãàù¸:

121r, 11; XII 123v, 7; 124r, 15; 125v, 7;

[B 105v, 3; XVII 136r, 6; 137r, 23; 137v,

XIV 131v, 3; XV 133v, 20]

ìüíîãîáðà÷üíü:

19-23; 138r, 5-18-20; 138v, 3-5; 140r, 1; 141r, 2; XVIII 142v, 9; XXIII 151v, 1-8-

ìüíîãîâ¸äüíü:

a) ) dri/a [XIX 144v, 22] an //

VI

ì¹æüñòâüí¥¸:

ì¹ñ¸ê¸¸í¸êü:

112r,

20;

X

ìüíîãîâüìýñòüíü:

o( mousiko/ mousiko/j

ìüíîãîäîâîëüíü: in

polu/xwroj (uit-

vele

poluarkh/j (nuttig

opzichten,

voor

ìüíîãî¸ñï¥òîâàò¸:

polupragmone/w

[XXIII 153v, 26; XXXI 172v, 25]

ìüíîãîwáðàçüíü:

13; VIII 115r, 23; 117r, 6-10; X 121r, 10;

177r,

XIII 127r, 21; XIV 129v, 17; 130r, 1-4-12;

polutro/pwj

11]

polu/tropoj [XXXI

ìüíîãîwáðàçüíî:

//

[IX

133v, 5; XVI 135r, 24; 135v, 26; XIX 144r,

ìüíîãîwáðàçüíý:

6; 145r, 14; XXI 147r, 25; XXIII 150r, 26;

112r, 23; XIV 132v, 1]

[XVII 138v, 10]; o( skopo/ skopo/j [A 104r, 14;

polu/sarkoj

III 110v, 2; XXXI 176r, 26]

ì¥ñëüíü:

nohto/j [VIII 116r, 14; XXV

156r,

[IX

118v,

18];

12];

th=j

ìüãíîâåí¸¬

//

ìüíîãîïðîõîäüíü:

[XIX 143v, 18];

o(

polu/poroj [XXXI

sxidw=j [XXXI 173v, 5]

ìüíîãîðàæäàòåëüíü ðàæäàòåëüíàÿ: ta\ ta\

h(

4]

21];

polutro/pwj [VI

ìüíîãîðàçë¸÷üíü // ìüíîãîðàçë¸÷üíî: polusxidw=j [XXXI 177v, 13] // ìüíîãîðàçë¸÷üíý: polupolu-

ri( ph/ o)fqalmou= [XXIII 152r, 23; 152v,

ìüí¸¸:

//

179v, 5]

[XIV 128v,

ìüãíîâåí¸¬ wêà:

7]

polusarkw=n [VII 113v, 20]

dianoi/aj [IX 119r, 8; XIX 145r, 7]

13]

119v,

ìüíîãîïëüòüíü: polu/sarkoj [VIII 118r, 15] // ìüíîãîïëüòüí¥¸: o(

150v, 23; XXXI 180r, 12-26]; h( e) e)/nnoia

ì¥øü: o( mu= mu=j [XVII 136r, 18] ìüãëîâ¸äüíü: o(mixlw/dhj

dingen;

h( polupragmosu/ polupragmosu/nh [XXIV 154r, 24]

ì¹÷¸òåëü: o( tu/ tu/rannoj [XIV 132r, 14] ì¹÷¸ò¸: kola/zw [XX 146r, 22] ì¥ñëü: h( dia/ dia/noia [A 103r, 19; V 112r, 1-

144r,

vele

ìüíîãî¸ñï¥òàí¸¬:

17]

[XIX

[XIV

veelzijdig) [VIII 118r, 2]

oi( mousikoi/ mousikoi/ [VIII 117v,

dianohtiko/j

//

gestrekt, ruim; met veel ruimte) [X 120r, 19]

[VIII 117v, 18; IX 119r, 1-12]

noero/j

16]

132v, 1]

ì¹ñ¸ê¸¸ñêü: mousiko/j [XII 125v, 5] ì¹ñ¸ê¸ÿ: h( mousikh/ mousikh/ (scil. te/xnh) nh

3];

121r,

polueidw=j

(muzikant) [XIV 131r, 8]

ì¹ñ¸ê¸ÿíå:

[XVIII

polueidh/j [V 111v, 7;

ìüíîãîâ¸äüíý:

o(

a)ndrei=oj [XIV 133v, 1]

polu/gamoj

141v, 11]

15]

ì¹æüñòâî: h( ì¹æüñòâüíü

polla/kij [X 120v, 7-16;

//

ìüíîãî-

polu polugon olugonou= gonou=nta

(de vruchtbare dieren; die veel jongen h(/ttwn [X 120v, 11; XXX 170r, e)la/ttwn

[XVII

136r,

22]

voortbrengen) [XIX 143v, 16]

ìüíîãîñüëîæüíü:

//

ìüíüøå¬: to\ ( obebhko/n [XIII to\ u( up 126v, 2] // ìüíüøå ¬ñòü: u(pobe/bhke

polusu/nqetoj

[XI

121v, 24]

ìüíîãîñ¹ã¹áüíü:

[XXIX 168r, 1]

[XXII 150r, 1]

36

pollaplasi/wn


ìüíîãîöýíüíü: polutelh/j [II 109v, 7] ìüíîãî÷åñò¸¬: h( polume/ polume/reia [XI 122r,

ìüíýò¸:

107v, 6; VII 113v, 25; VIII 115v, 22; X

2]

ìüíîãî÷åñòüíü:

119v, 15; XI 121v, 5; XVII 137v, 20; 138r, polumerh/j [VI 112v,

14; XI 121v, 24] //

7; 140v, 4; 141r, 4; XIX 143r, 16; XXI 147r,

ìüíîãî÷åñòüíý:

26; XXII 150r, 8; XXIII 152r, 24; 153v, 23;

polumerw=j [X 120v, 23; 121r, 9]

ìüíîãü:

oiÅ Å ai [A 104r, 22; I 106v, 20; oim

XXVII 163r, 15; XXIX 168v, 24; 169r, 5;

polu/j [I 107r, 19; VI 112r, 21;

XXXI 179r, 26; 177r, 21]; nomi/zw [XXIV

VII 113v, 3 ; IX 119v, 7; X 120r, 11; 120v,

154v, 7; XXVIII 165r, 15; XXIX 166v, 20];

26; 124v, 14; XIV 132v, 23; 133r, 10; 134r,

h(ge/omai

20; XVII 136v, 15; 138v, 22; XVIII 142v,

[XXIV 155v, 17] //

[XXIII

150v,

9];

doke/w

ìüíýò¸

[pro

1; XXIV 154v, 2; XXV 156r, 7; XXVI 157r,

ìüíýò¸ñå]:

8; 159v, 11; XXVII 162v, 16; XXXI N-

135r, 2; XIX 145v, 17] //

174r, 6]; polu/xouj [XIX 144r, 20] //

doke/w [A 104v, 11; XII 122v, 9-15; 125v,

oi( polloi/ [A 103r, 21;

15; XIV 132v, 8; 133r, 11; XVI 135r, 19;

103v, 3; XIV 133r, 26; XXI 148r, 14; XXIII

XXI 148r, 3-11; 148v, 25; XXIX 166r, 12;

ìüíîç¸¸:

153r, 12] //

íà ìüíîçý:

e)piplei=ston

167r, 5] //

ìüí¸òüñå:

[XXVI 160r, 18]; pollaxh= [XXVIII

ìüíîãî:

doke/w [A 104r, 7; XVI

ìüíýò¸ñå:

ìüí¸òü ì¸ ñå, ìüíý

e)moi\ oi\ dokei=, dokei= moi

polu/ [A 104r, 20;

[VIII 115v, 17; 117r, 7; X 120r, 4; XIII

XV 133v, 12; XVI 135r, 22; XXXI 175v,

126r, 2; XIV 130r, 5; XVIII 143r, 6; XIX

plei/wn, n ple/wn [XIV

144r, 4; XX 146v, 22; XXII 150r, 17; XXIII

131v, 4; 132v, 14; XVII 136r, 21; XIX

152r, 16; XXVI 158r, 5-26; 161v, 8; XXXI

143v, 7; XXIX 166v, 10; 167v, 10];

179r, 18; N-173v, 6] //

165r, 11] // 22] //

ìüíîæà¸:

plei=stoj [XVI 135r, 1] //

ì¸ ñå:

ìüíîæà¬:

plei=on, ple/on [XII 124v, 19; XV 134r,

ìüíîæà¸:

[i.e. dokw=n] pro to\ to\ dokou=n [XII

plhqu/nomai [XXIII 151v,

ìüí¸ìàÿ:

124r, 20] //

ta\ ta\ dokou=nta

[A 104v, 3]; ta\ ta\ nomizo/mena [XXVI polla/kij [X 120v, 21; XIV

160v,

ìüíþ: i)/swj

144r, 8; 145r, 15; ХХХI 179r, 20]

ìüíîæüíü: plhquntiko/j ìüíîæüñòâî: to\ to\ plh=qoj

24]

//

ìüí¸ìî

á¥ò¸:

nomiste/on (scil. e)sti/n) [B 105r, 13] //

129v, 5; 130r, 2; 131r, 12; 132v, 5; XIX

(misschien) [XVIII 141r,

[VI 113r, 2]

10; XXIII 150r, 25; XXIV 155v, 15]; i)/swj

[XVI 134v, 15;

(evenzeer, op gelijke wijze) [XIII 127r,

XVIII 141r, 22; 142v, 25-26; XIX 144r,

24]

ìü÷üòàòåëüíü:

19]; o( kata/logoj [XVII 138v, 23]; o( su/llogoj [XXVI 160r, 3]

ìüíýí¸¬:

to\ to\

XXI 148r, 16; XXIV 155v, 7] // ìüí¸ìü:

[i.e.

6-9]

ìüíîæ¸öåþ:

ìüí¸ìî¬:

dokou= okou=n [VII 113v, 25; XVII 139r, 11;

plei/wn] n pro plei=oj [XXIX 167v, 9]

ìüíîæ¸ò¸ñå:

[i.e. w(/j moi dokei=] pro w(j mh\ mh\

dokei=n [A 103v, 15] //

16; XIX 145r, 11; XXXI 176v, 1]; ma=llon [XXVI 160v, 3] //

ÿêîæå ìüí¸òü

fantasiw/dhj

[XIV

129v, 18]

ìü÷üòàò¸:

h( u( ( o/lhyij [I 107v, 23; 108r, up

fanta/zomai [VIII 115v, 20;

6; XIII 127r, 20; XIX 145v, 4; XXV 155v,

XIV 131v, 14; XVII 136r, 12; XVII 140r,

21; XXIX 166v, 16-25; 168v, 24]

8] //

ìü÷üòàò¸ñå:

fantasio/omai

[XIV 130r, 17; 131v, 2; 132v, 10; 133v, 4] //

37


ìü÷üòà¬ìü: oi)o/menoj 16] // ìü÷üòà¬ì¥¸: o(

íàâýòü: h( e)ep) iboulh/ [XIX 144v, 5] íàãîòà: h( gumno/ gumno/thj [VII 114r, 15] íàãü: gumno/j [B 105r, 4; VII 113r, 17-21;

[XIV 131v, fantazo/-

menoj [XIV 130r, 3]

ìü÷üòàí¸¬:

h( fantasi/ fantasi/a [XIV 129v,

IX 119r, 7; XXI 147v, 19]

íàãüáåíü: e)pikurtou/menoj [II 109r, 4] íàäåæäà: h( e)el) pi/j [A 104v, 13-14; XXII

14; 132v, 2; 133r, 24; 133v, 6; XXI 148r, 2]; to\ to\

fa/ fa/ntasma

[XIV 133v, 1]; to\ to\

ap ) h/xhma (echo) [XIV 130r, 11]

150r, 19; XXIII 150r, 25; 153r, 7-13; XXVI

ìýäü: o( xalko/ xalko/j [XVII 139v, 7] ìýí¸ò¸: h(ge/omai [XIX 145v, 16] ìýðà: to\ to\ me/ me/tron [XVII 140r, 26; 140v, 3;

159v, 17]

íàä¥ìàòåëüíü:

133r, 18]

íàäüëåæàò¸

XXIII 152r, 25; XXVI 156v, 26; XXVII

kei/menoj

162v, 5; XXIX 168r, 12; XXXI 178v, 8] //

[XXVIII

163v,

to\ to\

e)pii20]

//

u(perkei/ erkei/menon

[XI 122r, 21; XIII 126r, 25; XIV 128v, 18]

íàäüìåí¸¬: h( plhqw/ra [XIV 131r, 20] íàäüñ¸ÿâàò¸: a)nala/mpw (op-

h( o( ( kh/ (trek, het trekken) ol

[XXVIII 163v, 26]

ìýñòî:

íàäüëåæå:

//

íàäüëåæåùå¬:

a)nalo/gwj [XXXI 174v, 21

(tlk.)]

ìýð¸ëî:

(met

een teveel aan (bloed), plethorisch) [XIV

XVIII 142r, 20; XXII 149v, 6; 150r, 6-13;

ïî ìýðý:

plhqwriko/j

o( to/ to/poj [X 120v, 5; XII 122v, 8;

flakkeren) [XIV 130v, 20]

íàäüñêàêàò¸:

125r, 22; XIV 127v, 25; 129v, 8; XXVI 157v, 8; 159r, 13; XXXI 172r, 25]; to\ to\

uiteenzetting,

katatre/xw argumentatie)

((in

aanvallen,

xwri/on [XIV 128v, 19; XXVIII 165r, 7];

aanpakken, bekritiseren) [XXIV 155v,

h( xw= xw=ra [I 106r, 20; XII 122v, 10; 125v,

17]

íàäüñòîÿò¸:

2; XXVI 160v, 9; XXX 171r, 9]; o( xw= xw=roj

[XXXI N-174r, 8] // ë¹æüíî lo/xmh [I 108v, 4]

ìýñòüíü:

ìýñòî:

h(

-e/sthka) sthka [VIII 117r, 16] sthka

íàäýÿò¸:

topiko/j [I 107v, 10; XII 123v,

7]

íàç¸ðàò¸: e)pible/pw íàç¸ðà¬ìàÿ: ta\ ta\

ai( fu/sai [XXXI 174r, 17]

[V 112r, 9] // e) ) iqewrou /mena ep iqewrou/ oumena

[XVII 139v, 12]

Í íàâîä¸ò¸:

e)lpi/zw [B 105v, 11-17-20;

XX 146r, 3; XXIII 150r, 23; 153r, 9; 153v,

21; XIII 127r, 18; XIV 131r, 13]

ìýñ¸:

u(perani/stamai (-e/sthn, sthn,

íàçíàìåíàò¸:

shmai/nw

[XVII 138v,

26]; e)pishmai/nw [IV 111r, 9]; a)poo-

e)pa/gw [XVII 137r, 21; 138r,

shmai/nw [VIII 115r, 6]; diashmai/nw [XIV 132v, 25]; e)nshmai/nomai

5; 138v, 4]

íàâîäüí¬í¸¬ // íàâîäüí¬í¸¬ òâîð¸ò¸: plhmmure/ plhmmure/w [XIX 143r, 18] íàâ¥êí¹ò¸: manqa/nw [VIII 116v, 24;

[VI

112v, 18]; tekmhrio/w [XIX 143r, 19]; ai)ni/ssomai

íàçíàìåíàò¸

[XVII

138r, [constr.

shmai/nomai [XIV 133r, 10]

X 120v, 26; XIII 126r, 3; XVII 138r, 24;

íàçíàìåíîâàò¸:

XXVI 161r, 22; 162r, 13-20; XXVIII 165v,

2]

//

act.]:

e)pishmai/nw [B 104v,

25; IV 110v, 5]; diashmai/nw [VIII 117r,

10-24; XXXI 180v, 10]

3]; parashmai/nomai [XXIII 151v, 12] //

38


íàçíàìåíîâàò¸ñå:

íàðå÷åí¸¬:

e)nshmai/nomai

[VIII 115r, 24]

21]

íàçüäàâàò¸:

íàð¸öàò¸: e)pile/gw [XVI íàð¸öàò¸ñå: kale/omai

a)nastoixeio/w [XXVIII

165r, 19]; diapla/ttw ttw [XIV 129v, 21] tt

íàçüäàí¸¬:

h( a)nastoixei/wsij [XXIII

138r, 20; XXVIII 166r, 2; XXXI 176r, 13]

íàñ¸ëîâàò¸:

bia/zw [XVII 139r, 13]

íàñëàä¸òåëüíü

íàñëàä¸ò¸ñå:

[VIII 117r, 4;

íàñëàæäåí¸¬:

íàñëýä¸¬: h( lh= lh=cij [XVIII 142v, 20] íàñëýäîâàò¸: klhro/omai [VII 113v,

egkei/ )gkei gkei/menoj menoj [XIV

130r, 22; XXVI 161r, 17; XXX 170r, 16;

24]

íàñòàâëÿò¸

XXXI 174r, 11; 179v, 24]; epikei )pi pikei/ menoj kei/menoj parakei menoj parakei/ kei/menoj

íàï¸ñàò¸

//

íàñòàâüí¸êü:

[XIV 129r, 3;

íàï¸ñàíàÿ:

íàñòàò¸:

153v, 24]; e)pisth/ pisth/somai [XXIII 153v, 19]

íàñòîÿò¸: íàñòî¬:

plhro/ plhro/w [XXXI 174r, 19];

anaplhro/ )naplhro naplhro/w [VII 114r, 18; XXXI 178r,

parw/n [XVII 139v, 11; XXX

íàñòî¬ùî¬

e)nestw/j

[XXIII

íàñòî¬ùàÿ:

20]

eu)qu/nw [XXIX 168v, 24];

(=

-ùå¬):

to\ to\

152r,

3]

//

ta\ ta\ paro/nta [II 109v,

13]

íàñ¥ùàò¸ñå:

ekpone/ )kpone kpone/w (uitvoeren) [VIII 117v, 19]

e)mpi/mplamai plamai [X 120r, 3];

e)mfore/omai [XXVI 160r, 18]

[XVIII 142v, 17;

íà¹÷àò¸: mue/w [XXVI 160v, 22] // íà¹÷àò¸ñå: dida/skomai [X 121r,

XXIII 151r, 14; 152v, 15]

íàïðàñüíü:

[XI 121v, 15] //

paro/n [XVII 140v, 24; XXVI 157v, 9]; to\ to\

h( a) ) aplh/rwsij [A 103v, an

a)qro/wj

pa/reimi

171r, 15] //

8]; kataplhro/ kataplhro/w [X 120v, 3]

íàïðàñüíî:

(-e/sthn,

12; XXV 156v, 12]; e)nsth/somai [XXIII

[XIV 132v, 16]

íàïðàâëÿò¸:

uf ( i/stamai tamai

-e/sthka) thka [XVII 139r, 23; XXIV 155r, 2-

ta\ ta\

íàï¸ñîâàò¸: katagra/ fw [X 120r, 18] katagra/fw íàïëüí¸ò¸ñå [constr. pass.]: plhro/ / plhrow

íàïëüí¬í¸¬:

o( kaqhghth/ kaqhghth/j [A 104r,

12]

gegramme/ na [XVII 137r, 18; 138r, 2] gegramme/na

íàïëüíÿò¸:

íàñòàâëÿ¬ìü á¥ò¸:

//

o(dhge/omai [XIV 132r, 15]

[XXIX 167r, 25] epiti/ )piti piti/qhmi

h( a) ) o/lausij [B 105v, ap

12; XX 146r, 4-14; 146v, 19]

epiti/ )piti piti/qhmi qhmi (opleggen, leggen op) [XIV

11];

katatrufa/w [XX 147r,

2]

íàëàãàò¸: kataba/ llomai [II 109v, 13] kataba/llomai íàëåæàò¸: e/gkeimai )gkeimai [VIII 118r, 14];

XXXI 172r, 20]

íàñëàä¸òåëüíî¬:

to\ ) olaustiko/n (het streven naar to\ a) ap

XVIII 141v, 17; XXXI 173v, 16]

íàëîæ¸ò¸:

//

genot, genotzucht) [VIII 117r, 19]

paideu/ / paideuw

163v,

dunasteu/w [IV 110v, 21];

135r, 21; XXIII 151r, 8]

[XXVIII

22;

115v, 11]

Íà·íü: Na/in+ [XXVI 159v, 5] íà¸ò¸: e)pibai/nw [XXIII 152v, 8] íàêàçàí¸¬: h( pai/ pai/deusij [VIII 115v, 20] íàêàçàò¸: paideu/w [XIV 133r, 11; XVI

íàëåæå:

[XXXI 174r,

íàð¹ñüíü: u(/pwxroj [XII 124r, 26] íàð¹÷üíü: pro/xeiroj [VIII 115r,

XXVIII 164v, 24]; h( dia/plasij [XVII

132v, 17] //

134v, 23] //

10]

152r, 13; XXIV 155v, 11; XXVI 161r, 22;

íàêàçîâàò¸:

h( proshgori/ proshgori/a [XVI 134v,

ai)fni/dioj [XXIII 152r, 18]

39


íà÷¸íàò¸: e)pixeire/w [XXXI 175v, 24] // íà÷¸íàò¸ ðàñò¸ò¸: u(poxloa/ oxloa/zw

17]; manqa/nw [VIII 115v, 12; XIII 127v, 2; XVII 138v, 6; 139v, 8]

íà¹÷¸ò¸:

dida/skw [XII 125r, 21; XVII

[XXVI 160r, 9]

íà÷ðüòàí¸¬:

137r, 26; XXIII 152v, 3; XXV 156v, 22; XXVI 158v, 5; XXXI 173v, 18]; mue/w

V 111v, 13; 112r, 8; VI 112v, 17; VIII

[XVIII 141v, 8]

íàõîä¸ò¸: e)pe/rxomai [I 108r, 20] íà÷åëî: h( a)ar) xh/ [B 105v, 21; I 106v,

o( xarakth/ xarakth/r [IV 110v, 26;

115v, 1; X 120r, 18; XIII 126v, 11; XVII 136r, 26; 139r, 16; 139v, 7-12; XIX 143v, 9; 19;

144r, 15]

íà÷ðüòàò¸: diaxara/ssw [V 111v, 21] íåáåñüíü: ou)ra/nioj [I 106r, 19];

XV 133v, 23; XVIII 141r, 19; XIX 143r, 16-24; 144v, 14; XXI 148v, 6; ХХIV 154r, 7-16-18; XXVIII 165v, 26; XXIX 166r, 13;

e)poura/nioj

167r, 24; 167v, 20; 168v, 5; XXX 169r, 14;

ou)ranou= [III 110r, 13]; tou= po/lou

170r, 4; XXXI 172v, 22; 173v, 3; 177r, 23;

[XXIX 169r, 4]

177v, 15-18; N-173v, 3] // ¸ç

íà÷åëà:

íåáî:

e)c

a)rxh=j [A 104v, 5; B 105v, 8; XVIII 141r, 8; XX 146r, 4] //

á¥ñòü):

¸ç íà÷åëà

(scil.

íåá¥ò¸¬: to\ to\ mh\ mh\ o)/n [XVII 139v, 3] íåáüöå: h( u(up( er%=a [IX 119r, 22] íåâåùåñòâüíü (= íåâåùüñòâüíü):

e)n a)rx$=

a)/ul + oj [XV 134r, 23; ХХIV 154v, 15-26;

110r,

155r, 5; XXV 155v, 22]

íåâ¸ä¸ìü:

to\ to\

ar ) xe/tupon upon [IV 111r, 10]

íåâðýä¸ìü

íåâüçáðàíüíî: a)kwlu/twj [XIV 128v, 8] íåâüçìîæüíü // íåâüçìîæüíî ¬ñòü:

h( arxh/ )rxh/ II 108v, 24; VII rxh

a)du/naton e)sti/n) [XVII 139v, 2; XXVI aton (e) 157r, 1]; a)mh/xanon anon e)sti/n [XIV 129r,

113v, 6; 114r, 9-13; XXII 150r, 16] a)/rxomai [XVII 139v, 19; XXVI

23]

íåâüìýñòüíü:

158v, 8]

a) ) xh/ ar

[XIX 144r, 18;

a)xw/rhtoj rhtoj [VIII 117r, 22;

XXVII 162v, 6]

íåâýäýí¸¬: h( a)ag) noi/a [XII 123r, 1] íåâýäýò¸: a)gnoe/w [X 120v, 15; XXVII

XXVIII 165r, 1; XXXI 179v, 17; 180v, 18]

íà÷¸íàí¸¬:

[pass. pro act.]: a)ph/mwn

(onschadelijk, zachtaardig) [I 108v, 15]

a)rxhgikw/teroj [XXXI 177v, 20]

h(

a)qew/rhtoj [A 105r, 12; III

109v, 20; XI 121r, 26]

íà÷åëüí¸êü: o( a)ar) xhgo/j [XX 147r, 13] íà÷åëüíü: a)rxiko/j [B 104v, 26; IV 110v, 5; VIII 115r, 5] // íà÷åëüíý¸:

íà÷åòüêü:

to\ ge/nhton [XXIV 155v, to\ a)ge/

1]

[XXX 171r, 14]

íà÷åò¸:

o( ou)rano/j [I 106r, 16; 106v, 17-23-

íåá¥âüøå¬:

176v, 22]; e)n a)rx$= [I 106v, 21; XXIV

íà÷åëüñòâî:

tou=

154r, 15]

¸ç íà÷åëà âüñïð¸¬ò¸¬: h( e) ) ana/lhyij [XVII 137v, 17] // wòü ep íà÷åëà: e)c a)rxh=j [B 105v, 13; XXXI

íà÷åëîwáðàçüíü: a)rxe/tupoj [III 26] // íà÷åëîwáðàçüíî¬:

1];

110r, 15; VIII 115r, 4; XVII 136v, 1; XXIV

144r, 22] //

âü íà÷åëý:

153r,

25; 107v, 26; 108r, 10-13; II 109r, 3; III

th\ th\n a)rxh\ xh\n e)/sxen [XIX

154r, 14] //

[XXIII

to\ ) ixei/rhma [A 104v, to\ e) ep

19; XXIV 154v, 13]; to\ ) ith/deuma to\ e) ep

163r, 14]

íåâýäîìü:

[XIV 131v, 17; 132v, 4]

a)/gnwstoj

[XI 122r, 22];

a)/dhloj [XX 146v, 16] //

40

íåâýäîìü


á¥ò¸:

a)gnoe/omai

íåäýÿòåëüíü:

[XIX 145r, 15;

XXVIII 164r, 8]

inactief) [XII 125v, 21]

íåâýð¸¬: h( ap) isti/a [XIX 144v, 6] íåâýðîâàò¸: a)piste/w [XIX 145r, 25;

Íååìàíü: Neema/n [XXVIII 164v, 6] íå¸çìýíüíü: a)nalloi/ wtoj [XVII alloi/wtoj

XXVI 158r, 15-25; 159r, 1; 161r, 5] //

íåâýðîâàò¸

136v,

[constr. act.]:

íåâýùàòåëüíü:

íå¸çðå÷åíü:

a)/fqoggoj

(zonder

a)ki/nhtoj [I 106v, 2; XIV

íåäâ¸æ¸ìî¬:

9; XXII 150r, 20]

íå¸ìýí¸¬

to\ to\

íå¸ñê¹ñüíü: a)pei/ratoj 19] // íå¸ñê¹ñüí¥¸:

to\ to\

a) ) iki/nhton ae hton

íåäîì¥ñë¸ìü:

a)katano/htoj

135v, 18]

íåäîñòàòü÷üíü

//

e)llipe/steroj

a)pragmateu/twj [XXVIII 165r, 25] //

íå¸ñï¥òüíý:

a)na/cioj [XVII 136r, 10;

XIX 145v, 16; XXVII 162v, 17]

íåäî¹ìýâàò¸ñå: íåäî¹ìýò¸ñå)

e)papore/w [XVIII

íåäî¹ìýâàò¸<ñå>:

141r,

[XII

íåêë¸:

i)/swj [XVII 136v, 8; XX 146r, 6;

(var.

Z

5]

//

XXVI 156v, 25]; tuxo/n [XIX 145v, 13;

XXVIII 163r, 22]; ta/xa [VI 113r, 14]

a)pore/w

íåêîë¸÷üñòâüíü:

a)mh/xanoj [XVI 135v, 17];

a)/posoj [XXIV 155r,

9]

íåìîæåí¸¬:

a)mfi/boloj [XIV 131r, 26] a)pore/w [XI 122r, 4];

h( a) ) unami/a [XIV 128r, 4; ad

XXXI 179v, 15]

íåìîù¸: íåìîùü:

e)papore/w [B 105v, 5] nose/w [XXVI 159r, 21];

a)rrwste/w [XII 123v, 25]

íåä¹ãü:

a)neceta/stwj

125r, 14]

[XXIV 154v, 3]

íåä¹ãîâàò¸:

a)/peiroj

íå¸ñê¹ñüñòâî: h( a)ap) eiri/a [XII 124r, 6] íå¸ñï¥òàíü: an) ece/tastoj [A 104r, 25; XXIX 166v, 22] // íå¸ñï¥òàíî:

[A 104r, 25]

íåäî¹ìýò¸ñå:

o(

11]

íåäîñòàòü÷üíî¬:

íåäîñòàòü÷üíý¸:

íåäî¹ìýíü:

[XXIX 166r,

158r, 16]; o( a)peiro/teroj [XXIII 153v,

[XVI

to\ to\ lei½ lei½pon [A 103v, 20-25; VII 114r, 18]

íåäîñòî¸íü:

mh\ mh\

[XXXI 176r, 25]; o( a)pei/ratoj [XXVI

[XXII 149v, 15]

//

// <íå>¸ìýí¸ÿ: ta\ ta\

pro/sonta [II 109v, 11]

to\ ) i/nhton to\ a) ak hton [I

107v, 16; XXX 170v, 23]; [i.e. ak ) i/nhton hton] pro

a)/rrhtoj [II 109r, 20; XVIII

a)po/rrhtoj [VIII 115v, 19; XVIII 141v,

129v, 13; XXIX 166v, 7; XXXI 172r, 9-22] //

(precies

142r, 15; XXIV 155r, 3; XXVIII 163v, 26];

klank, stom) [XII 125v, 13]

íåäâ¸æ¸ìü:

a)para/llaktoj

10];

gelijk, exact hetzelfde) [XVII 139r, 19]

a)piste/omai [XXVI 160v, 4]

a)/praktoj (werkeloos,

a)dunate/w [XII 125v, 8] h( a) ) qe/neia [XXVI 159v, 2]; h( as

ad ) unami/a [XXIX 169r, 3]

íåìîùüíü:

h( no/ no/soj [XIV 132v, 26; 133r, 4;

a)mh/xanoj

[XIV 130r, 2;

XXVI 158v, 24; 160v, 10; 161r, 7; XXVIII

XXIX 168r, 21]; a)/tonoj [XIX 144v, 10];

164v, 4]; h( a) ) rwsti/a [XIV 133r, 5] ar

a)sqenw=n [XII 125v, 20]; xalepo/j [VII

íåäý¸ñòâüíü:

a)nene/rghtoj [XII 125v,

íåìîùüí¥¸: o( a)a)/nalkij 143v, 17] // íåìîùüíý¸:

113v, 25] //

14-22; XIII 127r, 25; XXXI 172r, 22];

[XIX

a)/praktoj [XXI 147v, 21; XXXI 178r,

a)tonw/teroj

19]

//

íåäý¸ñòâüíü

a)prakte/w [XII 125r, 20]

á¥ò¸:

íåìîùüíý:

41

[XXVII

163r,

15]

a)to/nwj [XIV 131r, 21]

//


íåìîùüñòâîâàò¸:

a)dunate/w

íåïð¸êëàäüíü:

[XIII

127v, 12]; a)sqene/w [XXVI 160v, 5]

íåíàâ¸ä¸ìü: 24];

íåïð¸÷åñòüíü:

a)po/blhtoj blhtoj (te verwerpen,

a) a)/goj

(misdaad,

150v, 9]; a)moirw=n a)koinw/nhtoj

schuld;

a)/shmoj [XIV 131r, 15;

[XXXI

XXXI 176v, 7]; a)sh/mantoj [XXXI 172r,

172r,

6]

íåïð¸÷åùàò¸ñå:

2]

íåwáëàäà¬ìü:

a)de/spotoj

(zonder

íåïð¸÷åñò¸ò¸ñå:

a)dia/leiptoj

íåïðîõîäüíü:

[XXXI

íåwòüäüõí¹òü:

a)dia/pneustoj

íåïðýâðàòüíü

//

íåïðýâðàòüíî¬:

íåïðýëîæüíü:

a)meta/ eta/qetoj [I 106v, 10;

to\ to\

a)/trepton [I 107v, 16-20]

(onuitgeademd) [XIV 129v, 8] a)no/moioj [VI 112v, 25]; //

107v, 12]; a)/treptoj [I 107v, 26; XVII

oi( a)no/moioi oioi [B 105r,

139r, 26]; mh\ mh\ trepo/menoj [I 108r, 3] //

[XIX

íåïîäîáüí¸¸:

a)mh/xanoj [A 104v, 14];

a)/peptoj (onverteerd) [XIV 129v, 8]

179v, 19]

145r,

18]

3; VI 112r, 14; 112v, 20] // íåïîäîáüíý:

a)nomoi/wj [VI 113r, 4] //

íåïðýëîæüíî¬:

í¸÷üòîæå

íåïðýëîæüíî

156v, 11]

a)meta/blhtoj

íåïðýñòàíüíü: a)/paustoj [XIV 128r, 5] // íåïðýñòàíüíî¬: to\ ) e/ndoton to\ a) an doton [I

106v, 9]; to\ ) u/peikton to\ a) an eikton (de eigenschap niet mee te geven; het harde) [XXXI

1]

a)kata/lhptoj [XI 122r,

172r,

13-23]; a)ne/fiktoj [XXIV 154v, 1]

2]

//

íåïðýñòàíüíî:

a)dialei/ptwj [XXXI 174r, 15]

íåïðýñý÷åí¸¬:

a)nendeh/j [XVII

138v, 20]

íåïîòðýáüíü: a)/xrhstoj // íåïîòðýáüíü á¥ò¸:

(adv.):

[XXVIII 164r, 23]

íåïîêîëýá¸ìü: staqero/j [VIII 118r, 12] íåïîëüçüíü: a)no/nhtoj [XXXI 178r, 19] íåïîðàáîùåíü: a)dou/lwtoj [XIX 145r,

íåïîòðýáîâàòåëüíü:

to\ ) eta/qeton to\ a) am eton [I

106v, 2; 107v, 20; XXII 149r, 20] //

ou)de\ e\n a)peiko/j [XXV

to\ to\ a) a)/tomon [XXIII 152r,

22; 152v, 3]

íåïüùåâàí¸¬:

[XIV 132r, 18] a)xreio/omai

h( a)formh/ ormh/ [XXI 147r,

25]; h( labh/ labh/ ((greep, houvast) middel,

voorwendsel) [A 103v, 22];

[XII 125v, 13]

íåïîòðýáüñòâî:

a)proai/retoj [XXXI

179v, 13]

íåwñê¹äüíü:

íåïîñò¸æ¸ìü:

á¥ò¸: a)moire/w // íåïð¸÷åñòüíý:

am ) oire/w (geen deel

íåïðî¸çâîë¬íüíü:

[XXVI 158v, 16]

íåïîäîáüíî:

//

hebben (aan)) [XXXI 171v, 9]

ag ) u/mnastoj nastoj (ongeoefend)

ei)dexqh/j

19]

hebben (aan)) [VIII 116r, 21]

110v, 18; XVII 139r, 12]

íåwá¹÷åíü:

118v,

a)moire/w (geen deel

meester, autonoom, onafhankelijk, vrij) [IV

[XV 134r, 13];

a)koinwnh/twj [XI 121v, 13]

íåïîäîáüíü:

[IX

íåïð¸÷åñòüíü

bezoedeling) [XXVI 157v, 23]

íåíàçíàìåíàíü:

a)/moiroj [VIII 115r, 25;

116r, 2-17; 118r, 7; XIII 126v, 20; XXIII

to\ to\ mi= mi=soj [XIX 143v, 8; 144v,

to\ to\

[XIV

130r, 20]

waardeloos) [II 109r, 23]

íåíàâ¸ñòü:

a)nako/louqoj

íåïüùåâàò¸:

h( a) ) rhsti/a [XII 125v, ax

9]

oiåmai [XIV 129v, 20; XVII

136r, 13; XXI 148r, 8; XXIII 153v, 2;

íåïðàâåäüíü (= íåïðàâüäüíü):

XXVIII 163r, 23; XXIX 167r, 23; XXX

a)/dikoj [XXVI 157v, 13]

170v, 6]; nomi/zw [I 108r, 7; II 109r, 11;

42


íåñòîÿòåëüíü: a)/statoj [I 106v, 14] // íåñòîÿòåëüíî¬: to\ to\ a)/staton [I 108r,

XV 134r, 21; XVII 136r, 26; 140r, 24; XXI 148v, 5; XXVI 157r, 19]; h(ge/omai [XIV

8]

132r, 25; XXIV 155v, 9; XXVI 157v, 21;

íåñ¹ìýíî:

XXVIII 165v, 24; XXXI 172v, 25]; u(polamba/nw [XV 134r, 17; XVII 137r,

twijfelen (dat)) [XX 146v, 3]

íåñ¹ùî¬

3; XXIV 155r, 15; XXV 156v, 1; XXX 169v, 21]; kaqupopteu/w [XVI 134v,

íåïüùåâàò¸

nomi/zomai

[I

íåñ¥òü

íåïüùåâàò¸ñå [A

21]

[XII

íåïüù¹¬ìî

125r,

á¥ò¸:

12]

ontspannen) [XIV 128r, 12]

íåñüâýòüíü

íåñüêàçàíü:

(onvrucht-

íåñüë¸òüíü:

íåðàçäð¹ø¸ìî¬:

íåñüëîæüíü:

a)merh/j [XXIII 152v, 4;

XXIV 155r, 10]; a)diai/retoj a)dia/statoj

íåñüì¥ñëüíü: a)no/htoj íåñüìýñüíü: a)/miktoj

[XXXI

am ) igh igh/j

[XXIII

a)gnoe/w [VI 113r, 12;

XXVIII 164v, 24] // a)nepino/htoj

íåðàç¹ìýâà¬ìü:

íåñüñòàâë¬í¸¬:

[XVI 135v, 12; XVIII

íåñüñòàâüíü:

a)diaspa/stwj [XIV 128r,

136v,

13]

//

[I 107v, 5] // [XI 121v, 14;

to\ to\

a) ) una/rthton as

a)dia/rqrwtoj [XXXI 172r,

10]

íåðàñ¹äüíü: a)dia/kritoj [X 121r, 19] íåðîæäåíü: age/ )ge/nnhtoj nnhtoj [XXIV 155r, 19] ge // íåðîæäåíý: a)gennh/twj [XXIV

íåñü÷¸í¬íü:

a)su/ntakt taktoj (ongeordend,

onsamenhangend (i.v.m. klanken, muziek)) [XIV 131r, 15]

íåòëýí-: cf. íåòüëýííåòðåíü: a)/triptoj [VII 114r, 3]

155r, 18]

íåñë¹æåí¸¬:

[IX 118v, 20];

[XXIX 168r, 8]

17]

[XVII

[XVIII 143r, 10]

XXV 156r, 9]

142r, 15]

íåðàñòðüæåíî:

[XI 122r, 1;

íåñüìýñüíî: a)mi/ktwj íåñüìýñüíý: a)mi/ktwj

152v, 5; XXIV 155r, 1]

íåðàç¹ìýâàò¸:

a)su/nqetoj

ХХIV 154v, 17; 155r, 11]

172r, 21]

íåðàçë¹÷üíü:

a)su/gxutoj [XXVIII 163v,

21]

to\ ) ia/luton to\ a) ad uton [I 106v, 6]

íåðàçäýëüíü:

a)/frastoj [V 111r, 23; XII

125r, 11; XVI 135v, 12]

baar) [XXVI 157v, 24] //

oi(

[XVII 139r, 22]

(misschien) [VIII 115v, 10]

íåðàçäð¹ø¸ìü

íåñüâýòüí¸¸:

íåñüçüäàíü: a)/ktistoj [XVII 139r, 26] // íåñüçüäàíî¬: to\ to\ a) a)/ktiston tiston [XVII 139v, 16] // íåñüçüäàíý: a)kti/stwj

//

nomiste/on

a)/gonoj

//

an ) epi/ skeptoi [XXI 148r, 12] epi/skeptoi skepto

i)/swj (misschien) [VII 113v, 6]; ta/xa

íåðàæäàòåëüíü:

a)telh/j [XXVI 158v, 23;

20-21; 180r, 13]; a)neime/noj oj (slap, los,

(scil. eiånai) ai [XII 122r, 24] // íåïüù¹þ:

o( a) a)/plhstoj [XIV

XXIX 168v, 15; XXX 169v, 6; XXXI 176v,

íåïüùåâàíü á¥ò¸: 104r, 9] // íåïüùåâàíî

e)sti/n)

íåñ¥ò¥¸:

íåñüâðüøåíü:

//

á¥ò¸: nomiste/on eiånai [XII 125r, 8] // íåïüùåâàíî á¹ä¸: nomiste/on (scil.

//

133v, 4]

[pass. pro act.]: oiåmai

[XIV 132r, 4] // doke/w

[constr. act.]:

107v,

(= -ùå¬): to\ ) u/parkton to\ a) an

[XXIX 168r, 18]

15]; doke/ doke/w (lijken, schijnen) [XIV 130r, 3] //

mh\ mh\ a)mfiba/llein (… niet te

h( a) ) e/leia (vrijstelling, at

bevrijding) [XIX 145v, 18]

43


íåòðýáîâàòåëüíü:

í¸çâðüæåí¸¬:

a)prosdeh/j [XXXI

173v, 20]

íåòüëýí¸¬:

í¸çëîæåí¸¬:

h( a)fqarsi/a [XXIII 152v,

[XII

í¸êàêîæå:

bewegend,

ou)damou= [XIV 133v, 5]; ou) me\ me\n ouån [XVII 138v, 23]; ou) mh/n [XII 123v, 20]

[XIII 127r, 11]

í¸êîãäà

duski/nhtoj htoj

weinig

beweeglijk,

íå¹äîáüðàñòðüçà¬ìü:

voor

van

í¸ñïàäàò¸: katapi/ ptw [XXIX 169r, 4] katapi/ptw í¸ñïàäåí¸¬: h( kata/ ptwsij [XXIX ata/ptwsij ption 168v, 13] // í¸ñïàäåí¸¬: to\ to\ u/(ption ptio

buitenaf,

[xwri xwri/ xwri/on] [XXVIII 165r, 6]

beschermd tegen kwetsuren) [XXXI N-173v,

í¸ñï¹ùàò¸: xal xala/w í¸ùåòà: h( a)ap) ori/a

19]

íå¹äîáüñüðýòà¬ìü:

dusa/ dusa/nthtoj

í¸ùåòüñòâîâàò¸:

114r, 7]

du/skoloj [XXVIII 163r, a)/lhptoj [XXVIII 164r, a)kata/skeuoj

íîâîöâüò¥:

[XIII

126v, 6; XXVI 162r, 19]

íå¹ïðàæíÿò¸:

pro

h(

íîâü // íîâý¸:

(betrekken

bij, in beslag nemen) [XIV 130v, 18]

íå¹ïðàæí¬íü (êü):

neoqalh/ neoqalh/j (gez. v. gras; pas

opschietend, ontluikend) [I 108r, 23]

a)sxole/w

nearw/ teroj [XXXI 179v, nearw/teroj

25]

íîãà:

a)/sxoloj (pro/j)

(bezig (met), in beslag genomen (door))

o( pou/ pou/j [VII 114r, 4; 114v, 26; VIII

115r, 12-17; XXVI 161v, 4]

íîçäð¸:

[XXXI 179r, 21] h( a) ) aisqhsi/a [XXIX an

oi( mukth = ej [VIII 118r, 11; IX mukth= ukthr

119r, 24; XXXI 175r, 23]

íîêüòü

167r, 19; 168r, 16]; h( fr freni/tij [XIV

(= íîãüòü): o( o) o)/nuc [VII 114r, 5;

114v, 4; XXXI 175r, 22; 175v, 14]; h(

132v, 13]

íå÷¹âüñòâüíü:

[XXXI

keno/thj [VI 112v, 22]

íå¹êðàøåíü:

íå÷¹âüñòâ¸¬:

ptwxeu/w

í¸ùü: ptwxo/j [A 103r, 19] íîâîñòü: [i.e. h( kaino/ kaino/thj] hj

15]

[XX 146r, 23]; h(

178r, 3]

23]

íå¹äðüæ¸ìü:

[XXXI 172v, 16]

ptwxei/a [XXXI 173v, 21]

(moeilijk te verdragen, afzichtelijk) [VII

íå¹äîáüíü:

ou)de/pote [XXI 147v, 14;

XXXI 177r, 16]

duspaqh/j (niet

invloeden

mh/ ... pote

XXII 149r, 25]; mhde/pote [XIV 128r, 3;

duspaqe/ duspaqe/s-

voor aandoeningen) [XXXI 172r, 16]

íå¹äîáüñòðàñòüíü:

íå í¸êîãäà:

í¸êîãäàæå:

teroj (sterker, resistenter; minder vatbaar

//

[XIV 127v, 21]

traag) [VII 114r, 14]

ou)ke/ti [XVII 139r, 17; XXVI

158r, 24; 159v, 8; XXXI 172v, 25];

136v, 12]

íå¹äîáð¬íü: a)ak) allh allh/j íå¹äîáüäâ¸æ¸ìü:

h( kaqai/ kaqai/resij [XVII 137r,

24]

íåòüëýíüíü: a)/fqoroj [XVII 136v, 23] // íåòüëýíüíî¬: to\ to\ a)/fqarton [XVII

vatbaar

kata/ kata/ptwsij twsij

125v, 12]

15; XXVI 161r, 25]

(moeilijk

h(

a)nai/sqhtoj

168r, 2-17; 168v, 4-7] //

xhlh/ [VII 114r, 4]

[XXIX

íå÷¹âüñòâüíî:

íîêüòüíü

a)naisqh/twj [XIV 133r, 2]

(=

íîãüòüíü):

o)nu/xwn [VII

113r, 26]

íå÷üñò¸¬: h( a)as) e/beia [XVII 137r, 25] íåÿâë¬íü: a)/dhloj [XII 124v, 10] í¸çâëýù¸: katasu/rw [XXI 148r, 9]

íîñ¸ò¸:

fe/rw [I 107v, 8; VII 114r, 6; XIV

127v, 24; XVII 139r, 16; XVII 140v, 20; XIX 144r, 4-8; XXV 155v, 21; XXIX 167r,

44


16; 168r, 5]; basta/zw [XXVI 160r, 21] //

159r, 21; 160r, 9; 161v, 17] //

íîñ¸ò¸ñå: sumfe/romai [XXV 156r, 15] // âüòîðàÿ íîñ¸ìü: ta\ ta\ deu/tera era

í¥íÿ: ou) ga\ ga\r í¥íÿ ¹ìüðü:

fero/menoj [A 104r, 15]

íîøåí¸¬:

161r, 10]

í¥íÿøüí¸¸

h( fora/ fora/ [VII 114r, 17; XXII

149r, 26] //

êðýïüêî¬ íîøåí¸¬:

h(

a)rtiqanh/j [XXVI

(attr.): o( nu=n [XXIV 154r,

íýãäå: pou [X 120r, 4; XXXI 177v, 3] íýäðî: o( ko/lpoj lpoj [II 109r, 15] íýêàêî: pwj [I 107r, 7; III 109v, 23; IX

[XII 124r, 15] h( gnw/ gnw/mh [X 120r, 26; XVII 139r,

12]

í¹ä¸ò¸: bia/zw [XXVI 161r, 3] í¹æäà: h( a)an) a/gkh [B 105v, 16;

dh/ [XIX 143r, 21] //

9; XXVIII 163v, 18]

ol ( kh/ (trek, het (naar binnen) trekken)

íðàâü:

í¸ áî

119r, 20; XII 122v, 9-15; 124r, 6; 125v, 23; XIV 130v, 12; XIX 145r, 20; XXI 147v, 25; XVII

XXVI 158v, 8; XXXI 176r, 23]; ~ [i.e. pwj] pwj pro tij [IX 119r, 12]

139r, 9; XXII 149r, 11; XXIV 155r, 23;

í¹æäà (¬ñòü) c. inf.:

íýêë¸: cf. íåêë¸ íýêîãäà: pote/ [XIV 128r, 7; XVIII 141v,

127r, 9; XIV 130r, 1; XVII 137r, 7; XVIII

10; XIX 145v, 19; XXII 149v, 2; XXIX

141r, 21; XXIII 150v, 8; XXIX 167v, 7;

167v, 19]

XXIX 167r, 9] //

a)na/gkh (e) e)sti/n) c. inf. [XI 122r, 14; XIII

XXXI 173r, 26; 174r, 26 (tlk.)] //

í¹æä¸:

ïî

W

kat' a)na/gkhn [XIV 128v,

22; 129v, 24; XXII 149v, 10; XXIV 155r, 12;

XXXI

179v,

9;

178v,

20];

w: w)/ [III 110r, 3] wáàâüí¸êü: o( e)epaoido/ )paoidoj / [XIV 132r, 20] paoido wáàãð¬í¸¬: h( bafh bafh/ fh/ [XXXI 175r, 12] wáà÷å: plh/n [A 103r, 22; XVIII 142r, 17];

e)c

a)na/gkhj [XXIX 167v, 23; 168r, 22]; u(p' a)na/gkhj khj [XXVI 161r, 2]; a)nagkai/wj [B 105v, 22; XXIV 154r, 8; XXVIII 164v,

o(mw=j [A 103v, 9; XXIII 153r, 2-22]

21]

í¹æäüíü:

wáâ¸âàò¸: ellamba/ )llamba/nw [XXXI 174r, 14] wáâ¸ò¸: dialamba/ dialamba/nw [XXXI 172r, 17;

a)nagkai/oj [A 104v, 6; VII

114r, 13-16; 114v, 25; VIII 117v, 6; XIV

N-173v, 8]

128v, 7; XXII 149v, 12-20; XXIII 152r, 1;

wáâ¸ò¸¬:

153v, 1; XXIV 154r, 23; XXIX 166v, 20;

h( stre/ stre/blwsij [XIV 129r,

18]; o( e( ( igmo/j [XXXI 177r, 12] el

XXX 170r, 24; XXXI 177v, 20] //

í¹æäüíý¸: biaio/teroj [XII 124r, 15] // í¹æäüíî (á¥ò¸): e)pa/nagkej

wáâåñåë¸ò¸ñå: diaxe/omai omai [XII 124v, 9] wá¸ë¸¬: h( a)fqoni/ fqoni/a [II 109r, 13; XXIII

í¹æäüíý:

wá¸ëüíü: a)mfilafh/j [XIX 144r, 21] wá¸ìàò¸: perilamba/nw [XII 123r,

(eiå eiånai) ai [VIII 118r, 25; XXIV 155r, 15] //

153v, 21]; h( eu) eu)qhni/a [XXIII 153v, 14]

a)nagkai/wj [XXIII 152v,

23]

í¥íÿ:

nu=n, nuni/ [A 103v, 25; 104r, 23;

14;

XVI 135v, 8]; periptu/ssw [XXXI N-

104v, 5; VII 113v, 11; 114r, 11; VIII 116r,

173v, 19]; periptu/ssomai [XII 123v,

15; 118v, 3; X 119v, 18; XI 121v, 11; XVII

16; XXII 150r, 3] //

wá¸ìàò¸ñå

[pass.

pro act.]: perie/ perie/xw [XVI 135v, 15];

137v, 14; 140r, 16; XXI 147v, 24; XXII 150r, 17; XXVI 157r, 2-3; 161r, 25; XXXI

perilamba/nomai [XVI 135v, 16];

172v, 2]; a)/rti [I 108r, 25; 108v, 8; XXVI

periptu/ssomai [XVI 135v, 20]

45


wáëàäàò¸:

wáíîøåí¸¬: h( perifora/ perifora/ [I 106v, 15] wáî¸: amfo/ )mfo/teroi teroi [I 106v, 6; 108r, 4; mfo

a)/rxw [II 108v, 23; III 110r,

11]; h(ge/omai [XVII 140v, 20]; kaqkaqhge/omai [XV 133v, 19]; h(gemoneu/w [III 110r, 6] //

109v, 14; XII 125r, 17; XIV 128r, 14; XVII

wáëàäà¬ìü á¥ò¸

137r, 11; XX 146v, 25; XXIX 166v, 16;

[pass. pro act.]: kaqhge/omai [XV

168v, 23; XXX 170r, 4; XXXI 176r, 10]; eka/ (ka ka/teroi teroi [XIV 128r, 16-24; 128v, 1; XXI

134r, 7]

wáëàêü:

h( nefe/ nefe/lh [XXIII 152v, 20]; to\ to\

wáëàñòü:

h( h( ( emoni/a [III 110r, 9; XIV hg

148r,

wáîíÿí¸¬: âüçîðü;

diele/gxw [B 105r, 3; VI 112r, 15; XI

122r, 19; XXIX 168v, 16]; dhmosieu/w diele/gxw [A 104v, 1; XIII

wáðàçü:

a)spa/zomai [XXIII 153r,

(var. B in corr.

[X 121r, 11-13-23;

ekate/ (kate kate/rwqen rwqen

[XII 125r, 3;

h( eikw/ )kw/n [A 103r, 1 (tit. c)-25; B kw

23-25; 111r, 3-6; V 111v, 6-8-20-25; 112r, sfairoeidh/j [XXII 149v,

8; VI 112v, 19-24; 113r, 1-3-8-10-11-16; IX 118v, 13-18; XI 122r, 6-7-9-11-14-16-19-

wáëîæåí¸¬:

h( peribolh/ peribolh/ [XXXI N-173v,

21; XIII 126r, 8; 126v, 10-22-25(2); XIV

8]

133v, 8; XVII 136r, 2-3-6-9; 136v, 6-8perifu/w [XXXI 172r, 16];

17(2)-21-24; 137r, 4-15-22; 137v, 1-5-13-

periarmo/zw [XXXI N-173v, 15]

wáëü á¥ò¸:

15-16; 138r, 4; 138v, 1; 139r, 3-5-15; 139v,

sfairo/omai

8; 140r, 1-8; 140v, 9-10-21; 141r, 2; XVIII

[XXVIII 165r, 7]

wáëýù¸: a)mfie/nnumi [IV 111r, wáëýù¸ñå: e)ndu/omai [XXXI

142v, 8-14; XIX 143v, 25; 144r, 16; 145r, 812] //

18-24; 145v, 10-17; XXI 149r, 5; XXII

180v,

150r, 16; XXIII 150v, 25-26; 151r, 1-11-25; 151v, 5; XXXI 180r, 1; 180v, 16-19]; to\ to\

15]

wáëþò¸ò¸ñå:

drimu/ssomai somai (geïrriteerd

sxh= =ma [IV 110v, 13; V 111r, 20; VII xhma

zijn) [XII 124r, 6]

wáíàâëÿò¸:

113r, 19; VIII 115r, 4-15; XIV 129r, 25;

a)nakaini/zw [XIV 128r,

129v, 3; XVI 134v, 26; XVII 139v, 9; XXII

15]

149v, 25; XXIV 154v, 17-21; XXV 156v, 2;

wáíàæàò¸: gumno/omai [XIII 126r, 13] wáíàæ¸ò¸ñå: gumno/omai omai [XIX 144v, 8;

XXXI N-174r, 5; 175r, 15; 176r, 24]; o( tro/ poj [II 109v, 6; VIII 115r, 26; 117v, ro/poj

XXV 155v, 25]

wáíîâ¸ò¸:

h( o)/sfrhsij sfrhsij

105r, 25; 105v, 1-3; III 110r, 10; IV 110v,

25]

//

íà

XXXI N-173v, 17]

7]

wáëü

oi( oi(

epamfoteri/ )pamfoteri pamfoteri/zw zw [XX

var. Gr. h( o)/yij) yij yij

wáîþä¹:

126v, 4]; a)pele/gxw [XXX 169v, 8]

wáëîæ¸ò¸:

16];

XI 121v, 12; XII 123r, 26]

[XXVI 159r, 19]

wáëîâ¸äüíü:

178v,

146v, 14]

e)le/gxw [XXVI 157r, 15];

wáëîá¥çàò¸:

XXXI

wáî¸õü á¥ò¸:

130v, 13]; h( a) ) xh/ [IV 111r, 4] ar

wáë¸÷¸ò¸:

23;

ekate/ (kate kate/rwqen rwqen [XXIX 166v, 23] //

ne/foj [XXXI N-173v, 25]

wáë¸÷àò¸:

II

21; XI 122r, 1; XIII 126v, 15; XIV 132r,

a)nakaini/zw [XVIII 141v, 5;

13; 133r, 23; XVI 135v, 17; XVIII 141v, 1;

XXVI 162r, 24]

142r, 9-15-22-24; 143r, 5; XXVI 162r, 21;

wáí¸ùàò¸: ptwxeu/w [XIII 127r, 10] wáíîñ¸ò¸: peridone/w [IX 119r, 22] // wáíîñ¸ìü: periferh/j [XIV 129r, 25]

XXVIII 165v, 18; XXXI 180v, 12]; o( tu/poj poj [XXVIII 164v, 23-26; XXXI 171v, 22; 172r, 2]; h( morfh/ orfh/ [V 111v, 9; XIII

46


127r, 10; XIX 143v, 26]; h( o)/yij yij [I 108v,

XXXI 172v, 24; 177v, 10]; e)mperie/xw

7; XIV 132r, 26; 133r, 12]; upo/ (po/deigma deigma [X po

[XXVII 163r, 17]; perikrate/w [XVII

120v, 6; XXIX 166r, 17]; o( xarakth/ / arakthr

136v, 2 ; XXVII 163r, 12] //

[XIII 126r, 16] //

wáðàçîìü:

äðüæ¸ìü

di/ khn [I di/khn

wáüìýðÿò¸:

11]

h( e) ) istrofh/ [XIII 127r, ep

wáüñòîÿí¸¬:

h( a) ) qhdw/n [XIV 133r, ax

h( peri/ peri/stasij [XII 123v,

10]

wáüñýù¸: periko/ptw [XXXI 176r, 22] wáüòåêàí¸¬ (= wáüòýêàí¸¬): h(

9]

wáðýñò¸:

perimetre/w [XVII 140v,

1]

7]

wáðýìåí¬í¸¬:

[pass. pro act.]: perie/xwn

[XII 124r, 14]

106v, 4; II 109r, 4; IX 118v, 23; XIX 144v,

wáðàùåí¸¬:

eu(ri/skw [A 104r, 1; V 111v, 23;

X 120v, 14; 121r, 6; XII 125v, 2; XV 134r,

peridromh/

11; XIX 144r, 26; 145r, 5; XXII 149v, 1;

[XXVII 162v, 22] perielau/nw

(drijven,

voeren rond) [I 106v, 5]

XXVI 160v, 8; XXIX 167r, 10]

wáüõîäüíü:

wáðýòàòåëü: o( eu( eu(reth/j [IX 119r, 5] wáðýòàò¸: eu(ri/skw [A 104v, 8; I 107v,

periodiko/j [XXIII 152v,

10]; diasthmatiko/j [XXIV 154v, 18]

wáüõîæäåí¸¬:

9; XVII 137v, 12; XXI 147v, 3; XXII 149v,

o( peri/ peri/odoj [B 105v, 20;

XXIII 150r, 23]; h( di/ di/nhsij [I 106v, 11];

8; XXV 155v, 20; 156v, 5]

wá¹÷àâàò¸: a)ske/ ke/w [XXVI 160r, 2] wá¹÷åí¸¬: h( gunmasi/ gunmasi/a [XVII 140r, 10] wá¥êí¹ò¸: proseqi/zw [XXVI 161v,

to\ to\ dia/ dia/sthma [XXII 149v, 9; XXIV 154r, 12]

wáüöýïëÿò¸:

12]

perisxi/zw ((rondom)

afzonderen, scheiden) [IX 119v, 1]

wáüùå: koinw=j [XIV 132r, 7] wáüùåí¸¬: h( koinwni/ koinwni/a [B 105r, 16; X

h( sunh/ sunh/qeia [IV 110v, 25; 111r,

3; XXI 147v, 2; XXVIII 163v, 10; XXXI 180v, 5]; to\ å oj [XIV 133r, 25; XIX to\ hå hq

120v, 18; XVI 135v, 12; XVII 138r, 26;

144v, 26]; h( kata/ kata/xrhsij (gez. v. een

ХХIII 151r, 24; XXXI 176v, 25]

wáüù¸íà: to\ to\ koino/ koino/n [XXVIII 163v, 8] wáüùü: koino/j [A 103v, 1; VIII 115r, 22;

woord; oneigenlijk gebruik) [XVI 135r, 4-7] //

(omweg (in argumentatie))

wáüõîä¸ò¸:

XXIV 155r, 25; XXV 155v, 24; 156r, 25;

wá¥÷à¸:

wáü-

wá¥÷àÿ á¥ò¸:

e(/cewj eiånai

[XXI 147v, 5]

wá¥êàò¸,

wá¥öàò¸

//

XIV 132r, 25-26; XXVIII 163v, 7; 165v, 2-

wá¥÷å:

23; XXX 169r, 13]; kaqoliko/j [XXVI

wáüùå¬:

pe/fuke [XII 125v, 22; XIV 131r, 1;

160v, 21] //

XXXI 178v, 18]

106r, 3; XIV 132r, 18; XXVI 161r, 21;

wá¥÷üíü:

sunh/qhj [A 103r, 13; XII

XXVIII 163r, 20; 163v, 1; 164r, 10; 165r, 4;

124v, 19; XIV 131v, 16; 132r, 26] //

wá¥÷üí¥¸:

165v, 1]

wáüùüíü

o( sunh/ sunh/qhj [XXVI 160v,

5]

wáüäðüæàòåëüíü:

//

wáüùüíî¬:

h( koino/ koino/thj

[XXVIII 163v, 21]

wáüÿâëÿò¸:

periektiko/j [XVII

paradhlo/w

(var.

Z,B

wáüÿâ¸ò¸) [VIII 115v, 18]; dhmosieu/w

140v, 24; XXXI N-173r, 23]

wáüäðüæàò¸:

to\ to\ koino/ koino/n [B

perie/xw [XVI 135v, 6;

[IX 119r, 4]; gumna/zw [XXIX 166v, 23]

XVII 136v, 3; XXVIII 165r, 6; 165v, 12;

47


wáü¬ì¸òåëüíü:

wãðàæäåí¸¬:

perilhptiko/j

((alles)omvattend) [XVII 138v, 24; XX 146v,

9]

wáü¬ì¸òåëüíî¬:

//

periektiko/n

(wat

omvat,

173v, 16]

wäåáåëýò¸:

to\ to\

bevat;

wäåæäà:

157v,

19];

periperi-

wäðüæàò¸:

wáýùàâàò¸:

e)pagge/llomai

6; 133r, 24]; katakrate/w [XXVI 160v,

[XVIII

19]; perie/xw [XXXI N-173v, 11]

141v, 23]

wä¹øåâëÿò¸: e)mpne/w [XXXI 174r, 21] // wä¹øåâëÿ¬ìü [pass. pro act.]:

to\ ) a/ggelma [A 104r, to\ e) ep

26]; h( e) ) aggeli/a [XXVI 162r, 15] ep e)pagge/llomai [XXIII 153r,

yuxw= yuxw=n [XV 134v, 1]

wä¹øåâë¬âàò¸:

10]

wâüöà:

perikrate/w [XIII 127r, 1-3;

XVII 140v, 25]; e)pikrate/w [XIV 130v,

25]

wáýùàò¸:

[XXXI

171r, 26]; h( e) ) ikra/thsij [XII 123v, 7] ep

dra/ssomai [XXIII 151r, 15; XXXI 178v,

wáýùàí¸¬:

[IV 111r, 13]; h(

wäðü: h( soro/ soro/j [XXVI 160r, 21] wäðüæàí¸¬: h( e)ep) ikra/teia

140r, 22]; perie/xw [I 106r, 19; XVII XXVI

e) e)/sqhma

peribolh/ [VII 113v, 5]

26]; perilamba/nw [VIII 117v, 9; XVII 7;

to\ to\ e) e)/nduma [XXIX 166v, 11-

13]; to\ to\

e)mperilamba/nw [XII 123v, 22;

XXIII 151r, 18; XXX 169v, 12; XXXI 179r,

140v,

paxu/nomai [XIV 129r, 1-

16]

recipiënt) [XXXI 178v, 26]

wáü¬ò¸:

h( perioxh/ perioxh/ [XXXI N-

to\ to\ pro/ pro/baton [VII 114r, 16]; to\ to\

(bezielen)

[XXIX 166v, 1]

wä¹øåâë¬í¸¬ // (âü ÿæå) ïî ñ¸õü wä¹øåâë¬í¸¬: h( metemyu/ metemyu/xwsij

bo/ton (beest; vee) [I 108v, 3; VIII

115v, 14; 116v, 9] // êàøüëÿò¸

yuxo/w

ÿêîæå

wâüöà: blhxa/omai [VIII 118r, 26] wãëàøàò¸ñå: perihxe/omai [I 108v, 5] wãíü: to\ to\ pu= pu=r [XII 123r, 8; XIV 131r, 1;

[XXIX 166r, 8]

wä¹øåâë¬íü:

e)/myuxoj [IV 111r, 6;

VII 114v, 2; VIII 117v, 3; IX 119r, 9; XXX

XXVI 160r, 13; XXVII 162v, 9; 163r, 9;

170v, 4; XXXI 175r, 17; 176r, 5-6; 180v, 5]

XXXI 173v, 10; 174r, 15; 174r, 23; 174v,

//

10 (tlk.); 178r, 12]; o( pu pureto/j [XXVI

[XVII 136r, 22; XXX 170v, 18] //

purw/dhj [I 107r, 7; XXXI 174r,

24 (tlk.)]; tou= puro/j [XXXI 177r, 1;

wäüæäåí¸¬:

123r, 6; XXXI 174r, 20-26 (tlk.); 179v, 14-

173v, 25]

¬æå wãíüíî:

wäüæä¸ò¸

to\ to\

purw=dej [XII 123v, 12]

wãí¬â¸äüíü:

wäüõí¹ò¸

6]; purw/dhj [XXXI 173v, 6] pikrai/nomai

//

h( e) ) ombri/a [XXXI Nep

wäüæäåíü:

[XIV 128v, 11]

puroeidh/j [XXXI 177v,

wãîðü÷àâàò¸ñå:

e) e)/myuxon yuxon

ai( me metemyuxw temyuxw/ yuxw/seij [B 106r, 8]

177v, 6] // wãíüíî¬: to\ to\ purw=dej [XII 22; 178v, 19] //

to\ to\

wä¹øåâë¬íàÿ: ta\ ta\ e) e)/myuxa yuxa [VIII 116r, 24] // ïî ñ¸õü wä¹øåâë¬íàÿ:

159r, 2; XXXI 179v, 23]

wãíüíü:

wä¹øåâë¬íî¬:

//

dia/broxoj

wäüõíîâåíü:

e)/mpnouj

[II 109r, 8]

wäýÿí¸¬:

[XXXI

h( peribolh/ peribolh/ [IV 111r, 1];

to\ to\ proka/ proka/lumma [B 105r, 5]; o( xi/ xi/twn

175r, 1]

wãðàä¸ò¸: perifra/ssw [VII 113v, 8] wãðàäü: h( peribolh/ peribolh/ [X 120v, 11]

[XXXI 175v, 7]

wäýÿò¸

//

wäýÿíü:

perikei/menoj

[IV 111r, 8]; periqe/ periqe/menoj [VII 114v, 10]

48


wæ¸â¸ò¸:

zwogone/w

[I

108v,

e)ceumari/zw (verlichten, lichter maken)

2];

zwopoie/w [XXVI 161r, 19]

wæ¸âëÿò¸:

[VII 114r, 24] //

[XXXI

178r,

wêðüñòü: e)n ku/kl% [XXXI N-173v, 816] // âü wêðüñòü: e)n ku/kl% [I 106v, 5; XII 122v, 23; XXII 150r, 3] // wêðüñòü ñðüäüöà: perika/rdioj dioj [XII 124r, 20] wêðüñòüñðüäü÷üíü: perika/rdioj [XII

15];

a)nazwpure/ azwpure/w [XXXI 174r, 24; 174v, 9 (tlk.)]

wæ¸äàò¸:

a)name/ ame/nw [XVIII 142v, 16;

XXIII 150v, 16]; e)kde/xomai [IX 119r,

125r, 6]

23; XV 133v, 25; XXII 149v, 14; XXXI

wëîâýíü: molu/bdinoj [XIV 128v, 25] wíîãîâü: e)kei/nou [A 103v, 12; 104r, 2] wïàñüíü: a)kribh/j [I 107v, 4; XI 122r, 21] // wïàñüíî: a)kribw=j [XXIX 167r, 8] wïàñüñòâî: h( a)ak) ri/beia eia [IV 111r, 17; V

176r, 7]

wçàðÿò¸ñå: e)naglai+/zomai wçëîá¸ò¸ // wçëîáë¬íü:

[V 111r, 22]

kekakwme/noj [XIV 133r, 15-17]

wçëîáëÿò¸ // wçëîáëÿ¬ìü:

kekakwme/noj [XII 122v, 26]

wêàÿíü:

111v, 2-24; XVII 137v, 11; XXIX 166v, 23]

wïàñüíüñòâî:

e)leeino/j [XVII 137r, 5; 137v,

9]

wêàÿíüñòâî:

h( a) ) ri/beia [XII 124r, 8; ak

XIV 131r, 24; XXVII 163r, 18]

wï¸ñàí¸¬:

h( a) ) lio/thj [XVIII 143r, aq

7; XIX 145r, 17]

wêàÿò¸:

[act.

pro pass.]: dioike/omai [XIV 130r, 5]

zwopoie/w [XXVI 161r, 11];

zwpure/w

wêðüìëÿò¸

h( perigrafh/ perigrafh/ [XII 123v, 21;

XV 134r, 19; XXIV 154v, 17]

wïðýäýë¸ò¸ // wïðýäýë¬íü:

katoikti/zomai [XVIII 143r,

w(risme/noj [XVIII 142r, 19; XXIII 150v,

6]

wêëåâåòàí¸¬: h( kathgori/ kathgori/a [A 104r, 6] wêî: o( o)of) qalmo/j [II 109r, 11; V 111v, 12;

14]

wïðýäýëÿò¸:

VI 112v, 1-15; VII 113v, 15; X 121r, 18;

periori/ periori/zw [XXII 149v,

20]

wð¹æ¸¬:

124v, 15; XIV 128v, 26; XXI 148v, 16;

to\ to\ o( o(/plon [B 105r, 5; VII 113r,

XXIII 152r, 23; 152v, 4; XXVI 160r, 5;

18; 113v, 8-22; 114v, 9]; to\ to\ a( a(/rma [XIV

XXXI 175r, 22; 175v, 5-7]

128v, 6]; h( ma/ ma/xaira [VII 114v, 3]

wêð¹æàò¸: kuklo uklo/w [I 106v, 11] wêð¹æåíü: kukloterh/j [XIV 129r, 19];

wð¹æüí¸êü: o( o(op( li/thj [VII 114v, 14] wðãàíîâü: tou= o)rga/nou [VI 112v, 6] wðãàíü: to\ to\ o) o)/rganon [IV 110v, 9; VI

kath noj [XXXI 175v, 18] // kathgku gkulwme/ me/noj

wêð¹æåíý:

kukloterw=j [IX 119r,

112v, 9; VIII 117v, 17-18; 118r, 2; IX 119r,

19]

wêðüâàâë¬í¸¬:

10-13; X 119v, 21; XII 125v, 6-17; XIV h( e) ) aima/twsij ec

131r, 21-23; XXXI 172v, 3; 176r, 16; 176v,

[XXXI 177r, 20]

wêðüì¸òåëüíü:

18]

dioikhtiko/j

wðãàíüñêü:

(door-

o)rganiko/j [A 105r, 9; IX

werkend (in), beheersend, sturend) [XIV

118v, 9-22; X 119v, 13; XIV 131r, 17];

130v, 8]

tw=n o)rga/nwn wn [VIII 117v, 22; XII 125v,

wêðüìëÿò¸:

dioike/w [IV 110v, 20; VIII

9]

wñåçàí¸¬:

116r, 11; XIII 127v, 3; XIV 132r, 5; XVI 134v,

13];

h(nioxe/w

diakuberna/w

[XXIII

[I

106r, 151v,

25];

h( a( (fh/ [X 121r, 11-14-23; XI afh/

121v, 12; XXV 156r, 12]

25];

49


wñêðüáëÿò¸: u(poqli/bw [XII 124r, 20] // wñêðüáëÿò¸ [pro wñêðüáëÿò¸<ñå> vel wñêðüáýò¸]: lupe/omai [XII 124v, 1] // wñêðüáëÿþùå¸: oi( lupou= =ntej lupountej

[VII

wñêðüáëÿþùå¬:

113v,

4]

wñòàò¸:

8]; pari/emai emai [VIII 115v, 5] //

[i.e.

to\ to\

[XIV 132v, 21] h(

ta\ ) ia/zonta [XXVIII ta\ i)id

wñîáüíî¬: to\ ) ia/zon to\ i)id [XXV 156v, 5] // wñîáüíý: i)diazo/ntwj

karhbare/ arhbare/w [XII 123r, 2]

163v, 22] //

katalei/pw [VII 114v, 14; X

119v, 20; XXIII 152v, 14; XXXI 178r, 20];

bare/w [XIV 132v, 14; XXIX a)ntanaire/w [XXVI

wò¸ìàò¸: periaire/w [XXVIII 164v, 6] wò¸ò¸: a)nalu/omai [B 106r, 3; XXVIII

146r, 9]

163r, 20]; a)nalu/w [XXVI 161v, 20] //

[XIX 144v,

wøüä¥¸:

//

wñòàâëÿò¸<ñå>: a)polei/pomai [XIV 130v, 7] // äà wñòàâëÿ¬ìü:

o( katoixo katoixo/ atoixo/menoj [XXVI

159v, 20; 160v, 24]

wòðàâëÿò¸

[i.e. med. paralei/ywmeqa] wmeqa pro parapara-

//

wòðàâëÿþùå¸:

ta\ ta\

dhlhth/ria ia (giffen, vergif) [XXI 148v,

lhyo/meqa [XXIV 155v, 14]

wñòàíüêü:

wòåãü÷¸ò¸:

162r, 22] ; u(faire/w [XXV 156r, 22]

VIII 116r, 15]; a)fi/hmi [XVII 137v, 6; XX

16]

wòåãü÷åí¸¬ ãëàâüíî:

wòåò¸ (wòü¬ò¸):

lei/pw [A 104r, 25]; pari/hmi [A 104v, 2;

160r,

//

169r, 1]

u(polei/ olei/pw [XXVI 157v, 11]; parapara-

[XXVI

wòåãü÷åí¸¬

h( karhbari/ karhbari/a [XII 123v, 23]

[XIV 130r, 22; XX 147r, 8]

e)a/w

e)pi\i\

wòâðüçàò¸: a)noi/gw [XXXI 179v, 10] wòâðýñò¸: a)nastomo/w [XXXI 179v, 7] wòåãîòýò¸ // ãëàâîþ wòåãîòýò¸:

179v, 15]; id ) ia/zwn [XXIX 166r, 14] //

11];

[i.e.

w

skiazo/ skiazo/menoj [XXII 149v, 24]

XXV 156r, 16; XXIX 166v, 18; XXXI

katalei/pw

e)napap-

wñ¹ä¸ò¸: katakri/nw [XVIII 141r, 16] wñ¸¬: o( a)an) qe/ric [XXX 169v, 15] wñü: o( a)aq) h/r [XXVIII 165r, 25] wñüëü: o(, h( o)o)/noj [VIII 118v, 2] wñýíÿò¸ // wñýíÿ¬ìü: a)poo-

i)/dioj [VIII 115r, 19; 118v, 6;

wñòàâëÿò¸:

to\ to\

5]

o( qeme/ qeme/lioj [XXXI 173r, 15]

wñòàâ¸ò¸:

e) ) apoen apo-

wñòðîâü: h( nh= nh=soj [II 109r, 3] wñòðîòà: h( a)ak) mh/ [VII 113r, 26; 114v, 4] wñòðü // wñòðý¸: tomw/teroj [VII 114v,

up ( oba/qra [VIII 116r, 24; XII 123r, 16];

wñîáüíàÿ:

pro

//

leloipo/toj [XXXI 173r, 25]

kexaun kexaunwme/ aunwme/non [XIV 131r, 11]

wñîáüíü:

to\ to\

14]

leloipo/toj] oj pro (gen. abs. ouÒ) e)pii-

[XXXI 179r, 15-24]

[I 106v, 16];

[i.e.

wñòàâüø¸¸ìü:

e)pilei/pw [XXXI 171v, 7]; dialei/pw

wñëàáëÿò¸: e)ndi/dwmi wñíîâàí¸¬: h( ba/ ba/sij

124v,

e)napoapo-

eilhmme/non [XXXI 178r, 26] //

lei/pw [A 103v, 17];

wñëàáë¬íî¬:

wñòàâü:

pro

[XII

leleimme/non] on

to\ to\ lupou=n [XIV

lei= = on [XXXI 178r, 9] eip

//

wñòàâüøå¬:

//

wñêðüáë¬í¸¬: h( a)ah) di/a [XII 124r, 22] wñê¹äüíü // wñê¹äüíî¬: to\ to\

wñëàá¸ò¸

e)napoleifqei/ apoleifqei/j]

lhfqei/j

133r, 3; XV 133v, 20]

wñê¹äýâàò¸:

e)napolei/pomai [XXXI 179v,

22]

wòðàâë¬í¸¬:

to\ ) h/xhma (echo) [XIV to\ a) ap

132v, 4]

to\ to\

dhlhth/ dhlhth/rion

[XXI

149r, 2]

wòðåñò¸:

50

a)potina/ssw [XXVI 161v, 1]


wòðîêîâ¸öà:

wòüê¹ä¹: o(/qen [III 110r, 18] wòüëàãàí¸¬: h( a)an) abolh/ [XXIII

h( pai= pai=j [XXVI 159r, 17];

to\ to\ kora/ kora/sion [XXVI 159r, 26]

wòðîêü:

to\ to\ paidi/ paidi/on [XXVI 159r, 10]; o(

22]

pai=j [XXVI 159v, 6-8-10]

wòðî÷å:

to\ to\ paidi/ paidi/on [XXVI 161r, 10;

h(

128r, 13]

wòüë¹÷¸ò¸: a)fi/sthmi [XX 146v, 15] // wòüë¹÷¸ò¸ñå: a)naxwre/w [I 106r,

107r, 22]; apocen )po poceno/ ceno/omai [XXVI 159v,

18]; xwri/ wri/zw [IV 110v, 17]

23]

wòüìåòàò¸:

feukto/j

e)kkri/nw

[X 121r, 5]

wòüâîä¸ò¸: a)nalu/w [XV 134v, 3] wòüâðàùàò¸ñå: a)postre/fomai

a)qete/w [XXXI

[XII 123v, 19]; 174v,

25

(tlk.)];

a)pokri/nw [XXXI 179r, 14 (tlk.)]

wòüìåòüíü:

[VI

112v, 3]

a)po/blhtoj [XXIX 168v,

23]

wòüâðàùåí¸¬:

h(

a) ) ostrofh/ ap

wòüìüùåí¸¬: h( a)a)/muna [VII 113v, 4] wòüí¹ä¹æå: o(/qen [XIII 127v, 8] wòüïàäàò¸: a)popi/ptw [XVIII 142v, 23] // wòüïàäà¬ìü: a)po/rrutoj [XX

[XIX

144v, 24]

wòüâðýù¸: a)porri/ptw [II 109r, 23] // wòüâðüæåíü: a)po/blhtoj [XXIII 153v, 8]

146v, 4]

wòüïàäí¹ò¸: a)popi/ptw [XV 134v, 2] wòüïàñò¸: e)kpi/ptw [XVIII 142v, 25];

pantaxo/qen [XXII 150r,

3; XXXI N-173v, 22]; a(pantaxo/ antaxo/qen

a)pporre/w [XXIII 151r, 23; XXIX 166r,

[XIV 131r, 2]; a(pantaxh antaxh= [I 108v, 5]

wòüâýùàâàò¸:

a)pokri/nomai [XVIII

20]

wòüðàäà:

141v, 16]

a)pokri/nomai

[XVIII

h( a) a)/nesij [XIV 128r, 22; 128v,

8]

wòüðåù¸

142v, 2]; (afgescheiden worden) [XIV

wòüðå÷åíü:

//

a)phgoreugoreu-

me/noj [B 105v, 14; XXI 147r, 20; 147v,

129r, 24]

wòüäàò¸:

u(perti/qemai [XXVI 157v,

wòüë¹÷àò¸: a)fiero/w [XII 122v, 17] // wòüë¹÷àò¸ñå: u(poxwre/w [XIV

[V

wò¹æä¸ò¸: a)llotrio/w [I 108r, 6] // wò¹æä¸ò¸ñå: a)llotrio/omai [I

wòüâýùàò¸:

h( a) ) abolh/ an abolh/ [XXIII 150v,

wòüëîæ¸ò¸:

107r,

111v, 17]

wòüâüñ¹ä¹:

wòüëîæåí¸¬:

[XXXI 177r,

17]

a) ) lotri/wsij al

wòüáýãàò¸ // wòüáýãà¬ìü:

a)poba/llw

6; 153r, 6; 153v, 8]

11; XII 125v, 25; XIII 127v, 7]

wò¹æäåí¸¬:

wòüëàãàò¸:

14]; a)naba/llomai [XXVI 160v, 18]

161v, 16]

wòðýøàò¸: e)klu/w [XIV 128v, 6] wò¹æäàò¸ñå: a)llotrio/omai [I

153r,

a)podi/dwmi [XXVI 161r, 4;

16; 148r, 23]

wòüð¸í¹ò¸:

XXX 169r, 20]

wòüäüõíîâåí¸¬:

h(

e) ) pnoh/ ek

1]; a)pwqe/omai [XXXI 177r, 11]

[XXXI

wòüð¸öàò¸ñå:

174v, 11 (tlk.); 179v, 4]

wòüäüõí¹ò¸¬:

h(

e) ) pnoh/ ek

(het

160v, 7]

wòüðîäü

uitademen) [XXXI 179v, 20]

wòüêð¥âàò¸:

a)posei/omai [XXVI 161v,

e)kkalu/ptw [XXIX 166v,

106v, 23]

24]

51

//

paraite/omai

wòüðîä¸:

[XXVI

ta\ ta\ e) e)/kgona gona [I


wòüð¥ãàí¸ÿ:

w÷¸ñò¸ò¸ // w÷¸ùåíü á¥ò¸:

ta\ ta\ perittw/mata [XXXI

kaqareu/w [XXIX 167r, 6]

179r, 4 (tlk.)]

wòüðýâàòåëüíü:

a)pwstiko/ wstiko/j

w÷¸ùàò¸ñå: kaqareu/w [XIX 145v, 2] w÷ðüâ¸ò¸: katafoini/ssw [XXXI 177v,

(uit-

stotend, uitscheidend) [XXXI 178r, 10]

wòüðýâàò¸:

a)pwqe/omai [VI 112v, 5];

parakrou/omai

(afleiden,

7]

wù¹ùàò¸ // wù¹ùà¬ìü [pass. pro act.]: ai)sqano/ qano/menoj [XV 134r, 13] wù¹ùåí¸¬: h( ai) ai)/sqhsij [VIII 116r, 2-

misleiden,

bedriegen) [XXVI 162r, 18]

wòüñòîÿò¸:

a)fi/stamai tamai

wòüñò¹ïàò¸:

u(poxwre/w [XXXI 179v,

(-e/sthn,

-e/sthka) thka [XXXI 177r, 20]

4]; h( sunai/ sunai/sqhsij [XII 124r, 4]

wøüñòâ¸¬:

10]

wòüñò¹ïë¬í¸¬:

h( a)na/lusij [XXIII 152r,

20; XXVII 162v, 20; XXVIII 164r, 10] h( e) e)/kstasij [XVIII

142r, 10]; h( a) ) o/stasij [XXXI 177r, 24] ap

wòüñ¹ä¹:

Ï

e)nteu=qen [XIV 128v, 20;

XVIII 143r, 5; XXIX 168r, 7; 168v, 8]

wòüòåù¸: u(potre/xw [XIV 127v, 26] wòüòðüçàò¸: diaspa/w [XIV 130v, 19] wòüòðüãí¹ò¸: diaspa/w [XIV 130v, 2];

ïàâëîâü: tou= Pau/lou [XXIII 153r, 4] Ïàâëü: Pau=loj [V 111v, 25; XVIII 141v, 8; XXXI 180v, 11]

ïàã¹áà: o( o)o)/leqroj [XXI 147v, 26] ïàäàò¸: diapi/ptw [XIII 127r, 2] ïàçíîêüòü (= ïàçíîãüòü): h( o(op( lh/

a)pospa/w [XXIX 167v, 1]

wòüò¹ä¹:

e)kei=qen [VII 114v, 26; XIX

144v, 4; XXIV 155r, 12; XXXI 177v, 8]; au)to/qen

[IV

110v,

16]

//

¸

[VII 113v, 1; 114r, 4]

wòüò¹ä¹: ka)kei=qen [XII 124v, 21] wòüò¹äý: e)kei=qen [XXIV 155r, 2] wòüõîä¸ò¸: diabai/nw [XX 146r, 14];

ïàê¥:

2; VII 114v, 13; VIII 116r, 19-22; X 120v, 12; 121r, 16; XII 124v, 21; XIII 127r, 2;

a)nalu/omai [XXVII 163r, 1]

127v, 7-12; XIV 128r, 9; 133r, 16-19; XVI

wòüöü: o( path/ path/r [A 103v, 1; XXVI 159r, 9] // Wòüöü: o( Path/ Path/r [VI 112v, 25; XVII 137v, 3]

wòü÷àÿò¸ñå

//

wòü÷àÿâüøå¸ñå:

kategnwsme/noi

(de

134v, 12; XVII 136r, 8; 138r, 4; 139r, 24; XVIII 141v, 6-26; 142v, 6; XX 146r, 3-6; 146v, 17; XXII 149v, 15-17-19; 150r, 11-

oi(

14(2)-15; XXIII 150v, 18-23; XXV 156r,

verworpenen,

11; 156v, 18-20; XXVI 159r, 11-15-25;

zondaars) [XXI 147v, 13]

160v, 16; 161r, 4-13; XXVII 162v, 14-19;

wòü÷üñêü: pa/trioj [XXIII 151r, 7] wòü÷üñòâî: h( patri/ patri/j [XXIII 153r, 1] wòü¬ò¸: cf. wòåò¸ wõíü vel wõíÿ: h( o)o)/xnh (wilde peer,

XXVIII 163r, 20; 163v, 2-9; 164r, 9; 164v, 8-25; 165r, 3-10; XXIX 167r, 2; 167v, 4; 168r, 21; XXXI 179r, 9 (tlk.); 178r, 25; N173r, 22; 176r, 26; 180r, 23] //

ïàê¥:

perelaar) [XXXI 175r, 8]

w÷àÿò¸

//

w÷àÿíü:

a)pegnwsme/noj

âüñïåòü

to\ to\ e)/mpalin [B 106r, 6; XIX

144v, 18; XXIX 166r, 5; XXX 169r, 26]; pro\ pro\j to\ to\ e)/mpalin [XIII 126v, 2]; ei)j

[XXVI 158v, 24]

w÷åñüíî¬:

pa/lin [B 105v, 11; 106r, 3; V 112r,

o)fqalmo/j [XII 123r, 22]

to\ to\ e)/mpalin [XXIII 152r, 19] //

ïàê¥:

52

¹áî

auå pa/lin [XXIX 169r, 5] //


ïàê¥ æå ¹áî: pa/lin d’ d auå [X 120v, lin d’ auå 24] // ïàê¥ æå ïî ñ¸õü: pa/ pa/lin auå [I 107v, 12] // ñüïðîò¸âüíî¬ ïàê¥:

ïåù¸ñå:

¹ïðàæíÿò¸ñå)

ï¸ñàí¸¬:

katafle/gw [XXVI 159r, 3]

in

169v,

corr.

10];

h( grafh/ grafh/ [B 105v, 25; I 106r, 16;

XVII 137r, 17; 137v, 3-10; 138r, 9; XX

149v, 16]

146r, 10; XXI 147v, 1; 148r, 18; 148v, 14; mnhmoniko/j [XIV 130r, 16;

XXIII 151r, 16; XXIV 154v, 9; 155v, 2;

132v, 3]

ïàðà:

[XXX

B

III 110r, 2; VIII 117v, 3; XII 125r, 13;

h( mnh/ mnh/mh [XIV 131r, 24; XXII

ïàìåòüíü:

(var.

prosasxole/omai [XVI 135r, 24]

to\ to\ e)/mpalin [X 120v, 14]

ïàë¸ò¸: ïàìåòü:

a)sxole/omai

XXV 156v, 22; ХХVI 156v, 24; 157r, 9;

o( a) ) mo/j [X 121r, 13; XII 123v, 17; at

159v, 6]; to\ to\ grafiko/ grafiko/n [B 105v, 16] //

124v, 13; XIV 128v, 13-17; 129r, 1-9-14-

ï¸ñàí¸ÿ:

ta\ gra/mmata mata [VIII 115r,

16-22; XXVII 163r, 8; XXXI N-173r, 21;

26]

ï¸ñàò¸: gra/fw [B 105v, 13; XX 146r, 5] // ï¸ñàíü: grafiko/j [A 104v, 7; XXI

175v, 16-20]

ïàñò¸: diapi/ptw ïàäüøå¸: oi(

[XXVI 161r, 18] //

147v, 2]; tou= grafikou= [XXII 149r, 10]

peptwko/tej [XVIII

ï¸ñìå: to\ to\ gra/ gra/mma [VIII 115r, 23] ï¸ñüöü: o( gra grafeu/ rafeu/j [V 111r, 25] ï¸òàòåëüí¸öà: h( trofo/ trofo/j [XXXI 176r,

141v, 24]

ïàñò¸

//

ïàñ¹ùå¬<ñå>:

to\ to\ bo/ bo/skhma

[VII 114r, 22]

ïàñõà: to\ pa/ pa/sxa [A 103r, 13] ïàòð·àðõü: o( patria/ patria/rxhj [XXIII 152v,

9]

ï¸òàòåëüíü:

25]

ïà÷å:

qreptiko/j [VIII 115v, 25;

117r, 1; XIV 130r, 8; 130v, 10-17; 133r, 20; ma=llon [I 107v, 3; VII 113r, 24;

XVI 134v, 11]

ï¸òàò¸:

VIII 115v, 4; XII 124v, 5; XVII 138v, 11;

tre/fw

tiqhne/omai

139v, 22; XVIII 141r, 9; XIX 145r, 11;

ï¸òàò¸ñå:

XXVI 158v, 3; XXXI 171v, 9; 178v, 23;

[XXXI N-173r, 20];

[XXVI

158v,

10]

//

tre/fomai [VIII 116r, 6;

175r, 18]; ma/lista [X 120r, 4; XII 124v,

116v, 14; XX 146v, 3; XXXI 171v, 17;

23; XXVIII 164r, 12; XXXI 177r, 18] //

175r,

ïà÷å ïðîñò¸ðà¬ìàÿ:

ta\ ta\

u( ( erup er-

176r,

tiqhne/omai

ï¸òà¬:

teino/ teino/mena [XIV 128r, 20]

ïàøà

26;

(vel ïàøü): to\ to\ bo/ bo/skhma [VIII

ï¸òà¬ìü:

ïåäü: h( spiqamh/ spiqamh/ [XXVII 163r, 18] ïåë¥íü: h( a)a)/yinqoj [XXXI 175r, 1] ïåðî: to\ to\ ptero/ ptero/n [VII 113v, 17; 114v, 15] ïåòðîâü: tou= Si/mwnoj [XXVI 159r, 2] Ïåòðü: Pe/troj [A 103r, 3 (tit. c)] ïå÷àëü: h( sumfora/ sumfora/ [XXVI 159v, 18] ïå÷àòü: h( sfragi/ sfragi/j [XXVIII 164v, 21-23;

//

ï¸òàò¸[ñå]:

[XXXI 176r, 9] //

tre/fwn

trefo/menoj

115v, 15]

9]

[XXVI 158v, 23];

[XV

134r,

12-13]

//

trefo/menoj [VIII 116r,

10; XVI 135r, 20; XXXI 173v, 10; N-174r, 8] // ï¸òàþùàÿ: ta\ ta\ sithra/ [XXVIII 165r,

23]

//

ï¸òàþùàÿñå:

ta\ ta\

ï¸òà¬ìàÿ:

ta\ ta\

trefo/mena [VIII 115v, 25; XXXI N174r,

10]

//

trefo/mena [XXVIII 165v, 4]

ï¸ò¸: pi/nw [XX 146r, 18-19] ï¸ò¸¬: h( po/ po/sij [B 105v, 11; XIX 145v,

XXX 171r, 21]

21; XX 146r, 3]; to\ to\ poto/ poto/n [XXXI 178r, 8]

53


ï¸òîìü: tiqas tiqasso/j [VII 114v, 17] ï¸ùà: h( trofh/ trofh/ [II 109v, 4; VIII 115v, 15;

168v, 17; XXX 171r, 3; XXXI 172r, 16; 175r, 21]

ïëüòüñêü:

sarkiko/j [VIII 117r, 12-21];

133r, 9; XVI 135r, 3; XX 146r, 12; 146v, 5;

th=j sarko/j [XXIII 152v, 17]; dia\ dia\

XXVI 158v, 15-21; XXVII 162v, 14;

sarko/j

[XX 146r, 11]; swmatiko/j

XXVIII 165r, 26; XXIX 166v, 11-12;

[XXX 170v, 1] //

XXXI 173v, 8; 174r, 2; 178r, 7; 178v, 5-6;

sarkiko/j [VIII 117v, 1]

XIV 128v, 10; 129r, 8; 130v, 9; 132v, 9-14;

ïëüòýíü: sa/rkinoj kinoj [XIX 145r, 25] ïîáýæäàò¸: katagwni/zomai

178v, 12-18-20-26; 177r, 9-13; 175r, 26; 175v, 2]; h( brw= brw=sij [XX 146r, 11]; h( trufh/ [XX 146v, 1-25]

ï¸ùüíü: th=j trofh=j [VIII 118r, 9] ï¸ÿíüñòâî: h( me/ me/qh [XII 123r, 1] ïëàìåíü: h( flo/ flo/c [XIV 131r, 3];

ïîâåëýâàò¸: o(

e)gkeleu/omai [XIX 145r, 4;

16]

ïîâåëýí¸¬:

to\ to\ pro/ pro/stagma [I 108v, 2;

III 109v, 24; XXI 147v, 7; XXVI 159r, 14;

ïëà÷åâüíü: goero/j [XXVI 159r, 23] ïëà÷ü: o( qrh= qrh=noj [XXVI 157v, 18] ïëåùå: h( w) ) opla/th [XXXI N-173v, 17] wm // ñü ïëåù¹: kata\ kata\ nw/tou [XIII

160v,

1;

161r,

26;

161v,

to\ to\

19];

ke/leusma [XXVI 161r, 23]; to\ to\ do/ do/gma [XXIV 154v, 14]

ïîâåëýíüíü:

126v, 12; XXII 149v, 26]

prostaktiko/j

[XXVI

159r, 24]

ïîâ¸í¹ò¸: pei/qw [XXIV 155v, 16] ïîâ¸íüíü: u(pai/tioj [XXIX 166v,

karpofore/w [XX 147r,

10; XXI 147v, 16]

17];

u(peu/qunoj [A 104r, 9]

h( karpofori/ karpofori/a [XXI 148v,

ïîâðýä¸ò¸:

20]

ïëîäü:

[VII

XX 146r, 20]; diakeleu/omai [XX 146r,

[XIV 133r, 16]

ïëîäîíîñ¸¬:

o(

114r, 25]

flogmo/j [XXXI 179v, 25]; o( pureto/ pureto/j

ïëîäîíîñ¸ò¸:

ïëüòüñê¥¸:

o( karpo/ karpo/j [I 108r, 19; XX 146v, 2-

parabla/ptw [XXXI 177r,

25]

ïîâüïëüùåí¸¬:

17; 147r, 11-17; XXI 147v, 17; 148r, 24;

h( metensw metenswma/ etenswma/twsij

148v, 8-18; XXIII 153v, 12-17-21; XXX

(reïncarnatie, transmigratie van zielen)

169v, 14]

[XXIX 167r, 7]

ïëüíîñòü:

ïîâýäàí¸¬: h( u(uf( h/ghsij [A 104v, 7] ïîâýäàò¸: dihge/omai [XVIII 142r,

h( plh/ plh/rwsij [XIV 128r, 10];

to\ to\ plh/ plh/rwma [XXVI 158r, 22]

ïëüíü:

plh/rhj [IV 127v, 22]; mesto/j

[XXIII 153v, 13] // [IV 128r, 9]

ïëüòîÿä¸âü

//

ïëüíî:

XXIII 151v, 14]; u(fhge/omai

to\ = ej to\ plh plhr

ïëüòîÿä¸âàÿ:

sarkobo/roj

ïîâýäîâàò¸:

ta\ ta\

dihge/omai [XXVI 159v,

12]; die/ceimi (zich ontwikkelen; gez. v.

leerstelling) [XXIX 167r, 26]

ïîâýñòü:

[XXVII

h( dih/ dih/ghsij [B 104v, 21; I 106r,

14]; to\ to\ dih/ dih/ghma [XXVI 159v, 13]; h(

163r, 5]

ïëüòü:

[XXVI

158r, 15]

sarkobo/ra [XXVII 162v, 11]

ïëüòîÿäüíü:

9;

h( sa/ sa/rc [VII 114r, 16; VIII 116v,

is ( tori/a [XXVI 157v, 6]

ïîãðåáåí¸¬: h( khdei/ khdei/a [XXVI 160r, 17] ïîãðýøàò¸: diamarta/nw [XIX 143v,

4; XII 125v, 4; XXVI 161v, 14; XXVII 162v, 13; XXIX 166v, 3; 167r, 4; 167v, 5;

19]; parastoxa/zomai [XXI 147r, 24]

54


ïîãðýøåí¸¬:

to\ to\ plhmme/ plhmme/lhma [XVI

XXIII 153r, 11; 153v, 7; XXVIII 165r, 15];

135v, 24]; h( dia/ptwsij (ineenstorting;

prosh/kei [A 104v, 9; II 109r, 25; III

het in puin vallen) [XIV 128r, 22]

110r, 3; XX 146v, 2]

ïîãðýø¸òåëüíü:

ïîäîá¸ò¸ñå:

diesfalme/noj

[XXVI 157r, 14] // ïîãðýø¸òåëüíý:

136v, 8]; mime/omai [I 107r, 7; IX 119r,

e)sfalme/nwj [XII 124r, 4]

ïîãðýø¸ò¸:

20]; [i.e. mime/omai] mai pro e)mpne/omai

a(marta/nw [VIII 115r, 21;

[XII 125v, 16] //

to\ to\

(var. B ïîãðàøåí¸¬)

ïîã¹áë¬í¸¬:

o(

ïîäîá¸¬:

di dihmarthme/ marthme/non

[XI 122r, 18] a) ) anismo/j af

ïîäîáåùå¬ñå:

to\ to\

om ( oiou/ oiou/menon [XIII 127r, 12]

XXVIII 163v, 13; XXXI 176v, 10] //

ïîãðýøåíî¬:

o(moio/ oio/omai [XVII 136r, 4;

h( o( ( oio/thj [III 110r, 4; IV om

111r, 5; V 111v, 25; VI 112r, 16; 112v, 19; [XXVI

113r, 14; VII 114r, 22; VIII 118r, 8; IX

157v, 8; XXVII 162v, 9]; o( eu) eu)rw/j [XII

118v, 13; XI 122r, 11-22; XIII 126r, 10;

125v, 13]

XVI 135r, 1; XVII 136v, 6-18; 137r, 10;

ïîã¹áëÿò¸: fqei/rw [XXI 148v, 25] ïîã¥áàò¸ // ïîã¥áà¬ìü:

139r, 5; XIX 144r, 5; 145v, 14; 146r, 2; XXIII 152v, 14; XXXI 174r, 22 (tlk.); 176v,

a)pollu/ ollu/menoj [XIX 144v, 12]

ïîäàâàò¸:

2]; h( o( ( oi/wsij [B 105r, 26; III 110r, 10; om

xra/omai (gebruiken, gebruik

V 111v, 19; VI 113r, 17; XI 122r, 7; XIII

maken van) [VI 112v, 11]

ïîäàí¸¬: h( ïîäàòåëüíü

126r, 14; 126v, 20; XVII 136r, 9; XXIII

xorhgi/ xorhgi/a [XXXI 174r, 2] //

ïîäàòåëüí¥¸:

150v, 25; XXXI 180v, 20]; to\ o( ( oi/wma om ma o(

[B 105r, 1; V 111r, 19; 111v, 3; VI 113r, 7;

metadotiko/j [XIV 133v, 3]

ïîäàò¸:

XVII 136r, 26; 139r, 18]; h( mi/ mi/mhsij [XI

pare/ xw [VII 114v, 1; XIV 131v, pare/xw

122r, 15; XVII 136v, 20; XXXI 174r, 14]; to\ to\ mi/ mi/mhma [V 111v, 1; 112r, 2; XIX

19]

ïîäàÿò¸:

pare/ xw [XV 133v, 22; XXIV are/xw

145v, 12]; h( a) ) alogi/a [VIII 117v, 1]; an

154v, 4]; pare/xomai [XXXI 178r, 12];

to\ to\

pori/zw [XIV 130v, 9]; xorhge/w [XXXI

i)/ndalma ndalma [XIV 129v, 19]; h( a) ) titupi/a an

174v, 20-26 (tlk.)]

(weerstand, hardheid) [XXV 156r, 20;

ïîäâ¸ãí¹ò¸ñå: kine/omai [XV 134v, 2] ïîäâ¸ãü: o( a)ag) w/n [XIV 128v, 6] ïîäâ¸çàí¸¬: h( ki/ ki/nhsij [XIV 127v, 19;

156v, 2] //

[XIV 131v, 17];

ñýí¬âüíàÿ ïîäîá¸ÿ:

to\ to\

ta \

ei)/dwla dwla [X 120r, 17; XII 123r, 24] dwl

ïîäîáüíü:

XXXI 172v, 14]

kata/ llhloj [I 108r, 11; III kata/llhloj

110v, 2; VI 113r, 9; VIII 117v, 21; X 120v,

ïîäâ¸çàò¸: a)nakine/w [XXXI 177r, 15] // ïîäâ¸çà¬ìü: kinou/menoj [XXXI

5; XVIII 143r, 1; XXVI 158v, 17; XXVIII 165r, 17-26; XXX 171r, 14; XXXI 178v, 5; 175v, 16]; o(/moioj moioj [XIV 128v, 14; XVII

174r, 16]

ïîäîáàò¸ // ïîäîáà¬òü:

ei) ei)/dwlon

dei½ [A 103r, 5;

137v, 9; XVIII 142v, 4]; prosfuh/ prosfuh/j

104r, 21; VII 113v, 8; VIII 117v, 16-21;

[XXXI 172r, 13]; e)pa/llhloj [X 120r,

XIV 129v, 16; 132r, 16; XXII 150r, 9;

13] // ïîäîáüíî¬: to\ )ko/j [B 106r, 1; to\ ei eiko/ ko

XXVI 161v, 12; XXIX 168v, 25; XXXI

XXVI 160v, 26; XXVII 162v, 3; XXVIII

171v, 19; 172v, 25; 173v, 8; 180v, 14]; xrh/

164r, 9; 165r, 3; XXIX 168v, 3]; to\ to\

[B 105v, 5; II 109r, 8; XI 121v, 16; XIV

pre/ pon [A 103r, 22; XII 123r, 1; XXVIII re/pon

132r, 25; XVII 140r, 22; XVIII 141r, 5;

55


ïîäüëîãü: h( u(up( o/qesij [XXVI 160r, 1] ïîäüëîæ¸ò¸: u(poti/qhmi [XXXI 171v,

163v, 14]; to\ to\ kata/llhlon [VIII 115v, 25; XXVIII 165v, 5; XXXI 173v, 11] //

ïîäîáüíàÿ: ta\ ta\

ta\ ta\ o(/moia [XIV 128r, 6];

kaqh konta kaqh/ aqh/konta

ïîäîáüíî:

109v

3]

ïîäüìàçîâàò¸:

[VIII 117v, 15-22] //

ïîäüíà÷ðüòàò¸:

ïîäüíåâüíü:

XVI 134v, 10; XXVI 158v, 10; XXXI 175r,

ïîäüï¸ñàí¸¬:

2]; 2]

ïîäüï¸ñîâàò¸:

//

24]

ïîäüï¸òàò¸: ïîäüðàñòëýò¸:

h( mi/ mi/mhsij [XXXI 176r, u(pobai/nw (ondersteunen,

ïîäüð¹÷üí¸êü:

u( ( w/reia [XXXI 174r, 6] up u(pekkai/ ekkai/w [XXXI 178v,

XXX

169r,

109r, 25; VII 114r, 10]

ïîäüðýçîâàò¸:

XXXI

180v,

ïîäüñ¹ä¸ò¸:

ïîäüñüêð¥âàò¸ñå:

13];

ïîäüëåæå:

ïîäüñýíÿò¸:

ëåæåùàÿ:

schaduw aanbrengen) [V 111v, 14]

(gez.

v.

ïîäü¬ò¸¬: h( u(up( odoxh/ [X 119v, 22] ïîæ¸ò¸: za/w [XIX 146r, 2]; bioteu/w [XXII 150r, 12] // ïîæ¸âüøàÿ<ñå>: ta\ ta\

u( ( okei/menon up enon

[XXXI N-174r, 1; 176v, 19] //

u(poskia/zw

schilderen; geleidelijk donkerder maken,

1 (tlk.); XXVIII 164v, 19; 165v, 3] // to\ to\

u(pokru/ptomai (in

[XXI 148r, 22]

u(pokei/menoj [XV 133v, 16; XXXI 174v,

ïîäüëåæåùå¬:

[XIV

zich verbergen, verborgen in zich dragen)

u(pokei/mai [XXIV 155r,

24; XXXI N-174r, 1] //

up ( okri/ okri/nomai

131v, 12]

u(poba/llw [XXIV 155v, 8]

ïîäüëåæàò¸:

u(pote/mnomai nomai [VI 113r,

16]

(verbergen

u(poti/qemai [XI 121v, 17; 14;

o( u( ( oxei/rioj [VII up

ïîäüð¹÷üíü: u(poxei/rioj [VII 114r, 22] // ïîäüð¹÷üí¥¸: o( u( ( oxei/rioj [II up

onder, bedekken met) [XIV 131r, 2]

ïîäüëàãàò¸:

(doen

114r, 1; 114v, 26]

[XIV 129v, 2] u(pokru/ptw

u(poxala/w

verslappen, ontspannen) [XIV 128r, 11]

ïîäü¸ò¸: u(pobai/nw [XXIX 168v, 4] ïîäüêëàíÿò¸ñå: u(pokoilai/nomai omai ïîäüêð¥ò¸:

u(pofqei/rw (aantasten,

ïîäüðàñ¥ïàò¸:

19]

(voeden)

(geleidelijk) vernielen) [XIV 132v, 24]

een basis vormen) [XXXI 178r, 21]

ïîäüãîð¸¬: h( ïîäüæ¸ãàò¸:

u(potre/fw

[XXXI 178v, 23]

24]

ïîäüâüí¸ò¸:

u(pogra/fw [XXXI 175v,

o(moiomerh/j [XXVIII 165v, 19]

h( u( ( ografh/ [V 111v, up

11]

ïîäîáüíî ¬ñòü: ei) )koj e)sti/n [XXVI eikoj 162r, 3] // ïîäîáüíü wòü ÷åñò¸: ïîäðàæàí¸¬:

up ( erei/dw [VIII 115r, 13];

e)rei/dw [VIII 115r, 18]

17; XXIII 153v, 19; XXXI N-173v, 13]; 142v,

(uit-

meqhmerino/j [XIV 132v,

ïîäüï¸ðàò¸:

20; XII 123v, 25; XVI 135r, 14; XVII 140v,

[XVIII

u(poxara/ssw

4]

26; 176r, 10]; o(moi/wj [X 120r, 15; 121r,

prosfo/rwj

23];

kerven, uitsnijden; graveren,) [XIX 144r, 3]

XII 125v, 17; XIV 132v, 10; XV 133v, 16;

118v,

155r,

zalven) [XII 123v, 17]

VI 112v, 10; VIII 118r, 9; XI 121v, 3-15;

[VIII

[XXIV

u(palei/fw (insmeren;

katallh/lwj [B 105r, 23;

paraplh/ paraplh/sion

u(poti/qemai

u(poba/llw [XII 123v, 14]

//

katallh/ lwj [IV 110v, 7]; katallh/lwj

kata/llhlon

ïîäîáüíý:

[II

20];

ïîäü-

ta\ ( okei/mena ta\ u( up ena [XXXI

bebiwme/na [XXIII 153r, 13]

175v, 1]

56


ïîæüäàò¸: a)name/nw [XXIII152v, 23] ïîçàâ¸äýò¸: fqone/w [XVII 138v, 18] ïîçíàâàò¸: gnwri/zw [XXVIII 164r, 7;

ïîê¹øàò¸ñå: 16]

ïîëàãàò¸: ti/ qemai ti/qemai ïîëàãàò¸ñå (âü)

165v, 11; XXX 170r, 20; XXXI 180v, 3];

[pass.

pro

act.]:

ïîë¸ò¸: katabre/ xw [XIV 132v, 20] katabre/xw ïîëîæåí¸¬: h( qe/sij sij [I 106r, 17; X 120r,

to\ to\ gnw/ gnw/risma [XXVIII 164r,

6; 164v, 1-10]; h( e) ) i/gnwsij [XXVIII ep

163v, 19]

ïîçíàò¸:

[XII 122v, 4] //

enapoti )napo napoti/ qemai [X 120v, 5] ti/qemai

ginw/skw [XXIV 154v, 23]

ïîçíàí¸¬:

e)pidra/ssomai [X 120r,

13; XII 122v, 8; XIV 131r, 13; XXXI 177r,

ginw/skw [XI 122r, 4; XIV 132r,

21;

11]; e)piginw/skw [X 121r, 14; XI 121v,

ïîë¹ò¸íà:

ïî-

ïîë¹÷¸ò¸:

ïî-

180v, 13]

ïîëü

a)nafai/nomai [VIII 118v,

//

ì¹æüñêü ïîëü:

to\ rren to\ a) a)/rren, rren

a)/rsen rsen [B 105v, 3; XVII 136r, 6; 137r, 23;

7]

ïîêàçîâàò¸:

lagxa/ nw [III 110r, 7; XXIX lagxa/nw

167r, 14]; tugxa/ nw [XVI 135r, 5; XXXI ugxa/nw

[XVII 138v, 16];

êàçîâàò¸) [XIX 145v, 24] // ïî-

êàçàò¸ñå:

to\ (mi/seuma seuma (helft) [XXX to\ h( hmi/ mi

169v, 10]

a)nadei/knumi [VI 113r, 7; XVII 139r, (var. CH in corr., R,Z

[i.e. e(nou=n qe/sei] ei pro

160r, 25]

êàçîâàò¸) [IV 110v, 16; V 111v, 6];

u(podei/knumi

ñü¬ä¸íÿò¸

ïîëîæ¸ò¸: ti/qemai [XXIII 153r, 11] // ïîëîæ¸ò¸ (âü): enapoti/ )napoti/qhmi qhmi [XXVI napoti

ïîçîð¸ùå: to qe/ qe/atron [X 120r, 25] ïîêàçàò¸: dei/knumi [VII 113v, 25; XVI

19]; e)ndei/knumai

//

e)n sunqe/sei [XI 121v, 25]

24]; gnwri/zw [XXVI 159v, 24]

(var. B

19]

ïîëîæåí¸¬ìü:

19; 132v, 11; XVIII 141r, 18; XXI 147v,

134v, 22; XXXI 176r, 3];

N-173v,

137v, 19-22; 138r, 5-18-20; 138v, 3-5; 140r, dei/knumi [I 106v, 20; IV

1; 141r, 2; XVIII 142v, 9; XXIII 151v, 1-8-

æåíüñêü (ïîëü):

to\ to\ qh½ qh½lu [B

111r, 16; VIII 115r, 9; IX 119r, 7; XIII

16] //

126v, 25; XIV 127v, 23; XVII 137v, 14;

105v, 3; XVII 136r, 6; 137r, 23; 137v, 19-

XVII 138v, 2; XVIII 142v, 6; XXVII 162v,

23; 138r, 6-18-20; 138v, 3-5; 140r, 1; 141r,

8; XXVIII 164r, 4]; u(podei/knumi [XXVI

3; XVIII 142v, 9; XXIII 151v, 1-8-16]

ïîëüçåâàò¸: lusitele/w [XVIII 141v, 1] ïîëüçüíü: lusitelh lusitelh/j [XV 134r, 8] // ïîëüçüíàÿ (êü): ta\ ta\ suntei/nonta (pro/ pro/j) [A 104v, 3] // ïîëüçüíî á¥ò¸:

157v, 10; XXIX 168r, 10]; diadei/knumi [XXX

171r,

16;

a)nadei/knumi a)podei/knumi

XXXI [II

180r, 109r,

14]; 15];

[XXIX 166v, 3]; e)n-

dei/knumi [XVII 140r, 14]; e)ndei/knumai

lusitele/ lusitele/w [VI 112v, 5]

ïîìàçàò¸: perixro/w [XX 147r, 17] ïîìàçîâàò¸: e)palei/fw [V 111v,

[XXXI 176r, 14]; e)pidei/ idei/knumi [XXVI 162r,

12]

//

ïîêàçîâàò¸ñå:

xarakthri/zomai [XIX 143v, 6]

ïîêî¸: h( pau= pau=la [XIV 128r, 8] ïîêî¸ò¸: a)napau/w [XIV 128v, 1] ïîêðîâü: to\ to\ ske/ ske/pasma [VII 113r, 21] ïîêð¥âàò¸: kalu/ptw [VII 113v, 6] ïîêð¥ò¸ // ïîêðüâåíü: kathrefh/j

1];

u(palei/fw [V 111v, 12; XXXI N-173r, 23]

ïîì¸íàòåëüíü:

mnhmoniko/j [XIV 130r,

13]

ïîì¸íàò¸: mnhmoneu/w [XIX 145v, 8] ïîìîæåí¸¬: h( e)ep) ikouri/a [VII 113v, 9];

[I

o( u( ( aspisth/j (schilddrager, bewaker) up

108v, 6]

57


ïîñë¹æ¸ò¸: u(phrete/w [VII 114v, 13] ïîñë¹øàí¸¬: h( u(up( hresi/a [VIII 118v,

[XII 122v, 22]; h( a) ) ti/lhyij (het an bevatten, begrip, i.e. d. zintuiglijke waarneming, perceptie) [X 121r, 25]

5]

ïîìðà÷¸ò¸: a)mauro/w [XIX 145v, 11] ïîì¥ñë¸ò¸: e)nnoe/w [XX 146v, 2] ïîì¥ñëü: o( logismo/ logismo/j [A 104v, 8; XII

ïîñë¹øàòåëü:

o( a) ) roath/j [A 103v, ak

24; 104r, 19]

ïîñë¹øàò¸: e)pai+/w

122v, 17-25; 123v, 9; XIV 130r, 4; XIX

e)pakou/w [XX

144r, 13-17; XIX 144v, 9-18; XXIII 154r,

ïîñë¹øàþùå¸:

2; XXVII 162v, 4]

[XVII 140r, 11]

ïîì¥ñëüíü

logismo/ logismo/j

//

ïîì¥ñëüíî¬:

(var. B ïîì¥ñëü)

ïîì¥øëÿò¸:

ïîñëýä¸:

o(

o)neidi/zw [VIII 117r, 20];

139r, 24; XXIII 150r, 24; XXVI 158r, 11; 159r, 15; 159v, 1; XXIX 168r, 6-9-19; 168v,

13]

5; XXX 169v, 24; 170r, 1-24; XXXI 180r,

ïîí¹ä¸ò¸: e)kbia/zomai [XIX 144r, 14] ïîí¹æäàò¸: katanagka/zw [XVII

2]

ïîñëýäîâàò¸:

139r, 13]; bia/zomai [XXIV 155r, 13]

173r, 13-25; 176v, 16]; e(/pomai [XXIX

[XXVI 159r, 18]; h(

168r, 19]; kat' i)/xnoj e(/pomai [XV

as ) xoli/a [XXXI 177r, 17]

134r, 9] // [XXIX

gen.

ïîñëýäîâàò¸:

(fortasse e(/pomai) pomai pomai

ïîñëýä¹¬ìî¬:

166r, 21]

ïîïëüçí¹ò¸ñå:

e)pakolouqe/w [XV 133v,

17; XVII 139v, 21; XXVI 157v, 12; XXXI

h( e) ) ime/ leia [XXIII 153v, ep ime/leia

katolisqai/nw

h( a) ) olouqi/a [A 104v, ak

127v, 1; XIV 132r, 3; XVI 135v, 1; XVII

ïîí¸êí¹ò¸: neu/w [VIII 115r, 8] // ïîí¸êüøå¬: to\ to\ kekufo/j [VIII 115r,

ïîïëüçàò¸ñå:

//

6; VIII 116v, 3; 117v, 7; XIII 127r, 13;

e)resxele/w [XXIV 155v, 16]

sxolh/ sxolh/

a) ) row menoi ak row/menoi

(adj.) [XXIX 166v, 19]

ïîñëýäîâàí¸¬:

150r, 9]

17]; h(

//

e)peiskrino /menoj [XXIX 166v, 4] eiskrino/ krinomenoj

XXVIII 163v, 13]; dianoe/omai [XXII

ïîïå÷åí¸¬:

oi(

19]

ïîñëýä¸ á¥ò¸: e)pigi/ igi/nomai [XXX 169v, 6] // ïîñëýä¸ ïð¸âåäåíü:

logi/zomai [XVIII 141r,

22; XXXI 180r, 8]; e)nnoe/w [XX 146v, 5;

ïîíàøàò¸:

146r,

teleutai=on [XVII 141r, 3];

u(/steroj

[XIX 144v, 3]

[V 112r, 9];

katolisqai katolisqai/nw [XVIII

[XIV

132r,

1;

e)/xomai c.

[XIII 126r, 18] // to\ to\

XVIII

ako/ )ko ko/louqon louqon louq 141r,

21]

//

143r, 1; XXI 148r, 6]; a)polisqai olisqai/nw

ïîñëýäîâàíî¬:

[XXIX 168r, 12]

[XXIV 154v, 6; XXIX 167r, 23] //

ïîðàáîò¸ò¸: doulo/w [XV 134r, 3] ïîðîä¸ò¸: a)pokue/w [I 108r, 18] ïîðîêîâàò¸: me/mfomai [XIV 132v,

ïîñëýäîâàíý: ïîñëýäîâàíî:

16];

149r,

h( me/ me/myij [A 104r, 8; XIV 132v,

22]; o( mw½ mw½moj [A 103v, 22] //

ñüìàòðÿþùå¸:

oi(

ako/ )ko ko/louqon louqon louqo

akolou/ )kolou kolou/qwj qwj [B 105v,

17; VIII 116v, 11; XXII 149v, 13] //

nemesa/ nemesa/w [XVII 138v, 7]

ïîðîêü:

to\ to\

11]

//

akolou/ )kolou kolou/qwj qwj

[XXII

ïîñëýäîâàíî ¬ñòü:

ako/ )ko ko/louqon louqon esti/ )sti/n [XIV 130v, 24] louqo sti

ïîðîêü

ïîñëýäüí¸÷üñòâîâàò¸:

mwmo mwmowmo-

e)fusteri/zw

(later komen, later verschijnen) [XXX 169r,

skopou= skopou=ntej [A 104r, 10]

17]

ïîðôy¨ðüíü: porfu/reoj eoj [XXXI 175r, 11] ïîñàãàò¸: gami/skomai [XVIII 141v, 19]

ïîñëýäüíü:

teleutai=oj [II 108v, 20;

VIII 116v, 9; 117v, 2; XXVI 161r, 8];

58


ïîñýùåí¸¬:

e)/sxatoj [II 109r, 23; XVII 140v, 26; XXI

148v,

26; XXIII

u(/steroj [A 104r, 24] // to\ to\

e)/sxaton

ïîñëýäüíý¸:

153r,

7]

18-20];

ïîñëýäüí¬¬:

[XXIII

152v,

7]

ïîòîêîâ¸äüíý:

//

ïîòîêü:

e)/sxatoj [XXIII 152r,

o( o) ) eto/j [XXXI 173v, 11; 174v, ox

19 (tlk.); 177r, 8; 177v, 9-15; N-173v, 26]

ïîòîìü:

h( summaxi/ summaxi/a [XIX 144v, 9] ep ) ispeu/dw dw [XXIII 153v,

e)/peita [VII 114r, 8]; kaqech=j

[XXXI 176r, 16]

ïîòðýáà:

15]

ïîñðýäüñòâîâàò¸ // ïîñðýäüñòonta [I 107v, â¹þùàÿ: ta\ ta\ mesiteu/ mesiteu/onta

h( xrei/ xrei/a [IV 110v, 7; VII 113r,

23; 114r, 12-15-25; 114v, 2-19-23; VIII 115r, 16-18; 117v, 16-23; 118r, 1-9-25; IX

2]

ïîñðýäý: dia\ dia\

swlhnoeidw=j (pijp-

vormig, als een pijp) [XXXI 177v, 10]

23]

ïîñîáüñòâ¸¬: ïîñïýøàò¸:

h( e) ) i/skeyij [XXVI 160v, ep

118v, 10; 119v, 8; X 119v, 18; XIV 129r, me/sou [I 108r, 11; III 110r,

13; 130v, 9; XXII 150r, 18; XXIX 166v, 15;

21; XXIII 150v, 3; XXX 169v, 14]; dia\ dia\

XXX 171r, 15; XXXI 174v, 22 (tlk.); 177r,

tou= me/sou [I 107r, 5 ; XXIX 168v, 24];

19]; h(

me/swj [VIII 116v, 16; 117r, 15; XXXI

xrh=ma (zaak, ding) [XIII 126v, 5] //

ïîòðýáà (¬ñòü): ïîòðýáîâàí¸¬: h(

172r, 3]; e)n me/s% [XXVI 160v, 17]; e)pi\i\ tou= me/sou [XXXI 171r, 23]; me/soj soj (adj.)

[XXXI

ïîñðýäý:

178v,

16]

//

(¬æå)

[XVI 135r, 14]; to\ to\ dei= [XIV 129r, 22] xrh= xrh=sij [XIX 144v,

17]

ïîòðýáîâàò¸:

to\ to\ me/ me/son [XVII 136v, 15;

prosde/omai [IX 118v, 23;

XVIII 142r, 22; XXIII 151v, 19]; de/omai

138r, 12; XXVIII 165r, 13]

ïîñò¸ãí¹ò¸:

xrh= xrh=sij

katalamba/nw

[XVIII 142r, 13]; xra/omai [XXIV 154r,

[XXIII

153v, 22; XXV 155v, 26]; e)fikne/ omai ikne/omai

22;

[XXXI 180r, 25]

verschaffen, voorzien van) [XIX 144r,

ïîñò¸æåí¸¬:

h( kata/ kata/lhyij [XI 122r,

20];

h( kata/ kata/lhyij [XI 121v,

pa/ sxw pa/sxw

ïîòðýáüíî: de/on [XXIII 153v, 16] // ïîòðýáüí¸¸: oi( e)pith/deioi eioi [XXVI 161r, 16] // ïîòðýáüíàÿ: oi( e)pith/deioi eioi

[XIV 131r, 21;

anakri/ )nakri nakrinw / nw

142v, 11] //

[VIII 117r,

26(2)]

pe/mpw [XXXI 174v, 4 (tlk)];

diape/ mpw [XII 123r, 23]; diape/mpw

e)pith/deioj [II 109v, 5; III

3 (tlk.)]; xrh/simoj simoj [VIII 115v, 13; XVIII

XXXI 173r, 12-17]

ïîñ¥ëàò¸:

((bovendien)

110v, 4; IV 110v, 10; XXXI 172v, 10; 174v,

XVII 137r, 11; 138v, 11; XXIV 154v, 19]

ïîñ¹æäàò¸:

(verlenen,

prosxra/omai

ïîòðýáüíü:

katalamba/nw [XI 122r, 16;

ïîñòðàäàò¸:

xra/w

147v, 22; XXXI 174v, 22 (tlk.)]

22; XXIV 154v, 20]

ïîñò¸çàò¸:

14];

gebruiken, zichzelf voorzien van) [XXI

17]

ïîñò¸çàí¸¬:

154v,

(verwanten, vrienden) [XIV 132v, 12] //

ïîòðýáüíî

epipe/ )pipe pipe/mpw mpw

¸ìýò¸:

e)/xein [VIII 118r, 14] //

[XXXI 171v, 5; 177v, 19]

ïîñüëàí¸¬: h( e)epistolh/ )pistolh/ [XXIII 152r, 18] pistolh ïîñüëàò¸: a)poste/llw [XXVI 159r, 14];

e)pithdei/wj

ïîòðýáüíî¬

¸ìýò¸: e)pithdei/wj e)/xein [I 107r, 9] // ïîòðýáüíü á¥ò¸: xrhsi/mwj

e)caposte/llw [XXVI 162r, 23]

e)/xein [VIII 118r, 2]

ïîòðýáüñòâî:

59

h( xrei/ xrei/a [B 105r, 10]


ïîòü: o( i(id( rw/j [XIV 132v, 18-23; 133r, 8] ïî¹÷åí¸¬: h( mele/ mele/th [XIV 133v, 8] ïîõâàëà: o( e)e)/painoj [XVII 136r, 16] ïîõâàëÿò¸: e)paine/w [XIX 145r, 2]; e)pifhmi/zw

(toeschrijven aan)

ïð¸áë¸æ¸ò¸ñå:

13]; proseggi/zw [XXVI 160v, 3; 161r,

17; XXXI 175v, 2; 176v, 1]; e)mpela/zw [XXXI 175v, 3]

ïð¸á¥âàò¸:

[A

2]; e)ggi/nomai nomai

[XV 133v, 23] to\ to\

ïð¸á¥âà¬ìü:

e) ) do/simon en

[XXVIII 165r, 17]

ïî÷¸ñò¸: time/w [XVIII 142v, 21] ïî÷¸òàò¸: gerai/rw [A 103r, presbeu/w

141r,

ïð¸á¥ò¸:

6];

180v,

ïð¸âåñò¸:

qe/mij

156v,

126v,

164v,

16];

22]

//

e)mpe/fuke [VII 113v, 18]; [XXXI

179v,

1]

//

prosa/gw [A 103v, 7; B 105v,

para/gw [I 106v, 25; XIV 132r, 23; XVII 138v, 20; XVIII 142v, 12]; perife/rw

7; XXXI 175v, 19]

ïð¸âåäåíî¬:

[XXVII 163r, 10] //

to\ to\

parenexqe/ arenexqe/n (wat zich heeft afgekeerd, afgewend (van)) [XII 125v, 25]

[XVIII

ïð¸â¸äýí¸¬:

142v, 22]

ïðàâüäà: h( dikaiosu/ dikaiosu/nh [IV 111r, 15] ïðàçíîâàò¸: a)rge/w [XIV 128v, 22; 129v,

h( fantasi/ fantasi/a [XIV 132r,

8-25]

ïð¸âëà÷¸òåëüíü:

26]

e(lktiko/j

[XXXI

178r, 9]

ïðàçíîñòü: h( a)ar) gi/a [XIV 130v, 21] ïðàçíü // ïðàçíü á¥ò¸: a)prakte/w

ïð¸âëà÷¸ò¸:

e(/lkw [X 120r, 17; XXXI

174r, 17]; kaqe/lkw

[XXXI 178r, 22];

e)fe/lkomai [XII 124v, 16; XXXI 178v,

[XIV 129r, 7]

koniortw/dhj (stoffig)

23]; e)pispa/omai [XXXI 179v, 11] //

ïð¸âëà÷¸ìü

[XXVIII 165r, 7]

ïðàõü: h( ko/ ko/nij ïð¸áë¸æàò¸ñå:

[XXV

[XIII

[XXVIII

[XXXI

25; VII 114r, 15; XXVI 156v, 23];

ïðàâ¸òåëü: o( h(hn( i/oxoj [XXXI N-173v, 4] ïðàâîñòü: h( eu) eu)qei/a [XIV 129r, 23; 131v,

ïðàõîâ¸äüíü:

(tlk)];

23]

(scil. e)sti/n) [A 103v, 13; XIX 143r, 21]

12

ïð¸á¥âü: sumpefukw/ sumpefukw/j [VII 114r, 8] ïð¸âåçàò¸: e)nde/w [XV 133v, 14] ïð¸âåçîâàò¸: prosdesme/w [XVI 135r,

(waardigheid) [A 103r, 12]

ïðàâü: eu)quj/ [XXXI 175v, 21] ïðàâîøüñòâîâàò¸: eu)qupore/w

pro/ seimi pro/seimi

prospe/ prospe/fuke

h( semno/thj

ïîÿñü: h( zw zw/nh [XXX 169v, 14] ïðàâä-: cf. ïðàâüäïðàâåäíî (= ïðàâüäüíî) (¬ñòü):

9];

ïð¸á¥ñòü:

[III 110r, 7; IV 111r, 2; VIII 115r, 6-9]

ïî÷üòåíüñòâî:

174v,

e)ggi/nomai nomai [XXVIII 165r, 20;

parame/ parame/nw

h( timh/ ) i/a timh/ [A 103r, 5-11]; h( a) ac

XXXI

4]; parufi/stamai

[X 120r, 15;

XXXI 179r, 5 (tlk.)]

ïî÷üñòü:

e)pigino/menoj [XVIII

XXXI 180r, 24]; e)pigi/nomai nomai

(voorstaan, verdedigen) qauma/zw

25;

[XXXI 180r, 12] //

ep ) igennhmatiko/j [XVII 138r, 25]

[XXIV 154v, 9; XXV 155v, 23]

ïî÷þä¸ò¸ñå:

e)pigi/nomai nomai [VIII 115v, 8;

XII 125r, 23; XVIII 142v, 15; XXVI 161v,

103v, 14]

ïîõîòýí¸¬: h( o)o)/recij ïî÷åò¸ // ïî÷åòî¬:

plhsia/zw [XXVI 159r,

[pass.

pro

act.]:

[XXVII 163r, 9]

e)felko/menoj [XXI 147v, 23; XXXI

e)ggi/zw [XVI 135v, 18;

174r, 13]

ïð¸âëý÷åí¸¬:

XXIII 150v, 20]; geitnia/w [XXIX 168r,

17]; prospi/ptw [X 121r, 20]

178r, 24]

60

h( o( o(/lkh [XXXI 179v, 19;


ïð¸âëýù¸:

e)fe/lkomai [XIX 143v, 11];

kaqe/lkw kw

[XIX

144r,

13];

[IX

spa/w

177r,

9];

[VIII

116v,

act.]:

[constr.

e)pii-

[XIV 128v, 24] //

ïð¸¸ìàò¸ñå (ïð¸¬ìàò¸ñå): [constr. pass.]: prosi/ prosi/emai [XVII 138r, 18] ïð¸¸ò¸: e)/rxomai (aor. hålqon) qon [A 104r,

a)/gw [III 110r, 23; XXXI e)pa/gw

10];

lamba/nomai

[XXVIII 165v, 5]

ïð¸âîä¸ò¸:

119v,

1];

e)peisa/gw [XXXI 174r, 9]; prosa/gw

21; XVIII 141r, 17; XX 146r, 18; XXIII

[XVII 138v, 8]; para/gw [VII 113r, 23;

150v, 23; 152r, 26; XXVI 157v, 20; 158r,

XXV 156v, 16]

11; XXVII 163r, 8]; pare/rxomai [III

ïð¸âðýù¸ñå:

110r, 8]; a)fikne/omai [XXII 149v, 6];

e)pirre omai [XXXI 175v, irre/omai

e)pixwria/zw [II 108v, 22] //

9]

ïð¸âüâåñò¸: e)peisfe/rw [XXIV 155r, 14] ïð¸âüç¸ìàò¸: proslamba/nw ((op-)

ïð¸øüäüøå¬:

ïð¸âüçðàñò¸: zijn,

ïð¸êàñàò¸ñå:

prosfu/omai omai (vergroeid

samenhangen)

[VIII

116v,

e)fa/ptomai [VI 112r, 24; XV 133v, 15];

15];

e)piqigga/nw [XIV 128r, 24]

ïð¸êëàäüíü:

144r, 24]

ïð¸âüìýùàò¸ñå:

prosa/ptomai [B 105r, 23;

XII 125v, 19; XVI 134v, 10; 135v, 18];

prosauca/nomai ((nog) toenemen) [XIX

to\ to\ e)pi\i\ nou=n e)lqo/n

[XVII 140r, 9]

nemen van (bij)) [XXX 169v, 25]

âü ¹ìý

prosxwre/w (over-

kata/llhloj [V 111r, 26];

prosfuh/j

[XXX

171r,

18]

//

ïð¸êëàäüíî¬:

to\ to\

a)ko/louqon

[XXV 155v, 20]; to\ to\

kata/llhlon

15; XIV 128r, 10; 141v, 2; XXXI 180r, 10];

[XXXI

//

suneise/rxomai [XIX 143v, 22]

a)nalo/gwj [XIV 130r, 25]; prosfuw=j

gaan (naar), opgaan (in)) [XXVII 163r, 2]

ïð¸âüí¸ò¸:

e)peise/rxomai [XIII 127r,

ïð¸âüíîñ¸ò¸

//

ïð¸âüíîñ¸ìî¬:

to\ to\

108v, 25; XXV 156r, 24; XXVI 157r, 17]; e)peise/rxomai

a)kolou/qwj (scil. e)sti/n) [XXIV 155v, 9];

[XXX

a)nalo/gwj e)sti/n [XXX 170r, 18]

170r, 16]

ïð¸êëàäüñòâî:

e)nhxe/ hxe/w [VIII 117v, 23] e)piqa/lpw

(opwarmen,

ïð¸êîñí¹ò¸ñå:

ïð¸äàâàò¸: e)pidi/dwmi [XXVI 158v, 19] ïð¸¸çwáðýñò¸: proseceuri/skw

ïð¸ëàãàò¸: ïð¸ëåæàò¸

de/xomai

ïð¸ëîæ¸ò¸:

179r, 3-6 (tlk.)]; ei)sde/xomai [X 120r, 21]; u(pode/xomai

125v,

//

ïð¸ëåæå:

diakei/ diakei/menoj

7; XV 134r, 3; XXVIII 163v, 16]

155r, 22; XXVIII 164v, 25; XXXI 174v, 1; [XII

prosti/qhmi [XXVI 159r, 6]

[XII 125v, 19-24; XIII 127r, 22; XIV 133r,

[VIII 117r, 24; X 120r, 2; 121r, 18; XXIV

parade/xomai

a(/ptomai [XXI 148r, 25];

prosa ptomai [XXI 148v, 26] prosa/ptomai pto

((bovendien) uitzoeken) [XXIX 166v, 15]

(ïð¸¬ìàò¸):

h( a)nalogi/a [XX 146r,

12]

verwarmen) [XIV 128v, 12]

ïð¸¸ìàò¸

ïð¸êëàäüíî ¬ñòü:

XXVI 157r, 3]; a)ko/louqon e)sti/n [II

XXXI 178v, 16]

ïð¸ãëàøàò¸: ïð¸ãðýÿò¸:

ïð¸êëàäüíî:

e)nde/xetai [XIII 126r, 11; XXIV 154r, 12;

parem parempi/ptw [XIII 127v, 1;

ïð¸âüõîä¸ò¸:

26]

[VIII 117v, 23] //

ep ) eisago/ eisago/menon [XXXI 174r, 2]

ïð¸âüïàñò¸:

173v,

prosti/qhmi [A 103v, 10;

VIII 118r, 6; XII 122v, 7; 123r, 2; XVII 140r, 12; XXIII 151v, 7-18]; e)piba/llw

10];

[XIV 131r, 23]; prospros-

[IX

118v,

17;

ïð¸ëîæ¸ò¸ñå:

de/xomai [XXIV 154r, 17]; e)pilamba/nw

61

XXIII

151v,

15]

//

parasumba/ parasumba/llomai lomai


[XVIII 143r, 10] //

ïð¸ëîæåíü á¥ò¸:

ïð¸íîñü

diateqh=nai [XXVI 157v, 5; XXIX 167v, 12] //

ïð¸ëîæ¸ò¸ äýëàí¸þ:

erga/zomai omai

[XXXI

ïð¸ëîæ¸ò¸:

1]

131v, 14]

ïð¸wáðýòàò¸: pori/zw [X 119v, 18] ïð¸wáðýòåí¸¬: to\ to\ ke/rdoj [XXVI

//

[i.e. prosti/qhmi] hmi pro

proti/qhmi [VIII 117r, 5]

ïð¸ëîæåí¸¬:

158r, 7]

ïð¸wáüùåí¸¬:

h( prosqh/ prosqh/kh [VIII 115v,

25; XVIII 142v, 15; XXVI 158v, 19;

ïð¸ïîñ¥ëàò¸:

prosbolh/ [IX 119r, 18]

wòü ïð¸ë¹÷àÿ:

//

paro/dou

[VI

ïð¸ë¹÷àþ:

112r, kaq'

veronderstelling,

14]

‘gesteld’)

ïð¸ïðåù¸: u(pozeu/gnumi [VII 114r, 21] ïð¸ðàç¸ò¸ñå: prosara/ssomai [IX 119r,

e)k

ïî

(als

18]; pericai/nomai (geschaafd worden;

[XXVII

een schaafwonde oplopen) [XXVI 158v,

163r, 10]

15]

ïð¸ë¹÷àò¸ñå:

e)pitugxa/nw

ïð¸ñâàÿò¸ñå:

[XXVIII

ïð¸ë¹÷¸ò¸ñå:

ïð¸ñâî¸ò¸:

tugxa/nw [XIV 130r, 14;

XXXI 176v, 5]

pararripte/w [XXIII 153r,

ïð¸ñâî¬íî¬:

//

to\ to\

h( oi)keio/thj [I 107r, 12; XI

121v, 8; XIX 144r, 8; XXXI 180v, 10]; h(

9]; e)pimeri/zw (verdelen, opdelen) [XI

oi)kei/wsij

ïð¸ñâî¬í¸¬

121v, 2]

[VIII

116v,

¸ìýò¸:

21]

//

oi)kei/wj

e)/xein [XVIII 142r, 2]

[XXVI 161r, 12;

ïð¸ñíî:

XXXI 176r, 23]; diafe/rw (leggen in;

15]

ïð¸ñâî¬í¸¬:

e)mmi/gnumi [XXVIII 165r,

prosa/gw

oi)keio/omai

prosfue/j [XXXI 178v, 14]

18]

ïð¸íåñò¸:

ïð¸ñâî¸ò¸ñå:

[XXI 149r, 7]; prosoikeio/omai [XXIX

summi/gnumai [XI 121v,

167v,

ïð¸ìýøàò¸:

prosoikeio/w [I 108r, 5; XIV

130v, 11] //

18]

ïð¸ìýòàò¸:

oi)keio/ eio/omai [XIV 130v,

23]; prosoikeio/omai [XVII 140r, 4]

165r, 9]

ïð¸ìýñ¸ò¸ñå:

e)pipe/mpw [XXXI 177v,

26]

//

u(po/qesin

h( koinwni/a [XIII 126r,

1]

XXVIII 165v, 5; XXXI 180r, 23]; h(

ïð¸ë¹÷à¸

ïð¸íîñ¸ò¸:

kanhfore/w (een mand dragen) [XIV

prospros-

176v,

ïð¸íîñü

//

a)ei/ [VII 114v, 6; X 120r, 1; XIV

26];

127v, 25; XVII 136v, 24; 139v, 1-17; XXII

prosoikeio/omai (zich eigen maken)

149r, 17-23; XXIX 167v, 23-25; XXXI

[XXIII 151r, 24] //

174r, 3]

steken

door)

[XXVI

161v,

ïð¸íåñò¸

[act. pro

pass.]: prosfe/romai [XIV 132v, 15]

ïð¸íîñ¸ò¸:

ïð¸ñíîäâ¸æåíü:

prosa/gw [A 103r, 14; VIII

8]

ïð¸ñíîäâ¸æ¸ìü: // ïð¸ñíîäâ¸æ¸ìî¬: to\ ) iki/nhton to\ a) ae hton

115v, 26; XXVI 158v, 14-21]; e)peisa/gw [XXXI 173v, 25]; fe/rw [III 110r, 4; XXXI 177v, 3]; prosfe/rw [XXVII 162v,

12];

proskomi/zw

[A

prosi/ prosi/emai [I 107v, 14] //

103r,

ïð¸ñíîñ¹ùüíü:

o(

a)i+/dioj [XXIX 167v, 6];

th=j a)id + io/thtoj [XXIV 155r, 17] //

ïð¸ñíîñ¹ùüíî¬:

prosfero/ prosfero/menoj [XXVI 158v, 18] //

ïð¸íîñü ïð¸íîñ¸ò¸:

[I 107r,

6; 107v, 15; XXII 149v, 6; XXXI 174r, 15]

17];

ïð¸íîñå¸:

a)eiki/nhtoj [XII 123r,

kanhfore/w

to\ to\ a) ai) +/dion ion [XVII

136v, 9; XXIII 152r, 16]

ïð¸ñòàí¸ùå:

(een mand dragen) [XIV 131v, 14]

62

o( limh/ limh/n [I 108v, 10]


ïð¸ñòðàøüíü:

perideh/j [XXVI 160v,

116r, 11; XVI 134v, 14] //

mete/xwn [VIII 117r, 16; XVII 138r, 22];

14]

ïð¸ñò¹ïàò¸:

koinwnw=n [IV 111r, 7]; e)pikoinwnw=n

e)panabai/nw [XXVI 159r,

[XXV 156r, 18]; metalagxa/ metalagxa/nwn [XIV

16]

ïð¸ñò¹ï¸ò¸:

ïð¸÷åùà¬ñå:

pro/seimi [III 110r, 24];

128r, 16] //

prose/ prose/rxomai (aor. -h=lqon) qon [XIX 143r,

ïð¸÷åùåí¸¬:

h( e) ) i/krisij [XII 123v, ep

h( metousi/ metousi/a [XXXI 180r,

16]

ïð¸øüñòâ¸¬:

2]

ïð¸ñüâýäýòåëüñòâîâàò¸:

o( mete/xwn xwn

[I 108v, 19; XVI 135r, 16; XVII 136r, 24]

25; XXVI 160r, 21]

ïð¸ñ¹æäåí¸¬:

ïð¸÷åùà¬¸ñå:

prospros-

h( parousi/a [VIII 116v,

26; XXIII 153v, 16; XXXI 173r, 26]

ïð¸¬ì¸òåëüíü:

marture/w [XIX 143r, 24]

ïð¸ñýäýò¸: e)gka/qhmai [XVI 135v, 20] ïð¸òâîðüíý // ïð¸òâîðüíý ¹êðàñ¸ò¸: katasxhmati/zw [XXI

dektiko/j [XXXI 172r,

15]

ïð¸¬ò¸:

lamba/nw [VIII 116v, 4; X 121r,

13; XVII 138v, 10; XXVI 162r, 15; XXVIII

148v, 4]

165v, 16; XXXI 174v, 6 (tlk.); 176v, 12];

ïð¸òâàðÿò¸: u(pokri/nomai [IX 119v, 6] ïð¸ò¹ï¸ò¸: a)mblu/nw [XIV 132v, 26] ïð¸ò¹ïëÿò¸: a)mblu/nw [XII 123v, 8;

proslamba/ proslamba/nw [VIII 116r, 5]; paraparalamba/nw [XX 146v, 24]; e)/xw [I 107v, 23; XIV 128r, 8; XXII 149v, 4; XXIII 151r, 3; 152v, 26]; e)/xomai c. gen. [XXVI 162r,

125r, 18]

ïð¸òü÷à: h( parabolh/ parabolh/ [XXVI 161v, 11] ïð¸¹ãîòîâàí¸¬: h( paraskeuh/ paraskeuh/ [II

19]; de/xomai [XII 125r, 15; 125v, 21; XXV 156v, 20; XXXI 179r, 2 (tlk.)];

109r, 26; XXIII 153v, 22]; h( kataskeuh/ kataskeuh/

parade/ parade/xomai [XXIV 154r, 18; XXXI

[VIII 115v, 9]

171v, 18]; katade/xomai [XXIV 154v,

ïð¸¹ãîòîâàò¸:

paraskeua/zw

1]; u(pode/xomai [XIV 130v, 10]

[II

ïð¸¬ò¸ë¸ùå:

109v, 2]

ïð¸õîä¸ò¸:

sumfoita/w [X 120r, 21];

XII 123r, 13; XXXI 174r, 11; 178v, 20]

ïð¸¬òüíü: decio/j [A 104r, 8] ïðîáîñò¸: diaperona/w [XXVI 161v, 24];

e)pei/gomai (zich haasten te …) [XIV

130v, 16; XXXI 179v, 24]

ïð¸÷åñò¸¬:

diapei/rw [XXVI 161v, 26]

h( metousi/ metousi/a [XVII 138v, 18;

ïðîâ¸äýò¸:

XX 146v, 10-21; XXIII 153r, 24; XXIX XXVIII 163v, 15-18; XXIX 168r, 14]; h(

[VIII 117r, 18]

ïðîâüçâýñò¸ò¸:

koinwni/a [XIII 126r, 25] mete/xwn

[I 107r, 3-21];

me/toxoj [XVII 139r, 1] //

ïðîâüçãëàñ¸ò¸: ïðîäëüæåí¸¬:

VIII

proanafwne/w [XVII h(

para/ para/tasij

150v, 4; 152r, 7]

ïðîäëüæàò¸ // ïðîäëüæà¬ìü:

134v, 1; XXXI 180v, 4]; metalamba/nw

promhkh/ romhkh/j [XXXI 178v, 7]

(opeenvolgend aannemen) [XXIX 168r,

ïð¸÷åùà¬ìü:

[XXVI

137r, 26]

116r, 18; XIII 126r, 9; XIV 132r, 9; XV

7] //

promhnu/w

157v, 23; 158r, 5]

ïð¸÷åñòüíý

á¥ò¸: mete/xw [XXXI 180r, 19] ïð¸÷åùàò¸ñå: mete/xw [I 107r, 21;

proora/w (aor. proei=don) on

[XVIII 142v, 21]; e)nqewre/w (zien in)

166r, 20]; h( sxe/ sxe/sij [XIII 126v, 19;

ïð¸÷åñòüíü:

to\ to\ doxei=on [X 120r, 9;

mete/xwn [VIII

63

[XXIII


ïðîäëüæ¸ò¸: paratei/nw [XXVI 19] // ïðîäëüæåíü: promh/khj 118r, 10]

ïðîçåáàò¸

[VIII

ïðîçåáàþùàÿ:

//

ïðî¸çíîøåí¸¬:

160r,

173v, 10]

ïðî¸ñõîä¸ò¸:

ta\ ta\

25]; die/ ceimi [XIII 126r, 25]; sumdie/ceimi sum-

h( bla/sth [VIII 115v, 7];

pro/ eimi [XXX 170v, 2]; proe/rxomai pro/eimi

to\ to\ bla/sthma [VIII 116v, 9]

ïðîçîðüë¸âü:

[XXVIII 164r, 19] //

dioratikw/teroj eroj

proi+/emai

[XX

ïðîçðà÷üíü // ïðîçðà÷üíý¸:

ïðî¸ñõîæäåí¸¬:

4]

ïðîçýâàí¸¬: h( xa/ xa/smh [B 105r, 17] ïðîçýõàí¸¬: h( xa/smh smh [XIV 127v,

ïðî¸ò¸:

17;

[XXII

[XXIV

proe/rxomai 155r,

4];

(aor.

pro/eimi

xe/w [XII 124r, 26]

ïðîë¸ÿò¸: proxe/w [XXVIII 165r, 5] ïðîì¥øë¬í¸¬: h( pro promh/ romh/qeia [I 107v,

proairetiko/j

[XXXI 171v, 6-8; 172v, 4; 177v, 25]

ïðî¸çâîë¸ò¸ // ïðî¸çâîë¬íü:

17; XX 146v, 20]

ïðîíîñüíü:

proairetiko/ proairetiko/j [XII 122v, 11]

proai/resij

katasuro/ katasuro/menoj (herleidbaar

(tot)) (var. N ïð¸íîñüíü) [XXIX 167r, 10]

[VIII

ïðîwáðàæàò¸:

117r, 12; XVII 139v, 25; XVIII 142v, 23;

prooimia/zomai [XXVI

158v, 25]

XXXI 179r, 25]

ïðîïîâýäü:

proe/rxomai (aor. -h=lqon) qon

[XXX 170r, 12]; diece/rxomai (aor.

161r, 20; 161v, 16; XXVIII 165v, 12]

ïðîïîâýäüí¸êü:

proba/llomai [VIII 118r, [XVIII 141v, 14] //

o( kh= kh=ruc [XXVI 157r,

5]

ïðîðàç¹ìüíü:

o( profe/rwn [XIII 127r,

20; XVIII 142v, 2] //

to\ to\ kh/ kh/rugma [B 105v, 15;

XXII 149r, 10; XXIII 153v, 24; XXVI

-h=lqon) qon [XVII 138r, 24]

ïðî¸çíîñ¸ìî¬:

prognwstiko/j

[XVII

139v, 22; 140v, 6; XXIII 151v, 21; XXX

to\ to\ profero/ profero/menon [XVIII 141r, 10]

ïðî¸çíîñüíü:

9];

ïðîë¸âàò¸: diaxe/w [XIV 128v, 10] // ïðîë¸âàò¸ñå [constr. pass.]: paregpareg-

21]

ïðî¸çíîñå¸:

150r,

[XXIX 168r, 4]

XXXI N-173v, 1]; proa/gw [XXXI 175v,

11]; profe/rw

[XXII

e)/rxomai (aor. hålqon) qon [XXIX

-h=lqon) qon

ïðî¸çâåñò¸: proa/gw [XXXI 176v, 4] ïðî¸çâîä¸ò¸: dieca/gw [XXIV 154r, 10;

ïðî¸çíîñ¸ò¸:

pro/odoj

167r, 21]; diece/ diece/rxomai (aor. -h=lqon) qon

1]

ïðî¸ç¸ò¸:

h(

175v, 20]

h( probolh/ [XXVI 158r,

h(

to\ to\

149r, 24; XXIX 167v, 19; 168v, 2; XXXI

129r, 26]

ïðî¸çâîë¬í¸¬:

¬æå ïðî¸ñõîä¸ìî:

proi+e/menon menon [XXX 170v, 7]

proble/pomai [XXIII 153r,

ïðî¸çâîë¸òåëüíü:

(pass.) [XXXI 179v, 10];

120r, 2] //

ei)lhkrine/statoj [XXXI 174v, 5 (tlk.)]

ïðî¸çâåäåí¸¬:

ïðî¸ñõîä¸ò¸:

proi+/emai (med.) (uitsturen; uiten) [X

146v, 16]

ïðîçüðýò¸:

pro/ pro/eimi [XII 122v, 13;

XXVI 160v, 2; XXIX 167v, 25; XXX 169v,

au)ca/nonta [XXXI 180r, 15]

ïðîçåáë¬í¸¬:

h( probolh/ [XXXI N-

169r, 18]

ïðîðàç¹ìýí¸¬:

h( probolh/ c. gen. (het

131r, 25]; to\ to\

uitsteken, het uitgesproken zijn van …)

[VII 113r, 25]

h( pro/ pro/gnwsij [XIV prognwstiko/ prognwstiko/n

131v, 17]

ïðîðåù¸:

64

proei= =pon [XXIII 153v, 10] proeipon

[XIV


ïðîðå÷åí¸¬:

ïðîñòü:

h( pro/ pro/rrhsij [XXVI 157r,

a(plou=j [XI 121v, 9; 122r, 1; XXI 148v,

19; 158r, 8; 162r, 11]

ïðîðîêü:

o( profh/ profh/thj [VI 112v, 15; XXI

1; XXIV 154v, 15; 155r, 10; XXVIII 165v, 18]; yilo/j [XXVI 162r, 19]; tetano/j

149r, 5; XXVI 162r, 21]

ïðîðî÷ü: tou= tou [XXIII 153r, 14] tou= profh/ profh/tou ïðîðî÷üñêü: profhtiko/j [XX 146r, 21] ïðîðî÷üñòâ¸¬: h( profhtei/a [XIV 131v,

[XXXI 175v, 21]; praktiko/j (geschikt om te handelen, efficiënt) [XXXI 172v,

3] // ïðîñòî¬: to\ to\ o)/rqion [VII 113r, 19; VIII 115r, 15]; to\ to\ a(plou=n [XI 121v, 10]

20]

ïðîðî÷üñòâî:

ïðîñòü÷üñêü: i)diwtiko/j [IV 110v, 16] ïðîñü: h( ke/ ke/gxroj [XXVIII 165r, 22] ïðîòåù¸: diatre/xw (aor. die/ dramon die/dramon) dramon

h( profhtei/a [XVII 139v,

21; XXX 169r, 22]

ïðîñâýòüë¸ò¸: a)glai+/zw [XXI 148v, 12] ïðîñ¸ò¸ // ïðîñ¸òü: dei= [XXIII 153r, 18] ïðîñ¸ÿâàò¸: e)kla/mpw [XXXI 176v, 26] ïðîñò¸ðàò¸: e)pitei/nw [I 106v, 10]; paratei/nw

[XXVI 160r, 15]; propro-

tei/nomai

[XII

ïðîñò¸ðàò¸ñå:

a)natei/nomai

125r,

13]

[XXII 149v, 9]

ïðîò¸â¸ò¸ñå:

115r,

ïðîò¸âîâüçâðàòüíü // ïî ïðîò¸âîâüçâðàòüíîì¹: kata kata\ ta\ to to\ a)nti/strofon (in het tegenovergestelde geval,

e)k-

in het omgekeerde geval) [XXV 156v, 6]

ïðîò¸âîwáðàç¸¬:

tei/nomai [XXII 150r, 7]; e)pitei/nomai [IX 119v, 5]; ne/momai [XIV 131r, 4]; e)caplo/omai

[XXX

169v,

23]

ïðîò¸âîwáðàçüíü:

//

[XXXI 171v, 12]

ïðîò¸âîñëîâ¸ò¸ñå

23] //

a)ntile/gw

[XX

[constr.

(tegenspreken)

ïðîò¸â¹¸çíîñ¸ò¸: (var. R,Z,B

pass..]: [XVIII

a)ntipareca/gw

ïðîò¸âî¸çíîñ¸ò¸) [XXIV 155v,

1]

ïðîò¸â¹ïðýñòàâëÿò¸ñå:

to\ to\ pla/toj [X 120r, 6];

i/stamai

(var. Z,B

ïðîñòðàíüñòâ¸¬) [X 120v, 21]

((zich)

a)ntimeqtimeq-

veranderen,

anders

worden) [XIV 130v, 12]

ïðîò¸â¹ïîëîæ¸ò¸:

eu)ru/nw [XII 124r, 17;

124v, 19]

a)ntiparati/qhmi

(tegenoverstellen, vergelijken (met)) [XXVI h( para/ para/tasij [XXIV 154v,

157r, 21]

ïðîò¸â¹wáðàçîâàò¸ñå:

19]

ïðîñòðýò¸ñå:

(weer-

141v, 9]

eu)ruxwro/teroj [XXXI 177r, 10]

ïðîñòðüò¸¬:

a)ntituph/j

ïðîñòîòà: h( a(ap( lo/thj [VI 112r, 19] ïðîñòðàíüíü // ïðîñòðàíüíý¸:

ïðîñòðàíÿò¸:

a)nti/tupoj tupoj (weerstand biedend, hard) tupo

146v, 25]

h( eu)ruxwri/a [XII 125r, 25];

a)ntitupi/a

stand biedend, hard) [VIII 118r, 16];

u(perteino/ erteino/mena [XIV 128r, 20]

ïðîñòðàíüñòâî:

h(

[XXIV 154v, 22; XXXI 171v, 18]

ïðîñò¸ðà¬ìü: dih/kwn [XVII 141r, 1] // ïà÷å ïðîñò¸ðà¬ìàÿ: ta\ ta\ ïðîñò¸ò¸: sugxwre/w [XIX 143v, ïðîùåíü: sugkexwrhme/noj

[XXVI

157r, 25]

//

4];

a)ntegei/romai

dih/kw [XVII 140v, 12]; [VIII

o)/rqioj rqioj [B 105r, 6; VIII 115r, 1-4];

paratei/nomai

a)ntitupe/w

(niet meegeven, weerstaan) [XXXI 171v,

[XXIII

150v, 15]; ep ) itei/ itei/nomai [XXXI 179v, 21]

26]

ïðî¹âýäàò¸ // ïðî¹âýäà¬ìü: prognwstiko/j [XVIII 142v, 19]

65


ïðî¹âýäýí¸¬:

ïðîÿâëÿò¸ñå:

h( pro/gnwsij [XIV

132r, 12; XVII 140r, 20]

ïðî¹âýäýò¸:

176v, 20]

proginw/skw

ïðîÿâ¸ò¸

[XXIII

152r, 25]

ïðîõëàæäàò¸:

//

profai/nomai

ïðîÿâë¬íü:

pro/dhloj

[XIV 131v, 8; XXI 148v, 10; XXIII 153v, e)kripi/zw (aanwakkeren)

23;

XXXI

173r,

[XXXI 174r, 20]; a)nayu/xw [XXXI

ïðîÿâë¬íààãî:

174v, 8 (tlk.)]

[XXI 148v, 9]

ïðîõîä¸ò¸:

[XXXI

ïðüâîçüäàíü

dih/kw [B 105r, 22; IX 119r,

17]

//

wòü

e)k tou= tou= profan profanou= rofanou=j

ïðüâîçüäàí¸¸:

//

oi(

prwto/plastoi lastoi [XVIII 141v, 3]

25; XII 125v, 17; XIII 127r, 18; XV 134r,

ïðüâîwáðàçüíü:

15; XVI 134v, 9; XXXI 172v, 5; 174r, 12; N-173r, 25]; pro/eimi [VIII 116v, 11; XIV

a)rxe/tupoj [IV 111r,

17; V 111v, 2]; prwto/tupoj [XIII 126r, 14; XVII 139r, 15] // ïðüâîwáðàçüíàÿ:

127v, 19; XXII 149v, 11]; me/teimi [VIII 118r, 5]; die/ceimi [VI 112r, 26; XXXI

ta\ ta\ a)rxe/tupa [VI 113r, 5] //

wáðàçüíî¬:

172v, 18]; u(pe/ceimi (plaats maken)

ïðüâî-

to\ to\ a)rxe/tupon upon [III 110r,

[XIV 128v, 24]; diece/rxomai [XXVII

3; IV 111r, 7; VI 113r, 11; XI 122r, 8-15;

162v, 18]; sumparodeu/ sumparodeu/w [XXXI 173v,

XIII 126r, 10; XVII 136v, 16; 139r, 4; 140r,

14];

diabai/nw

proa/gomai

14];

3]; to\ to\ prwto/tupon upon [B 105v, 4; XI 122r,

[XXXI 175v, 17]; meqmeq-

10-17; XVI 135r, 2; XVII 136r, 7; 136v, 18;

[XXXI

175v,

armo/zw (aanpassen) [IX 119v, 8] //

ïðîõîä¸ò¸ ñü:

137v, 21]

ïðüâü:

sundie/ceimi [XIV

129r, 10];

ïðîõîäü:

prw=toj [I 106v, 18; XIII 126v, 18;

XV 133v, 22; XVII 140r, 21; 140v, 18-26;

o( po/roj [A 104v, 14; IX 119r,

XVIII 141v, 25; XIX 143r, 24; ХХIII 150v,

20; XII 123v, 5; 124r, 9-23; 124v, 7-10-15-

23; XXVI 157r, 4; XXVIII 165v, 14; XXIX

20-23; 125r, 2; XIV 128v, 9-21; 129r, 9;

168v, 11; XXX 169v, 21; 170r, 5; XXXI

XXXI 178r, 24; 178v, 11-15; 177r, 6-10-14-

176r, 2-23]; pro/teroj [XVIII 142v, 8;

26; 175v, 17]

XXIX 167r, 3] //

ïðîõîæäåí¸¬:

h( di/odoj [XIV 128v, 10];

pro tro/poj

ïðüâü:

[i.e. prw=toj] oj

[XVIII 142v, 26] //

h( pe/yij (spijsvertering) [XIV 130v,

ïðüâý¬:

17]

116r, 23; XVII 138v, 1; XXIX 166r, 26;

ïðîöâ¸ñò¸:

e)panqe/omai

XXXI 176r, 21]; pro/teron [II 108v, 24;

(versierd,

opgesmukt worden) [XXI 147r, 23]

ïðüâî¬: 24] // ïà÷å

XX 146r, 7; XXIII 151v, 13] //

ïðîöâ¸òàò¸: e)canqe/w [XX 147r, 11] ïðîöýæäåí¸¬: o( h)qmo/j (zeef(been))

to\ ) xai=on [XVIII 141v, to\ a) ar

ïðüâ¥¬:

[IX 119r, 26]

ïðî÷¸¸:

prw=ton [VII 114r, 6; VIII

para\ para\ th\ th\n prw/thn [XXXI

176r, 7-15; 176v, 17]

ïðüâüñòâîâàò¸:

loipo/j [VII 114v, 7; VIII 117v, 9;

protereu/w [XVII 138r,

IX 118v, 13; XIX 143v, 2; XXI 148r, 9;

23; XXX 169r, 16]; prwteu/w [XXIII

XXIV 154v, 23; XXV 156r, 13-21; 156v, 3;

153r, 21]

ïðüñòü:

XXVI 157r, 7-11; 158r, 20-23; 158v, 2; XXXI 172v, 14]; o( e)fech=j (attr.) [XXXI

161v, 26]

ïðüñòü:

177r, 6]

ïðîøüñòâ¸¬:

o( da/ktuloj [IX 119v, 10; XXVI

h( pa/rodoj [XXVI 162r, 5]

o( xou=j [XXVI 162r, 22; XXIX

166r, 26]

66


ïðüñòüíü

//

ïðüñòüíî¬:

to\ to\

ïðýâüçíîøåí¸¬:

xoi+ko/n

[XIX 145r, 14]

3]

ïðüñòýíü: xoi+ko/j [XXIII 151r, 9] ïðüñ¸ (pl.): to\ to\ ste/ ste/rnon [XXXI N-173v,

ïðýâüñõîä¸ò¸:

[XXVI

(optillen, verheffen) [XIX 145r, 1]

ïðýäàâàò¸:

h( diamonh/ diamonh/ [I 106v, 1;

XIV 128r, 25; XXXI 174v, 2 (tlk.)]; h(

paradi/dwmi [VIII 115v,

19; XVII 138r, 9]

ïðýäàí¸¬:

diagwgh/ [XX 146v, 5; XXIII 153r, 23;

to\ to\ do/gma [B 105r, 4; VI

112v, 22; XIII 126r, 4; 127v, 14; XVIII

XXIX 168r, 26]

ïðýá¥âàò¸:

u(perbai/nw

159v, 2; XXVIII 163v, 5]; u(perai/rw

21]

ïðýá¥âàí¸¬:

h( e) e)/parsij [XIX 145r,

me/nw [VII 114v, 8; XII

141v, 14; XXIV 155r, 25; XXVI 157r, 12;

125v, 14; XIII 127r, 25; 127v, 5; XIV 129v,

XXVII 162v, 18; XXIX 166v, 21; 167r, 7;

13; XXII 149r, 22; 150r, 20; XXVIII 163v,

168r, 8; 168v, 5-25]

ïðýäàò¸:

21; XXIX 166r, 19; XXXI 172r, 25; 173v, 10]; parame/nw [X 119v, 24; XIV 132v,

XXVIII 164r, 5]

ïðýä¸

3; XXIX 166r, 17; XXXI 178v, 14]; diame/nw [XIII 126r, 11; 127r, 26; XXXI

[XXVIII 164v, 12] // [¸

mo/ mo/nimon imon

ïðýá¥âàò¸]

progegenh= progegenh=sqai

me/nw [XII 125v, 22; XVIII

ïðýäüâàðÿò¸:

paratre/pomai

(zich afwenden) [XIII 127v, 8]

ïðýäüâüçâýñò¸ò¸:

metafe/rw [V 111r, 25];

[XXIV

h(

paratroph/ paratroph/

154r,

âýùåíàÿ:

[XIV 133r, 25]

[XIX

12] ta\ ta\

ïðýäüâüçåò¸:

144r, 14]

ïðýâ¥øå: e)pe/keina [XVII 138v, 12] ïðýâüç¸ò¸: u(peranabai/nw [VIII 117r,

//

ïðýäüâüç-

prokathggelme/na dialamba/nw

(cirkel-

vormig, rondom omsluiten, omvatten)

[IX 119r, 20]

ïðýäüâüwáðàæàò¸:

26]

u(perisxu/w [XXII 149r,

ïðýâüçíåñåíî¬:

proagge/lw

[XXVI 157r, 20]

//

prohge/omai [III 109v,

ïðýäüâðàò¸ò¸ñå:

e)pana/gw [XXVI 161r, 10]; meqarmo/zw

ïðýâüçíåñò¸

gebeurd,

[XXXI 172r, 26]

[XXIII 151v, 24]

13]

(vroeger

[i.e. pari/hmi] mi pro pa/reimi

ïðýâüçìîù¸:

propro-

26; 110r, 15; VIII 115v, 7]; proa/gw

[XIV 130r, 16; XXVIII 164r, 7]

ïðýâðàùåí¸¬:

169v,

geweest zijn) [A 104r, 22]

105v, 8; XVIII 141r, 8]; parame/nw

ïðýâîä¸ò¸:

[XXX

gegono/ta [B 104v, 22; I 106r, 15];

141v, 2; XXXI 172r, 23]; diame/nw [B

ïðýâåñò¸:

progi/nomai

ïðýäüá¥ò¸: prou+pa/rxw [XXX 16] // ïðýäüá¥âüøàÿ: ta\ ta\

[XII 123r, 8]

ïðýá¥ò¸:

e)pi\i\ ta\ ta\ pro/sw

169v, 16]

stre/fw (omkeren) [XXXI 177r, 12] // to\ to\

íà ïðýä¸:

ïðýäüá¥âàò¸:

[XII 122v, 5]; a)naa-

ïðýá¥âàþùå¬:

//

[XXII 149r, 26]

171v, 24]; e)pidiame/nw [XXVIII 164r, 2]; e)ndiaita/ diaita/omai

paradi/dwmi [XXVI 160r, 23;

protupo/w (voo-

raf vormen, op voorhand vormgeven) [III 110r, 1]

ïðýäüâü÷¸í¸ò¸ // ïðýäüâü÷¸í¬í¥¸: o( protetagme/noj [VII

to\ to\

ep ) hrme/non on [IV 110v, 15]

113v, 7]

67


ïðýäüãëàãîëàò¸:

ïðýäüíàçüäàò¸:

proagoreu/w [XIX

145v, 22; XXIV 154r, 23]

ïðýäüæ¸ò¸:

(vooraf vormen, op voorhand vormgeven)

probioteu/w

(vooraf

[XXIX 169r, 6]

ïðýäüíàêàçîâàò¸:

leven) [XXIX 166v, 17]

ïðýäü¸ìýò¸: proe/xw [XII 125v, 15] ïðýäüêîíü÷üíü // ïðýäüêîíü÷üíàÿ: ta\ ta\ prote/leia (de

24]

ïðýäüíàñòàò¸:

prou+fi/stamai tamai

[B

106r, 5; VIII 116v, 1; XXIX 166r, 4-15;

aan de verrijzenis)) [XXVI 160v, 21]

167r, 22; XXX 169r, 20]

ïðýäüê¹ï¹÷üñòâîâàò¸ (= ïðýäüê¹ïü÷üñòâîâàò¸):

ïðýäüwáëàäàò¸ // ïðýäüwáëàäàþùå¬: to\ to\ prokaqprokaq-

hgou/menon (wat (voorop gaat en) leidt;

proemporeu/ proemporeu/omai (op voorhand afkopen,

het leidinggevend beginsel) [XV 134r, 9]

verwerven) [XXIII 154r, 5]

ïðýäüí¸¸

proti/qhmi [XXX 169r,

115r,

24]

ïðýäüëåæàò¸:

propaideu/w

(vooraf onderrichten, inwijden) [XIV 131v,

dingen die voorafgaan, wat voorafgaat (i.e.

ïðýäüëàãàò¸:

prodiapla/ prodiapla/ssw

(attr.): o( e)/mprosqen [VIII

12]

ïðýäüíÿÿ:

//

ta\ ta\

pro/keimai [X 121r, 3;

e)/mprosqen [XVII 137r, 24; XXXI 178r,

XVI 135v, 2; XXI 147v, 19; XXIX 166r,

e)pi\

16; XXXI 176r, 18] //

26; N-173v, 20] // âü

ïðýäüëåæå:

to\ to\ pro/sw [XXXI 172r, 26]

ïðýäüïîêðüâåí¸¬:

prokei/menoj [A 104r, 13; 104v, 1; XIV

ïîêðüâåí¸¬) [VII 113r, 18]

XXIX 166r, 9]; parakei/menoj [XXXI 18]

ïðýäüëåæåùå¬:

//

ïðýäüïîëîæ¸ò¸: proti/qhmi [III 110v, 1] ïðýäüïîñòðàäàò¸ [act. pro pass.]:

to\ to\

prokei/menon [III 110v, 4; VI 112v, 11;

produstuxe/ produstuxe/omai [XXII 149v, 17]

XIII 127r, 14; XVII 136v, 20; 137v, 7;

ïðýäüïî÷¸ñò¸

138v, 8; XVIII 141r, 9; XXXI 176r, 2] //

ïðýäüëåæåùàÿ:

ta\ ta\

prokei/mena

153r,

XXXI 175v, 22]; ta\ ta\ parakei/mena [XIV

protimo/teroj

ïðýäüëîæåí¸¬:

h(

pro/qesij

[XIV 130r, 6; XXIX [i.e.

propro-

diairetiko/j] pro proairetiko/j (de

proti/ proti/qhmi [A 104v, 17;

vrije wil betreffend; (vrij) kiezend, geneigd

13;

XXXI [XXVI

tot kiezen) [XXXI 172v, 19]

176r,

21];

ïðýäüðàç¹ìýò¸:

157r,

9];

[XVII 139v, 22]

21]

ïðýäüíàâ¥êí¹ò¸:

prokatanoe/w

ïðýäüðåù¸: proei=pon [XXIII 152r, 17] // ïðýäüðå÷åíàÿ: ta\ ta\ prorrhqe/nta

proba/llw [III 109v, 22; XXXI N-173v,

ïðýäüïî÷üòåíý¸:

//

ïðýäüðàçäýë¸òåëüíü:

[XXXI

XIII 127v, 1; XX 146v, 19]; proti/qemai parati/qemai

[XVI 135v, 3; XXIII

176r, 24]

133v,

19-25]

ïðýäüïî÷üòåíü:

166v, 2; 168r, 24; 168v, 10]

131r, 4]

[XV

//

protimo/teroj

[XIV 131v, 9; XV 133v, 12; XXIX 167r, 2;

ïðýäüëîæ¸ò¸:

to\ to\ proka/lumma

(bedekking) [XIV 131r, 26]; (var. CH ïðýä¸

131v, 25; XXV 156r, 4; XXVI 160r, 15; 174r,

ïðýäüí¬ìü:

promanqa/nw

[XXVI 157r, 7-21]

ïðýäüñòàâëÿò¸ // ïðýäüñòàâëÿþùå¸: oi( parista/menoi

(op voorhand leren, vernemen) [XXVI 158r, 9]

[XII 123r, 5]

68


ïðýäüñòîÿò¸

//

ïðýäüñòî¬ùå¸:

ïðýçüðýò¸:

oi(

parista/menoi [XXIV 154v, 11; XXIX

[III 109v, 20; VII 114r, 9]; periora/w

167r, 3]; oi( periestw=tej [XIV 132v,

(aor. periei= periei=don) on [XXIX 166v, 22]

ïðý¸çá¥òü÷üñòâîâàò¸:

15]; oi( paro/ntej [XIV 132v, 19]

ïðýäüñüâýòîâàò¸ñå:

probouleu/w

ïðýäüñüçüäàò¸:

ïðý¸ìàò¸:

prodiapla/ssw (op

ïðý¸ìýò¸

prokatanoe/w

ïðýäü¹ãîòîâàò¸:

u(pere/xon [XIII 126v, 3]

ïðý¸ñïàäåí¸¬:

proetoima/zw [III

ïðýäü¹äðüæàò¸:

ïðý¸ñïàñò¸:

prokatalamba/nw proeutrepi/zw

24]; metarre/w (overgaan in) [XXIX

[II

109r, 2]

ïðýäü¹ì¥ñë¸ò¸:

167v, 16]

ïðý¸ò¸:

prokatanoe/w

ïðýäü¹ñüìàòðÿò¸: prodia prodia-

ïðýêëàíÿò¸ñå:

[XVI

neu/w [I 107v, 7; XIII

126r, 6; 127r, 8]; u(poku/ptw [VIII 115r,

10]; r(e/pw [XVII 139v, 23]

[I 106v, 19; XVII 141r, 3; XXIX 168v, 22]

ïðýêëîí¬í¸¬:

proka/mnw

(zich vooraf inspannen, moeite getroosten)

h(

e) ) i/klisij ep

[XXIII

152r, 2; XXXI 172v, 11]

ïðýêðàò¸ò¸: kolobo/w

[XIII 127v, 15] prodei/knumi [XXI 148v,

[XVIII 142v, 24;

XXXI 176v, 23]

ïðýëàãàò¸:

7]

prodianu/w

26];

pari/hmi [XXVI 160r, 20]

[XXIII

prokataskeua/zw

ïðýäü¹òð¹ä¸ò¸ñå:

120r,

135v, 2]; paroi/xomai [XVII 140v, 23];

152r, 6]

[X

[XXII 150r, 6]; parafe/romai

skope/omai [III 110r, 6]

proori/zw

metaxwre/w

metabai/nw [XXIX 168r, 15]; diabai/nw

[XXIII 151v, 20]

metaba/llw [XXVIII 165r,

24; XXXI N-174r, 11]; tre/pw [XXII

[XVIII

149v, 10]; metaxara/ssw [XIX 144r, 16]

142v, 11]

o( o( o(/roj [XXII 150r, 10; XXV

//

ïðýëàãàò¸ñå:

meqi/stamai [XXXI

175r, 2]; metati/qemai [I 106v, 16] //

156r, 16; XXVIII 163v, 5]

ïðýæäå:

metapi/ptw (veranderen,

afglijden (naar het lagere)) [XVIII 141r,

ïðýäü¹êðàñ¸ò¸:

ïðýäýëü:

meta/ptwsij

[XXIX 168r, 2]

[XII 125r, 26]

ïðýäüÿâëÿò¸:

h(

(verandering, overgang (naar het lagere))

110r, 26; XXIII 153v, 20]

ïðýäüÿâ¸ò¸:

ïðý¸ì¥: u(pere/xwn xwn // ïðý¸ì¹ùå¬: to\ to\

[XXIII 152r, 17]

ïðýäü¹ñòðî¸ò¸:

//

[XIX 143v, 5]

166v, 4]

ïðýäü¹ñòàâ¸ò¸:

dialamba/nw [XXVIII 164v,

5]

voorhand vormen, vooraf maken) [XXIX

ïðýäü¹âýäýò¸:

u(perba/llw

[XXII 150r, 2]

[XVII 140v, 14]

parora/w (aor. parei= parei=don) on

ïðýëàãà¬ìî¬:

prw=ton [XVII 138r, 3; XXVI

158v, 24]; pro/teron [XXIX 167v, 12] //

to\

[XXII 149r, 16]; to\ to\

âü ìàëý ïðýæäå: mikr%= pro/ pro/sqen [XXX 169r, 19] // ïðýæäå á¥ò¸:

trepo trepo/ repo/menon meqista/menon

[XXVIII 164v, 11]

ïðýë¸âàò¸: metaxe/w [XXXI 177r, 5] ïðýëîæåí¸¬: h( troph/ [I 107v, 11; 108r,

prou+pa/rxw [XXX 169v, 6]

2; XV 134r, 25; XVII 136v, 11; 139v, 20;

69


ïðýíîøåí¸¬:

XXVIII 164r, 26]; h( metabolh/ metabolh/ [XIV

23]

128r, 4; XXIII 152r, 13; 152v, 10; XXVIII

ïðýwáëà÷àò¸:

164r, 14]; h( meta/ meta/stasij [XXVI 159r, 3]

ïðýëîæ¸ò¸:

metaba/llw [XXIII 151r, 9;

ïðýwáëýù¸:

(tlk.)]; metati/qhmi [I 107r, 25]; meta metata-

trepto/n

a)pata/w [XXI 148v, 10];

ïðýïîÿñàò¸: u(pozw/ nnumi [XII 123v, 24] ozw/nnumi ïðýñïýÿí¸¬: to\ to\ prote/rhma [IV 110v,

[XXI 148v, 13] h( a) ) a/th [XXI 148r, 2-12; ap

12; XVI 135r, 24]

ïðýñòàâëÿò¸

XXIX 168v, 26]

ïðýñòàâëÿ¬ìü:

[XVII 139v, 6; XXX

170r, 17]

ïðýñòàâë¬í¸¬:

[XXI 147v, 24] h( pla/ pla/nh [X 120r, 12]; h(

h( meta/ meta/stasij [I 107v,

10; XXIII 150v, 13 ]

ïðýñòàò¸:

ap ) a/th [XIV 130r, 20]

ïðýì¹äðîñòü:

//

meqista/menoj enoj

(onderwerpen;

neerhalen) [VII 114v, 20]; a)pata/ ata/w

ïðýëüùåí¸¬:

[XXV

1-11 (tlk.)]

e)ggohteu/w (door tovenarij leggen in)

u(pa/gw

metastoixeio/ metastoixeio/w

ïðýï¸ñàò¸: diagra/fw [XIX 143v, 24] ïðýïîäàò¸: metadi/dwmi [IX 118v, 16] ïðýïîñ¥ëàò¸: parape/mpw [XXXI 179r,

[I 108r, 1; XXII 149r, 21]

ïðýëüùàò¸:

[XXIX

156v, 21]

fe/romai [XVII 136v, 19]

ïðýëüñòü:

metamfie/nnumi numi

ïðýwáðàç¸ò¸:

metati/ metati/qemai [XXIX 168r, 16]; parapara-

ïðýëüñò¸ò¸:

(omkleden,

167r, 12]

ïðýëîæ¸ò¸ñå:

ïðýëîæüíü // ïðýëîæüíî¬: to\ to\

metendu/w

iets anders aantrekken) [XXVIII 164r, 22]

152v, 16; XXVII 163r, 9; XXXI 174v, 13 fe/rw [V 111v, 2] //

h( parafora/ parafora/ [XII 123v,

h( sofi/ sofi/a [A 103v, 5;

pau/omai [XIV 128r, 7; 129v,

26; XXVI 161v, 17; XXXI 173r, 20; 177r,

104r, 12; I 106v, 18; 107v, 15; XIV 132r,

16]; lh/gw [XXII 149r, 26; XXIX 167v,

17; XVII 139r, 7; 140r, 26; XX 146r, 15;

19]; a)ni/hmi [XXIII 153r, 1]

ïðýñò¹ïë¬í¸¬:

147r, 2; XXII 149r, 15; XXIII 150v, 8-11; 151r, 13]

ïðýì¹äðü: sofo/j ïðýìüíîæüñòâî c.

142r, 3; 142v, 5]

ïðýñýêàò¸: diako/ptw [XXII 150r, 8] ïðýñýöàò¸: u(pote/mnomai [XXVII 162v,

[XX 146v, 23]

gen.: u(perba/llwn

(bovenmatig) [XXXI 171v, 23]

23]

ïðýìýí¸ò¸: u(pamei/bw [XXXI 176v, 8] ïðýìýí¬í¸¬: h( u(pallagh/ [XIV 128r, 15]

ïðý[äü]íàäüñòàâ¸ò¸

u(perani/ erani/stamai tamai

ïðýòåù¸: paratre/xw 1]

ïðýòåöàò¸:

boven,

paratre/xw (voorbijlopen,

voorbijsteken) [VII 114r, 2]

ïðýòâîð¸ò¸: metapoie/w [V 112r, 8] ïðýò¸ëüñòâî: h( pimelh/ ((lichaams)vet)

overtreffen) [VIII 117v, 2]

ïðýíàäüñòîÿò¸:

(aor.

pare/dramon) ramon [XIV 132r, 18; XXIV 154v,

[act. pro pass.]:

(uitstijgen

u(perani/stamai

(uitstijgen boven, overtreffen) [VIII 115r,

[XXXI 175r, 22]

ïðý¹ìüíîæåí¸¬: h(

10]

ïðýíåñò¸:

h( para/ para/basij [XVIII

metafe/rw [X 119v, 19; XIX

11; I 106v, 13]

143v, 13; XXIII 151v, 3]

70

u( ( erbolh/ [A 103v, up


ïðýõîä¸ò¸:

ïýñíüíü:

metabai/nw [XIV 128r, 17;

XXVIII 165v, 2]; pare/rxomai [XVII

[IX 119r, 21]

ïýò¸:

136v, 1]; para/gomai [XII 122v, 25]

ïðýõîäüíü:

[i.e. u(mnw nwdo/j] pro u(menw/dhj

parodiko/j [XX 146v, 4];

e)mmelw melwde/w

[IX

119r,

3];

melw melwde/w [XII 125v, 8]

metabatiko/j [XXXI 172v, 2]

ïðýõîæäåí¸¬:

h( pa/ pa/rodoj [XVII 136v,

Ð

3; 139v, 4; XXIII 152r, 6]; h( meta/ meta/basij [XIV

128r,

26];

h(

metaxw/ metaxw/rhsij

ðàáîëýïüíî: douloprepw=j [XV 134r, 6] ðàáü: o( dou=loj [A 103r, 3 (tit. c)] ðàáüñê¥ (adv.): a)ndrapodwde/steron

[XXVII 163r, 4]

ïðýøüñòâ¸¬: h( pa/ pa/rodoj [XIV 128v, 23] ïðý¬ò¸: diade/xomai [XIV 128r, 9]; parade/xomai [XVIII 143r, 12]

ïðý¬ò¸¬:

h(

diadoxh/ diadoxh/

[XV 134r, 3]

ðàâüíîàããåëüíü:

[XIV 128r, 3;

XVIII 141v, 4; 143r, 5; XXII 149v, 13;

ðàâüíîäðüæàí¸¬:

ï¹ñòü: e)/rhmoj [XXIII 153v, 22] // ï¹ñò¹: e)rh/mhn [XXIV 155v, 17] ï¹òü: o(do/j [VIII 116v, 10; XXVI 159r,

ï¹òüíü

//

h(

ðàâüíîñòîÿòåëüíü:

i)sosta/sioj

ðàâüíü:

i)/soj [I 106v, 12; III 110r, 16; X

120r, 14; XVI 134v, 26; 135v, 1; XVII 137r, 10; XXII 149v, 18; XXVI 160v, 1; XXX

h(

170r, 18; XXXI 173v, 17; 178v, 8] //

ðàâüíîì¹:

od ( oipori/a [XXVI 159r, 18]

ïüñòðü: poiki/loj [VI 112r, 19; XXI 148v, 3] // ïüñòðî: glafurw=j (mooi, bevallig) ïüñü: o( ku/wn [VII 114v, 1; VIII 118r, 19] ïüò¸öà: to\ to\ peteino/n [III 110r, 12; VII

kata\ kata\ to\ to\ iåson [XI 121v,

161v, 19] //

ðàâüíî:

7;

137v,

XVII

e)pi/shj [XVI 135v,

3;

140v,

12-20-23];

a)nalo/gwj [XIII 126r, 24] //

ðàâüíý:

kata\ kata\ to\ to\ iåson [XV 133v, 15]; e)pi/shj

113v, 17]; o( o)/rnij [I 108v, 5]; to\ to\

[XXIII

o)/rneon [VII 114v, 15; XXVII 163r, 5;

a)nalo/gwj [XXX 171r, 9]

ïüò¸öà ìàëà:

ïî

15; XIII 127r, 17; ХIX 143r, 20; XXVI

[I 108v, 16]

152r,

ðàâüíüñòâî:

o(

koloio/j (kauw) [XXIX 167r, 17]

ïüò¸÷¸¸: pthno/j [VII 114v, 16] ïüøåí¸öà: o( puro/j [XXVI 158r,

[A

103r, 10]

o(dopoie/w [XXVI

ï¹òüíî¬ øüñòâ¸¬:

XXIX 167r, 13] //

i)sokrati/a

(gelijke sterkte, kracht) [XXXI 171r, 22]

26; XXVII 162v, 19; XXXI 180r, 1] // 159v, 4]

[XVIII

141v, 20; 142v, 20; XIX 145r, 24]

XXVI 160r, 7; XXXI 172r, 26]

ï¹òü òâîð¸ò¸:

i)sa/ggeloj

3;

XXIX

168v,

23];

h( a)nalogi/a [XIII 126r, 17;

XXXI 176v, 19]

ðàäîâàò¸ñå:

xai/rw [A 103r, 4 (tit. c)];

diaxe/omai (ontspannen, slap, los worden)

21;

XXVIII 165r, 22]; o( si=toj [XXX 169v,

[XII 124v, 6]

ðàæäàò¸: a)poti/ktw [XXV 156r, 26] // ðàæäàò¸ñå: genna/omai [XXIII 151v,

11]

ïü÷åëà: h( me/ me/lissa [VII 113v, 17] ïýí¸¬: h( yalm yalmw almwdi/a [XXIII 153r, 15] ïýñíü: to\ to\ me/ me/loj [IX 119r, 18; 119v, 11;

20]; a)pogenna/omai [XXXI 176r, 7];

fu/omai [XXIII 152r, 10]

ðàçäàÿí¸¬:

XIV 131r, 10]; h( %)dh/ [I 108v, 5]

71

h( dia/dosij [XIII 126v, 9]


ðàçäð¹øàò¸: analu/ )nalu/w nalu // ðàçäð¹øàò¸ñå:

[XXVI 161r, 13]

24; XXI 147v, 2; 148r, 10; XXIII 151v, 2-8-

lu/ omai lu/omai

16; XXVIII 164v, 15; XXX 170r, 14; XXXI

[XIII

127r, 2]; dialu/ omai [XXVI 160v, 26] dialu/omai

ðàçäð¹øåí¸¬:

N-174r, 3-6; 175r, 15; 175v, 7]; h(

h( lu/sij [XIV 128r, 23;

poikili/a [XXVIII 165v, 21]

ðàçë¸÷üíü:

128v, 3; 131r, 20; XXV 156r, 25]

ðàçäð¹ø¸ò¸: dialu/w [XXXI 177r, 3] // ðàçäð¹øåíü: lelume/noj [XXVI

dia/foroj [VI 112r, 17; 112v,

7-24-26; 113r, 7-8; X 120r, 20; 120v, 2-21; XXXI 173v, 25; N-174r, 11; 175r, 24];

161r, 15]; dialuqei/j [XXVI 156v, 25] //

poiki/loj [I 108r, 24; V 111v, 7; VI 112v,

to\ to\ dialuqe/n [XXVI

13; X 120v, 26; 121r, 16; XI 121v, 10-18;

ðàçäð¹øåíî¬:

XXXI 172v, 8] //

161r, 3]

ðàçäðýøåí¸¬:

h( lu/sij [XI 122r, 5;

ðàçë¸÷üíî¬:

164r, 2]

3];

ðàçäðýøüíý: a)polu/twj [XXI 148r, 20] ðàçäüðàí¸¬: h( r(hc= ij [XIV 128r, 19] ðàçäüðàò¸: pararrh/gnumi [XII 125v,

ðàçë¹÷åí¸¬:

169v, 9]; prosara/ssw (slaan tegen)

179r, 18] //

ðàçäýëÿ¬ìàÿ:

[XXV 156r, 2;

ðîä¥

fulokrine/w [X 120v,

h( dia/stasij [XXV 156v,

ðàçë¹÷¸ò¸:

xwri/zw zw

ðàçì¥ñëüíü:

dianohtiko/j [VIII 117r,

[XIII 127r, 3;

10; XVII 138r, 17]

ðàçì¥øëÿò¸:

dianoe/omai [XVII 140v,

14]

ðàçìýøàò¸: diaxe/w [XXXI 177r, 4] ðàçîð¸ò¸: u(pospa/w (wegtrekken

ta\ ta\ diadia-

kekrime/na [XXXI 171v, 3]

ðàçäýë¬í¸¬:

xwri/zw

XXVI 159r, 22]; diakri/nw [X 120v, 19]

16; XVII 138r, 1]; diaire/omai [XXX

[XXXI

//

(tlk.)]

175v, 8]; diaire/w [I 107r, 15; XVI 134v,

3]

2]; h( diastolh/ [XXXI 174r, 19; 179r, 2

katameri/zw [XXVIII 163v, 9; XXXI

binnengaan; binnenbrengen)

122r,

4]

122v, 12; XVII 138r, 21; XXX 169v, 2];

(doen

[XI

poiki/lwj [IX 119v, 6]

ðàçë¹÷àò¸:

meri/zw [X 120v, 24; XII

ei)skri/nw

poikili/a

beheersen) [VIII 116v, 2] //

diaire/omai [XVII 137v, 24]

22];

to\ to\ poiki/lon [XI 122r,

XXXI 175r, 25]; dioike/w (leiden, richten,

ðàçäýë¸ò¸: katameri/zw [VII 114r, 12] // ðàçäýë¸ò¸ [constr. act.]:

123r,

h(

ðàçë¸÷üíî: ðàçë¹÷àò¸:

11]

[XII

[i.e.

poiki/loj] oj pro poio/j [V 111v, 10] //

XVIII 141r, 11]; h( dia/lusij [XXVIII

ðàçäýëÿò¸:

ðàçë¸÷üíü:

h( diai/resij [VIII 116r,

van

onder; onderuithalen) [XXXI 173r, 15]

ðàçîð¬í¸¬:

13; XXV 156r, 8; XXXI 176r, 2]; h(

diastolh/ [XXXI 172v, 12; 179r, 3(tlk.)-

h( katastrofh/ katastrofh/ [XXVI 158r,

4]; h( dia/ dia/lusij [XXVII 162v, 24]

ðàç¹ìü:

16; 179v, 2]; h( diafu/sij [XXXI 177v, 15]; o( dasmo/j [XXXI 177v, 20]

h( gnw= gnw=sij [X 120v, 5-22; 121r,

9-25; XI 121v, 3; 122r, 20; XIV 131v, 24;

ðàçë¸âàò¸: diaxe/w [XXXI 173v, 7] ðàçë¸÷¸¬: h( diafora/ [B 105r, 7; I 108r,

132r, 15; XX 147r, 8; XXI 147r, 22; 147v, 1-3-9-16; 148r, 18-20; 148v, 5; ХХIII 150v,

16; VI 112v, 12; VIII 115r, 3-9; 115v, 22;

2; 151r, 18; XXVII 163r, 16]; h( su/ su/nesij

117r, 7-11; XIV 133r, 12; XV 134r, 10;

[A 103v, 6; II 109r, 18]; h( ei) ei)/dhsij [XXI

XVII 138r, 1; 139r, 17-21-24; 139v, 11-15;

147v, 10]

140r, 2; 141r, 3; XVIII 142v, 10; XIX 144r,

72


ðàç¹ìüíü: katanohtiko/j gnwsto/j

ðà¸:

[A 103v, 24];

[XXI 148v, 21]; e)/mfrwn frwn

[XIV 129v, 16] //

ðàç¹ìüí¸¸:

141r, 15-20; 141v, 26; XX 146r, 5; 146v, 7-

oi(

8; XXI 147r, 19; XXII 150r, 14]; o(

e)/mfronej fronej [XI 121v, 5]

ðàç¹ìýâàò¸:

leimw/ leimw/n [I 108r, 20(2)]

ðà¸ñêü: tou=

noe/w [I 107v, 12; VIII

ðàíà: h( plhgh/ [XXVI 162r, 7] ðàñëàá¸ò¸: saqro/w [XXIII 154r, ðàñëàá¸ò¸ñå: lu/ lu/omai [XXXI

4; XVII 136v, 16; 137v, 21; 139r, 8; XXI 149r, 6; XXIV 154r, 19; XXX 169v, 3; XXXI 180r, 11]; u(ponoe/w [XII 124r, 4]; e)pinoe/w [XXV 156r, 17]; dianoe/omai

22];

pari/emai emai

[XIV

129v,

to\ to\ no/ no/hma [IX 119r, 5-12;

X 119v, 23; 120r, 10; XVII 138v, 9; XXXI 172v, 13]; h( katano/ katano/hsij [X 121r, 24; XXV 156v, 9]; h( fro/ fro/nhsij [IX 118v, 15] noe/w [V 111v, 3; XII 124v,

20; VIII 115v, 5-21; 116r, 3; XI 121v, 20-

ðàññ-: cf. ðàñðàñòàÿò¸: perith/kw [XXVI 160r, 15] ðàñòâàðÿò¸ [constr. act.]: parartu/omai [XXI 148v, 23] // ðàñòâàðÿò¸ñå:

148v, 17; XXIII 151r, 20; XXIV 154v, 26; XXV 156r, 8; XXVI 157r, 13; XXX 170r, 11; 170v, 19; XXXI 171v, 10-16; 173r, 24; 173v, 3; 179v, 17]; u(ponoe/w [XXX 170r,

katakirna/omai

[VIII

116v,

18]; ginw/skw [V 112r, 5; XI 121v, 19;

e)panaki/rnamai

XXIII 154r, 1; XXVI 157r, 22; 158r, 8];

a)nakera/nnumai [XII 123r, 12]

ðàñòâîð¬í¸¬:

suni/hmi [VI 112v, 1; XVIII 143r, 8]; sunora/w (aor. sunei=don) on [XXVI 159v,

12];

[XXVIII 165r, 18];

h( a)na/krasij [VIII 116v,

22; XI 121v, 26; XII 125r, 11; XIV 133r,

ðàç¹ìýò¸ñå: noe/omai (corr. : ðàç¹ìýò¸ ¬ñ(òü)) [XXI

22; XXVIII 163v, 17; XXXI N-173r, 19]; h( kra=sij [V 111v, 13; XVII 136r, 20;

147v, 1]

XXVIII 164v, 15-16]

ðàñò¸òåëüíü:

diafe/rw [A 103r, 6];

diaste/llw [XII 125r, 3]; diafore/ diafore/omai

au)chtiko/j [VIII 115v, 24;

116v, 15; XIV 133r, 20]

ðàñò¸:

(gebracht worden, verspreid worden (in);

au)/comai, au)ca/nomai [VIII 116r,

7; XXVI 158v, 13]; sfriga/w (in volle

doordringen (in)) [XIV 128v, 21]

ðàçüíüñòâ¸¬:

//

25]

23; XVII 139v, 14; XVIII 142v, 19; XXI

ðàçüíüñòâîâàò¸:

12]

ðàñïàë¬í¸¬: h( flegmonh/ [XII 125r, 24] ðàñïðîñòðýò¸ñå: diatei/nomai [XIV 129r,

176r, 2]; katanoe/w [A 103r, 24; VI 112r,

codd.

179r,

14]; diakai/w [XXXI 179v, 22]

18; XVI 135v, 21; XVII 138r, 7; XXXI

23] //

3] //

ðàñëàáë¬íü: pa/retoj [XXXI 171v, 7] ðàñëàáëÿò¸: lu/omai [XII 124v, 6] ðàñì-: cf. ðàñüìðàñïàäàò¸ñå: diapi/ptw [XXVI 161r, 2] ðàñïàëÿò¸: e)gkatafle/ katafle/gw [XXVI 160r,

[XXVIII 165r, 16]

ðàç¹ìýò¸:

paradei/sou [XVIII 141v, 8;

XX 146v, 5]; tw=n leimw/nwn [I 108v, 14]

115v, 11; XI 122r, 9; XVI 134v, 18; 135v,

ðàç¹ìýí¸¬:

o( para/ deisoj [B 105v, 13-14; XVIII para/deisoj

h( diafora/ diafora/ [XXX 169v,

kracht, bloei zijn) [XIV 132v, 9]

1]; h( diastolh/ (gez. v. lichaamsdelen;

ðàñò¸ò¸ñå:

au)ca/nomai [XXIII 151v, 6-9-

ðàñò¸ò¸: ðàñòîÿí¸¬:

u(poxloa/zw [XXVI 160r, 10]

17]; au/c ) w [XXXI 171v, 17] // íà÷¸íàò¸

opening; uitzetting, verwijding) [IX 119v, 9; XII 124r, 17]

ðàçüø¸ðÿò¸: cf. ðàø¸ðÿò¸

to\ to\ dia/sthma [VIII 118r, 20;

XXVI 160r, 24]; h( dia/stasij [XXXI

73


wòü ðàñòîÿí¸ÿ:

179v, 11] // diame/trou

(gez.

v.

ðàñüìîòð¬í¸¬:

e)k

tegengestelden;

ðàñ¥ïàò¸:

diasthmatiko/ diasthmatiko/j [XXIV dii+/stamai

ðàñýâàò¸ñå: ðàñýÿò¸:

diesthko/ta [I 106v, 13; 107v, 2; XVII

ðàòîâàò¸

diaspa/w [XIII 127r, 4];

e)pirrh/gnumi [XXXI 176r, 22]

ðàñòðüæåí¸¬:

o(

diaspasmo/ diaspasmo/j

ðàòüíü // ðàòüí¸¸:

oi( poliorkou= ntej poliorkou=ntej

[XXVI 157v, 19]

ðàø¸ðÿò¸:

11]

h( diafqora/ [XXXI 173r,

a)neuru/nw

[XII 125r, 2;

XXXI 178r, 23]

ðåáðî, ðåáðà

18]

diafqei/rw [XII 125v, 11;

(pl.): h( pleura/ [XXVI 161v,

25; XXXI N-173v, 18]

ðåù¸:

XXVI 161v, 18; XXXI 173v, 15] diakritiko diakritiko/ tiko/j

ðàòîâàò¸ñå: stasia/zw 26] // ðàò¹þùå¸: oi(

maxo/menoi [XVIII 141r, 10]

128r, 20]; h( r( ( c = ij (breuk) [XXXI 173r, rh

ðàñ¹ä¸òåëüíü:

//

[XXX 169r,

(scheiding, scheur(ing)) [XIII 126v, 1; XIV

[XXXI

fhmi/ [A 103r, 7; I 106r, 16; 108r, 11;

III 110r, 9; V 112r, 3-5; VI 112v, 15-19-23;

179r, 13 (tlk.)]

113r, 14; VIII 115v, 3; 116v, 25;117r, 19; X

diakri/nw [XVII 137v, 3;

120r, 3; XI 121v, 19-20; XII 122v, 5; 123r,

XXIII 151v, 7; XXXI 177r, 7]

ðàñ¹æäàò¸:

[XXVI 158r, 3]; katakata-

spei/rw [XXVIII 165r, 11]

ðàñòðüãí¹ò¸:

ðàñ¹ä¸ò¸:

diaski/dnhmi [XXVIII 165r, 8];

diaspei/rw

138r, 12]

ðàñòüëýò¸:

diaspei/romai [XI 122r, 2];

[XXXI 177v, 14]

ta\ ta\ diestw=ta [I 107r, 15; X 121r, 22]; ta\ ta\

ðàñòüëýí¸¬:

[XIV 131r, 8-18];

[pass. pro act.]: kataspei/ kataspei/romai

(-e/sthn,

ðàñòî¬ùàÿñå:

-e/sthka) thka [I 107r, 1] //

xala/w

skeda/ nnumi [I 107r, 11] skeda/nnumi nnum

155r, 1]

ðàñòîÿò¸ñå:

stoxasmo/ stoxasmo/j [XVII

137r, 1; XVIII 142r, 16]

diametraal) [I 106v, 26]

ðàñòîÿòåëüíü:

o(

14; 123v, 11; 124r, 8; 124v, 5-24; XIII 126r,

diakri/nw [XII 123v, 1;

8-14; XIV 129v, 16; 130r, 7; XVI 134v, 22;

XXI 147v, 4-8; XXX 170v, 18; XXXI 175r,

135r, 17; XVII 136r, 14; 137r, 15; 137v, 15-

16] //

19-22-24; 138v, 1-2; 139v, 21; 140r, 17;

ðàñ¹æäàò¸

[act. pro pass.]:

diakri/nomai [XXVIII 163v, 22]

ðàñ¹æäåí¸¬:

XVIII 141r, 21; 141v, 19; 142v, 11; 143r,

h( dia/ dia/krisij risij [B 105r, 18;

10; XIX 145v, 20; XX 146r, 25; XXI 147v,

XV 133v, 11; XXI 147v, 3]

6-9-12; 148r, 24; 148v, 14-15; 149r, 5;

ðàñöýïëÿò¸ // ðàñöýïëÿ¬ìü:

XXIII 150v, 24; 151r, 6-16; 151v, 9; 152r,

katasxizo/ katasxizo/menoj [XXXI 177v, 16]

ðàñöýï¸ò¸ tomiko/j

//

ðàñöýïë¬íü:

(anatomisch,

de

20; 152v, 20; 153r, 2-25; 153v, 4; XXIV a)naa-

154r, 20; XXVI 157r, 2; 159r, 8; 159v, 13;

anatomie

160r, 20; 161r, 23; 162r, 21; XXVIII 164v,

betreffend) [XII 123v, 18]

ðàñüìàòðÿò¸:

18; 166r, 1; XXIX 166r, 25; 167r, 10; 167v,

stoxa/zomai [XXVI 162r,

3; XXX 169v, 11-16; 170v, 5; 171r, 3-9;

2]; katastoxa/zomai [XXXI 176r, 26]

ðàñüìîòð¸òåëüíü:

stoxastiko/j

XXXI 173v, 23; 176v, 14; 180r, 18; 180v, 1]; e)rw=, ei)/rhka [I 108r, 7; VI 112v, 21-

[XII

122r, 26]

ðàñüìîòð¸ò¸:

22; VII 113v, 23; XIV 132r, 12; 132v, 3; stoxa/zomai [XXXI N-

XVII 136v, 8; 137r, 23; 138r, 5-8-15; 138v,

173v, 13]

74


2; 140r, 4; XVIII 142r, 6; XIX 143r, 26;

117v, 25; 118r, 2-7-22; 118v, 4-7; X 119v,

XXII 149v, 14; XXIII 150v, 11; 151v, 13;

19; XIV 131r, 12; XXIII 151r, 16; XXVI

XXV 156r, 14; 156v, 7; XXVI 157r, 11;

161v, 4-25; 162r, 1-6; XXVII 163r, 11;

158v, 2; 161v, 9-11; XXIX 167r, 1-11;

XXXI

172v,

168v, 10]; eiåpon [B 105r, 24; I 106v, 22;

ñüäýëàò¸:

III 110r, 9; VI 113r, 2; VIII 115r, 21; 117r,

176v, 3]

3; XXI 148r, 24; XXIII 153v, 26; XXVI 170v, 11; XXXI 180r, 20; 180v, 19] // ðå÷å:

ð¥äàí¸¬:

[i.e. fhsi/] pro fu/sei [I 106v, 14] //

160r, 15]

ð¥äàò¸:

pro qewrhqei/j [XIII 126v, 21] r(hto/j [B 105r, 24; XVII 136r,

to\ ( a/tion [A 103r, 18; XIV 129r, to\ i(im (var.

[VIII 118v, 3]

to\ to\ ke/ ke/raj [VII 113r, 25; 113v, 14;

ðýäüêü: a)raio/j [XXXI 179v, 5] ðýêà: o( potamo/j [XIV 127v, 21]

ðîä¸ò¸: genna/ genna/w [XIX 144r, 26] // ðîä¸ò¸ñå: a)poti/ktomai [XXIV 154v, 26]; gi/nomai [XXVI 157v, 22]

Ñ

to\ to\ ge/noj [I 108v, 3; V 111v, 18;

XVII 140v, 12; 141r, 3; XVIII 141v, 4; XXIII 151v, 4; XXVI 160r, 6] //

ðàçë¹÷àò¸:

ðîä¥

ñàäîâüíü:

fulokrine/w [X 120v,

ñàäîâüíàÿ:

ðîäüíü: geniko/j [XX 146v, 11] ðîæäåí¸¬: o( to/koj [XVIII 141r, 21; XXVI 159v, 21] // ÷ëîâý÷üñêî¬ ðîæäåí¸¬: h( a)nqrwpogoni/a [XVII

ta\ ta\ fuo/mena [VIII 116r, 1]

Ñàä¹êå¸:

oi(

Saddoukai=oi

[XVIII

141v, 10-17]

ñàäü:

to/ to/koj [XVIII 141r, 12]

to\ to\ futo/n [I 108r, 15; III 110r, 22;

VIII 116r, 1; XXXI 171v, 15]; h( futei/a

[XX 146r, 26]; o( qa/mnoj [XXIX 168r,

(roos, rozestruik)

[XXXI 175r, 10]

ð¹êà:

ta\ ta\ futa/ [II 109r, 6; VIII

116r, 26; XXIX 168r, 16; XXXI 180r, 21];

138r, 24]

r( ( /don ro

futiko/j [VIII 115v, 26; 116r,

25; 116v, 14; 117v, 10; XVI 135r, 13] //

4]

ðîæäüñòâî: o( ð¹æà: to\ to\

165r,

5]

114r, 5; 114v, 3]

ðîäü:

[XXVI 157v, 13];

ð¥ëî: h( pronomai/ pronomai/a [VII 113v, 16] ð¥ñü: h( pa/rdalij [VII 113v, 11] ðüæäà: o( i)o/j [XII 125v, 12] ðüçàò¸: xremeti/zw [VIII 118v, 1] ðüò¹òü: h( u(dra/rguroj [XXVIII

19; XXVIII 164r, 21]

ðîãü:

qrhne/w

e)pikwku/w [XXVI 159r, 23]

1]

Gr. o( bruxhqmo/ bruxhqmo/j)

o( o) ) urmo/j [XXVI 157v, 17; od

160r, 19]; o( qrh= qrh=noj [XXVI 159v, 12;

[i.e. qe%= r(hqei/j]

(= ðüâàí¸¬): o( mukhqmo/ mukhqmo/j

h( xeiragwgi/a [XVII

12; 163r, 8; XXIX 167r, 18]

157v, 23; 160r, 8; XXVIII 163v, 24; XXX

ðîâàí¸¬

[XXXI

ð¹÷üíü: tw=n xeirw=n [VIII 115r, 20] ð¥áà: o( i)ix) qu=j [III 110r, 11; XXVII 162v,

3; 138v, 26; 140r, 13; 140v, 8; XVIII 142v,

ð¸çà:

ð¹êàìà

137r, 19]

XVI 135v, 21; XVII 136r, 1; 137r, 19; 138r,

ðå÷åí¸¬: o(

//

e)gxeirourge/w

ð¹êîâîæäåí¸¬:

9; IX 118v, 16; XI 121v, 21; XII 125r, 16;

wòü Áîãà ðå÷åíü:

1-8]

25] //

o( xei/r [B 105r, 7; V 111v, 15; VI

ñàäü òðüíîâüíü:

[XXIX 167r, 14; 168r, 23]

112v, 3; VIII 115r, 2-14-19; 115v, 1-3;

75

o( qa/mnoj


ñàìîá¥òüíü

//

ïî ñàìîá¥òüíîì¹:

ñàìîâ¸äüöü:

o( au)to/pthj [XVII 140r,

XXXI 174r, 5-7; 177v, 9-20; 175v, 4; 176r,

kata\ kata\ to\ to\ au)to/maton [XIV 132r, 3]

9]; tou= oi)kei/ou [XXVIII 165v, 5-9] //

ñâî¬:

6]

ñàìîâëàñòüíü:

XXVI 160v, 10; XXVII 162v, 21; XXVIII au)tecou/sioj [IV 110v,

163r, 21; 163v, 2-11-23; 164r, 1-10; 165r, 4]; to\ to\ oi)kei=on [XII 125v, 20; XXVIII

18; XVII 139r, 11; 139v, 24]

ñàìîäâ¸æ¸ìü:

au)toki/nhtoj

[XXXI

163v, 2-18; XXXI 179r, 13 (tlk.)] //

ñàìîäðüæàâüíü:

au)toke/leustoj

25; 165r, 18]

ñâî¸ñòâî:

[XXXI 172v, 18]; au)tokrath okrath/j [XVII

139v, 24] // ñàìîäðüæàâüíî: au)too-

165v, 1; XXX 170r, 11; XXXI N-174r, 5-

ñàíü: h( a)ci/a [IV 111r, 9; XXII 150r, 16] ñàïîãü: to\ to\ pe/dilon [VII 115r, 1] ñâåò¸ë¸ùå: to\ to\ i(ero/n [XXVI 157v, 2] ñâåòü: a(/gioj [A 103r, 2 (tit. c)-13; VI 113r,

11; 175v, 4]; to\ to\ i)di/wma [XVII 138v, 5] //

ïî

ñâî¸ñòâüíü

kata\ kata\

ñâî¸ñòâüíî: oi)kei/wj [XXXI 175v, 7] // ñâî¸ñòâüíý: oi)kei/wj [II 109v, 15] // ñâî¸ñòâüíý ¸ìýò¸: //

oi)kei/wj e)/xein [X 120v, 13; XII 125v,

een

snaarinstrument bespelen) [VIII 117v,

24; XIII 126v, 18]

ñâýò¸ëüíü: tw=n

20]

fwsth/rwn [I 108r,13];

luxniai=oj [XXXI 174r, 22 (tlk.)]

[XIV 129v, 22];

ñâýòîâ¸äüíü:

e)leuqero/w [XXIII 150v, 17] e)leu/qeroj [VII 114v, 13;

fwtoeidh fwtoeidh/j [VIII 116v,

20]

ñâýòü: to\ to\ fw= fw=j ñâýòüëîñòü: h(

XVII 139r, 9; XXIII 150v, 19]

ñâî¸:

[i.e.

[XXXI 175r, 16]

138r, 9; XX 146r, 10; XXIV 154v, 9]

a)polu/w

ñâî¸ñòâàõü:

i)dio/thtaj] htaj pro kai\ kai\ ta\ ta\j poio/thtaj

2; XIV 132r, 17; XVII 137r, 17; 137v, 3;

ñâ¸í¸ÿ: o(, h( su=j [XIX 144v, 12] ñâ¸ðàò¸: kiqari/zw (de citer,

h( i)dio/thj [I 107v, 14; X 121r,

4; XVII 139r, 23; XXV 156r, 12; XXVIII

kratorikw=j [IV 110v, 19]

ñâîáîäüíü:

ñâîÿ:

ta\ ta\ oi)kei=a [VIII 116r, 15; XXVIII 163v,

171v, 5]

ñâîáîä¸ò¸:

to\ to\ i)/dion [B 106r, 3; I 107v, 19;

i)/dioj [A 103v, 3; I 106v, 16; 108r, 9;

[XXII 149v, 22; 150r, 7-11] lampro/ lampro/thj [V 111v, 10];

h( faidro/ faidro/thj [XXVI 160r, 1]

IV 110v, 19; V 111v, 5-7-20; VII 113v, 10;

ñâýòüëü:

114r, 23; 114v, 1; VIII 116v, 16; IX 118v,

thlaugh/j

[XIV 131v, 8];

12-17; 119r, 1; X 120r, 26; XI 121v, 20-23;

faidro/ faidro/j [XXVI 159v, 26]; lampro/j

XII 123r, 19; 124v, 3; XIII 127r, 10; XIV

[XXXI 175r, 10] //

127v, 22; 132r, 5; XV 134r, 19; XVI 135v,

[VIII 115v, 21]

ñâýòüëî: thlaugw=j

ñâýòüíü: tou= fwto/j [XXII 150r, 4] ñâýø-: cf. ñüâýøñå: i)dou/ [XXIII 152r, 21] ñåäìü: e(pta/ [XVIII 141v, 12] ñåëî: to\ to\ skh/nwma [XXIII 153r, 22] ñåë¬í¸¬: h( oi)/khsij [XXVIII 163v, 6] ñ¸ëà: h( du/namij [A 103r, 17; 103v, 25;

22; XVIII 142v, 13-16; XXI 147v, 9-20; XXIII 151r, 25; 151v, 11; XXIV 155r, 25; XXVI 156v, 26; 158v, 16; 161v, 14; XXVII 162v, 12; XXVIII 164r, 26; 164v, 9; XXXI 173v, 22; 174v, 22 (tlk.); 179r, 16; 179v, 2; 178r, 1-3; 178v, 2]; oi)kei=oj [I 106r, 17; III 110v, 3; V 111r, 26; VII 113v, 7; X 121r, 25; XII 125r, 25; XIII 127v, 10; XV

104v, 13-19; B 105r, 23; I 106r, 24; 108r, 4;

133v, 26; XXVIII 165r, 13; XXX 170r, 26;

II 109r, 21; III 109v, 24; VI 112r, 17-22-24;

76


ñêâàø-: cf. ñüêâàøñêâðüíà: ta\ ta\ molu/smata

112v, 13; VII 113r, 21; 113v, 13; 114r, 1; VIII 115v, 23; 116r, 2; 116v, 15; 117r, 11;

[XIX 145v, 2];

to\ to\ mo/lusma [XIX 145v, 6]

XI 121v, 2; XII 125r, 23; XIII 127r, 17-25;

ñêâðüíü

127v, 10; XIV 127v, 20; 128r, 25; 128v, 4;

ñêâðüíàÿ:

//

ta\ ta\

e)pi/koina

[XX 146v, 21]

130r, 6-23; 130v, 5-8-11-13-17-20; 131v,

ñê·ïòðü (ñêy¨ïòðü):

22-26; 132v, 15; 133r, 20; XV 134r, 11-15;

to\ to\ skh= skh=ptron [IV

111r, 9-13]

134v, 1-6; XVI 134v, 9-13; XVII 138v, 17;

ñêîí-: cf. ñüêîíñêîðîñòü: to\ ta/ ta/xoj

139v, 23; 140r, 21; 140v, 6-12-15-22; XVIII 142v, 22; XIX 144v, 25; XXII 149r, 14;

[VII 113v, 14; 114v,

150r, 6; XXIII 151v, 7-17; 153v, 5; XXIV

1-16-22; IX 119v, 8]; h( w) ) u/thj [VII wk

155v, 6-11-13; XXV 156v, 14; XXVI 156v,

114r, 2]; h( o) ) u/thj [XXIX 169r, 3] oc

ñêîðîñòüíü

26; 158r, 15-20; 158v, 18-19-25; 159r, 6-12;

//

ïî ñêîðîñòüíîì¹:

kata\ kata\

159v, 3; 160v, 9; 161v, 23; XXVII 162v, 6-

to\ to\ au) au)to/maton aton [XXVIII 165r, 26] //

17; 163r, 15; XXX 169r, 19; 169v, 8-13-18-

[i.e.

ñêîðîñòüíý:

o)ce/wj] j

pro

o)cutonw=n [IX 119v, 4]

23; 170r, 15-23; 170v, 4; 171r, 4; XXXI 171v, 1-6; 172v, 7-18; 173v, 2-23; 179r, 12

ñêîðîñüìðüòüíü:

(tlk.); 178r, 10-17; 178v, 18; 177r, 23; 177v,

22; XIX 144v, 9]

ñêîðîòåù¸

17-21; N-173r, 19; 173v, 5; 174r, 9; 176r, 9-

//

wk ) u/moroj oroj [XVII 136v,

ñêîðîòåê¥¸:

o(

taxu taxuaxu-

dromw = [VII 113v, 19] dromwn

14; 180r, 24]; h( dunastei/ dunastei/a [VIII 115r,

ñêîðü:

10; XVII 139r, 10; XXVI 157r, 25; 158r, 1; XXVIII 163v, 5-25]; o( to/ to/noj [XIV 128v,

o)cu/j [I 106v, 7]; au)to/matoj (gez.

v. ademhaling; spontaan, automatisch)

ñêîðý¸: o)cu/tatoj ñêîðî: qa=tton ton [XXIII

[XXXI 179r, 19] //

10; 131r, 13]

ñ¸ëüíü: e)nergo/j [XXXI 178r, 16] // ñ¸ëüí¥¸: o( dunato/ dunato/j [XX 146r, 19] ñ¸öå: ou(/tw(j w j) [A 104v, 13; II 109r, 15; III

[I 106v, 4] // 150v, 1]

ñêîòü:

110r, 19; IV 110v, 9; 111r, 3; V 111v, 3; VI

to\ to\ kth= kth=noj [III 110r, 13; XVIII

143r, 10]

ñêîòüñêü:

113r, 12; VII 114r, 1; 118v, 7; IX 119r, 5; X

kthnw/dhj

[XVII 138r, 14;

119v, 13; 121r, 22-23(2); XII 123r, 17;

XVIII 143r, 4; XIX 143v, 21; 144r, 8; 144v,

124v, 18; 125v, 16; XIV 127v, 26; 128r, 15;

15; XXIX 167v, 15]

ñêîòýíü: kthnw/ kthnw/dhj [XVIII 143r, 11] // ñêîòýíü á¥âàò¸: a)pokthno/omai

128v, 2; 130v, 131r, 17; 131v, 12-13; 132r, 7; 132v, 7; XV 134r, 7; XVI 135r, 8; XVII 139v, 11; 140v, 4; XVIII 142r, 8-17; 142v,

[XIX 144r, 9]

ñêî÷åí¸¬: to\ to\ ph/ ph/dhma [VII 113v, 14] ñêðîâ-: cf. ñüêðîâñêðàí¸ÿ: h( mh =nigc [XII 122v, 26; 124v, mhnig ni

7; XIX 144r, 4-22; 144v, 1-12; XXII 149r, 13; 149v, 14; 150r, 8; XXIII 153v, 23; XXIV 155r, 4; 155v, 11; XXV 156v, 6; XXVI 158r, 26; 158v, 21; 161r, 25; XXVIII

12; XIII 127r, 22; XIV 133r, 15; XXXI

165v, 8; XXIX 168r, 2; XXX 170r, 10-18-

177v, 22]

ñêðàí¸¬:

25; 171r, 6-14; XXXI 177r, 1; 176v, 18]

ñ¸ÿí¸¬: h( e)e)/llamyij [XIII 126v, 13] ñ¸ÿò¸: u(posti/lbw [XXVI 160r, 12] ñêàç-: cf. ñüêàç-

o( e) ) ke/faloj (hersenen) [XII eg

123v, 17]

ñêðüáü:

h( luph/ [XII 124r, 3-18; 124v, 9;

XIX 143v, 20]; h( sumfora/ [XXVI 159v,

77


[XXVI 161r, 18]; to\ to\

logiko/n [VIII 116v, 6; 117v, 8; XVI

a)/xqoj [XXIII 150r, 26]; h( sunoxh/ sunoxh/

135r, 8; XVII 138r, 17; XXIX 168r, 1-14;

[XXVI 157v, 20]

XXX 171r, 7]

14]; h( a) ) di/a ah

ñêðüáüíü:

ñëîâî:

luphro/j [XII 122v, 14; 124r,

10; XXI 149r, 8; XXIII 150v, 12]

104r, 5-21; 104v, 17; B 105r, 7; 105v, 1; I

ñêðüáýò¸: dusxerai/nw [XXIII 153r, 26] ñê¹äîñòü: h( e)pi/leiyij [XX 146r, 24] ñê¹äîñòüíü: e)pideh/j [VII 113v, 26];

107r, 16; 107v, 4; II 109r, 20; III 110r, 619-22; V 111v, 25; 112r, 1-2; VI 113r, 15; VIII 115r, 2-18-23; 115v, 4-5-22; 116r, 11-

ou)lo/teroj (gez. v. haar; wolliger, sterker

krullend)

[XXXI

175v,

to\ to\

e)nde/on

ñê¹äîñòüíî¬: 178r,

8]

//

17]

13-16; 117r, 8; 117v, 16-21; 118r, 6; 118v,

//

5-8; X 119v, 14-16-20; 120r, 9; 121r, 2; XII

[XXXI

122v, 8-14; 123r, 19; 123v, 15; 124v, 5;

ñê¹äîñòüíý¸:

125r, 12-15; XIII 126v, 22; 127r, 22; 127v,

e)ndee/steroj [A 103r, 18]

ñëàâà:

2-15; XIV 130v, 23; 131v, 25; XV 133v, 13;

h( do/ do/ca [A 103v, 16-22; XII 125r,

134r, 4-8-11; XVI 134v, 16; 135r, 6; 135v,

26; XXXI 180v, 21]

ñëàäîñòðàñò¸¬:

h(

2; XVII 136r, 3; 136v, 4-8-25; 137r, 3-10hd ( upaqei/a

[VIII

14-21-26; 137v, 2-6-18-24; 138r, 2; 138v, 8-

117r, 13]

ñëàäîñòü: h(

o( lo/ lo/goj [A 103r, 18-20; 103v, 14;

26; 139v, 12; 140r, 7-13; 140v, 8; XVIII h( ( onh/ [VI 112v, 3; XV 133v, hd

141v, 6-11-16; 142v, 8; 143r, 7; XIX 143r,

24; XIX 143v, 5; XXI 148r, 7; 148v, 13];

19; 143v, 25; 145v, 5; XX 146r, 24-26;

(var. B ñëàñòü)

146v, 12-20; XXI 147v, 19; 148r, 1; 148v,

[XX 147r, 17]

ñëàäîñòüíü: h(du/j [XII 124v, 8] // ñëàäîñòüíàÿ: ta\ ta\ kaq' kaq' h(donh/n

20; XXII 150r, 20; XXIII 150v, 7-10-11-2124; XXIV 154v, 3-9-12; 155r, 4-13-18-20;

[XIX 143v, 19; XXIII 150v, 6]

ñëàäüêü:

155v, 5-17; XXV 155v, 26; 156r, 2-3-10-11-

gluku/j [XXVI 160r, 5]; h(du/j

15-23; 156v, 19; XXVI 157r, 1-9-14-23;

[X 121r, 4]; h(de/wj [XX 147r, 18] //

158v, 4; 159r, 25; 159v, 11-15; 160r, 20;

to\ to\ gluku/ gluku/ [XXIII 150r,

161v, 15; 162r, 12; XXVII 162v, 11-21-26;

ñëàäüêî¬:

25]; to\ to\ h(du/ [XV 134r, 6]

164r, 17; 164v, 2-5; XXVIII 165v, 7-22;

ñëàìà: to\ to\ a) a)/xuron [XIV 131r, 2] ñëàñòîëþá¸âü // ñëàñòîëþá¸âà ñ¹òü: [i.e. filhdonei=]

pro filhdoni/#

XXIX 166r, 13; 166v, 2-16-24-26; 167r, 310-25; 168r, 4; 168v, 16-23; 169r, 6; XXX

169r, 20; 169v, 15-20; 170r, 5; 170v, 26; XXXI 178r, 14; N 174r, 2; 175v, 22; 180r,

[XIX 143v, 15]

ñëàñòîëþá¸¬:

h( filhdoni/ filhdoni/a [XIX 144r,

25]

ñë¹ãà:

22]

ñëàñòü:

h( h( ( onh/ [XII 124v, 7; XXI 147r, hd

o( u( ( hre/thj [XVII 140r, 7; XIX up

144r, 13]

ïî ñëàñò¸: kata\ kata\ th\ th\n h(donh/n (corr. : codd. ïîñëàò¸) [XIX 144r, 25] ñëîâåñüíü: logiko/j [B 105r, 20; VIII

ñë¹æåí¸¬:

23] //

h( u(pourgi/a [VIII 115r, 19;

XXXI 172v, 1-8]; h( u(phresi/a [VIII

115r, 20; X 119v, 20]; h( leitourgi/ leitourgi/a [X

115r, 20-24; 116r, 9-22; 116v, 13; 117v, 15;

119v, 19; XIX 146r, 1]; h( latrei/ latrei/a [X

118v, 6; X 119v, 14; XV 134r, 14(2); XVI

119v, 17]

ñë¹æ¸òåëü: o(

134v, 7]; tou½ lo/gou [B 105r, 10; III 110r, 2; IX 118v, 10] //

ñëîâåñüíî¬:

to\ to\

78

u( ( hre/thj [XV 133v, 19] up


ñë¹æ¸ò¸:

ñîïëü:

u(phrete/w [VII 114v, 15; VIII

115v, 16; XIV 130v, 7]; diakone/w

11]

ñîïëüíü: dia\ dia\ tou= tou= au)lou= [IX 119r, 20] ñîïë¬â¸äüíü: au) )loeidh/j (fluitachtig; auloeidh/ loeidh

[XXVI 159r, 4]

ñë¹æüáà:

h( u(phresi/a [VII 114r, 21]; h(

leitourgi/a

[XX

146r,

9];

h(

buis-, pijpvormig) [IX 119r, 19; XXXI

leitourgei/a [XIX 145v, 18]

ñë¹õü:

173v, 4] //

h( a)koh/ [X 119v, 26; 120r, 2-7-10;

au) )loeidw loeidwj = auloeidw=

ñî÷¸âüíü: xedropo/ xedropo/j [XXVIII 165r, 24] ñï-: cf. ñüïñðàìëÿò¸ñå: e)paisxu/nomai [XIX 145v,

XXXI 175v, 9]

129r,

13]

ñðåáð-: cf. ñüðåáðñðüäüöå: h( kardi/a [A 104r, 12; VIII 117r,

2; XXXI 175v, 9]

ñë¥øàò¸:

ñîïë¬â¸äüíî:

[XXXI N-173r, 25]

121r, 11-17; XII 124v, 8; XIV 129r, 2;

ñë¥øàí¸¬: h( a)ak) oh/ [V 112r, 11] ñë¥øàòåëüíü: a)koustiko/j [XIV

o( au) au)lo/j [IX 119r, 3-13-24; 119v,

a)kou/w [X 120r, 1; 121r, 12;

XII 123v, 19; XX 146r, 10; XXIV 155v, 3;

6-9; XII 122v, 3-7; 123r, 13; 123v, 12; 124r,

XXVI 158r, 6; XXXI 180v, 11]; e)pai+/w

3-5-6; 125r, 8-14-15-16; XXXI 173v, 3;

[IX 119r, 7]

174r, 14; 174r, 24; 174v, 4-16; 179r, 2-3-11

ñëüçà: to\ to\

da kruon [B 105r, 14; XII 122r, da/kruon

(tlk.); 179v, 1-17-24; 178r, 14; 178v, 16;

25; 124v, 17; XXVI 157v, 17-18]

ñëüíüöå: o(

177r,

20;

N-173v,

13]

ñðüäüöà: perika/rdioj dioj ñðüäü÷üíü: th=j kardi/aj

h( h(/lioj [III 110r, 14; XIV 128v,

12; XXII 150r, 1]

ñëüíü÷üíü: h(liako/j [XXII 149v, 26] ñìîê¥: h( sukh= sukh= [XXXI 175r, 8] ñìðà-: cf. ñüìðàñìðüäýò¸: muda/w [XXVI 161r, 1] ñìý-: cf. ñüìýñìýõü: o( ge/ ge/lwj [B 105r, 14; XII 122r, 25;

wêðüñòü

//

[XII 124r, 21] [XII 123r, 10;

124r, 21; XXXI 177v, 2]; e)gka/ ka/rdioj

[XXXI 174r, 8; 178r, 11]

ñðüíà: h( dorka/j [VII 113v, 14] ñðýäà: to\ to\ me/son [XII 122v,

11; XIV

132r, 23; XXXI 174r, 14]; h( me/ me/sh [VIII

117r, 9]

ñðýäîâ¸äüíü:

124v, 5; 125r, 4]

ñíýãü: h( xiw/ xiw/n [XXXI 174r, 5] ñíýä-, ñíýñ-: cf. ñüíýä-, ñüíýññîáüñòâ¸¬: to\ ) i/i/wma [I 107v, 6-9; 108r, to\ i)id

[i.e. mesoeidh/j] pro

i)sqmoeidh/j (gez. v. een smalle doorgang;

Isthmos-achtig; nauw, eng) [XII 123v, 4]

ñðýäîïðýäýëüñòâî:

to\ to\

meqo/rion

5; VIII 117v, 13; XVII 136r, 18; 139r, 24;

((verbindend en scheidend) medium (tussen

XXV 156r, 21; 156v, 3-9; XXXI 175r, 24;

twee uitersten)) [I 107r, 13]

ñðýä¹: me/soj [I 106r, 20; XII 122v, 9] ñðýäüíü: me/soj [XXXI 175r, 6] // ñðýäí¬¬: to\ to\ me/son [VIII 117r, 23;

180r, 3]

ñîáüñòâî: to\ ) i/wma [XXIII 151v, 3] to\ i)id ñîêü: o( xulo/ xulo/j [XXXI 175r, 10] Ñîëîìwíü: Solomw½n [A 103r, 8; X 120r,

XXXI N-173v, 19]

ñòàäî: h(

4; XX 146v, 23; 147r, 2]

Ñîë¹íÿíå:

oi( Qessalonik Qessalonikei= essalonikei=j [VIII

7]

ñòàðîñòü: to\ to\

116v, 24]

ñî(ï)ò¸: au) )le/w aule/ le

a) ) e/lh [I 108v, 3; XXVIII 163v, ag

[VIII 117v, 19]

79

gh = aj [XXVI 160r, 7] ghr


ñòàðü

ñòàðý¸:

presbu/teroj [III

127v, 9; XIV 129r, 5; 133r, 24; XV 134r, 8;

110r, 7; XXIX 167r, 4; XXX 170v, 11-13];

XVII 137r, 12-13; XIX 143r, 14-16; 143v,

progene/steroj [XXX 169r, 15]

14; 144r, 7-13; 144v, 9; 145r, 19; XXI 148r,

//

ñòàò¸:

i(/stamai (e) e)/sthn, e(/sthka) thka [XIV

9; XXIII 153r, 16; XXVI 157v, 21; 159r,

127v, 20; 128r, 3; XXII 149v, 2; XXIII

24; 159v, 15; 160r, 18; 160v, 12-23;

152r, 8; XXVI 160r, 22; XXVIII 164r, 18-

XXVIII 164v, 2-9; XXIX 167v, 13; XXIX

22; XXIX 168r, 13]

168r, 14; XXXI 173r, 13; 173v, 16-19]; to\ to\

ñòàò¸¬:

h( sta/ sta/sij [XXII 149v, 8; XXIII

pa/qhma [XIX 145r, 1]; h( talaipwri/ talaipwri/a

152r, 19; XXIX 167v, 20]

[XVII 137v, 14] //

ñòåã-, ñòåæ-, ñòåç-: cf. ñüòåã-, ñüòåæ-, ñüòåçñòåïåíü: o( baqmo/ baqmo/j [VIII 117v, 12] ñòëüïü: o( pu/ pu/rgoj [XXVI 157v, 1-26]; o( stu=loj [XXXI 172r, 19]

ñòîìàõü

ñòîìàõîìü

//

ñòîÿí¸¬: h(

124v, 21]

ñòðàñòüíü:

137r, 9]; a)/qlioj [XXI 149r, 8]; tw=n paqhma/ twn [XII 123v, 7; XIX 144r, 18]; paqhma/twn tou=

ñòîÿòåëüíü: sta/simoj [I 106v, 14; 107v, 25] // ñòîÿòåëüíî¬: to\ to\ sta/simon imon [I

136v,

12;

[XIV

ñòðàæä¹ùàÿ: (verstorende,

133r, ta\ ta\

belastende

13]

oi( //

//

[XIX 144v, 22] // deilo/ deilo/j

(var.

R,Z

to\ to\ ske/ ske/loj (been) [XXXI

stromend) [I 107r, 21]

ñòðüìë¬í¸¬: h(

24]; to\ to\ pla/ pla/gion [XXXI N-173v, 18] //

o( ( mh/ [IX 119r, 8-17; XII or

123v, 13; XV 133v, 18; 134r, 4; XXII 149v,

pla/gioj [I 108r, 22];

7; XXXI 172v, 6-19]; h( r(oph/ [XIX 145r,

kata\ kata\ ta\ ta\ pla/ pla/gia [VIII 118r, 19]

10]

ñòðàíü: loco/j [XIV 131v, 9] ñòðàñò¸¬: to\ to\ pa/qoj [XIV 132v, 10; XIX

ñòðüïüòüíü: skolio/j [XXXI 175v, 16] ñòðýêàëî: to\ to\ plh= plh=ktron [XIV 131r, 9] ñòðýëà: o( o)oi) s+ to/j [VII 114v, 21] ñò¹äü: to\ åsxoj [XIII 126v, 9] to\ ai aisxoj

144r, 20]

ñòðàñòü:

9]

ñòð¹íà: h( xordh/ xordh/ [XIV 131r, 16] ñòð¹ÿ (subst.): r(ow/dhj (adj.; vloeiend,

to\ to\ me/ me/roj [III 109v, 21; XII 125r,

wòü ñòðàí¥:

180v,

172r, 25]

[XXXI N-173v, 23]

ñòðàíà:

XXXI

ñòðàøë¸â¥¸) [XIV 133v, 1]

ñòð¹êü:

dioxlou=nta factoren)

12-22;

ñòðàø¸âü: deilo/j ñòðàø¸â¥¸: o(

pa/sxw [XIV 133r, 1; XXVI

ka/mnontej nontej

//

143v, 6-17]

h( talaipwri/ talaipwri/a [XVII 137r, 5]

ñòðàæä¹ùå¸:

12]

143v, 18; XIX 144v, 23]; h( deili/ deili/a [XIX

XIX 143r, 19]; to\ to\ pa/ pa/qoj [XIV 133r, 1];

//

157v,

ñòðàñòüíî: empaqw= )mpaqwj = [XII 123v, 25] mpaqw ñòðàõü: o( fo/ fo/boj [XVIII 141v, 4; XVIII

108r, 1]

12]

[XXVI

[B 105v, 2; VIII 117r, 20; XVII 136r, 5;

164r, 16; XXXI N-173v, 5]

160r,

pa/qouj

ñòðàñòüíý¸: e)mpaqe/steroj [XXIX 167v, 5-11] // ñòðàñòüíî¬: to\ ) paqe / to\ e) em paqej

VIII 115r, 17; XXIV 154r, 13-23; XXVIII

ñòðàäàò¸:

e)mpaqh/j [XIX 143r, 23; 145r,

25; XXXI 176v, 24]; paqhto/j [XVII

sta/ sta/sij [I 106r, 26; 106v, 23;

ñòîÿò¸ // ñòî¬: e(stw/j [I 108r, 2] ñòðàäàí¸¬: to\ to\ pa/ pa/qhma [XIV 133r,

[i.e. to\

pa/ pa/qoj] oj pro to\ to\ ba/ ba/qoj (diepte) [XII

áîëýò¸:

stomaxe/w [XIV 133r, 14]

ñòðàñòü:

to\ to\ pa/qoj [B 105v, 9; IX 119r, 1;

XII 122v, 16; 124r, 1-6-8; 124v, 4; XIII

80


ñòüáëü:

ñ¹ïðîò¸âüíàÿ:

o( kla/ kla/doj [XXVI 160r, 7]; h(

kala/mh [XXVIII 165r, 25]

1-5-18-23; XIX 144r, 5; XXI 147v, 17]; ta\ ta\

ñòüãíà: h( plate = [X 120r, 25] platei lateia ñòýíà: to\ =xoj [XXVI 157v, 1-26] to\ tei tei= eixoj ñòýíüñêü: tou= xouj [X 120v, 11] tou= tei/ tei/xouj ñ¹ã¹áü: diplou= = [I 106r, 24; 107r, 17; II diplouj

an ) tikei/mena ena [I 107v, 4-9] //

¹áî ñ¹ïðîò¸âüíî:

e)nanti/on

ñ¹ðîâîï¸òà¬ìü ï¸òà¬ìàÿ: ta\ ta\

ñ¹ã¹áüíü: diplou=j [XXXI N-173v, 7] ñ¹ã¹áüñòâî: h( diplo diplo/ iplo/h [XXI 148v, 2] ñ¹ä¸ò¸: kri/nw [VI 112v, 6; XXI 148r,

ñ¹ðîâü

ñ¹æäåí¸¬: h( kri/ kri/sij [XIV 132r, 23] ñ¹ìüí¸òåëüíü: a)mfi/boloj [XIV 131v, 9]

h(

a) ) fiboli/a am

[XXIV

177r, 25]; to\ ( okei/menon [XXV 156r, to\ u( up

ñ¹ìüíýò¸ñå:

a)mfiba/llw [XI 121v, 5;

2]

ñ¹ùüñòâ¸¬

XXIV 154r, 16; XXV 156v, 22; XXX 170r, e)pidista/zw [XIV

ñ¹ìüí¸ìî¬:

131v,

1]

ñ¹¬ñëîâ¸¬:

to\ to\ a)mfiballo/menon

ñ¹ïðîò¸âë¬í¸¬: h(

h(

a)nti/rrhsij

a)/ntikruj

[B

ñ¹¬òüñòâî:

(gewoon(weg),

ñ¹ïðîò¸âüíîì¹:

11]

ñõ·íü:

kata\ kata\

ñ¥íü:

to to\

[XIII

127r,

ñ¹ïðîò¸âüíî¬ ïàê¥: 4;

XXXI

ñüá¸ðàò¸:

to\ to\

10]

suna/ptw [X 120v, 17; XXII

ñüáëþäàò¸:

sunthre/w [I 106v, 6; XVIII

141r, 25; XIX 143v, 15; XXXI 171r, 23]

ñüáëþäåí¸¬: h(

e)c e)nanti/ou [XII 173r,

o( Ui( Ui(o/j [VI 112v, 25;

150r, 4]; sunagei/rw [X 120v, 23]

//

wòü

//

Ñ¥íü:

XVII 137v, 3]

to\ to\ e) e)/mpalin

14]

ñ¹ïðîò¸âüíààãî:

7]

o( ui( ui(o/j [XVIII 141v, 21-22; XXVI

159r, 7] //

e)nanti/on [I 106v, 26; X 121r, 21; XX

ñ¹ïðîò¸âüíî¬:

h( sxi= sxi=noj (mastiekboom) [XXXI

175r, 7]

ïî

//

mataio/thj [XXVII 162v,

22]

e)nanti/oj [XII 124v, 18;

154v,

//

h( mataiologi/a [XII 122r,

153v, 14]

beslist, absoluut) [XXVI 159v, 12]

ñ¹ïðîò¸âüíü:

ta\ o) o)/nta

ñ¹¬òà: h( mataio/thj [XXI 149r, 4] ñ¹¬òüíü: ma/ taioj [XVI 134v, 21; XXIII ma/taioj

e) ) antio/thj [I 107r, en

105v, 23]

ñ¹ïðîò¸âü:

ñ¹ùüñòâ¸ÿ:

26]

14; XI 122r, 18]

ñ¹ïðîò¸âîðý÷¸¬:

//

[XVI 134v, 17]

//

[XXIX 166r, 10]

124v,

//

14; XV 134v, 5; XVIII 142r, 25; ХХХI

154v, 4]

120v,

w) ) obo/ra (vleeseters, wm

16; VI 112v, 14; VIII 116v, 17-21; XI 122r,

ñ¹ìüíýí¸¬:

[X

ñ¹ðîâî-

ñ¹ðîâüñòâî: h( w)mo/thj [XXVI 160v, 15] ñ¹õü: sklhro/j [XXVI 158v, 15] ñ¹øà: h( h)h)/peiroj eiroj [I 108v, 13] ñ¹ùüñòâî: h( ou)si/a [I 106v, 7; 107r, 7-

yh=foj foj [XXVI 157v, 14]

e)/mpalin

e)nanti/wj

w)mo/tatoj [XXVII 163r, 6]

h( kri/ kri/sij [XXIX 167r, 16]; h(

9]

//

ñ¹ðîâàÿ ÿä¹ùàÿ: ta\ ta\ wm ) obo/ra [VIII 118r, 19] // ñ¹ðîâý¸:

a)pokri/nw [I 106r, 18]

147r,

//

25]

roofdieren) [XIX 143v, 15]

15; XXVI 157r, 1; XXVII 162v, 6];

XXIV

120v,

e)/xein [A 104v, 4-11]

137v, 24; XIX 144r, 4; XXX 169v, 3]

13];

[X

ïàê¥ æå

pa/lin d' auå to to\

ñ¹ïðîò¸âüíý ¸ìýò¸:

109v, 12; VIII 115r, 16; X 119v, 21; XVII

ñ¹äü:

ta\ e)nanti/a [I 107r,

//

sunth/rhsij [XIX 143v,

12; XXXI 178r, 5]

81


ñüáîðü: o( dh=moj [XXIX 166r, 14] ñüáîðüíü: kaqoliko/j [XVII 140r,

XXIII 152v, 7]; to\ to\ kaqesthko/j [XII 18;

122v,

XXVI 161r, 5]; kaqo/lou [XXIII 151r,

11]; periektiko/j

sugkro/thma

[XV

134r,

20];

[XXVIII

165r,

to\ to\

ñüâðüø¸ò¸:

11];

suntele/w [I 106r, 17; 108r,

10]; dianu/w [XXII 149v, 4]; teleio/w

e)kbai/nw [XIV 131v, 3-19;

[XXX 171r, 12]; katarti/zw [XXIV 154r, 18-26]

ñüâ¥øå: a)/nwqen [XXXI N-173r, 24] ñüâüçâ¥øàò¸: sunepai/rw [XIX

h( e) e)/kbasij [XIV 132v, 21;

XXVI 157r, 7-22]

145r,

7]

ñüâåçàò¸: peda/ peda/w [I 107r, 26] ñüâåçü: o( su/ndesmoj [XXXI 175r, 21] ñüâ¸äýò¸ // ñüâ¸ä¸ìî¬: to\ to\ sun sunun-

ñüâüçðàùàò¸:

sunau/comai [XXX 171r,

11]

ñüâüê¹ï¸ò¸:

qewrou/ qewrou/menon [XXV 156r, 9]

sullamba/nw

[XVII

138v, 25]; sunarta/ sunarta/w [A 104v, 8]

ñüâüwáðàæàò¸:

u(ponoti/zw [XXXI N-174r,

8]

ñüâëýù¸ñå:

[VIII

[XXIII 153r, 5]

e)kbai/nw [A 104r, 24]

ñüâëàæàò¸:

teleio/teroj

//

ñüâðüøåíý: telei/wj [XVI 134v, 18] // ñüâðüøåíü á¥ò¸: teleio/omai

h(

XXVI 158r, 8]

ñüá¥ò¸ñå: ñüá¥ò¸¬:

6]

a)kro/tatoj [I 107v, 1; XXII 149v, 5] //

a)nade/xomai [XXXI 177v, 2]

ñüá¥âàò¸ñå:

134r,

oi(

117r, 21; XXI 147v, 5; XXXI 176v, 17];

sugkrote/w [XV 134r, 18];

sunagei/rw

[XV

ñüâðüøåíý¸:

sullogh/ [XXIII 153v, 12]

ñüáüðàò¸:

ñüâðüøåí¸¸:

//

teleio/teroi

[XII 123r, 17] //

ñüáîðüíî: kaqo/lou [XVII 140r, 18] ñüáüðàí¸¬: h( su/nodoj [I 107r, 24];

25]

sundiasxhmati/ sundiasxhmati/zw

(mee omvormen, een aangepaste vorm a)pekdu/omai [XXXI 180v,

geven) [VIII 118r, 24]

ñüâýäýòåëüñòâî:

14]

ñüâðüøàò¸: teleio/ teleio/w [XVIII 142v, 17] // ñüâðüøàò¸ñå: sunaparti/zomai

158r, 12-26; 162r, 11]; to\ rion to\ martu martu/ artu/rion [XII 122v, 13]

ñüâýäýòåëüñòâîâàò¸:

[XXXI 178v, 9]

ñüâðüøåí¸¬: h(

telei/wsij [XXX 170r, 1;

ñüâýòîâàò¸:

[XXXI 180v, 12]; to\ to\ te/leion [VIII 117r,

u(poti/qemai [XXIV 154v, 3]

ñüâýòü:

[I 108r, 26; VIII 116r,

8; XIV 131r, 19; XV 134r, 14-22; XVII

XVIII 142r, 19; XXII 149r, 20]

ñüâýøàò¸:

180v, 1-6]; a)/rtioj [XXVI 161v, 3] // teleutai=oj

ñüâðüøåíî¬:

te/leioj] eioj

[VIII

117v,

u(poxala/w

los

laten,

ontspannen [IX 119v, 4]; e)pixala/w

pro 8]

h( boulh/ boulh/ [III 109v, 26; 110r, 15;

138v, 18; XXXI 176v, 2-22(2); 180r, 19; [i.e.

sumbouleu/w [XX 147r, 14-

16; XXVI 157v, 15; XXXI 180v, 11];

23]; h( a) ) ro/thj [XXIII 152v, 9] ak

ñüâðüøåíü:

marture/w [XII

125r, 14; XXIII 153r, 8; XXVI 157r, 16]

171r, 10; XXXI 176r, 16]; h( teleio/thj

ñüâðüøåíü: te/leioj

h( marturi/ marturi/a [XXVI

neerlaten [XIV 128v, 26]

ñüâýùàò¸: sumfqe/ggomai [IX 119r, 15] ñüãëàãîëüí¸êü: o( sunh/goroj [XXI

//

to\ to\ te/leion [VIII 116v,

11; 117r, 18; 117v, 7-14; XVI 135r, 9; XXX

147v, 18]

ñüãëàøàò¸ñå:

169v, 25; 170r, 1; XXXI 176v, 21; 180r, 314]; to\ to\ a)kro/taton [XVII 138r, 11;

sumbai/nw [A 104v, 9];

sumfe/romai [A 104v, 12]

82


ñüãëàøåí¸¬: h( sun sunw unwdi/a [IX 119r, 14] ñüãíýòàò¸ // ñüãíýòà¬ìü [pass. pro act.]: e)kpie/zwn wn [XXXI 179v, 9] ñüãðýâàò¸: e)kqermai/nw [XXXI 175r, 4] ñüãðýøàò¸: a(marta/nw [XXIX 167v, 9] // ñüãðýøàò¸ [act. pro pass.]:

Ñüäýòåëü:

XXIV 155r, 24]

ñüäýòåëüñòâî:

ñüäýòåëüñòâîâàò¸: 125v,

XXXI

176v,

13]

//

o( Dhmiourgw=n

[XXX 169v, 7]

ñüäýÿí¸¬:

to\ to\ plhmme/lhma [XIX 144r, 24]

ñüã¹ùåí¸¬: h( ph=cij [XXXI 172r, 1] ñüäðîá¸ò¸: kataleai/nw [XXVI 158v,

h( sunergi/a [VI 112v, 6;

XIX 144r, 20]; h( sune/rgeia [XXX 171r, 15; XXXI 178r, 12]

ñüäýÿò¸: e)nerge/w [III 110r, 5] ñüæåù¸: a)potefro/w [XXVII 162v, 10] ñüæ¸òåëü: ef) e/stioj [II 109v, 5] ñüæ¸òåëüíü: sunoikh=saj (< sunsun-

17]

h( a)nai/resij [VIII 118r,

13]

ñüäðüæàí¸¬: h( sunoxh/ sunoxh/ [XII 124v, 2] ñüäðüæàò¸: sune/xw [XIII 126r, 22;

oike/w, samenleven) [XXVIII 163v, 15]

ñüæ¸òåëüñòâîâàò¸:

126v, 24; 127r, 3; XXXI 171v, 1]; kate/xw

[XXXI 179r, 13 (tlk.)]; diakrate/w [I

sunoike/w

[XVII

136v, 14]

ñüçàä¸:

106r, 22]

[I 107v, 8] //

kato/pin [XXXI 178r, 21; N-

ñ¥¸ ñüçàä¸: o(

173v, 17] //

pass.]: sundiasundia-

kato/pin

[XXIX 168v, 22]

ñüçüäàí¸¬:

pne/omai [XIV 129v, 5]

ñüäýâàò¸: a)perga/zomai omai [IX 119v, 2] ñüäý¸ñòâ¸¬: h( sunergi/a [VII 114r, 10] ñüäý¸ñòâî: h( sunergi/a [VII 114v, 26;

to\ to\ pla/ pla/sma [IX 118v, 11;

XIII 126v, 11; XVII 141r, 4; XVIII 142v, 10; XXIII 151r, 4; 151r, 20; XXIX 166v, 7; XXXI 176v, 26]; h( kti/ kti/sij [XVII 139r, 22]; h( dia/ dia/plasij [XXX 170r, 10]

XXXI 172r, 9; 177r, 18]

ñüäý¸ñòâîâàò¸:

6;

Ñüäýòåëüñòâ¹¬¸:

12-15]; to\ to\ a(ma/rthma [XXI 148r, 10];

ñüä¥õàò¸: sumpne/w ñüä¥õàò¸ [act. pro

dhmiourge/w [III

110v, 3; IV 110v, 11-23; VI 113r, 9; XII

h( a(marti/a [XVIII 141r, 6-

ñüäðîáë¬í¸¬:

h( dhmiourgi/a [XVII

138v, 14; XXX 169r, 24; XXXI 171v, 11]

a(marta/nomai [XIX 144r, 25]

ñüãðýøåí¸¬:

o( Dhmiourgo/ Dhmiourgo/j [V 111v, 20;

Ñüçüäàòåëü:

sunerge/w [VII 114v,

18; VIII 115v, 3; XXXI 179r, 25]

o( Pla/ Pla/sthj [V 111v, 4;

VIII 118v, 7]

ñüäý¸ñòâüíü: sunergo/j [VIII 115r, 19] ñüäýëàâàò¸: e)rga/zomai [XIV 128r, 23] ñüäýëàò¸: e)rga/zomai [XXVI 160v, 10];

ñüçüäàò¸:

kti/zw [A 103r, 24; XVII 140r,

17; XXVI 162r, 24; XXXI 180v, 18]; pla/ssw [XIX 145v, 17; XX 147r, 6;

a)perga/zomai [VII 114r, 23; XVII 138v,

XXIX 166v, 1]; diapla/ssw [B 106r, 6;

21; XIX 144r, 21]; e)nerga/zomai [A

XXIX 166r, 6] //

103v, 24]; e)naperga/zomai [I 106v, 13];

[XVII

katerga/zomai

Ñüçüäàâ¥¸:

[XXVI 159r, 12] //

ð¹êàìà ñüäýëàò¸: e)gxeirourge/w

5;

139v,

ktisto/j 2-16]

//

o( Kti/saj [A 103r, 25;

VIII 115v, 13; XI 122r, 21; XVII 136v, 7; XXXI 180v, 16]; o( Pla/saj [VI 112v,

[XXXI 176v, 3]

ñüäýëîâàò¸:

136v,

ñüçüäàíü:

a)perga/zomai [ХХV 156v,

15]

ñü¸çäàò¸

8; XXVIII 165v, 17; XXXI 179v, 20; N-

//

ñü¸çäàíü:

sundoqei/ sundoqei/j (<

sundi/dwmi, wmi verspreiden) [XIX 143r, 17]

173v, 20]

83


ñü¸çìýíÿò¸:

ñüë¸òüíü:

sunecalla/ssw ((mee)

ñü¸çðýâàò¸:

sunecwqe/w (mee

10]

ñüë¸ÿò¸:

uitstoten) [XII 124v, 25]

ñü¸ìåíîâàò¸:

sunonoma/zw [XVII 140r,

ñü¸ñïëüí¸ò¸ñå:

ñüëîæåí¸¬:

sunaparti/zomai

ñü¸ñïëüíÿò¸ñå:

132v, 6; 133r, 22; 133v, 6; XIX 143r, 23;

sunaparti/zomai

144r, 10; XXI 147v, 11]; h( sundia/ sundia/qesij [XIV 130r, 25; XXI 148r, 19]; h( sumbolh/ sumbolh/

(samen eindigen) [XVII 140v, 4]

ñü¸ñïîâýäîâàò¸:

sunomologe/w [XVII

[XXII 150r, 5; XXXI 171v, 2; 172r, 14; N173v, 3]; h( diaskeuh/ diaskeuh/ [IX 119v, 3; XIV

139r, 25; XXVI 158v, 2]

ñü¸ñï¥òîâàò¸:

suneceta/ suneceta/zw

129r, 12]; h( e( e(/cij [A 103v, 23]

(ook

ñüëîæ¸ò¸ñå:

onderzoeken) [V 111v, 21]

ñüêàçàí¸¬:

h( dh/lwsij [XIV 131v, 10];

sunti/qemai [B 105v, 22; XI

121v, 11; XXIV 154r, 8]

ñüëîæüíü

h( e) ) h/ghsij [XX 146v, 24] ec

ñüêàçàòåëü: o( e)pii+/stwr [XXIII 151r, 6] ñüêàçàòåëüíü: e(rmhneutiko/j

ñüëîæüíî¬:

//

to\ to\ su/ su/nqeton qeton

[XXIV 155r, 10]

ñüë¹÷à¸: h(

(betekenend, beschrijvend) [XXV 156r, 16]

ñüêàçàò¸:

h( dia/ dia/qesij [XII 122v, 15;

124r, 10; 124v, 12-18; 125r, 7-21; XIV

(samen eindigen) [XXIII 152r, 7]

a)naxe/w [XXVIII 165r, 12];

sugxe/w [XXXI 171v, 23]

15]

<

sugxe/w, samengieten, mengen) [XX 147r,

wijzigen, veranderen) [VI 112v, 12]

sugkexume/noj (gemengd;

e(rmhneu/w [IX 118v, 26; XIV

to\ to\ su/mptwma [XII 124r, 18];

su/mptwsij

(contractie,

samen-

trekking) [XII 124r, 23; 124v, 16; XXXI

ïî ñüë¹÷àþ:

tuxo/n [XIX

132v, 22; XX 146v, 1; XXI 148r, 20; 148v,

179v, 2] //

20]; fra/zw [XXVI 162r, 17]; gnwri/ zw gnwri/zw

145v, 8; XXIII 153r, 12; XXXI 174r, 22

(herkennen) [X 121r, 15]

(tlk.)]; kata\ kata\ to\ to\ sumba/n [X 120v, 10;

ñüêàçîâàò¸: ñüêâàøàò¸:

ermhneu/ (rmhneu rmhneu/w [VIII 117r, 8]

XIV 129v, 21]

ñüë¹÷àò¸ñå:

kaqugrai/ nw [XXXI 171v, kaqugrai/nw

1]

ñüêîíü÷àí¸¬:

sumbai/nw [I 107r, 26; X

121r, 1; XII 125v, 7; XIV 129v, 6-24; h( sumplh/ rwsij [XXIII umplh/rwsij

XXVIII 165v, 8; XXXI 173r, 10; 178v, 21]

150v, 16; XXXI 176v, 18]; to\ rwma to\ plh/ lh/rwma

[XXIII 152r, 24]; h( sunte/ leia [XVII unte/leia

h( su/mptwsij (contractie,

ñüë¹÷¸ò¸ñå:

tugxa/nw [I 107v, 24; VI

samentrekking) [XXXI 179r, 17]

140v, 19]

ñüêîíü÷àò¸: tele/ tele/w [XXIII 152r, 10] // ñüêîíü÷àò¸ñå: teleuta/ / [XXVI 159r, teleutaw

112v, 8; XIII 126v, 17; XIV 127v, 23; 130v, 1; XXVI 158r, 23]; sumbai/nw [XXVI

9]; eklei/ )klei/pw pw [XXVI 159v, 18; 162r, 26] klei

ñüêðîâ¸ùå: o( qhsauro/ hsauro/j [II 109r, 14] ñüêð¥ò¸: kru/ ptw [VIII 115v, 17; kru/ptw

ñüë¹÷åí¸¬:

158r, 16]; sumpi/ptw (invallen, samentrekken) [XII 124r, 16]

IX

ñüìàòðÿò¸:

e)piske/ptomai [XII 124r,

ñüì¸ð¬í¸¬:

h( ei)rh/nh [VII 114v, 14;

8]; katanoe/w [XXVI 157v, 3]

119r, 11; XIV 132r, 17; XXVIII 164v, 8; XXX 169v, 5]; egkru/ )gkru gkru/ptw ptw [XXI 148r, 110]; katakru/ ptw [XXVI 160v, 25]; katakru/ptw

VIII 118r, 4]

ñüìîòð¸òåëüíý:

egkatakru/ )gkatakru gkatakru/ptw ptw [II 109r, 15] pt

ñüëàãàò¸: e)nti/qhmi [XVI 135v, 10] ñüëåæàò¸: dia/keimai [XI 121v, 14]

110r, 24]

84

perieskemme/ perieskemme/nwj [III


ñüìîòð¸ò¸:

ñüìýð¬íü // ñüìýð¬íî¬:

e)piske/ptomai [XXIX 167r,

2]

ñüìîòð¬í¸¬:

to\ to\ tapeino/ tapeino/n

[XXIII 152r, 1]

ñüìýñ¸ò¸:

h( oi)konomi/a [XXIII 153v,

mi/gnumi [XXI 147v, 17; XXXI

1; XXVI 157v, 14; XXXI 172v, 21; 178r,

177v, 16]; e)gkatami/gnumi [II 109v, 14;

20; 177r, 24; 177v, 21]; o( stoxasmo/j

XII 123v, 5; XXVIII 163v, 1]; katakata-

[XVII 140r, 7]

mi/gnumi [XXIII 151r, 24]; a)nami/gnumi

ñüìðàäü: o( bo/rboroj [XXI 148r, 6] ñüìðüòîíîñüíü: qanathfo/roj roj [VII

[XXVII 163r, 6]; a)naxe/w [XXVIII 163r, 24]; furw/ [XIV 130r, 19] // ñüìýøåíü: su/mmiktoj [IX 119r, 12; XX 147r, 11]

113v, 2]

ñüìðüòü:

ñüìýñüíü:

o( qa/natoj [XVIII 141v, 4; XX

su/mmiktoj [XXI 147v, 15-25;

146v, 18; 147r, 15; XXI 148r, 25; 148v, 6-

148r, 23; 148v, 19]; summigh/j [XX 146v,

18; XXIII 152v, 10; XXVI 159r, 21; 160v,

14]; ep ) i/miktoj iktoj [XX 146v, 18]

ñüìýøàò¸:

10; 161r, 26; 161v, 21; XXXI 173r, 13]

ñüìðüòüíü

//

ñüìðüòüíî¬:

to\ to\ qnhto/n

ma/ssomai

(tot

uitdrukking

brengen;

modelleren, afbeelden (in)) [XIII 126v, 15]

ñüìýøåí¸¬:

o( klo/noj [XII 124v, 24];

h( su/gxusij [X 120r, 12]

h( mi/ mi/cij [I 107r, 23; V 111v,

10; XXVIII 164v, 17; 165r, 14; XXXI N-

ñüì¥ñë¸ò¸: dianoe/omai [XVII 140r, 12] ñüì¥ñëü: h( dia/noia [XII 123r, 7-9] ñüì¥ñëüíü // ñüì¥ñëüíî¬: to\ to\ diadia-

173r, 19]; h( suna/ suna/feia [XVI 135v, 13]

ñüíàçíàìåíîâàò¸:

suntekmai/romai

(afleiden uit) [XXX 171r, 1]

ñüíàï¸ñàò¸:

nohtiko/n [XII 123v, 8-26; XIV 133r, 6]

sumparagra/fw

((bovendien) afbeelden, verbeelden) [IV v. de

111r, 2]

ñüí¸çüòðüçàò¸:

lippen; het sluiten, sluiting) [IX 119v, 9]; h(

mu/sij (gez. v. oi( po/roi v. h. lichaam; het

sugkataspa/w (mee

omlaag trekken) [XIX 145r, 12]

ñüí¸ò¸:

sluiten, sluiting) [XII 124r, 9]; o( mu= mu=j (spier) [XII 123v, 5; XXXI N-173v, 3]

katabai/nw [XXVI 159r, 9; 161r,

23]

ñüí¸ò¸¬: h( suzugi/a [XXXI N-173v, 21] ñüí¸ÿ: ta\ e)nu/pnia nia [XIV 133v, 1-8] ñüíü: o( u(u(/pnoj [B 105r, 17; XIV 127v, 17;

su/mmetroj [XXIII 152r, 4;

XXVI 158v, 17; XXX 171r, 15]; tapeino/j

[XXIII 151r, 23] // ñüìýðüíý: metri/wj

[XIV 128r, 24]

ñüìýðÿò¸ñå:

14];

a)nami/gnumi [XXXI 179r, 8 (tlk.)]; a)naa-

e)piqolw=n [XIV 131v, 23]

ñüìýðüíü:

107r,

[XV 134r, 24; XXXI 172r, 11; 175v, 10];

ñüì¹ò¸ò¸: sugxe/ sugxe/w [XIV 131r, 25] ñüì¹ùàò¸ñå: e)pitara/ssomai [XII 123v, 6] // ñüì¹ùà¬ìü: [constr. pass.]

ñüìýæàò¸ñå: mu/w [XII 124v, 10] ñüìýæåí¸¬: h( e)ep) i/musij (gez.

[I

e)pimi/gnumi [X 119v, 23]; katami/gnumi

[XVII 136v, 22; XVIII 141r, 24]

ñüì¹ùåí¸¬:

mi/gnumi

128r, 10; 128v, 3; 129r, 5-13; 129v, 6-13-

koilai/nomai (gez. v. de

18-23; 130r, 9; 130v, 12-16-22; 131r, 17;

keel; hol gemaakt worden, hol staan) [IX

132r, 8; 132v, 11; 133r, 6; XXVI 159r, 24;

119v, 4]

161r, 26; XXXI 179r, 23]; to\ to\ o) o)/nar [B

ñüìýð¬í¸¬:

h( tapeino/thj [IV 110v,

105r, 17; XIV 127v, 17; 131v, 16; 132r, 1026]; to\ ) u/pnion [XIV 131v, 26; 132r, to\ e) en

19]

11-23; 132v, 6; 133r, 7-12]

85


ñüíüìü: h( su sunagogh/ [I 108v, 9] ñüíüíü: o)neirw/dhj [XIV 129v, 14] ñüíýäåí¸¬: h( brw/ brw/sij [XXVII 163r, 7] ñüíýäü: h( brw= brw=sij [X 119v, 17; XIX

ñüïîâýäîâàò¸:

13; XXVI 159v, 6]

ñüïîâýñòü:

ñüíýäüíü

//

ñüíýäüíàÿ: ta\ ta\

ñüïîäâ¸çàò¸:

ñüíýäüí¸êü:

ñüïîäîá¸ò¸ñå:

e) ) w/dima ed

ñüïîäîáëÿò¸ñå: a)cio/ io/omai mai [XIV 132r, 7] ñüïîêàçàò¸: sunanadei/knumi (samen

o( daitumw/ daitumw/n (genodigde,

e)/fagon

[XVI

135r,

17];

laten verschijnen) [XVII 140v, 18]

ñüïîêð¥âàò¸:

bibrw/skw [XXVII 162v, 14]

ñüwáðàùàò¸ñå: 169r,

sumperipole/w [XXIX

2]

//

11]

ñüwáðàùà¬ìü:

ñüïîëàãàò¸:

ñüïîìàãàò¸:

172v, 10]

h(

ñüwñêâðüí¸ò¸:

ñüïîñîáüñòâ¸¬:

sunhgori/a

ñüïîñîáüñòâîâàò¸:

(mee

verwoesten, ruïneren) [XXVI 158r, 4]

ñüwòâðüçàò¸ñå:

sustom sustomo/ stomo/omai

ñüïîñïýøåí¸¬:

(ver-

ñüïîñò¸çîâàò¸:

op) [XXXI 177v, 4]

ñüïàäàò¸: sumpi/ptw [XXXI 179v, 8] ñüïàí¸¬: o( u(u(/pnoj [XIV 129v, 15] ñüïàñàò¸: s%/zw [XIX 143v, 17] ñüïàñåí¸¬: h( swthri/ swthri/a [VII 113v, 13-19] ñüï¸ñàò¸: dialamba/nw ((numeriek) ñüï¸òà¬ìü:

ñüïîñýÿò¸:

sunergi/a

[XVIII

sugkatalamba/nw

suspei/rw

(mee zaaien)

[XXX 169v, 22]

ñüïîòðýáîâàò¸:

sugxra/omai

(ook

gebruiken) [XVI 135r, 12]

ñüïî÷¸âàò¸: sugkatapau/omai

(tegelijk, samen ophouden) [XIV 130v, 26]

ñüïðåæåí¸¬: h( suzugi/a [XXI 148v, 3] ñüïðåòàí¸¬: h( sust sustolh/ ustolh/ [XXXI 174v, 24

sunsun-

ñüïëåñò¸: sumple/kw [I 108r, 4] // ñüïëåñò¸ñå: prosfu/w [XXXI 178v, 1] ñüïëåòåí¸¬: h( sumplokh/ [XXIX 166r,

(tlk.)]

ñüïðåòàò¸: suste/ suste/llw [XXXI 179v, 7] ñüïðåù¸: u(pozeu/gnumi [VII 114r, 11;

19]

XXII 150r, 18]

prosfu/omai

h(

(ook vatten, begrijpen) [XXIV 155r, 20]

trefo/menoj [XVII 136v, 14]

ñüïëýòàò¸ñå:

[VII

142r, 23]

bepalen)

summaxe/w

114v, 7]

bonden zijn door een mond, samen uitlopen

vaststellen,

h( summaxi/a (mede-

werking, hulp) [XV 134r, 5; XIX 144v, 3]

sunereipo/w

//

sugkaterga/zomai [VIII

(pleidooi) [XXIV 155r, 26]

ñüï¸òàò¸

(bemerken,

118r, 16]

ñüwêëåâåòàí¸¬:

[XVII 138v, 24]

sunti/qemai

waarnemen; aannemen) [XIX 145r, 22]

h( peristrofh/ [XXXI

onderscheiden,

sugkalu/ptw [XIX 144r,

polu/strofoj [XXXI 172v, 8]

ñüwáðàùåí¸¬:

a)cio/omai [XXXI N-173v,

7]

gast, disgenoot) [II 109v, 5]

ñüíýñò¸:

sugkine/w [XII 122v, 16;

123v, 13; XIV 130v, 25; XXXI 179v, 2]

[II 109v, 1; XXIII 153v, 13]

h( i(stori/a [XVII 140r, 16;

XXIII 151v, 12; XXVI 159r, 8; 159v, 12]

145v, 14; XX 146v, 7; 147r, 5-8-13; XXI 148v, 15-18]

i(store/w [XVIII 141r,

ñüïð¸á¥ò¸

[XXVIII

//

ñüïð¸á¥âü:

sumsum-

pefukw/j (vergroeid, verbonden met) [XII

164v, 13]

ñüïîâýäàí¸¬: h( e)ch/ghsij [A 103v, 26] ñüïîâýäàò¸: i(store/w [XXVIII 164v, 8]

123r, 23]

86


ñüïð¸ëàãàò¸ñå:

ñüïðýñòàÿò¸:

[XIV

e)pisumbai/nw (raken,

sundiati/qemai

130v, 2; 133r, 1]

ñüïð¸ë¹÷àò¸ñå:

ñüïðýõîä¸ò¸:

treffen, aantasten) [XXVIII 164v, 3]

ñüïð¸ìýñ¸ò¸:

(samen

sunamei/bw

ñüðàñòàÿí¸¬:

sunai+/dioj [B 105v,

ñüïð¸÷åñò¸ò¸ñå: summete/xw

ñüðàñòâîð¬í¸¬: ñüðàñòüë¸ò¸:

sugxra/omai [VI 112v,

ñüðàñýÿò¸:

[XXXI

sugkataspei/rw

((door

vermenging) verspreiden) [XIV 133r, 21]

suntei/nomai

ñüðåáðî: to\ ) gu/rion [II 109r, 12] to\ a) ar ñüðåáðîëþá¸âü // ñüðåáðîëþá¸â¸¸:

[XIV

128r, 18]; sumparatei/ sumparatei/nw [XXIII 152v,

ñüðåáðîëþá¸¬:

h( a)nti/rrhsij [XXV

ñüðîäüíü:

a)nterwta/w [XVIII 142r, 23]

23];

to\ to\

suggene/j

[XXVII

163r, 3; XXVIII 163r, 24; 163v, 23] //

ñüðîäüíý: suggenw=j

e)nanti/a [XIV 171r,

[XXI

suggenh/j [X 120v, 8; XIX

ñüðîäüíî¬:

26; XXI 148v, 2; XXII 149v, 3] // XXXI

filarguri/ filarguri/a

144v, 2]; o(mogenh/j [XXXI 176v, 12] //

ñüïðîò¸âüíü: e)nanti/oj [XX 147r, 11] // ñüïðîò¸âüíî¬: to\ to\ e)nanti/on [I 107v, ta\ ta\

h(

148r, 5]

ñüïðîò¸âü âüïðîñ¸ò¸:

ñüïðîò¸âüíàÿ:

oi(

fila/rguroi guroi [XXI 148r, 3]

24]; sumperitei/nomai [XXXI 175v, 14]

[II 109v, 15; XII

123r, 6; XVII 139v, 19]

ñüðîäüñòâ¸¬:

ta\ ta\

a)ntikei/mena [XIV 128r, 26]

h( sugge/ sugge/neia [XIX 143r,

15]

ñüðîäüñòâî:

sunoiki/zomai [X 120v,

2]; summe/nw [XIV 128r, 13]

ñüïðýá¥ò¸:

sundiafqei/rw [XIII 126v,

7]

sunanala/mpw

ñüïðýá¥âàò¸:

h( sunana/krasij [XIV

129v, 25; XXI 148r, 19]

176r, 17]

2;

(ver-

mengen) [XXXI 175v, 6]

7; XXI 147r, 26]

//

sugkera/nnumi

147r, 21]; sugkata sugkatakera/ katakera/nnumi (ver-

arta/omai [VIII 117v, 25]

ñüïðîò¸âü

(mee

mengen) [VIII 116v, 8; XX 147r, 12; XXI

[XIX 143v,

ñüïð¸÷åñòüíü: su/mfutoj [VII 113v, 21] // ñüïð¸÷åñòüíü á¥ò¸: sunsun-

155v, 18]

sundialu/w

h( su/nthcij (versmel-

ñüðàñòâîð¸ò¸:

2]

ñüïðîò¸âîñëîâ¸¬:

[XXXI

ting, samensmelting) [XXXI 177r, 2]

18]

ñüïðîñò¸ðàò¸ñå:

3];

oplossen, doen eindigen) [XXV 156r, 23]

ñüïðîñ¸ÿò¸:

136v,

(vergezellen)

ñüðàçäð¹øàò¸:

sumple/kw [XXXI 176r,

ñüïð¸÷åùàò¸ñå:

[XVII

177v, 12]

23; XXIV 154v, 12; 155r, 23; XXV 155v,

voorbijgaan)

13]

128r,

sumpare/rxomai

sumparodeu/w

(mee

veranderen met) [XXIII 152r, 14]

ñüïð¸ñíîñ¹ùüíü:

(samen

ophouden, eindigen) [XXXI N-173v, 1]

ñüïð¸ïëåñò¸:

sunapolh/gw

h( sugge/ sugge/neia [B 105r, 2;

105v, 10; I 107r, 10-20; VI 112r, 13; XVII

sumpa/reimi (ook aanwezig

138r, 26; XIX 143r, 20; XXXI 177v, 6]

ñüðýòåí¸¬:

zijn) [XXXI 173v, 8]

ñüïðýwáðàæåâàò¸ñå:

h( a) ) a/nthsij [XXIII 152v, ap

21]

ñüñòàâ¸òåëü: o( ñüñòàâ¸ò¸ [act.

summetamorfo/omai (mee omgevormd

worden) [XIII 127r, 12]

a( ( mosth/j [IX 119r, 9] ar

pro pass.]: suni/sta tamai

(sune/ sune/sthn, sune/sthka) thka [VIII 116r,

87


25]; u(posth/ posth/somai [XXIV 155v, 7] //

ñüñòàâ¸ò¸ñå: e/sthn,

suni/sta tamai

(sun sunsun-

ñüñòàâüíü:

tw=n stoixei/ stoixei/wn [VIII 115v,

ñüñòîÿí¸¬:

h( su/stasij [III 109v, 22;

1]; e)/narqroj [VIII 118r, 22]

sune/sthka) thka [XIII 126v, 26;

XVII 136r, 23; XXVII 162v, 25; XXVIII

110r, 25; VIII 116v, 23; XIII 127r, 19; XIV

164v, 20; XXXI 173v, 1; 175v, 25];

128v, 7; XVIII 141v, 13; XXVIII 165v, 14-

u(fi/ fi/stamai tamai

20; XXX 169v, 22; 171, 14; XXXI 173v,

[XXV

(u( u(fe/sthn,

155v,

ñüñòàâ¸ò¸<ñå>:

23;

u(fe/sthka) thka

156v,

19]

suni/sta tamai

//

22; 178r, 1; 176r, 3]

ñüñòîÿò¸ñå: suni/stamai [III 110r, 17] // ñüñòî¬ùàÿñå: ta\ ta\ sunestw=ta [XXXI

(sun sunsun-

e/sthn, sune/sthka) thka [XVII 139v, 3] //

ñüñòàâë¬íü:

susta/j

sunesthkw/j sunestw/j

[XVII [XXV

ñüñòàâë¬íî¬:

to\ to\

[A 103v, 5]; 136r,

155v,

177r, 4]

ñüñòðî¬í¸¬: o( ei(rmo/j [XIV 130r, 17] ñüñ¹ä¸ò¸: sugkri/nw [XVII 137r, 8] ñüñ¹äü: o( skeu=oj [IV 110v, 9; IX]; to\ to\

15]; 25]

sunestw/j

//

[XIV

a)ggei=on [IX 119r, 16; XII 124r, 23; 125v,

128r, 22]

ñüñòàâëÿò¸:

suni/sthmi [XII 124v, 5;

1]

ñüñ¹æäåí¸¬:

XXXI N-173r, 21]; u(fi/sthmi [XXV 156v,

14] // [XXX

ñüñòàâëÿò¸ñå: suni/stamai tamai 170r, 22] // ñüñòàâëÿ¬ìü

á¥ò¸: suni/ suni/stamai [XIX 145v, ñüñòàâëÿ¬ìü: u(fista/menoj

23; 127v, 3; XV 134r, 19; XVII 138r, 16; XXVIII 164r, 3; 164v, 13; 165r, 15; 165v, 22]; h( su/ su/gkrisij [VIII 117r, 22; XVII

15] //

136r, 12]

[III

ñüñüâåçàò¸: sunde/w [XXIX 168v, 19] ñüñüâýäýòåëüñòâîâàò¸:

109v, 25]; sunista/ sunista/menoj [XXVIII 163v, 8; XXX 170r, 7]; sunesthkw/j [XXX 169r, 13]; sunestw/j [XIV 129v, 11-17] //

ñüñòàâëÿ¬ìàÿ:

ta\ ta\

summarture/w [XXX 169r, 21]

ñüñüêîíü÷àò¸ñå:

sunestw=ta

[XIII 127v, 11; XXIV 155v, 12]

ñüñòàâë¬í¸¬: o(

to\ to\ su/gkrima [XIII 127r,

sugkatalh/gw [XXIII

152r, 12]

ñüñüöü: h( qhlh/ [XXVI 158v, 12; 159v, 25] ñüòâîð¸ò¸: poie/w [A 103v, 4-6; B 105r,

ei(rmo/j [A 104v, 10; XVI

135v, 22; XXIV 154r, 10]; h( su/stasij [B

105v, 21; XXIV 154r, 7; XXV 156r, 7;

25; I 107v, 22; III 110r, 10; VI 112v, 18;

XXX 169r, 14]; h( a(rmoni/a [IX 119v, 11;

113r, 1-16; VII 114r, 17; IX 119r, 2; XI

XIV 128v, 19]; h( dia/rqrwsij [XXX

122r, 6; XVII 136r, 2-9; 137r, 20-21-22-23;

170r, 8]; to\ to\ stoixei½on [B 106r, 2]

137v, 1-14-15-19; 138r, 3-4-6; 138v, 1-6;

ñüñòàâü:

h( u(po/stasij [XIII 126r, 22;

139r, 1-25; 140r, 13; 140v, 8-9; XXIII 150v,

XVI 135v, 5; XVII 140v, 3; XVIII 142r,

24-26; 151v, 5; 152r, 1; XXVI 158v, 18;

24; XXIV 155v, 10; XXV 156v, 8]; to\ to\

159r, 3; XXXI 178r, 18; 180r, 1; 180v, 19];

stoixei=on [XVII 136r, 15; XXVIII 163r,

poie/omai [V 112r, 4; VII 114v, 10-21;

19-22; 164v, 17-18]; to\ to\ a) a)/rqron [XXX

XIII 126v, 12]; e)mpoie/w [I 107v, 17] //

170r, 13; XXXI 172v, 14; 177v, 24]; h(

Pepoihkw/j [I 106v, 18;

ar ( moni/a [XXXI N-173v, 2] //

Ñüòâîð¸¸: o(

ñüñòàâ¸:

II 109r, 21; XVII 137v, 4; 140r, 26; XVIII

Ñüòâîð¸â¥¸:

ai( a) ) thri/ai ai (‘kanalen, buizen’ (v. hart, ar

142r, 19] //

longen, lever)) [XXXI 174r, 21; 179r, 17;

[IX 118v, 12]

175r, 20]

88

o( Poih/saj


ñüòâðüæäàò¸ñå:

ñüõðàí¸ò¸:

ph/gnumai [XXXI 175v,

ñüòåãí¹ò¸:

diasfi/ggw [XII 124v, 11];

ñüòåæàí¸¬:

to\ to\ kth= kth=ma [II 108v, 21]; h(

[XXVIII 163r, 21]; fula/ttw [VIII 117r,

e)pisfi/ggw [XXXI 172r, 14]

1]; diafula/ssw [XIX 145v, 10]

ñüõðàíÿò¸:

kth=sij [II 109v, 11]

ñüòåçàò¸: perisfi/ggw [I 106v, 8] ñüòå÷åí¸¬: h( sundromh/ sundromh/ [XXV 156r, 26; ñüòåù¸: sumparaqe/w [XXIX ñüòåù¸ñå: suntre/xw

sugkatasei/omai

ñüòðüï¸ìî

o)xle/w [X

ò¹æàò¸ñ¸:

[XIV

119v,

26]

á¥ò¸:

133r, //

ñü-

XXXI

ñü¬ä¸í¬í¸¬:

h( sumfui+/a [XIII 126v, 1;

stenwqe/n

(<

suzugi/a [XXXI 178v, 14]; to\ to\ dihneke/j

benauwen,

(het eeuwigdurende, niet aflatende) [XIV 128r, 13]

ñü¬ñòüñòâüíü: XXXI

171v, 4; 172r, 14]

ñü¹ì¥øëÿò¸: sunepinoe/w

175v,

sumfuh/ / [VII 113r, 20; sumfuhj 4;

176r,

21]

//

ñü-

¬ñòüñòâüíî: sumfuw= = [XX 146v, 12] sumfuwj ñýäàë¸ùå: h( e(/dra dra [XII 123r, 23; XXXI

o( su/ndesmoj [I 106r, 22; XXXI (ook, mee

178v, 16]

ñýìå:

bevatten, begrijpen) [XXIV 155r, 17] sunecomoio/omai

to\ to\ spe/rma [XXIII 153v, 16; XXVI

158r, 19; XXVIII 165r, 24; 165v, 1-8; XXX 169v, 12-17-18]; h( spora/ spora/ [XXX 169v,

((ook) gaan lijken op) [XIV 133r, 23]

ñüõîä¸ò¸ñå: sunwqe/omai

[i.e. e(nou=n qe/sei] ei pro e)n

127r, 5]; h( e(no/thj [XIV 130v, 3]; h(

h( stenoxwri/a (plaats-

ñü¹ïîäîáëÿò¸ñå:

ïî-

//

beklemmen,

ñü¬ä¸íÿò¸

//

sunqe/sei [XI 121v, 25]

gebrek, druk, beklemming) [XII 124r, 25]

e)narmo/zw

23]

177r,

to\ to\

18]

ëîæåí¸¬ìü:

samentrekken) [XII 124r, 17]

ñü¹çü:

ñü÷åòàò¸ñå:

eeuwigdurende, niet aflatende) [XXXI

zijn) [XII 124r, 14; XIV 129r, 10; XVIII

ñüòýñêí¬í¸¬:

(var. R,Z,B

ñü¬ä¸íÿò¸: e(no/w [I 107v, 3] // ñü¬ä¸íÿ¬ìî¬: to\ to\ dihneke/ dihneke/j (het

2];

stenoxw stenoxwre/omai (ge-

ñüòýñêíý¬ìî¬:

[XXX 171r, 21];

173r, 20]

brek aan plaats hebben; beklemd, benauwd

a(rmo/zw

179v,

ñüòýñêíýò¸ñå:

steno/w,

ñü÷åòàò¸:

ñü÷¸í¸ò¸: sunta/ sunta/ttw [XIV 131r, 10] ñü÷¸í¬í¸¬: h( su/ su/ntacij [XVII 138r, 2] ñü¬ä¸í¸ò¸: e(no/w [XXXI 172r, 13; N-

[XXXI

150v, 5; 153v, 6]

21;

h( suna/ suna/feia [I 107r, 6]; h(

[VII 115r, 1] //

stenoxwre/omai [XXIII

142r,

ñü÷åòàí¸¬:

[XXVIII 165r, 1]

a)nekto\ ekto\n eiånai [XXVI 161r, 16]

e)noxle/w

ar ( mo/zw [I 107r, 18; XXXI

ñü÷åòàâàò¸) [VIII 115v, 2]; periarmo/zw

(aor.

surre/w [X 120r, 7]

ñüò¹æàò¸:

24];

ñü÷åòàâàò¸:

e)narmo/zw [XXVIII 164v, 26];

169r, 3] //

sune/dramon) ramon [X 120r, 22; XXV 156v, 7];

//

111v,

a(rmoni/a [XXXI 171v, 3; 172r, 13]

156v, 15; XXVIII 163v, 25]

ñüòðüïýò¸

[V

171v, 4]; e)narmo/zw [XXX 171r, 20]

152v, 11]

173r, 16]

s%/zw

diafula/ssw [XIX 145r, 2]

kta/omai [III 110r, 9; XXIII

ñüòðåñò¸ñå:

[VI 112v, 21];

peris%/zw [XIV 132r, 21]; a)pos%/zw

11]

ñüòåæàò¸:

dias%/zw

[XII 124r, 12];

21]

sumbai/nw [VI 113r, 6]

89


ñýìåíüíü:

spermatiko/j [XXXI 176r, 3];

17; 139v, 18; XXIII 151v, 4; XXIV 154v,

tw=n sperma/twn [XXVI 158r, 15]

ñýíîâüíü: su/skioj [I 108v, 6] ñýíü: h( skia/ [XXII 150r, 7-11] ñýí¬âüíü // ñüí¬âüíàÿ ïîäîá¸ÿ:

8]; to\ to\ kti/ kti/sma [I 107v, 22; XVII 140r, 15]

òâîð¸ò¸:

ta\

poie/w [VII 114r, 13; 114v, 25;

IX 119r, 11; 119v, 10; XIV 129r, 17; XIX

ei)/dwla wla [X 120r, 17; XII 123r, 24]

144v, 21; 145r, 16-26; XXVI 159v, 26;

ñýòîâàò¸: kataqrhne/w [XVIII 143r, 7] ñýò¹¬ ¸ñïîâýäàò¸: e)k//

XXXI 174r, 17; 174v, 23 (tlk.); 179r, 15; 178v, 3; 177r, 3; N-174r, 1]; poie/omai [II

trag%de/w [XXVI 159v, 15]

109v, 5; VIII 117r, 23; 117v, 14; XI 121v,

ñýù¸: te/mnw [VIII 116r, 22] ñý÷åí¸¬: h( tomh/ [VIII 116r, 16] Ñy¨ð·àí¸íü: o( Su/roj [XXVIII 164v, 7]

22; XII 122v, 8-14-24; 123v, 20; 124r, 18; 125r, 22; XIV 128r, 21; XVII 137v, 18; XXI 147v, 7; XXIII 150v, 3; 153r, 25; XXVI 157r, 4; 160v, 16-18; XXX 170v, 2026; XXXI 177r, 3]; e)mpoie/w [XV 133v,

Ò

25]

ai)tia/omai

òà¸íà: to\ to\ musth/ musth/rion [XXIII 152r, 21] òà¸íü: mustiko/j [XXXI 180v, 8] òà¸íüñòâî: to\ to\ musth/rion [XVIII 141v,

mure/w

[XXVI 159r, 20; XXX

132v,

òâîð¸ò¸:

143r,

18]

19]

//

//

plhmplhm-

ï¹òü

25]

òâðüäîñòü:

h( pagio/thj [I 106v, 10]; h(

sterro/thj [VII 114r, 3; XXXI 172r, 4-

ou(/tw(j w j) [II 109v, 10; VIII 115v, 9;

XII 122v, 12; XIII 126v, 8; XVIII 141r, 17;

12]

òâðüä¥í¸:

XIX 145r, 5; XXIII 152r, 12; 152v, 21;

h( froura/ [XXXI N-173v,

12]

XXVI 159r, 8; XXIX 166r, 22]

òàêîæäå:

[XIX

òâîð¸ò¸:

òâîð¸ò¸: o(dopoie/w [XXVI 159v, 4] Òâîðüöü: Poihth/j [II 109r, 2; III 110r,

170r, 23]

òàêî:

[XIV

íàâîäüí¬í¸¬

18; XXVI 158v, 1]

òà¸ò¸ñå: lanqa/nw

â¸íîâüíü

//

òâðüäü:

w(sau/twj [III 110r, 15; VIII

pa/gioj [I 106v, 3; XXII 149r,

a)sfalh/j

117r, 4; XI 121v, 13; XVII 139v, 1-17;

22];

140v, 13; XXII 149r, 17; XXIV 155r, 6;

sterro/j [XXXI 172r, 18]; tulw/dhj

XXVIII 163r, 26; 164v, 12]

[VIII 118r, 12]; a)kate/rgastoj [XXVI

òàìî: e)kei= ¸ òàìî:

[XXXI

òâðüäî¬:

N-173v,

14];

to\ to\ a)sfale/j

[XII 124v, 9; XXIV 154r, 25] //

158v, 14] //

ka)kei= [XXIV 154v, 5; XXIX

[VII 113v, 15; XXVI 157r, 7; XXXI N-

166r, 16]; e)kei=qen (van daar) [XXIX

173v, 12-22]; to\ to\ sterro/ sterro/n [I 106v, 9] //

168v, 12]

òàìîøüí¸¸

(attr.):

o(

e)kei=qen

òâðüäàÿ:

ta\ ta\ pa/gia [I 107r, 10]; ta\ ta\

sterra terra/ [XXXI 172r, 8] //

[XII

123v, 17; XIX 143v, 1]; o( e)kei= [XXIII

monimw/ monimw/teroj

[XXII

153r, 23]; o( au)toqi/ [XII 123v, 5]

sterew/teroj

[XXVI

òâàðü:

h( kti/sij [A 103r, 23; 104r, 18; B

sterro/tatoj

[XXXI

òâðüäý¸:

149r, 158v,

21];

N-173v,

15];

a)sfale/steroj [XXXI N-173v, 6]

104v, 23-24; I 106v, 23; 107r, 2; 107v, 8-21; 108v, 17; II 108v, 20; 109r, 6-22; III 109v, 19-24; 110r, 16; XVI 134v, 11; XVII 137v,

90

14-19];


òåãîòà:

òîïëîòà:

to\ to\ a)/xqoj [VII 114v, 14]; to\ to\

ba/roj [XIV 131r, 21; XXVI 159v, 14]; o(

XIV 128v, 16; XXXI 171r, 25; 173r, 22;

o)/gkoj [XXIII 152v, 18; XXXI 178r, 6]

òåæàò¸: bri/qw [XXIII 152v, 17] òåæåñòü: h( baru/ baru/thj [I 107r,

h( qermo/ qermo/thj [XII 123r, 10-11;

177v, 5]; h( qermasi/ qermasi/a [XXXI 174v, 17 (tlk.); 178v, 22]; h( ze/ ze/sij [XII 125r, 7]

òîïëî:

24; XIV

132v, 25]; to\ to\ ba/ ba/roj [I 107r, 26; XIV

to\ to\ qermo/ qermo/n [XXXI 174v, 20-26;

179r, 4-7-12 (tlk.)]

òîïëîòüíü:

128v, 26; 133r, 9; XIX 145r, 11; XXIII

qermo/j

[XXXI 173v, 13; (var. Z òîïëü)

152v, 16; XXV 156r, 11; 156v, 3; XXXI

178r, 15]; qermo/teroj

172r, 20]; o( o) o)/gkoj [XXIV 154v, 21]

128v, 13]; qermantiko/j [XXXI 177r,

òåæüêü:

[XIV

baru/j [I 107r, 19; X 119v, 16;

25]; e)/nqermoj [XXX 170v, 25; XXXI

XIII 127v, 14; XIX 145r, 14; XXIII 150v,

178v, 2]; e)/mpuroj [XXXI 177v, 2]; tou=

14] // òåæüêàÿ: ta\ ta\ bare/a [I 106r, 20]

//

òåæüêî¬:

qermou=

òîïëîòüíî¬:

to\ to\ baru/ [I 106v, 2; XIX

145r, 14]

òåøê-: òåù¸:

177r,

18]

//

to\ to\ qermo/ qermo/n [XII 123r,

14; XXXI 179v, 16]

cf. òåæüê-

a)potre/xw

[XXXI

òîïëü: [VIII

115r,

22];

qermo/j [XXX 170v, 21, XXXI

173v,

6]

//

òîïëî¬:

to\ to\

qermo/n

e)ndiaqe/w [I 108v, 4]; e)ndiarre/w [VIII

[XXVIII 163r, 25; XXXI 171r, 26; 173r, 23;

118r, 21] //

173v, 8; 174v, 10-15-16; (tlk.); 178r, 4;

òåê¥: r(e/wn [I 107r, 11; XIV

127v, 22; XXVIII 164v, 11]; r(ow/dhj

178v, 23; 177v, 12-18; N-173r, 17]

òî÷üöü: o( troxo/ troxo/j (wiel) [I 106v, 4] òðàâà: h( po/ po/a [I 108r, 24; VIII 115v, 13;

[XIV 127v, 18; XVIII 143r, 12; XXIII 152r, 8]

òå÷åí¸¬:

h( r( ( h/ [XIV 128r, 2]; h( r( ( /sij ro ru

118r, 13]; o( xo/rtoj [XXX 169v, 13] //

[XXVIII 164r, 14]; o( dro/ dro/moj [XXII

òðàâ¹ ÿñò¸:

149v, 5-19]

23]

ò·ãðü: h( ti/grij [VII 113v, 11] ò¸ìýíü: i)luw/dhj [XXXI 177r, 9] ò¸õü: a)/netoj (los, ongebonden, vrij)

òðàïåçà:

pohfage/w [VII 114r,

h( tra/ tra/peza [II 109v, 4; XXIII

153v, 14; XXVI 159v, 26]; h( pandaisi/ pandaisi/a

[II 109v, 9]

òðåò¸¸: tri/ tri/toj [XXXI 171v, 1] òð¸¬, òð¸: trei=j, tri/a [VIII

[XXIII 150v, 18]

ò¸ø¸íà: h( galh/ galh/nh [I 108v, 9] òëüêîâàí¸¬: tlk. [XXXI 174r, 21] òëÿ, òë¬-, òëý-: cf. òüëÿ, òüë¬-, òüëýòìà: cf. òüìà òîãäà: to/te [XIII 126v, 3; XVIII 141r, 18;

115v, 22;

116v, 22; 117r, 11; XV 134r, 10-18; XXXI 173v, 23]

Òðî¸öà: h( Tria/ Tria/j [VI 113r, 3] òð¹áà: h( sa/ sa/lpigc [XXIII 152r, 24; 152v, 12; XXVI 161r, 24]

òð¹äîëþáüíü // òð¹äîëþáüíý¸øå (adv.): filoponw/teron eron [XXVIII 164r,

XXI 149r, 3; XXII 149v, 6; XXIII 151v, 69; 152r, 8]; thnikau=ta [XIV 130r, 5; 130v, 16; XXIII 150v, 17]

12]

òîêü: o( po/roj [XXXI 173v, 4] òîìë¬í¸¬: h( timwri/ timwri/a [XVIII 141r, 16;

òð¹äü:

o( po/ po/noj [A 103v, 12; VII 114r,

23]; h( e) ) gwdi/a [XXXI 165r, 19] er

òð¹ïü: to\ to\ ptw=ma [XXVI 160r, 16] òðüæ¸ùå: o( stenwpo/j [X 120r, 25]

XX 146r, 21]

91


òðüíîâüíü:

òüëýò¸ // òüëý¬ìî¬: to\ to\

tw=n a)kanqw=n [XXXI N-

173v, 9] //

ñàäü òðüíîâüíü:

o(

fqeiro/menon [XVII 136v, 13]

òüëÿ: h( diafqora/ [XXI 148v, 6] òüë¬òâîðüíü: fqoropoio/j [XXXI 173v,

qa/mnoj [XXIX 167r, 14; 168r, 23]

òðüïýò¸:

fe/rw

[XXIII

153r,

6];

a)ne/xomai [XXIII 153r, 22]

19; 175r, 1]

òðüñòü: h( kala/ kala/mh [XXX 169v, 14] òðýáîâàòåëüíü: e)pideh/j [XXXI 178r, 2] òðýáîâàò¸: de/omai [VII 113v, 10; 114r,

òüìà: to\ to\ sko/toj [XXII 149v, 23; 150r, 8] // òüì¥: h( muria/j [VIII 117v, 26; XVIII 142r, 7-25; XXXI 177v, 14; N-174r,

10; VIII 115r, 13; XXIX 166v, 26; XXXI

2; 175r, 23]

òüíüêü: lepto/j [I 108v, 15; XII 124v, 10] // òüíüêî¬: to\ to\ lepto/n [I 107r, 6; VIII

174r, 23; 174v, 16 (tlk.)]; prosde/omai [XIV 132v, 9]; e)pide/omai [XXXI 173v, 22]; xra/omai [VI 112v, 4; X 120v, 16]; a)cio/w

116v, 20; XIV 131v, 4; XXXI 177r, 7] //

òüíüê¥¬ êîæå:

[XXIV 155v, 5]; xrhsimeu/w

(bijdragen tot, nuttig zijn voor) [XXXI 172v, 2] //

¬æå òðýáîâàò¸:

123v, 24; 124r, 3] //

to\ to\

ai(

òüíü÷à¸:

xrh xrhz= on [i.e. to\ to\ xrh/zein] ein [XIII 127r,

u(me/nej

[XII

æ¸ë¥ òüíüê¥¬:

[XXXI

175r,

20]

//

lepto/tatoj [XXXI N-173r,

18]; a)mudro/teroj [XXXI 176r, 15; 176v,

9]

òðýçâýí¸¬: h( nh=yij [XIV 132v, 26] ò¹ // ò¹ ñ¥¸: o( parw=n [XXVI 159r,

16] // [XII

4]

òüíü÷à¸ø¸ÿ êîæà: o( u(mh/n 123r, 18] // òüíüöý: a)mudrw=j

[XIV 131r, 22]

ò¹æäü:

òüùà: h( penqera/ penqera/ [XXVI 159r, 2] òüùàí¸¬: h( spoudh/ [A 103v, 19;

a)llo/trioj [IX 119r, 3; XVII

138r, 6; XXI 148v, 3; XXVIII 164v, 4; XXX 171r, 19-21]; e)pi/kthtoj [XXXI 178r, 7] //

ò¹æäî¬

(=

ò¹æä¬¬):

òüùàò¸ñå:

13] //

òüù¸ìü á¥ò¸:

[XXVI

160r,

17];

e)pispeu/dw

spoudazo/menoj

(eiå eiånai) ai [XXI 148r, 13]

òüùåñëàâ¸¬: o( ko/mpoj [XVII 136r, 16] òüùåòà: h( zhmi zhmi/ hmi/a [XXIII 150r, 26] òüùü: keno/ keno/j [XXVI 162r, 18] òü÷¸þ: mo/non [I 107v, 10; VIII 115r, 21;

116r, 6; 117v, 11; XVIII 141v, 17; XX 146r, 10; XXIII 152v, 11; XXVI 162r, 13; XXVII 162v, 25; XXVIII 165r, 16; XXXI 178r, 3]; mo/noj (adj.) [III 110r, 17]

XIV 130r, 8; XV 134r, 2; XXVIII 166r, 1];

h( fqora/ [XV 134v, 3 XXXI

ei) mh/ (als niet) [XXX 170v, 24]

òýëåñüíü:

174v, 1 (tlk.)]; h( diafqora/ [XXVI 160v,

òüëýíüíî¬:

òüù¸ìü:

spoudazo/menoj [XXXI 176v, 2; 180v,

mo/non [VIII 115r, 7; 115v, 10-24;

òüëýíüíü

[XIV 130v, 6;

2]; speu/dw [XIV 132v, 18] //

135r, 5]

26; 161v, 2]

spouda/zw

XXVI 160r, 2]; spouda/zomai [XIV 131v,

ò¹æäý: a)llotri/wj [XXIV 154v, 18] ò¹æ¸ò¸: dusxerai/nw [XXIII 150v, 7] ò¥ñ¹ù¸: h( xilia/j [XXIII 153r, 24-26] òüçî¸ìåíüñòâî: h( e)pwnumi/a [XVI

òüëýí¸¬:

104r,

26; XIV 131v, 15; XXIII 153v, 9]

to\ to\ a)llo/trion [XXXI 179r, 14 (tlk.)] //

òüêüìî:

fle/bej

oi(

swmatiko/j [B 105r, 19; VIII

116r, 14; IX 119r, 7; XII 122v, 1; 123v, 10; e)pi/-

125r, 25; XIV 130r, 21; 131v, 5; XV 133v,

khron [B 105v, 4; XVII 136r, 5]; to\ to\

11; XVII 138r, 19; XX 146r, 10; XXV 156r,

fqarto/n [XXIII 152r, 15]

3; 156v, 8; XXVIII 164r, 6; XXIX 167v, 3;

//

to\ to\

92


XXX 171r, 2]; tou= sw/matoj [IV 110v,

Îy

13; VIII 117v, 17; X 119v, 18; XII 124v, 7; XIV 132v, 6; XV 133v, 10-20; XX 146r, 13;

¹

XXV 156r, 23-24; XXX 171r, 9; XXXI 178r, 6]; tw=n swma/twn [XII 125r, 9;

//

íå ¹:

ou)/pw [XXIII 151r, 3; XXVI

157v, 14; XXX 171r, 5-6]; mhde/pw

125v, 3]; swmatw/dhj [XXIII 150v, 15];

[XXIV 154r, 26] //

th=j

[XXVI 160r, 25]

sarko/j

[XIX

145r,

19];

òýëåñüíî¬:

to\ to\

swmatiko/n [VIII 116r, 17; XVI 135v, 1//

æ¸ë¥ òüíüê¥¬:

ai( fle/bej [XXXI

makari/zomai [XXVI 157v, 24]

¹áîãü:

175r, 20]1; XXX 169r, 16]; to\ to\ sw=ma

¹áýãàò¸: diafeu/gw [XI 122r, 19] ¹áýãí¹ò¸: diafeu/gw [XXIV 154v, 20] ¹âåäàò¸: katayu/xw [XXX 170v, 22];

swmatikw/teroj [VIII

117r, 8]

òýëî:

penixro/j [A 103r, 19; XXXI

179v, 26]; pe/nhj [VII 113r, 22]

[XVII 140v, 2; XXVIII 166r, 1] //

òýëåñüíý¸:

ou)de/pw

¹á¸öà: o( fonw= fonw=n [XXVI 160v, 17] ¹áëàæàò¸: makari/zw [XX 146r, 16; XXIII 153r, 23] // ¹áëàæ¸ò¸ñå:

ai)sqhtiko/j (gevoelig, waarnemend) [XII 123v, 4] //

íå ¹ áî:

to\ to\ sw½ sw½ma [B 105r, 9-18-22; 106r, 3-

marai/nw [XXVI 160r, 8]

5-7-10-12; I 106r, 20-21; VII 113r, 20;

¹âðà÷åâàò¸:

113v, 5; 114r, 8-14; VIII 115r, 9-12; 116r, 9-19; 116v, 7-26; 117r, 2; 117v, 25; 118r, 6-

qerapeu/w [XXVI 159v,

18]

22; 118v, 4; IX 118v, 9; X 120r, 16; XII

¹âýäýò¸:

ginw/skw [XXI 147v, 14];

¹âýðÿò¸:

pisto/omai [XII 123r, 18;

¹âýð¸ò¸:

pisto/omai [XIII 127v, 14];

oiåda [XXVIII 165v, 15]

122v, 10-12-19; 123v, 11; 124r, 11; 125r, 21; 125v, 6; XIV 127v, 18; 128r, 21; 128v,

XXVI 161r, 19]; pisteu/w [XXIV 155r, 2]

2-7-9; 129r, 6; 130v, 8-11; 132v, 18-23; 133r, 1-23; XV 133v, 14; 134r, 1; XVI

pisteu/w [XXVI 159r, 11] // ¹âýð¬íü:

134v, 9; 135v, 10-14; XVII 136v, 9; 140v,

piqano/j [XXVII 162v, 22]

4-5; XXII 149v, 24-25; XXV 156r, 14;

¹âýð¬í¸¬: h( piqano/ piqano/thj [XII 122v, 5] ¹ãàñàò¸: sbe/nnumi [XXXI 171r, 25];

156v, 1-4-5-12; XXVI 156v, 25; 159r, 22; 160v, 25; 161r, 2-18; 161v, 12; XXVII 162v, 12-24; 163r, 7; XXVIII 163r, 20;

a)posbe/nnumai numai [XIV 130v, 15]; katakata-

163v, 16; 164r, 5-11-20-26; 164v, 20; 165v,

sbe/nnumai [XIV 131r, 5]

¹ãàñ¸ò¸:

20; XXIX 166r, 5-6-11-18-22-25; 166v, 5-

21]

11-14-19; 167r, 12; 168v, 19-20; XXX 169r,

¹ãàøàò¸:

11-12-25; 170r, 3(2)-9; 170v, 3-23; XXXI

katasbennu/w [XXXI 179v,

26]

(tit.); 171v, 12; 172r, 11-20; 172v, 7; 173v,

¹ãîäüíü: ar) esto/j [XXI ¹ãîäüíî¬ ä¹ø¸:

6-14-24; 174v, 17-21 (tlk.); 179r, 23; 178r, 11; 177v, 13-19; 176r, 5-6]; h( o( ( kh/ ol [XXVIII 165v, 9]; [i.e. to\ to\ sw= sw=ma] a pro to\ to\

148v, 16] // to\ to\

kata kataata-

qu/mion ion [VI 112v, 2]

¹ãîòîâàò¸:

sto/ma [VIII 118r, 12]

òýñêîòà: o(

katasbe/nnumi [XXXI 173r,

stenagmo/ stenagmo/j (gekreun, gesteun)

e(toima/zw [II 108v, 25; XIV

132v, 19]; e(toima/zomai [II 109v, 10]

¹ãîòîâëÿò¸

[XII 124r, 19]

//

ñàìü ¹ãîòîâëÿò¸ñå:

au)tosxedia/zomai (improviseren, zonder

93


voorafgaand beraad handelen) [III 109v,

lamba/nw

23]

lamba/nw [XIV 129r, 26]

¹ãð¥ñò¸

¹ãð¥çåíü:

//

¹äü: to\ to\

daknw/dhj

[XII 124r, 24]

¹äîáðÿò¸:

12];

a)poo-

mo/ mo/rion [VIII 117v, 24; 118r, 10-

129r, 3; XXXI 173r, 1; 174v, 17-21; 179r, 1-12 (tlk.); 178r, 14; 177v, 26; 175v, 6]; to\ to\

126v, 8; 127r, 9]

¹äîáüäâ¸æ¸ìü: eu)ki/nhtoj

me/loj [XIV 130r, 24; XXX 170r, 8]; to\ to\ a)/rqron [XXXI 171v, 3]

(gemakkelijk te bewegen; beweeglijk) [XII

¹çà: o( desmo/ desmo/j [XXVI 161v, 4] ¹çàêîíîïîëîæ¸ò¸: nomoqete/ nomoqete/w // Îyo( Nomo çàêîíîïîëîæ¸â¥¸: Nomoomo-

123r, 11]

¹äîáüíü: eu)/qetoj [X 119v, 20] // ¹äîáüíî: eu)xerw=j [XIX 145r, 22]; r(#/dion [XXVI 159v, 22] // ¹äîáüíý:

qeth/saj [XVI 135r, 15]

¹ç¸ë¸ùå:

eu)ko/lwj [XII 122v, 11]; r(#di/wj [XVII

138v, 24]

to\ to\ desmwth/ desmwth/rion [XIV 132r,

22]

¹äîáüðàç¹ìüíü: eu)/lhptoj hptoj

¹çðîêü: h( ¹çüðýò¸:

(gemakkelijk te begrijpen; bevattelijk,) [A

a) ) ormh/ [XXVI 162r, 16] af o(ra/w (fut. o)/yomai) omai [XXIII

153v, 20]

103v, 3]

¹äîáüñòâ¸¬:

149v,

24; IX 118v, 24; XII 122v, 1; 123r, 10; XIV

kallwpi/zw [XIII 126r, 26;

[XXII

¹êàçàí¸¬:

h( eu)koli/a (lichtheid,

beweeglijkheid) [VIII 118v, 8]

124r, 26; XXVI 158r, 13-17; 161r, 7; 162r,

¹äîáüñòâî: h( eu) eu)koli/a [XII 124v, 26] ¹äîáüñüòðåíü: eu)/triptoj

15]; to\ ( o/deigma [X 121r, 2; XIX to\ u( up 145v, 5; XXVIII 163v, 4]; to\ to\ para/ para/deigma [VI 112v, 16]

(gemakkelijk af te slijten; kwetsbaar) [VII

¹êàçàò¸:

114v, 24]

¹äîáüøüñòâüíü:

h( a) ) o/deicij [XII 123v, 20; ap

eu)po/reutoj (licht,

dei/knumi [XII 125v, 8; XV

133v, 13; XXVI 158r, 20; XXIX 168v, 1;

ongehinderd bewegend) [XIV 129r, 8;

XXXI 173r, 1; 176r, 20]; a)podei/knumi

XXXI 177v, 11]

[XIII 127r, 22; XXIX 168v, 11; 169r, 9;

¹äîáü¬ì¸òåëüíü // ¹äîáü¬ì¸òåëüíý¸: eu)alwto/teroj

XXXI 172v, 22]; paradei/knumi [XXI 148r, 3]; e)pidei/knumi [XXI 148v, 9]; u(podei/knumi

(gemakkelijker te grijpen) [VII 113v, 22]

¹äîáü¬òü // ¹äîáü¬ò¥¸: o(

[XXVI 162r, 8]; a)poo-

di/dwmi (lo/ lo/gon) on [XXXI 178r, 14]; e)n-

eu)a/lwtoj (die gemakkelijk te grijpen is)

sfragi/zw

[XIX 143v, 18]

nalaten) [XXXI 171v, 23]

¹äîâëÿò¸: e)carke/w [XXX 169v, 8] ¹äîë¸¬: h( koilo/ koilo/thj [XII 124r,

¹êàçîâàò¸:

(bestempelen, een indruk dei/knumi [XIV 129v, 9];

a)podei/knumi [XXIX 168r, 26; XXXI N-

11;

¹êàçîâàò¸ñå:

125v, 3; XXXI 179r, 16; 179v, 6]; to\ to\

173r,

koi/lon [I 108r, 23]

xarakthri/zomai [XXIV 155r, 8]

¹äðüæàâàò¸:

parakate/xw

¹êëîí¸ò¸ñå:

[XXXI

177r, 13]

¹äðüæàò¸:

17]

//

paratre/pomai

[XIII

127v, 5]

¹êîð¸ò¸: kaqubri/zw [A 103v, 13] ¹êðàñ¸ò¸: kosme/w [IV 111r, 16;

e)gkrate/w [XVI 135v, 8];

katakrate/w [XXVI 159r, 20]; katakata-

XIX

145v, 1]; katakosme/w [II 109v, 8];

94


¹ìüðü:

e)c%dhkw/j

í¥íÿ ¹ìüðü:

a)rtiqanh tiqanh/j

diakosme/w [I 108r, 12]; perianqi/zw

13] //

[XXI 148r, 21] //

zwollen; < e)coide/w) [XXVI 161r, 15] //

perianqi/zw

¹êðàñ¸ò¸:

öâýò¥ ¹êðàñ¸ò¸: [V 111v, 6] // ïð¸òâîðüíý katasxhmati/zw

[XXI

mousourge/w

¹êðàøåâàò¸:

kosme/w [XIII 126r, 20];

¹ì¥ñë¸ò¸:

¹êðàøåâàò¸ñå:

katanoe/ katanoe/w [XXIII 152r, 5]; dianoe/omai [A 103v, 10]

öâýòü

¹ì¥øëÿò¸:

a)nqw=n

[i.e.

w(rai+/zomai] omai pro a)nqwrai+/zomai

e)pinoe/w [XIV 128v, 3];

u(ponoe/w [XVII 140r, 19]

¹ì¥øë¬í¸¬:

(in

schoonheid wedijveren) [I 108v, 14]

¹êðàøåí¸¬:

e)pinoe/w [VII 114v, 5; VIII

118v, 7; XXXI 174v, 7-18 (tlk.)]; propro-

(zingen,

componeren) [X 119v, 14]

katakosme/w [XIII 126r, 15] //

[XXVI

161r, 11]

148v, 4]

¹êðàøàò¸:

(opge-

h( e)pi/noia [VII 114v,

16-19-21; IX 118v, 21; XII 122v, 6; XVIII

[XVII

143r, 2; XXXI 172v, 3-9]; h( u(po/noia

h(

[XII 122v, 24; 123r, 4; XVII 137r, 2]; h(

diako/smhsij [A 103v, 2]; o( ko/ ko/smoj

peri/noia [XV 133v, 26]; h( do/ca [XII

[IX 118v, 17]

123r, 5]

137v,

18;

h(

kataskeuh/ kataskeuh/

138r,

19;

140r,

22];

¹êðî¸: h( keiri/ keiri/a [XXVI 161v, 5] ¹êðîò¸ò¸: dama/zomai [VII 114r, 15] ¹êðîòýâàò¸: proshmero/ proshmero/w [I 108v, 12] ¹êðýï¸ò¸: tono/w [IX 119r, 17; XIV

¹ìüíîæàâàò¸ñå: pleona/zw 20]

¹ìüíîæàò¸ñå // ¹ìüíîæà¬ìü: pleona/zwn [XII 125v, 4]

¹ìüíîæåí¸¬:

128r, 12; 128v, 2]; dunamo/ / [I 108r, 17]; dunamow

tono/w [XXXI 175v, 13];

¹ìü:

e)latto/w [XVIII 142r, 18;

o( nou½j [B 105r, 11-12-16-18; V

116r, 11; IX 118v, 19; 119r, 5; X 119v, 12h( mei/wsij [XXVIII 164r,

13; 120r, 16; 120v, 5-21; XI 121r, 26; 121v,

20]; h( u(pecai/resij [XIII 126v, 16]

¹ìåêü÷àâàò¸:

1-19-20-23; 122r, 20; XII 122v, 4-21; 125r,

a(palu/nw [XXXI 175v,

10; 125v, 16-23; XIII 126r, 1-8-15-18;

12]

126v, 8-12-22-24; 127r, 19; 127v, 4-6-10;

¹ìëü÷àò¸: siwpa/w [XXVIII 165v, 13] ¹ìí-: cf. ¹ìüí¹ìðüòâ¸ò¸ // ¹ìðüùâë¬íü:

XIV 129v, 9-14-18-20-23-25; 130r, 7; 130v, 7-9-23; 131v, 20; 132r, 5; XV 133v, 10-1518-25; 134r, 8; 135v, 4-6-18-23; XVII 140r,

nekrw/dhj [XXXI 171v, 8] //

¹ìðüùâëåíî¬: to\ to\

9; 140v, 13; XIX 144v, 7-16; XXI 148v, 20;

nekrwqe/n

XXXI 179r, 20]; h( dia/noia [VI 113r, 12]

¹ìüíü:

[XXXI 173r, 22]

¹ìðýò¸:

[XVIII

111v, 25-26; 112r, 2; VI 112r, 25; VIII

XIX 143v, 8]

¹ìàë¬í¸¬:

plhqusmo/j

14; XXIII 151v, 4; XXXI 171r, 25]

up ( erei/dw [XXXI 178r, 6]

¹ìàë¸ò¸:

o(

142r, 12]; o( pleonasmo/j [XVIII 142r,

e)nisxu/w [XXVI 159r, 5]

¹êðýïëÿò¸:

[XIV 129r,

qn$/skw

noero/j [VIII 116v, 5-17-21; 117r,

[XXVI 159r, 5-11;

10; XII 123r, 13; XIII 127r, 16; XV 134r,

161v, 16]; a)poqn$/skw [XVIII 141v, 20;

16-23; 134v, 5; XXV 156v, 12; XXIX 169r,

to\ to\

9]; nohto/j [XII 122v, 1; 125v, 2; XXV

//

156r, 19-20; 156v, 9-10-13(2)]; nohtiko/j

o( teqnhkw/j [XXVI 159v,

[XII 123r, 19; 125r, 19; 125v, 17]; tou½

XXVI 159r, 10] // teqnhko/j

¹ìüð¥¸:

[XXIII

¹ìüðüøå¬: 152v,

12]

95


¹ñòà:

nou½ [B 105r, 2-23; VI 112r, 13; X 120v, 1;

to\ to\ sto/ma [A 103v, 13; VIII 118r,

XII 123r, 12; 125r, 8-23; XV 134r, 4; XVI

24; 118v, 5; X 119v, 20; XII 124r, 5-21-25;

134v, 9]; tou= nohtou= [XVI 135v, 11] //

124v, 22; 125r, 2; XIX 145v, 23; XXVI

¹ìüíî¬:

h( e)pi/noia [XXV 156r, 8];

158v, 12; XXXI 174r, 12; 178v, 10]

¹ñòàâ¸ò¸

to\ to\ noero/n [VIII 117r, 3; XII 125r, 18; to\ to\ nohto/n [VIII 116r, 14; XI 121v, 18-

157r, 2]

¹ñòàâëÿò¸: e)napolh/gw [XXXI 11] // ¹ñòàâëÿò¸ñå: pau/omai

25; XXV 155v, 22]; to\ to\ noou/menon (wat gekend is) [XVII 138v, 11] e)/lpij [XXIII 153v, 3; 154r,

oi(

ap ) ecenwme/ cenwme/noi [X 120v, 15]

149r, 12; XXIII 153r, 2; 153v, 5]

¹ïîäîá¸ò¸: o(moio/w [III 110v, 1] // ¹ïîäîá¸ò¸ñå: o(moio/omai [IV 111r,

¹ñòðàøàò¸:

e)pifri/ ifri/ssw (gez. v. water;

¹ñòðàøåí¸¬:

h( e)/kplhcij (fascinatie,

rimpelen, golven) [I 108v, 17]

18; VI 112v, 24; XVIII 142r, 5; 143r, 10;

verwondering) [XIX 144r, 1]

[XVII

¹ñòðàÿò¸:

137r, 6]

¹ïîäîáëÿò¸ñå: o(moio/omai

[XIV

¹ñòàâü: o( ei (rmo/j [XXIII 151v, 24] eirmo/ ¹ñòðàí¸ò¸ // ¹ñòðàí¬í¸¸:

e)lpi/zw [XIX 145v, 18; XXII

XXI 149r, 5]; kaqom kaqomoio/ omoio/omai

178v,

130v, 14]

3]

¹ïîâàò¸:

á¥ò¸

[constr. pass.]: sth/somai [XXVI

XIV 133r, 21; XVI 135r, 8; XVII 138r, 23];

¹ïîâàí¸¬: h(

¹ñòàâë¬íü

//

kataskeua/zw [III 110r, 14;

[A 104r, 17;

IV 110v, 26; 111r, 4; VI 112v, 26; XXIV

B 105v, 1; VI 113r, 13; XVII 137v, 26;

154v, 13; XXVII 162v, 8; XXVIII 165v,

139r, 21]

21; XXIX 166v, 19; 168v, 18; XXX 170v,

¹ïîäîáë¬í¸¬:

h(

o(moi/wsij

[XVII

13-16; 171r, 16]; oi)konome/w [VIII 116r,

139v, 9; XIX 143v, 5; 144r, 23; XXI 149r,

5; XIII 126r, 17; 127r, 1; XIV 132r, 16;

9; XXIX 167v, 14]; h( o(moio/thj [XVII

XXIII

139v, 14]

paraskeua/zw [XXXI 174r, 4; 178r, 26];

¹ïîêîÿâàò¸: a)napau/w [XIV 128v, 5] ¹ïðàæíÿò¸: katarge/w [XXXI 180r, 12] // ¹ïðàæíÿò¸ñå: a)sxole/omai

mhxana/omai

[XVIII [XIX

24];

143r, 144r,

2]; 1]

[I 108v, a)poo-

kaqista/menoi [XVIII 142r, 1]

¹ñòðî¸ò¸:

[XXXI

kataskeua/zw [B 105r, 9; VI

112v, 8; VIII 116v, 10; 117v, 16; IX 118v,

175r, 8]

9; XX kataglukai/nw

173v,

¹ñòðàÿ¬ìü: kaqista/menoj 9] // ¹ñòðàÿ¬ì¸¸: oi(

19]

¹ñëàæäàò¸:

XXXI

a)pokaqi/sthmi [XXVIII 163v, 12] //

¹ïðàçí¸ò¸: katarge/w [XXXI 180r, 9] // ¹ïðàçí¸ò¸ñå: sxola/zw [XII 123v, kataglukai/nw

8;

e)gkataskeua/ gkataskeua/zw

[VIII 117r, 14]

¹ñëàä¸ò¸:

150v,

147r,

paraskeua/zw

[XXI

15; XXIX [IV

166v, 110v,

13]; 13];

diaskeua/zw [VIII 118r, 9]; e)farmo/zw

148v, 24]

¹ñë¥øàò¸: a)kou/w [XX 146r, 26] ¹ñïýâàò¸: eu)odo/omai [XIII 127r, 21] // ¹ñïýâà¬ìü: eu)odou/menoj [XVI

(aanpassen)

[XII 123r, 21]; a)poo-

kaqi/sthmi [XXVII 162v, 20];

¹ñòðî¬í¸¬:

135v, 22]

h( kataskeuh/ [B 104v, 26;

106r, 9-12; II 109v, 13; III 109v, 26; 110r, 24; IV 110v, 6; VI 113r, 15; VIII 115r, 14;

96


117v, 22; 118r, 23; IX 118v, 23; X 119v, 13;

127r, 17]; o)xuro/w [XXXI N-173v, 16];

XII 125r, 10; XIV 131r, 18; XVII 137v, 25;

diori/zomai [XII 123v, 26]

¹òâðüæäåí¸¬: h(

140v, 18; XVIII 142v, 8; XIX 143v, 22;

a)sfa/leia [VII 113v,

XXIII 151v, 2; 152r, 5; XXIV 155r, 15;

10; VIII 115r, 17; XIX 144v, 23]; h(

XXVIII 164v, 19; XXIX 166r, 23; XXX

kaqi/drusij [XII 125r, 8]

¹òðîáà:

169r, 10; 171r, 10; XXXI (tit.); 171v, 20; 172r, 23]; h( kata/stasij [VIII 117r, 9;

to\ to\ spla/ spla/gxnon [XII 124r, 14;

124v, 12-23; XXVIII 165v, 20; XXX 170r,

XIII 127v, 9; XIV 132v, 6; 133r, 26; XXV

14; XXXI 174r, 10; 179v, 3; 178r, 23; 177r,

h(

13]; ta\ ta\ spla/ spla/gxna [XXVI 160r, 14]; h(

a)pokata/stasij [XVIII 141v, 24; 142v,

gasth/r [XIV 132v, 24; XXVI 157v, 24;

6]; to\ to\ mhxa/nhma [I 106v, 19]

XXXI 178v, 2];; o( nefro/ nefro/j [XII 125r, 16-

156v,

21;

XXIX

¹ñòðüì¸ò¸ñå:

168v,

12];

o(rma/w [XVII 138v, 15;

17]; h( nhdu/ nhdu/j [XXVIII 165v, 17]; o(

XXVI 159r, 17]; a)forma/omai [XXXI

o)/gkoj

173v, 12; 177v, 8]

[XXVII 162v, 15]

¹ñòðüìë¬í¸¬:

¹õî:

h( o( ( mh/ [XIV 127v, 22; or

XV 133v, 24-26; XVIII 141r, 14; XIX 144r,

¹õ¥òð¸ò¸: mhxana/ mhxana/omai mai [I ¹õ¥ùðåíý: e)pithdei/wj

XXXI 178v, 24; N-173v, 5]; h( r( ( ph/ ro

106v, 1] // [IV 110v,

14]

[XVIII 143r, 13; XIX 144r, 10; XXII 149v,

¹öýëîì¹æäðàò¸ // ¹öýëîì¹æäðà¬ìü: swfronizo/ swfronizo/menoj

4; XXIII 151r, 21]; [i.e. h( o( ( mh/] pro o( or o(/rmoj [I 108v, 10] katayu/xomai [XXXI

[XXII 149v, 18]

¹÷åí¸êü:

173r, 23; 175r, 5]

¹ñòüíà:

to\ to\ ouåj [VI 112v, 16; XII 123r, 21;

XXXI 175r, 23]

7; 144v, 2; XXVI 160v, 13; XXIX 167v, 21;

¹ñò¹æäàò¸ñå:

(gewicht; (lichaams)massa)

to\ to\ xei= xei=loj [VIII 118r, 12; IX

o( maqhth/ maqhth/j [A 103v, 16; 104r,

7; V 112r, 6; XXVI 157v, 2; 160v, 11-21]

¹÷åí¸÷üñòâîâàò¸:

119v, 9; X 119v, 17; XXXI 175v, 10-11]

¹ñüìîòð¸ò¸: oi)konome/w [I 107v, 18] ¹ñüïí¹ò¸: koima/omai [XXIII 152r, 21] ¹ñüïüíü // ¹ñüïüíü á¥ò¸:

maqhteu/w

(leerling zijn) [A 103v, 18]

¹÷åí¸¬:

h( didaskali/ didaskali/a [A 104r, 2; XIV

131v, 9; XXX 169v, 4]; to\ to\ do/ do/gma [VI

kateuna/zomai (tot rust komen, inslapen)

112r, 15; VIII 115v, 17; 117r, 22; XXIX

[XIV 133r, 7]

167r, 20-24; XXXI 180r, 4]

¹òà¸ò¸ñå: dialanqa/nw [VIII 115v, 6] // ïî ¹òà¬íîì¹: kata\ kata\ to\ to\ lelhqo/j

¹÷¸í¸ò¸: 153v, 19]

¹÷¸òåëü:

[XXVIII 163v, 17]

¹òâðüä¸ò¸:

e)gkaqidru/w [XVII 140v,

¹÷¸òåë¬: [i.e.

paideuta/j (?)] pro ptero/entaj [VII

13; XXXI N-173v, 17] // ¹òâðüä¸ò¸ñå:

114v, 20]

¹÷¸ò¸:

e)ggua/omai [XXVI 158r, 20]

e)rei/dw [IV 111r, 16; VII

114r, 5]; e)perei/dw

o( dida/skaloj [A 103v, 2-15;

104r, 3; XX 146v, 24] //

13]; a)sfali/zw [VII 113v, 22; XIX 143v,

¹òâðüæäàò¸:

ta/ttw [X 119v, 25; XXIII

dida/skw [B 105v, 26; VIII 115v,

21; XVII 140v, 7; XXVI 156v, 24; XXVII 163r, 13; XXXI 180r, 6]; dogmati/zw

[XXIII 154r, 4];

krate/w [XII 122v, 6]; kaqidru/w [XIII

[XXIX 167r, 5]

¹ÿçâë¬í¸¬: h(

97

trw=sij [XXXI 173r, 14]


¹ÿñí¸ò¸

[constr. act.]: dieukrine/ dieukrine/omai

XXVI 159r, 8; 160v, 17; 161r, 11; 161v, 16;

[XVIII 142v, 7]

¹ÿøíÿò¸: ¹ÿñíÿò¸)

XXX 170r, 21]

faidru/nw [II

(var.

109v,

¹ÿøíÿ¬ìü:

õðàìàò¸: ska/zw [XVI 135v, 25] õðàí¸ò¸: fula/ttw [XXXI 174r, 25 (tlk.);

N,Z,B

2]

//

faidruno/menoj

N-173v, 11-23]

õðàí¬í¸¬: h( froura/ [XXXI N-173v, 7] Õð¸ñòîñü: Xristo/j [XVII 137v, 22] õð¸ñòîñîâü: Xristou= [V 111v, 26] õðüìåñòàâüö¸: oi( xo/ndroi droi

[XXVI 160r, 2]

¹¬ä¸í¸ò¸: mono/w

[XIII 126v, 4; XXXI

173v, 14]

(kraakbeen) [IX 119r, 26; XXXI 175r, 19]

Ô

õ¹æä¸¸

ôàðàwíü: o( faraw/ faraw/ [XIV 131v, 13] ô¸ëîñîô¸ÿ: h( filosofi/ filosofi/a [B 105r,

õ¹äîæüí¸êü: o( 8;

to\ = on to\ xei xei= eir

e)pisth/mwn [XII 124r,

1]

õ¹äîæüíü:

ôëåãìà: to\ to\ fle/ fle/gma [XIV 133r, 17] ôðåí¸òü: h( freni/tij (aandoening v. de

e)pisthmoniko/j

[XXIV

155r, 22; XXXI 176r, 13] // õ¹äîæüíý: e)pisthmo/ isthmo/nwj [XXI 147v, 4]

õ¹äîæüñòâî:

hersenen, frenitis; waanzin) [XII 124r, 1]

ôðåí¥:

õ¹æäüøå¬:

[XIX 144r, 11]

VIII 115r, 3; 115v, 19]

//

ai( fre/ fre/nej (hersenvlies) [XII

h( e)pisth/mh [IX 119r, 3;

XII 125v, 9; XXI 147r, 26; 147v, 10]

õ¥òðîñòü:

124r, 2]

h( te/xnh [I 106r, 24; VII 114v,

12-21; VIII 118r, 3; IX 119r, 4-9; XII 125v, 10-16; XIV 131r, 24; XXXI 176r, 26; 176v,

Õ õëýáàðü: o( sitopoio/j õëýáü: o( a)a)/rtoj toj [XVI

4]; h( mhxanh/ [XXIV 154v, 26; XXXI 172v, 16]

õ¥òðîñòüíü:

[XIV 131v, 13]

texniko/j [XII 125v, 21;

õ¥òðîñòüíàÿ:

XXXI 176r, 12] //

134v, 22; 135r, 5;

mhxanikh/ hxanikh/

XIX 145v, 21; XX 146r, 15-23-25; XXVI

[XIV

128v,

25]

h( //

õ¥òðîñòüíî¬: to\ to\ texniko/n [XXXI 171v, 10] // õ¥òðîñòüíý: texnikw=j

158v, 14]

õîäàòà¸ñòâîâàò¸: mesiteu/w [I 107r, 3] õîæäåí¸¬: h( ba/sij (voetzool);(vaste basis

[XIV 131r, 12; XXIV 155r, 21]

õ¥òðüñòâî:

steunpunt) [VII 114v, 24; VIII 115r, 16]

õîïë¬í¸¬: h( dh=gma [VII 114r, 25] õîòýí¸¬: to\ to\ bou/ bou/lhma [I 106v, 24; 108r,

h( mhxanh/ [XXXI N-173r,

16]

õ¥òðüñòâîâàò¸:

17; XVII 139v, 6; XXX 170r, 6]; h(

texniteu/w

[XXXI

176v, 11]; texna/omai omai [XVI 134v, 24];

bou/lhsij [I 108v, 11]; to\ to\ qe/ qe/lhma

e)pitexna/omai [V 111v, 15; XVIII 142v,

[XVIII 142v, 13; XXIV 155v, 11]

10; XXXI 176v, 9]; mhxana/omai [XII

õîòýò¸:

bou/lomai [A 104r, 7; VI 112v, 4;

125r, 1; XXXI 172v, 4]; e)kmhxana/omai

õ¥òðüñòâ¹¬¸:

VII 113r, 19; IX 119r, 2; XXIII 153v, 18;

[XXXI 179v, 4] //

XXIX 168v, 7]; me/llw [II 109r, 1; VIII

texniteu/ texniteu/wn [III 110r, 1; IV 110v, 8]

õ¥òðüöü:

115v, 16; XVII 140v, 23; XXIII 151v, 23;

o( texni/thj [XIV 131r, 19;

XXXI 176r, 19; 176v, 6] //

98

o(

¸çðåäüí¥¸


Õ¥òðüöü:

o(

A ) ristote/xnhj

öýëîì¹äðüíü // öýëîì¹äðüí¥¸: o(

[IV

sw/frwn [XIV 133v, 3]

110v, 11]

öýëü: sw=oj

[XXVI 161v, 3]

Ö öàð¸öà:

×

[i.e. subst. h( basili/j] pro adj.

÷àøà: h( ku/ ku/lic [XIV 131v, 13] ÷àÿò¸ // ÷à¬ìü: prosdokw/menoj

basili/j (koninklijk) [IV 110v, 24]

öàðü:

o( basileu/j [II 109r, 24; IV 110v,

21; 111r, 3; XII 122v, 21] // Basileu/j [IV 111r, 5]

öàðüñêü:

Öàðü:

o(

[XVIII 141v, 25; XIX 145v, 19; XXVI 159r, 5] //

÷à¬ìî¬, ¬æå ÷à¬ìî:

to\ to\

prosdokw/ rosdokw/menon enon [XVII 140v, 23; XXVI

basiliko/j [II 109r, 14; IV 111r,

÷à¬ìàÿ:

2-15; VIII 115r, 5]; basi/leioj [II 109r,

161r, 21] //

1] //

dokw/mena ena [A 104r, 24; XXIII 153v, 9;

öàðüñê¥¸: o( basiliko/ basiliko/j [XXVI 159r, 7] // öàðüñêî¬: to\ to\ basiliko/ basiliko/n

÷åäîÿäåí¸¬:

// öàðüñêàÿ: ta\ ta\ basi/ basi/leia [II 109r, 5]

h( basilei/ basilei/a [B 105r, 1; IV

öàðüñòâ¸ÿ:

ta\ ta\

basi/ basi/leia

109r, 1]

öàðüñòâüíü // öàðüñòâüíý¸:

VIII 117r, 2; XI 122r, 11; XII 122v, 16;

basilikw/tatoj [IV 111r, 12]

123r, 20; 124r, 21; 125v, 18; XIII 126r, 3;

öâ¸ñò¸: a)nqe/w [XXVI 157r, 24] öâýòü: to\ to\ a) a)/nqoj [I 108r, 19; V 111v, 20;

127r, 16-18-23-26; XIV 128r, 16-21; 129r, 16-20-24; 129v, 4; 130r, 9-22; 130v, 1-4;

XXVI 160r, 8]; to\ to\ i)/on (viooltje)

XV 133v, 10-14-16; XVI 134v, 10; 135v, 5;

[XXXI 175r, 11] // öâýò¥

¹êðàøåâàò¸ñå:

¹êðàñ¸ò¸: 6] // öâýòü

[i.e.

XVII 140v, 9; XIX 143v, 10; XX 147r, 10; XXIII 151r, 13; 152v, 10; XXVI 161r, 21;

a)nqw=n

w(rai+/zomai] omai pro a)nqwrai+/zomai

XXVIII 165r, 18; XXX 169v, 9; 170v, 15;

(in

171r, 2-6; XXXI 171v, 8; 173r, 16; 179v, 1-

schoonheid wedijveren) [I 108v, 14]

öðüêîâüíü:

e)kklhsiastiko/j

18; 178r, 16-19; 177v, 16; 175v, 4-9; 176r, 11; 176v, 13; 180v, 7]; h( moi=ra [XVII

[XVII

136v, 4]

öðüê¥, öðüêîâü:

136r, 22] // h( e) ) klhsi/a [X 120r, ek

wòü ÷åñò¸:

104v, 20; I 106r, 13]; t%=

...

meriko/j [B pos%= (door de

23; XXIX 166r, 11]; to\ ( ro/n [XXVI to\ i(ie

omvang) [XVII 140v, 2] //

157v, 26]

kaq'

öýâüí¸öà: h(

(het

÷åëþñòü: h( ge/nuj [VII 114v, 1] ÷åñòîñòü: h( sune/xeia [XIV 128r, 2] ÷åñòü // ÷åñòî¬: to\ to\ nasto/n [I 106v, 8] // ÷åñòý¸: sunexe/steroj [XXXI 179v, 23] // ÷åñòî: sunexw=j [XIX 145r, 4] ÷åñòü: to\ to\ me/roj [B 105r, 18-23; I 107r, 2;

öàðüñòâî: h( basilei/a [XXII 150r, 19] öàðüñòâîâàò¸: basileu/w [II 108v, 26;

[V 111v,

teknofagi/a

157v, 22]

[XXVI 157r, 26; 157v, 25; 158r, 4]

perianqi/zw

h(

opeten van (de eigen) kinderen) [XXVI

110v, 10; 111r, 16; V 111r, 19; XIX 145v, 20] //

pros prosros-

154r, 4]

[IV 110v, 15]; h( basilei/ basilei/a [IV 110v, 14]

öàðüñòâ¸¬:

ta\ ta\

lu/ra [IX 119r, 4-13]

u(po/qesin (als veronderstelling,

‘gesteld’) [XXII 150r, 5] //

wòü ÷åñò¸:

99

ïî ÷åñò¸:

ïîäîáüíü

o(moiomerh/j

[XXVIII


165v, 19] //

äåáåëàÿ wòü ÷åñò¸:

paxume/reia

[XIV

129r,

äåáåëî¬ wòü ÷åñò¸:

h(

16-20-22; 137v, 1-5-15-24; 138r, 4-25;

//

138v, 2-20; 140r, 13-17; 140v, 1-8-19-21;

paxupaxu-

XVIII 141r, 8; 142r, 18-23; 142v, 3-5-13;

23]

to\ to\

mere/steron [XXXI 177r, 6] //

÷åñò¸ äåáåëý¸:

wòü

143r, 8; XIX 143v, 1-4; 144r, 5; 145r, 24-

paxumere/ paxumere/steroj

26; 145v, 4-12-16-22; 146r, 1; XX 146r, 5-7;

[VIII 116v, 18]

÷åòâîðîíîç¸¸:

146v, 3-10-22; XXI 148v, 10-19; 149r, 3; ta\ ta\

tetra/poda oda

XXII 150r, 18; XXIII 150v, 25-26; 151r, 8-

[VIII

11; 151v, 3-7-18-22; 152r, 5; 153v, 3-5;

118r, 8]

÷åò¥ðå: te/ssarej, sarej,

te/ssara [XVII 136r,

XXVI 159v, 4; 161v, 10-13; XXVII 162v, 14-20; 163r, 10; XXIX 166v, 1; 167v, 4;

20; XXVI 160v, 22]

÷åø¹ÿ: h( lepi/ lepi/j [IX 119r, 25] // ÷åø¹¬ (pl.): h( foli/ foli/j [VII 114v, 9] ÷¸íü: h( ta/cij [A 104v, 11; VIII 115v, 6;

168r, 24; 169r, 7; XXX 169r, 12; 169v, 1-5; 170r, 22; 170v, 20; 171r, 12; XXXI 172r, 24; 177r, 17; 176v, 5-13; 180r, 4; 180v, 815-18-19]

117v, 7; XVII 138r, 24; XXIII 151v, 24;

÷ëîâý÷ü:

XXIX 166r, 23; 166v, 18; XXX 169v, 17];

÷ëîâý÷üñêü) [B 105r, 9], (var. R,Z ÷ëîâý÷üñêü) [III 109v, 19]; a)nqrw/pinoj

o( r(uqmo/ qmo/j [XIV 131r, 10]; h( moi=ra [XVII

138r,

16]

//

ïî

(var. N

÷¸í¹:

stoixeiwdw=j (als elementaire basis, als

[IX 119r, 5]

÷ëîâý÷üñêü:

fundament) [III 109v, 22]

÷¸ñëî:

o( a)riqmo/j [XVII 138v, 23; XVIII

a)nqrw/pinoj [B 106r, 2; II

109r, 11; IV 110v, 24; 111r, 3; V 111r, 24;

142v, 17; XXIII 151r, 19; 152v, 1]

÷¸ñòîòà: h( kaqaro/thj [V 111v, 16] ÷¸ñòü: kaqaro/j [XVII 136v, 24;

tou½ a)nqrw/pou [XVIII 143r, 6],

VI 112r, 17; 113r, 15; VIII 115v, 16; 116r, 9; IX 118v, 14; 119r, 13; XIII 127r, 23; XIX

127v, 2; XIV 129v, 9; XV 134r, 19-21;

145v, 10; XXXI 174v, 8; 179r, 1-4-6-11

XVII 136r, 17; 136v, 5; 137r, 5; 138r, 15-

(tlk.)]; ei)likrinh/j [XXXI 177r, 7] //

22; 138v, 4-13; 139r, 1; 139v, 13-25; XVIII

117r, 16] //

141v, 3; 142r, 16; 142v, 18-25; XIX 143r,

148r, 22] //

18-22; 143v, 10-13-25; 144r, 23; XXIII

[VIII 116v,

150v, 2-18; 151r, 2; 152r, 25; 152v, 23;

kaqaro/tatoj

XXVI 158v, 22; 159v, 2; 162r, 6; XXVII

÷¸ñòî: kaqarw=j [VIII ÷¸ñòý: kaqarw=j [XXI ÷¸ñòý¸: kaqarw/teroj 19];

kaqarw/ kaqarw/tatoj, atoj,

[XXXI 174v, 4 (tlk.); N-173r, 18-22]

÷ëîâýêü: o(

162v, 4; 163r, 6; XXVIII 163r, 19; 163v, 3-

a/n ) qrwpoj [A 103r, 1 (tit. c)-

6; 164v, 20; 165r, 15; XXIX 167v, 12; 168v,

15; 103v, 18; 104r, 18-22; 104v, 1; B 104v,

9; XXX 169r, 20; 169v, 20; XXXI 173v, 21;

23; 105r, 1-5-25; 105v, 8-13; II 108v, 20-22;

176r, 8; 180v, 2]; tou½ a)nqrw/pou [B

109r, 13-16-22; 109v, 10; III 110r, 10; V

104v, 22-24-26; 105r, 6; I 106r, 15; III

111r, 19; 111v, 19; VI 112v, 7-19; 113r, 16;

109v, 25; 110r, 23; IV 110v, 6; VIII 115r,

VII 113r, 18-22; 113v, 19; 114r, 2; 114v, 3-

2-14; IX 118v, 9; XVII 136r, 10; XIX 143v,

5; VIII 115r, 4-7; 115v, 10-14-16; 116v, 10-

22; XXI 149r, 2; XXIX 166r, 24]; tw=n

13-23; 117r, 24; 117v, 4-15; 118r, 7; 118v,

a)nqrw/pwn [VI 112v, 18; XVIII 141r, 23;

1; XI 122r, 6; XII 122v, 15; XIV 129v, 25;

141v,

2;

XXIII

152r,

11]

//

130r, 17; 132r, 4; XVI 135r, 15; 135v, 3;

÷ëîâý÷üñêî¬:

XVII 136r, 2-9-14-19-26; 136v, 22; 137r, 4-

112r, 1; XVII 137r, 10; 137v, 9; 140r, 15;

100

to\ to\ a)nqrw/pinon [V


÷þâüñòâ¸òåëüí¸öà:

XVIII 142r, 20; XXIII 152r, 10-14] //

÷ëîâý÷üñêî¬

ðîæäåí¸¬:

an ) qrwpogoni/a

[XVII

÷ëîâý÷üñêî¬ á¥ò¸¬:

138r,

h( 23]

[X 120v, 22; 121r, 15; XII 122v, 22; 123r,

//

15; 123v, 14; XIV 130v, 21]

÷þâüñòâî:

h( a) ) qrwpoan qrwpo-

goni/a [XXXI 180v, 8]

÷ëîâý÷üñòâî:

h(

to\ to\ ai) ai)sqhth/rion

h( ai) ai)/sqhsij [II 109v, 18; VI

112r, 23; 112v, 8; VIII 116r, 20-21; 116v, 2;

a) ) qrwpo/thj an

[XVII

IX 119r, 7; X 120v, 3-24-26; 121r, 5-17; XI

140r, 21; 140v, 6; XVIII 143r, 5; XXIII

121v, 4-6-8; XII 123v, 1; XIV 128v, 22;

151v, 26]; to\ ) qrw/pinon [XVII 138r, to\ a) an

129r, 6; 129v, 22-26; 130r, 8-11; 130v, 7-9-

12; XXIII 151r, 20; XXX 171r, 4]

19; 131v, 23; XV 133v, 21; 134r, 5-12-24;

÷ðüâåíîñòü: 10]

÷ðüâåíü

to\ ) u/qhma [XXXI 175r, to\ e) er

134v, 4-6; XVI 134v, 13; 135r, 23-26; XVII 136r, 24; XXI 148r, 14; 148v, 12-24; XXIII

÷ðüâåíà ìàñòü: to\ to\

//

150v, 2; XXXI 171v, 19-21; 172r, 16; 180r,

eru/ )ru ru/qhma qhma [V 111v, 9]

÷ðüí¸ëî: to\ to\ me/ me/lan [V 111v, 11] ÷ðüíîñòü: to\ to\ kuani/zon (gez. viooltje, donkerblauw;

<

22]; to\ to\ ai) ai)sqhth/rion [VI 112r, 26; XIV 129r, 12; 131r, 17; XXI 147v, 6]

÷þâüñòâüíü:

v. het

kuani/zw) w

VIII 116r, 7; 116v, 15-20; XI 121v, 1-17;

[XXXI 175r, 11]

122r, 2; XIV 128v, 4; 130v, 23; 131r, 23;

÷ðüíü: me/laj [X 121r, 21] ÷ðüïü÷¸¸: o( oi) oi)noxo/oj [XIV 131v, 12] ÷ðýâî: h( gasth/r [VIII 117r, 13] // ÷ðýâà: ta\ ta\ e)/ntera [XIV 132v, 16-25;

XVI 134v, 12; 135r, 19; XXXI 171v, 13; 172r, 5]; tw=n ai)sqhthri/wn [XIV 128v, 20]; dia\ dia\ tw= tw=n ai)sqhthri/wn [XXIV 154v, 20]; di' ai)sqh/sewj [XXI 147r, 22]

133r, 9]

÷ðýâüíü:

// [XII

124r,

21-25];

tw=n

÷ðýçüïîòðýáüñòâî:

h(

÷þä¸ò¸ñå: ÷þäî:

h( a)ci/a [IV 111r, 8]; to\ to\ a)zi/wma

÷üñòüíîòâîð¸ò¸:

semnopoie/w

13]

÷þäîñüêàçàò¸: terateu/omai

(eer

bewijzen, ophemelen) [XVII 136r, 19]

(wonderen spreken) [XXIX 167r, 26]

÷þäîòâîð¬í¸¬: h(

ti/mioj [II 108v, 21; 109r, 11; 160r,

5]

//

÷üñòüíý¸:

III 109v, 19]

//

165v, 15]

÷þäîòâîð¸ò¸:

÷þâüñòâ¸òåëüíî¬:

qaumatopoie/w [XXXI

175r, 18]

÷þäüíü:

to\ to\ ai)sqhtiko/n [VIII 116r, 21]

÷þâüñòâ¸¬:

qaumatopoii/a + [XIX

143v, 24; XXVI 158v, 7; 160v, 2; XXVIII

timiw/tatoj [A 103r, 2(tit.c); B 104v, 24;

÷þüñòâ¸òåëüíü

to\ to\ qau½ma [A 104r, 14; II 109r, 16;

16; 159v, 3; 160r, 26; 160v, 4; 161r, 6; 161v,

[IV 111r, 16]; h( timh/ timh/ [XVIII 143r, 8]

XXVI

qauma/zw [A 103v, 8; XXVIII

III 110r, 14-17; XXVI 158v, 7-23; 159r, 12-

[XXXI 180v, 4]

÷üñòüíü:

ai)sqhtiko/n

166r, 2]; qauma/zomai [X 120r, 5]

kata/xrhsij

(gez. v. een woord; oneigenlijk gebruik)

÷üñòü:

to\ to\

[VIII 116v, 7; XXIX 168r, 1]

e)nte/rwn [XXXI 177r, 11]

÷þâüñòâüíî¬:

[VIII 117r, 2; 117v, 9]; to\ to\ ai) ai)sqhto/n

th=j koili/aj [XII 124r, 5]; th=j

gastro/j

ai)sqhtiko/j [II 109r, 7;

h( ai) ai)/sqhsij [B 105r, 11; X

kaino/j

165v, 6] //

119v, 12]

÷þäüíý:

[XXVI 157v, 4]

101

(nieuw)

[XXVIII

qaumastikw=j


ÿâ¸ò¸:

Ø

dhlo/w [VI 113r, 3]; diasafe/w

[XIV 133r, 3]; dei/knumi [XIX 145v, 5] //

øàðà: h( bafh/ [V 111r, 26; 111v, 4] øåñòîäüíåâüí¸êü: h( e(cahme/roj

ÿâ¸ò¸ñå:

fai/nomai [A 103r, 8; VIII

115v, 13; XXI 148v, 14; XXX 170r, 26]; a)nafai/nomai

(scil.

[II 108v, 24; XXVIII

kosmogoni/a, dhmiourgi/a) [A 103v,

164v, 9; XXX 170r, 24]; a)nadei/knumai

17]; finis [XXXI 180v, 22]

[II 108v, 25]; fanero/omai [XIV 132r,

ø¸ðîòà: to\ to\ pla/ pla/toj [XXVI 162r, 4] øüñòâ¸¬: h( porei/ porei/a [VII 114v, 24; XXII

16]; o(ra/omai [XX 147r, 18] // ÿâë¬íü:

fanero/j [IX 119r, 11; X 121r, 8]; dh=loj

149v, 16]; h( ba/ ba/sij (fundament, steunpunt;

[XVIII 141v, 7]; e)nargh/j [XIX 145v,

onderste deel) [XII 124v, 15; XXXI N-

12]; o(mologou/menoj ((algemeen) erkend

173v, 1]; h( parousi/ parousi/a [XIV 128r, 14] //

en dus duidelijk) [XXVI 159r, 6] //

h( o( ( oipori/a od

e)pi/dhlon [I 107r, 4; XXXI

ï¹òüíî¬ øüñòâ¸¬:

ÿâë¬íî:

176r, 11]; e)nargw=j [XIV 129v, 10] //

[XXVI 159r, 18]

øüñòâîâàò¸:

ÿâë¬íý¸:

foita/w [XXIII 152v, 19];

o(deu/w [XXIX 167v, 17]

øüñòâüíü:

[XXVI

161r, 6; XXX 170v, 14]

ÿâëÿò¸ :

poreutiko/j [I 107r, 21]

dhlo/w [XXVI 157v, 6; XXXI

173r, 10]; fanero/w [XVIII 141v, 18;

XXX 169v, 19]; diasafe/w [XIV 131v,

Þ þæå:

e)narge/steroj

xarakthri/zw

7];

karakteriseren)

ÿâëÿò¸ñå:

h)/dh [I 108r, 9; II 109v, 4; XIII 127v,

(kentekenen,

[XI

122r,

23]

//

fanero/omai [XXX 169v,

15; XIV 132v, 17; XVII 137r, 24; ХХIII

23]; xarakthri/zomai (gekarakteriseerd

150r, 22; XXVI 158v, 13; 159r 5; 159v, 9;

worden) [V 111v, 23] //

160r, 6-24; 160v, 23-26; 161r, 15; XXIX

faino/menoj [XXI 147v, 21; XXX 169v,

168r, 8]; (corr. : codd. ¸æå) [B 105v, 19]

þíîñòü: h( þíîøà: o(

ÿâëÿ¬ìü:

4; 170r, 26]; e)mfaino/menoj [XIX 143r,

neo/thj [XXVI 160r, 4]

21; XXVIII 164v, 1]; diafaino/menoj

neani/aj [XXVI 159v, 10; 160r,

[XXX 171r, 13]; fanerou/menoj [IX

ÿâëÿ¬ìî¬:

8; 161r, 12; 161v, 18]; o( neani/skoj

118v,

[XXVI 160r, 22]

faino/menon [VI 112v, 1; XXI 148r, 1;

þíü // þí¥¸: o( neo/j [XIV þíý¸: new/teroj [XXIX

//

132v, 9] //

148v,

168v, 20;

e)mfaino/menon

11;

XXX

ÿâëÿ¬ìàÿ:

XXX 169r, 15]

þíüöü: o(

21]

tau= tau=roj [VII 113v, 13]

170r,

[XIII

20];

126r,

16]

to\ to\ to\ to\ //

ta\ ta\ faino/mena [XIV

130r, 18; XVI 135r, 23; XXVI 160v, 3]

ÿâë¬í¸¬: h(

e)mfa/neia [XIV 132r, 10]; h(

ep ) ifa/neia [I 108v, 16; XII 124v, 2; XVII

ß

140v, 4; XXXI 175v, 13]; h( shmasi/a (benaming)

ÿáëüêà: to\ to\ mh=lon [XXXI 175r, 9] ÿáëü÷¸öà: h( pareia/ (kaak, wang) [XII

[XVII

140r,

14];

h(

safh/neia (duidelijkheid) [A 104v, 15]

ÿâý:

safw=j [VIII 115r, 9; XVII 136v, 26;

XXI 148v, 20; XXIII 150v, 22]; e)nargw=j

125r, 3; XXVI 160r, 11]

102


¬ä¸íîïëåìåíüíü: o(mo/fuloj [X 120v, 7] // ¬ä¸íîïëåìåíüíî¬: to\ to\ o(mo/-

[XIV 133r, 4; XXXI 173r, 10]; dh=lon [XVIII 142r, 2; XXIV 155r, 3]; dh=loj

fulon [X 120v, 19; XXVIII 165r, 12] //

(adj.) [XXIV 154r, 14]; fanerw=j [XXI

¬ä¸íîïëåìåíüíàÿ:

148r, 26]; fanero/j (adj.) [IX 119r, 2]; e)k tou= e)mfanou=j [XIV 132r, 7]; kaq'

¬ä¸íîðîäüíü:

ÿãîä¸öà: h( pareia/ pareia/ [IX 119v, 2] ÿãîäà // ãëàãîë¬ìàÿ ÿãîäà ïð¸ ãðüëý: o( gargarew/ gargarew/n [XIV 129v, 2] ÿäü: o( i)o/oj/ [VII 113v, 2] ÿçâà: to\ to\ trau=ma [XXVI 161v, 21; 162r,

¬ä¸íîñ¹ïð¹æüíü ñ¹ïð¹æüíàÿ: h( ¬ä¸íîþ:

¬ä¸íî÷üñòüíü

qumoeidh qumoeidh/j [XXX 171r,

//

o(moti/mwj [XIV

¬ä¸íî÷üñòüíî: 132r, 7] // ¬ä¸íî-

÷üñòüíý: o(moti/mwj [XII 125r, 11] ¬ä¸íü: eiÂj, mi/a, e(/n [VI 112r, 24; 112v,

qumo/j [XIX 143v, 4-14; 144v, 1-

23-26; 113r, 7-10-11-13; VII 113v, 18; VIII qumw/dhj [XII 122v, 14; 123v,

115r, 16; X 120v, 16-22-25; 121r, 9-16; XI

12]; qumiko/j [XII 125r, 7]

121v, 7; 122r, 4-12; XIII 126v, 21; XV

e)/fagon [XX 146r, 15; 146v, 7; XXI

148v, 18]; e)sqi/w [XX 146r, 8] //

ÿñò¸:

o(motimi/a [XVIII 142r,

11; 143r, 9; XXIII 151r, 22]

10-22]

ÿñò¸:

o( ( o/zugoj [XVIII om

a(/pac [XXVIII 164r, 24; XXIX

¬ä¸íî÷üñò¸¬: h(

[XXVI 161v, 26]; h(

7]

ÿðîñòüíü:

¬ä¸íî-

167v, 3-16; 168r, 11]

[XXXI 173r, 10]

ÿðîñòü: o(

//

141r, 18]

w)teilh/ [XXVI 162r, 4]; h( trw= trw=sij

ÿðîñòîâ¸äüíü:

monogenh/j [XVII 137v,

1; XXVI 159v, 7-21]

133v, 8]

tu/poj

o(mo/fula

[XXVIII 163r, 26]

u(/par [XIV 130r, 10; XIV 131v, 2; 132r, 1;

2]; o(

ta\ ta\

134r, 22; XVII 139r, 8; 140v, 5-21; 141r, 1;

òðàâ¹

XVIII 142r, 25; XIX 144r, 3; XX 146v, 13-

pohfage/w [VII 114r, 22]

25; XXIII 153r, 25; XXVI 157r, 20; 158r, 18-21-25; 161r, 18; 161v, 19; XXVII 162v, 21; XXVIII 165r, 11; XXIX 167r, 20; XXX

J

169r, 10-12-13; 170r, 4; XXXI 172r, 24; 178v, 10; N-174r, 7-9; 175r, 13-25]; mo/noj

2! = e. = 5 2¶! = ie. ie. = 15 2âðå¸ñêü: (Ebrai/wn [XXIII 151r, 6] Åãy¨ïòü: to\ to\ Ai) Ai)gu/ption [XIV 132r, 22] 2ãy¨ïòüñêü: ai)gu/ptioj [XIV 132r, 13] Åäåìü: E ) dem [XX 146v, 1(2)] ¬ä¸íîâ¸äüíü: monoeidh/j [XXI 148v,

[A 103r, 23; III 110r, 23; VII 113v, 19; XII 123v, 23; XIV 129v, 16; XVII 136v, 25; 140r, 5; XVIII 141v, 7; XIX 145v, 21; XX 146r, 14; XXIII 153r, 6; XXVI 159v, 24(2)25-26; 160r, 5; XXXI 173v, 20] //

¸ òüæäå

òüæäî):

eiâj kai\ kai\ o(

au)to/j [A 104v, 12; B 106r, 10; VI 112v,

1]

11] //

¬ä¸íî¸ìåíüíü: o(mw/numoj [XVI 135r, 10] // ¬ä¸íî¸ìåíüíý: o(mwnu/mwj [B

âü ¬ä¸íî:

kata\ kata\ tau)to/n [I

108r, 17; XXIV 155r, 20; XXXI 179r, 10 (tlk.)]

¬ä¸íüñòâî: h( mono/thj [XI 122r, 3] ¬ä¸íüñòâüíý: monadikw=j [VI 113r, 3]

105r, 21; XVI 134v, 8]

¬ä¸íî¸ìåíüñòâî:

(vel

¬ä¸íü

h( o( ( wnumi/a [XXI om

148r, 15]

103


¬ç¥êü:

h( glw=ssa [VIII 118r, 15; IX

XXX 169v, 3-17-20; 170r, 26; XXXI 171v, 11; 172r, 5-11-18; 172v, 20; 173r, 14-22;

119v, 2]

2ëë¸íüñêü:

e(llhniko/j

[XXIX 168v,

173v, 9-16-18; 174v, 6-18-23; 179r, 12

26]; e(lla/j (adj.) [XXIII 151r, 10] //

(tlk.); 179v, 21; 178r, 1-12; 177r, 17; N-

Åëë¸íüñö¸¸:

oi(

E ( llhnikoi/

174r, 10; 175r, 18-19; 175v, 1-10-23; 176r,

[XXIX 167r, 6]

2ï¸ñê¹ïü: e)pi/skopoj

8; 176v, 11-23 ]

¬ñòüñòâîñëîâ¸ò¸:

[A 103r, 3

fusiolog fusiologe/ loge/w

[XII

123v, 16]; th\ \ th\n tw=n yuxw=n diafora\ diaforan

(tit.c)]

2ðåò¸÷üñêü: ai(retiko/j [XVII 137r, 25] ¬ñòüñòâî: h( fu/ fu/sij [A 104v, 6; B 104v, 25;

dogmati/zw (het verschil in zielen, een verscheidenheid aan zielen poneren)

105r, 2-4-12-16; 105v, 10; I 106r, 24; 106v,

[XVI 134v, 17]

¬ñòüñòâîñëîâ¸¬:

3; 107r, 8-16-23; 107v, 2-5-13-19; 108r, 2-7; II 109v, 7-17; III 109v, 19; 110v, 4; IV

h(

fusiologi/ fusiologi/a

[B

104v, 21; 105r, 14; I 106r, 14; XII 122r, 25]

¬ñòüñòâüíü:

110v, 10-22-24; 111r, 4; V 111v, 21; 112r,

fusiko/j [B 105r, 15; VII

5; VI 112r, 13; 112v, 9-12-18-25-26; 113r,

113r, 20; XIII 125v, 26; 127v, 9; XIV 128v,

8; VII 113r, 18; 113v, 3-9-13-18-26; 114r,

15; XV 133v, 18; XVII 139r, 10; XXVIII

18; VIII 115r, 20; 116r, 5-10; 116v, 5-12-

163v, 14; XXX 169v, 18-24; XXXI 180r,

16-21; 117r, 10; 117v, 12; 118r, 6; 118v, 6;

17]; th=j fuse/ wj [XIX 145v, 6; XXX fuse/wj

IX 118v, 15-17; X 119v, 25; 121r, 1; XI

169v, 15-22]; e)/mfutoj [XXXI 174v, 9-14-

121r, 26; 121v, 1-17-21-23; 122r, 13-16-20-

15-20-26;

179r,

3-7-11

(tlk.)]

//

23; XII 122v, 19; 123r, 13; 123v, 9-22;

¬ñòüñòâüíý¸:

124r, 16; 124v, 22; 125r, 1; 125v, 3-19-23;

123r, 3; XIII 126r, 2] //

XIII 125v, 26; 126r, 18-23; 126v, 4-7-9-24;

fusikw=j [XII 124r, 10; XIV 129r, 15;

127r, 1-6-21-26; 127v, 5-6; XIV 128r, 15-

130r, 23; XXX 170r, 16]

¬ò¸:

25; 128v, 17; 129r, 4-7; 129v, 10; 130v, 3-

fusikw/teroj

[XII

¬ñòüñòâüíý:

dra/ssomai [XXII 149v, 2] // ¬ò¸ñå:

18; 131v, 4; 132r, 2-8; 133r, 1-6; XV 133v,

a)ntilamba/nw

16-20; 134r, 4-9-21-23-25; XVI 134v, 14-

onderzoek betrekken) [XXIX 167r, 3] //

25; 135r, 13; 135v, 18-23; XVII 136r, 17-

¬òü á¥ò¸:

24; 136v, 7-24; 137r, 5; 137v, 25; 138r, 13;

13]

¬ò¸¬: ¬òðà:

138v, 4-9-15; 139r, 1-26; 139v, 13; 140r, 418; 140v, 10-16-26; XVIII 141r, 26; 141v,

(behandelen,

in

het

a(li/skomai [XIV 132v,

h( labh/ labh/ [VII 114r, 26] to\ to\ hâpar [XII 124v, 23; 125r, 5;

5; 142r, 14; 142v, 18; 143r, 3-7-12; XIX

XXXI 173v, 12; 174r, 2-4; 174v, 4 (tlk.);

143r, 15-22; 143v, 1-3-6-11; 144r, 17; 145r,

177r, 18; 177v, 3]

¬òðüíü: tou= h(/patoj [XXXI 177r, 8] ¬ùå: e)/ti [IV 110v, 21; XII 123v, 13; XIV

12; 145v, 19; XXI 147v, 21-25; 148v, 1-9; 149r, 4; XXII 149r, 15-21; 149v, 7-15-21; 150r, 13; XXIII 151r, 2-11-14; 151v, 1-11-

133r, 25; XXIII 153r, 3; XXVI 160r, 11;

15; 152r, 1-25; XXIV 154v, 15-25; 155r, 1-

160v, 1; XXVII 162v, 10] //

7; 155v, 2; XXV 156r, 26; 156v, 10-11-13-

ou)/pw

15; XXVI 159v, 23; 161r, 3; XXVIII 163v,

[XXVI 160r, 10]

¬÷üì¥:

20-26; 164r, 12-16-24; 165r, 19-22; 165v, 16-23; XXIX 167v, 16-26; 168v, 4; 169r, 9;

104

íå ¬ùå: [II 108v, 21] // íå ¸ ¬ùå: ou)/pw

h( kriqh/ kriqh/ [XXVI 158r, 22]


2»¸ðü: o( ai) ai)qh/r 2yàããåë¸¬: to\ to\

[III 110r, 20] eu) eu)agge/lion [VIII 117r,

4; XVII 139v, 8; XXVIII 164v, 7; XXIX 166v, 10]

2yàããåëüñêü:

tou= eu)aggeli/ou [XXVI

157v, 5]

L ¾àëüò¥ðü: h( ba/rbitoj bitoj [VIII 117v, 19] ¾àëüìü: h( yalmwdi/ yalmwdi/a [XXIII 153v, 4]

». = q. = 9 »¶. = iq. = 19

N

105


A

a)diai/retoj: íåðàçäýëüíü a)dia/kritoj: íåðàñ¹äüíü

a. = à! = 1

a)dia/leiptoj: íåwñê¹äüíü //

A ) braa/m: Àâðààìü

a)dialei/ptwj: âüñåãäà, íåïðýñòàíüíî

a)bouli/a, h(: áåñüâýò¸¬

a(bro/j // a(bro/teroj: âü êðàòüöý

a)dia/lutoj // to\ a)dia/luton:

íåðàçäð¹ø¸ìî¬ a)dia/pneustoj: íåwòüäüõí¹òü a)dia/rqrwtoj: íåñüñòàâüíü a)diaspa/stwj: íåðàñòðüæåíî a)dia/statoj: íåðàçë¹÷üíü a)/dikoj: íåïðàâåäüíü a)dou/lwtoj: íåïîðàáîùåíü a)dunami/a, h(: íåìîæåí¸¬, íåìîùü a)dunate/w: íåìîù¸, íåìîùüñòâîâàò¸

a)gaqo/j: áëàãü // to\ a)gaqo/n: áëàãî,

áëàãî¬ // to\ o)/ntwj a)gaqo/n: ñ¹ùî¬ áëàãî // ta\ a)gaqa/: áëàãàÿ a)gaqo/thj h(: áëàãîñòü a)/gan // o( a)/gan (attr.): çýëüí¥¸ a)gapa/w: ëþá¸ò¸ // a)gapa/w (a)llh/louj): ëþáîâü ¸ìýò¸ (ìåæä¹ ñîáîþ) a)ga/ph, h(: ëþá¥ a)gaphtiko/j: ëþáîâüíü a)ggei=on, to/: ñüñ¹äü a)ggeliko/j: àããåëüñêü a)/ggeloj, o(: àããåëü // tw=n a)gge/lwn: àããåëüñêü a)ggelofo/roj, o(: àããåëîíîñüí¥¸ a)ge/lh, h(: ñòàäî a)ge/nhtoj // to\ a)ge/nhton: íåá¥âüøå¬ a)ge/nnhtoj: íåðîæäåíü // a)gennh/twj: íåðîæäåíý a(/gioj: ñâåòü a)glai+/zw: ïðîñâýòüë¸ò¸ a)gnoe/w: íåâýäýò¸, íåðàç¹ìýâàò¸ // a)gnoe/omai: íåâýäîìü á¥ò¸ a)/gnoia, h(: íåâýäýí¸¬ a)/gnwstoj: íåâýäîìü a)/gonoj: íåðàæäàòåëüíü a)gora/, h(: ê¹ïë¬ (pl.) a)/goj, to/: íåíàâ¸ñòü a)gu/mnastoj: íåwá¹÷åíü a)/gw: âåñò¸, âîä¸ò¸, ïð¸âîä¸ò¸ a)gw/n, o(: ïîäâ¸ãü A ) da/m: Àäàìü // tou= A ) da/m: àäàìîâü a)delfo/j, o(: áðàòü // oi( a)delfoi/: áðàò¸ÿ a)de/spotoj: íåwáëàäà¬ìü a)/dhloj: íåâýäîìü, íåÿâë¬íü #(/dhj, o(: àäü

a)du/natoj // a)du/naton (e)sti/n):

íåâüçìîæüíî ¬ñòü a)ei/: ïð¸ñíî a)eiki/nhtoj: ïð¸ñíîäâ¸æåíü // to\ a)eiki/nhton: ïð¸ñíîäâ¸æ¸ìî¬; íåäâ¸æ¸ìî¬ [i.e. to\ a)ki/nhton] a)erw/dhj: âüçä¹øüíü a)hdi/a, h(: wñêðüáë¬í¸¬, ñêðüáü a)hr / , o(: âüçä¹õü a)qanasi/a, h(: áåñüìðüò¸¬ a)qete/w: wòüìåòàò¸ a)qew/rhtoj: íåâ¸ä¸ìü a)qh/r, o(: wñü a)/qlioj: ñòðàñòüíü a)qlio/thj, h(: wêàÿíüñòâî a)qro/oj // kata\ to\ a)qro/on: âüê¹ïý // a)qro/wj: âüíåçààï¹, íàïðàñüíî Ai)gu/ptioj: Åãy¨ïòüñêü // to\ Ai)gu/ption: Åãy¨ïòü a)i+/dioj: ïð¸ñíîñ¹ùüíü // to\ a)i+/dion: ïð¸ñíîñ¹ùüíî¬ a)id + io/thj, h( // th=j a)id + io/thtoj:

ïð¸ñíîñ¹ùüíü ai)qh/r, o(: 2»¸ðü aiâma, to/: êðüâü // tou= ai(/matoj: êðüâüíü ai(mo/rroia, h(: êðüâîòå÷åí¸¬ ai)/nigma, to/: ãàäàí¸¬

107


ai)ni/ssomai: íàçíàìåíàò¸

a)koinw/nhtoj: íåïð¸÷åñòüíü //

ai(retiko/j: 2ðåò¸÷üñêü

a)kolasi/a, h(: áë¹äü

ai)sqa/nomai // ai)sqano/menoj: â¸ä¸ìü

a)kolouqi/a, h(: ïîñëýäîâàí¸¬

ai(/resij, h(: ¸çâîë¬í¸¬

a)koinwnh/twj: íåïð¸÷åñòüíý

ai(reto/j: æåëàòåëüíü

a)ko/lastoj, o(: áë¹äüí¥¸

[pass. pro act.] ; wù¹ùà¬ìü [pass. pro

a)ko/louqoj // to\ a)ko/louqon:

ïîñëýä¹¬ìî¬, ïîñëýäîâàíî¬, ïð¸êëàäüíî¬ // a)kolou/qwj: ïîñëýäîâàíî, ïîñëýäîâàíý // a)ko/louqon e)sti/n: ïîñëýäîâàíî ¬ñòü, ïð¸êëàäüíî ¬ñòü // a)kolou/qwj (scil. e)sti/n): ïð¸êëàäüíî ¬ñòü a)koustiko/j: ñë¥øàòåëüíü a)kou/w: ñë¥øàò¸, ¹ñë¥øàò¸ a)kri/beia, h(: wïàñüñòâî, wïàñüíüñòâî a)kribh/j: wïàñüíü, ¸çâýñòüíü // a)kribe/steroj: ¸çâýñòüíü // a)kribw=j: wïàñüíî

act.] ai)/sqhsij, h(: ÷þâüñòâî, ÷þâüñòâ¸¬,

wù¹ùåí¸¬ // di' ai)sqh/sewj: ÷þâüñòâüíü ai)sqhth/rion, to/: ÷þâüñòâî, ÷þâüñòâ¸òåëüí¸öà // tw=n ai)sqhthri/wn: ÷þâüñòâüíü // dia\ tw=n ai)sqhthri/wn: ÷þâüñòâüíü ai)sqhtiko/j: ÷þâüñòâüíü; òýëåñüíü // to\ ai)sqhtiko/n: ÷þâüñòâ¸òåëüíî¬, ÷þâüñòâüíî¬ // ta\ ai)sqhtika/: â¸ä¸ìàÿ [pass. pro act.] ai)sqhto/j // to\ ai)sqhto/n: ÷þâüñòâüíî¬ aiåsxoj, to/: ñò¹äü ai)ti/a, h(: â¸íà ai)tia/omai: â¸íîâüíü òâîð¸ò¸ ai)/tiologi/a, h(: â¸íîñëîâ¸¬ ai)/tioj: â¸íîâüíü ai)fni/dioj: íàïðàñüíü ai)xmh/, h(: êîï¸¬ ai)w/n, o(: âýêü a)kallh/j: íå¹äîáð¬íü a)/kanqa, h( // tw=n a)kanqw=n: òðüíîâüíü a)karh/j: ìàëü a)kata/lhptoj: íåïîñò¸æ¸ìü a)katano/htoj: íåäîì¥ñë¸ìü a)kata/skeuoj: íå¹êðàøåíü a)kate/rgastoj: òâðüäü a)ke/faloj: áåçãëàâüíü a)kh/ratoj: áåñòðàñòüíü a)ki/nhtoj: íåäâ¸æ¸ìü // to\ a)ki/nhton: íåäâ¸æ¸ìî¬ a)kmh/, h(: wñòðîòà, âüçðàùåí¸¬ a)koh/, h(: ñë¥øàí¸¬, ñë¹õü; ãëàñü

a)kroa/omai // oi( a)krow/menoi:

ïîñë¹øàþùå¸ a)kroath/j, o(: ïîñë¹øàòåëü a)kro/polij, h(: âðüõîâüíü ãðàäü a)/kroj: êîíüöü [i.e. subst. h( a)/kra] // a)kro/tatoj: ñüâðüøåíý¸ // to\ a)kro/taton: ñüâðüøåíî¬ // to\ a)/kron: êðà¸ a)kro/thj, h(: ñüâðüøåí¸¬ a)k ) rw/reia, h( // ai( a)krw/reiai: âðüñ¸ ãîðàìü a)kth/, h(: áðýãü a)kti/j, h(: çàðÿ a)/ktistoj: íåñüçüäàíü // to\ a)/ktiston: íåñüçüäàíî¬ // a)kti/stwj: íåñüçüäàíý a)kwlu/twj: íåâüçáðàíüíî a)lh/qeia, h(: ¸ñò¸íà a)lhqeu/w: ¸ñò¸íüñòâîâàò¸ a)lhqh/j: ¸ñò¸íüíü // to\ a)lhqe/j: ¸ñò¸íüíî¬ // to\ a)lhqw=j kalo/n: ¸ñò¸íüíî¬ äîáðî a)lhqino/j: ¸ñò¸íüíü a)/lhptoj: íå¹äðüæ¸ìü

108


a(li/skomai: ¬òü á¥ò¸

a)mh/n: àì¸íü

a)lla/ssomai: ¸çìýí¸ò¸ñå

a)mh/xanoj: íåìîùüíü, íåäî¹ìýíü,

íåïðîõîäüíü // a)mh/xanon e)sti/n: íåâüçìîæüíî ¬ñòü a)migh/j: íåñüìýñüíü a)/miktoj: íåñüìýñüíü // a)mi/ktwj: íåñüìýñüíî, íåñüìýñüíý a)moire/w: íåïð¸÷åñò¸ò¸ñå, íåïð¸÷åùàò¸ñå, íåïð¸÷åñòüíü á¥ò¸ // a)moirw=n: íåïð¸÷åñòüíü a)/moiroj: íåïð¸÷åñòüíü a)morfi/a, h(: áåçüwáðàç¸¬ a)/morfoj: áåçüwáðàçüíü a)/mpeloj, h( // th=j a)mpe/lou: ëîçüíü a)mudro/j // a)mudro/teroj: òüíü÷à¸ // a)mudrw=j: òüíüöý a)/muna, h(: wòüìüùåí¸¬ a)mfiba/llw: ñ¹ìüíýò¸ñå // mh\ a)mfiba/llein: íåñ¹ìýíî // to\ a)mfiballo/menon: ñ¹ìüí¸ìî¬ a)mfiboli/a, h(: ñ¹ìüíýí¸¬ a)mfi/boloj: íåäî¹ìýíü, ñ¹ìüí¸òåëüíü a)mfie/nnumi: wáëýù¸ a)mfilafh/j: wá¸ëüíü a)mfo/teroi: wáî¸ a)naba/llomai: wòüëàãàò¸ a)nablasta/nw: ¸çðàñòàò¸ a)nabolh/, h(: wòüëàãàí¸¬, wòüëîæåí¸¬ a)nagkai=oj: í¹æäüíü // a)nagkai/wj: í¹æäüíý, ïî í¹æä¸ a)na/gkh, h(: í¹æäà // a)na/gkh (e)sti/n) c. inf.: í¹æäà (¬ñòü) c. inf. // kat'

a)llaxh=: ¸íàìî

a)llh/louj: äð¹ãü äð¹ãà // a)gapa/w

a)llh/louj: ëþáîâü ¸ìýò¸ ìåæä¹

ñîáîþ

a)lloio/omai: ¸çìýí¸ò¸ñå, ¸çìýíÿò¸ñå //

to\ a)lloiou/menon: ¸çìýíÿ¬ìî¬ // to\

a)lloiou=sqai: ¸çìýí¬í¸¬

a)lloi/wsij, h(: ¸çìýí¬í¸¬

a)/lloj: ¸íü // a)ll' oi(: ¸í¸ [i.e. a)/lloi] // a)/llwj: ¸íàêî; ¸íîì¹ [i.e. a)/ll%]

a)llo/trioj: ò¹æäü // to\ a)llo/trion:

ò¹æäî¬ // a)llotri/wj: ò¹æäý a)llotrio/w: wò¹æä¸ò¸ // a)llotrio/omai: wò¹æä¸ò¸ñå, wò¹æäàò¸ñå a)llotri/wsij, h(: wò¹æäåí¸¬ a)logi/a, h(: áåñëîâåñ¸¬ a)/logoj: áåñëîâåñüíü, áåñëîâåñüíý¸ // to\ a)/logon: áåñëîâåñüíî¬ // ta\ a)/loga: áåñëîâåñüíàÿ // a)logw/teroj: áåñëîâåñüíý¸ a(lourgi/j, h(: áàãðåí¸öà a(/ma: ê¹ïüíî, âüê¹ïý a(marta/nw: ïîãðýø¸ò¸, ñüãðýøàò¸ // a(marta/nomai: ñüãðýøàò¸ [act. pro pass.] a(ma/rthma, to/: ñüãðýøåí¸¬

a(marti/a, h(: ãðýõü, ñüãðýøåí¸¬ a(martwlo/j: ãðýøüí¸÷ü // o( a(martwlo/j: ãðýøüí¸êü

a)mauro/w: ïîìðà÷¸ò¸

a)na/gkhn, e)c a)na/gkhj, u(p'

a)mblu/nw: ïð¸ò¹ï¸ò¸, ïð¸ò¹ïëÿò¸

a)na/gkhj: ïî í¹æä¸

a)mege/qhj: áåçâåë¸÷üñòâüíü

a)na/gw: âüçâîä¸ò¸

a)mei/bomai: ¸çìýíÿò¸

a)nadei/knumi: ïîêàçàò¸, ïîêàçîâàò¸ //

a)merh/j: íåðàçäýëüíü

a)nadei/knumai: ÿâ¸ò¸ñå

a)meta/blhton (adv.): íåïðýëîæüíî

a)nade/xomai: âüñïð¸¸ìàò¸; ñüáüðàò¸

a)meta/qetoj: íåïðýëîæüíü // to\

a)na/dosij, h(: âüçäàí¸¬, ãîðýâüçäàÿí¸¬

a)meta/qeton: íåïðýëîæüíî¬

a)naze/w: âüçãàðàò¸ñå, âüçãðýÿò¸

a)metri/a, h(: áåçìýð¸¬

a)nazhte/w: âüç¸ñêîâàò¸

109


a)nazwgrafe/w: æ¸âîï¸ñîâàò¸, âüñï¸ñàò¸

a)naplh/rwsij, h(: íàïëüí¬í¸¬

a)naqli/bw: ¸æä¸ìàò¸

a)napne/w: ä¥õàò¸

a)nazwpure/w: wæ¸âëÿò¸

a)napneustiko/j: âüçä¥õàòåëüíü

a)naqumi/asij, h(: âüñïàð¬í¸¬

a)napnoh/, h(: âüçä¥õàí¸¬

a)nai/resij, h(: ñüäðîáë¬í¸¬

a)napotniasmo/j, o(: âüçüwæ¸âë¬í¸¬

a)naisqhsi/a, h(: íå÷¹âüñòâ¸¬

a)narripi/zw: âüçäâ¸çàò¸

a)nai/sqhtoj: íå÷¹âüñòâüíü //

a)/narxoj: áåçíà÷åëüíü

a)naisqh/twj: íå÷¹âüñòâüíî

a)naspa/w: âüñòðüçàò¸

a)nakaini/zw: wáíîâ¸ò¸, wáíàâëÿò¸

a)na/stasij, h(: âüñêðüñåí¸¬

a)nakaino/omai: âüwáíàâëÿò¸

a)nastoixeio/w: íàçüäàâàò¸

a)nakera/nnumai: ðàñòâàðÿò¸ñå

a)nastoixei/wsij, h(: íàçüäàí¸¬

a)nakine/w: ïîäâ¸çàò¸

a)nastomo/w: wòâðýñò¸

a)nako/louqoj: íåïð¸êëàäüíü

a)nastre/fw: ïðýá¥âàò¸

a)na/krasij, h(: ðàñòâîð¬í¸¬

a)natei/nomai: ïðîñò¸ðàò¸ñå

a)nakri/nw: ïîñ¹æäàò¸

a)natomiko/j: ðàñöýïë¬íü

a)nalamba/nw: âüñïð¸¸ìàò¸, âüçâîä¸ò¸

a)natre/xw: âüñòåù¸, âüñòåêàò¸

a)nakte/on (scil. eiånai): âüçâåäåíî á¥ò¸

a)natre/pw: âüçðàæàò¸

a)nala/mpw: íàäüñ¸ÿâàò¸

a)natroph/, h(: âüçðàæåí¸¬

a)na/lhyij, h(: âüñïð¸¬ò¸¬

a)natupo/w: âüwáðàæàò¸

a)nalloi/wtoj: íå¸çìýíüíü

a)nafe/rw: âüçíîñ¸ò¸

ðàâüíüñòâî a)nalo/gwj: ðàâüíî, ðàâüíý, ïð¸êëàäüíî, ïî ìýðý a)na/lusij, h(: wøüñòâ¸¬ a)nalu/w: wò¸ò¸, wòüâîä¸ò¸, ðàçäð¹øàò¸ // a)nalu/omai: wò¸ò¸, wòüõîä¸ò¸ a)nama/rthtoj: áåçãðýøüíü, áåç ãðýõà a)nama/ssomai: âüwáðàæàò¸; ñüìýøàò¸ a)name/nw: wæ¸äàò¸, ïîæüäàò¸ a)nami/gnumi: ñüìýñ¸ò¸, ñüìýøàò¸ a)namoxli/zw: âüçì¹ùàò¸ a)na/neusij, h(: âüñêëîí¬í¸¬ a)na/cioj: íåäîñòî¸íü a)napau/w: ïîêî¸ò¸, ¹ïîêîÿâàò¸ a)nape/tomai: âüçëýòàò¸ a)napla/ttw: âüwáðàæàò¸ a)naplhro/w: íàïëüíÿò¸

a)naxe/w: ñüë¸ÿò¸, ñüìýñ¸ò¸

a)/nalkij, o(: íåìîùüí¥¸

a)nafai/nomai: ÿâ¸ò¸ñå, ïîêàçàò¸ñå

a)nalogi/a, h(: ïîäîá¸¬, ïð¸êëàäüñòâî,

a)nafora/, h(: âüçíîøåí¸¬

a)naxwre/w: wòüë¹÷¸ò¸ñå a)nayu/xw: ïðîõëàæäàò¸

a)ndrapodw/dhj // a)ndrapodwde/steron (adv.): ðàáüñê¥

a)ndrei=oj // o( a)ndrei=oj: ì¹æüñòâüí¥¸

a)ndri/a, h(: ì¹æüñòâî

a)ndria/j, o(: ¸ñò¹êàíü

a)ndrw/dhj: ì¹æüñêü

a)negei/rw: âüçäâ¸çàò¸

a)neime/noj: cf. a)ni/hmi

a)nekto/j // a)nekto\n eiånai: ñüòðüï¸ìî

á¥ò¸

a)nendeh/j: íåïîòðýáîâàòåëüíü a)ne/ndotoj // to\ a)ne/ndoton:

íåïðýñòàíüíî¬ a)nene/rghtoj: íåäý¸ñòâüíü a)nece/tastoj: íå¸ñï¥òàíü // a)neceta/stwj: íå¸ñï¥òüíý

110


a)nepino/htoj: íåðàç¹ìýâà¬ìü

a)nteisa/gw: âüâîä¸ò¸

a)nterwta/w: ñüïðîò¸âü âüïðîñ¸ò¸

a)nepi/skeptoj // oi( a)nepi/skeptoi:

íåñüâýòüí¸¸ a)/nesij, h(: wòüðàäà a)/netoj: ò¸õü a)neuru/nw: ðàø¸ðÿò¸ a)ne/fiktoj: íåïîñò¸æ¸ìü a)ne/xw: âüñ¸ÿò¸ // a)ne/xomai: òðüïýò¸ a)nh/r, o(: ì¹æü a)nqerew/n, o(: ãðüòàíü a)nqe/ric, o(: wñ¸¬ a)nqe/w: öâ¸ñò¸ a)/nqoj, to/: öâýòü a)nqrw/pinoj: ÷ëîâý÷üñêü, ÷ëîâý÷ü // to\ a)nqrw/pinon: ÷ëîâý÷üñêî¬, ÷ëîâý÷üñòâî a)nqrwpogoni/a, h(: ÷ëîâý÷üñêî¬ á¥ò¸¬, ÷ëîâý÷üñêî¬ ðîæäåí¸¬ a)/nqrwpoj, o(: ÷ëîâýêü // tou½ a)nqrw/pou: ÷ëîâý÷üñêü, ÷ëîâý÷ü // tw=n a)nqrw/pwn: ÷ëîâý÷üñêü a)nqrwpo/thj, h(: ÷ëîâý÷üñòâî a)nqwrai+/zomai: öâýòü ¹êðàøåâàò¸ñå

a)nte/xw: âüçìàãàò¸

a)ntidiaire/omai: âüçðàçäýëÿò¸ñå a)nti/keimai // ta\ a)ntikei/mena:

ñ¹ïðîò¸âüíàÿ, ñüïðîò¸âüíàÿ a)/ntikruj: ñ¹ïðîò¸âü a)ntilamba/nw: ¬ò¸ñå a)ntile/gw: ïðîò¸âîñëîâ¸ò¸ñå [constr. pass.]

a)ntilhptiko/j: çàñò¹ï¸òåëüíü a)nti/lhyij, h(: çàñò¹ïë¬í¸¬

ïîìîæåí¸¬

;

a)ntimeqi/stamai: âüñïðýñòàâëÿò¸ñå,

ïðîò¸â¹ïðýñòàâëÿò¸ñå a)ntimetalamba/nw: âüñïðý¬ò¸ a)ntiparadei/knumi: âüç¹êàçàò¸ a)ntiparati/qhmi: ïðîò¸â¹ïîëîæ¸ò¸ a)ntipareca/gw: ïðîò¸â¹¸çíîñ¸ò¸ a)ntipare/ceimi: âüñïðî¸ñõîä¸ò¸ a)nti/rrhsij, h(: ñ¹ïðîò¸âîðý÷¸¬, ñüïðîò¸âîñëîâ¸¬

a)nti/strofoj // kata\ to\ a)nti/strofon:

ïî ïðîò¸âîâüçâðàòüíîì¹ a)ntitupe/w: ïðîò¸â¹wáðàçîâàò¸ñå a)ntituph/j: ïðîò¸âîwáðàçüíü a)ntitupi/a, h(: ïðîò¸âîwáðàç¸¬ ; ïîäîá¸¬ a)nti/tupoj: ïðîò¸âîwáðàçüíü a)nti/fracij, h(: âüñïðýãðàæäåí¸¬

[i.e. a)nqw=n w(rai+/zomai]

a)ni/hmi: ïðýñòàò¸ // a)neime/noj:

íåñüâðüøåíü a)ni/sthmi: âüñòàâ¸ò¸ // a)ni/stamai: âüñòàÿò¸ // a)nasth/somai: âüñòàâë¬íü [á¥ò¸] [constr. pass.] a)nixneu/w: ¸ç¸ñêàò¸, ¸ñï¥òîâàò¸ a)/nodoj, h(: âüñõîäü (corr.: codd. âüõîäü)

a)nu/parktoj // to\ a)nu/parkton:

íåñ¹ùî¬

a)no/htoj: íåñüì¥ñëüíü

a)nu/peiktoj // to\ a)nu/peikton:

a)noi/gw: wòâðüçàò¸

íåïðýñòàíüíü a)nuyo/w: âüçíàøàò¸ a)/nw: ãîðý // o( a)/nw (attr.): ãîðüí¸¸ // ta\ a)/nw: â¥øüíàÿ a)/nwqen: ñüâ¥øå a)nwqe/w: âüçðýâàò¸ a)nwferh/j: ãîðýíîñüíü

a)no/moioj: íåïîäîáüíü // oi( a)no/moioi:

íåïîäîáüí¸¸ // a)nomoi/wj: íåïîäîáüíý a)no/nhtoj: íåïîëüçüíü a)ntakolouqe/w: âüñïîñëýäîâàò¸ a)ntanaire/w: wòåò¸ a)ntegei/romai: ïðîò¸â¸ò¸ñå

111


a)ci/a, h(: äîñòî¸íüñòâî, äîñòîÿí¸¬, ÷üñòü,

a)/peiroj: áåçìýðüíü // o( a)/peiroj:

íå¸ñê¹ñüí¥¸ // o( a)peiro/teroj: íå¸ñê¹ñüí¥¸ a)pekdu/omai: ñüâëýù¸ñå a)pele/gxw: wáë¸÷¸ò¸ (a)pe/oika) // ou)de\n a)peiko/j: í¸÷üòîæå íåïîäîáüíî a)pepto/j: íåïðîõîäüíü a)perga/zomai: ñüäýâàò¸, ñüäýëàò¸, ñüäýëîâàò¸ a)ph/mwn: íåâðýä¸ìü a)ph/xhma, to/: ¸çá¥òüêü ; wñòàíüêü ; ìü÷üòàí¸¬ a)piste/w: íåâýðîâàò¸ // a)piste/omai: íåâýðîâàò¸ [constr. act.] a)pisti/a, h(: íåâýð¸¬ a)/plhstoj // o( a)/plhstoj: íåñ¥ò¥¸ a(plo/thj, h(: ïðîñòîòà a(plou=j: ïðîñòü // to\ a(plou=n: ïðîñòî¬ a)/pnouj: áåçä¹øüíü a)poba/llw: wòüëàãàò¸ // o( a)poblhqei/j: ¸çâðüæåí¥¸ a)poble/pw: âüç¸ðàò¸ a)po/blhtoj: wòüâðüæåíü, wòüìåòüíü; íåíàâ¸ä¸ìü a)pogenna/omai: ðàæäàò¸ñå a)poginw/skw // a)pegnwsme/noj: w÷àÿíü a)podei/knumi: ¹êàçàò¸, ¹êàçîâàò¸, ïîêàçîâàò¸ a)po/deicij, h(: ¹êàçàí¸¬ a)podi/dwmi: wòüäàò¸ // a)podi/dwmi (lo/gon): ¹êàçàò¸ a)poqh/kh, h(: æ¸òüí¸öà a)poqn$/skw: ¹ìðýò¸ a)poiki/zw: ¸çãüíàò¸ a)pokaqi/sthmi: ¹ñòðî¸ò¸; ¹ñòðàÿò¸ // oi( a)pokaqista/menoi: ¹ñòðàÿ¬ì¸¸ a)pokata/stasij, h(: ¹ñòðî¬í¸¬ a)poklei/w: çàòâîð¸ò¸ a)pokri/nw: ñ¹ä¸ò¸; wòüìåòàò¸; ¸ñòýêàò¸, ¸ñòåêàò¸ //

ñàíü

a)cio/pistoj: äîñòîâýðüíü

a)/cioj: äîñòî¸íü // a)/cioj qau/matoj:

äîñòî÷þäüíü (fortasse a)cioqau/mastoj) // a)ci/wj: äîñòî¸íý a)cio/w: ìîë¸ò¸; òðýáîâàò¸ // a)cio/omai: ñüïîäîá¸ò¸ñå, ñüïîäîáëÿò¸ñå a)ci/wma, to/: ÷üñòü a)/oploj: áåçüwð¹æüíü a)or / istoj: áåñïðýäýëüíü a)pagoreu/w // a)phgoreume/noj:

wòüðå÷åíü

a)pa/qeia, h(: áåñòðàñò¸¬

a)paqh/j: áåñòðàñòüíü // to\ a)paqe/j:

áåñòðàñòüíî¬ a)paite/w: ¸ñòåçàò¸ a)palei/fw: çàòð¥ò¸ a)palla/ssomai: ¸çìýí¸ò¸ñå a(palo/j: ìåêüêü // a(palw/teroj: ìåêüêü a(palu/nw: ¹ìåêü÷àâàò¸ a(pantaxh=: wòüâüñ¹ä¹ a(pantaxo/qen: wòüâüñ¹ä¹ a)pa/nthsij, h(: ñüðýòåí¸¬ a(/pac: ¬ä¸íîþ a)para/llaktoj: íå¸çìýíüíü a)pariqme/omai: ¸ñ÷¸ñò¸ [constr. act.] a(/paj: âüñü, âüñÿêü // e)c a(pa/ntwn: wòü âüñ¹ä¹ // ta\ a(/panta: âüñÿ a)pata/w: ïðýëüñò¸ò¸, ïðýëüùàò¸ a)pa/th, h(: ëüñòü, ïðýëüñòü, ïðýëüùåí¸¬ a)/paustoj: íåïðýñòàíüíü a)peikoni/zw: âüwáðàæàò¸ a)peiko/nisma, to/: âüwáðàæåí¸¬ a)peiko/j: cf. (a)pe/oika)

a)peilh/, h(: çàïðýùåí¸¬

a)pei/ratoj: íå¸ñê¹ñüíü // o( a)pei/ratoj:

íå¸ñê¹ñüí¥¸ a)pei/rgw: âüçáðàíÿò¸ a)peiri/a, h(: íå¸ñê¹ñüñòâî a)peiroplasi/wn: áåçìýðüíîñ¹ã¹áüíü

112


a)pokri/nomai: ¸ñõîä¸ò¸

;

a)postrofh/, h(: wòüâðàùåí¸¬

wòüâýùàò¸ (), wòüâýùàâàò¸ a)pokthno/omai: ñêîòýíü á¥âàò¸ a)pokue/w: ïîðîä¸ò¸ a)polamba/nw: âüñïð¸¬ò¸, ¹äðüæàò¸ a)po/lausij, h(: íàñëàæäåí¸¬, âüñïð¸¬ò¸¬ a)polaustiko/j: íàñëàä¸òåëüíü a)polau/w: âüñïð¸¸ìàò¸ a)polei/pomai: ë¸øàò¸ñå; wñòàâëÿò¸<ñå>

a)pos%/zw: ñüõðàí¸ò¸ // a)pos%/zomai:

âüñïð¸¬ò¸

a)potefro/w: ñüæåù¸

a)poti/ktw: ðàæäàò¸ // a)piti/ktomai:

ðîä¸ò¸ñå

a)potina/ssw: wòðåñò¸

a)potre/xw: òåù¸

a)pousi/a, h(: ë¸øåí¸¬

a)pofantikw=j: ¸çüÿâ¸òåëüíý

a)pragmateu/twj: íå¸ñï¥òàíî

a)poleptu/nomai: ¸ñòüíü÷åâàò¸ñå

a)prakte/w: íåäý¸ñòâüíü á¥ò¸,

a)polisqai/nw: ïîïëüçí¹ò¸ñå

ïðàçäüíü á¥ò¸ a)/praktoj: íåäý¸ñòâüíü, íåäýÿòåëüíü a)proai/retoj: íåïðî¸çâîë¬íüíü a)prosdeh/j: íåòðýáîâàòåëüíü a(/ptomai: êîñí¹ò¸ñå, êàñàò¸ñå, ïð¸êîñí¹ò¸ñå a)pwqe/omai: wòüðýâàò¸, wòüð¸í¹ò¸ a)pwstiko/j: wòüðýâàòåëüíü aåra: âü ¸ñò¸í¹ a)raio/j: ðýäüêü a)rge/w: ïðàçíîâàò¸ a)rgi/a, h(: ïðàçíîñòü a)rgo/j // a)rgo/teroj: êüñíý¸ a)rgu/rion, to/: ñüðåáðî a)resto/j: ¹ãîäüíü a)reth/, h(: äîáðîäýòýëü // th=j a)reth=j: äîáðîäýòýëüíü a)/rqron, to/: ñüñòàâü, ¹äü a)riqme/w: ¸ñ÷¸òàò¸ a)riqmo/j, o(: ÷¸ñëî A ) ristote/xnhj, o(: ¸çðåäüí¥¸ Õ¥òðüöü a)rke/w: äîâüëýò¸ñå // a)rkw=n: äîâîëüíü a(/rma, to/: wð¹æ¸¬ a(rmo/zw: ñü÷åòàò¸, ñü÷àòàâàò¸ a(rmoni/a, h(: ñüñòàâë¬í¸¬, ñüñòàâü, ñü÷åòàí¸¬ a(rmosth/j, o(: ñüñòàâ¸òåëü a)/roura, h(: çåìëÿ a(rpa/zw: âüñõ¥ò¸ò¸

a)po/llumai // a)pollu/menoj: ïîã¥áà¬ìü

a)polu/twj: ðàçäðýøüíý a)polu/w: ñâîáîä¸ò¸

a)po/nwj: áåç áîëýçí¸

a)poceno/omai: wò¹æä¸ò¸ñå // oi( a)pecenwme/noi: ¹ñòðàí¬í¸¸

a)popi/ptw: wòüïàäí¹ò¸, wòüïàäàò¸ a)poplana/omai: çàáë¹ä¸ò¸

a)pore/w: íåäî¹ìýò¸ñå;

íåäî¹ìýâàò¸<ñå> a)pori/a, h(: í¸ùåòà a)porre/w: wòüïàñò¸ a)po/rrhtoj: íå¸çðå÷åíü a)porri/ptw: wòüâðýù¸ a)po/rrutoj: wòüïàäà¬ìü a)posbe/nnumai: ¹ãàñàò¸ a)posei/omai: wòüð¸í¹ò¸ a)poshmai/nw: íàçíàìåíàò¸

a)poskia/zw // a)poskiazo/menoj:

wñýíÿ¬ìü a)/posoj: áåñêîë¸÷üñòâüíü, íåêîë¸÷üñòâüíü a)pospa/w: wòüòðüãí¹ò¸ a)po/stasij, h(: wòüñò¹ïë¬í¸¬ a)poste/llw: ïîñüëàò¸ a)postoliko/j: àïîñòîëüñêü a)po/stoloj, o(: àïîñòîëü a)postre/fomai: wòüâðàùàò¸ñå

113


a)/rren, a)/rsen, to/: ì¹æüñêü ïîëü

a)/statoj: íåñòîÿòåëüíü // to\ a)/staton:

a)/rrhtoj: íå¸çðå÷åíü

íåñòîÿòåëüíî¬ a)/staxuj, o(: êëàñü

a)rrwste/w: íåä¹ãîâàò¸ a)rrwsti/a, h(: íåä¹ãü

a)stei=oj // a)steio/teroj: äîáðý¸

a)rthri/a, h(: àðò¸ð·à, æ¸ëà // ai( a)rthri/ai: ñüñòàâ¸

a)sth/r, o(: çâýçäà

a)su/gxutoj: íåñüë¸òüíü

a)/rti: í¥íÿ

a)suna/rthtoj // to\ a)suna/rthton:

a)rtiqanh/j: í¥íÿ ¹ìüðü

íåñüñòàâë¬í¸¬ a)su/nqetoj: íåñüëîæüíü a)su/ntaktoj: íåñü÷¸í¬íü a)sfa/leia, h(: ¹òâðüæäåí¸¬ a)sfalh/j: òâðüäü // to\ a)sfale/j: ¸çâýñòüíî¬, òâðüäî¬ // a)sfale/steroj: òâðüäý¸ a)sfali/zw: ¹òâðüä¸ò¸

a)/rtioj: ñüâðüøåíü a)/rtoj, o(: õëýáü

a)rxa/ggeloj, o( // a)rxagge/lou:

àðõàããåëîâü a)rxai=oj: äðåâüíü // to\ a)rxai=on: ïðüâî¬ a)rxe/tupoj: íà÷åëîwáðàçüíü, ïðüâîwáðàçüíü // to\ a)rxe/tupon: íà÷åëîwáðàçüíî¬, ïðüâîwáðàçüíî¬ // ta\ a)rxe/tupa: ïðüâîwáðàçüíàÿ a)rxh/, h(: çà÷åëî, íà÷åëî, íà÷åòüêü, íà÷åëüñòâî, âëàñòü, wáëàñòü // e)n a)rx$=: âü íà÷åëý, wòü íà÷åëà // e)c a)rxh=j: ¸ç íà÷åëà, wòü íà÷åëà // th\n a)rxh\n e)/sxen: ¸ç íà÷åëà (scil. á¥ñòü)

a)sxh/mwn // to\ a)/sxhmon:

áåçüwáðàçüíî¬; áåñò¹äüíî¬ a)sxole/w: íå¹ïðàæíÿò¸ // a)sxole/omai: ïåù¸ñå, ¹ïðàæíÿò¸ñå a)/sxoloj: íå¹ïðàæí¬íü a)sxoli/a, h(: ïîïå÷åí¸¬ a)sw/matoj: áåñòýëåñüíü, áåñïëüòüíü // to\ a)sw/maton: áåñòýëåñüíî¬ // ta\ a)sw/mata: áåñïëüòüíàÿ a)takte/w: áåçü÷¸íüñòâîâàò¸ a)te/leia, h(: íåñë¹æåí¸¬ a)telh/j: íåñüâðüøåíü a)/timoj // a)timo/teroj: áåçü÷üñòüíý¸ a)tmo/j, o(: ïàðà, âüñïàð¬í¸¬ a)/tomoj // to\ a)/tomon: íåïðýñý÷åí¸¬ a)tone/w: ¸çíåìîù¸ a)toni/a, h(: ¸çíåìîæåí¸¬ a)/tonoj: íåìîùüíü // a)tonw/teroj: íåìîùüíý¸ // a)to/nwj: íåìîùüíý a)topi/a, h(: áåçìýñò¸¬ a)/topoj: áåçìýñòüíü // ta\ a)/topa: áåçìýñòüíàÿ a)treme/w: áåçìëüâüñòâîâàò¸ a)/treptoj: íåïðýëîæüíü // to\ a)/trepton: íåïðýâðàòüíî¬

a)rxhgiko/j // a)rxhgikw/teroj:

íà÷åëüíý¸

a)rxhgo/j, o(: íà÷åëüí¸êü a)rxiko/j: íà÷åëüíü

a)rxisuna/gwgoj, o( // tou= a)rxisunagw/gou: àðõ·ñ·íàãîãîâü

a)/rxw: wáëàäàò¸ // a)/rxomai: íà÷åò¸ // o( a)/rxwn: êíåçü

a)se/beia, h(: íå÷üñò¸¬

a)sh/mantoj: íåíàçíàìåíàíü

a)/shmoj: íåíàçíàìåíàíü

a)sqe/neia, h(: íåìîùü

a)sqene/w: áîëýò¸, íåìîùüñòâîâàò¸ // a)sqenw=n: íåìîùüíü

a)/sqma, to/: âüçäüõíîâåí¸¬, ä¥õàí¸¬

a)ske/w: wá¹÷àâàò¸

a)spa/zomai: wáëîá¥çàò¸

A ) ssu/rioj: Àñy¨ð·¸ñêü

114


a)/triptoj: íåòðåíü

a(fh/, h(: wñåçàí¸¬

auå: ïî ñ¸õü // auå pa/lin: ¹áî ïàê¥ //

a)fqarsi/a, h(: íåòüëýí¸¬

pa/lin d' auå: ïàê¥ æå ¹áî, ïàê¥ æå

a)/fqartoj // to\ a)/fqarton: íåòüëýíüíî¬

ïî ñ¸õü au)gh/, h(: çàðÿ au)le/w: ñî(ï)ò¸ au)lh/, h(: äâîðü au)lhtiko/j: ã¹ñëüíü au)loeidh/j: ñîïë¬â¸äüíü // au)loeidw=j: ñîïë¬â¸äüíî au)lo/j, o(: ñîïëü; ã¹ñëü // dia\ tou= au)lou=: ñîïëüíü a)/ul + oj: íåâåùåñòâüíü au)ca/nw, au)/cw: âüçðàùàò¸, ðàñò¸ò¸ñå // au)ca/nomai, au)/comai: ðàñò¸, ðàñò¸ò¸ñå, âüçðàñò¸, âüçðàñòàò¸ // au)cano/menoj: âüçðàñòà¬ìü // ta\ au)ca/nonta: ïðîçåáàþùàÿ au)/chsij, h(: âüçðàùåí¸¬ au)chtiko/j: ðàñò¸òåëüíü au)/ra, h(: ä¥õàí¸¬ au)ta/rkhj: äîâîëüíü au)tecou/sioj: ñàìîâëàñòüíü au)to/qen: wòüò¹ä¹ au)toqi/ // o( au)toqi/ (attr.): òàìîøüí¸¸ au)toke/leustoj: ñàìîäðüæàâüíü au)toki/nhtoj: ñàìîäâ¸æ¸ìü au)tokrath/j: ñàìîäðüæàâüíü au)tokratorikw=j: ñàìîäðüæàâüíî au)to/matoj: ñêîðü // kata\ to\ au)to/maton: ïî ñàìîá¥òüíîì¹, ïî ñêîðîñòüíîì¹ // au)toma/twj: âüñêîðý au)to/pthj, o(: ñàìîâ¸äüöü au)to/j // e)pi\ to\ au)to/: âüê¹ïý // kata\ tau)to/n: âüê¹ïý, âü ¬ä¸íî // e)n t%= au)t%=: âüê¹ïý au)tosxedia/zomai: ñàìü ¹ãîòîâëÿò¸ñå

a)/fqoggoj: íåâýùàòåëüíü

a)fqoni/a, h(: wá¸ë¸¬ a)fqo/nwj: áîãàòüíî

a)/fqoroj: íåòüëýíüíü

a)fiero/w: wòüë¹÷àò¸

a)fi/hmi: ¸ñï¹ùàò¸, wñòàâ¸ò¸ a)fikne/omai: ïð¸¸ò¸

a)fi/sthmi: wòüë¹÷¸ò¸ // a)fi/stamai

(a)pe/sthn, afe/sthka): wòüñòîÿò¸

a)forma/omai: ¹ñòðüì¸ò¸ñå; â¸íîâüíü

á¥ò¸

a)formh/, h(: â¸íà, ¹çðîêü; íåïüùåâàí¸¬ a)/frastoj: íåñüêàçàíü

a)fupni/zw: âüçá¹æäàò¸

a)xqhdw/n, h(: wáðýìåí¬í¸¬ a)/xqoj, to\: ñêðüáü, òåãîòà

a)xqofo/roj: áðýìåíîíîñüíü // ta\ a)xqofo/ra: áðýìåíîíîñüíàÿ

a)xreio/omai: íåïîòðýáüíü á¥ò¸

a)xrhsti/a, h(: íåïîòðýáüñòâî a)/xrhstoj: íåïîòðýáüíü

a)/xuron, to/: ñëàìà

a)xw/rhtoj: íåâüìýñòüíü

a)/yinqoj, h(: ïåë¥íü

a)/yuxoj: áåçä¹øüíü // to\ a)/yuxon:

áåçä¹øüíî¬

B b. = â! = 2

baqmo/j, o(: ñòåïåíü

ba/qoj, to/: ãëüá¸íà; ñòðàñòü [i.e. to\ pa/qoj]

bakthri/a, h(: æüçëü

au)xe/nioj // oi( au)xe/nioi spo/nduloi:

ba/lsamon, to/: áàëñàíü

âðàòüí¥¬ â¥¬ au)xh/n, o(: â¥ÿ a)fanismo/j, o(: ïîã¹áë¬í¸¬

ba/rbitoj, h(: ¾àëüò¥ðü

bare/w: wòåãü÷¸ò¸

ba/roj, to/: òåæåñòü, òåãîòà

115


baru/j: òåæüêü // ta\ bare/a: òåæüêàÿ //

bo/rboroj, o(: ñüìðàäü

baru/thj, h(: òåæåñòü

ïàñ¹ùå¬<ñå> ; á¥ë¸¬ boto/n, to/: wâüöà bo/truj, o(: ãðîçäü boulh/, h(: ñüâýòü bou/lhma, to/: õîòýí¸¬ bou/lhsij, h(: õîòýí¸¬ bou/lomai: õîòýò¸, âüñõîòýò¸ bou=j, o(, h(: âîëü bradu/j: êüñíü brasmw/dhj: ê¥ïýëüíü braxu/j: ìàëü // e)n braxei=: âü ìàëý // pro\ braxe/oj: ïðýæäå ìàëà // braxu/teroj: ìàëý¸ bruxhqmo/j, o( (vel o( mukhqmo/j): ðîâàí¸¬ bru/w: ¸ñòýêàò¸, ¸ñòåêàò¸ brw½sij, h(: áðàøüíî, ï¸ùà, ñüíýäü, ñüíýäåí¸¬ bw=loj, h(: çåìëÿ

to\ baru/: òåæüêî¬

bo/skhma, to/: ïàøà (vel ïàøü) ;

basilei/a, h(: öàðüñòâî, öàðüñòâ¸¬,

öàðüñêî¬

basi/leioj: öàðüñêü // ta\ basi/leia:

öàðüñêàÿ, öàðüñòâ¸ÿ Basi/leioj: Âàñ¸ë·å basileu/j, o(: öàðü // o( Basileu/j: Öàðü basileu/w: öàðüñòâîâàò¸ basiliko/j: öàðüñêü // o( basiliko/j: öàðüñê¥¸ // to\ basiliko/n: öàðüñêî¬ // basilikw/tatoj: öàðüñòâüíý¸ basili/j (adj): öàð¸öà [i.e. h( basili/j (subst.)] ba/sij, h(: wñíîâàí¸¬; õîæäåí¸¬ ;

øüñòâ¸¬ basta/zw: íîñ¸ò¸ ba/traxoj, o(: æàáà bafh/, h(: wáàãð¬í¸¬, øàðà bebaio/thj, h(: ¸çâýùåí¸¬ bebaio/w: ¸çâýñò¸ò¸ Bhqani/a, h(: Â¸»àí·à bia/zw: í¹ä¸ò¸, íàñ¸ëîâàò¸ // bia/zomai: ïîí¹æäàò¸ bi/aioj // biaio/teroj: í¹æäüíý¸ bi/bloj, h(: êüí¸ãà bibrw/skw: ñüíýñò¸ bi/oj, o(: æ¸ò¸¬ // tou= bi/ou: æ¸òå¸ñêü bioteu/w: æ¸òåëüñòâîâàò¸, ïîæ¸ò¸ bio/w // ta\ bebiwme/na: ïîæ¸âüøàÿ<ñå> bla/sth, h(: ¸çðàùåí¸¬, ïðîçåáë¬í¸¬ bla/sthma, to/: ¸çðàñòà¬ìî¬, ïðîçåáë¬í¸¬ ble/pw: â¸äýò¸, çüðýò¸ // to\ blepo/menon: çüð¸ìî¬ // ta\ blepo/mena: çüð¸ìàÿ ble/faron, to/: âýæäà blhxa/omai: êàøüëÿò¸ ÿêîæå wâüöà boa/w: âüï¸ò¸ bo/mboj, o(: áðåöàí¸¬

G g. = ã! = 3

ga/la, to/: ìëýêî

Galilai/a, h(: Ãàë¸ëåÿ

galh/nh, h(: ò¸ø¸íà game/w: æåí¸ò¸ñå

gamiko/j // gamikw=j: áðà÷üíý

gami/skomai: ïîñàãàò¸

ga/moj o(: áðàêü // tou= ga/mou: áðà÷üíü

gargarew/n, o(: ãëàãîë¬ìàÿ ÿãîäà ïð¸

ãðüëý

gasth/r, h(: ¹òðîáà, ÷ðýâî // th=j gastro/j: ÷ðýâüíü

gau=roj: â¥ñîêü, ãðüäýë¸âü

gegwno/j // gegwno/teroj: âåù¸¸ gehpo/noj, o(: çåìë¬òð¹äüí¥¸ geitnia/w: ïð¸áë¸æàò¸ñå

gei/twn: áë¸æüíü

116


ge/lwj, o(: ñìýõü

grafeu/j, o(: ï¸ñüöü

ge/nesij, h(: á¥ò¸¬

grafh/, h(: ï¸ñàí¸¬

geniko/j: ðîäüíü

grafiko/j: ï¸ñàíü // to\ grafiko/n:

genna/w: ðîä¸ò¸ // genna/omai:

ï¸ñàí¸¬ // tou= grafikou=:= ï¸ñàíü gra/fw: ï¸ñàò¸ // ta\ gegramme/na: íàï¸ñàíàÿ grhgore/w: áüäðüñòâîâàò¸ Grhgo/rioj: Ãð¸ãîð·å gumna/zw: wáüÿâëÿò¸ // gegumnasme/noj: ¸ñï¥òà¬ìü gumnasi/a, h(: wá¹÷åí¸¬ gumno/j: íàãü gumno/thj, h(: íàãîòà gumno/omai: wáíàæàò¸, wáíàæ¸ò¸ñå gunh/, h(: æåíà

ðàæäàò¸ñå ge/noj, to/: ðîäü ge/nuj, h(: ÷åëþñòü, áðàäà gerai/rw: ïî÷¸òàò¸ geu=sij, h(: âüê¹ñü geu/w // geu/omai: âüê¹ñ¸ò¸ // geuo/menoj: âüê¹øà¬ìü gew/dhj // to\ gew=dej: çåìëüíî¬ gewrge/w: çåìë¬äýëàò¸ gewrgo/j, o(: çåìë¬äýëàòåëü gewrgi/a, h(: çåìë¬äýëüñòâî; äýëàí¸¬ gh½, h(: çåìëÿ // th=j gh=j: çåìëüíü ghqe/w: âüçâåñåë¸ò¸ñå gh/in + oj: çåìëüíü // to\ gh/in + on: çåìëüíî¬ gh=raj, to/: ñòàðîñòü gi/nomai: á¥âàò¸, á¥ò¸; ðîä¸ò¸ñå ginw/skw: ïîçíàò¸, ïîçíàâàò¸, âýäýò¸, ¹âýäýò¸, ðàç¹ìýò¸ // ta\ ginwsko/mena: çíà¬ìàÿ glafurw=j: ïüñòðî glufh/, h(: ¸çâàÿí¸¬, ¸ñò¹êàí¸¬ gluku/j: ñëàäüêü // to\ gluku/: ñëàäüêî¬ glw=ssa, h(: ¬ç¥êü gnw/mh, h(: íðàâü gnwri/zw: ïîçíàò¸, ïîçíàâàò¸; ñüêàçàò¸

D d. = ä. = 4

daitumw/n, o(: ñüíýäüí¸êü daknw/dhj: ¹ãð¥çåíü da/kruon, to/: ñëüçà

da/ktuloj, o(: ïðüñòü

dama/zomai: ¹êðîò¸ò¸

Danih/l: Äàí·¸ëü

dasmo/j, o(: ðàçäýë¬í¸¬

Daui/d: Äàâ¥äü

da/fnh, h(: äàôíü vel äàôíà

dei/knumi (deiknu/w): ïîêàçàò¸,

gnw/rimoj: çíà¬ìü // gnwrimw/tatoj:

ïîêàçîâàò¸, ¹êàçàò¸, ¹êàçîâàò¸, ÿâ¸ò¸ deili/a, h(: ñòðàõü deilo/j: ñòðàø¸âü // o( deilo/j: ñòðàø¸â¥¸ deino/j: ëþòü // oi( deinoi/: ëþò¸¸ dektiko/j: ïð¸¬ì¸òåëüíü de/lear, to/: ëüùåí¸¬ de/ndron, to/: äðýâî decio/j: ïð¸¬òüíü

çíà¬ìý¸

gnw/risma, to/: ïîçíàí¸¬ gnwristiko/j: çíà¬ìü

gnw=sij, h(: ðàç¹ìü

gnwsto/j: ðàç¹ìüíü, âýäîìü

goero/j: ïëà÷åâüíü

gra/mma, to/: ï¸ñìå // ta\ gra/mmata:

ï¸ñàí¸ÿ

grammateu/j, o(: êüí¸æüí¸êü

117


de/w // dei=: ïîäîáà¬òü, ïîòðýáà (¬ñòü),

diaire/w: ðàçäýëÿò¸ // diaire/omai:

ïðîñ¸òü // de/on: ïîòðýáüíî // de/omai: òðýáîâàò¸, ïîòðýáîâàò¸ de/rma, to/: êîæà desmo/j, o(: ¹çà desmwth/rion, to/: ¹ç¸ë¸ùå Despo/thj, o(: Âëàä¥êà deu/teroj: âüòîð¥¸ // ta\ deu/tera fero/menoj: âüòîðàÿ íîñ¸ìü de/xomai: ïð¸¬ò¸, ïð¸¸ìàò¸ (ïð¸¬ìàò¸) dh=gma, to/: õîïë¬í¸¬

ðàçäýëÿò¸; ðàçäýë¸ò¸ [constr. act.]

diakai/w: ðàñïàëÿò¸

dia/keimai: ñüëåæàò¸ // diakei/menoj:

ïð¸ëåæå

diakeleu/omai: ïîâåëýâàò¸ diakone/w: ñë¹æ¸ò¸

diako/ptw: ïðýñýêàò¸

diakosme/w: ¹êðàñ¸ò¸

diako/smhsij, h(: ¹êðàøåí¸¬

diakrate/w: ñüäðüæàò¸

dhlhth/rioj // ta\ dhlhth/ria:

wòðàâëÿþùå¸ // to\ dhlhth/rion: wòðàâë¬í¸¬ dh=loj: ÿâë¬íü, ÿâý // dh=lon: ÿâý dhlo/w: ÿâ¸ò¸, ÿâëÿò¸ dh/lwsij, h(: ñüêàçàí¸¬ dhmiourge/w:: ñüäýòåëüñòâîâàò¸ // o( Dhmiourgw=n: Ñüäýòåëüñòâ¹¬¸ dhmiourgi/a, h(: ñüäýòåëüñòâî Dhmiourgo/j, o(: Ñüäýòåëü dh=moj, o(: ñüáîðü dhmosieu/w: wáë¸÷àò¸, wáüÿâëÿò¸ diabai/nw: ïðý¸ò¸, wòüõîä¸ò¸, ïðîõîä¸ò¸ diabebaio/omai: ¸çâýùàò¸ dia/broxoj: ìîêðîòüíü, wäüæäåíü dia/glufoj: ¸ñò¹êàí¸¬ìü [i.e. dia\

diakri/nw: ðàçë¹÷¸ò¸, ðàñ¹ä¸ò¸,

ðàñ¹æäàò¸ // diakri/nomai: ðàñ¹æäàò¸ [act. pro pass.] // ta\ diakekrime/na: ðàçäýëÿ¬ìàÿ dia/krisij, h(: ðàñ¹æäåí¸¬ diakritiko/j: ðàñ¹ä¸òåëüíü diakuberna/w: wêðüìëÿò¸ dialamba/nw: ïðý¸ìàò¸, wáâ¸ò¸; âüñïîìåí¹ò¸ / âüñïîìýí¹ò¸; ïðýäüâüçåò¸ ; ñüï¸ñàò¸ dialanqa/nw: ¹òà¸ò¸ñå diale/gomai: áåñýäîâàò¸ dialei/pw: wñê¹äýâàò¸ dia/logoj, o(: äüâî¬ñëîâ¸¬ dia/lusij, h(: ðàçäðýøåí¸¬, ðàçîð¬í¸¬ dialu/w: ðàçäð¹ø¸ò¸ // dialu/omai: ðàçäð¹øàò¸ñå // dialuqei/j: ðàçäð¹øåíü // to\ dialuqe/n: ðàçäð¹øåíî¬ diamarta/nw: ïîãðýøàò¸ // to\ dihmarthme/non: ïîãðýøåíî¬ diame/nw: ïðýá¥ò¸, ïðýá¥âàò¸ dia/metroj // e)k diame/trou: wòü ðàñòîÿí¸ÿ diamonh/, h(: ïðýá¥âàí¸¬ diamorfo/w: âüwáðàç¸ò¸, âüwáðàæàò¸ diana/stasij, h(: âüñòàí¸¬ diani/sthmi: âüñòàâ¸ò¸, âüñòàâëÿò¸ dianoe/omai: ïîì¥øëÿò¸, ðàçì¥øëÿò¸,

glufh=j]

diagra/fw: ïðýï¸ñàò¸

diagwgh/, h(: ïðýá¥âàí¸¬ diadei/knumi: ïîêàçîâàò¸

diade/xomai: ïðý¬ò¸

dia/dhma, to/: ä·àä¸ìà

dia/dosij, h(: ðàçäàÿí¸¬

diadoxh/, h(: ïðý¬ò¸¬

diadu/omai: çà¸ò¸, çàõîä¸ò¸ dia/qesij, h(: ñüëîæåí¸¬

diai/resij, h(: ðàçäýë¬í¸¬

118


ðàç¹ìýâàò¸, ñüì¥ñë¸ò¸, ¹ì¥ñë¸ò¸ dianohtiko/j: ì¥ñëüíü, ðàçì¥ñëüíü // to\ dianohtiko/n: ñüì¥ñëüíî¬ dia/noia, h(: ì¥ñëü, ñüì¥ñëü, ¹ìü // th=j dianoi/aj: ì¥ñëüíü dianu/w: ñüâðüø¸ò¸ diapanto/j: âüñåãäà // (a)ei/) diapanto/j: âüñåãäà diapei/rw: ïðîáîñò¸ diaperona/w: ïðîáîñò¸ diape/mpw: ïîñ¥ëàò¸ diapi/ptw: ïàñò¸, ïàäàò¸, ¸ñïàñò¸, ðàñïàäàò¸ñå dia/plasij, h(: ñüçüäàí¸¬, íàçäàí¸¬ diapla/ssw, -pla/ttw: ñüçüäàò¸, íàçüäàâàò¸ diapnoh/, h(: âüçä¥õàí¸¬; ä¹øüí¸êü dia/ptwsij, h(: ïîãðýøåí¸¬ dia/puroj: ãîð¥ dia/rqrwsij, h(: ñüñòàâë¬í¸¬ diasafe/w: ÿâ¸ò¸, ÿâëÿò¸ diasafhni/zw: ¸çüÿâ¸ò¸ diashmai/nw: íàçíàìåíàò¸, íàçíàìåíîâàò¸ diaskeua/zw: ¹ñòðî¸ò¸ diaskeuh/, h(: ñüëîæåí¸¬ diaski/dnhmi: ðàñýÿò¸ diaskirta/w: ¸ãðàò¸ diaspasmo/j, o(: ðàñòðüæåí¸¬ diaspa/w: wòüòðüãí¹ò¸, wòüòðüçàò¸, ðàñòðüãí¹ò¸ diaspei/rw: ðàñýÿò¸ // diaspei/romai: ðàñýâàò¸ñå dia/stasij, h(: ðàçë¹÷åí¸¬, ðàñòîÿí¸¬ diaste/llw: ðàçüíüñòâîâàò¸ dia/sthma, to/: wáüõîæäåí¸¬, ðàñòîÿí¸¬ diasthmatiko/j: wáüõîäüíü, ðàñòîÿòåëüíü diastolh/, h(: ðàçäýë¬í¸¬, ðàçë¹÷åí¸¬; ðàçüíüñòâ¸¬

diasfa/llw // diesfalme/noj:

ïîãðýø¸òåëüíü diasfi/ggw: ñüòåãí¹ò¸ dias%/zw: ñüõðàí¸ò¸ diatei/nomai: ðàñïðîñòðýò¸ñå; ¸çâýùàò¸ñå // diataqei/j: äý¬ìü diati/qemai // diateqei/j: äý¸ñòâ¹¬ìü // diateqh=nai: ïð¸ëîæåíü á¥ò¸ diatre/xw (aor. die/dramon): ïðîòåù¸

diafai/nomai // diafaino/menoj:

ÿâëÿ¬ìü

diafero/ntwj: ¸çðåäüíî, ¸çðåäüíý

diafe/rw: ðàçüíüñòâîâàò¸; ïð¸íåñò¸

diafeu/gw: ¹áýãí¹ò¸, ¹áýãàò¸

diafqei/rw: ðàñòüëýò¸

diafqora/, h(: òüëÿ, òüëýí¸¬,

¸ñòüëýí¸¬, ðàñòüëýí¸¬ diafora/, h(: ðàçë¸÷¸¬, ðàçüíüñòâ¸¬ // th\n tw=n yuxw=n diafora\n

dogmati/zw: ¬ñòüñòâîñëîâ¸ò¸

diafore/omai: ðàçüíüñòâîâàò¸

dia/foroj: ðàçë¸÷üíü

diafu/omai: ¸çðàñòàò¸

diafu/sij, h(: ðàçäýë¬í¸¬ diaxara/ssw: íà÷ðüòàò¸

diaxe/w: ¸çë¸âàò¸, ðàçë¸âàò¸,

ïðîë¸âàò¸, ðàçìýøàò¸ // diaxe/omai: wáâåñåë¸ò¸ñå; ðàäîâàò¸ñå didaskali/a, h(: ¹÷åí¸¬ dida/skaloj, o(: ¹÷¸òåëü dida/skw: ¹÷¸ò¸, íà¹÷¸ò¸ // dida/skomai: íà¹÷àò¸ñå di/dumoj: áë¸çüíü, áë¸çíü÷üíü di/dwmi: äàò¸, äàÿò¸ diegei/rw: âüçäâ¸çàò¸ diei/rgomai: âüçáðàíÿò¸ [constr. act.] diele/gxw: wáë¸÷¸ò¸, wáë¸÷àò¸ dieca/gw: ïðî¸çâîä¸ò¸ die/ceimi: ïðî¸ñõîä¸ò¸, ïðîõîä¸ò¸; ïîâýäîâàò¸

119


diece/rxomai: ïðîõîä¸ò¸ // diece/rxomai

do/gma, to/: ïðýäàí¸¬, ¹÷åí¸¬,

(aor. -h=lqon): ïðî¸ò¸, ïðî¸ç¸ò¸

âåëýí¸¬, ïîâåëýí¸¬ dogmati/zw: ¹÷¸ò¸ // th\n tw=n yuxw=n

dieceta/zw: ¸ñï¥òàò¸

diecodeu/omai: ¸ñõîä¸ò¸

diafora\n dogmati/zw:

die/codoj, h(: ¸ñõîæäåí¸¬

¬ñòüñòâîñëîâ¸ò¸ doke/w: âüçíåïüùåâàò¸ñå, íåïüùåâàíü á¥ò¸; íåïüùåâàò¸ ; ìüíýò¸ñå; ìüíýò¸ (pro ìüíýò¸ñå ) // e)moi\ dokei=, dokei= moi: ìüíý ìüí¸òüñå, ìüí¸òü ì¸ ñå // w(j mh\ dokei=n: ÿêîæå ìüí¸òü ì¸ ñå [i.e. w(/j moi dokei=] // to\ dokou=n: ìüí¸ìî¬; ìüí¸ìü [i.e. dokw=n] // ta\ dokou=nta: ìüí¸ìàÿ dokima/zw: ¸ñê¹ñ¸ò¸, ¸ñê¹øàò¸ do/loj, o(: ëüñòü do/ca, h(: ñëàâà; ¹ì¥øë¬í¸¬ dora/, h(: êîæà dorka/j, h(: ñðüíà dorufore/w: äàðîíîñ¸ò¸ douloprepw=j: ðàáîëýïüíî dou=loj, o(: ðàáü doulo/w: ïîðàáîò¸ò¸ doxei=on, to/: ïð¸¬ò¸ë¸ùå dra/ssomai: ¬ò¸ drastiko/j: äý¸ñòâüíü drimu/j: ëþòü drimu/ssomai: wáëþò¸ò¸ñå dro/moj, o(: òå÷åí¸¬ dru=j, h(: ä¹áü dua/j, h(: äüâî¸öà du/namai: ìîù¸, âüçìîù¸ du/namij, h(: ñ¸ëà dunamo/w: ¹êðýï¸ò¸ dunastei/a, h(: ñ¸ëà dunasteu/w: íàñ¸ëîâàò¸ dunato/j: ìîùüíü // dunato/n (e)sti/n): ìîùüíî ¬ñòü // o( dunato/j: ñ¸ëüí¥¸ du/o: äüâà dusa/nthtoj, on: íå¹äîáüñüðýòà¬ìü duski/nhtoj: íå¹äîáüäâ¸æ¸ìü du/skoloj: íå¹äîáüíü

diereuna/w: ¸ñï¥òàò¸ // diereuna/omai:

¸ñï¥òàò¸

diereunhtiko/j: ¸ñï¥òàòåëüíü

diesfalme/noj: cf. diasfa/llw

dieukrine/omai: ¹ÿñí¸ò¸ [constr. act.]

dihge/omai: ïîâýäàò¸, ïîâýäîâàò¸ dih/ghma, to/: ïîâýñòü

dih/ghsij, h(: ïîâýñòü

dih/kw: ïðîõîä¸ò¸, ïðîñò¸ðàò¸ñå // dih/kwn: ïðîñò¸ðà¬ìü

dihnekh/j: âüñåãäàøüíü // to\ dihneke/j:

ñü¬ä¸í¬í¸¬ ; ñü¬ä¸íÿ¬ìî¬ dihnekw=j: âüñåãäà

//

dii+/stamai (die/sthn, die/sthka):

ðàñòîÿò¸ñå // ta\ diestw=ta: ðàñòî¬ùàÿñå // ta\ diesthko/ta: ðàñòî¬ùàÿñå dikaiosu/nh, h(: ïðàâüäà di/khn: wáðàçîìü di/nhsij, h(: wáüõîæäåí¸¬ di/odoj, h(: ïðîõîæäåí¸¬ dioike/w: wêðüìëÿò¸; ðàçë¹÷àò¸ // dioike/omai: wêðüìëÿò¸ [act. pro pass.] dioikhtiko/j: wêðüì¸òåëüíü dioratiko/j: ïðîçîðüë¸âü

diori/zomai: ¹òâðüæäàò¸

dioxle/w // ta\ dioxlou=nta:

ñòðàæä¹ùàÿ

di/phxuj // to\ di/phxu: äüâîëàêüòüíî¬ diplo/h, h(: ñ¹ã¹áüñòâî

diplou=j: ñ¹ã¹áü, ñ¹ã¹áüíü di/ya, h(: æåæäà

diya/w: æåäàò¸

diyw/dhj // o( diyw/dhj: æåäüí¥¸

120


duspaqh/j: íå¹äîáüñòðàñòüíü //

E ) dem: Åäåìü

duspaqe/steroj: íå¹äîáü-

e(/dra, h(: ñýäàë¸ùå

ðàñòðüçà¬ìü dusxerai/nw: ñêðüáýò¸, ò¹æ¸ò¸ dusw/dhj: çüëîâîíüíü duswdi/a, h(: çüëîñìðàä¸¬ dwre/omai: äàðîâàò¸; äàðîâàíü á¥ò¸ dw½ron, to/: äàðü dwrofore/w: äàðîíîñ¸ò¸ dwrofori/a, h(: äàðîíîñ¸¬

e)dw/dimoj // ta\ e)dw/dima: ñüíýäüíàÿ ei)dexqh/j: íåïîäîáüíü

ei)/dhsij, h(: ðàç¹ìü

eiådoj, to/: â¸äü, â¸äýí¸¬

(*ei)/dw) eiådon: â¸äýò¸ // i)dou/: ñå

(*ei)/dw) oiåda: âýäýò¸, ¹âýäýò¸

ei)/dwlon, to/: ¸äwëü, ïîäîá¸¬ // ta\ ei)/dwla: ñýí¬âüíàÿ ïîäîá¸ÿ

ei)ko/j (part. neutr. e)/oika) // to\ ei)ko/j:

äîñòî¸íî¬, äîñòîÿí¸¬, ïîäîáüíî¬ // ei)ko/j e)sti/n: äîñòî¸íî ¬ñòü, ïîäîáüíî ¬ñòü // ei)ko/j (scil. eiånai): äîñòîÿò¸ // ei)ko/twj: âü ëýïîò¹, äîñòî¸íý ei)kw/n, h(: wáðàçü ei)likrinh/j (= ei)lhkrinh/j): ÷¸ñòü // ei)lhkrine/statoj: ïðîçðà÷üíý¸ ei)mi/: á¥ò¸, á¥âàò¸ // ou)k e)/stin: íýñòü // to\ o)/n: ñ¹ùî¬ // ta\ o)/nta: ñ¹ùàÿ, ñ¹ùüñòâ¸ÿ // to\ eiånai: á¥ò¸¬ // to\ mh\ o)/n: íåá¥ò¸¬, íå ñ¹ùî¬, íå ñ¹ùàÿ // ta\ mh\ o)/nta: íå ñ¹ùàÿ // to\ o)/ntwj o)/n: ¸ñò¸íüíî¬ ñ¹ùå eiåpon: ðåù¸ ei)rh/nh, h(: ñüì¸ð¬í¸¬ ei(rmo/j, o(: ñüñòàâë¬í¸¬, ñüñòðî¬í¸¬, ¹ñòàâü eiÂj, mi/a, e(/n: ¬ä¸íü // eiâj kai\ o( au)to/j: ¬ä¸íü ¸ òüæäå (vel òüæäî) ei)sa/gw: âüâåñò¸, âüâîä¸ò¸, âüíîñ¸ò¸ ei)sde/xomai: ïð¸¸ìàò¸ (ïð¸¬ìàò¸) ei)/seimi: âüõîä¸ò¸ ei)se/lkw: âüâëà÷¸ò¸ ei)skri/nw: ðàçäýëÿò¸ ei)/sodoj, h(: âüõîäü, âüõîæäåí¸¬ ei)soiki/zw // ei)soiki/zomai âüâîä¸ò¸, âüñåëÿò¸ ei)spnoh/, h(: âüâëý÷åí¸¬ ä¹õà ei)stre/xw: âüòåù¸ ei)sfe/romai: âüíåñò¸

E e. = 2! = 5

e)a/w: wñòàâëÿò¸

E ( brai=oj // E ( brai/wn: 2âðå¸ñêü

e)ggi/zw: ïð¸áë¸æàò¸ñå

e)ggi/nomai: á¥âàò¸ (âü), á¥ò¸, ïð¸á¥ò¸,

ïð¸á¥âàò¸ e)ggohteu/w: ïðýëüñò¸ò¸ e)ggua/omai: ¹òâðüä¸ò¸ñå e)gei/romai: âüñòàò¸, âüñòàÿò¸ e)gka/qhmai: ïð¸ñýäýò¸ e)gkaqidru/w: ¹òâðüä¸ò¸ e)gka/rdioj: ñðüäü÷üíü e)gkataklei/w: âüí¹òðü çàòâàðÿò¸ e)gkatakru/ptw: ñüêð¥ò¸ e)gkatami/gnumi: ñüìýñ¸ò¸ e)gkataskeua/zw: ¹ñòðàÿò¸ e)gkatafle/gw: ðàñïàëÿò¸ e)/gkeimai: íàëåæàò¸ // e)gkei/menoj: ëåæ¸ìü âü, âüí¹òðü ëåæ¸ìü, âüí¹òðü ëåæå, íàëåæå e)gkeleu/omai: ïîâåëýâàò¸ e)gke/faloj, o(: çàò¥ëüêü; ñêðàí¸¬ e)gkoilai/nw: âüãëüá¸ò¸ e)gkrate/w: äðüæàò¸, ¹äðüæàò¸ e)gkru/ptw: ñüêð¥ò¸ e)grh/gorsij, h(: áüäðüñòâî e)gxeirourge/w: ð¹êàìà ñüäýëàò¸

121


ei)sxe/omai: âüíîñ¸ò¸ñå

e)kripi/zw: ïðîõëàæäàò¸

e(kate/rwqen: wáîþä¹ // oi(

e)/ktasij, h(: âüçðàùåí¸¬

e(ka/teroi: wáî¸

e)/kstatij, h(: wòüñò¹ïë¬í¸¬

e(kate/rwqen: wáî¸

e)ktei/nomai: ïðîñò¸ðàò¸ñå

e)kbai/nw: ¸ç¸ò¸; ñüá¥ò¸ñå, ñüá¥âàò¸ñå

e)kth/kw: ¸ñòàÿò¸

e)/kbasij, h(: ñüá¥ò¸¬

e)kto/j: wòü âüíý

e)kblasta/nw: ¸çðàñò¸ò¸

e)kfai/nw // e)kfaino/menoj: ¸çüÿâëÿ¬ìü

e)kde/xomai: wæ¸äàò¸

e)kfu/sij, h(: ¸çðàùåí¸¬

e)kei=: òàìî // ka)kei=: ¸ òàìî // o( e)kei=

e)kfw/nhsij, h(: âüçãëàøåí¸¬

e)kba/llw: ¸çãüíàò¸

e)kti/qemai: ¸çëàãàò¸

e)kbia/zomai: ïîí¹ä¸ò¸

e)ktrag%de/w: ñýò¹¬ ¸ñïîâýäàò¸

e)/kgonoj // ta\ e)/kgona: wòüðîä¸

e)kfeu/gw: ¸çáýãàò¸

e)kdihge/omai: ¸ñïîâýäýò¸

e)kfu/w: ¸çðàùàò¸

(attr.): òàìîøüí¸¸

e)kei=qen: wòüò¹ä¹, wòüò¹äý; òàìî

e(kw/n: âîë¬þ

e)latto/w: ¹ìàë¸ò¸

// o( e)kei=qen (attr.): òàìîøüí¸¸

e)la/ttwn: ìüí¸¸

e)kei=noj // e)kei/nou: wíîãîâü

e)le/gxw: wáë¸÷àò¸

e)kqermai/nw: ñüãðýâàò¸

e)leeino/j: wêàÿíü

e)kkalu/ptw: wòüêð¥âàò¸

e)leu/qeroj: ñâîáîäüíü

e)kqli/bw: ¸çãíýòàò¸

e)lee/omai: ì¸ë¹¬ìü á¥ò¸

e)kklhsi/a, h(: öðüê¥ (öðüêîâü)

e)leuqero/w: ñâîáîä¸ò¸

e)kklhsiastiko/j: öðüêîâüíü

e(ligmo/j, o(: wáâ¸ò¸¬

e)kkri/nw: wòüìåòàò¸

e(lktiko/j: ïð¸âëà÷¸òåëüíü

e)kla/mpw: ïðîñ¸ÿâàò¸

e(/lkw: âëýù¸, ïð¸âëà÷¸ò¸

e)klei/pw: ñüêîíü÷àò¸ñå, ¸ñêîíü÷àâàò¸ñå;

e)llamba/nw: wáâ¸âàò¸

¸ñ÷åçí¹ò¸

e)/llamyij, h(: ñ¸ÿí¸¬

e)kleptu/nomai: ¸ñòüíü÷¸ò¸ñå,

e(lla/j (adj.): 2ëë¸íüñêü

¸ñòüíü÷àâàò¸ñå e)klu/w: wòðýøàò¸ e)kmagei=on, to/: ¸çwáðàæåí¸¬ e)kmhxana/omai: õ¥òðüñòâîâàò¸ e(kou/sioj: âîëüíü // e(kousi/wj: âîë¬þ e)kpie/zw // e)kpie/zwn: ñüãíýòà¬ìü [pass.

e)ll(e)iph/j: ë¸øåíü // e)llipe/steroj:

íåäîñòàòü÷üíý¸ e(llhniko/j: 2ëë¸íüñêü // oi( E ( llhnikoi/: Åëë¸íüñö¸¸ e)lpi/zw: ¹ïîâàò¸, íàäýÿò¸ e)lpi/j, h(: íàäåæäà, ¹ïîâàí¸¬ e)mbaqu/nw // e)mbaqu/nwn: âüãëüáëÿ¬ìü

pro act.] e)kpi/ptw: wòüïàñò¸

e)/kplhcij, h(: ¹ñòðàøåí¸¬

[pass. pro act.] e)mba/llw: âüëîæ¸ò¸

e)kpne/omai: ¸çä¥õàâàò¸ [act. pro pass.]

e)mmelwde/w: ïýò¸

e)kpnoh/, h(: wòüäüõíîâåí¸¬,

e)mmi/gnumi: ïð¸ìýøàò¸

wòüõüõí¹ò¸¬ e)kpone/w: íàïðàâëÿò¸ e)kporeu/omai: ¸ñõîä¸ò¸

e)mpaqh/j: ñòðàñòüíü // to\ e)mpaqe/j:

ñòðàñòüíî¬ // e)mpaqe/steroj: ñòðàñòüíý¸ // e)mpaqw=j: ñòðàñòüíî

122


e)/mpalin // to\ e)/mpalin: âüñïåòü ïàê¥,

e)nalla/ssw: ¸çìýí¸ò¸

e)namei/bomai: ¸çìýíÿò¸ñå

ñüïðîò¸âüíî¬ ïàê¥, ñüïðîò¸âüíî¬ // pro\j to\ e)/mpalin: âüñïåòü ïàê¥ // ei)j to\ e)/mpalin: âüñïåòü ïàê¥ e)mpeda/w: çàïåò¸ e)/mpeiroj: ¸ñê¹ñüíü e)mpela/zw: ïð¸áë¸æ¸ò¸ñå e)mperie/xw: wáüäðüæàò¸ e)mperilamba/nw: wáü¬ò¸

e)nanti/oj: ñ¹ïðîò¸âüíü, ñüïðîò¸âüíü // kata\ to\ e)nanti/on: ïî

ñ¹ïðîò¸âüíîì¹, ñüïðîò¸âüíî¬ // pa/lin d' auå to\ e)nanti/on: ïàê¥ æå ¹áî ñ¹ïðîò¸âüíî // e)c e)nanti/ou: wòü ñ¹ïðîò¸âüíî¬ // ta\ e)nanti/a: ñ¹ïðîò¸âüíàÿ, ñüïðîò¸âüíàÿ // e)nanti/wj e)/xein: ñ¹ïðîò¸âüíý ¸ìýò¸ e)nantio/thj, h(: ñ¹ïðîò¸âë¬í¸¬ e)naperga/zomai: ñüäýëàò¸ e)napoklei/w: âüí¹òðü çàòâàðÿò¸ e)napolamba/nw: äðüæàò¸ // e)napolhfqei/j: wñòàâü [i.e.

e)mpi/mplhmi (e)mpipla/w) //

e)mpi/mplamai: íàñ¥ùàò¸ñå

e)mpi/ptw: âüïàäàò¸

e)mpne/w: wä¹øåâëÿò¸ // e)mpne/omai:

ïîäîá¸ò¸ñå [i.e. mime/omai] e)/mpnouj: wäüõíîâåíü e)mpoie/w: òâîð¸ò¸, ñüòâîð¸ò¸

e)/mprosqen // o( e)/mprosqen (attr.):

e)napoleifqei/j] // to\

ïðýäüí¸¸ // ta\ e)/mprosqen: ïðýäüíÿÿ e)/mpuroj: òîïëîòüíü

e)napeilhmme/non: wñòàâüøå¬ [i.e. to\ e)napoleleimme/non]

e)napolei/pomai: wñòàò¸

e)napolh/gw: ¹ñòàâëÿò¸

e)mfai/nomai // to\ e)mfaino/menon:

ÿâëÿ¬ìî¬

e)napoma/ssomai: ¸çwáðàç¸ò¸ñå

e)mfa/neia, h(: ÿâë¬í¸¬

e)napoti/qhmi: âüëîæ¸ò¸, âüçëîæ¸ò¸,

e)mfanh/j // e)k tou= e)mfanou=j: ÿâý e)/mfasij, h(: ãàäàí¸¬

ïîëîæ¸ò¸ (âü) // e)napoti/qemai: ïîëàãàò¸ñå (âü) [pass. pro act.] e)nargh/j: ÿâë¬íü // e)narge/steroj: ÿâë¬íý¸ // e)nargw=j: ÿâë¬íî, ÿâý e)/narqroj: ñüñòàâüíü e)narmo/zw: ñü÷åòàò¸, ñü÷åòàâàò¸; ñü÷åòàò¸ñå e)ndeh/j: ë¸øåíü // e)ndee/steroj: ñê¹äîñòüíý¸ // e)ndew=j e)/xein: ë¸øåí¸¬ ¸ìýò¸ e)ndei/knumi: ïîêàçîâàò¸ // e)ndei/knumai: ïîêàçàò¸, ïîêàçîâàò¸ e)nde/xomai // e)nde/xetai: ìîùüíî ¬ñòü, ïð¸êëàäüíî ¬ñòü e)nde/w: ïð¸âåçàò¸ e)nde/w // to\ e)nde/on: ñê¹äîñòüíî¬ e)ndiaqe/w: òåù¸ e)ndiaita/omai: ïðýá¥âàò¸

e)mfiloxwre/w: æ¸ò¸ âü

e)mfore/omai: íàñ¥ùàò¸ñå

e)/mfrwn: ðàç¹ìüíü // oi( e)/mfronej:

ðàç¹ìüí¸¸

e)mfu/shma, to/: âüä¹íîâåí¸¬ e)mfuteu/w: âüñàä¸ò¸ e)/mfutoj: ¬ñòüñòâüíü

e)mfu/w: ¸çðàñò¸ò¸ // e)mpe/fuke: ïð¸á¥ñòü e)/myuxoj: wä¹øåâë¬íü, ä¹øåâüíü // ta\ e)/myuxa: wä¹øåâë¬íàÿ // to\ e)/myuxon: wä¹øåâë¬íî¬

e)naglai+/zomai: wçàðÿò¸ñå e)na/gw: âîä¸ò¸

e)nae/rioj: âüçä¹øüíü

e)nallagh/, h(: ¸çìýí¬í¸¬

e)na/llacij, h(: ¸çìýí¬í¸¬

123


e)ndiarre/w: òåù¸, âüí¹òðü òåù¸

e)nto/j: âüí¹òðü // to\ e)nto/j: âüí¹ðüí¬¬

e)ndi/dwmi: âüäàâàò¸, äàÿò¸,

e)ntugxa/nw // o( e)ntugxa/nwn: ñ¥¸

wñëàáëÿò¸ e)/ndoqen: âüí¹òðü // o( e)n / doqen (attr.): âüí¹òðüí¸¸ // o( e)/ndoqen e)n (attr.): ñ¥¸ âü e)ndo/simon, to/: ïî÷åòî¬ e)/nduma, to/: wäåæäà e)ndu/omai: wáëýù¸ñå e)nerga/zomai: ñüäýëàò¸ e)ne/rgeia, h(: äý¸ñòâî, äý¸ñòâ¸¬ e)nerge/w: äý¸ñòâîâàò¸, ñüäýÿò¸ // e)nerge/omai: äý¸ñòâîâàò¸ñå // e)nergou/menoj: äý¸ñòâ¹¬ìü e)ne/rghma, to/: äý¸ñòâî e)nergo/j: äý¸ñòâ¹¬ìü, äý¸ñòâüíü, ñ¸ëüíü // e)nergo/j eiånai: äý¸ñòâîâàò¸ á¥ò¸ (contam. äýñòâîâàò¸ et äý¸ñòâüíü á¥ò¸) e)nhxe/w: ïð¸ãëàøàò¸ e)/nqermoj: òîïëîòüíü e)nqewre/w: â¸äýò¸; ïðîâ¸äýò¸ e)ni/sthmi // e)nsth/somai: íàñòàò¸ // to\ e)nestw/j: íàñòî¬ùî¬ e)nisxu/w: ¹êðýï¸ò¸ e)nnoe/w: ïîì¥ñë¸ò¸, ïîì¥øëÿò¸ e)/nnoia, h(: ì¥ñëü e)noike/w: æ¸ò¸ âü e(no/thj, h(: ñü¬ä¸í¬í¸¬ e)noxle/w: ñüò¹æàò¸ e(no/w: ñü¬ä¸í¸ò¸, ñü¬ä¸íÿò¸ e)nshmai/nomai: íàçíàìåíàò¸; íàçíàìåíîâàò¸ñå e)nsfragi/zw: ¹êàçàò¸ e)ntau=qa: çäå e)/ntera, ta/: ÷ðýâà // tw=n e)nte/rwn: ÷ðýâüíü e)nteu=qen: wòü ñåãî, wòüñ¹ä¹, çäå e)nti/qhmi: âüëîæ¸ò¸, âüëàãàò¸, âüí¹òðü âüëàãàò¸, ñüëàãàò¸ e)ntolh/, h(: çàïîâýäü

e)ntupo/w: âüwáðàç¸ò¸ e)/nudroj: âîäüíü

e)nu/pnion, to/: ñüíü // ta\ e)nu/pnia: ñüí¸ÿ e)ca/gw: ¸çíîñ¸ò¸

e(cah/meroj // h( e(cah/meroj (scil. kosmogoni/a, dhmiourgi/a):

øåñòîäüíåâüí¸êü e)caima/twsij, h(: wêðüâàâë¬í¸¬ e)cairete/on (scil. e)sti/n): ¸çâðüæåíî á¹ä¸ e)ca/llomai: ¸ñêî÷¸ò¸ e)canqe/w: ïðîöâ¸òàò¸ e)caplo/omai: ïðîñò¸ðàò¸ñå e)caposte/llw: ïîñüëàò¸ e)carke/w: ¹äîâëÿò¸ e)catmi/zw: âüçäàâàò¸ e)cei/rgw: âüçáðàíÿò¸ e)ce/lkw: ¸çâëà÷¸ò¸ e)/cesti: ìîùüíî ¬ñòü e)ceta/zw: ¸ñï¥òàò¸ e)ce/tasij, h(: ¸ñï¥òàí¸¬ e)cetaste/on (scil. e)sti/n): äà ¸ñï¥òàíü á¹äåòü e)ceumari/zw: wêðüìëÿò¸ e)ceuri/skw: ¸çwáðýñò¸, ¸çwáðýòàò¸ e)ch/ghsij, h(: ñüêàçàí¸¬, ñüïîâýäàí¸¬ e(/cij, h(: ñüëîæåí¸¬; á¥ò¸¬ // e(/cewj eiånai: wá¥÷àÿ á¥ò¸ e)ci/stamai: ¸ñò¹ïàò¸ e)/codoj, h(: ¸ñõîäü e)coide/w: ¸ç¸ò¸ (fortasse e)codeu/w) // e)c%dhkw/j: ¹ìüðü e)cousi/a, h(: âëàñòü e)coxh/, h( // h( e)coxh/ c. gen.: âåë¸êü // ai( e)coxai/: âåë¸÷¸ÿ e)/coxoj // e)coxw/tatoj: âåë¸÷à¸ e)cufai/nw: ¸ñòüêàò¸

124


e)/cw: ¸çâüíü // o( e)/cw (attr.): âüíýøüí¸¸

e)/parsij, h(: ïðýâüçíîøåí¸¬

wòü âüíý e)/cwqen: wòü âüíý, ¸ç âüíý // o( e)/cwqen (attr.): âüíýøüí¸¸ e)cwqe/w: ¸çð¸í¹ò¸, ¸çðýâàò¸ e)/cwroj: äðåâüíü e)paggeli/a, h(: wáýùàí¸¬ e)pagge/llomai: wáýùàò¸, wáýùàâàò¸ e)pa/ggelma, to/: wáýùàí¸¬ e)pa/gw: íàâîä¸ò¸, ïð¸âîä¸ò¸ e)pai/rw // to\ e)phrme/non: ïðýâüçíåñåíî¬ e)paine/w: ïîõâàëÿò¸ e)/painoj, o(: ïîõâàëà e)pai+/w: ïîñë¹øàò¸, ñë¥øàò¸ e)pakolouqe/w: ïîñëýäîâàò¸ e)pakou/w: ïîñë¹øàò¸ e)palei/fw: ïîìàçîâàò¸ e)pa/llhloj: ïîäîáüíü e)pamfoteri/zw: íà wáî¸õü á¥ò¸ e)panabai/nw: ïð¸ñò¹ïàò¸ e)pana/gw: âüçâåñò¸, âüçâîä¸ò¸, ïðýâîä¸ò¸

e)pau/cw: âüçðàñòàò¸

// e)pi\ ta\ e)/cw: âüíý // a)po\ tw=n e)/cw:

e)pau/chsij, h(: âüçðàùåí¸¬

e)pei/gomai: ïð¸õîä¸ò¸

¸ò¸ e)peisa/gw: âüâîä¸ò¸, ïð¸âîä¸ò¸, ïð¸íîñ¸ò¸ // to\ e)peisago/menon: ïð¸âüíîñ¸ìî¬ e)peise/rxomai: ïð¸âüí¸ò¸, ïð¸âüõîä¸ò¸ e)peiskri/nomai: âüâîä¸ò¸<ñå> // e)peiskrino/menoj: ïîñëýä¸ ïð¸âåäåíü e)peisfe/rw: ïð¸âüâåñò¸ e)/peita: ïîòîìü e)pe/keina: ïðýâ¥øå e)pemba/llw: âüëàãàò¸ e)perei/dw: ¹òâðüæäàò¸ e)pe/rxomai: íàõîä¸ò¸ e)peu/xomai: ìîë¸òâîâàò¸ e)pe/xw: ¸ìýò¸ e)pibai/nw: íà¸ò¸ e)piba/llw: âüëîæ¸ò¸, ïð¸ëîæ¸ò¸ e)pible/pw: íàç¸ðàò¸ e)pibolh/, h(: âüëîæåí¸¬ e)piboulh/, h(: íàâýòü e)pigennhmatiko/j: ïð¸á¥âà¬ìü e)pigi/nomai: ïð¸á¥ò¸, ïð¸á¥âàò¸; ïîñëýä¸ á¥ò¸ // e)pigino/menoj: ïð¸á¥âà¬ìü e)piginw/skw: ïîçíàò¸ e)pi/gnwsij, h(: ïîçíàí¸¬ e)pideh/j: ñê¹äîñòüíü, òðýáîâàòåëüíü e)pidei/knumi: ¹êàçàò¸, ïîêàçîâàò¸ e)pide/omai: òðýáîâàò¸ e)pi/dhlon (adv.): ÿâë¬íî e)pidiame/nw: ïðýá¥âàò¸ e)pidi/dwmi: ïð¸äàâàò¸ e)pidista/zw: ñ¹ìüíýò¸ñå e)pidra/ssomai: êàñàò¸ñå, ïîê¹øàò¸ñå e)pizhte/w: ¸ñêàò¸, âüç¸ñêàò¸ e)piqa/lpw: ïð¸ãðýÿò¸

e)pa/nagkej // e)pa/nagkej (eiånai):

í¹æäüíî (á¥ò¸) e)panaki/rnamai: ðàñòâàðÿò¸ñå e)panakte/on (scil. e)sti/n): âüçâåäåíî á¹ä¸ e)panalamba/nw: âüñïð¸¬ò¸ e)panalhpte/on (scil. e)sti/n): âüñïð¸¬òî á¹ä¸ e)pana/lhyij, h(: ¸ç íà÷åëà âüñïð¸¬ò¸¬ e)panalu/w: âüçâðàùàò¸ñå e)panatre/xw: âüñòåù¸ e)pane/rxomai: âüçâðàò¸ò¸ñå e)panqe/omai: ïðîöâ¸ñò¸ e)panite/on (scil. e)sti/n): äà âüçâðàò¸ìüñå e)pa/nodoj, h(: âüçâðàùåí¸¬, âüñõîæäåí¸¬ e)paoido/j, o(: wáàâüí¸êü e)papore/w: íåäî¹ìýò¸ñå, íåäî¹ìýâàò¸ñå

125

;


e)piqewre/w: â¸äýò¸ // ta\

e)pinoe/w: ¹ì¥ñë¸ò¸, ¹ì¥øëÿò¸,

e)piqewrou/mena: íàç¸ðà¬ìàÿ

ðàç¹ìýâàò¸ e)pi/noia, h(: ¹ì¥øë¬í¸¬, ¹ìüíî¬ e)pipe/mpw: ïîñ¥ëàò¸, ïð¸ïîñ¥ëàò¸ e)pipla/ssw: çüäàò¸ e)piplei=ston: íà ìíîçý e)pipoqe/w: æåëàò¸ e)pipo/laioj: ëüãüêü e)pi/ponoj: áîëýçíüíü e)pirre/omai: ¸ñòåù¸, ¸ñòýêàò¸ (¸ñòåêàò¸), ïð¸âðýù¸ñå e)pirrh/gnumi: ðàñòðüãí¹ò¸ e)pirroh/, h(: ¸ñòå÷åí¸¬, ¸çâðýí¸¬ e)pi/rrutoj: ¸ñòýêà¬ìü e)pishmai/nw: íàçíàìåíàò¸, íàçíàìåíîâàò¸ e)pi/shj: ðàâüíî, ðàâüíý e)piske/ptomai: ñüìîòð¸ò¸, ñüìàòðÿò¸ e)pi/skeyij, h(: ïîñýùåí¸¬ e)pi/skopoj, o(: 2ï¸ñê¹ïü e)pispa/omai: ïð¸âëà÷¸ò¸ e)pispei/rw: âüñýÿâàò¸ e)pispeu/dw: òüù¸ìü á¥ò¸, ïîñïýøàò¸ e)pi/stamai: âýäýò¸ e)pistasi/a, h(: çàñò¹ïë¬í¸¬ e)pisth/mh, h(: õ¹äîæüñòâî e)pisthmoniko/j: õ¹äîæüíü

e)piqigga/nw: ïð¸êàñàò¸ñå

e)piqolo/w // e)piqolw=n: ñüì¹ùà¬ìü [constr. pass.]

e)piqumhtiko/j // to\ e)piqumhtiko/n:

æåëàòåëüíî¬ e)piqumi/a, h(: æåëàí¸¬ e)pii+/stwr, o(: ñüêàçàòåëü

e)pi/keimai // e)pikei/menoj: íàëåæå,

íàäüëåæå

e)pi/khroj // to\ e)pi/khron: òüëýíüíî¬

e)pi/klisij, h(: ïðýêëîí¬í¸¬

e)pi/koinoj // ta\ e)pi/koina: ñêâðüíàÿ

e)pikoinwne/w // e)pikoinwnw=n:

ïð¸÷åùà¬ñå

e)pikouri/a, h(: ïîìîæåí¸¬

e)pikra/teia, h(: wäðüæàí¸¬ e)pikrate/w: wäðüæàò¸

e)pikrath/j // e)pikrate/steroj:

êðýïü÷à¸

e)pikra/thsij, h(: wäðüæàí¸¬

e)pi/krisij, h(: ïð¸ñ¹æäåí¸¬ e)pi/kthtoj: ò¹æäü

e)pikurto/w // e)pikurtou/menoj: íàãüáåíü

e)pikwku/w: ð¥äàò¸

e)pilamba/nw: ïð¸¸ìàò¸ (ïð¸¬ìàò¸) // e)pilamba/nomai: ïð¸¸ìàò¸

e)pisth/mwn // o( e)pisth/mwn:

(ïð¸¬ìàò¸) [constr. act.]

õ¹äîæüí¸êü // e)pisthmo/nwj: õ¹äîæüíý e)pistolh/, h(: ïîñüëàí¸¬ e)pistrepte/on (scil. e)sti/n): äà âüçâðàò¸ìü e)pistre/fw: âüçâðàò¸ò¸ñå e)pistrofh/, h(: wáðàùåí¸¬ e)pisumbai/nw: ñüïð¸ë¹÷àò¸ñå e)pisfi/ggw: ñüòåãí¹ò¸ e)pitara/ssomai: ñüì¹ùàò¸ñå e)pitei/nw: ïðîñò¸ðàò¸ // e)pitei/nomai: ïðîñò¸ðàò¸ñå, ïðîñòðýò¸ñå

e)pile/gw: íàð¸öàò¸

e)pilei/pw: wñê¹äýâàò¸ // (gen. abs. ouÒ)

e)pileloipo/toj: w wñòàâüø¸¸ìü [i.e. e)pi\ leloipo/toj]

e)pi/leiyij, h(: ñê¹äîñòü

e)pime/leia, h(: ïîïå÷åí¸¬

e)pimeri/zw: ïð¸ìýøàò¸

e)pimi/gnumi: ñüìýøàò¸

e)pi/miktoj: ñüìýñüíü

e)pimimn$/skomai: âüñïîìåí¹ò¸,

âüñïîìýí¹ò¸ e)pi/musij, h(: ñüìýæåí¸¬

126


e)pitexna/omai: õ¥òðüñòâîâàò¸,

e)/rxomai (aor. hålqon): ïð¸¸ò¸, ïðî¸ò¸ // to\ (e)pi\ nou=n) e)lqo/n: (âü ¹ìý)

êîâàðüñòâîâàò¸ e)pite/xnhsij, h(: êîâàðüñòâ¸¬ e)pith/deioj: ïîòðýáüíü // oi( e)pith/deioi: ïîòðýáüí¸¸; ïîòðýáüíàÿ // e)pithdei/wj (adv.): ¹õ¥ùðåíý // e)pithdei/wj e)/xein: ïîòðýáüíî ¸ìýò¸, ïîòðýáüíî¬ ¸ìýò¸ e)pith/deuma, to/: íà÷¸íàí¸¬ e)piti/qhmi: âüëîæ¸ò¸, íàëîæ¸ò¸; íàëåæàò¸ e)pitima/w: çàïðýò¸ò¸ e)pitolma/w: äðüçí¹ò¸ e)pitugxa/nw: ïð¸ë¹÷àò¸ñå e)pifa/neia, h(: ÿâë¬í¸¬ e)pifhmi/zw: ïîõâàëÿò¸ e)pifri/ssw: ¹ñòðàøàò¸ e)pixala/w: ñüâýøàò¸ e)pixeire/w: íà÷¸íàò¸ e)pixei/rhma, to/: íà÷¸íàí¸¬ e)pixwria/zw: ïð¸¸ò¸ e(/pomai: ïîñëýäîâàò¸ // kat' i)/xnoj e(/pomai: ïîñëýäîâàò¸ e)pombri/a, h(: wäüæäåí¸¬ e)poura/nioj: íåáåñüíü e(pta/: ñåäìü e)pwnumi/a, h(: òüçî¸ìåíüñòâî e)rga/zomai: ñüäýëàò¸; ñüäýëàâàò¸ e)rgasi/a, h(: äýëàí¸¬ e)/rgon, to/: äýëî e)rgwdi/a, h(: òð¹äü e)rei/dw: ïîäüï¸ðàò¸, ¹òâðüæäàò¸ e)resxele/w: ïîíàøàò¸ e)/rhmoj: ï¹ñòü // e)rh/mhn: ï¹ñò¹ e)rh/mwsij, h(: çàï¹ñòýí¸¬

ïð¸øüäüøå¬ e)rw=, ei)/rhka: ðåù¸ e)rwtiko/j: æåëàòåëüíü e)/sqhma, to/: wäåæäà e)sqi/w: ÿñò¸ e(stia/twr, o(: ãîñò¸òåëü

e(stia/w // o( e(stiw/menoj: ãîñòå¸<ñå> e)sfalme/nwj: cf. sfa/llw

e)/sxatoj: ïîñëýäüíü, ïîñëýäüíý¸ // to\ e)/sxaton: ïîñëýäüí¬¬

e)/sw // to\ e)/sw: ¬æå âüí¹òðü,

âüí¹òðüíÿÿ (pl.) e)/swqen: âüí¹òðü e(ta/zw: ¸ñï¥òàò¸

e(terogenh/j // ta\ e(terogenh=:

¸íîðîäüíàÿ e(/teroj: äð¹ãü, ¸íü e(te/rwqi: ¸íüäå e)th/sioj: ëýòüíü e)/ti: ¬ùå e(toima/zw: ¹ãîòîâàò¸ // e(toima/zomai: ãîòîâ¸ò¸, ¹ãîòîâàò¸ e(/toimoj: ãîòîâü e)tumologiko/j: ¸ñò¸íüíîñëîâüíü euå: áëàãî eu)agge/lion, to/: 2yàããåë¸¬ // tou= eu)aggeli/ou: 2yàããåëüñêü eu)a/lwtoj // o( eu)a/lwtoj: ¹äîáü¬ò¥¸ // eu)alwto/teroj: ¹äîáü¬ì¸òåëüíý¸ eu)afw=j: äîáðîwñåçà¬ìý

eu)gnw/mwn // o( eu)gnw/mwn:

áëàãîðàç¹ìüí¥¸ eu)/eiktoj: áëàãîïîêîðüíü eu)/qetoj: ¹äîáüíü eu)qhni/a, h(: wá¸ë¸¬ eu)qu/nw: íàïðàâëÿò¸ euqupore/w: ïðàâîøüñòâîâàò¸

e)phrme/non, to/: cf. e)pai/rw e)/rion, to/: âëüíà

e)ristiko/j: ëþáîïüðë¸âü

e(rmhneutiko/j: ñüêàçàòåëüíü

e(rmhneu/w: ñüêàçàò¸, ñüêàçîâàò¸

e)ru/qhma, to/: ÷ðüâåíà ìàñòü, ÷ðüâåíîñòü

127


eu)qu/j: ïðàâü // h( eu)qei=a: ïðàâîñòü //

e)/fagon: ÿñò¸, ñüíýñò¸

eu)qu/thj, h( // di' eu)qu/thta ... r(#di/wj:

e)farmo/zw: ¹ñòðî¸ò¸

eu)qu/j (adv.): àá¸¬

e)fa/ptomai: êàñàò¸ñå, ïð¸êàñàò¸ñå

âüñêîðý

e)fe/lkomai: ïð¸âëýù¸ // e)felko/menoj:

e)/ukairoj: áëàãîâðýìåíüíü

ïð¸âëà÷¸ìü [pass. pro act.] e)fech=j // o( e)fech=j (attr.): ïðî÷¸¸ e)/fesij, h(: æåëàí¸¬ e)fe/stioj, o(: ñüæ¸òåëü e)feuri/skw: ¸çwáðýòàò¸ e)fikne/omai: ïîñò¸ãí¹ò¸ e)fi/sthmi // e)pisth/somai: íàñòàò¸ e)fusteri/zw: ïîñëýäüí¸÷üñòâîâàò¸ e)/xw: ¸ìýò¸, ïð¸¬ò¸ // e)/xw c. gen.: á¥ò¸ // e)/xomai: äðüæàò¸ñå, êàñàò¸ñå // e)/xomai c. gen.: ïð¸¬ò¸; ïîñëýäîâàò¸ (fortasse e(/pomai) // e)xo/menoj: áë¸æüíü e(/wloj: âü÷åðàøüíü

eu)ki/nhtoj: ¹äîáüäâ¸æ¸ìü

eu)koli/a, h(: ¹äîáüñòâî, ¹äîáüñòâ¸¬ eu)ko/lwj: ¹äîáüíý

eu)krasi/a, h(: áëàãîðàñòâîð¬í¸¬

eu)/lhptoj: ¹äîáüðàç¹ìüíü eu)/logoj: áëàãîñëîâüíü

eu)mh/xanoj: äîáðîõ¹äîæüíü

eu)moiri/a, h(: áëàãîïîë¹÷åí¸¬

eu)odo/omai: ¹ñïýâàò¸ // eu)odou/menoj:

¹ñïýâà¬ìü eu)paqh/j: áëàãîñòðàñòüíü eu)pei/qeia, h(: áëàãîïîêîð¬í¸¬ eu)/pnouj: áëàãî¹õàíüíü eu)po/reutoj: ¹äîáüøüñòâüíü

Z

eu)preph/j // acc. neutr. pl. eu)preph=:

áëàãî¹êðàøà¬òü [i.e. eu)prepei=] eu(resilogi/a, h(: áëåäåí¸¬ eu(reth/j, o(: wáðýòàòåëü eu(ri/skw: wáðýñò¸, wáðýòàò¸ eu)ru/nw: ïðîñòðàíÿò¸ eu)ruxwri/a, h(: ïðîñòðàíüñòâî

z. = ç! = 7

za/w: æ¸ò¸, ïîæ¸ò¸, æ¸âü á¥ò¸ // zw=n:

æ¸âü

ze/sij, h(: òîïëîòà

zhmi/a, h(: òüùåòà

zhte/w: ¸ñêàò¸ // to\ zhtou/menon:

eu)ru/xwroj // eu)ruxwro/teroj:

ïðîñòðàíüíý¸ eu)rw/j, o(: ãí¸ëîñòü, ïîã¹áë¬í¸¬ eu)/sxoloj: äîáðî¹ïðàæíÿ¬ìü eu)/tonoj // eu)tonw/teroj: êðýïüêü eu)/triptoj: ¹äîáüñüòðåíü eu)frai/nw: âåñåë¸ò¸ // eu)frai/nomai: âåñåë¸ò¸ñå eu)frosu/nh, h(: âåñåë¸¬ eu)fui+/a, h(: äîáðî¬ñòüñòâ¸¬ eu)xerw=j: ¹äîáüíî eu)/xroia, h(: áëàãîð¹ìýíüñòâî, äîáðîìàñò¸¬; áëàãîïîòðýáüñòâî [i.e. eu) +

¸ñêîìî¬ // ta\ zhtou/mena: ¸ñêîìàÿ zh/thsij, h(: ¸ñêàí¸¬, âüç¸ñêàí¸¬ zhthtiko/j: âüç¸ñêàòåëüíü zwgra/foj, o(: æ¸âîï¸ñüöü zwh/, h(: æ¸çíü, æ¸âîòü, æ¸òü // th=j zwh=j: æ¸âîòüíü zw/nh, h(: ïîÿñü zwogone/w: wæ¸â¸ò¸ zw=on, to/: æ¸âîòüíî, æ¸âîòüíî¬ zwopoie/w: wæ¸â¸ò¸, wæ¸âëÿò¸ zwopoio/j: æ¸âîòâîðüíü zwpure/w: wæ¸âëÿò¸ zwtiko/j: æ¸âîòüíü

xrei/a]

eu)wxi/a, h(: ãîñò¸í¸öà

128


zww/dhj: æ¸âü // zwwde/steroj: æ¸âý¸ ;

h)xh/, h(: ãëàñü, âüçãëàøåí¸¬

æ¸çíüíý¸

Q

H q. = »! = 9

hå: âü ¸ñò¸í¹

qa/latta, h(: ìîð¬ // th=j qala/sshj

h(gemoneu/w: wáëàäàò¸

ìîðüñêü

h(gemoni/a, h(: âëàä¥÷üñòâî, wáëàñòü

qala/ssioj: ìîðüñêü

qa/mnoj, o(: ñàäü, ñàäü òðüíîâüíü

h(gemoniko/j // to\ h(gemoniko/n:

âëàä¥÷üñòâüíî¬ h(ge/omai: ìýí¸ò¸, ìüíýò¸, âüìýí¸ò¸, âüìýíÿò¸, íåïüùåâàò¸; wáëàäàò¸ h)/dh: þæå h(donh/, h(: ñëàäîñòü, ñëàñòü // ta\ kaq' h(donh/n: ñëàäîñòüíàÿ // kata\ th\n h(donh/n: ïî ñëàñò¸ (corr. : codd. ïîñëàò¸) h(dupaqei/a, h(: ñëàäîñòðàñò¸¬ h(du/j: ñëàäüêü, ñëàäîñòüíü // h(de/wj: ñëàäüêü // to\ h(du/: ñëàäüêî¬ h)qmo/j, o(: ïðîöýæäåí¸¬ håqoj, to/: wá¥÷à¸ h(liako/j: ñëüíü÷üíü h(liki/a, h(: âüçðàñòü h(/lioj, o(: ñëüíüöå hâloj, o(: ãâîçäü h(me/ra, h(: äüíü h(mi/seuma, to/: ïîë¹ò¸íà h(mitelh/j: ¸ñïîë¹ñüâðüøåíü h(nioxe/w: wêðüìëÿò¸ h(ni/oxoj, o(: ïðàâ¸òåëü hâpar, to/: ¬òðà // tou= h(p / atoj: ¬òðüíü h)/peiroj, h(: ñ¹øà h)re/ma: ïî ìàë¹ h)remai=oj: áåçìëüâüíü h)reme/w: áåçìëüâüñòâîâàò¸ )Hsai+/aj: Hñà·à h(suxi/a, h(: áåçìëüâ¸¬ h(/ttwn: ìüí¸¸ h)xe/w: ãëàñ¸ò¸, âüçãëàñ¸ò¸

qanathfo/roj: ñüìðüòîíîñüíü

qa/natoj, o(: ñüìðüòü

qau½ma, to/: ÷þäî // a)/cioj qau/matoj:

äîñòî÷þäüíü (fortasse a)cioqau/mastoj) qauma/zw: ä¸â¸ò¸ñå, ÷þä¸ò¸ñå, ïî÷þä¸ò¸ñå // qauma/zomai: ÷þä¸ò¸ñå qaumastikw=j: ÷þäüíý qaumatopoie/w: ÷þäîòâîð¸ò¸ qaumatopoii+/a, h(: ÷þäîòâîð¬í¸¬ qea/omai: â¸äýò¸ qeath/j, o(: â¸ä¸òåëü qe/atron, to/: ïîçîð¸ùå qei=oj: áîæüñòâüíü // to\ Qei=on: Áîæüñòâüíî¬ // qeio/teroj: áîæüñòâüíü qe/lhma, to/: âîëÿ, õîòýí¸¬ qeme/lioj, o(: wñíîâàí¸¬ qe/mij: ïðàâåäíî qeoeidh/j: áîãîâ¸äüíü qeoei/keloj: áîãîïîäîáüíü qeo/qen: wòü Áîãà qeo/pneustoj: áîãîäüõíîâåíü qeopreph/j: áîãîïîäîáüíü Qeo/j, o(: Áîãü // tou= Qeou=: áîæ¸¸ qeo/thj, h(: áîæüñòâî qeofa/neia, h(: áîãîÿâë¬í¸¬ qerapeu/w: âðà÷åâàò¸, ¹âðà÷åâàò¸ // qerapeu/w (seauto/n): ¸ñöýë¸ò¸ñå (ñàìü) qermantiko/j: òîïëîòüíü qermasi/a, h(: òîïëîòà

129


qermo/j: òîïëü, òîïëîòüíü // tou= qermou=:

i)atriko/j // i)atrikw/teroj: âðà÷åâüíý¸ //

òîïëîòüíü // qermo/teroj: òîïëîòüíü // to\ qermo/n: òîïëî, òîïëî¬, òîïëîòüíî¬ qermo/thj, h(: òîïëîòà qeroj, to/ // tou= qe/rouj: æåòâüíü qe/sij, h(: ïîëîæåí¸¬ Qessalonikei=j, oi(: Ñîë¹íÿíå qewre/w: â¸äýò¸, çüðýò¸ // qewrhqei/j: wòü Áîãà ðå÷åíü [i.e. qe%= r(hqei/j] qew/rhma, to/: â¸äýí¸¬ qewri/a, h(: â¸äýí¸¬, çüðýí¸¬ qhlh/, h(: ñüñüöü qh½luj // to\ qh=lu: æåíüñêü (ïîëü) qhreu/w: ëîâ¸ò¸ qhri/on, to/: çâýðü qhriw/dhj: çâýðüñêü, çâýðîâ¸äüíü qhsauro/j, o(: ñüêðîâ¸ùå qn$/skw: ¹ìðýò¸ // to\ teqnhko/j: ¹ìüðüøå¬ // o( teqnhkw/j: ¹ìüð¥¸ qnhto/j // to\ qnhto/n: ñüìðüòüíî¬ qorube/omai: ìëüâ¸ò¸ qra/soj, to/: äðüçîñòü qreptiko/j: ï¸òàòåëüíü qrhne/w: ð¥äàò¸ qrh=noj, o(: ïëà÷ü, ð¥äàí¸¬ qri/c, h(: âëàñü // tw=n trixw=n: âëàñýíü qumiko/j: ÿðîñòüíü qumoeidh/j: ÿðîñòîâ¸äüíü qumo/j, o(: ÿðîñòü qumw/dhj: ÿðîñòüíü qu/ra, h(: äâåðü

h( i)atrikh/ (scil. texnh/): âðà÷åâüñòâî

i)atro/j, o(: âðà÷ü

i)de/a, h(: â¸äü, â¸äýí¸¬

i)diazo/ntwj: wñîáüíý

i)dia/zw // i)dia/zwn: wñîáüíü // ta\

i)dia/zonta: wñîáüíàÿ // to\ i)dia/zon:

wñîáüíî¬ i)/dioj: wñîáüíü, ñâî¸ // to\ i)/dion: ñâî¬ i)dio/thj, h(: ñâî¸ñòâî i)di/wma, to/: ñâî¸ñòâî, ñîáüñòâî, ñîáüñòâ¸¬ i)diwtiko/j: ïðîñòü÷üñêü i(drw/j, o(: ïîòü i(ero/n, to/: ñâåò¸ë¸ùå, öðüê¥ (öðüêîâü) I( eroso/luma, ta/ // tw=n

I) erosolu/mwn: Iåðwñàë¸ìëü

I) exoni/aj: Iåõîí·à I) hsou=j: Iñ¹ñü

i(kano/j: äîâîëüíü i)kma/j, h(: âëàãà

i)kterw/dhj: æëüòîâ¸äüíü i)luw/dhj: ò¸ìýíü

i(ma/tion, to/: ð¸çà

i)/ndalma, to/: ïîäîá¸¬ i)/on, to/: öâýòü

i)o/j, o(: ÿäü; ðüæäà

I) oudai=oj // h( I) oudai/a (scil. gh=):

I¹äåà // tw=n I) oudai/wn: I¹äå¸ñêü i)/ouloi, oi(: áðàäà i(/ppoj, o(: êîíü i)sa/ggeloj: ðàâüíîàããåëüíü i)sqmoeidh/j: ñðýäîâ¸äüíü [i.e. mesoeidh/j]

I

i)sokrati/a, h(: ðàâüíîäðüæàí¸¬

iåsoj: ðàâüíü // kata\ to\n iåson: ïî

i. = ¶! = 10

ðàâüíîì¹

ia., ib., ig., id., ie., ij., iz., ih. iq. = à¶.,

i)sosta/sioj: ðàâüíîñòîÿòåëüíü

â¶!, ã¶!, ä¶!, 2¶!, s¶!, ç¶!, ¸¶!, »¶! = 11, 12,

I) srahli/thj: Iñðà¸ë¸òüñêü

I) srahli=tai oi(: Iñðà¸ë¸òýíå

13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 i)/asij, h(: ¸ñöýë¬í¸¬

i(/sthmi // i(/stamai (e)/sthn, e(/sthka):

ñòàò¸ // e(stw/j: ñòî¬ //

130


sth/somai: ¹ñòàâë¬íü á¥ò¸ [constr.

kaqoliko/j: wáüùü, ñüáîðüíü

kaqo/lou: âüñüìà, ñüáîðüíî; ñüáîðüíü

pass.] i(store/w: ñüïîâýäàò¸, ñüïîâýäîâàò¸

kaqomoio/omai: ¹ïîäîá¸ò¸ñå

i(stori/a, h(: ïîâýñòü; ñüïîâýñòü

kaqopli/zw: âüwð¹æ¸ò¸

êðýïü÷à¸ i)sxu/j, h(: êðýïîñòü i)sxu/w: ìîù¸ i)/swj: íåêë¸, ìüíþ (); íåïüù¹þ i)xqu/j, o(: ð¥áà

kaqubri/zw: ¹êîð¸ò¸

i)sxuro/j: êðýïüêü // i)sxuro/teroj:

kaqora/w: â¸äýò¸, çüðýò¸ kaqugrai/nw: ñüêâàøàò¸

kaqupopteu/w: íåïüùåâàò¸,

âüçíåïüùåâàò¸ kaino/j: ÷þäüíü kairo/j, o(: âðýìå Kai=sar, o(: Êåñàðü // Kai/saroj: êåñàð¬âü ka)kei=qen: ¸ wòüò¹ä¹ kakhgori/a, h(: çüëîðý÷¸¬ kaki/a, h(: çëîáà // th=j kaki/aj: çëîáüíü // dia\ kaki/aj: áåçëîá¸ÿ ðàä¸ [i.e. di'

i)/xnoj, to/ // kat' i)/xnoj e(/pomai:

ïîñëýäîâàò¸ I) wa/nnhj: Iwàííü I) wsh/f: Iwñ¸ôü

K k. = ê! = 20

a)kaki/aj]

kakoh/qeia, h(: çëîíðàâ¸¬

ka., kb., kg., kd., ke., kj., kz., kh. kq. = êà., êâ!, êã!, êä!, ê2!, ês!, êç!, ê¸!,

kako/j // to\ kako/n: çüëî, çüëî¬, çëîáà //

ê»! = 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29 ka/doj, o(: êàäüöà (vel êàäüêü) kaqai/resij, h(: í¸çëîæåí¸¬ kaqareu/w: w÷¸ùåíü á¥ò¸, w÷¸ùàò¸ñå kaqaro/j: ÷¸ñòü // kaqarw=j: ÷¸ñòî, ÷¸ñòý // kaqarw/teroj: ÷¸ñòý¸ // kaqarw/tatoj, kaqaro/tatoj: ÷¸ñòý¸ kaqaro/thj, h(: ÷¸ñòîòà kaqei/rgnumi: çàòâîð¸ò¸ kaqe/lkw: ïð¸âëýù¸, ïð¸âëà÷¸ò¸ kaqech=j: ïîòîìü kaqhge/omai: wáëàäàò¸ // wáëàäà¬ìü á¥ò¸ [pass. pro act.] kaqhghth/j, o(: íàñòàâüí¸êü kaqh/kw // ta\ kaqh/konta: ïîäîáüíàÿ kaqi/drusij, h(: ¹òâðüæäåí¸¬ kaqidru/w: âüäð¹æ¸ò¸, ¹òâðüæäàò¸ kaqikne/omai: äîñåçàò¸

ta\ kaka/: çüëàÿ

kako/w // kekakwme/noj: wçëîáë¬íü,

wçëîáëÿ¬ìü kala/mh, h(: ñòüáëü, òðüñòü kale/w: ¸ìåíîâàò¸ // kale/omai: íàð¸öàò¸ñå ka/lloj, to/: äîáðîòà kallwpi/zw: ¹äîáðÿò¸ kalo/j: äîáðü // to\ kalo/n: äîáðî, äîáðî¬ // to\ o)\n kalo/n: ñ¹ùî¬ äîáðî // to\ a)lhqw=j kalo/n: ¸ñò¸íüíî¬ äîáðî // ka/llistoj: äîáðý¸ // kalw=j: äîáðý kalu/ptw: ïîêð¥âàò¸ ka/mnw // oi( ka/mnontej: ñòðàæä¹ùå¸ kanhfore/w: ïð¸íîñü ïð¸íîñ¸ò¸ Kapernaou/m: Êàïåðíà¹ìü kapnoeidw=j: ä¥ìîâ¸äüíî kapno/j, o(: ä¥ìü kardi/a, h(: ñðüäüöå // th=j kardi/aj: ñðüäü÷üíü

kaqi/sthmi // kaqista/menoj:

¹ñòðàÿ¬ìü // to\ kaqesthko/j: ñüâðüøåíî¬

131


karhbare/w: ãëàâîþ wòåãîòýò¸

katamanteu/omai: âëüøüáüñòâîâàò¸ñå

karhbari/a, h(: wòåãü÷åí¸¬ ãëàâüíî

[constr. pass.]

karpo/j, o(: ïëîäü

katameri/zw: ðàçäýë¸ò¸, ðàçäýëÿò¸

karpofore/w: ïîäîíîñ¸ò¸

katami/gnumi: ñüìýñ¸ò¸, ñüìýøàò¸

ka/rxaroj // to\ ka/rxaron tw=n

katanoe/w: ðàç¹ìýò¸, ñüìàòðÿò¸

karpofori/a, h(: ïëîäîíîñ¸¬

katanagka/zw: ïîí¹æäàò¸

o)do/ntwn: âåë¸ö¸¸ ç¹á¸

katano/hsij, h(: ðàç¹ìýí¸¬

katabai/nw: ñüí¸ò¸

katanohtiko/j: ðàç¹ìüíü

kataba/llw: âüëîæ¸ò¸, âüìåòàò¸ (âü),

katapi/ptw: í¸ñïàäàò¸

âüâðýù¸ (âü) // kataballomai: íàëàãàò¸ katabre/xw: ïîë¸ò¸

kata/plewj: ¸ñïëüí¬íü

kataplhro/w: íàïëüíÿò¸

kata/ptwsij, h(: í¸ñïàäåí¸¬,

í¸çâðüæåí¸¬ katarge/w: ¹ïðàçí¸ò¸, ¹ïðàæíÿò¸ katariqme/omai: ¸ñ÷¸ñò¸ [constr. act.] katarti/zw: ñüâðüø¸ò¸ katasbe/nnumi, -u/w: ¹ãàñ¸ò¸, ¹ãàøàò¸ // katasbe/nnumai: ¹ãàñàò¸ kataskeua/zw: ¹ñòðî¸ò¸, ¹ñòðàÿò¸ kataskeuh/, h(: ¹ñòðî¬í¸¬, ¹êðàøåí¸¬; ïð¸¹ãîòîâàí¸¬ kataspei/rw: ðàñýÿò¸ // kataspei/romai: ðàñýâàò¸ñå [pass. pro

kataginw/skomai // oi( kategnwsme/noi:

wòü÷àÿâüøå¸ñå

katagkulo/w // kathgkulwme/noj:

wêð¹æåíü

kataglukai/nw: ¹ñëàä¸ò¸, ¹ñëàæäàò¸ katagra/fw: íàï¸ñîâàò¸

katagwgh/, h(: æ¸ë¸ùå

katagwni/zomai: ïîáýæäàò¸ katade/xomai: ïð¸¬ò¸

kataqrhne/w: ñýòîâàò¸

kataqu/mioj // to\ kataqu/mion:

¹ãîäüíî¬ ä¹ø¸ katakirna/omai: ðàòâàðÿò¸ñå kataklei/w: çàòâàðÿò¸ katakosme/w: ¹êðàñ¸ò¸, ¹êðàøåâàò¸ katakrate/w: wäðüæàò¸, ¹äðüæàò¸ katakri/nw: wñ¹ä¸ò¸ katakru/ptw: ñüêð¥ò¸ katalamba/nw: ïîñò¸ãí¹ò¸, ïîñò¸çàò¸, ¹äðüæàò¸ kataleai/nw: ñüäðîá¸ò¸ katalei/pw: wñòàâ¸ò¸, wñòàâëÿò¸ kata/lhyij, h(: ïîñò¸æåí¸¬, ïîñò¸çàí¸¬ kata/llhloj: ïîäîáüíü, ïð¸êëàäüíü // to\ kata/llhlon: ïîäîáüíî¬, ïð¸êëàäüíî¬ // katallh/lwj: ïîäîáüíî, ïîäîáüíý kata/logoj, o(: ìüíîæüñòâî

act.] kata/stasij, h(: ¹ñòðî¬í¸¬

katastefano/w: âýíü÷àò¸

katastoxa/zomai: ðàñüìàòðÿò¸ katastrofh/, h(: ðàçîð¬í¸¬ katasu/rw: í¸çâëýù¸ //

katasuro/menoj: ïðîíîñüíü

katasxhmati/zw: ïð¸òâîðüíý ¹êðàñ¸ò¸

katasxi/zw // katasxizo/menoj:

ðàñöýïëÿ¬ìü katatre/xw: íàäüñêàêàò¸ katatrufa/w: íàñëàä¸ò¸ñå katafle/gw: ïàë¸ò¸ katafoini/ssw: w÷ðüâ¸ò¸

katafru/gw // katafrugo/menoj:

¸ñ¹øà¬ìü

132


kata/xrhsij, h(: ÷ðýçüïîòðýáüñòâî;

wá¥÷à¸

ke/nwma, to/: ¸ñòüùàí¸¬

ke/nwsij, h(: ¸ñòüùàí¸¬

katayu/xw: ¹âåäàò¸ // katayu/xomai:

ke/raj, to/: ðîãü

¹ñò¹æäàò¸ñå kateceta/zw: ¸ñï¥òàò¸ katerga/zomai: ñüäýëàò¸ kateuna/zomai: ¹ñüïüíü á¥ò¸ kate/xw: ñüäðüæàò¸

ke/rdoj, to/: ïð¸wáðýòåí¸¬

kefa/laion, to/: ãëàâ¸çíà kefalh/, h(: ãëàâà

khdei/a, h(: ïîãðåáåí¸¬

kh=poj, o(: âðüòü

khroeidh/j: âîùàíîâ¸äüíü

kathgkulwme/noj: cf. katagkulo/w kathgori/a, h(: wêëåâåòàí¸¬

khro/j, o(: âîñêü

kathrefh/j: ïîêðüâåíü

kh/rugma, to/: ïðîïîâýäü

katoikti/zomai: wêàÿò¸

kh=ruc, o(: ïðîïîâýäüí¸êü

kiqari/zw: ñâ¸ðàò¸

katoi/xomai // o( katoixo/menoj:

wøüä¥¸

ki/ndunoj, o(: áýäà

katolisqai/nw: ïîïëüçàò¸ñå,

kindunw=dej: áýäüíî

kine/w // kine/omai: äâ¸æàò¸ñå,

ïîïëüçí¹ò¸ñå katonoma/zw: ¸ìåíîâàò¸ kato/pin: âüñïåòü, ñüçàä¸ // o( kato/pin: ñ¥¸ ñüçàä¸ ka/toptron, to/: çðüöàëî katorqo/w: ¸ñïðàâ¸ò¸ kato/rqwma, to/: ¸ñïðàâë¬í¸¬ ka/tw // o( ka/tw (attr.): äîëüí¸¸ // to\ ka/tw: äîëüí¬¬ ka/twqen // o( ka/twqen (attr.): äîëüíý¸ katw/teroj: äîëüíý¸ // ta\ katw/tera: äîëüíàÿ katwferh/j: äîë¹íîñüíü, äîë¹íîñ¸ìü, äîë¹í¸çíîñ¸ìü ke/gxroj, h(: ïðîñü kei=mai // kei/menoj: ëåæ¸ìü, ëåæå keiri/a, h(: ¹êðî¸ ke/leusma, to/: ïîâåëýí¸¬ keno/j: òüùü keno/thj, h(: ¸ñòüùàíî; íîâîñòü [i.e. h(

ïîäâ¸ãí¹ò¸ñå // kinou/menoj: äâ¸æ¸ìü, äâ¸æåìü, ïîäâ¸çà¬ìü // ta\ kinou/mena: äâ¸æ¸ìàÿ // ta\ mh\ kinou/mena: íå äâ¸æ¸ìàÿ // to\ kinou/menon: äâ¸æåùî¬ñå ki/nhma, to/: äâ¸çàí¸¬, äâ¸æåí¸¬ ki/nhsij, h(: äâ¸æåí¸¬, äâ¸çàí¸¬, ïîäâ¸çàí¸¬ kinhtiko/j: äâ¸çàòåëüíü kla/doj, o(: ñòüáëü klei/j, h(: çàêëþ÷åí¸¬ klhro/omai: íàñëýäîâàò¸ klh=sij, h(: çüâàí¸¬ klisi/a, h(: çüâàí¸¬ [i.e. h( klh=sij] klo/noj, o(: ñüì¹ùåí¸¬ koilai/nomai: ñüìýðÿò¸ñå koili/a, h( // th=j koili/aj: ÷ðýâüíü koi=loj: ãëüááîêü // to\ koi=lon: ãëüá¸íà, ¹äîë¸¬ koilo/thj, h(: ãëüá¸íà, ¹äîë¸¬ koima/omai: ¹ñüïí¹ò¸ koino/j: wáüùü // to\ koino/n: wáüùå¬, wáüù¸íà // koinw=j: wáüùå koino/thj, h(: wáüùüíî¬

kaino/thj]

ke/ntron, to/: æåëî

133


koinwne/w // koinwnw=n: ïð¸÷åùà¬ñå

kthnw/dhj: ñêîòüñêü, ñêîòýíü // to\

ïð¸÷åñò¸¬ kola/zw: ì¹÷¸ò¸ kolakeu/w: ëàñêàò¸ kolobo/w: ïðýêðàò¸ò¸ koloio/j, o(: ïüò¸öà ìàëà ko/lpoj, o(: íýäðî ko/mpoj, o(: òüùåñëàâ¸¬ koniortw/dhj: ïðàõîâ¸äüíü ko/nij, h(: ïðàõü ko/proj, h(: ãíî¸ kora/sion, to/: wòðîêîâ¸öà ko/rh, h(: çýí¸öà Kori/nqioi, oi(: Êîð·í»·¸, Êîð¸í»ýíå kosme/w: ¹êðàñ¸ò¸, ¹êðàøåâàò¸ ko/smoj, o(: ì¸ðü; êðàñîòà, ¹êðàøåí¸¬ // tou½ ko/smou, t%½ ko/sm%: ì¸ðüñêü koufi/zw: ëüãü÷àò¸ kou=foj // to\ kou=fon: ëüãüêîñòü kra=sij, h(: ðàñòâîð¬í¸¬ krate/w: äðüæàò¸, ¹òâðüæäàò¸; äðüæàò¸ñå [male refl.] kra/toj, to/: äðüæàâà kraugh/, h(: âüïëü kre/aj, to/: ìåñî krei/ttwn: ë¹÷¸¸ // krei=tton (krei=sson): ë¹÷üøå // to\ krei=tton: ë¹÷üøå¬, áîëüøå¬ kriqh/, h(: ¬÷ì¥ kri/non, to/: êð·íü kri/nw: ñ¹ä¸ò¸ kri/sij, h(: ñ¹äü, ñ¹æäåí¸¬; ¸ñï¥òàí¸ÿ (pl.)

kth=sij, h(: ñüòåæàí¸¬

koinwni/a, h(: wáüùåí¸¬, ïð¸wáüùåí¸¬,

kthnw=dej: ñêîòüñêî¬

kti/zw: ç¸äàò¸, ñüçüäàò¸ // o( Kti/saj:

Ñüçüäàâ¥¸ kti/sij, h(: òâàðü, ñüçüäàí¸¬ kti/sma, to/: òâàðü ktisto/j: ñüçüäàíü kuani/zw // to\ kuani/zon: ÷ðüíîñòü kukloeidh/j: êð¹ãîâ¸äüíü ku/kloj, o(: êð¹ãü // e)n ku/kl%: âü êð¹çý, êð¹ãîìü, wêðüñòü, âü wêðüñòü kukloterh/j: wêð¹æåíü // kukloterw=j: wêð¹æåíý kuklofore/w // kukloforou/menoj:

êð¹ãîíîñüíü kuklo/w: wêð¹æàò¸ ku/lic, h(: ÷àøà ku=ma, to/: âëüíà

ku/ptw // to\ kekufo/j: ïîí¸êüøå¬

ku/rioj // to\ kuriw/taton: ¸ñòý¸øå¬ kuri/wj: ¸ñòý¬, âü ¸ñò¸í¹

ku/rioj, o(: ãîñïîä¸íü // o( Ku/rioj:

Ãîñïîäü // tou= Kuri/ou: ãîñïîäüíü ku/wn, o(: ïüñü kw=lon, to/ // ta\ kw=la: êîñò¸ kwlu/w: âüçáðàí¸ò¸, âüçáðàíÿò¸ kw/neion, to/: êwí¸¬ kwnoeidw=j: âýòðîâ¸äüíý kw=noj, o(: âýòðü kw/nwy, o(: êîìàðü

L

kroko/deiloj, o( // krokodei/lou:

êðîêîä·ëîâü kro/koj, o(: êðîêü kru/ptw: ñüêð¥ò¸ kta/omai: ñüòåæàò¸ // ke/kthma: ¸ìýò¸ kth=ma, to/: ñüòåæàí¸¬ kth=noj, to/: ñêîòü

l. = ë! = 30

la. = ëà! = 31

labh/, h(: ¬ò¸¬; íåïüùåâàí¸¬ lagxa/nw: ïîë¹÷¸ò¸

lagwo/j, o(: çà¬öü

134

//


La/zaroj: Ëàçàðü

logiko/j: ñëîâåñüíü // to\ logiko/n:

lale/w: ãëàãîëàò¸

logismo/j, o(: ïîì¥ñëü, ïîì¥ñëüíî¬

lampro/j: ñâýòüëü

lo/gxh, h(: êîï¸¬

laimargi/a, h(: ëàñêðüäüñòâî

ñëîâåñüíî¬

lamba/nw: âüçåò¸, ïð¸¬ò¸

lo/goj, o(: ñëîâî // tou½ lo/gou: ñëîâåñüíü

lampro/thj, h(: ñâýòüëîñòü

loipo/j: ïðî÷¸¸

lanqa/nw // lanqa/nw: çàá¥ò¸ ;

loco/j: ñòðàíü

òà¸ò¸ñå // kata\ to\ lelhqo/j: ïî ¹òà¬íîì¹ lao/j, o(: ëþä¸¬ latrei/a, h(: ñë¹æåí¸¬ la/xanon, to/: çåë¸¬ le/gw: ãëàãîëàò¸ // oi( le/gontej: ãëàãîëþùå¸ // to\ lego/menon: ãëàãîë¬ìî¬ // ta\ lego/mena: ãëàãîë¬ìàÿ leimw/n, o(: ðà¸ // tw=n leimw/nwn: ðà¸ñêü lei/pw: ¸çwñòàò¸, wñê¹äýâàò¸ // lei/pei: ë¸øà¬ìî ¬ñòü // lei/pomai: ë¸øàò¸ñå // to\ lei½pon: ë¸øåí¸¬, íåäîñòàòü÷üíî¬, wñê¹äüíî¬ leitougei/a, h(: ñë¹æüáà leitourgi/a, h(: ñë¹æüáà, ñë¹æåí¸¬ lei/yana, ta/: ìîù¸ (pl.) lepi/j, h(: ÷åø¹ÿ leptopoie/omai: ¸ñòüíü÷åâàò¸ñå lepto/j: äðîáüíü, òüíüêü // to\ lepto/n: òüíüêî¬ // lepto/tatoj: òüíü÷à¸ leuko/j: áýëü le/wn, o(: ëüâü lh/gw: ïðýñòàò¸ lh=cij, h(: íàñëýä¸¬ lignuw/dhj: âüñïàð¬íü, ä¥ìüíü liqoglu/foj, o(: êàìåíàðü li/qoj, o(: êàìåíü // oi( li/qoi: êàìåí¸¬ limh/n, o(: ïð¸ñòàí¸ùå limo/j, o(: ãëàäü logi/zomai: âüìýí¸ò¸, âüìýíÿò¸, ïîì¥øëÿò¸ logiste/on (scil. e)sti/n): âüìýíÿ¬ìî á¹ä¸

lo/xmh, h(: ë¹æüíî ìýñòî

lupe/w // lupe/omai: wñêðüáëÿò¸ [pro

wñêðüáëÿò¸<ñå> vel wñêðüáýò¸] // oi( lupou=ntej: wñêðüáëÿþùå¸ // to\ lupou=n: wñêðüáëÿþùå¬ luph/, h(: ñêðüáü luphro/j: ñêðüáüíü lu/ra, h( // th=j lu/raj: ã¹ñëüíü, öýâüí¸öà lu/sij, h(: ðàçäð¹øåí¸¬, ðàçäðýøåí¸¬ lusitele/w: ïîëüçåâàò¸, ïîëüçüíî á¥ò¸ lusitelh/j: ïîëüçüíü luxniai=oj: ñâýò¸ëüíü lu/w // lu/omai: ðàçäð¹øàò¸ñå, ðàñëàá¸ò¸ñå, ðàñëàáëÿò¸ // lelume/noj: ðàçäð¹øåíü

M ma/goj, o(: âëüõâü

maqhteu/w: ¹÷åí¸÷üñòâîâàò¸

maqhth/j, o(: ¹÷åí¸êü

makari/zw: áëàæ¸ò¸, ¹áëàæàò¸ // makari/zomai: ¹áëàæ¸ò¸ñå

maka/rioj: áëàæåíü

makario/thj, h(: áëàæåíüñòâî

makarismo/j, o(: áëàæåíüñòâî makaristo/j: áëàæåíü makro/j: äëüãü

malako/j: ìåêüêü

malako/thj, h(: ìåêüêîñòü ma/lista: ïà÷å

ma=llon: ìüíîæà¬, ïà÷å

135


manqa/nw: íàâ¥êí¹ò¸, íà¹÷àò¸ñå

me/mfomai: ïîðîêîâàò¸

marai/nw: ¹âåäàò¸

me/nw: ïðýá¥ò¸, ïðýá¥âàò¸

marturi/a, h(: ñüâýäýòåëüñòâî

meriko/j: wòü ÷åñò¸

mataiologi/a, h(: ñ¹¬ñëîâ¸¬

me/sh, h(: ñðýäà

manixai=oj, o(: ìàí·õå¸

me/myij, h(: ïîðîêü

marture/w: ñüâýäýòåëüñòâîâàò¸

meri/zw: ðàçäýëÿò¸

martu/rion, to/: ñüâýäýòåëüñòâî

me/roj, to/: ÷åñòü, ñòðàíà

ma/taioj: ñ¹¬òüíü

mesiteu/w: õîäàòà¸ñòâîâàò¸ // ta\

ma/thn: âüñ¹¬

me/son, to/: ñðýäà, ñðýäüí¬¬, (¬æå)

mataio/thj, h(: ñ¹¬òà, ñ¹¬òüñòâî

mesiteu/onta: ïîñðýäüñòâ¹þùàÿ

ma/xaira, h(: wð¹æ¸¬

ïîñðýäý me/soj: ñðýäüíü; ñðýä¹, ïîñðýäý // dia\ me/sou: ïîñðýäý // dia\ tou= me/sou: ïîñðýäý () // e)n me/s%: ïîñðýäý // e)pi\ tou= me/sou: ïîñðýäý mesto/j: ïëüíü metabai/nw: ïðý¸ò¸, ïðýõîä¸ò¸ metaba/llw: ïðýëîæ¸ò¸, ïðýëàãàò¸ meta/basij, h(: ïðýõîæäåí¸¬ metabatiko/j: ïðýõîäüíü metabolh/, h(: ïðýëîæåí¸¬ metadi/dwmi: ïðýïîäàò¸

ma/xomai // oi( maxo/menoi: ðàò¹þùå¸ megalourgi/a, h(: âåë¸÷¸¬

megalofrosu/nh, h(: âåëåðàç¹ì¸¬ megalofuh/j: âåë¸êîì¹äðüíü megalofui+/a, h(: âåëåì¹äð¸¬ megalu/nw: âåë¸÷àò¸

me/gaj: âåë¸êü, âåë¸¸ // mei/zwn: âåù¸¸ // me/gistoj: âåë¸êü, âåë¸¸

me/geqoj, to/: âåë¸÷¸¬, âåë¸÷üñòâî me/gistoj: cf. me/gaj me/dimnoj, o(: êüáëü

meqarmo/zw: ïðýâîä¸ò¸; ïðîõîä¸ò¸

metadotiko/j // o( metadotiko/j:

meqi/stamai: ïðýëàãàò¸ñå //

ïîäàòåëüí¥¸

meqista/menoj: ïðýñòàâëÿ¬ìü // to\

metalagxa/nw // metalagxa/nwn:

meqista/menon: ïðýëàãà¬ìî¬

ïð¸÷åùà¬ñå

me/qh, h(: ï¸ÿíüñòâî

metalamba/nw: ïð¸÷åùàò¸ñå

meqhmerino/j: ïîäüíåâüíü

metamfie/nnumi: ïðýwáëýù¸

mei/zwn: cf. me/gaj

metapoie/w: ïðýòâîð¸ò¸

meqo/rion, to/: ñðýäîïðýäýëüñòâî

metapi/ptw: ïðý¸ñïàñò¸

meira/kion, to/: äýò¸ùü

meta/ptwsij, h(: ïðý¸ñïàäåí¸¬

mei/wsij, h(: ¹ìàë¬í¸¬

metarre/w: ïðý¸ñïàñò¸

me/laj: ÷ðüíü // to\ me/lan: ÷ðüí¸ëî

meta/rsion: â¥ñîêî

mele/th, h(: ïî¹÷åí¸¬

meta/stasij, h(: ïðýñòàâë¬í¸¬,

me/li, to/: ìåäü

ïðýëîæåí¸¬

me/lissa, h(: ïü÷åëà

metastoixeio/w: ïðýwáðàç¸ò¸

me/llw: õîòýò¸ // me/llwn: á¹ä¥ // to\

metati/qhmi: ïðýëîæ¸ò¸ // metati/qemai:

me/llon, ta\ me/llonta: á¹ä¹ùå¬,

ïðýëîæ¸ò¸ñå, ïðýëàãàò¸ñå metafe/rw: ïðýâîä¸ò¸, ïðýëîæ¸ò¸, ïðýíåñò¸ metaxara/ssw: ïðýëàãàò¸

á¹ä¹ùàÿ me/loj, to/: ¹äü; ïýñíü melwde/w: ïýò¸

136


metaxe/w: ïðýë¸âàò¸

mikroyuxi/a, h(: ìàëîä¹ø¸¬

metaxwre/w: âüìýñò¸ò¸ñå, ïðý¸ò¸

mime/omai: ïîäîá¸ò¸ñå

metemyu/xwsij, h(: (âü ÿæå) ïî ñ¸õü

mi/mhsij, h(: ïîäîá¸¬, ïîäðàæàí¸¬

metaxw/rhsij, h(: ïðýõîæäåí¸¬

mi/mhma, to/: ïîäîá¸¬

mimn$/skomai: âüñïîìåí¹ò¸,

wä¹øåâë¬í¸¬ // ai( metemyuxw/seij: ïî ñ¸õü wä¹øåâë¬íàÿ metendu/w: ïðýwáëà÷àò¸ metenswma/twsij, h(: ïîâüïëüùåí¸¬ me/teimi: ïðîõîä¸ò¸ mete/xw: ïð¸÷åùàò¸ñå, ïð¸÷åñòüíý á¥ò¸ // mete/xwn: ïð¸÷åñòüíü, ïð¸÷åùà¬ìü, ïð¸÷åùà¬ñå // o( mete/xwn: ïð¸÷åùà¬¸ñå mete/wroj // ta\ mete/wra: â¥ñîêàÿ metousi/a, h(: ïð¸÷åñò¸¬, ïð¸÷åùåí¸¬ me/toxoj: ïð¸÷åñòüíü metri/wj: ñüìýðüíý me/tron, to/: ìýðà mhde/pote: í¸êîãäàæå mhde/pw: íå ¹ mhka/zw: ìåöàò¸ mh/kwn, h(: ì¸êwíü mh=lon, to/: ÿáëüêà mh=nij, h(: âðàæäà mh=nigc, h(: çàò¥ëüêü, ñêðàí¸ÿ mhnu/w: âüçâýñò¸ò¸, âüçâýùàò¸ mh/thr, h(: ìàò¸ // mhtro/j: ìàòåðüíü mhtrw=oj: ìàòåðüíü mhxana/omai: ¹õ¥òð¸ò¸, õ¥òðüñòâîâàò¸, ¹ñòðàÿò¸ mhxanh/, h(: õ¥òðîñòü, õ¥òðüñòâî mhxa/nhma, to/: ¹ñòðî¬í¸¬

âüñïîìýí¹ò¸ mi/cij, h(: ñüìýøåí¸¬ mi=soj, to/: íåíàâ¸ñòü mnh/mh, h(: ïàìåòü mnhmoneu/w: âüñïîìåí¹ò¸, âüñïîìýí¹ò¸, ïîì¸íàò¸ mnhmoniko/j: ïàìåòüíü, ïîì¸íàòåëüíü moi=ra, h(: ÷åñòü, ÷¸íü molu/bdinoj: wëîâýíü mo/lusma, to/: ñêâðüíà // ta\ molu/smata: ñêâðüíà monadikw=j: ¬ä¸íüñòâüíý mo/nimoj // to\ mo/nimon: ïðýá¥âàþùå¬ // monimw/teroj: òâðüäý¸ monogenh/j: ¬ä¸íîðîäüíü monoeidh/j: ¬ä¸íîâ¸äüíü mononouxi/: àá¸¬ mo/noj: ¬ä¸íü; òüêüìî // mo/non: òüêüìî, òü÷¸þ mono/thj, h(: ¬ä¸íüñòâî mono/w: ¹¬ä¸í¸ò¸ mo/rion, to/: ¹äü morfh/, h(: çðàêü, wáðàçü morfo/w: âüwáðàç¸ò¸, âüwáðàæàò¸ mousikh/ (scil. texnh/), h(: ì¹ñ¸ê¸ÿ mousiko/j: ì¹ñ¸ê¸¸ñêü; êðàñüíü // o( mousiko/j: ì¹ñ¸ê¸¸í¸êü // oi( mousikoi/: ì¹ñ¸ê¸ÿíå mousourge/w: ¹êðàøàò¸ muda/w: ñìðüäýò¸ muelo/j, o(: ìîçãü mue/w: íà¹÷¸ò¸, íà¹÷àò¸ muqologe/w: áàñíîñëîâ¸ò¸ muqopoie/omai: áàñíîòâîð¸ò¸ [constr. act.]

mhxaniko/j // h( mhxanikh/:

õ¥òðîñòüíàÿ mi/gnumi: ñüìýñ¸ò¸, ñüìýøàò¸ mikropreph/j: ìàëîëýïüíü mikro/j: ìàëü // mikrou=: âü ìàëý, ìàëîìü // mikr%= pro/sqen: âü ìàëý ïðýæäå // mikro/teroj: ìàëý¸ mikrofuh/j // to\ mikrofue/j c. gen.:

ìàëî¸çðàñò¸òåëüíü

muqopoii+/a, h(: áàñíîòâîð¬í¸¬

137


mukhqmo/j, o( (vel o( bruxhqmo/j): ðîâàí¸¬

nefe/lh, h(: wáëàêü

mukth=rej, oi(: íîçäð¸

ne/foj, to/: wáëàêü

muria/j, h(: òüì¥

mu=j, o(: ì¥øü; ñüìýæåí¸¬

nefro/j, o(: ¹òðîáà

nhdu/j, h(: ¹òðîáà

mu/sij, h(: ñüìýæåí¸¬

nhkto/j: âîäüíü

musth/rion, to/: òà¸íà, òà¸íüñòâî

nh/pioj // to/ nh/pion: ìëàäåíüöü /

mustiko/j: òà¸íü

ìëàäýíüöü // ta\ tou= nhpi/ou: ìëàäåíü÷üñêàÿ

mu/w: ñüìýæàò¸ñå

mw½moj, o(: ïîðîêü

nhpiw/dhj // nhpiwde/steroj:

ìëàäåíü÷üñêü nh=soj, h(: wñòðîâü nh=yij, h(: òðýçâýí¸¬ noe/w: ðàç¹ìýò¸, ðàç¹ìýâàò¸ // noe/omai: ðàç¹ìýò¸ñå (corr. : codd. ðàç¹ìýò¸ ¬ñòü) // to\ noo/umenon: ¹ìüíî¬ noero/j: ì¥ñëüíü, ¹ìüíü // to\ noero/n: ¹ìüíî¬ no/hma, to/: ðàç¹ìýí¸¬ nohtiko/j: ¹ìüíü nohto/j: ì¥ñëüíü, ¹ìüíü // to\ nohto/n: ¹ìüíî¬ // tou= nohtou=: ¹ìüíü noqeu/w: êðàñò¸ nomi/zw: ìüíýò¸, âüçìüíýò¸, âüìýí¸ò¸, íåïüùåâàò¸ // ta\ nomizo/mena: ìüí¸ìàÿ // nomi/zomai: íåïüùåâàò¸

mwmoskope/w // oi( mwmoskopou=ntej

ïîðîêü ñüìàòðÿþùå¸ mwri/a, h(: á¹¸ñòâî Mwu+sh=j: Ìwy¨ñ¸, Ìwy¨ñå¸ // tou= Mwu+se/wj: ìwy¨ñåîâü

N Na/in + : Íà·íü

nastoj // to\ nasto/n: ÷åñòî¬

nauage/w: ¸ñòîï¸ò¸ñå

neani/aj, o(: þíîøà

neani/skoj, o(: þíîøà

nearo/j // nearw/teroj: íîâý¸ Neema/n: Íååìàíü

nekro/j: ìðüòâü // to\ nekro/n: ìðüòâî¬

// o( nekro/j: ìðüòâ¥¸, ìðüòâüöü // oi( nekroi/: ìðüòâ¸¸

[constr. act.]

nekro/thj, h(: ìðüòâîñòü

nomiste/on (scil. eiånai): ìüí¸ìî á¥ò¸,

íåïüù¹¬ìî á¥ò¸, íåïüùåâàíî á¥ò¸; (scil. e)sti/n): íåïüùåâàíî á¹ä¸

nekro/w // to\ nekrwqe/n: ¹ìðüùâë¬íî¬

nekrw/dhj: ¹ìðüùâë¬íü nemesa/w: ïîðîêîâàò¸

nomoqete/w // o( Nomoqeth/saj:

ne/momai: ïðîñò¸ðàò¸ñå

Îyçàêîíîïîëîæ¸â¥¸ nomoqe/thj, o(: çàêîíîïîëîæ¸òåëü, çàêîíîïîëîæí¸êü no/moj, o(: çàêîíü nose/w: áîëýò¸, íåä¹ãîâàò¸ no/soj, h(: íåä¹ãü notero/j: âëàæüíü nou½j, o(: ¹ìü // tou½ nou½: ¹ìüíü nu=n, nuni/: í¥íÿ // o( nu=n (attr.): í¥íÿøüí¸¸

neoqalh/j: íîâîöâüò¥

ne/oj // o( ne/oj: þí¥¸ // new/teroj: þíý¸ neo/thj, h(: þíîñòü

neura/, h(: æ¸ëà

neu=ron, to/: æ¸ëà // ta\ neu=ra: æ¸ë¥

äåáåë¥¬ // dia\ tw=n neu/rwn: æ¸ëüíü neurw/dhj: æ¸ëüíü // to\ neurw=dej: æ¸ëüíî¬ neu/w: ïðýêëàíÿò¸ñå, ïîí¸êí¹ò¸

138


oi)konome/w: ¹ñòðàÿò¸, ¹ñüìîòð¸ò¸

nw=toj, o( (vel nw=ton, to/) // kata\ nw/tou:

ñü ïëåù¹

oi)koume/nh, h(: âüñåë¬íàÿ

oiÅmai: ìüíýò¸, íåïüùåâàò¸,

âüçíåïüùåâàò¸; íåïüùåâàò¸ñå [pass. pro act.] // oi)o/menoj: ìü÷üòà¬ìü oiånoj, o(: â¸íî oi)noxo/oj, o(: ÷ðüïü÷¸¸ o)is + to/j, o(: ñòðýëà o)/leqroj, o(: ïàã¹áà o)li/goj: ìàëü // di' o)li/gwn: ìàë¥¸ì¸, ìàëýì¸ // e)n o)li/g%: âü ìàëý // kat' o)li/gon: ïî ìàë¹ // met' o)li/gon: ïî ìàëý // pro\j o)li/gon: êü ìàëîì¹ o(lkh/, h(: âëý÷åí¸¬, âüâëý÷åí¸¬, ïð¸âëý÷åí¸¬; êðýïîñòü ; êðýïüêî¬ íîøåí¸¬ ; ìýð¸ëî ; òýëî o(/loj: âüñü // to\ o(/lon: âüñå // di' o(/lou: âüñüìà o(lotelh/j: âüñåñüâðüøåíü o(/lwj: âüñüìà o(mili/a, h(: áåñýäà o(mixlw/dhj: ìüãëîâ¸äüíü o(mogenh/j: âüê¹ïîðîäüíü, ñüðîäüíü

C cu/lon, to/: äðýâî // tou= cu/lou:

äðýâýíü culw/dhj: äðýâýíü

O o)/gkoj, o(: òåæåñòü, òåãîòà; ¹òðîáà

o(deu/w: øüñòâîâàò¸

o(dhge/omai: íàñòàâëÿ¬ìü á¥ò¸

o(doipori/a, h(: ï¹òüíî¬ øüñòâ¸¬ o)dontofue/w: ç¹á¥ ¸çðàñòàò¸

o(dopoie/w: ï¹òü òâîð¸ò¸ o(do/j, h(: ï¹òü

o)dou/j, o(: ç¹áü // tw=n o)do/ntwn:

ç¹áüíü // to\ ka/rxaron tw=n o)do/ntwn: âåë¸ö¸¸ ç¹á¸ o)durmo/j, o(: ð¥äàí¸¬ o(/qen: wòüê¹ä¹, wòüí¹ä¹æå

o(mo/zugoj // h( o(mo/zugoj:

¬ä¸íîñ¹ïð¹æüíàÿ o(moiomerh/j: ïîäîáüíü wòü ÷åñò¸ o(/moioj: ïîäîáüíü // ta\ o(m / oia: ïîäîáüíàÿ // o(moi/wj: ïîäîáüíý o(moio/thj, h(: ïîäîá¸¬, ¹ïîäîáë¬í¸¬ o(moio/w: ¹ïîäîá¸ò¸ // o(moio/omai: ïîäîá¸ò¸ñå, ¹ïîäîá¸ò¸ñå, ¹ïîäîáëÿò¸ñå // to\ o(m ( oiou/menon: ïîäîáåùå¬ñå o(moi/wma, to/: ïîäîá¸¬ o(moi/wsij, h(: ïîäîá¸¬, ¹ïîäîáë¬í¸¬ o(mologe/w: ¸ñïîâýäýò¸, ¸ñïîâýäàò¸, ¸ñïîâýäîâàò¸ // o(mologe/omai: ¸ñïîâýäîâàò¸ [constr. act.] // o(mologou/menoj: ÿâë¬íü o(mologi/a, h(: ¸ñïîâýäàí¸¬ o(motimi/a, h(: ¬ä¸íî÷üñò¸¬

oiåda: cf. (*ei)/dw)

oi)keio/w // oi)keio/omai: ïð¸ñâî¸ò¸ñå,

ïð¸ñâàÿò¸ñå // oi)keiou/menoj: oi)kei=oj: ñâî¸ // to\ oi)kei=on: ñâî¬ // tou= oi)kei/ou: ñâî¸ // ta\ oi)kei=a: ñâîÿ // oi)kei/wj: ñâî¸ñòâüíî, ñâî¸ñòâüíý // oi)kei/wj e)/xein: ñâî¸ñòâüíý ¸ìýò¸, ïð¸ñâî¬í¸¬ ¸ìýò¸ oi)keio/thj, h(: ïð¸ñâî¬í¸¬ oi)kei/wsij, h(: ïð¸ñâî¬í¸¬ oi)/khsij, h(: äîìü, æ¸ë¸ùå, ñåë¬í¸¬ oi)khth/rion, to/: æ¸ë¸ùå oi)kodomh/, h(: çüäàí¸¬ oi)kodo/mhma, to/: çüäàí¸¬ oiÅkoj, o(: äîìü oi)konomi/a, h(: ñüìîòð¬í¸¬

139


o(moti/mwj: ¬ä¸íî÷üñòüíî, ¬ä¸íî÷üñòüíý

o(ri/zw // w(risme/noj: wïðýäýë¬íü

o(mo/fuloj: ¬ä¸íîïëåìåíüíü // to\

o(rmh/, h(: ñòðüìë¬í¸¬, ¹ñòðüìë¬í¸¬

o(mou=: ê¹ïüíî

o(rma/w: ¹ñòðüì¸ò¸ñå

o(mo/fulon: âüê¹ïîðîäüíî¬,

o(/rmoj, o(: ¹ñòðüìë¬í¸¬ [i.e. h( o(rmh/] o)/rneon, to/: ïüò¸öà

¬ä¸íîïëåìåíüíî¬ // ta\ o(mo/fula: ¬ä¸íîïëåìåíüíàÿ o(mwnumi/a, h(: ¬ä¸íî¸ìåíüñòâî o(mw/numoj: ¬ä¸íî¸ìåíüíü // o(mwnu/mwj: ¬ä¸íî¸ìåíüíý o(mw=j: wáà÷å o)/nar, to/: ñüíü o)neidi/zw: ïîíàøàò¸ o)neirw/dhj: ñüíüíü o)/noma, to/: ¸ìå o)noma/zw: ¸ìåíîâàò¸ o)nomasi/a, h(: ¸ìåíîâàí¸¬ o)/noj, o(, h(: wñüëü o)/ntwj: âü ¸ñò¸í¹ // o( o)/ntwj (attr.): ñ¥¸ // to\ o)/ntwj o)/n: ¸ñò¸íüíî¬ ñ¹ùå o)/nuc, o(: íîêüòü (= íîãüòü) // (tw=n) o)nu/xwn: íîêüòüíü (= íîãüòüíü) o)cu/j: ñêîðü // o)cu/tatoj: ñêîðý¸ o)cu/thj, h(: ñêîðîñòü o)cutone/w // o)cutonw=n: ñêîðîñòüíý [i.e.

o)/rnij, o(: ïüò¸öà o)/roj, to/: ãîðà

o(/roj, o(: ïðýäýëü

o)/rofoj, o(: êðîâü o(/rphc, o(: âýòâü

o)ste/on, to/: êîñòü // tw=n o)ste/wn:

êîñòüíü

o)/sfrhsij, h(: wáîíÿí¸¬

o(/ti: âü ¸ñò¸í¹ [i.e. o)/ntwj]

ou)damou=: í¸êàêîæå; í¸ ìàëà

ou)de/n // a)nt' ou)deno/j: í¸÷åñîæå ñ¥

ou)de/pote: í¸êîãäàæå ou)de/pw: íå ¹ áî

ou)ke/ti: í¸êàêîæå

ouåla, ta/: ìëàäàÿ

ouåloj // ou)lo/teroj: ñê¹äîñòüíü

ou)/pw: íå ¬ùå, íå ¸ ¬ùå, íå ¹

ou)ra/nioj: íåáåñüíü

ou)rano/j, o(: íåáî // tou= ou)ranou=:

íåáåñüíü ouåj, to/: ¹õî ou)si/a, h(: ñ¹ùüñòâî ou(/tw(j): ñ¸öå, òàêî o)fqalmo/j, o(: wêî, w÷åñüíî¬ o)/fij, o(: çì¸ÿ o)fru=j, h(: âýæäà // tw=n o)fru/wn: âýæäüíü o)xeto/j, o(: ïîòîêü o)xle/w: ñüò¹æàò¸ o)/xnh, h(: wõíü vel wõíÿ o)xuro/w: ¹òâðüæäàò¸ o)/yij, h(: â¸äýí¸¬, âüçîðü, ë¸öå; wáðàçü

o)ce/wj]

o)pi/sqioj: çàäüíü

o(plh/, h(: ïàçíîêüòü (= ïàçíîãüòü) o(pli/thj, o(: wð¹æüí¸êü

o(/plon, to/: wð¹æ¸¬

o)ptasi/a, h(: â¸äýí¸¬

o(/pwj: êàêî

o(ratiko/j: â¸ä¸òåëüíü

o(rato/j // ta\ o(rata/: â¸ä¸ìàÿ

o(ra/w: â¸äýò¸, çüðýò¸, ¹çüðýò¸ //

o(ra/omai: ÿâ¸ò¸ñå // to\ o(rw/menon:

çüð¸ìî¬

o)rganiko/j: wðãàíüñêü

o)/rganon, to/: wðãàíü // tou= o)rga/nou:

wðãàíîâü // tw=n o)rga/nwn: wðãàíüñêü o)/recij, h(: æåëàí¸¬, ïîõîòýí¸¬ o)/rqioj: ïðîñòü // to\ o)/rqion: ïðîñòî¬

P

140


pa/gioj: òâðüäü // ta\ pa/gia: òâðüäàÿ

para/gw: ïð¸âåñò¸, ïð¸âîä¸ò¸ //

pa/qhma, to/: ñòðàäàí¸¬, ñòðàñòü // tw=n

para/deigma, to/: ¹êàçàí¸¬

paqhto/j: ñòðàñòüíü

para/deisoj, o(: ðà¸ // tou= paradei/sou:

pagio/thj, h(: òâðüäîñòü

para/gomai: ïðýõîä¸ò¸

paqhma/twn: ñòðàñòüíü

paradei/knumi: ¹êàçàò¸

pa/qoj, to/: ñòðàñòü, ñòðàñò¸¬, ñòðàäàí¸¬

ðà¸ñêü

// tou= pa/qouj: ñòðàñòüíü

parade/xomai: ïð¸¸ìàò¸ (ïð¸¬ìàò¸),

pai/deusij, h(: íàêàçàí¸¬

ïð¸¬ò¸, ïðý¬ò¸ paradhlo/w: wáüÿâëÿò¸ paradi/dwmi: ïðýäàò¸, ïðýäàâàò¸ paraite/omai: wòüð¸öàò¸ñå parakate/xw: äðüæàò¸, ¹äðüæàâàò¸ para/keimai // parakei/menoj: íàëåæå; ïðýäüëåæå // ta\ parakei/mena: ïðýäüëåæåùàÿ; ¸ñïëüíÿ¬ìàÿ parakrou/omai: wòüðýâàò¸ paralamba/nw: ïð¸¬ò¸ // paralhyo/meqa: äà wñòàâëÿ¬ìü [i.e. med.

paideu/w: íàêàçàò¸, íàêàçîâàò¸ paidi/on, to/: wòðîêü, wòðî÷å

paidopoii+/a, h(: äýòîòâîð¬í¸¬

pai/zw: ¸ãðàò¸

pai=j, o(, h(: wòðîêü, wòðîêîâ¸öà palaio/j: âåòüõü

palai/stra, h(: áîð¬í¸¬ pa/lamh, h(: äëàíü

pa/lin: ïàê¥ // auå pa/lin: ¹áî ïàê¥ //

pa/lin d’ auå: ïàê¥ æå ¹áî, ïàê¥ æå

ïî ñ¸õü

paraleiyw/meqa]

pandaisi/a, h(: òðàïåçà

paralei/pw: wñòàâ¸ò¸

panta/pasin: âüñüìà

parallagh/, h(: ¸çìýí¬í¸¬

pantaxo/qen: ïî âüñ¹ä¹, wòüâüñ¹ä¹

ïðýá¥âàò¸ parape/mpw: ïðýïîñ¥ëàò¸ paraplh/sion: ïîäîáüíý pararrh/gnumi: ðàçäüðàò¸ pararripte/w: ïð¸ìýòàò¸ parartu/omai: ðàñòâàðÿò¸ parashmai/nomai: íàçíàìåíîâàò¸; ¸çìýíÿò¸ñå paraskeua/zw: ïð¸¹ãîòîâàò¸, ¹ñòðî¸ò¸, ¹ñòðàÿò¸ paraskeuh/, h(: ïð¸¹ãîòîâàí¸¬ parastoxa/zomai: ïîãðýøàò¸ parasumba/llomai: ïð¸ëîæ¸ò¸ñå para/tasij, h(: ïðîäëüæåí¸¬, ïðîñòðüò¸¬ paratei/nw: ïðîäëüæ¸ò¸, ïðîñò¸ðàò¸ // paratei/nomai: ïðîñòðýò¸ñå parati/qemai: ïðýäüëîæ¸ò¸ paratre/pomai: ïðýäüâðàò¸ò¸ñå, ¹êëîí¸ò¸ñå

pantaxh=: âüñ¹ä¹

parame/nw: ïð¸á¥ò¸, ïðýá¥ò¸,

pantaxou=: âüçäý

pantelh/j: âüñåêîíü÷üíü pantelw=j: âüñüìà pa/nth: âüñüìà

pantodaph/j: âüñåñüíýäüíü [i.e. panto- + (~ da/ptw)]

pantodapo/j: âüñÿêü, âüñÿ÷üñêü;

âüñåñüíýäüíü [i.e. panto- + (~ da/ptw)]

pantodu/namoj: âüñåñ¸ëüíü

pantoi=oj: âüñÿêü, âüñÿ÷üñêü pa/ntote: âüñåãäà pa/ntwj: âüñÿêî

para/basij, h(: ïðýñò¹ïë¬í¸¬ parabla/ptw: ïîâðýä¸ò¸

parabolh/, h(: ïð¸òü÷à

141


(e)fa/ptomai) panto/j: (ïð¸êàñàò¸ñå) ïî

paratre/xw (aor. pare/dramon):

ïðýòåù¸, ïðýòåöàò¸ paratroph/, h(: ¸çìýí¬í¸¬, ïðýâðàùåí¸¬

âüñ¹ä¹

pa/sxa, to/: ïàñõà

pa/sxw: ñòðàäàò¸, ïîñòðàäàò¸

parafe/rw // parafe/romai: ïðý¸ò¸,

path/r, o(: wòüöü // o( Path/r: Wòüöü

ïðýëîæ¸ò¸ñå // to\ parenexqe/n: ïð¸âåäåíî¬ parafora/, h(: ïðýíîøåí¸¬, ¸ç¹ìë¬í¸¬ pa/rdalij, h(: ð¥ñü paregxe/w: ïðîë¸âàò¸ñå [constr. pass.] pareia/, h(: ÿáëü÷¸öà, ÿãîä¸öà pa/reimi: á¥ò¸, íàñòîÿò¸ // parw/n: íàñòî¬ // o( parw/n: ò¹ ñ¥¸ // to\ paro/n: íàñòî¬ùî¬ // ta\ paro/nta: íàñòî¬ùàÿ // oi( paro/ntej: ïðýäüñòî¬ùå¸ pa/reimi (-ibo): ïðýâåñò¸ [i.e. pari/hmi] parempi/ptw: ïð¸âüïàñò¸ parempodi/zw: âüñïåùàò¸ pareceta/zw: ¸ñï¥òàò¸ pa/rergon, to/ // kata\ to\ pa/rergon: ïî ìàëîä¹ø¸þ pare/rxomai: ïð¸¸ò¸, ïðýõîä¸ò¸ pa/retoj: ðàñëàáë¬íü pare/xw: ïîäàò¸, ïîäàÿò¸ // pare/xomai: ïîäàÿò¸ pari/hmi: wñòàâ¸ò¸, ïðý¸ò¸ // pari/emai: wñòàò¸, ðàñëàá¸ò¸ñå

patria/rxhj, o(: ïàòð·àðõü pa/trioj: wòü÷üñêü

patri/j, h(: wòü÷üñòâî

pau=la, h(: ïîêî¸

Pau=loj: Ïàâëü // tou= Pau/lou: ïàâëîâü pau/omai: ïðýñòàò¸, ¹ñòàâëÿò¸ñå

paxume/reia, h(: äåáåëüñòâî, äåáåëàÿ îòü

÷åñò¸

paxumerh/j // paxumere/steroj: wòü

÷åñò¸ äåáåëý¸ // to\ paxumere/steron: äåáåëî¬ wòü ÷åñò¸ paxu/nomai: wäåáåëýò¸ paxu/j: äåáåëü // paxu/tatoj: äåáåëý¸ paxu/thj, h(: äåáåëîñòü peda/w: ñüâåçàò¸ pe/dilon, to/: ñàïîãü pei/qw: ïîâ¸í¹ò¸ peina/w: àëüêàò¸ pei=ra, h(: ¸ñê¹ñü pe/mpw: ïîñ¥ëàò¸ penqera/, h(: òüùà pe/nhj: ¹áîãü penixro/j: ¹áîãü pe/raj, to/: êîíüöü periaire/w: wò¸ìàò¸ perianqi/zw: ¹êðàñ¸ò¸, öâýò¥ ¹êðàñ¸ò¸ periarmo/zw: wáëîæ¸ò¸, ñü÷åòàò¸ peribolh/, h(: wáëîæåí¸¬, wäýÿí¸¬, wäåæäà; wãðàäü perigrafh/, h(: wï¸ñàí¸¬ perideh/j: ïð¸ñòðàøüíü peridone/w: wáíîñ¸ò¸ peridra/ssomai: wáü¬ò¸ peridromh/, h(: wáüòåêàí¸¬ periei/rgw: âüçáðàíÿò¸

pari/stamai: // oi( parista/menoi:

ïðýäüñòî¬ùå¸; ïðýäüñòàâëÿþùå¸ parodiko/j: ïðýõîäüíü pa/rodoj, h(: ïðîøüñòâ¸¬, ïðýøüñòâ¸¬, ïðýõîæäåí¸¬ // e)k paro/dou: wòü ïð¸ë¹÷àÿ; âü êðàòüöý paroi/xomai: ïðý¸ò¸ parora/w (aor. parei=don): ïðýçüðýò¸ parousi/a, h(: ïð¸øüñòâ¸¬, øüñòâ¸¬ parufi/stamai: ïð¸á¥ò¸ pa½j: âüñü, âüñÿêü // to\ pa½n: âüñå, âüñÿêî¬; âüñÿ // ta\ pa/nta: âüñÿ //

142


periektiko/j: wáüäðüæàòåëüíü, ñüáîðüíü

peris%/zw: ñüõðàí¸ò¸

// to\ periektiko/n: wáü¬ì¸òåëüíî¬

perith/kw: ðàñòàÿò¸

perielau/nw: wáüõîä¸ò¸

periti/qhmi // periqe/menoj: wäýÿíü

perierga/zomai: ¸ñï¥òîâàò¸

peritteu/w: ¸çwá¸ëîâàò¸ // to\

perie/xw: wáü¬ò¸, wáüäðüæàò¸,

peritto/j // ta\ peritta/: ¸çë¸øüíÿÿ

peritteu/on: ¸çë¸øüí¬¬

perieskemme/nwj: cf. periskope/w

wäðüæàò¸; wá¸ìàò¸ñå [pass. pro act.] // perie/xwn: wáüäðüæ¸ìü [pass. pro

peri/ttwma, to\ // ta\ perittw/mata:

¸çë¸øüñòâà, wòüð¥ãàí¸ÿ periferh/j: wáíîñ¸ìü perife/rw: ïð¸âåñò¸ perifora/, h(: wáíîøåí¸¬ perifra/ssw: wãðàä¸ò¸ perifu/w: wáëîæ¸ò¸ perixro/w: ïîìàçàò¸ peteino/n, to/: ïüò¸öà Pe/troj: Ïåòðü pe/yij, h(: ¸ñ¹÷åí¸¬ ; ïðîõîæäåí¸¬ phga/zw: ¸ñòýêàò¸ phgh/, h(: ¸ñòî÷üí¸êü ph/gnumi: âüäð¹æ¸ò¸ // ph/gnumai: ñüòâðüæäàò¸ñå ph/dhma, to/: ñêî÷åí¸¬ phliko/thj, h(: êîë¸÷üñòâî ph/linoj: áðåíüíü ph=cij, h(: ñüã¹ùåí¸¬ piqano/j: âýðüíü, ¹âýð¬íü piqano/thj, h(: ¹âýð¬í¸¬ pikrai/nomai: wãîðü÷àâàò¸ñå pikro/thj, h(: ãîð¬ñòü pikrw=j: ãîðüöý pimelh/, h(: ïðýò¸ëüñòâî pi/nac, o(: äüñêà pi/nw: ï¸ò¸ pi/ptw // oi( peptwko/tej: ïàäüøå¸ pisteu/w: âüâýð¸ò¸, âýðîâàò¸, ¹âýð¸ò¸, ¹âýðÿò¸ // pisteu/omai: âýðîâàò¸<ñå> pi/stij, h(: âýðà pisto/j: âýðüíü pisto/omai: ¹âýð¸ò¸, ¹âýðÿò¸

act.] perihxe/omai: wãëàøàò¸ñå

perii+/sthmi // oi( periestw=tej:

ïðýäüñòî¬ùå¸ perika/rdioj: wêðüñòüñðüäü÷üíü, wêðüñòü ñðüäüöà perikei/mai // perikei/menoj: wäýÿíü periko/ptw: wáüñýù¸ perikrate/w: wáüäðüæàò¸, wäðüæàò¸ perilamba/nw: wáü¬ò¸, wá¸ìàò¸ // perilamba/nomai: wá¸ìàò¸ñå [pass. pro act.] perilei/pomai: ¸çwñòàò¸

perilhptiko/j: wáü¬ì¸òåëüíü perimetre/w: wáìýðÿò¸

peri/noia, h(: ¹ì¥øë¬í¸¬

pericai/nomai: ïð¸ðàç¸ò¸ñå

periodiko/j: wáüõîäüíü

peri/odoj, o(: wáüõîæäåí¸¬

periora/w (aor. periei=don): ïðýçüðýò¸

periori/zw: wïðýäýëÿò¸

perioxh/, h(: wãðàæäåí¸¬

periplana/omai // periplanw/menoj:

çàáë¹æäà¬ìü periptu/ssw: wá¸ìàò¸ // periptu/ssomai: wá¸ìàò¸; wá¸ìàò¸ñå [pass. pro act.] periskope/w // perieskemme/nwj:

ñüìîòð¸òåëüíý peri/stasij, h(: wáüñòîÿí¸¬ peristrofh/, h(: ñüwáðàùåí¸¬ perisfi/ggw: ñüòåçàò¸ perisxi/zw: wáüöýïëÿò¸

143


pla/gioj: wòü ñòðàí¥ // to\ pla/gion:

plhsia/zw: ïð¸áë¸æ¸ò¸ñå

ñòðàíà // kata\ ta\ pla/gia: wòü ñòðàí¥ pla/nh, h(: ïðýëüùåí¸¬ pla/sma, to/: çüäàí¸¬, ñüçüäàí¸¬ pla/ssw: ñüçüäàò¸ // o( Pla/saj: Ñüçüäàâ¥¸ Pla/sthj, o(: Çüäàòåëü, Ç¸æä¸òåëü, Ñüçüäàòåëü plastiko/j: ëüæüíü platei=a, h(: ñòüãíà pla/toj, to/: ïðîñòðàíüñòâî, ø¸ðîòà plei=oj: ìüíîæà¸ [i.e. plei/wn] plei=stoj: ìüíîæà¸ plei/wn, ple/wn: ìíîæà¸ // plei=on, ple/on: ìíîæà¬ pleona/zw: ¹ìüíîæàâàò¸ñå // pleona/zwn: ¹ìüíîæà¬ìü pleonasmo/j, o(: ¹ìüíîæåí¸¬ pleonekte/w: ë¸õî¸ìüñòâîâàò¸ pleoneci/a, h(: ë¸õî¸ìüñòâî pleura/, h(: ðåáðî, ðåáðà (pl.) plhgh/, h(: ðàíà plh=qoj, to/: ìüíîæüñòâî plhquntiko/j: ìüíîæüíü plhqu/nomai: ìüíîæ¸ò¸ñå plhqusmo/j, o(: ¹ìüíîæåí¸¬ plhqw/ra, h(: íàäüìåí¸¬ plhqwriko/j: íàä¥ìàòåëüíü plh=ktron, to/: áðåöàëî, ñòðýêàëî plhmme/lhma, to/: ïîãðýøåí¸¬, ñüãðýøåí¸¬ plhmmure/w: íàâîäüí¬í¸¬ òâîð¸ò¸ plh/n: wáà÷å plh/rhj: ïëüíü, ¸ñïëüíü // to\ plh=rej: ¸ñïëüí¬í¸¬, ïëüíî plhro/w: ¸ñïëüí¸ò¸, íàïëüíÿò¸; íàïëüí¸ò¸ñå [constr. pass.] plh/rwma, to/: ïëüíîñòü, ¸ñïëüí¬í¸¬, ñüêîíü÷àí¸¬ plh/rwsij, h(: ïëüíîñòü

plhsi/on: áë¸çü

plou/sioj: áîãàòü // o( plou/sioj:

áîãàò¥¸

plou=toj, o(: áîãàòüñòâî

pneu=ma, to/: ä¹õü

pneumatiko/j: ä¹õîâüíü

pneumato/doxoj: ä¹õîïð¸¬òüíü pneu/mwn, o(: ä¹øüí¸êü

po/a, h(: òðàâà

pohfage/w: òðàâ¹ ÿñò¸

poqe/w // to\ poqou/menon: æåëà¬ìî¬

poie/w: òâîð¸ò¸, ñüòâîð¸ò¸ // poie/omai:

òâîð¸ò¸, ñüòâîð¸ò¸ // o( Pepoihkw/j: Ñüòâîð¸¸ // o( Poih/saj: Ñüòâîð¸â¥¸ Poihth/j, o(: Òâîðüöü poikili/a, h(: ðàçë¸÷¸¬, ðàçë¸÷üíî¬ poiki/loj: ðàçë¸÷üíü, ïüñòðü // to\ poiki/lon: ðàçë¸÷üíî¬ // poiki/lwj: ðàçë¸÷üíî poio/j: êà÷üñòâüíü // poio/j: êà÷üñòâî c. gen. // ðàçë¸÷üíü [i.e. poiki/loj?] poio/thj, h(: êà÷üñòâî, êà÷üñòâ¸¬ // kai\ ta\j poio/thtaj: ïî ñâî¸ñòâàõü [i.e. kata\ i)dio/thtaj]

po/lemoj, o(: áðàíü

po/lij, h(: ãðàäü // kata\ th\n po/lin:

ãðàäüñêü

poliorke/w // oi( poliorkou=ntej:

ðàòüí¸¸

politei/a, h(: æ¸òåëüñòâî, æ¸ò¸¬

polla/kij: ìüíîæ¸öåþ, ìüíîãàù¸

pollaplasi/wn: ìüíîãîñ¹ã¹áüíü

pollaxh=: íà ìüíîçý

po/loj, o(: êð¹ãü // tou= po/lou: íåáåñüíü

poluarkh/j: ìüíîãîäîâîëüíü polu/gamoj: ìüíîãîáðà÷üíü

polugone/w // ta\ polugonou=nta:

ìüíîãîðàæäàòåëüíàÿ polueidh/j: ìüíîãîâ¸äüíü // polueidw=j: ìüíîãîâ¸äüíý

144


polume/reia, h(: ìüíîãî÷åñò¸¬

poto/n, to/: ï¸ò¸¬

polumerh/j: ìüíîãî÷åñòüíü //

pou: íýãäå

polumerw=j: ìüíîãî÷åñòüíý

pou=: ãäå

polu/poroj: ìüíîãîïðîõîäüíü

pou/j, o(: íîãà

polupragmone/w: ìüíîãî¸ñï¥òîâàò¸

pra=gma, to/: âåùü

polu/j: ìüíîãü // oi( polloi/: ìüíîç¸¸ //

pragmateu/omai: ¸ñï¥òàò¸

polupragmosu/nh, h(: ìüíîãî¸ñï¥òàí¸¬

pragmatei/a, h(: ¸ñï¥òàí¸¬

polu/: ìüíîãî

praktiko/j: ïðîñòü

pra/ttw: äýÿò¸

polusarke/w // o( polusarkw=n:

ìüíîãîïëüòüí¥¸ polu/sarkoj: ìüíîãîïëüòüíü // o( polu/sarkoj: ìüíîãîïëüòüí¥¸ polu/strofoj: ñüwáðàùà¬ìü polusu/nqetoj: ìüíîãîñüëîæüíü polusxidw=j: ìüíîãîðàçë¸÷üíî, ìüíîãîðàçë¸÷üíý polutelh/j: ìüíîãîöýíüíü polu/tropoj: ìüíîãîwáðàçüíü // polutro/pwj: ìüíîãîwáðàçüíî, ìüíîãîwáðàçüíý polu/xouj: ìüíîãü polu/xwroj: ìüíîãîâüìýñòüíü pomfo/luc, h(: êàïëÿ ponhri/a, h(: ë¹êàâüñòâ¸¬ ponhro/j: ë¹êàâü, ë¹êàâüíü po/noj, o(: òð¹äü, áîëýçíü porei/a, h(: øüñòâ¸¬ poreutiko/j: øüñòâüíü pori/zw: äàÿò¸, ïîäàÿò¸; ïð¸wáðýòàò¸ po/roj, o(: ïðîõîäü, òîêü po/rrw: äàëå÷å po/rrwqen: ¸çäàëå÷å porfu/reoj: ïîðôy¨ðüíü porfuri/j, h(: áàãðåí¸öà po/sij, h(: ï¸ò¸¬ po/soj // t%= ... pos%=: wòü ÷åñò¸ poso/thj, h(: êîë¸÷üñòâî potamo/j, o(: ðýêà pote/: êîãäà, íýêîãäà // mh/ ... pote: íå ... í¸êîãäà

pre/pw // to\ pre/pon: ïîäîáüíî¬

presbeu/w: ïî÷¸òàò¸

pre/sbuj // presbu/teroj: ñòàðý¸

proagge/lw: ïðýäüâüçâýñò¸ò¸ proagoreu/w: ïðýäüãëàãîëàò¸

proa/gw: âàðÿò¸, ïðýäüâàðÿò¸,

ïðî¸çâåñò¸; ïðî¸çâîä¸ò¸; ¸ñõîä¸ò¸ // proa/gomai: ïðîõîä¸ò¸ proai/resij, h(: ïðî¸çâîë¬í¸¬ proairetiko/j: ïðî¸çâîë¸òåëüíü, ïðî¸çâîë¬íü; ïðýäüðàçäýë¸òåëüíü [i.e. prodiairetiko/j]

proaire/omai: ¸çâîëýò¸

proanafwne/w: ïðîâüçãëàñ¸ò¸

pro/baton, to/: wâüöà

proba/llw: ïðýäüëîæ¸ò¸ //

proba/llomai: ïðî¸çíîñ¸ò¸

probioteu/w: ïðýäüæ¸ò¸

proble/pomai: ïðîçüðýò¸

probolh/, h(: ¸çðàùåí¸¬, ïðî¸çâåäåí¸¬,

ïðî¸çíîøåí¸¬ // h( probolh/ c. gen.: ïðî¸çíîñüíü probouleu/w: ïðýäüñüâýòîâàò¸ñå progenh/j // progene/steroj: ñòàðý¸ progi/nomai: ïðýäüá¥âàò¸ // ta\ progegono/ta: ïðýäüá¥âüøàÿ // progegenh=sqai: ïðýäüá¥âüøàÿ proginw/skw: ïðî¹âýäýò¸ pro/gnwsij, h(: ïðîðàç¹ìýí¸¬; ïðî¹âýäýí¸¬

145


prognwstiko/j: ïðîðàç¹ìüíü,

pro/keimai: ïðýäüëåæàò¸ // ïðýäüëåæå: prokei/menoj // ïðýäüëåæåùå¬: to\

ïðî¹âýäà¬ìü // to\ prognwstiko/n: ïðîðàç¹ìýí¸¬ prodei/knumi: ïðýäüÿâ¸ò¸ pro/dhloj: ïðîÿâë¬íü prodianu/w: ïðýäüÿâëÿò¸ prodiapla/ssw: ïðýäüíàçüäàò¸; ïðýäüñüçüäàò¸ prodiaskope/omai: ïðýäü¹ñüìàòðÿò¸

prokei/menon // ïðýäüëåæåùàÿ: ta\ prokei/mena

promanqa/nw: ïðýäüíàâ¥êí¹ò¸ promh/qeia, h(: ïðîì¥øë¬í¸¬

promh/khj: ïðîäëüæà¬ìü

promhnu/w: ïðîâüçâýñò¸ò¸ pronomai/a, h(: ð¥ëî

pro/odoj, h(: ïðî¸ñõîæäåí¸¬, ¸ñõîä¸ùå

produstuxe/w // produstuxe/omai:

ïðýäüïîñòðàäàò¸ [act. pro pass.] pro/eimi: ïðî¸ñõîä¸ò¸, ïðîõîä¸ò¸, ïðî¸ò¸ proei=pon: ïðîðåù¸, ïðýäüðåù¸ proemporeu/omai: ïðýäüê¹ï¹÷üñòâîâàò¸ (= ïðýäüê¹ïü÷üñòâîâàò¸)

prooimia/zomai: ïðîwáðàæàò¸

proora/w (aor. proei=don): ïðîâ¸äýò¸ proori/zw: ïðýäü¹ñòàâ¸ò¸

propaideu/w: ïðýäüíàêàçîâàò¸ pro/rrhsij, h(: ïðîðå÷åí¸¬

prosa/gw: ïð¸íåñò¸, ïð¸íîñ¸ò¸, ïð¸âåñò¸,

ïð¸âîä¸ò¸

prosa/ptomai: ïð¸êàñàò¸ñå // o(

proere/w // ta\ prorrhqe/nta:

ïðýäüðå÷åíàÿ proe/rxomai: ïðî¸ñõîä¸ò¸ // proe/rxomai (aor. -h=lqon): ïðî¸ò¸, ïðî¸ç¸ò¸ proetoima/zw: ïðýäü¹ãîòîâàò¸ proeutrepi/zw: ïðýäü¹êðàñ¸ò¸ proe/xw: ïðýäü¸ìýò¸ prohge/omai: ïðýäüâàðÿò¸ pro/qesij, h(: ïðýäüëîæåí¸¬ proi/hmi // proi/e + mai: ïðî¸ñõîä¸ò¸ () // to\ proi+e/menon: ¬æå ïðî¸ñõîä¸ìî

prosapto/menoj: ïð¸êîñí¹â¥¸ñå

prosara/ssw: ðàçäýëÿò¸ //

prosara/ssomai: ïð¸ðàç¸ò¸ñå

prosasxole/omai: ïåù¸ñå

prosauca/nomai: ïð¸âüçðàñò¸

prosbolh/, h(: ïð¸ëîæåí¸¬ prosde/omai: òðýáîâàò¸

prosdesme/w: ïð¸âåçîâàò¸

prosde/xomai: ïð¸¸ìàò¸ (ïð¸¬ìàò¸)

prosde/omai: ïîòðýáîâàò¸

prosdokw/menoj: ÷à¬ìü // to\

prokaqhge/omai // to\

prokaqhgou/menon: ïðýäü-

prosdokw/menon: ÷à¬ìî¬, ¬æå ÷à¬ìî

wáëàäàþùå¬

// ta\ prosdokw/mena: ÷à¬ìàÿ

proka/lumma, to/: wäýÿí¸¬,

proseggi/zw: ïð¸áë¸æ¸ò¸ñå

ïðýäüïîêðüâåí¸¬ proka/mnw: ïðýäü¹òð¹ä¸ò¸ñå

proseqi/zw: wá¥êí¹ò¸, âüwá¥÷àâàò¸ // proseqi/zomai: âüwá¥÷à¸ò¸ñå

pro/seimi: ïð¸á¥ò¸ // ta\ pro/sonta:

prokatagge/lw // ta\ pro-

kathggelme/na: ïðýäüâüçâýùåíàÿ

¸ìýí¸ÿ // ta\ mh\ pro/sonta: <íå>¸ìýí¸ÿ pro/seimi: ïð¸ñò¹ï¸ò¸ proseceuri/skw: ïð¸¸çwáðýñò¸ proserga/zomai: ïð¸ëîæ¸ò¸ äýëàí¸þ prose/rxomai: ïð¸ñò¹ï¸ò¸

prokatalamba/nw: ïðýäü¹äðüæàò¸

prokatanoe/w: ïðýäüðàç¹ìýò¸,

ïðýäü¹âýäýò¸, ïðýäü¹ì¥ñë¸ò¸, ¹ì¥ñë¸ò¸ prokataskeua/zw: ïðýäü¹ñòðî¸ò¸

146


prosexh/j: áë¸æüíü

protei/nomai: ïðîñò¸ðàò¸

prose/xw: âüí¸ìàò¸

prote/leia, ta/: ïðýäüêîíü÷üíàÿ

prosh/kein // prosh/kei: ïîäîáà¬òü

prote/rhma, to/: ïðýñïýÿí¸¬

proshgori/a, h(: íàðå÷åí¸¬

protereu/w: ïðüâüñòâîâàò¸

proshmero/w: ¹êðîòýâàò¸

pro/teroj: ïðüâü // pro/teron: ïðüâý¬,

ïðýæäå

proshnh/j: ãëàäüêü

pro/sqen // mikr%= pro/sqen: âü ìàëý

proti/qhmi: ïðýäüëîæ¸ò¸,

ïðýæäå

ïðýäüïîëîæ¸ò¸, ïðýäüëàãàò¸; ïð¸ëîæ¸ò¸ [i.e. prosti/qhmi] // proti/qemai: ïðýäüëîæ¸ò¸

prosqh/kh, h(: ïð¸ëîæåí¸¬

prosi/emai: ïð¸íîñ¸ò¸, ïð¸¸ìàò¸ñå (ïð¸¬ìàò¸ñå) [constr. pass.]

pro/timoj // protimo/teroj:

ïðýäüïî÷üòåíü, ïðýäüïî÷üòåíý¸ protupo/w: ïðýäüâüwáðàæàò¸ prou+pa/rxw: ïðýäüá¥ò¸, ïðýæäå á¥ò¸ prou+fi/stamai: ïðýäüíàñòàò¸ profai/nomai: ïðîÿâëÿò¸ñå profanh/j // e)k tou= profanou=j: wòü ïðîÿâë¬íààãî profe/rw: ïðî¸çíîñ¸ò¸ // o( profe/rwn: ïðî¸çíîñå¸ // to\ profero/menon: ïðî¸çíîñ¸ìî¬ profhtei/a, h(: ïðîðî÷üñòâî, ïðîðî÷üñòâ¸¬ profh/thj, o(: ïðîðîêü // tou= profh/tou: ïðîðî÷ü profhtiko/j: ïðîðî÷üñêü pro/xeiroj: íàð¹÷üíü, ãîòîâü proxe/w: ïðîë¸ÿò¸ prwteu/w: ïðüâüñòâîâàò¸

pro/skairoj // to\ pro/skairon:

âðýìåíüíî¬

proskomi/zw: ïð¸íîñ¸ò¸

proslamba/nw: ïð¸¬ò¸, ïð¸âüç¸ìàò¸

prosmarture/w: ïð¸ñüâýäýòåëüñòâîâàò¸

prosoikeio/w: ïð¸ñâî¸ò¸ // prosoikeio/omai: ïð¸ñâî¸ò¸ñå,

ïð¸ñâàÿò¸ñå; ïð¸íåñò¸ prospi/ptw: ïð¸áë¸æàò¸ñå pro/stagma, to/: ïîâåëýí¸¬ prostaktiko/j: ïîâåëýíüíü prosti/qhmi: ïð¸ëîæ¸ò¸, ïð¸ëàãàò¸ prosfe/rw: ïð¸íîñ¸ò¸ // prosfe/romai: ïð¸íåñò¸ [act. pro pass.] // o( prosfero/menoj: ïð¸íîñå¸ prosfo/rwj: ïîäîáüíý prosfuh/j: ïîäîáüíü, ïð¸êëàäüíü // to\ prosfue/j: ïð¸ñâî¬íî¬ // prosfuw=j: ïð¸êëàäüíî prosfu/w: ñüïëåñò¸ñå // prospe/fuke: ïð¸á¥ñòü // prosfu/omai: ïð¸âüçðàñò¸; ñüïëýòàò¸ñå prosxra/omai: ïîòðýáîâàò¸ prosxwre/w: ïð¸âüìýùàò¸ñå pro/sw // e)pi\ ta\ pro/sw: íà ïðýä¸ // e)pi\ to\ pro/sw: âü ïðýäüí¬ìü proswpei=on, to/: ë¸öå; ë¸öåìýð¸¬ pro/swpon, to/: ë¸öå

prwto/plastoj // oi( prwto/plastoi:

ïðüâîçüäàí¸¸ prw=toj: ïðüâü // prw=ton: ïðüâý¬, ïðýæäå // para\ th\n prw/thn: ¸ñïðüâà, ïà÷å ïðüâ¥¬ prwto/tupoj: ïðüâîwáðàçüíü // to\ prwto/tupon: ïðüâîwáðàçüíî¬ ptero/eij // ptero/entaj: ¹÷¸òåë¬ [i.e. paideuta/j?]

ptero/n, to/: ïåðî

ptero/omai: âüïåð¸ò¸ñå

pthno/j: ëýòà¬ìü, ïüò¸÷¸¸

prota/ttw // o( protetagme/noj:

ïðýäüâü÷¸í¬í¥¸

ptw=ma, to/: òð¹ïü

147


ptwxei/a, h(: í¸ùåòà

ptwxeu/w: í¸ùåòüñòâîâàò¸, wáí¸ùàò¸

S

ptwxo/j: í¸ùü

puqmh/n, o(: äüíî

pu/lh, h( // ai( pu/lai: âðàòà

j. = s. = 6

pu=r, to/: wãíü // tou= puro/j: wãíüíü

saqro/w: ðàñëàá¸ò¸

punqa/nomai: âüïðàøàò¸

Saddoukai=oi, oi(: Ñàä¹êå¸

pu/rgoj, o(: ñòëüïü

sa/lpigc, h(: òð¹áà

pureto/j, o(: wãíü, ïëàìåíü

sarkiko/j: ïëüòüñêü // o( sarkiko/j:

puroeidh/j: wãí¬â¸äüíü

ïëüòüñê¥¸ sa/rkinoj: ïëüòýíü sarkobo/roj: ïëüòîÿäüíü // ta\ sarkobo/ra: ïëüòîÿä¸âàÿ sa/rc, h(: ïëüòü; æ¸çíü // th=j sarko/j: ïëüòüñêü, òýëåñüíü // dia\ sarko/j: ïëüòüñêü safh/neia, h(: ÿâë¬í¸¬ safw=j: ÿâý sbe/nnumi: ¹ãàñàò¸ semnopoie/w: ÷üñòüíîòâîð¸ò¸ semno/thj, h(: ïî÷üòåíüñòâî shmai/nw: íàçíàìåíàò¸ // to\ shmaino/menon: çíàìåí¹¬ìî¬ // shmai/nomai: íàçíàìåíàò¸ [constr. act.]

puro/j, o(: ïüøåí¸öà

purw/dhj: wãíüíü; wãí¬â¸äüíü (fortasse puroeidh/j)

// to\ purw=dej : wãíüíî¬,

¬æå wãíüíî pw/gwn, o(: áðàäà pwj: íýêàêî pw=j: êàêî

R r(#/dioj // di' eu)qu/thta ... r(adi/wj:

âüñêîðý // r(#/dion: ¹äîáüíî // r(#di/wj: ¹äîáüíý r(axi/a, h(: â¥ñîòà r(a/xij, h(: ãðüáü r(e/pw: ïðýêëàíÿò¸ñå r(e/w // r(e/wn: òåê¥ r(hm = a, to/: ãëàãîëü r(hc = ij, h(: ðàçäüðàí¸¬, ðàñòðüæåí¸¬ r(hto/j, o(: ðå÷åí¸¬ r(i/za, h(: êîðåíü

shmasi/a, h(: çíàìåí¸¬; ÿâë¬í¸¬

shmei=on, to/: çíàìåí¸¬ siga/w: ìëü÷¸ò¸

si/dhroj, o( : æåëýçî

Si/mwn // tou= Si/mwnoj : ïåòðîâü

sithra/, ta\ : ï¸òàþùàÿ

siti/on, to/: áðàøüíî

sitopoio/j, o(: õëýáàðü

r(iph/, h( // h( r(iph/ o)fqalmou=:

ìüãíîâåí¸¬ wêà r(o/don, to/: ð¹æà r(oh/, h(: òå÷åí¸¬ r(oph/, h(: ñòðüìë¬í¸¬, ¹ñòðüìë¬í¸¬ r(ow/dhj: òåê¥; ñòð¹ÿ (subst.) r(uqmo/j, o(: ÷¸íü r(us / ij, h(: òå÷åí¸¬ r(w/nnumi // e)/rrwmai: çäðàâüñòâîâàò¸

si=toj, o(: ïüøåí¸öà

siwpa/w: ìëü÷àò¸, ¹ìëü÷àò¸

ska/zw: õðàìàò¸

skeda/nnumi: ðàñ¥ïàò¸ ske/loj, to/: ñòð¹êü

ske/pasma, to/: ïîêðîâü

skeu=oj, to/: ñüñ¹äü

148


skh/nwma, to/: ñåëî

stenwpo/j, o(: òðüæ¸ùå

skia/, h(: ñýíü

ste/rhsij, h(: ë¸øåí¸¬

skolio/j: ñòðüïüòüíü

sterro/j: òâðüäü // to\ sterro/n:

skh=ptron, to/: ñê·ïòðü (ñêy¨ïòðü)

stereo/j // sterew/teroj: òâðüäý¸

sklhro/j: æåñòîêü, ñ¹õü

ste/rnon, to/: ïðüñ¸

skopo/j, o(: ì¥ñëü

òâðüäî¬ // ta\ sterra/: òâðüäàÿ // sterro/tatoj: òâðüäý¸ sterro/thj, h(: òâðüäîñòü ste/fanoj, o(: âýíüöü stoixei½on, to/: ñüñòàâü, ñüñòàâë¬í¸¬ // tw=n stoixei/wn: ñüñòàâüíü stoixeiwdw=j: ïî ÷¸í¹ sto/ma, to/: ¹ñòà; òýëî [i.e. sw=ma] stomaxe/w: ñòîìàõîìü áîëýò¸ storgh/, h(: ëþá¥ stoxa/zomai: ðàñüìîòð¸ò¸, ðàñüìàòðÿò¸ stoxasmo/j, o(: ñüìîòð¬í¸¬, ðàñüìîòð¬í¸¬ stoxastiko/j: ðàñüìîòð¸òåëüíü stratia/, h(: âî¸íüñòâî stre/blwsij, h(: wáâ¸ò¸¬ stu=loj, o(: ñòëüïü sugge/neia, h(: ñüðîäüñòâî, ñüðîäüñòâ¸¬ suggenh/j: ñüðîäüíü // to\ suggene/j: ñüðîäüíî¬ // suggenw=j: ñüðîäüíý suggnw/mh, h(: ì¸ëîñòü suggnwsto/j: ì¸ëîñò¸âü sugkalu/ptw: ñüïîêð¥âàò¸ sugkatakera/nnumi: ñüðàñòâîð¸ò¸ sugkatalamba/nw: ñüïîñò¸çîâàò¸ sugkatalh/gw: ñüñüêîíü÷àò¸ñå sugkatapau/omai: ñüïî÷¸âàò¸ sugkatasei/omai: ñüòðåñò¸ñå sugkataspa/w: ñüí¸çüòðüçàò¸ sugkataspei/rw: ñüðàñýÿò¸ sugkaterga/zomai: ñüïîìàãàò¸ sugkera/nnumi: ñüðàñòâîð¸ò¸ sugkine/w: ñüïîäâ¸çàò¸ su/gkrima, to/: ñüñ¹æäåí¸¬ sugkri/nw: ñüñ¹ä¸ò¸ su/gkrisij, h(: ñüñ¹æäåí¸¬

sko/toj, to/: òüìà

Solomw½n: Ñîëîìwíü

soro/j, h(: ãðîáü, wäðü

sofi/a, h(: ïðýì¹äðîñòü

sofo/j: ïðýì¹äðü // o( sofo/j: ì¹äð¥¸

spa/w: ïð¸âëýù¸

spe/rma, to/: ñýìå // tw=n sperma/twn:

ñýìåíüíü

spermatiko/j: ñýìåíüíü

speu/dw: òüùàò¸ñå spiqamh/, h(: ïåäü

splagxni/zomai: ì¸ëîñðüäîâàò¸

spla/gxnon, to/: ¹òðîáà // ta/ spla/gxna: ¹òðîáà

spo/nduloj, o( // oi( spo/nduloi: â¥¬ // oi( au)xe/nioi spo/nduloi: âðàòüí¥¬

â¥¬

spora/, h(: ñýìå

spouda/zw: òüùàò¸ñå // spouda/zomai:

òüùàò¸ñå // spoudazo/menoj: òüù¸ìü // spoudazo/menoj (eiånai): òüù¸ìü á¥ò¸ spoudh/, h(: òüùàí¸¬ stagw/n, h(: êàïëÿ staqero/j: íåïîêîëýá¸ìü stasia/zw: ðàòîâàò¸ñå sta/simoj: ñòîÿòåëüíü // to\ sta/simon: ñòîÿòåëüíî¬ sta/sij, h(: ñòàò¸¬, ñòîÿí¸¬ sta/xuj, o(: êëàñü stenagmo/j, o(: òýñêîòà stenoxwre/omai: ñüò¹æàò¸ñ¸, ñüòýñêíýò¸ñå stenoxwri/a, h(: ñüòýñêí¬í¸¬ steno/w // to\ stenwqe/n: ñüòýñêíý¬ìî¬

149


sugkrote/w: ñüáüðàò¸

sumpi/ptw: âüïàñò¸, ñüïàäàò¸;

sugkro/thma, to/: ñüáüðàí¸¬

ñüë¹÷¸ò¸ñå sumple/kw: ñüïëåñò¸, ñüïð¸ïëåñò¸ sumplh/rwsij, h(: ñüêîíü÷àí¸¬ sumplokh/, h(: ñüïëåòåí¸¬ sumpne/w: ñüä¥õàò¸ sumpro/eimi: ïðî¸ñõîä¸ò¸ su/mptwma, to/: ñüë¹÷à¸ su/mptwsij, h(: çàãðàæäåí¸¬; ñüë¹÷à¸ ; ñüë¹÷åí¸¬ sumfe/romai: íîñ¸ò¸ñå, ñüãëàøàò¸ñå sumfqe/ggomai: ñüâýùàò¸ sumfoita/w: ïð¸õîä¸ò¸ sumfora/, h(: ïå÷àëü, ñêðüáü sumfuh/j: ñü¬ñòüñòâüíü // sumfuw=j: ñü¬ñòüñòâüíî sumfui+/a, h(: ñü¬ä¸í¬í¸¬ su/mfutoj: ñüïð¸÷åñòüíü sumfu/w // sumpefukw/j: ïð¸á¥âü, ñüïð¸á¥âü, ñ¥ ñü sunagei/rw: ñüáüðàò¸, ñüá¸ðàò¸ sunagwgh/, h(: ñüíüìü sunai+/dioj: ñüïð¸ñíîñ¹ùüíü sunai/sqhsij, h(: wù¹ùåí¸¬ sunamei/bw: ñüïð¸ìýñ¸ò¸ sunanadei/knumi: ñüïîêàçàò¸ sunana/krasij, h(: ñüðàñòâîð¬í¸¬ sunanala/mpw: ñüïðîñ¸ÿò¸ sunaparti/zomai: ñüâðüøàò¸ñå; ñü¸ñïëüí¸ò¸ñå, ñü¸ñïëüíÿò¸ñå sunapolh/gw: ñüïðýñòàÿò¸ suna/ptw: ñüá¸ðàò¸ sunarta/w: ñüâüê¹ï¸ò¸ sunarta/omai: ñüïð¸÷åñòüíü á¥ò¸ sunau/comai: ñüâüçðàùàò¸ suna/feia, h(: ñüìýøåí¸¬, ñü÷åòàí¸¬ su/ndesmoj, o(: ñüâåçü, ñü¹çü sunde/w: ñüñüâåçàò¸ sundia/qesij, h(: ñüëîæåí¸¬ sundialu/w: ñüðàçäð¹øàò¸

sugxe/w: ñüë¸ÿò¸, ñüì¹ò¸ò¸ // sugkexume/noj: ñüë¸òüíü

sugxra/omai: ñüïîòðýáîâàò¸,

ñüïð¸÷åùàò¸ñå su/gxusij, h(: ñüì¹ùåí¸¬ sugxwre/w: ïðîñò¸ò¸ // sugkexwrhme/noj: ïðîùåíü suza/w: æ¸ò¸ ñü suzugi/a, h(: ñüïðåæåí¸¬, ñü¬ä¸í¬í¸¬, ñüí¸ò¸¬ sukh=, h(: ñìîê¥ sullamba/nw: ñüâüê¹ï¸ò¸ su/llhyij, h(: çà÷åò¸¬ sullogh/, h(: ñüáüðàí¸¬ su/llogoj, o(: ìüíîæüñòâî sumbai/nw: ñüãëàøàò¸ñå, ñüë¹÷¸ò¸ñå, ñüë¹÷àò¸ñå, ñüõîä¸ò¸ñå // kata\ to\ sumba/n: ïî ñüë¹÷àþ sumbolh/, h(: ñüëîæåí¸¬ sumbouleu/w: ñüâýòîâàò¸ summarture/w: ñüñüâýäýòåëüñòâîâàò¸ summaxe/w: ñüïîñîáüñòâîâàò¸ summaxi/a, h(: ïîñîáüñòâ¸¬; ñüïîñîáüñòâ¸¬ summe/nw: ñüïðýá¥âàò¸ summetamorfo/omai: ñüïðýwáðàæåâàò¸ñå summete/xw: ñüïð¸÷åñò¸ò¸ñå su/mmetroj: ñüìýðüíü summi/gnumai: ïð¸ìýñ¸ò¸ñå summigh/j: ñüìýñüíü su/mmiktoj: ñüìýøåíü, ñüìýñüíü sumpa/qeia, h(: ì¸ëîñò¸âüíî¬ sumparagra/fw: ñüíàï¸ñàò¸ sumparaqe/w: ñüòåù¸ sumparatei/nw: ñüïðîñò¸ðàò¸ñå sumpa/reimi: ñüïðýá¥ò¸ sumpare/rxomai: ñüïðýõîä¸ò¸ sumparodeu/w: ïðîõîä¸ò¸, ñüïðýõîä¸ò¸ sumperipole/w: ñüwáðàùàò¸ñå sumperitei/nomai: ñüïðîñò¸ðàò¸ñå

150


sundiapne/omai: ñüä¥õàò¸ [act. pro pass.]

á¥ò¸; ñüñòàâ¸ò¸ [act. pro pass.] ; ñüñòàâ¸ò¸<ñå> // susta/j: ñüñòàâë¬íü

sundiasxhmati/zw: ñüâüwáðàæàò¸

// sunestw/j, sunesthkw/j:

sundiati/qemai: ñüïð¸ëàãàò¸ñå

ñüñòàâë¬íü, ñüñòàâëÿ¬ìü // to\ sunestw/j: ñüñòàâë¬íî¬ // ta\ sunestw=ta: ñüñòàâëÿ¬ìàÿ, ñüñòî¬ùàÿñå su/nodoj, h(: ñüáüðàí¸¬ sunoike/w: ñüæ¸òåëüñòâîâàò¸ // sunoikh=saj: ñüæ¸òåëüíü sunoiki/zomai: ñüïðýá¥âàò¸ sunomologe/w: ñü¸ñïîâýäîâàò¸ sunonoma/zw: ñü¸ìåíîâàò¸ sunora/w (aor. sunei=don): ðàç¹ìýò¸ sunoxh/, h(: ñêðüáü; ñüäðüæàí¸¬ su/ntacij, h(: ñü÷¸í¬í¸¬ sunta/ttw: ñü÷¸í¸ò¸

sundiafqei/rw: ñüðàñòüë¸ò¸

sundi/dwmi // sundoqei/j: ñü¸çäàíü

sundie/ceimi: ïðîõîä¸ò¸ ñü sundromh/, h(: ñüòå÷åí¸¬

su/negguj: áë¸çü

suneise/rxomai: ïð¸âüí¸ò¸

sunekpori/zw: ¸çwáðýòàò¸

sunecalla/ssw: ñü¸çìýíÿò¸ suneceta/zw: ñü¸ñï¥òîâàò¸

sunecomoio/omai: ñü¹ïîäîáëÿò¸ñå sunecwqe/w: ñü¸çðýâàò¸

sunepinoe/w: ñü¹ì¥øëÿò¸

sune/rgeia, h(: ñüäýÿí¸¬

sunerge/w: ñüäý¸ñòâîâàò¸

suntei/nw // ta\ suntei/nonta (pro/j):

sunergi/a, h(: ñüäý¸ñòâî, ñüäý¸ñòâ¸¬,

ïîëüçüíàÿ (êü) // suntei/nomai: ñüïðîñò¸ðàò¸ñå suntekmai/romai: ñüíàçíàìåíîâàò¸ sunte/leia, h(: ñüêîíü÷àí¸¬ suntele/w: ñüâðüø¸ò¸, ¸ñïëüíÿò¸ su/nthcij, h(: ñüðàñòàÿí¸¬ sunthre/w: ñüáëþäàò¸ sunth/rhsij, h(: ñüáëþäåí¸¬ sunti/qemai: ñüëîæ¸ò¸ñå su/ntonoj // to\ su/ntonon: ìîùüíî¬ // sunto/nwj: êðýïüêî

ñüäýÿí¸¬, ñüïîñïýøåí¸¬ sunergo/j: ñüäý¸ñòâüíü sunereipo/w: ñüwñêâðüí¸ò¸ su/nesij, h(: ðàç¹ìü sune/xeia, h(: ÷åñòîñòü sunexh/j // sunexe/steroj: ÷åñòý¸ // sunexw=j: ÷åñòî sune/xw: ñüäðüæàò¸ sunhgori/a, h(: ñüwêëåâåòàí¸¬ sunh/goroj, o(: ñüãëàãîëüí¸êü sunh/qeia, h(: wá¥÷à¸ sunh/qhj: wá¥÷üíü // o( sunh/qhj: wá¥÷üí¥¸ su/nqesij, h( // e)n sunqe/sei: ñü¬ä¸íÿò¸ ïîëîæåí¸¬ìü [i.e. e(nou=n qe/sei] su/nqetoj // to\ su/nqeton: ñüëîæüíî¬

suntre/fw // suntrefo/menoj:

ñüï¸òà¬ìü

suntre/xw (aor. sune/dramon): ñüòåù¸ñå sunwdi/a, h(: ñüãëàøåí¸¬

sunwqe/omai: ñüõîä¸ò¸ñå Su/roj, o(: Ñy¨ð·àí¸íü surre/w: ñüòåù¸ñå

sunqewre/w // to\ sunqewrou/menon:

ñüâ¸ä¸ìî¬ sunqli/bw: ¸çãíýòàò¸ suni/hmi: ðàç¹ìýò¸

su=j, o(, h(: âåïðü, ñâ¸í¸ÿ

su/skioj: ñýíîâüíü

suspei/rw: ñüïîñýÿò¸

su/stasij, h(: ñüñòàâë¬í¸¬, ñüñòîÿí¸¬

suni/stamai (sune/sthn, sune/sthka):

ñüñòàâ¸ò¸ñå, ñüñòîÿò¸ñå, ñüñòàâëÿ¬ìü

151


suste/llw: ñüïðåòàò¸

ta/foj: ãðîáü

sustolh/, h(: ñüïðåòàí¸¬

ta/xa: âüñêîðý, âü ¸ñò¸í¹, íåêë¸,

íåïüù¹þ ta/xoj, to/: ñêîðîñòü

sustomo/omai: ñüwòâðüçàò¸ñå susxhmati/zw: âüwáðàæàò¸

sfairoeidh/j: wáëîâ¸äüíü

taxudrome/w // o( taxudromw=n:

sfairo/omai: wáëü á¥ò¸

ñêîðîòåê¥¸

sfa/llw // e)sfalme/nwj: ïîãðýø¸òåëüíý

taxuj // qa=tton: ñêîðî

sfodro/j: çýëüíü // sfodro/teroj:

tei=xoj, to/: ñòýíà // tou= tei/xouj:

çýëüíý¸ // sfodrw=j: çýëüíý sfragi/j, h(: ïå÷àòü sfriga/w: ðàñò¸ sxe/sij, h(: ïð¸÷åñò¸¬ sxh½ma, to/: wáðàçü, âüwáðàæåí¸¬ sxhmati/zw: âüwáðàæàò¸ sxi=noj, h(: ñõ·íü sxola/zw: ¹ïðàçí¸ò¸ñå sxolh/, h(: ïîïå÷åí¸¬ s%/zw: ñüïàñàò¸, ñüõðàíÿò¸ swlhnoeidw=j: ïîòîêîâ¸äüíý sw½ma, to/: òýëî // tou= sw/matoj: òýëåñüíü // tw=n swma/twn: òýëåñüíü swmatiko/j: òýëåñüíü, ïëüòüñêü // to\ swmatiko/n: òýëåñüíî¬ // swmatikw/teroj: òýëåñüíý¸ swmatw/dhj: òýëåñüíü sw=oj: öýëü swthri/a, h(: ñüïàñåí¸¬

ñòýíüñêü

tekmh/rion, to/: çíàìåí¸¬ tekmhrio/w: íàçíàìåíàò¸

teknofagi/a, h(: ÷åäîÿäåí¸¬

te/leioj: ñüâðüøåíü // to\ te/leion:

ñüâðüøåíî¬ // to\ te/leion: ñüâðüøåí¸¬ // oi( teleio/teroi: ñüâðüøåí¸¸ // teleio/teroj: ñüâðüøåíý¸ // telei/wj: ñüâðüøåíý teleio/thj, h(: ñüâðüøåí¸¬ teleio/w: ñüâðüø¸ò¸, ñüâðüøàò¸ // teleio/omai: ñüâðüøåíü á¥ò¸ telei/wsij, h(: ñüâðüøåí¸¬ teleutai½oj: êîíü÷üíü, ïîñëýäüíü; ñüâðüøåíü [i.e. te/leioj] // teleutai=on: ïîñëýä¸ teleuta/w: ñüêîíü÷àò¸ñå tele/w: ñüêîíü÷àò¸ // tele/w e)k c. gen. ei)j c. acc.: á¥ò¸ wòü c. gen. âü c. loc. te/loj, to/: êîíüöü, êîíü÷¸íà te/mnw: ñýù¸ terateu/omai: ÷þäîñüêàçàò¸ te/ssarej, te/ssara: ÷åò¥ðå tetano/j: ïðîñòü

swfroni/zw // swfronizo/menoj:

¹öýëîì¹æäðà¬ìü sw/frwn, o(: öýëîì¹äðüíü

T

tetra/pouj // ta\ tetra/poda:

÷åòâîðîíîç¸¸ texna/omai: õ¥òðüñòâîâàò¸ te/xnh, h(: õ¥òðîñòü texniko/j: õ¥òðîñòüíü // to\ texniko/n: õ¥òðîñòüíî¬ // texnikw=j: õ¥òðîñòüíý texni/thj, o(: õ¥òðüöü texniteu/w: õ¥òðüñòâîâàò¸ // o( texniteu/wn: õ¥òðüñòâ¹¬¸

talaipwri/a, h(: ñòðàäàí¸¬, ñòðàñòü

tapeino/j: ñüìýðüíü // to\ tapeino/n:

ñüìýð¬íî¬

tapeino/thj: ñüìýð¬í¸¬

ta/cij, h(: ÷¸íü

ta/ttw: ¹÷¸í¸ò¸

tau=roj, o(: þíüöü

152


t$=de // o( t$=de (attr.): çäåøüí¸¸

tro/poj, o(: wáðàçü; ïðüâü [i.e. prw=toj]

thlaugh/j: ñâýòüëü // thlaugw=j:

troxo/j, o(: òî÷üöü

ñâýòüëî

trofh/, h(: ï¸ùà // th=j trofh=j : ï¸ùüíü

thnikau=ta: òîãäà

trofo/j, h(: ï¸òàòåëüí¸öà

ti/grij, h(: ò·ãðü

trufh/, h(: ï¸ùà

tiqasso/j: ï¸òîìü

trw=sij, h(: ÿçâà, ¹ÿçâë¬í¸¬

ti/qemai: ïîëîæ¸ò¸, ïîëàãàò¸

tugxa/nw: á¥ò¸; ïîë¹÷¸ò¸,

tiqhne/omai: äî¸ò¸, ï¸òàò¸, âüñï¸òàò¸;

ïð¸ë¹÷¸ò¸ñå, ñüë¹÷¸ò¸ñå tulw/dhj: òâðüäü tu/poj, o(: wáðàçü; ÿçâà tupo/w: âüwáðàç¸ò¸, âüwáðàæàò¸ tu/pwsij, h(: âüwáðàæåí¸¬ tu/rannoj, o(: ì¹÷¸òåëü tuxo/n: íåêë¸, ïî ñüë¹÷àþ

ï¸òàò¸[ñå] time/w: ïî÷¸ñò¸ timh/, h(: ÷üñòü, ïî÷üñòü ti/mioj: ÷üñòüíü // timiw/tatoj: ÷üñòüíý¸ timwri/a, h(: òîìë¬í¸¬ tij: íýêàêî [i.e. pwj] toi=xoj, o(: çüäü to/koj, o(: ðîæäåí¸¬, ðîæäüñòâî tolmhro/j: äðüçîñòüíü tomh/, h(: ñý÷åí¸¬ tomo/j // tomw/teroj: wñòðý¸ to/noj, o(: ãëàñü; êðýïîñòü, ñ¸ëà tono/w: ¹êðýï¸ò¸, ¹êðýïëÿò¸ to/con, to/: ë¹êü topiko/j: ìýñòüíü to/poj, o(: ìýñòî to/te: òîãäà tra/peza, h(: òðàïåçà trau=ma, to/: ÿçâà traxu/j: äåáåëü trei=j, tri/a: òð¸¬, òð¸ tre/pw // mh\ trepo/menoj: íåïðýëîæüíü trepto/j // to\ trepto/n: ïðýëîæüíî¬ tre/pw: ïðýëàãàò¸ // to\ trepo/menon: ïðýëàãà¬ìî¬ tre/fw: ï¸òàò¸ // tre/fomai: ï¸òàò¸ñå // tre/fwn: ï¸òà¬ // trefo/menoj: ï¸òà¬ìü, ï¸òà¬ // ta\ trefo/mena: ï¸òà¬ìàÿ, ï¸òàþùàÿñå Tria/j, h(: Òðî¸öà tri/toj: òðåò¸¸ trixopoio/j: âëàñîòâîðüíü troph/, h(: ïðýëîæåí¸¬, ¸çìýí¬í¸¬

U u(akinqi/noj: ·àê·í»îâü u(gieinw=j: çäðàâý

u(gi/eia, h(: çäðàâ¸¬

u(grasi/a, h(: ìîêðîòà

u(gro/j: ìîêðü, ìîêðîòüíü // to\ u(gro/n:

ìîêðî¬, ìîêðîòüíî¬, ìîêðîòà // ta\ u(gra/: ìîêðîòüíàÿ u(gro/thj, h(: ìîêðîòà u(dra/rguroj, h(: ðüò¹òü u(/dwr, to/: âîäà ui(o/j, o(: ñ¥íü // Ui(o/j, o(: Ñ¥íü u(lakte/w: áðåõàò¸ u(/lh, h(: âåùü // th=j u(/lhj: âåùüíü u(liko/j: âåùüíü, âåùåñòâüíü // to\ u(liko/n: âåùüíî¬, âåùåñòâüíî¬ u(lw/dhj: âåùüíü // to\ u(lw/dhj: âåùüíî¬ // u(lwde/steroj: âåùåñòâüíü u(menw/dhj: ïýñüíü [i.e. u(mnwdo/j] u(mh/n, o(: êîæà, òüíü÷à¸ø¸ÿ êîæà // oi( u(me/nej: êîæå òüíüê¥¬ u(pa/gw: ïðýëüùàò¸ u(pai/tioj: ïîâ¸íüíü u(palei/fw: ïîìàçîâàò¸; ïîäüìàçîâàò¸

153


u(pallagh/, h(: ïðýìýí¬í¸¬

u(pobai/nw: ïîäü¸ò¸; ïîäüâüí¸ò¸ //

u(pamei/bw: ïðýìýí¸ò¸

u(pobe/bhke: ìüíüøå ¬ñòü // to\

u(/par, to/ // kaq' u(/par: ÿâý

u(pobebhko/n: ìüíüøå¬

u(/parcij, h(: á¥ò¸¬

u(paspisth/j, o(: ïîìîæåí¸¬

u(poba/llw: ïîäüëîæ¸ò¸, ïîäüëàãàò¸

u(pografh/, h(: ïîäüï¸ñàí¸¬

u(pekkai/w: ïîäüæ¸ãàò¸

u(pogra/fw: ïîäüï¸ñîâàò¸

u(pecai/resij, h(: ¹ìàë¬í¸¬

u(pecaire/w: ¸çãàíÿò¸

u(pe/ceimi: ïðîõîä¸ò¸

u(po/deigma, to/: wáðàçü, ¹êàçàí¸¬

u(podei/knumi: ïîêàçàò¸, ïîêàçîâàò¸,

¹êàçàò¸

// o( u(peciw/n:

¸çãüíàí¥¸ u(perai/rw: ïðýâüñõîä¸ò¸ u(peranabai/nw: ïðýâüç¸ò¸ u(perani/stamai: íàäüñòîÿò¸; ïðýíàäüñòîÿò¸; ïðý[äü]íàäüñòàâ¸ò¸

u(pode/xomai: ïð¸¸ìàò¸ (ïð¸¬ìàò¸),

ïð¸¬ò¸

u(podoxh/, h(: ïîäü¬ò¸¬, âüñïð¸¬ò¸¬

u(pozeu/gnumi: âüïðåù¸, ïð¸ïðåù¸,

ñüïðåù¸

u(pozw/nnumi: ïðýïîÿñàò¸

[act. pro pass.] u(perbai/nw: ïðýâüñõîä¸ò¸

u(po/qesij, h(: â¸íà, ïîäüëîãü // kaq'

u(perba/llw: ïðý¸çá¥òü÷üñòâîâàò¸ //

u(po/qesin: ïî ïð¸ë¹÷àþ

u(perba/llwn: ïðýìüíîæüñòâî c. gen.

u(poqli/bw: wñêðüáëÿò¸

u(perbolh/, h(: ïðý¹ìüíîæåí¸¬

;

ïî ÷åñò¸

u(po/keimai: ïîäüëåæàò¸ // u(pokei/menoj:

u(pereqi/zw: âüçäâ¸ãí¹ò¸

ïîäüëåæå // to\ u(pokei/menon: ñ¹ùî¬, ñ¹ùüñòâî, ïîäüëåæåùå¬ // ta\ u(pokei/mena: ïîäüëåæåùàÿ u(pokoilai/nomai: ïîäüêëàíÿò¸ñå u(pokri/nomai: ïð¸òâàðÿò¸, ïîäüñ¹ä¸ò¸ u(po/krisij, h(: ë¸öåìýð¸¬ u(pokru/ptw: ïîäüêð¥ò¸ // u(pokru/ptomai: ïîäüñüêð¥âàò¸ñå u(poku/ptw: ïðýêëàíÿò¸ñå u(polamba/nw: íåïüùåâàò¸, âüçìüíýò¸ u(polei/pw: wñòàâ¸ò¸ // u(polei/pomai: ¸çwñòàÿò¸ u(po/lhyij, h(: ìüíýí¸¬ u(pomnhmatogra/foj, o(: âüñïîì¸íàòåëü u(ponoe/w: ðàç¹ìýò¸, ðàç¹ìýâàò¸, ¹ì¥øëÿò¸ u(po/noia, h(: ¹ì¥øë¬í¸¬ u(ponoti/zw: ñüâëàæàò¸

u(perei/dw: ïîäüï¸ðàò¸, ¹êðýïëÿò¸ u(pere/xw // u(pere/xwn: ïðý¸ì¥ // to\ u(pere/xon: ïðý¸ì¹ùå¬

u(perhfani/a, h(: ãðüäîñòü

u(perisxu/w: ïðýâüçìîù¸

u(pe/rkeimai // u(perkei/menoj:

¸çá¥òü÷üíü // to\ u(perkei/menon: íàäüëåæåùå¬ u(pertei/nw // ta\ u(perteino/mena: ïà÷å ïðîñò¸ðà¬ìàÿ u(perti/qemai: wòüëîæ¸ò¸ u(per%=a, h(: íåáüöå u(peu/qunoj: ïîâ¸íüíü u(phresi/a, h(: ñë¹æüáà, ñë¹æåí¸¬; ïîñë¹øàí¸¬ u(phrete/w: ñë¹æ¸ò¸, ïîñë¹æ¸ò¸ u(phre/thj, o(: ñë¹ãà, ñë¹æ¸òåëü u(phxe/w: âüçãëàøàò¸ u(/pnoj, o(: ñüíü, ñüïàí¸¬ u(poba/qra, h(: wñíîâàí¸¬

u(popi/mplhmi // u(popimpla/menoj:

¸ñïëüíÿ¬ìü u(poskia/zw: ïîäüñýíÿò¸

154


u(pospa/w: ðàçîð¸ò¸

faidro/thj, h(: ñâýòüëîñòü

u(posta/qmh, h(: äðîæä¸¬

faidru/nw: ¹ÿøíÿò¸ //

u(po/stasij, h(: ñüñòàâü

faidruno/menoj: ¹ÿøíÿ¬ìü

u(posti/lbw: ñ¸ÿò¸

fai/nomai: â¸äýò¸ñå, ÿâ¸ò¸ñå //

u(pote/mnomai: ïîäüðýçîâàò¸, ïðýñýöàò¸

faino/menoj: ÿâëÿ¬ìü // to\

u(poti/qhmi: ïîäüëîæ¸ò¸ // u(poti/qemai:

faino/menon: â¸ä¸ìî¬, ÿâëÿ¬ìî¬ //

ïîäüëîæ¸ò¸, ïîäüëàãàò¸; ñüâýòîâàò¸ u(potre/fw: ïîäüï¸òàò¸ u(potre/xw: wòüòåù¸ u(pourgi/a, h(: ñë¹æåí¸¬ u(pouli/a, h(: ëüñò¸âüñòâî u(pofqei/rw: ïîäüðàñòëýò¸ u(poxala/w: ïîäüðàñ¥ïàò¸, ñüâýøàò¸ u(poxara/ssw: ïîäüíà÷ðüòàò¸ u(poxei/rioj: ïîäüð¹÷üíü // o( u(poxei/rioj: ïîäüð¹÷üí¥¸, ïîäüð¹÷üí¸êü u(poxloa/zw: íà÷¸íàò¸ ðàñò¸ò¸ u(poxwre/w: wòüë¹÷àò¸ñå, wòüñò¹ïàò¸ u(/ptioj: âüçíàêü ëåæ¸ìü // to\ u(/ption [xwri/on]: í¸ñïàäåí¸¬ u(pw/reia, h(: ïîäüãîð¸¬ u(/pwxroj: íàð¹ñüíü u(/steroj: ïîñëýäüíü; ïîñëýä¸ (adv.) u(faire/w: wòåò¸ u(fhge/omai: ïîâýäàò¸ u(fh/ghsij, h(: ïîâýäàí¸¬ u(fi/sthmi: ñüñòàâëÿò¸ // u(fi/stamai (u(fe/sthn, u(fe/sthka): ñüñòàâ¸ò¸ñå, íàñòàò¸ // u(fista/menoj: ñüñòàâëÿ¬ìü // u(posth/somai: ñüñòàâ¸ò¸ u(yhlo/j: â¥ñîêü // u(yhlo/teroj: â¥ø¸¸, â¥ñî÷à¸ u(/yoj, to/: â¥ñîòà

ta\ faino/mena: â¸ä¸ìàÿ,

ÿâëÿ¬ìàÿ fanero/j: ÿâë¬íü; ÿâý (adv.) // fanerw=j: ÿâý fanero/w: ÿâëÿò¸ // fanero/omai: ÿâ¸ò¸ñå, ÿâëÿò¸ñå // fanerou/menoj: ÿâëÿ¬ìü fanta/zomai: ìü÷üòàò¸ // o( fantazo/menoj: ìü÷üòà¬ì¥¸ fantasi/a, h(: ìü÷üòàí¸¬ fa/ntasma, to/: ìü÷üòàí¸¬, ïð¸â¸äýí¸¬ fantasio/omai: ìü÷üòàò¸ñå fantasiw/dhj: ìü÷üòàòåëüíü faraw/, o(: ôàðàwíü fa/rugc, o(: ãðüòàíü fe/rw: íîñ¸ò¸, ïð¸íîñ¸ò¸; òðüïýò¸ // ta\ deu/tera fero/menoj: âüòîðàÿ íîñ¸ìü feu/gw: áýæàò¸ feukto/j: áýãàòåëüíü, wòüáýãà¬ìü fhmi/: ðåù¸ fqa/nw: äîñò¸ãí¹ò¸ fqarto/j // to\ fqarto/n: òüëýíüíî¬ fqe/ggomai: âýùàò¸ fqei/rw: ïîã¹áëÿò¸ // to\ fqeiro/menon: òüëý¬ìî¬ fqo/ggoj, o(: âýùàí¸¬ fqone/w: ïîçàâ¸äýò¸ fqo/noj, o(: çàâ¸ñòü fqora/, h(: òüëýí¸¬ fqoropoio/j: òüë¬òâîðüíü filarguri/a, h(: ñüðåáðîëþá¸¬ fila/rguroj // oi( fila/rguroi: ñüðåáðîëþá¸â¸¸

F fagei=n: cf. e)f / agon faidro/j: ñâýòüëü

155


filhdoni/a, h(: ñëàñòîëþá¸¬ //

fu/sij, h(: ¬ñòüñòâî // th=j fuse/wj:

filhdoni/#: ñëàñòîëþá¸âà ñ¹òü [i.e.

¬ñòüñòâüíü // fu/sei: ðå÷å [i.e. fhsi/] futei/a, h(: ñàäü futeu/w: âüñàä¸ò¸ futiko/j: ñàäîâüíü futo/n, to/: ñàäü // ta\ futa/: ñàäîâüíàÿ fu/omai: ðàæäàò¸ñå // pe/fuke: á¥ñòü, ¬ñòü; wá¥÷å // e)/fu: á¥ñòü // fuo/menoj: âüçðàùà¬ìü // ta\ fuo/mena: ñàäîâüíàÿ, ¸çðàùà¬ìàÿ; ¸çðàùàþùàÿ fwnh/, h(: ãëàñü fwnhtiko/j: ãëàñüíü

filhdonei=]

filopo/noj // filoponw/teron (adv.):

òð¹äîëþáüíý¸øå fi/loj, o(: äð¹ãü // tou= fi/lou: äð¹æüíü filo/sarkoj: ëþáîïëüòüíü filosofe/w: ëþáîì¹äðüñòâîâàò¸ filosofi/a, h(: ô¸ëîñîô¸ÿ, ëþáîì¹äð¸¬ filotexne/w: ëþáîõ¥òðüñòâîâàò¸ filotimi/a, h(: ëþáî÷üñò¸¬ fle/gma, to/: ôëåãìà flegmonh/, h(: ðàñïàë¬í¸¬ fle/y, h(: æ¸ëà // ai( fle/bej: æ¸ë¥ òüíüê¥¬ flogmo/j, o(: ïëàìåíü flo/c, h(: ïëàìåíü fluari/a, h(: áëåäåí¸¬ fo/boj, o(: ñòðàõü foita/w: øüñòâîâàò¸ foli/j, h(: ÷åø¹¬ (pl.) fona/w // o( fonw=n: ¹á¸öà fora/, h(: íîøåí¸¬, äâ¸æåí¸¬ fra/zw: ñüêàçàò¸ freni/tij, h(: ôðåí¸òü, íå÷¹âüñòâ¸¬ frh/n, h( // ai( fre/nej: ôðåí¥ frone/w: ì¹äðüñòâîâàò¸ fro/nhma, to/: ì¹äðîâàí¸¬ fro/nhsij, h(: ðàç¹ìýí¸¬ froura/, h(: õðàí¬í¸¬, òâðüä¥í¸ fula/ttw: õðàí¸ò¸, ñüõðàí¸ò¸ fulokrine/w: ðîä¥ ðàçë¹÷àò¸ fu/rw: ñüìýñ¸ò¸ fu=sa, h( // ai( fu/sai: ìýñ¸ fusiko/j: ¬ñòüñòâüíü // fusikw/teroj: ¬ñòüñòâüíý¸ // fusikw=j: ¬ñòüñòâüíý fusiologe/w: ¬ñòüñòâîñëîâ¸ò¸ fusiologi/a, h(: ¬ñòüñòâîñëîâ¸¬

fwsth/r, o( // tw=n fwsth/rwn:

ñâýò¸ëüíü fw=j, to/: ñâýòü // tou= fwto/j: ñâýòüíü fwtoeidh/j: ñâýòîâ¸äüíü

X xai/rw: ðàäîâàò¸ñå

xala/w: ðàñ¥ïàò¸, í¸ñï¹ùàò¸

xalepo/j: ëþòü, íåìîùüíü xalino/j, o(: áðüçäà

xalkei=on, to/: êîâà÷üí¸öà

xalko/j, o(: ìýäü

xarakth//r, o(: íà÷ðüòàí¸¬, wáðàçü xarakthri/zw: ÿâëÿò¸

//

xarakthri/zomai: ïîêàçîâàò¸ñå,

¹êàçîâàò¸ñå; ÿâëÿò¸ñå xari/zomai: äàðîâàò¸; äàðîâàò¸ñå [male refl.] xa/rij, h(: áëàãîäàòü

xa/smh, h(: ïðîçýâàí¸¬, ïðîçýõàí¸¬

xauno/w // to\ kexaunwme/non:

wñëàâë¬íî¬ xedropo/j: ñî÷¸âüíü xei=loj, to/: ¹ñòüíà xei/r, h(: ð¹êà // tw=n xeirw=n: ð¹÷üíü xeiragwgi/a, h(: ð¹êîâîæäåí¸¬

156


xei/rwn // to\ xei=ron: ãîðüøå¬,

xrusi/on, to/: çëàòî

xrw=ma, to/: ìàñòü

õ¹æäüøå¬ xhlh/, h(: íîêüòü (= íîãüòü) xh/ra, h(: âüäîâ¸öà xilia/j, h(: ò¥ñ¹ù¸ xitw/n, o(: wäýÿí¸¬ xiw/n, h(: ñíýãü xoa/nh, h(: ¸çë¸ò¸¬ xoi+ko/j: ïðüñòýíü // to\ xoi+ko/n: ïðüñòüíî¬ xolh/, h(: æëü÷ü // th=j xolh=j: æëü÷üíü xolh/doxoj: æëü÷åïð¸¬ìüíü xo/ndroi, oi(: õðüìåñòàâüö¸ xordh/, h(: æ¸öà, ñòð¹íà xorhge/w: äàÿò¸, ïîäàÿò¸ xorhgi/a, h(: ïîäàí¸¬ xo/rtoj, o(: çëàêü, òðàâà xou=j, o(: ïðüñòü xra/w: ïîòðýáîâàò¸ // xra/omai: òðýáîâàò¸, ïîòðýáîâàò¸; ïîäàâàò¸ xrei/a, h(: ïîòðýáüñòâî, ïîòðýáà xremeti/zw: ðüçàò¸

xulo/j, o(: ñîêü

xumo/j, o(: ¸çë¸ò¸¬

xwneuth/rion, to/: ãðüí¸ëü

xw/ra, h(: ìýñòî

xwre/w: âüìýñò¸ò¸, âüìýùàò¸ xwrhge/w: äàÿò¸

xw/rhma, to\: âüìýùåí¸¬

xwrhto/j: âüìýñòüíü

xwri/zw: ðàçë¹÷¸ò¸, ðàçë¹÷àò¸,

wòüë¹÷¸ò¸ xwri/on, to/: ìýñòî // to\ u(/ption [xwri/on]: í¸ñïàäåí¸¬ xw=roj, o(: ìýñòî

Y yalmwdi/a, h(: ïýí¸¬, ¾àëüìü yeudh/j: ëüæüíü

yeu/domai: ëüãàò¸

yeu=doj, to/: ëüæà // e)/xein yeu/douj:

xrewste/omai // xrewstou/menoj:

äëüæüíü

xrh=nai // xrh=: ïîäîáà¬òü

xrh=ma, to/: âåùü; ïîòðýáà

ëüæüíü á¥ò¸ yh=foj, h(: ñ¹äü yilo/j: ïðîñòü yuxh/, h(: ä¹øà // th=j yuxh=j: ä¹øåâüíü // th\n tw=n yuxw=n

// ta\

xrh/mata: ¸ìýí¸ÿ

xrh/zw // xrh=zon, to/: ¬æå òðýáîâàò¸

diafora\n dogmati/zw:

[i.e. to\ xrh/zein]

xrhsimeu/w: òðýáîâàò¸

¬ñòüñòâîñëîâ¸ò¸ yuxiko/j: ä¹øåâüíü yuxo/w: wä¹øåâë¬âàò¸ // yuxw=n: wä¹øåâëÿ¬ìü [pass. pro act.]

xrh/simoj: ïîòðýáüíü // xrhsi/mwj e)/xein: ïîòðýáüíü á¥ò¸

xrh=sij, h(: ïîòðýáà, ïîòðýáîâàí¸¬ Xristo/j: Õð¸ñòîñü // Xristou=:

Õð¸ñòîñîâü xro/a, h(:( ìàñòü xroniko/j: ëýòüíü xro/noj, o(: âðýìå, ëýòî; êüñíýí¸¬ // tou= xro/nou: ëýòüíü // kata\ to\n xro/non: âðýìåíüíü (vel o( xro/noj: âðýìåíüíî¬)

W w)/:

w

%)dh/, h(: ïýñíü

w)di/j, h(: áîëýçíü

w)ku/moroj: ñêîðîñüìðüòüíü

157


w)ku/thj, h(: ñêîðîñòü

w)mobo/roj // ta\ w)mobo/ra:

ñ¹ðîâîï¸òà¬ìàÿ, ñ¹ðîâàÿ ÿä¹ùàÿ w)mopla/th, h(: ïëåùå w)mo/j // w)mo/tatoj: ñ¹ðîâý¸ w)mo/thj, h(: ñ¹ðîâüñòâî w(/ra, h(: âðýìå, ãîäü; êðàñîòà w(rai=oj: êðàñüíü w(risme/noj: cf. o(ri/zw w(sau/twj: òàêîæäå w)teilh/, h(: ÿçâà

158

De Kerkslavische vertaling van Gregorius van Nyssa s De hominis opificio

Recommend Documents